Bờ Biển Ngà

3.1. Lịch sử sơ khởi

Sự hiện diện của con người lần đầu tiên ở Bờ Biển Ngà rất khó xác định vì hài cốt người không được bảo quản tốt trong khí hậu ẩm ướt của đất nước. Tuy nhiên, các mảnh vũ khí và công cụ mới được tìm thấy (cụ thể là những chiếc rìu được đánh bóng cắt xuyên qua đá phiến sét và tàn dư của việc nấu nướng và đánh bắt cá) đã được giải thích là một dấu hiệu có thể cho thấy sự hiện diện đông đảo của con người trong thời kỳ Đồ đá cũ Thượng (15.000 đến 10.000 năm trước Công nguyên), hoặc ít nhất là thời kỳ Đồ đá mới.

Những cư dân sớm nhất được biết đến của Bờ Biển Ngà đã để lại những dấu vết rải rác trên khắp lãnh thổ. Các nhà sử học tin rằng tất cả họ đã bị thay thế hoặc bị đồng hóa bởi tổ tiên của những cư dân bản địa hiện tại, những người đã di cư về phía nam vào khu vực này trước thế kỷ 16. Các nhóm như vậy bao gồm người Ehotilé (Aboisso), Kotrowou (Fresco), Zéhiri (Grand-Lahou), Ega và Diès (Divo).

Lịch sử được ghi lại đầu tiên xuất hiện trong biên niên sử của các thương nhân Bắc Phi (người Berber), những người từ thời La Mã cổ đại đã tiến hành buôn bán bằng đoàn lữ hành qua Sahara các mặt hàng như muối, nô lệ, vàng và các hàng hóa khác. Các điểm cuối phía nam của các tuyến đường thương mại xuyên Sahara nằm ở rìa sa mạc, và từ đó, thương mại bổ sung mở rộng về phía nam đến rìa rừng mưa. Các điểm trung chuyển quan trọng nhất - Djenné, Gao và Timbuktu - đã phát triển thành các trung tâm thương mại lớn, xung quanh đó các đế quốc Sudan vĩ đại đã hình thành. Bằng cách kiểm soát các tuyến đường thương mại bằng lực lượng quân sự hùng mạnh, các đế quốc này đã có thể thống trị các quốc gia láng giềng. Các đế quốc Sudan cũng trở thành trung tâm giáo dục Hồi giáo. Hồi giáo đã được giới thiệu ở miền tây Sudan bởi người Berber Hồi giáo; nó lan rộng nhanh chóng sau khi nhiều nhà cai trị quan trọng cải đạo. Từ thế kỷ 11, khi các nhà cai trị của các đế quốc Sudan đã chấp nhận Hồi giáo, nó lan rộng về phía nam vào các khu vực phía bắc của Bờ Biển Ngà ngày nay.

Đế quốc Ghana, đế quốc Sudan sớm nhất, phát triển mạnh ở khu vực bao gồm đông nam Mauritania và nam Mali ngày nay từ thế kỷ 4 đến thế kỷ 13. Vào thời kỳ đỉnh cao quyền lực của mình vào thế kỷ 11, lãnh thổ của nó trải dài từ Đại Tây Dương đến Timbuktu. Sau sự suy tàn của Ghana, Đế quốc Mali đã phát triển thành một nhà nước Hồi giáo hùng mạnh, đạt đến đỉnh cao vào đầu thế kỷ 14. Lãnh thổ của Đế quốc Mali ở Bờ Biển Ngà chỉ giới hạn ở góc tây bắc quanh Odienné. Sự suy tàn chậm chạp của nó bắt đầu từ cuối thế kỷ 14 sau những bất hòa nội bộ và các cuộc nổi dậy của các quốc gia chư hầu, một trong số đó, Songhai, phát triển mạnh mẽ như một đế quốc từ thế kỷ 14 đến thế kỷ 16. Songhai cũng bị suy yếu bởi những bất hòa nội bộ, dẫn đến chiến tranh phe phái. Sự bất hòa này đã thúc đẩy hầu hết các cuộc di cư về phía nam hướng tới vành đai rừng. Rừng mưa rậm rạp bao phủ nửa phía nam của đất nước đã tạo ra những rào cản đối với các tổ chức chính trị quy mô lớn đã hình thành ở phía bắc. Cư dân sống trong các làng hoặc cụm làng; liên hệ của họ với thế giới bên ngoài được lọc qua các thương nhân đường dài. Dân làng sống bằng nông nghiệp và săn bắn.

Năm nhà nước quan trọng đã phát triển mạnh ở Bờ Biển Ngà trong thời kỳ cận đại tiền châu Âu. Đế quốc Kong của người Hồi giáo được thành lập bởi người Dyula vào đầu thế kỷ 18 ở vùng trung bắc nơi sinh sống của người Senufo, những người đã chạy trốn khỏi sự Hồi giáo hóa dưới thời Đế quốc Mali. Mặc dù Kong trở thành một trung tâm nông nghiệp, thương mại và thủ công mỹ nghệ thịnh vượng, sự đa dạng sắc tộc và bất hòa tôn giáo đã dần làm suy yếu vương quốc. Năm 1895, thành phố Kong bị Samori Ture của Đế quốc Wassoulou cướp phá và chinh phục.

Vương quốc Gyaaman của bộ tộc Abron được thành lập vào thế kỷ 17 bởi một nhóm người Akan, người Abron, những người đã chạy trốn khỏi liên minh Ashanti đang phát triển của Asanteman ở Ghana ngày nay. Từ khu định cư của họ ở phía nam Bondoukou, người Abron dần dần mở rộng quyền bá chủ của mình đối với người Dyula ở Bondoukou, những người mới đến từ thành phố chợ Begho. Bondoukou đã phát triển thành một trung tâm thương mại và Hồi giáo lớn. Các học giả Kinh Qur'an của vương quốc đã thu hút sinh viên từ khắp các vùng của Tây Phi. Vào giữa thế kỷ 17 ở miền trung đông Bờ Biển Ngà, các nhóm người Akan khác chạy trốn khỏi Asante đã thành lập một vương quốc Baoulé tại Sakassou và hai vương quốc Anyi, Indénié và Sanwi.

Người Baoulé, giống như người Ashanti, đã phát triển một cơ cấu chính trị và hành chính tập trung cao độ dưới ba nhà cai trị kế tiếp. Cuối cùng, nó bị chia thành các tiểu quốc nhỏ hơn. Bất chấp sự tan rã của vương quốc, người Baoulé đã kháng cự mạnh mẽ sự chinh phục của Pháp. Con cháu của các nhà cai trị các vương quốc Agni đã cố gắng giữ gìn bản sắc riêng của mình rất lâu sau khi Bờ Biển Ngà độc lập; mãi đến năm 1969, Sanwi vẫn cố gắng tách khỏi Bờ Biển Ngà và thành lập một vương quốc độc lập.

3.2. Thời kỳ thuộc địa Pháp

So với nước láng giềng Ghana, Bờ Biển Ngà, mặc dù có thực hành chế độ nô lệ và các cuộc đột kích bắt nô lệ, ít bị ảnh hưởng bởi buôn bán nô lệ xuyên Đại Tây Dương. Các tàu buôn và tàu nô lệ của châu Âu ưa thích các khu vực khác dọc theo bờ biển. Chuyến đi châu Âu được ghi nhận sớm nhất đến Tây Phi được thực hiện bởi người Bồ Đào Nha vào năm 1482. Khu định cư đầu tiên của Pháp ở Tây Phi, Saint-Louis, được thành lập vào giữa thế kỷ 17 tại Senegal, trong khi cùng thời điểm đó, người Hà Lan nhượng lại cho người Pháp một khu định cư tại Đảo Gorée, ngoài khơi Dakar. Một phái bộ truyền giáo của Pháp được thành lập vào năm 1687 tại Assinie gần biên giới với Bờ Biển Vàng (nay là Ghana). Người châu Âu đã đàn áp tục lệ nô lệ địa phương vào thời điểm này và cấm các thương nhân của họ buôn bán nô lệ.

Tuy nhiên, sự tồn tại của Assinie rất bấp bênh; người Pháp chỉ thực sự thiết lập vững chắc ở Bờ Biển Ngà cho đến giữa thế kỷ 19. Vào năm 1843-44, Đô đốc Pháp Louis Édouard Bouët-Willaumez đã ký các hiệp ước với các vị vua của vùng Grand-Bassam và Assinie, biến lãnh thổ của họ thành một chế độ bảo hộ của Pháp. Các nhà thám hiểm, nhà truyền giáo, công ty thương mại và binh lính Pháp dần dần mở rộng khu vực dưới sự kiểm soát của Pháp vào sâu trong nội địa từ vùng đầm phá. Việc bình định chỉ hoàn thành cho đến năm 1915.

Hoạt động dọc theo bờ biển đã kích thích sự quan tâm của châu Âu đối với nội địa, đặc biệt là dọc theo hai con sông lớn, sông Senegal và sông Niger. Việc thám hiểm phối hợp của Pháp ở Tây Phi bắt đầu vào giữa thế kỷ 19 nhưng diễn ra chậm chạp, dựa nhiều vào sáng kiến cá nhân hơn là chính sách của chính phủ. Vào những năm 1840, Pháp đã ký một loạt hiệp ước với các tù trưởng địa phương Tây Phi cho phép Pháp xây dựng các đồn bốt kiên cố dọc theo Vịnh Guinea để phục vụ như các trung tâm thương mại lâu dài. Các đồn bốt đầu tiên ở Bờ Biển Ngà bao gồm một đồn ở Assinie và một đồn khác ở Grand-Bassam, nơi trở thành thủ phủ đầu tiên của thuộc địa. Các hiệp ước quy định chủ quyền của Pháp trong các đồn bốt và các đặc quyền thương mại để đổi lấy phí hoặc coutumes (tục lệ) được trả hàng năm cho các tù trưởng địa phương để sử dụng đất. Sự sắp xếp này không hoàn toàn thỏa đáng đối với người Pháp, vì thương mại bị hạn chế và những hiểu lầm về các nghĩa vụ trong hiệp ước thường xuyên phát sinh. Tuy nhiên, chính phủ Pháp vẫn duy trì các hiệp ước, hy vọng mở rộng thương mại. Pháp cũng muốn duy trì sự hiện diện trong khu vực để ngăn chặn ảnh hưởng ngày càng tăng của người Anh dọc theo bờ biển Vịnh Guinea.

Thất bại của Pháp trong Chiến tranh Pháp-Phổ năm 1871 và việc Đức sau đó sáp nhập tỉnh Alsace-Lorraine của Pháp ban đầu khiến chính phủ Pháp từ bỏ tham vọng thuộc địa và rút các đồn trú quân sự khỏi các trạm giao dịch ở Tây Phi, giao chúng cho các thương nhân thường trú chăm sóc. Trạm giao dịch tại Grand-Bassam được giao cho một chủ tàu từ Marseille, Arthur Verdier, người vào năm 1878 được bổ nhiệm làm Công sứ của Cơ sở Bờ Biển Ngà.

Năm 1886, để hỗ trợ các yêu sách về sự chiếm đóng hiệu quả, Pháp một lần nữa nắm quyền kiểm soát trực tiếp các trạm giao dịch ven biển Tây Phi của mình và bắt tay vào một chương trình thám hiểm nhanh chóng vào nội địa. Năm 1887, Trung úy Louis-Gustave Binger bắt đầu một cuộc hành trình kéo dài hai năm qua các vùng nội địa của Bờ Biển Ngà. Đến cuối cuộc hành trình, ông đã ký kết bốn hiệp ước thiết lập chế độ bảo hộ của Pháp tại Bờ Biển Ngà. Cũng trong năm 1887, đặc phái viên của Verdier, Marcel Treich-Laplène, đã đàm phán thêm năm thỏa thuận mở rộng ảnh hưởng của Pháp từ thượng nguồn lưu vực sông Niger qua Bờ Biển Ngà.

Đến cuối những năm 1880, Pháp đã thiết lập quyền kiểm soát các vùng ven biển, và vào năm 1889, Anh công nhận chủ quyền của Pháp trong khu vực. Cùng năm đó, Pháp bổ nhiệm Treich-Laplène làm thống đốc trên danh nghĩa của lãnh thổ. Năm 1893, Bờ Biển Ngà trở thành thuộc địa của Pháp, với thủ phủ tại Grand-Bassam, và Thuyền trưởng Binger được bổ nhiệm làm thống đốc. Các thỏa thuận với Liberia vào năm 1892 và với Anh vào năm 1893 đã xác định biên giới phía đông và phía tây của thuộc địa, nhưng biên giới phía bắc không được ấn định cho đến năm 1947 do những nỗ lực của chính phủ Pháp nhằm sáp nhập các phần của Thượng Volta (nay là Burkina Faso) và Sudan thuộc Pháp (nay là Mali) vào Bờ Biển Ngà vì lý do kinh tế và hành chính.

Mục tiêu chính của Pháp là kích thích sản xuất hàng xuất khẩu. Các loại cây trồng như cà phê, ca cao và dầu cọ sớm được trồng dọc theo bờ biển. Bờ Biển Ngà nổi bật là quốc gia Tây Phi duy nhất có dân số đáng kể người châu Âu định cư; ở những nơi khác ở Tây và Trung Phi, người châu Âu di cư đến các thuộc địa phần lớn là các quan chức. Kết quả là, công dân Pháp sở hữu một phần ba các đồn điền ca cao, cà phê và chuối và áp dụng hệ thống lao động cưỡng bức địa phương.

Trong những năm đầu Pháp cai trị, các đội quân Pháp được cử vào nội địa để thiết lập các đồn bốt mới. Dân châu Phi chống lại sự xâm nhập và định cư của Pháp, ngay cả ở những khu vực mà các hiệp ước bảo hộ đã có hiệu lực. Trong số những người kháng cự mạnh nhất có Samori Ture, người trong những năm 1880 và 1890 đang thành lập Đế quốc Wassoulou, trải rộng trên nhiều phần của Guinea, Mali, Burkina Faso và Bờ Biển Ngà ngày nay. Đội quân đông đảo, được trang bị tốt của Ture, có thể tự sản xuất và sửa chữa súng ống, đã thu hút sự ủng hộ mạnh mẽ trên toàn khu vực. Pháp đáp trả sự bành trướng và chinh phục của Ture bằng áp lực quân sự. Các chiến dịch của Pháp chống lại Ture, gặp phải sự kháng cự quyết liệt, đã tăng cường vào giữa những năm 1890 cho đến khi ông bị bắt vào năm 1898 và đế chế của ông bị giải thể.

Việc Pháp áp đặt thuế thân vào năm 1900 để hỗ trợ chương trình công trình công cộng của thuộc địa đã gây ra các cuộc biểu tình. Nhiều người Bờ Biển Ngà coi thuế là vi phạm các hiệp ước bảo hộ vì họ cảm thấy rằng Pháp đang đòi hỏi một thứ tương đương với coutume từ các vị vua địa phương, chứ không phải ngược lại. Nhiều người, đặc biệt là ở nội địa, cũng coi thuế là một biểu tượng nhục nhã của sự khuất phục. Năm 1905, Pháp chính thức bãi bỏ chế độ nô lệ ở hầu hết các vùng Tây Phi thuộc Pháp. Từ năm 1904 đến năm 1958, Bờ Biển Ngà là một phần của Liên bang Tây Phi thuộc Pháp. Nó là một thuộc địa và một lãnh thổ hải ngoại dưới thời Đệ tam Cộng hòa. Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, Pháp đã tổ chức các trung đoàn từ Bờ Biển Ngà để chiến đấu tại Pháp, và các nguồn lực của thuộc địa được phân bổ từ năm 1917 đến 1919. Cho đến giai đoạn sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các công việc chính phủ ở Tây Phi thuộc Pháp được quản lý từ Paris. Chính sách của Pháp ở Tây Phi chủ yếu được phản ánh trong triết lý "liên kết" của mình, có nghĩa là tất cả người châu Phi ở Bờ Biển Ngà chính thức là "thần dân" Pháp nhưng không có quyền đại diện ở châu Phi hoặc Pháp.

Chính sách thuộc địa của Pháp kết hợp các khái niệm đồng hóa và liên kết. Dựa trên ưu thế giả định của văn hóa Pháp, trên thực tế, chính sách đồng hóa có nghĩa là mở rộng ngôn ngữ, thể chế, luật pháp và phong tục của Pháp cho các thuộc địa. Chính sách liên kết cũng khẳng định ưu thế của người Pháp ở các thuộc địa, nhưng nó đòi hỏi các thể chế và hệ thống luật pháp khác nhau cho kẻ cai trị và người bị cai trị. Theo chính sách này, người châu Phi ở Bờ Biển Ngà được phép bảo tồn các phong tục riêng của họ trong chừng mực chúng tương thích với lợi ích của Pháp.

Một tầng lớp tinh hoa bản địa được đào tạo theo thông lệ hành chính của Pháp đã hình thành một nhóm trung gian giữa người Pháp và người châu Phi. Sau năm 1930, một số ít người Bờ Biển Ngà Tây hóa được trao quyền xin quốc tịch Pháp. Tuy nhiên, hầu hết người Bờ Biển Ngà được xếp vào loại thần dân Pháp và chịu sự cai quản theo nguyên tắc liên kết. Là thần dân của Pháp, người bản xứ bên ngoài tầng lớp tinh hoa văn minh không có quyền chính trị. Họ bị trưng dụng để làm việc trong các hầm mỏ, trên các đồn điền, làm phu khuân vác và trong các dự án công cộng như một phần trách nhiệm thuế của họ. Họ phải phục vụ trong quân đội và phải tuân theo indigénat, một hệ thống luật pháp riêng biệt.

Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, chế độ Vichy vẫn nắm quyền kiểm soát cho đến năm 1943, khi các thành viên của chính phủ lâm thời của Tướng Charles de Gaulle nắm quyền kiểm soát toàn bộ Tây Phi thuộc Pháp. Hội nghị Brazzaville năm 1944, Quốc hội Lập hiến đầu tiên của Đệ tứ Cộng hòa năm 1946, và lòng biết ơn của Pháp đối với sự trung thành của người châu Phi trong Chiến tranh thế giới thứ hai, đã dẫn đến những cải cách chính phủ sâu rộng vào năm 1946. Quốc tịch Pháp được cấp cho tất cả "thần dân" châu Phi, quyền tổ chức chính trị được công nhận, và các hình thức lao động cưỡng bức khác nhau bị bãi bỏ. Từ năm 1944 đến 1946, nhiều hội nghị quốc gia và quốc hội lập hiến đã diễn ra giữa chính phủ Pháp và các chính phủ lâm thời ở Bờ Biển Ngà. Các cải cách chính phủ được thiết lập vào cuối năm 1946, cấp quốc tịch Pháp cho tất cả "thần dân" châu Phi dưới sự kiểm soát thuộc địa của Pháp.

Cho đến năm 1958, các thống đốc được bổ nhiệm tại Paris quản lý thuộc địa Bờ Biển Ngà, sử dụng một hệ thống quản lý trực tiếp, tập trung, ít tạo điều kiện cho sự tham gia của người Bờ Biển Ngà vào việc hoạch định chính sách. Chính quyền thuộc địa Pháp cũng áp dụng các chính sách chia để trị, chỉ áp dụng các ý tưởng đồng hóa cho tầng lớp tinh hoa có học thức. Người Pháp cũng quan tâm đến việc đảm bảo rằng tầng lớp tinh hoa Bờ Biển Ngà nhỏ bé nhưng có ảnh hưởng phải đủ hài lòng với hiện trạng để không phát triển tình cảm chống Pháp và kêu gọi độc lập. Mặc dù phản đối mạnh mẽ các thực tiễn của chính sách liên kết, những người Bờ Biển Ngà có học thức tin rằng họ sẽ đạt được sự bình đẳng trong hệ thống thuộc địa của Pháp thông qua đồng hóa chứ không phải thông qua độc lập hoàn toàn khỏi Pháp. Tuy nhiên, sau khi học thuyết đồng hóa được thực hiện thông qua các cải cách sau chiến tranh, các nhà lãnh đạo Bờ Biển Ngà nhận ra rằng ngay cả đồng hóa cũng ngụ ý sự ưu việt của người Pháp so với người Bờ Biển Ngà và sự phân biệt đối xử cũng như bất bình đẳng sẽ chỉ chấm dứt bằng độc lập.

3.3. Độc lập và phát triển ban đầu

Félix Houphouët-Boigny, con trai của một tù trưởng người Baoulé, trở thành người cha của nền độc lập Bờ Biển Ngà. Năm 1944, ông thành lập công đoàn nông nghiệp đầu tiên của đất nước cho nông dân ca cao châu Phi như ông. Tức giận vì chính sách thuộc địa thiên vị các chủ đồn điền Pháp, các thành viên công đoàn đã hợp nhất để tuyển dụng lao động di cư cho các trang trại của riêng họ. Houphouët-Boigny nhanh chóng nổi lên và được bầu vào Quốc hội Pháp tại Paris trong vòng một năm. Một năm sau, Pháp bãi bỏ lao động cưỡng bức. Houphouët-Boigny thiết lập mối quan hệ bền chặt với chính phủ Pháp, bày tỏ niềm tin rằng Bờ Biển Ngà sẽ được hưởng lợi từ mối quan hệ này, điều mà nước này đã làm trong nhiều năm. Pháp bổ nhiệm ông làm bộ trưởng, người châu Phi đầu tiên trở thành bộ trưởng trong một chính phủ châu Âu.

Một bước ngoặt trong quan hệ với Pháp đã đạt được với Đạo luật Cải cách Hải ngoại năm 1956 (Loi Cadre), đạo luật này đã chuyển giao một số quyền lực từ Paris cho các chính phủ lãnh thổ được bầu ở Tây Phi thuộc Pháp và cũng loại bỏ những bất bình đẳng về bỏ phiếu còn lại. Vào ngày 4 tháng 12 năm 1958, Bờ Biển Ngà trở thành một thành viên tự trị của Cộng đồng Pháp, tổ chức đã thay thế Liên hiệp Pháp.

Đến năm 1960, đất nước này dễ dàng trở thành quốc gia thịnh vượng nhất Tây Phi thuộc Pháp, đóng góp hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của khu vực. Khi Houphouët-Boigny trở thành tổng thống đầu tiên, chính phủ của ông đã đưa ra mức giá tốt cho nông sản của nông dân để kích thích hơn nữa sản xuất, vốn được thúc đẩy thêm bởi một lượng lớn người nhập cư lao động từ các nước xung quanh. Sản lượng cà phê tăng đáng kể, đưa Bờ Biển Ngà lên vị trí thứ ba thế giới, sau Brazil và Colombia. Đến năm 1979, đất nước này là nhà sản xuất ca cao hàng đầu thế giới. Nó cũng trở thành nhà xuất khẩu dứa và dầu cọ hàng đầu châu Phi. Các kỹ thuật viên Pháp đã đóng góp vào "phép màu Bờ Biển Ngà". Ở các quốc gia châu Phi khác, người dân đã đuổi người châu Âu đi sau khi độc lập, nhưng ở Bờ Biển Ngà, họ lại đổ vào. Cộng đồng người Pháp tăng từ chỉ 30.000 người trước độc lập lên 60.000 người vào năm 1980, hầu hết là giáo viên, quản lý và cố vấn. Trong 20 năm, nền kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng hàng năm gần 10% - cao nhất trong số các nước châu Phi không xuất khẩu dầu mỏ.

Chế độ độc đảng của Houphouët-Boigny không chấp nhận cạnh tranh chính trị. Laurent Gbagbo, người trở thành tổng thống Bờ Biển Ngà năm 2000, đã phải chạy trốn khỏi đất nước vào những năm 1980 sau khi ông khiến Houphouët-Boigny tức giận bằng cách thành lập Mặt trận Nhân dân Bờ Biển Ngà. Houphouët-Boigny dựa vào sự ủng hộ rộng rãi của dân chúng, những người tiếp tục bầu ông. Ông bị chỉ trích vì nhấn mạnh vào việc phát triển các dự án quy mô lớn.

Nhiều người cảm thấy hàng triệu đô la chi cho việc biến ngôi làng quê hương của ông, Yamoussoukro, thành thủ đô chính trị mới là lãng phí; những người khác ủng hộ tầm nhìn của ông về việc phát triển một trung tâm hòa bình, giáo dục và tôn giáo ở trung tâm đất nước. Vào đầu những năm 1980, suy thoái kinh tế thế giới và một trận hạn hán cục bộ đã gây ra những cú sốc cho nền kinh tế Bờ Biển Ngà. Việc khai thác gỗ quá mức và giá đường sụt giảm khiến nợ nước ngoài của đất nước tăng gấp ba lần. Tội phạm gia tăng đáng kể ở Abidjan khi dòng người dân từ nông thôn đổ về làm trầm trọng thêm tình trạng thất nghiệp do suy thoái kinh tế gây ra. Năm 1990, hàng trăm công chức đình công, cùng với sinh viên biểu tình phản đối tham nhũng trong thể chế. Tình trạng bất ổn buộc chính phủ phải ủng hộ chế độ dân chủ đa đảng. Houphouët-Boigny ngày càng yếu đi và qua đời vào năm 1993. Ông ủng hộ Henri Konan Bédié làm người kế nhiệm.

3.4. Bất ổn chính trị và nội chiến

Sau cái chết của Tổng thống Félix Houphouët-Boigny vào năm 1993, Bờ Biển Ngà bước vào một thời kỳ bất ổn chính trị kéo dài, đặc trưng bởi các cuộc đảo chính và hai cuộc nội chiến tàn khốc. Giai đoạn này chứng kiến sự xói mòn của ổn định và thịnh vượng kinh tế từng có, cũng như sự gia tăng căng thẳng sắc tộc và các vấn đề nhân quyền nghiêm trọng.

3.4.2. Nội chiến Bờ Biển Ngà lần thứ nhất

Một cuộc bầu cử tổng thống được tổ chức vào tháng 10 năm 2000, trong đó Laurent Gbagbo tranh cử với Guéï, nhưng không diễn ra trong hòa bình. Giai đoạn trước bầu cử được đánh dấu bằng tình trạng bất ổn quân sự và dân sự. Sau một cuộc nổi dậy của công chúng khiến khoảng 180 người thiệt mạng, Guéï nhanh chóng bị Gbagbo thay thế. Ouattara bị Tòa án Tối cao của đất nước truất quyền tranh cử vì quốc tịch Burkina Faso bị cáo buộc của ông. Hiến pháp không cho phép những người không phải là công dân tranh cử tổng thống. Điều này đã gây ra các cuộc biểu tình bạo lực, trong đó những người ủng hộ ông, chủ yếu từ miền bắc đất nước, đã chiến đấu với cảnh sát chống bạo động ở thủ đô Yamoussoukro.

Vào những giờ đầu ngày 19 tháng 9 năm 2002, khi Gbagbo đang ở Ý, một cuộc nổi dậy vũ trang đã xảy ra. Các binh sĩ sắp bị giải ngũ đã nổi loạn, tiến hành các cuộc tấn công ở một số thành phố. Cuộc chiến giành doanh trại hiến binh chính ở Abidjan kéo dài đến giữa buổi sáng, nhưng đến giờ ăn trưa, lực lượng chính phủ đã chiếm giữ được Abidjan. Họ đã mất quyền kiểm soát miền bắc đất nước, và lực lượng nổi dậy đã đặt căn cứ địa của họ tại thành phố Bouaké ở phía bắc. Quân nổi dậy đe dọa sẽ tiến vào Abidjan một lần nữa, và Pháp đã triển khai quân đội từ căn cứ của họ trong nước để ngăn chặn bước tiến của họ. Pháp cho biết họ đang bảo vệ công dân của mình khỏi nguy hiểm, nhưng việc triển khai quân của họ cũng giúp ích cho lực lượng chính phủ. Việc Pháp giúp đỡ bên nào không được xác định là một sự thật, nhưng mỗi bên đều cáo buộc Pháp hỗ trợ bên đối lập. Liệu hành động của Pháp có cải thiện hay làm xấu đi tình hình về lâu dài hay không vẫn còn gây tranh cãi. Những gì chính xác đã xảy ra đêm đó cũng còn nhiều tranh cãi. Chính phủ tuyên bố rằng cựu tổng thống Robert Guéï đã lãnh đạo một âm mưu đảo chính, và truyền hình nhà nước chiếu hình ảnh thi thể của ông trên đường phố; các tuyên bố phản bác cho rằng ông và 15 người khác đã bị sát hại tại nhà riêng, và thi thể của ông đã được chuyển ra đường phố để buộc tội ông. Ouattara lánh nạn tại đại sứ quán Đức; nhà của ông đã bị đốt cháy. Tổng thống Gbagbo cắt ngắn chuyến đi đến Ý và khi trở về, trong một bài phát biểu trên truyền hình, ông tuyên bố rằng một số quân nổi dậy đang ẩn náu trong các khu ổ chuột nơi người lao động nhập cư nước ngoài sinh sống. Hiến binh và dân phòng đã san bằng và đốt cháy hàng ngàn ngôi nhà, tấn công người dân. Một thỏa thuận ngừng bắn sớm với quân nổi dậy, được sự ủng hộ của phần lớn dân chúng miền bắc, tỏ ra ngắn ngủi và giao tranh tại các khu vực trồng ca cao chính lại tiếp diễn. Pháp gửi quân đến để duy trì các ranh giới ngừng bắn, và các nhóm vũ trang, bao gồm các lãnh chúa và các tay súng từ Liberia và Sierra Leone, đã lợi dụng cuộc khủng hoảng để chiếm giữ các phần của miền tây. Tác động đối với các nạn nhân và các nhóm dân cư bị ảnh hưởng là rất nghiêm trọng, với nhiều người phải di dời và đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực và thiếu thốn các dịch vụ cơ bản. Các vấn đề nhân đạo và nhân quyền trở nên trầm trọng.

Tháng 1 năm 2003, Gbagbo và các nhà lãnh đạo nổi dậy đã ký các hiệp định thành lập một "chính phủ đoàn kết dân tộc". Lệnh giới nghiêm được dỡ bỏ và quân đội Pháp tuần tra biên giới phía tây của đất nước. Chính phủ đoàn kết không ổn định và các vấn đề trung tâm vẫn còn đó mà không bên nào đạt được mục tiêu của mình. Tháng 3 năm 2004, 120 người đã thiệt mạng trong một cuộc biểu tình của phe đối lập, và bạo lực đám đông sau đó đã dẫn đến việc sơ tán công dân nước ngoài. Một báo cáo kết luận rằng các vụ giết người đã được lên kế hoạch. Mặc dù lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc đã được triển khai để duy trì một "Vùng Tin cậy", quan hệ giữa Gbagbo và phe đối lập tiếp tục xấu đi.

Đầu tháng 11 năm 2004, sau khi thỏa thuận hòa bình thực sự sụp đổ do quân nổi dậy từ chối giải giáp vũ khí, Gbagbo đã ra lệnh không kích quân nổi dậy. Trong một trong những cuộc không kích này ở Bouaké vào ngày 6 tháng 11 năm 2004, các binh sĩ Pháp đã bị trúng đạn và chín người thiệt mạng; chính phủ Bờ Biển Ngà nói đó là một sai lầm, nhưng Pháp tuyên bố đó là cố ý. Họ đáp trả bằng cách phá hủy hầu hết máy bay quân sự của Bờ Biển Ngà (hai máy bay Su-25 và năm máy bay trực thăng), và các cuộc bạo loạn trả đũa dữ dội chống lại người Pháp đã nổ ra ở Abidjan.

Nhiệm kỳ tổng thống ban đầu của Gbagbo kết thúc vào ngày 30 tháng 10 năm 2005, nhưng một cuộc bầu cử hòa bình được coi là không thể thực hiện được, vì vậy nhiệm kỳ của ông đã được kéo dài tối đa một năm, theo một kế hoạch do Liên minh châu Phi vạch ra và được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc tán thành. Khi thời hạn cuối tháng 10 năm 2006 đến gần, cuộc bầu cử được coi là rất khó có thể được tổ chức vào thời điểm đó, và phe đối lập cũng như quân nổi dậy đã bác bỏ khả năng gia hạn nhiệm kỳ thêm cho Gbagbo. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã tán thành việc gia hạn nhiệm kỳ của Gbagbo thêm một năm vào ngày 1 tháng 11 năm 2006; tuy nhiên, nghị quyết này quy định việc tăng cường quyền hạn của Thủ tướng Charles Konan Banny. Gbagbo nói vào ngày hôm sau rằng các yếu tố của nghị quyết được coi là vi phạm hiến pháp sẽ không được áp dụng.

Một hiệp định hòa bình giữa chính phủ và quân nổi dậy, hay Lực lượng Mới, đã được ký kết vào ngày 4 tháng 3 năm 2007, và sau đó Guillaume Soro, lãnh đạo Lực lượng Mới, trở thành thủ tướng. Những sự kiện này được một số nhà quan sát coi là củng cố đáng kể vị thế của Gbagbo. Theo UNICEF, vào cuối cuộc nội chiến, cơ sở hạ tầng nước và vệ sinh đã bị hư hại nặng nề. Các cộng đồng trên khắp đất nước cần sửa chữa nguồn cung cấp nước của họ.

3.4.3. Nội chiến Bờ Biển Ngà lần thứ hai

Alassane Ouattara Tổng thống Bờ Biển Ngà từ năm 2010	Daniel Kablan Duncan Thủ tướng Bờ Biển Ngà từ 2012 đến 2017

Các cuộc bầu cử tổng thống lẽ ra phải được tổ chức vào năm 2005 đã bị hoãn lại cho đến tháng 11 năm 2010. Kết quả sơ bộ cho thấy Gbagbo thất bại trước cựu Thủ tướng Ouattara. Đảng FPI cầm quyền đã phản đối kết quả trước Hội đồng Hiến pháp, cáo buộc gian lận lớn ở các tỉnh phía bắc do quân nổi dậy của Lực lượng Mới kiểm soát. Các cáo buộc này bị các nhà quan sát của Liên Hợp Quốc (không giống như các nhà quan sát của Liên minh châu Phi) bác bỏ. Báo cáo kết quả đã dẫn đến căng thẳng nghiêm trọng và các vụ bạo lực. Hội đồng Hiến pháp, bao gồm những người ủng hộ Gbagbo, đã tuyên bố kết quả của bảy tỉnh phía bắc là bất hợp pháp và Gbagbo đã thắng cử với 51% số phiếu - thay vì Ouattara thắng với 54%, như báo cáo của Ủy ban Bầu cử. Sau lễ nhậm chức của Gbagbo, Ouattara-người được hầu hết các quốc gia và Liên Hợp Quốc công nhận là người chiến thắng-đã tổ chức một lễ nhậm chức thay thế. Những sự kiện này làm dấy lên lo ngại về sự tái diễn của cuộc nội chiến; hàng ngàn người tị nạn đã chạy trốn khỏi đất nước. Liên minh châu Phi đã cử Thabo Mbeki, cựu tổng thống Nam Phi, đến hòa giải cuộc xung đột. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã thông qua một nghị quyết công nhận Ouattara là người chiến thắng trong cuộc bầu cử, dựa trên lập trường của Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Tây Phi, tổ chức này đã đình chỉ Bờ Biển Ngà khỏi tất cả các cơ quan ra quyết định của mình trong khi Liên minh châu Phi cũng đình chỉ tư cách thành viên của nước này.

Năm 2010, một đại tá của lực lượng vũ trang Bờ Biển Ngà, Nguessan Yao, đã bị bắt tại New York trong một chiến dịch kéo dài một năm của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ với cáo buộc mua sắm và xuất khẩu trái phép vũ khí và đạn dược: 4.000 khẩu súng ngắn, 200.000 viên đạn và 50.000 lựu đạn hơi cay, vi phạm lệnh cấm vận của Liên Hợp Quốc. Một số sĩ quan Bờ Biển Ngà khác được thả vì họ có hộ chiếu ngoại giao. Đồng phạm của ông ta, Michael Barry Shor, một thương nhân quốc tế, sống ở Virginia.

Cuộc bầu cử tổng thống năm 2010 đã dẫn đến khủng hoảng Bờ Biển Ngà 2010-2011 và Nội chiến Bờ Biển Ngà lần thứ hai. Các tổ chức quốc tế đã báo cáo nhiều vụ vi phạm nhân quyền của cả hai bên. Tại Duékoué, hàng trăm người đã bị giết. Tại Bloléquin gần đó, hàng chục người đã bị giết. Lực lượng Liên Hợp Quốc và Pháp đã có hành động quân sự chống lại Gbagbo. Gbagbo bị bắt giữ sau một cuộc đột kích vào dinh thự của ông vào ngày 11 tháng 4 năm 2011. Đất nước bị tàn phá nặng nề bởi chiến tranh, và người ta nhận thấy rằng Ouattara đã thừa hưởng một thách thức ghê gớm để xây dựng lại nền kinh tế và đoàn kết người Bờ Biển Ngà. Gbagbo bị đưa ra Tòa án Hình sự Quốc tế vào tháng 1 năm 2016. Ông được tòa án tuyên trắng án nhưng được trả tự do có điều kiện vào tháng 1 năm 2019. Bỉ đã được chỉ định là quốc gia tiếp nhận. Cuộc nội chiến đã gây ra những hậu quả nhân đạo nghiêm trọng, với hàng trăm ngàn người phải rời bỏ nhà cửa, đối mặt với tình trạng thiếu lương thực, nước sạch và dịch vụ y tế. Các vụ vi phạm nhân quyền, bao gồm giết người, hãm hiếp và các hình thức bạo lực khác, đã được báo cáo rộng rãi, gây ra những tổn thương sâu sắc cho các nạn nhân và cộng đồng bị ảnh hưởng. Cộng đồng quốc tế đã tham gia vào các nỗ lực hòa giải và hỗ trợ nhân đạo.

3.5. Chính quyền Ouattara và kỷ nguyên đương đại

Tổng thống Alassane Ouattara đã lãnh đạo đất nước từ năm 2010. Ông tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2015. Vào tháng 11 năm 2020, ông giành chiến thắng nhiệm kỳ thứ ba trong một cuộc bầu cử bị phe đối lập tẩy chay. Các đối thủ của ông cho rằng việc Ouattara tranh cử nhiệm kỳ thứ ba là bất hợp pháp. Hội đồng Hiến pháp Bờ Biển Ngà đã chính thức phê chuẩn việc Tổng thống Ouattara tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba vào tháng 11 năm 2020.

Chính quyền của Ouattara đã tập trung vào việc phục hồi ổn định chính trị, tái thiết kinh tế và cải thiện cơ sở hạ tầng. Đã có những nỗ lực đáng kể để thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt trong các lĩnh vực như nông nghiệp, khai khoáng và dịch vụ. Tuy nhiên, đất nước vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm nghèo đói dai dẳng, tỷ lệ thất nghiệp cao trong giới trẻ, và những căng thẳng xã hội tiềm ẩn. Các vấn đề về quản trị, tham nhũng và cải cách hệ thống tư pháp vẫn là những mối quan tâm.

Về mặt nhân quyền, mặc dù có những cải thiện, các tổ chức quốc tế vẫn tiếp tục bày tỏ lo ngại về các vấn đề như tự do ngôn luận, tự do hội họp và việc đối xử với các tù nhân chính trị. Những nỗ lực hòa giải dân tộc sau nội chiến vẫn đang diễn ra, nhưng quá trình này phức tạp và cần thời gian.

Vào tháng 12 năm 2022, công ty sản xuất điện của Bờ Biển Ngà, Compagnie ivoirienne d'électricité đã khởi động một ủy ban để thành lập nhà máy điện mặt trời đầu tiên của đất nước tại Boundiali, với công suất lắp đặt 37,5 MW, được hỗ trợ bởi một hệ thống lưu trữ năng lượng pin lithium 10 MW.

Ngày 6 tháng 10 năm 2023, Ouattara giải tán chính phủ và cách chức Thủ tướng Patrick Achi.

4.1. Địa hình và biên giới

Bờ Biển Ngà có tổng diện tích là 322.46 K km² và đường bờ biển dài 515 km. Quốc gia này nằm giữa vĩ độ 4° và 11° Bắc, và kinh độ 2° và 9° Tây.
Địa hình chủ yếu là một cao nguyên rộng lớn, dốc thoai thoải về phía nam ra Đại Tây Dương. Phía đông nam được đánh dấu bởi các đầm phá ven biển. Vùng phía nam, đặc biệt là tây nam, được bao phủ bởi rừng mưa nhiệt đới ẩm dày đặc. Trung tâm đất nước chuyển từ rừng sang xavan cây gỗ. Phía tây bắc có địa hình núi non, với Núi Richard-Molard (còn gọi là Núi Nimba) là điểm cao nhất với độ cao 1.75 K m, nằm ở biên giới với Guinea và Liberia.
Bờ Biển Ngà có đường biên giới chung với 5 quốc gia:

• Liberia ở phía tây (716 km)
• Guinea ở phía tây bắc (610 km)
• Mali ở phía tây bắc (532 km)
• Burkina Faso ở phía đông bắc (584 km)
• Ghana ở phía đông (668 km)

Phía nam là Vịnh Guinea của Đại Tây Dương.
q=Abidjan|position=right
Khoảng 64,8% diện tích đất là đất nông nghiệp; đất canh tác chiếm 9,1%, đồng cỏ chăn nuôi lâu năm 41,5% và cây trồng lâu năm 14,2%. Ô nhiễm nguồn nước là một trong những vấn đề lớn nhất mà đất nước đang phải đối mặt. Bờ Biển Ngà có khoảng 30 hòn đảo.

4.2. Khí hậu

Khí hậu Bờ Biển Ngà nói chung ấm và ẩm, chuyển từ khí hậu xích đạo ở bờ biển phía nam sang khí hậu nhiệt đới ở trung tâm và bán khô hạn ở cực bắc. Có ba mùa chính:

• Mùa ấm và khô: từ tháng 11 đến tháng 3.
• Mùa nóng và khô: từ tháng 3 đến tháng 5.
• Mùa nóng và ẩm (mùa mưa): từ tháng 6 đến tháng 10.

Nhiệt độ trung bình dao động từ 25 °C đến 32 °C, và có thể nằm trong khoảng từ 10 °C đến 40 °C.
Lượng mưa thay đổi theo vùng:

• Vùng duyên hải phía Nam: chịu ảnh hưởng của khí hậu gió mùa nhiệt đới, có lượng mưa cao, thường trên 2.00 K mm mỗi năm, và có hai mùa mưa (tháng 5-7 và tháng 10-11).
• Vùng trung tâm: có khí hậu xavan, với một mùa mưa kéo dài hơn (thường từ tháng 5 đến tháng 10) và lượng mưa hàng năm khoảng 1.20 K mm đến 1.50 K mm.
• Vùng phía Bắc: có khí hậu xavan khô hơn, với một mùa mưa ngắn hơn và lượng mưa thấp hơn, thường dưới 1.20 K mm mỗi năm. Gió Harmattan từ sa mạc Sahara thổi xuống vào mùa khô, mang theo không khí khô và bụi.

4.3. Đa dạng sinh học

Bờ Biển Ngà là quốc gia có sự đa dạng sinh học phong phú nhất ở Tây Phi, với hơn 1.200 loài động vật bao gồm 223 loài động vật có vú, 702 loài chim, 161 loài bò sát, 85 loài lưỡng cư và 111 loài cá, cùng với 4.700 loài thực vật. Phần lớn quần thể động vật hoang dã sống ở vùng nội địa hiểm trở của đất nước.

Các hệ sinh thái chính bao gồm:

• Rừng mưa nhiệt đới: Chủ yếu ở phía nam và tây nam, là nơi sinh sống của nhiều loài linh trưởng (khỉ, tinh tinh), voi rừng, báo hoa mai, và nhiều loài chim, côn trùng quý hiếm.
• Xavan: Phổ biến ở miền trung và miền bắc, với các loài động vật như linh dương, sư tử (hiếm), lợn rừng, và các loài chim xavan.
• Rừng ngập mặn: Dọc theo bờ biển và các đầm phá, là môi trường sống quan trọng cho các loài cá, động vật giáp xác và chim nước.

Quốc gia này có sáu vùng sinh thái trên cạn: rừng Guinea Đông, rừng núi Guinea, rừng đất thấp Guinea Tây, khảm rừng-xavan Guinea, xavan Sudan Tây, và rừng ngập mặn Guinea. Chỉ số Toàn vẹn Cảnh quan Rừng năm 2018 của nước này đạt 3,64/10, xếp thứ 143 trên toàn cầu trong số 172 quốc gia.

Bờ Biển Ngà có chín vườn quốc gia, trong đó lớn nhất là Vườn quốc gia Assagny với diện tích khoảng 17.00 K ha. Một số vườn quốc gia quan trọng khác bao gồm:

• Vườn quốc gia Taï: Di sản Thế giới UNESCO, nổi tiếng với các loài linh trưởng và là một trong những khu rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh cuối cùng ở Tây Phi.
• Vườn quốc gia Comoé: Cũng là Di sản Thế giới UNESCO, có sự đa dạng sinh học cao với cả môi trường rừng và xavan.
• Vườn quốc gia Marahoué
• Vườn quốc gia Mont Sangbé

Những nỗ lực bảo tồn đa dạng sinh học đang được triển khai, tuy nhiên, quốc gia này vẫn đối mặt với các thách thức như nạn phá rừng để lấy đất nông nghiệp (đặc biệt là trồng ca cao), săn bắt trộm, khai thác gỗ bất hợp pháp và tác động của biến đổi khí hậu. Việc bảo vệ các loài có nguy cơ tuyệt chủng như voi rừng, tinh tinh và các loài linh trưởng khác là một ưu tiên.

5.1. Cơ cấu chính phủ

Hiến pháp hiện hành của Bờ Biển Ngà được thông qua vào năm 2016, thiết lập Cộng hòa thứ Ba.

• Nhánh Hành pháp:
  • Tổng thống: Là người đứng đầu nhà nước và chính phủ, được bầu trực tiếp theo phổ thông đầu phiếu với nhiệm kỳ 5 năm và có thể tái cử một lần. Tổng thống có quyền bổ nhiệm và cách chức Thủ tướng cũng như các thành viên Nội các, ban hành các sắc lệnh, và là tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang.
  • Phó Tổng thống: Được giới thiệu cùng với ứng cử viên tổng thống và được bầu cùng lúc. Phó Tổng thống sẽ kế nhiệm Tổng thống trong trường hợp Tổng thống qua đời, từ chức hoặc bị cách chức.
  • Thủ tướng: Do Tổng thống bổ nhiệm, đứng đầu Nội các và chịu trách nhiệm điều phối công việc của chính phủ.
  • Nội các: Bao gồm các bộ trưởng do Tổng thống bổ nhiệm theo đề nghị của Thủ tướng, chịu trách nhiệm thực thi chính sách quốc gia trong các lĩnh vực tương ứng.
• Nhánh Lập pháp:
  • Nghị viện của Bờ Biển Ngà là một cơ quan lưỡng viện, bao gồm:
    • Thượng viện: Được thành lập theo hiến pháp 2016, có 99 thượng nghị sĩ. Hai phần ba (66) được bầu gián tiếp bởi các quan chức địa phương và một phần ba (33) được Tổng thống bổ nhiệm. Nhiệm kỳ của thượng nghị sĩ là 5 năm.
    • Quốc hội: Có 255 thành viên, được bầu trực tiếp theo phổ thông đầu phiếu với nhiệm kỳ 5 năm. Quốc hội có quyền thông qua luật, giám sát hoạt động của chính phủ và phê chuẩn ngân sách quốc gia.
• Nhánh Tư pháp:
  • Hệ thống tư pháp độc lập, đứng đầu là Tòa án Tối cao, bao gồm Tòa Phá án (Cour de Cassation) xử lý các vấn đề dân sự và hình sự, Hội đồng Nhà nước (Conseil d'État) xử lý các tranh chấp hành chính, và Tòa Kiểm toán (Cour des Comptes) giám sát tài chính công. Ngoài ra còn có các tòa phúc thẩm và tòa sơ thẩm. Hội đồng Thẩm phán Tối cao (Conseil Supérieur de la Magistrature) chịu trách nhiệm về các vấn đề liên quan đến việc tuyển dụng, bổ nhiệm và kỷ luật thẩm phán.

  Từ năm 1983, thủ đô chính thức của Bờ Biển Ngà là Yamoussoukro, trong khi Abidjan từng là trung tâm hành chính. Hầu hết các quốc gia vẫn duy trì đại sứ quán của họ tại Abidjan.

5.2. Các đảng phái chính trị và bầu cử

Bờ Biển Ngà có một hệ thống đa đảng. Trong 30 năm đầu sau độc lập, Đảng Dân chủ Bờ Biển Ngà - Tập hợp Dân chủ châu Phi (PDCI-RDA), do Félix Houphouët-Boigny thành lập, là đảng cầm quyền duy nhất. Đến năm 1990, chính phủ buộc phải chấp nhận hợp pháp hóa các đảng đối lập và cho phép các cuộc bầu cử tổng thống và lập pháp dân chủ. Kể từ đó, hơn 100 đảng phái chính trị đã được thành lập.
Các đảng phái chính trị lớn hiện nay bao gồm:

• Tập hợp những người Houphouëtist vì Dân chủ và Hòa bình (RHDP): Liên minh cầm quyền hiện tại, do Tổng thống Alassane Ouattara lãnh đạo. Ban đầu là một liên minh các đảng, sau đó đã hợp nhất thành một đảng duy nhất.
• Đảng Dân chủ Bờ Biển Ngà - Tập hợp Dân chủ châu Phi (PDCI-RDA): Đảng lịch sử, từng là một phần của RHDP nhưng sau đó đã tách ra.
• Mặt trận Nhân dân Bờ Biển Ngà (FPI): Đảng của cựu Tổng thống Laurent Gbagbo, từng là một lực lượng đối lập chính.

Các cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội được tổ chức định kỳ. Tuy nhiên, lịch sử bầu cử của Bờ Biển Ngà đã bị ảnh hưởng bởi những bất ổn chính trị, bao gồm cả cuộc khủng hoảng sau bầu cử năm 2010-2011. Cuộc bầu cử năm 2010 ban đầu được coi là tự do và công bằng ở vòng đầu, nhưng vòng hai đã dẫn đến tranh chấp kết quả giữa Laurent Gbagbo và Alassane Ouattara, gây ra Nội chiến lần thứ hai.

Tổng thống Alassane Ouattara đã lãnh đạo đất nước từ năm 2010 và tái đắc cử trong các cuộc bầu cử vào tháng 11 năm 2020, một cuộc bầu cử bị hai nhân vật đối lập hàng đầu là cựu Tổng thống Henri Konan Bédié và cựu Thủ tướng Pascal Affi N'Guessan tẩy chay.

5.3. Quan hệ đối ngoại

Trong suốt Chiến tranh Lạnh, chính sách đối ngoại của Bờ Biển Ngà nhìn chung ủng hộ phương Tây. Đặc biệt, Félix Houphouët-Boigny duy trì mối quan hệ với Pháp, một trong những mối quan hệ thân thiết nhất giữa bất kỳ quốc gia châu Phi nào với cường quốc thuộc địa cũ. Mặc dù Bờ Biển Ngà tránh quan hệ chặt chẽ với Liên Xô và các đồng minh, các nhà hoạch định chính sách ở Bờ Biển Ngà có xu hướng đối xử trung lập với tất cả các cường quốc nước ngoài.
Ở châu Phi, chính sách ngoại giao của Bờ Biển Ngà ủng hộ hợp tác kinh tế và chính trị từng bước. Năm 1959, Bờ Biển Ngà thành lập Hội đồng Entente với Dahomey (Benin), Thượng Volta (Burkina Faso), Niger và Togo; năm 1965, thành lập Tổ chức chung châu Phi và Malagasy (OCAM); năm 1972, thành lập Cộng đồng Kinh tế Tây Phi (CEAO). Tổ chức này sau đó đổi thành Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Tây Phi (ECOWAS) vào năm 1975. Là thành viên sáng lập của Tổ chức Thống nhất châu Phi (OAU) vào năm 1963 và sau đó là Liên minh châu Phi (AU) vào năm 2000, Bờ Biển Ngà bảo vệ sự tôn trọng chủ quyền quốc gia và hợp tác hòa bình giữa các nước châu Phi.

Trên toàn cầu, chính sách ngoại giao của Bờ Biển Ngà cam kết hướng tới các mối quan hệ kinh tế và thương mại công bằng, bao gồm thương mại công bằng các sản phẩm nông nghiệp và thúc đẩy quan hệ hòa bình với tất cả các quốc gia. Do đó, Bờ Biển Ngà duy trì quan hệ ngoại giao với các tổ chức quốc tế và các quốc gia trên toàn thế giới. Đặc biệt, nước này đã ký các hiệp ước của Liên Hợp Quốc như Công ước liên quan đến tình trạng người tị nạn, Nghị định thư 1967 và Công ước 1969 điều chỉnh các khía cạnh cụ thể của các vấn đề người tị nạn ở châu Phi. Bờ Biển Ngà là thành viên của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo, Liên minh châu Phi, Cộng đồng Pháp ngữ, Liên minh Latinh, Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Tây Phi và Khu vực Hòa bình và Hợp tác Nam Đại Tây Dương.

Bờ Biển Ngà đã hợp tác với các quốc gia trong khu vực cận Sahara để tăng cường cơ sở hạ tầng nước và vệ sinh, chủ yếu với sự giúp đỡ của các tổ chức như UNICEF và các tập đoàn như Nestlé. Năm 2015, Liên Hợp Quốc đã đưa ra Các Mục tiêu Phát triển Bền vững, tập trung vào y tế, giáo dục, nghèo đói, nạn đói, biến đổi khí hậu, vệ sinh nước và vệ sinh cá nhân. Một trọng tâm chính là nước sạch và xử lý nhiễm mặn. Các chuyên gia làm việc trong các lĩnh vực này đã thiết kế khái niệm WASH, tập trung vào nước uống an toàn, vệ sinh và vệ sinh đúng cách. Nhóm này đã có tác động lớn đến khu vực cận Sahara của châu Phi, đặc biệt là Bờ Biển Ngà. Đến năm 2030, họ có kế hoạch cung cấp quyền truy cập phổ cập và bình đẳng vào nước uống an toàn và giá cả phải chăng.

Vào ngày 1 tháng 1 năm 2025, Bờ Biển Ngà thông báo rằng Pháp sẽ rút quân khỏi nước này, một hành động sẽ làm giảm ảnh hưởng của Pháp trong khu vực. Vào ngày 20 tháng 2 năm 2025, Pháp dự kiến chính thức bàn giao căn cứ quân sự duy nhất của mình tại Bờ Biển Ngà cho chính quyền địa phương, đánh dấu một sự thay đổi đáng kể trong quan hệ song phương của họ. Quyết định này phù hợp với chiến lược rộng lớn hơn của Pháp nhằm giảm sự hiện diện quân sự ở Tây Phi, sau các cuộc rút quân tương tự khỏi các quốc gia như Chad, Senegal, Mali, Niger và Burkina Faso. Căn cứ này, trước đây là nơi đóng quân của Tiểu đoàn Bộ binh Hải quân số 43 (43rd BIMA), đã được chuyển giao cho quyền kiểm soát của Bờ Biển Ngà và đổi tên thành Trại Thomas d'Aquin Ouattara, để vinh danh tổng tư lệnh quân đội đầu tiên của quốc gia. Động thái này phản ánh sự nhấn mạnh ngày càng tăng của Bờ Biển Ngà vào chủ quyền quốc gia và hiện đại hóa các lực lượng vũ trang của mình.

Trong các mối quan hệ đối ngoại, việc cân nhắc các quan điểm đa dạng và các vấn đề nhân quyền liên quan là một khía cạnh quan trọng, đặc biệt là trong bối cảnh lịch sử bất ổn chính trị và các nỗ lực xây dựng một xã hội dân chủ và tôn trọng nhân quyền hơn.

5.4. Quân sự

{{Bài chi tiết|Quân đội Bờ Biển Ngà}}
Quân đội Bờ Biển Ngà (Forces Armées de Côte d'Ivoire_{Lực lượng Vũ trang Bờ Biển Ngà}^French; FACI) bao gồm Lục quân, Hải quân, Không quân, Hiến binh và Vệ binh Cộng hòa. Ước tính quân đội có khoảng 22.000 quân nhân (tính đến năm 2017). Chế độ quân dịch là chế độ tuyển chọn bắt buộc.
Lục quân có nguồn gốc từ các lực lượng vũ trang thuộc địa của Tây Phi thuộc Pháp, có trụ sở tại Dakar, Senegal nhưng có các căn cứ ở nhiều vùng quân sự khác nhau. Họ đã phục vụ trong cả hai cuộc chiến tranh thế giới, với 20.000 binh sĩ Bờ Biển Ngà chiến đấu cho Pháp trong Chiến tranh thế giới thứ nhất và thêm 30.000 người nữa trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Năm 1950, chính phủ Pháp bắt đầu quá trình thành lập các lực lượng phòng thủ đặc biệt cho thuộc địa, bao gồm bốn đại đội bộ binh và một đơn vị thiết giáp hạng nhẹ. Sau khi độc lập, Pháp đã ký Hiệp định Hỗ trợ Kỹ thuật Quân sự Pháp-Bờ Biển Ngà, buộc Pháp phải hỗ trợ thành lập quân đội quốc gia mới. Họ được trang bị các thiết bị cũ do Pháp tặng, bao gồm hai máy bay một tầng cánh Max Holste Broussard, một máy bay vận tải Douglas DC-3, mười lăm xe thiết giáp M8 Greyhound, và thậm chí cả một tàu săn ngầm lớp SC-497.
Vì Bờ Biển Ngà không thể chuyển vốn từ các chương trình phát triển kinh tế sang lực lượng vũ trang, và đã phụ thuộc vào Pháp để phòng thủ bên ngoài, việc thành lập quân đội vẫn khá khiêm tốn từ năm 1961 đến 1974. Chi tiêu quốc phòng tăng vọt từ năm 1974 đến 1987, và số lượng quân nhân tại ngũ tăng lên 14.920 người. Trong giai đoạn này, không quân và hải quân bắt đầu một chiến dịch hiện đại hóa đáng kể. Một học viện đào tạo hàng hải thương mại quốc tế được xây dựng tại Abidjan và đào tạo nhân sự từ một số chính phủ thuộc Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Tây Phi (ECOWAS).

Tính đến năm 2012, các trang thiết bị chính được báo cáo của Lục quân Bờ Biển Ngà bao gồm 10 xe tăng T-55 (được đánh dấu là có thể không hoạt động được), 5 xe tăng hạng nhẹ AMX-13, 34 xe trinh sát, 10 xe chiến đấu bộ binh bọc thép BMP-1/2, 41 xe chở quân bọc thép bánh lốp (APC) và hơn 36 khẩu pháo.
Năm 2012, Không quân Bờ Biển Ngà bao gồm một máy bay trực thăng tấn công Mil Mi-24 và ba máy bay vận tải SA330L Puma (được đánh dấu là có thể không hoạt động được).
Năm 2017, Bờ Biển Ngà đã ký Hiệp ước Cấm Vũ khí Hạt nhân của Liên Hợp Quốc.

5.5. Phân cấp hành chính

Kể từ năm 2011, Bờ Biển Ngà được tổ chức hành chính thành 12 quận (district) và 2 thành phố tự trị cấp quận. Các quận được chia nhỏ thành 31 vùng (région); các vùng được chia thành 108 tỉnh (département); và các tỉnh được chia thành 510 xã (sous-préfecture). Trong một số trường hợp, nhiều làng được tổ chức thành công xã (commune). Các quận tự trị không được chia thành các vùng, nhưng chúng có các tỉnh, xã và công xã. Kể từ năm 2011, các thống đốc cho 12 quận không tự trị vẫn chưa được bổ nhiệm. Do đó, các quận này vẫn chưa bắt đầu hoạt động như các thực thể chính phủ.

Dưới đây là danh sách các quận, thủ phủ quận và các vùng của mỗi quận:

Các thành phố chính:
Thủ đô chính thức của Bờ Biển Ngà là Yamoussoukro (dân số năm 2014 là 355.573 người). Tuy nhiên, thành phố lớn nhất và trung tâm kinh tế, hành chính thực tế là Abidjan (dân số năm 2014 là 4.707.404 người). Các thành phố lớn khác bao gồm Bouaké (trung tâm của đất nước, dân số 2014 là 1.010.849 người trong vùng Gbêkê), Daloa (trung tâm phía tây, dân số 2014 là 1.430.960 người trong vùng Haut-Sassandra), San-Pédro (thành phố cảng phía tây nam, dân số 2014 là 826.666 người trong vùng San-Pédro), và Korhogo (trung tâm phía bắc, dân số 2014 là 763.852 người trong vùng Poro).

6.1. Cơ cấu kinh tế và các ngành chính

Bờ Biển Ngà có thu nhập bình quân đầu người tương đối cao so với khu vực (1.66 K USD vào năm 2017) và đóng vai trò quan trọng trong thương mại quá cảnh cho các quốc gia láng giềng không giáp biển. Tuy nhiên, theo khảo sát gần đây nhất vào năm 2016, 46,1% dân số vẫn bị ảnh hưởng bởi nghèo đói đa chiều. Quốc gia này là nền kinh tế lớn nhất trong Liên minh Kinh tế và Tiền tệ Tây Phi (UEMOA), chiếm 40% tổng GDP của liên minh tiền tệ này. Bờ Biển Ngà là nước xuất khẩu hàng hóa nói chung lớn thứ tư ở châu Phi cận Sahara (sau Nam Phi, Nigeria và Angola).

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Bờ Biển Ngà đã có sự tăng trưởng đáng kể trong những năm gần đây. Từ năm 2012 đến 2023, nền kinh tế tăng trưởng trung bình 7,1% mỗi năm theo giá trị thực.
Các ngành kinh tế chính bao gồm:

• Nông nghiệp: Vẫn là trụ cột của nền kinh tế, đóng góp đáng kể vào GDP và việc làm. Bờ Biển Ngà là nước sản xuất và xuất khẩu ca cao hàng đầu thế giới, và cũng sản xuất cà phê, cao su, dầu cọ, bông vải, chuối và dứa.
• Dịch vụ: Ngành dịch vụ ngày càng phát triển, bao gồm thương mại, vận tải (đặc biệt là cảng Abidjan), viễn thông, tài chính và du lịch.
• Công nghiệp: Bao gồm chế biến nông sản (ca cao, cà phê, dầu cọ), sản xuất thực phẩm và đồ uống, dệt may, hóa chất, vật liệu xây dựng và lọc dầu.
• Khai khoáng: Bờ Biển Ngà có trữ lượng vàng, kim cương, mangan, nickel, bauxite và dầu mỏ và khí thiên nhiên ngoài khơi. Ngành khai khoáng đang được chú trọng phát triển.

6.2. Nông nghiệp

Nông nghiệp đóng vai trò thiết yếu trong nền kinh tế Bờ Biển Ngà, sử dụng phần lớn lực lượng lao động và là nguồn thu ngoại tệ chính.

• Ca cao: Bờ Biển Ngà là nước sản xuất ca cao lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 40% sản lượng toàn cầu. Năm 2009, nông dân trồng ca cao thu về 2.53 B USD từ xuất khẩu ca cao. Tuy nhiên, ngành này đối mặt với các vấn đề như giá cả biến động, lao động trẻ em và điều kiện làm việc của nông dân. Đã có báo cáo về tình trạng lao động cưỡng bức trong sản xuất ca cao và cà phê kể từ năm 2009.
• Cà phê: Là một mặt hàng xuất khẩu quan trọng khác, mặc dù sản lượng và tầm quan trọng đã giảm so với ca cao.
• Cao su: Bờ Biển Ngà có 100.000 nông dân trồng cao su, thu về tổng cộng 105.00 M USD vào năm 2012.
• Dầu cọ, bông, chuối, dứa: Cũng là những nông sản xuất khẩu quan trọng.

Chính sách nông nghiệp tập trung vào việc tăng năng suất, đa dạng hóa cây trồng và cải thiện đời sống nông dân. Tuy nhiên, các thách thức như biến đổi khí hậu, suy thoái đất, thiếu cơ sở hạ tầng và tiếp cận tín dụng hạn chế vẫn còn tồn tại. Các vấn đề về công bằng xã hội trong nông nghiệp, bao gồm quyền của nông dân và phân phối lợi ích, cũng cần được giải quyết.

6.3. Thương mại và đầu tư

Bờ Biển Ngà có nền kinh tế mở, với hoạt động thương mại quốc tế sôi động.

• Xuất khẩu chính: Ca cao (hạt và sản phẩm chế biến), dầu thô, vàng, cao su, cà phê, gỗ, dầu cọ, cá, chuối, dứa.
• Nhập khẩu chính: Dầu mỏ tinh chế, máy móc thiết bị, gạo, dược phẩm, phương tiện vận tải, lúa mì.
• Đối tác thương mại chính:
  • Xuất khẩu: Hà Lan, Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Malaysia, Bỉ, Việt Nam.
  • Nhập khẩu: Nigeria (chủ yếu dầu thô), Pháp, Trung Quốc, Hoa Kỳ.

  Bờ Biển Ngà đang nỗ lực thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thông qua các cải cách kinh tế và cải thiện môi trường kinh doanh. Các lĩnh vực thu hút FDI bao gồm nông nghiệp, khai khoáng, năng lượng, cơ sở hạ tầng và dịch vụ. Quốc gia này cũng tham gia vào các hiệp định thương mại khu vực và quốc tế để thúc đẩy hợp tác kinh tế.

6.4. Phát triển kinh tế và các thách thức

Bờ Biển Ngà từng trải qua giai đoạn "phép màu kinh tế Bờ Biển Ngà" trong những thập kỷ đầu sau độc lập (1960-1970), với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao nhờ xuất khẩu nông sản. Tuy nhiên, nền kinh tế sau đó đã phải đối mặt với các cuộc khủng hoảng do giá cả hàng hóa thế giới biến động, nợ nước ngoài tăng cao và bất ổn chính trị.

Kể từ khi kết thúc nội chiến vào năm 2011, kinh tế Bờ Biển Ngà đã có sự phục hồi mạnh mẽ, với tốc độ tăng trưởng GDP trung bình hàng năm thuộc hàng cao nhất châu Phi. Chính phủ đã triển khai các kế hoạch phát triển kinh tế quốc gia nhằm đa dạng hóa kinh tế, cải thiện cơ sở hạ tầng, thu hút đầu tư và tạo việc làm.

Tuy nhiên, nhiều thách thức vẫn còn tồn tại:

• Nghèo đói: Mặc dù có tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ nghèo đói vẫn còn cao, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Theo khảo sát năm 2016, 46,1% dân số sống trong cảnh nghèo đa chiều.
• Thất nghiệp: Tỷ lệ thất nghiệp, đặc biệt trong giới trẻ, là một vấn đề nghiêm trọng. Tỷ lệ thất nghiệp năm 2012 là 9,4%.
• Bất bình đẳng: Sự chênh lệch giàu nghèo và bất bình đẳng về cơ hội vẫn còn lớn.
• Phụ thuộc vào nông nghiệp: Nền kinh tế vẫn dễ bị tổn thương trước biến động giá cả nông sản thế giới và tác động của biến đổi khí hậu.
• Các vấn đề xã hội và môi trường: Lao động trẻ em, quyền lao động, suy thoái môi trường (phá rừng, ô nhiễm) và quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững là những thách thức cần giải quyết.

Triển vọng kinh tế của Bờ Biển Ngà được đánh giá là tích cực nếu duy trì được ổn định chính trị và tiếp tục các cải cách kinh tế. Việc giải quyết các thách thức về xã hội và môi trường sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo phát triển bền vững và công bằng.

7.1. Nhân khẩu học

Theo điều tra dân số ngày 14 tháng 12 năm 2021, dân số Bờ Biển Ngà là 29.389.150 người, tăng từ 22.671.331 người trong điều tra dân số năm 2014. Điều tra dân số quốc gia đầu tiên vào năm 1975 ghi nhận 6,7 triệu dân.

• Tốc độ tăng dân số: Cao, do tỷ lệ sinh cao và tỷ lệ tử vong giảm dần.
• Mật độ dân số: Khoảng 91 người/km² (năm 2021), phân bố không đồng đều, tập trung chủ yếu ở các vùng ven biển phía nam và các trung tâm đô thị như Abidjan.
• Cơ cấu tuổi: Dân số trẻ, với một tỷ lệ lớn dân số dưới 15 tuổi (khoảng 40,9% năm 2010). 55,3% dân số trong độ tuổi lao động (15-65 tuổi) và 3,8% từ 65 tuổi trở lên (năm 2010).
• Tỷ lệ đô thị hóa: Đang tăng nhanh, với hơn một nửa dân số sống ở các khu vực đô thị. Abidjan là trung tâm đô thị lớn nhất.
• Tỷ lệ sinh sản tổng cộng (TFR): Năm 2021 là 4,3 con/phụ nữ (3,6 ở thành thị và 5,3 ở nông thôn), giảm từ 5,0 con/phụ nữ năm 2012.

Bờ Biển Ngà có một lượng lớn dân nhập cư từ các nước láng giềng như Burkina Faso, Mali, Guinea và Liberia, chiếm khoảng 20-26% dân số, chủ yếu đến để tìm việc làm trong các ngành nông nghiệp và dịch vụ.

7.2. Các nhóm dân tộc

Bờ Biển Ngà là một quốc gia đa sắc tộc với hơn 60 nhóm dân tộc khác nhau, thường được gộp thành các nhóm lớn hơn dựa trên đặc điểm văn hóa và ngôn ngữ. Các nhóm dân tộc chính bao gồm:

• Akan (khoảng 42,1%): Là nhóm lớn nhất, chủ yếu sống ở miền trung và đông nam. Bao gồm các phân nhóm như Baoulé (nhóm Akan lớn nhất), Anyi, Attié, Abé, Abouré, Nzema. Người Baoulé nổi tiếng với nghệ thuật điêu khắc và truyền thống hoàng gia.
• Gur (Voltaiques) (khoảng 17,6%): Sống chủ yếu ở miền bắc và đông bắc. Bao gồm các phân nhóm như Senufo, Lobi, Koulango. Người Senufo nổi tiếng với các nghi lễ và nghệ thuật mặt nạ.
• Bắc Mandé (khoảng 16,5%): Sống ở miền tây bắc. Bao gồm các phân nhóm như Dyula (thường là thương nhân và theo đạo Hồi), Maninka (Malinké).
• Kru (khoảng 11%): Sống ở miền tây nam. Bao gồm các phân nhóm như Bété, Dida, Guéré, Wè (Wobé).
• Nam Mandé (khoảng 10%): Sống ở miền tây. Bao gồm các phân nhóm như Dan (Yacouba), Gouro.

Khoảng 77% dân số được coi là người Bờ Biển Ngà bản địa. Mối quan hệ giữa các nhóm dân tộc nhìn chung hòa bình, nhưng đã có những căng thẳng trong quá khứ, đặc biệt liên quan đến vấn đề đất đai và quyền chính trị, như chính sách 'Ivoirité' gây chia rẽ. Việc đảm bảo quyền của các nhóm thiểu số và thúc đẩy hòa hợp dân tộc là một thách thức quan trọng.

7.3. Ngôn ngữ

Ước tính có khoảng 78 ngôn ngữ được nói ở Bờ Biển Ngà.

• Tiếng Pháp: Là ngôn ngữ chính thức, được sử dụng trong hành chính, giáo dục, truyền thông và thương mại. Tiếng Pháp đóng vai trò là lingua franca (ngôn ngữ chung) giữa các nhóm dân tộc khác nhau. Một dạng tiếng Pháp bán Creole, được gọi là Nouchi, đã xuất hiện ở Abidjan trong những năm gần đây và lan rộng trong giới trẻ.
• Các ngôn ngữ bản địa: Rất đa dạng và được sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày. Một số ngôn ngữ bản địa phổ biến bao gồm:
  • Dyula: Một ngôn ngữ Manding, được sử dụng như một ngôn ngữ thương mại ở nhiều vùng của đất nước, đặc biệt là ở phía bắc, và có thể hiểu lẫn nhau với các ngôn ngữ Manding khác được nói rộng rãi ở các nước láng giềng.
  • Baoulé: Thuộc nhóm Akan.
  • Bété: Thuộc nhóm Kru.
  • Dan (Yacouba): Thuộc nhóm Nam Mandé.
  • Anyin: Thuộc nhóm Akan.
  • Cebaara Senufo: Thuộc nhóm Gur.

  Vai trò xã hội của các ngôn ngữ bản địa rất quan trọng trong việc duy trì bản sắc văn hóa và giao tiếp cộng đồng.

7.4. Tôn giáo

Bờ Biển Ngà là một quốc gia đa dạng về tôn giáo. Theo dữ liệu điều tra dân số mới nhất năm 2021:

• Hồi giáo (chủ yếu là Sunni): 42,5% tổng dân số. Hồi giáo phổ biến hơn ở phía bắc.
• Kitô giáo (chủ yếu là Công giáo Rôma và Tin Lành Evangelical): 39,8% dân số. Kitô giáo phổ biến hơn ở phía nam.
• Không tôn giáo: 12,6% dân số.
• Thuyết vật linh (tín ngưỡng truyền thống châu Phi): 2,2% dân số.
• Tôn giáo khác: 0,7% dân số.
• Không khai báo: 2,2% dân số.

Nếu không tính những người không khai báo tôn giáo, dân số có 43,5% là người Hồi giáo, 40,7% là Kitô hữu, 12,9% không theo tôn giáo, 2,2% theo thuyết vật linh và 0,7% theo một tôn giáo khác.

Từ năm 1998 đến 2021, dân số Hồi giáo tăng 110% (tức là dân số Hồi giáo năm 2021 lớn hơn 2,1 lần so với năm 1998), trong khi dân số Kitô giáo tăng 150% (tức là dân số Kitô giáo năm 2021 lớn hơn 2,5 lần so với năm 1998), và dân số theo thuyết vật linh giảm 65,5%.

Hiến pháp Bờ Biển Ngà đảm bảo tự do tôn giáo. Các cộng đồng tôn giáo khác nhau thường chung sống hòa bình, mặc dù đôi khi có những căng thẳng liên quan đến các yếu tố chính trị hoặc sắc tộc. Yamoussoukro là nơi có Vương cung thánh đường Đức Mẹ Hòa bình, một trong những nhà thờ lớn nhất thế giới.

7.5. Giáo dục

Trong số các quốc gia châu Phi cận Sahara, Bờ Biển Ngà có một trong những tỷ lệ biết chữ cao nhất. Theo The World Factbook, vào năm 2019, 89,9% dân số từ 15 tuổi trở lên có thể đọc và viết.
Hệ thống giáo dục của Bờ Biển Ngà bao gồm:

• Giáo dục tiểu học: Bắt buộc và miễn phí, kéo dài 6 năm (từ 6 đến 12 tuổi).
• Giáo dục trung học: Chia thành hai chu kỳ: trung học cơ sở (4 năm) và trung học phổ thông (3 năm). Kết thúc trung học phổ thông, học sinh thi lấy bằng baccalauréat.
• Giáo dục đại học và sau đại học: Có nhiều trường đại học công lập và tư thục, cũng như các trường cao đẳng kỹ thuật và dạy nghề. Các trường đại học chính bao gồm Đại học Félix Houphouët-Boigny ở Abidjan và Đại học Alassane Ouattara ở Bouaké.

Mặc dù tỷ lệ biết chữ tương đối cao, vẫn còn một bộ phận lớn dân số trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ, mù chữ. Nhiều trẻ em trong độ tuổi 6-10 không được đến trường, đặc biệt ở các vùng nông thôn và các gia đình nghèo. Tỷ lệ học sinh nam ở cấp trung học vẫn cao hơn nữ.
Chính phủ Bờ Biển Ngà đã và đang nỗ lực cải thiện hệ thống giáo dục, bao gồm xây dựng thêm trường học, đào tạo giáo viên, và tăng cường khả năng tiếp cận giáo dục cho các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em gái, trẻ em ở vùng sâu vùng xa và trẻ em khuyết tật. Tuy nhiên, các thách thức như thiếu nguồn lực, chất lượng giáo dục không đồng đều và tỷ lệ bỏ học vẫn còn tồn tại.

7.6. Y tế

Tuổi thọ trung bình khi sinh là 42 đối với nam vào năm 2004; đối với nữ là 47. Tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh là 118 trên 1000 ca sinh sống. Có 12 bác sĩ trên 100.000 người. Khoảng một phần tư dân số sống dưới mức nghèo quốc tế 1.25 USD một ngày. Khoảng 36% phụ nữ đã trải qua cắt âm vật. Theo ước tính năm 2010, Bờ Biển Ngà có tỷ lệ tử vong mẹ cao thứ 27 trên thế giới. Tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS cao thứ 19 trên thế giới, ước tính năm 2012 là 3,20% ở người lớn từ 15-49 tuổi.

Các bệnh chính gây tử vong và bệnh tật bao gồm sốt rét, các bệnh đường hô hấp, tiêu chảy, HIV/AIDS và bệnh lao. Các bệnh nhiệt đới bị lãng quên như bệnh giun chỉ bạch huyết, bệnh sán máng và bệnh phong cũng là những vấn đề y tế công cộng.

Khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế, đặc biệt ở các vùng nông thôn và đối với các nhóm dân cư nghèo. Thiếu nhân viên y tế, trang thiết bị và thuốc men là những rào cản chính. Chính phủ Bờ Biển Ngà, với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, đang nỗ lực cải thiện hệ thống y tế, bao gồm tăng cường chăm sóc sức khỏe ban đầu, phòng chống dịch bệnh, cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em, và mở rộng phạm vi bao phủ bảo hiểm y tế. Tuy nhiên, tác động đến các nhóm dễ bị tổn thương vẫn cần được chú trọng hơn nữa.

7.7. Khoa học và công nghệ

Theo Bộ Giáo dục Đại học và Nghiên cứu Khoa học, Bờ Biển Ngà dành khoảng 0,13% GDP cho Nghiên cứu và Phát triển (GERD). Ngoài đầu tư thấp, các thách thức khác bao gồm trang thiết bị khoa học không đầy đủ, sự phân mảnh của các tổ chức nghiên cứu và thất bại trong việc khai thác và bảo vệ kết quả nghiên cứu. Bờ Biển Ngà xếp thứ 112 trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu năm 2024, giảm từ vị trí 103 vào năm 2019.

Phần dành cho nghiên cứu khoa học trong Kế hoạch Phát triển Quốc gia giai đoạn 2012-2015 vẫn còn khiêm tốn. Trong phần về tạo ra sự giàu có lớn hơn và công bằng xã hội (63,8% tổng ngân sách cho Kế hoạch), chỉ 1,2% được phân bổ cho nghiên cứu khoa học. Hai mươi bốn chương trình nghiên cứu quốc gia tập hợp các tổ chức nghiên cứu và đào tạo công lập và tư nhân xung quanh một chủ đề nghiên cứu chung. Các chương trình này tương ứng với tám lĩnh vực ưu tiên cho giai đoạn 2012-2015, đó là: y tế, nguyên liệu thô, nông nghiệp, văn hóa, môi trường, quản trị, khai khoáng và năng lượng; và công nghệ.

Các cơ quan nghiên cứu chính bao gồm các trường đại học và các viện nghiên cứu chuyên ngành. Thành tựu chủ yếu tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp và y học nhiệt đới. Mối liên hệ giữa khoa học công nghệ và kế hoạch phát triển quốc gia đang được tăng cường nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ vào giải quyết các vấn đề kinh tế xã hội của đất nước.

7.8. An ninh công cộng và Nhân quyền

Tình hình an ninh chung của Bờ Biển Ngà đã được cải thiện kể từ khi kết thúc nội chiến, nhưng vẫn còn những thách thức. Các loại tội phạm chính bao gồm cướp có vũ trang, trộm cắp, lừa đảo và tội phạm đường phố, đặc biệt ở các trung tâm đô thị lớn như Abidjan. Ở các vùng nông thôn, đặc biệt là các khu vực biên giới phía tây và bắc, vẫn còn tồn tại các vấn đề về an ninh liên quan đến buôn lậu, tranh chấp đất đai và hoạt động của các nhóm vũ trang nhỏ.

Hệ thống tư pháp đang trong quá trình cải cách nhằm nâng cao hiệu quả, tính độc lập và khả năng tiếp cận công lý cho người dân. Tuy nhiên, tình trạng quá tải, thiếu nguồn lực và tham nhũng vẫn là những vấn đề tồn tại.

Về nhân quyền, Bờ Biển Ngà đã có những tiến bộ nhất định, nhưng nhiều vấn đề vẫn cần được giải quyết:

• Quyền tự do chính trị: Mặc dù có hệ thống đa đảng, không gian cho các hoạt động chính trị đối lập và tự do ngôn luận đôi khi bị hạn chế. Các cuộc biểu tình có thể bị giải tán bằng vũ lực.
• Lao động trẻ em: Vẫn là một vấn đề nghiêm trọng, đặc biệt trong ngành trồng ca cao và khai thác mỏ quy mô nhỏ. Chính phủ và các tổ chức quốc tế đang nỗ lực giải quyết vấn đề này.
• Quyền phụ nữ: Phụ nữ vẫn phải đối mặt với sự phân biệt đối xử trong nhiều lĩnh vực, bao gồm giáo dục, việc làm và quyền thừa kế. Bạo lực giới, bao gồm bạo lực gia đình và cắt âm vật, vẫn còn phổ biến.
• Quyền của người thiểu số: Các nhóm dân tộc thiểu số và người nhập cư đôi khi phải đối mặt với sự phân biệt đối xử và khó khăn trong việc tiếp cận các quyền cơ bản.
• Sự phát triển dân chủ: Quá trình củng cố các thể chế dân chủ, pháp quyền và quản trị tốt vẫn đang tiếp diễn và đối mặt với nhiều thách thức.

Chính phủ Bờ Biển Ngà đã cam kết cải thiện tình hình nhân quyền và tăng cường dân chủ, với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, việc thực thi hiệu quả các cam kết này và giải quyết tận gốc các nguyên nhân của vi phạm nhân quyền vẫn là một quá trình lâu dài.

7.9. Truyền thông đại chúng

Bờ Biển Ngà có một hệ thống truyền thông đa dạng bao gồm báo in, đài phát thanh, truyền hình và các phương tiện truyền thông trực tuyến.

• Báo chí: Có nhiều tờ báo hàng ngày và hàng tuần được xuất bản, chủ yếu ở Abidjan. Các tờ báo lớn bao gồm Fraternité Matin (thuộc sở hữu nhà nước), Le Patriote, Notre Voie, Soir Info, và L'Inter. Báo chí thường phản ánh các quan điểm chính trị khác nhau.
• Đài phát thanh: Là phương tiện truyền thông phổ biến nhất, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Đài Phát thanh Truyền hình Bờ Biển Ngà (RTI) là đài phát thanh quốc gia, vận hành hai kênh chính là Radio Côte d'Ivoire (thông tin tổng hợp) và Fréquence 2 (giải trí). Ngoài ra, có nhiều đài phát thanh tư nhân và cộng đồng hoạt động trên cả nước, bao gồm Radio Jam, đài phát thanh tư nhân đầu tiên.
• Truyền hình: RTI cũng vận hành hai kênh truyền hình quốc gia là La Première (RTI 1) và RTI 2. Có một số kênh truyền hình tư nhân và các nhà cung cấp dịch vụ truyền hình vệ tinh. Africahit Music TV là một kênh truyền hình âm nhạc.
• Truyền thông Internet: Việc sử dụng Internet và mạng xã hội đang ngày càng gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ và ở các khu vực đô thị. Nhiều trang tin tức trực tuyến và blog đã xuất hiện.

Hiến pháp Bờ Biển Ngà đảm bảo tự do báo chí, tuy nhiên, trên thực tế, các nhà báo đôi khi phải đối mặt với áp lực chính trị, sự đe dọa và hạn chế trong việc tiếp cận thông tin. Các cơ quan quản lý truyền thông bao gồm Hội đồng Báo chí Quốc gia (CNP) và Hội đồng Nghe nhìn Quốc gia (CNCA). Tổ chức tự quản giám sát đạo đức và tự do báo chí (OLPED) cũng hoạt động.

Truyền thông đại chúng đóng một vai trò quan trọng trong đời sống chính trị và xã hội của Bờ Biển Ngà, cung cấp thông tin, tạo diễn đàn tranh luận công khai và có ảnh hưởng đến dư luận. Tuy nhiên, sự phân cực chính trị và vấn đề tin giả cũng là những thách thức đối với ngành truyền thông.

8.1. Âm nhạc và nghệ thuật

Âm nhạc Bờ Biển Ngà là sự pha trộn của nhiều thể loại và phong cách.

• Âm nhạc truyền thống: Rất đa dạng, với mỗi nhóm dân tộc có các loại nhạc cụ và nhịp điệu riêng. Trống biết nói (talking drum) phổ biến, đặc biệt ở người Appolo (Nzema). Đa nhịp điệu (polyrhythm), một đặc điểm của âm nhạc châu Phi, được tìm thấy trên khắp Bờ Biển Ngà, đặc biệt phổ biến ở phía tây nam.
• Âm nhạc đại chúng đương đại:
  • Zouglou: Một thể loại âm nhạc đô thị phổ biến, xuất hiện vào những năm 1990, thường mang tính xã hội và chính trị.
  • Coupé-Décalé: Một thể loại nhạc khiêu vũ sôi động, nổi lên vào đầu những năm 2000 trong cộng đồng người Bờ Biển Ngà ở Paris và nhanh chóng lan rộng.
  • Reggae: Rất phổ biến, với các nghệ sĩ nổi tiếng quốc tế.
• Các nhạc sĩ tiêu biểu: Alpha Blondy (reggae), Magic System (zouglou, coupé-décalé), Meiway, Dobet Gnahoré, Tiken Jah Fakoly, DJ Arafat (coupé-décalé), Serge Beynaud, Christina Goh.

Nghệ thuật thị giác truyền thống của Bờ Biển Ngà rất phong phú:

• Điêu khắc (đặc biệt là mặt nạ): Các nhóm dân tộc như Baoulé, Dan, Senufo, Gouro, Guéré và Bété nổi tiếng với các loại mặt nạ độc đáo, được sử dụng trong các nghi lễ và vũ điệu. Mỗi loại mặt nạ có ý nghĩa và chức năng riêng.
• Dệt may: Người Baoulé và Senufo nổi tiếng với các loại vải dệt truyền thống tinh xảo, thường có các họa tiết hình học và biểu tượng.
• Đồ thủ công: Bao gồm đồ gốm (đặc biệt là đồ gốm Katiola do phụ nữ làm), đồ trang sức, chạm khắc gỗ, và các bức tượng nhỏ bằng đồng (từng được dùng để cân vàng trong văn hóa Akan).

Nghệ thuật đương đại cũng đang phát triển với nhiều họa sĩ và nhà điêu khắc tài năng.

8.2. Văn học và điện ảnh

Văn học Bờ Biển Ngà có nhiều tác giả nổi tiếng và các tác phẩm phản ánh đời sống xã hội, lịch sử và văn hóa của đất nước.

• Các nhà văn chính:
  • Bernard Dadié: Nhà thơ, nhà viết kịch, tiểu thuyết gia, được coi là một trong những nhà văn tiên phong của văn học Bờ Biển Ngà và châu Phi.
  • Ahmadou Kourouma: Tác giả của những tiểu thuyết nổi tiếng như Les Soleils des indépendances (Mặt trời của những nền độc lập) và En attendant le vote des bêtes sauvages (Trong khi chờ đợi cuộc bỏ phiếu của thú hoang).
  • Aké Loba, Jean-Marie Adiaffi, Véronique Tadjo, Tanella Boni.
• Xu hướng tác phẩm văn học: Các chủ đề thường xoay quanh thời kỳ thuộc địa, cuộc đấu tranh giành độc lập, các vấn đề xã hội sau độc lập, xung đột văn hóa, và bản sắc dân tộc.

Ngành công nghiệp điện ảnh Bờ Biển Ngà đã có những bước phát triển, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn về kinh phí và cơ sở hạ tầng.

• Các đạo diễn và tác phẩm tiêu biểu: Henri Duparc, Désiré Ecaré, Timité Bassori. Các bộ phim thường khai thác các đề tài lịch sử, xã hội và văn hóa. Trong những năm gần đây, với sự phát triển của công nghệ kỹ thuật số, một số bộ phim mới đã ra đời như Coupé-décalé của Fadiga de Milano, Le Bijou du sergent Digbeu của Alex Kouassi, Signature của Alain Guikou, và Un homme pour deux sœurs của Marie-Louise Asseu.

Liên hoan Nghệ thuật Sân khấu châu Phi (MASA - Marché des arts du spectacle africain) được tổ chức hai năm một lần tại Abidjan, là một sự kiện quan trọng thúc đẩy nghệ thuật biểu diễn châu Phi.

8.3. Ẩm thực

Ẩm thực Bờ Biển Ngà đặc trưng bởi việc sử dụng các nguyên liệu địa phương tươi ngon và các món ăn đậm đà hương vị.

• Các món ăn truyền thống chính:
  • Attiéké: Một món ăn kèm phổ biến làm từ sắn bào sợi, lên men và hấp, tương tự như couscous, thường ăn với cá hoặc thịt nướng và sốt rau.
  • Alloco: Chuối nấu (plantain) chiên, thường ăn kèm với cá nướng, trứng luộc và sốt ớt.
  • Kedjenou: Gà hoặc cá hầm với rau củ trong nồi đất kín, ít hoặc không thêm nước, giúp giữ trọn hương vị.
  • Foutou (hoặc Futu): Món bột nhão làm từ sắn, chuối nấu hoặc khoai mỡ giã nhuyễn, ăn kèm với các loại súp hoặc nước sốt (như súp đậu phộng, súp hạt cọ).
  • Placali: Tương tự như foutou nhưng làm từ bột sắn.
  • Garba: Món ăn đường phố phổ biến gồm attiéké và cá ngừ chiên.
  • Mafé: Thịt (bò, gà hoặc cừu) hầm trong sốt đậu phộng.
• Đồ uống:
  • Bangui: Rượu cọ địa phương.
  • Gnamakoudji: Nước gừng.
  • Bissap: Nước dâm bụt.
• Nguyên liệu thực phẩm: Sắn, chuối nấu, khoai mỡ, ngô, gạo, đậu phộng, hạt cọ, các loại rau củ quả nhiệt đới, cá và hải sản (cá ngừ, cá mòi, tôm), thịt gà, thịt bò.
• Đặc điểm văn hóa ẩm thực: Các bữa ăn thường mang tính cộng đồng. Các nhà hàng nhỏ ngoài trời gọi là maquis rất phổ biến, phục vụ các món ăn địa phương như gà hoặc cá nướng, attiéké, kedjenou.

8.4. Thể thao

Bóng đá là môn thể thao phổ biến nhất và được yêu thích cuồng nhiệt tại Bờ Biển Ngà.

• Bóng đá:
  • Đội tuyển bóng đá quốc gia Bờ Biển Ngà (biệt danh "Những chú voi"): Đã ba lần tham dự FIFA World Cup vào các năm 2006, 2010 và 2014. Đội tuyển đã ba lần vô địch Cúp bóng đá châu Phi (AFCON) vào các năm 1992, 2015 và 2023 (khi là nước chủ nhà).
  • Cầu thủ nổi tiếng: Didier Drogba được coi là huyền thoại bóng đá của đất nước và là một trong những cầu thủ châu Phi vĩ đại nhất mọi thời đại. Các cầu thủ nổi tiếng khác bao gồm Yaya Touré, Kolo Touré, Salomon Kalou, Gervinho, Wilfried Bony, Serge Aurier, Eric Bailly, Franck Kessié.
  • Đội tuyển bóng đá nữ quốc gia đã tham dự FIFA Women's World Cup 2015 tại Canada.
• Các môn thể thao phổ biến khác:
  • Bóng rổ: Đội tuyển quốc gia nam đã giành huy chương vàng tại Giải vô địch bóng rổ châu Phi năm 1985 (do Bờ Biển Ngà đăng cai) và Giải vô địch bóng rổ châu Phi 2013 cũng được tổ chức tại đây.
  • Điền kinh: Gabriel Tiacoh đã giành huy chương bạc ở nội dung chạy 400 mét nam tại Thế vận hội Mùa hè 1984. Các vận động viên nổi tiếng gần đây bao gồm Marie-Josée Ta Lou và Murielle Ahouré.
  • Taekwondo: Bờ Biển Ngà có những vận động viên Taekwondo nổi tiếng như Cheick Sallah Cissé (huy chương vàng Olympic 2016), Ruth Gbagbi (huy chương đồng Olympic 2016 và 2020), và Firmin Zokou.
  • Bóng bầu dục liên minh: Đội tuyển quốc gia đã từng tham dự Giải vô địch bóng bầu dục thế giới năm 1995.
  • Golf: Có các sân golf ở Abidjan, Yamoussoukro và San-Pédro. Giải golf quốc tế mở rộng Félix Houphouët Boigny được tổ chức hàng năm.
  • Các môn thể thao dưới nước: Lặn, lướt ván, đua thuyền buồm, canoe-kayak, bóng chuyền bãi biển.

  Bờ Biển Ngà đã đăng cai nhiều sự kiện thể thao lớn của châu Phi, bao gồm Cúp bóng đá châu Phi 1984, Giải vô địch bóng rổ châu Phi 1985, và Jeux de la Francophonie lần thứ 8 vào năm 2017.

8.5. Di sản thế giới

Bờ Biển Ngà có 4 di sản được UNESCO công nhận, bao gồm 3 di sản thiên nhiên và 1 di sản văn hóa:

• Vườn quốc gia Taï (Di sản Thiên nhiên, 1982): Nằm ở phía tây nam, đây là một trong những khu vực rừng mưa nhiệt đới nguyên sinh cuối cùng và lớn nhất ở Tây Phi. Vườn quốc gia này là nơi sinh sống của nhiều loài động thực vật đặc hữu và có nguy cơ tuyệt chủng, bao gồm tinh tinh Tây Phi, hà mã lùn, và nhiều loài linh trưởng khác.
• Vườn quốc gia Comoé (Di sản Thiên nhiên, 1983): Nằm ở phía đông bắc, đây là một trong những khu bảo tồn lớn nhất ở Tây Phi, nổi bật với sự đa dạng sinh học đặc biệt của các loài thực vật và động vật trong môi trường xavan và rừng ven sông.
• Khu bảo tồn thiên nhiên nghiêm ngặt Núi Nimba (Di sản Thiên nhiên, 1981, chung với Guinea): Phần thuộc Bờ Biển Ngà của dãy núi Nimba là một điểm nóng đa dạng sinh học, với nhiều loài đặc hữu, bao gồm cả cóc viviparous Nimba.
• Thị trấn lịch sử Grand-Bassam (Di sản Văn hóa, 2012): Là thủ đô thuộc địa đầu tiên của Bờ Biển Ngà (từ 1893 đến 1900), Grand-Bassam là một ví dụ điển hình về một thị trấn thuộc địa cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 với quy hoạch đô thị đặc trưng và kiến trúc kết hợp giữa phong cách châu Âu và các yếu tố địa phương.

Ngoài ra, Bờ Biển Ngà còn có các di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận, bao gồm:

• Gbofe của Afounkaha: Âm nhạc kèn ngang của cộng đồng Tagbana (2008).
• Zaouli: Âm nhạc và vũ điệu phổ biến của các cộng đồng người Gouro ở Bờ Biển Ngà (2017).
• Các tập quán và biểu đạt văn hóa liên quan đến Balafon của các cộng đồng người Senufo ở Mali, Burkina Faso và Bờ Biển Ngà (2012, di sản đa quốc gia).

8.6. Ngày lễ công cộng

Bờ Biển Ngà có nhiều ngày lễ quốc gia và tôn giáo được công nhận theo luật định. Các ngày lễ chính bao gồm:

• Ngày 1 tháng 1: Tết Dương lịch (Jour de l'An)
• Thứ Hai sau Lễ Phục sinh: Thứ Hai Phục sinh (Lundi de Pâques) - Kitô giáo
• Ngày 1 tháng 5: Ngày Quốc tế Lao động (Fête du Travail)
• Lễ Thăng Thiên (39 ngày sau Lễ Phục sinh): Ascension - Kitô giáo
• Thứ Hai Ngũ Tuần (50 ngày sau Lễ Phục sinh): Lundi de Pentecôte - Kitô giáo
• Ngày 7 tháng 8: Ngày Quốc khánh/Ngày Độc lập (Fête Nationale de l'Indépendance)
• Ngày 15 tháng 8: Lễ Đức Mẹ Lên Trời (Assomption) - Kitô giáo
• Ngày 1 tháng 11: Lễ Các Thánh (Toussaint) - Kitô giáo
• Ngày 15 tháng 11: Ngày Hòa bình Quốc gia (Journée Nationale de la Paix)
• Ngày 25 tháng 12: Lễ Giáng Sinh (Noël) - Kitô giáo

Các ngày lễ Hồi giáo được tổ chức theo lịch âm Hồi giáo và ngày cụ thể thay đổi hàng năm:

• Tabaski (Lễ Hiến sinh)
• Sinh nhật Nhà tiên tri Muhammad (Anniversaire de la Naissance de Mohamed)
• Laylat al-Qadr (Đêm Định mệnh/Quyền năng)
• Ramadan (Lễ kết thúc tháng Ramadan/Lễ Xả chay)

Các ngày lễ này phản ánh sự đa dạng tôn giáo và các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước.