Hoa Kỳ

3.1. Dân tộc bản địa châu Mỹ và sự định cư của người châu Âu

Lịch sử các dân tộc bản địa châu Mỹ bắt đầu từ hàng ngàn năm trước khi người châu Âu đặt chân đến lục địa này. Các người Paleo-Indian di cư từ Siberia qua cầu đất liền Bering hoặc dọc theo bờ biển Kỷ Băng hà cách đây hơn 12.000 năm. Văn hóa Clovis, xuất hiện khoảng 11.000 năm trước Công nguyên, được cho là nền văn hóa lan rộng đầu tiên ở châu Mỹ. Theo thời gian, các nền văn hóa bản địa Bắc Mỹ ngày càng trở nên phức tạp, và một số, như Văn hóa Mississippi, đã phát triển nông nghiệp, kiến trúc và các xã hội phức tạp. Trong giai đoạn hậu cổ xưa, các nền văn hóa Mississippi tọa lạc ở vùng Trung Tây, Đông, và Nam, trong khi người Algonquian ở vùng Ngũ Đại Hồ và dọc Bờ Đông, còn Văn hóa Hohokam và Tổ tiên người Pueblo sinh sống ở Tây Nam Hoa Kỳ. Ước tính dân số bản địa của khu vực ngày nay là Hoa Kỳ trước khi người châu Âu đến dao động từ khoảng 500.000 đến gần 10 triệu người. Các dân tộc bản địa này có các cấu trúc xã hội, văn hóa và tín ngưỡng đa dạng, thích nghi với môi trường sống của họ.

Christopher Columbus bắt đầu thám hiểm vùng Caribe cho Tây Ban Nha vào năm 1492, dẫn đến việc thành lập các khu định cư và phái bộ truyền giáo nói tiếng Tây Ban Nha từ Puerto Rico và Florida đến New Mexico và California. Thuộc địa Tây Ban Nha đầu tiên ở khu vực ngày nay là lục địa Hoa Kỳ là Florida thuộc Tây Ban Nha, được thành lập năm 1513. Sau nhiều khu định cư thất bại do đói và bệnh tật, thị trấn thường trú đầu tiên của Tây Ban Nha, St. Augustine, được thành lập vào năm 1565. Pháp cũng thành lập các khu định cư riêng tại Florida thuộc Pháp vào năm 1562, nhưng chúng hoặc bị bỏ hoang (Charlesfort, 1578) hoặc bị các cuộc tấn công của Tây Ban Nha phá hủy (Fort Caroline, 1565); các khu định cư lâu dài của Pháp được thành lập muộn hơn nhiều dọc theo Ngũ Đại Hồ (Fort Detroit, 1701), Sông Mississippi (Saint Louis, 1764) và đặc biệt là Vịnh Mexico (New Orleans, 1718). Các thuộc địa châu Âu thời kỳ đầu cũng bao gồm thuộc địa Hà Lan thịnh vượng Tân Hà Lan (thành lập năm 1626, nay là New York) và thuộc địa nhỏ của Thụy Điển là Tân Thụy Điển (thành lập năm 1638, nay là Delaware).

Quá trình thuộc địa hóa của Anh ở Bờ Đông bắt đầu với Thuộc địa Virginia (1607) và Thuộc địa Plymouth (Massachusetts, 1620). Mayflower Compact ở Massachusetts và Các Mệnh lệnh Cơ bản của Connecticut đã thiết lập tiền lệ cho tự quản đại diện và chủ nghĩa hợp hiến sẽ phát triển trên khắp các thuộc địa Mỹ. Mặc dù người châu Âu định cư ở khu vực ngày nay là Hoa Kỳ đã trải qua xung đột với người bản địa châu Mỹ, họ cũng tham gia vào thương mại, trao đổi công cụ châu Âu lấy thực phẩm và lông thú. Trao đổi Columbian, bắt đầu từ cuối thế kỷ 15, đã gây ra thảm họa cho các quần thể bản địa trên khắp châu Mỹ. Ước tính có tới 95% dân số bản địa, đặc biệt là ở Caribe, đã thiệt mạng vì các bệnh truyền nhiễm trong những năm sau khi châu Âu thuộc địa hóa; các quần thể còn lại thường bị chiếm đất bởi sự bành trướng của châu Âu. Mối quan hệ dao động từ hợp tác chặt chẽ đến chiến tranh và thảm sát. Chính quyền thuộc địa thường theo đuổi các chính sách buộc người bản địa châu Mỹ phải chấp nhận lối sống châu Âu, bao gồm cả việc cải đạo sang Cơ đốc giáo. Dọc theo bờ biển phía đông, những người định cư đã buôn bán nô lệ châu Phi thông qua Buôn bán nô lệ Đại Tây Dương.

Mười ba Thuộc địa ban đầu, sau này thành lập Hoa Kỳ, được quản lý như là tài sản của Đế quốc Anh, và có các chính quyền địa phương với các cuộc bầu cử dành cho hầu hết nam giới da trắng sở hữu tài sản. Dân số thuộc địa tăng nhanh chóng từ Maine đến Georgia, vượt qua dân số bản địa; đến những năm 1770, sự gia tăng dân số tự nhiên lớn đến mức chỉ một thiểu số nhỏ người Mỹ được sinh ra ở nước ngoài. Khoảng cách của các thuộc địa với Anh đã cho phép sự phát triển của quyền tự trị, và Đại Tỉnh thức Thứ nhất, một loạt các cuộc phục hưng Cơ đốc giáo, đã thúc đẩy sự quan tâm của thuộc địa đối với tự do tôn giáo. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa các thuộc địa và Anh ngày càng trở nên căng thẳng do các vấn đề về thuế và đại diện chính trị, dẫn đến Cách mạng Mỹ.

3.2. Cách mạng giành độc lập và thời kỳ đầu của nền Cộng hòa

Sau chiến thắng trong Chiến tranh Pháp và người Da đỏ, Anh bắt đầu khẳng định quyền kiểm soát lớn hơn đối với các vấn đề thuộc địa địa phương, dẫn đến sự phản kháng chính trị của thuộc địa. Một trong những bất bình chính của thuộc địa là việc từ chối quyền của họ với tư cách là người Anh, đặc biệt là quyền được đại diện trong chính phủ Anh mà đánh thuế họ. Để thể hiện sự bất mãn và quyết tâm của mình, Đệ nhất Quốc hội Lục địa đã họp vào năm 1774 và thông qua Hiệp hội Lục địa, một cuộc tẩy chay hàng hóa Anh của thuộc địa tỏ ra có hiệu quả. Nỗ lực sau đó của Anh nhằm giải giáp những người thuộc địa đã dẫn đến Trận Lexington và Concord năm 1775, châm ngòi cho Cách mạng Mỹ. Tại Đệ nhị Quốc hội Lục địa, các thuộc địa đã bổ nhiệm George Washington làm tổng tư lệnh Quân đội Lục địa, và thành lập một ủy ban đã chỉ định Thomas Jefferson soạn thảo Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ. Hai ngày sau khi thông qua Nghị quyết Lee để thành lập một quốc gia độc lập, Tuyên ngôn đã được thông qua vào ngày 4 tháng 7 năm 1776.

Các giá trị chính trị của Cách mạng Mỹ bao gồm tự do, các quyền cá nhân bất khả xâm phạm; và chủ quyền của nhân dân; ủng hộ chủ nghĩa cộng hòa và bác bỏ chế độ quân chủ, quý tộc, và mọi quyền lực chính trị cha truyền con nối; đức hạnh công dân; và sự phỉ báng tham nhũng chính trị. Các nhà lập quốc Hoa Kỳ, bao gồm Washington, Jefferson, John Adams, Benjamin Franklin, Alexander Hamilton, John Jay, James Madison, Thomas Paine, và nhiều người khác, được truyền cảm hứng từ các triết lý và ý tưởng của Thế giới Hy-La, Phục Hưng, và Khai sáng.

Các điều khoản Hợp bang và Liên minh Vĩnh viễn được phê chuẩn vào năm 1781 và thành lập một chính phủ phi tập trung hoạt động cho đến năm 1789. Sau khi Anh đầu hàng tại Cuộc bao vây Yorktown năm 1781, chủ quyền của Mỹ đã được quốc tế công nhận bởi Hiệp định Paris (1783), qua đó Hoa Kỳ giành được lãnh thổ kéo dài về phía tây đến Sông Mississippi, phía bắc đến Canada ngày nay, và phía nam đến Florida thuộc Tây Ban Nha. Pháp lệnh Tây Bắc (1787) đã thiết lập tiền lệ theo đó lãnh thổ của đất nước sẽ mở rộng bằng việc thừa nhận các tiểu bang mới, thay vì mở rộng các tiểu bang hiện có.

Hiến pháp Hoa Kỳ được soạn thảo tại Hội nghị Lập hiến năm 1787 để khắc phục những hạn chế của Các Điều khoản Hợp bang. Nó có hiệu lực vào năm 1789, tạo ra một nền cộng hòa liên bang được quản lý bởi ba nhánh quyền lực riêng biệt cùng nhau đảm bảo một hệ thống kiểm soát và cân bằng. George Washington được bầu làm tổng thống đầu tiên của đất nước theo Hiến pháp, và Tuyên ngôn Nhân quyền được thông qua vào năm 1791 để xoa dịu những lo ngại của những người hoài nghi về quyền lực của chính phủ tập trung hơn. Việc ông từ chức tổng tư lệnh sau Chiến tranh Cách mạng và sau đó từ chối tranh cử nhiệm kỳ thứ ba với tư cách là tổng thống đầu tiên của đất nước đã thiết lập một tiền lệ cho tính tối cao của chính quyền dân sự ở Hoa Kỳ và sự chuyển giao quyền lực hòa bình.

3.3. Mở rộng lãnh thổ về phía Tây và Nội chiến

Vùng đất mua Louisiana năm 1803 từ Pháp đã gần như tăng gấp đôi lãnh thổ của Hoa Kỳ. Những vấn đề còn tồn tại với Anh vẫn tiếp diễn, dẫn đến Chiến tranh năm 1812, kết thúc với tỷ số hòa. Tây Ban Nha nhượng lại Florida và lãnh thổ Bờ Vịnh của mình vào năm 1819. Vào cuối thế kỷ 18, những người định cư Mỹ bắt đầu mở rộng về phía tây, nhiều người mang theo ý thức về vận mệnh hiển nhiên. Thỏa ước Missouri năm 1820, thừa nhận Missouri là một tiểu bang nô lệ và Maine là một tiểu bang tự do, đã cố gắng cân bằng mong muốn của các tiểu bang miền Bắc nhằm ngăn chặn sự bành trướng của chế độ nô lệ vào các lãnh thổ mới với mong muốn của các tiểu bang miền Nam nhằm mở rộng nó ở đó. Thỏa ước này còn cấm chế độ nô lệ ở tất cả các vùng đất khác của Vùng đất mua Louisiana nằm ở phía bắc vĩ tuyến 36°30′ Bắc.

Khi người Mỹ mở rộng hơn nữa vào vùng đất của người bản địa châu Mỹ, chính phủ liên bang thường áp dụng các chính sách di dời người Da đỏ hoặc đồng hóa văn hóa. Đạo luật di dời người Da đỏ quan trọng nhất trong lịch sử Hoa Kỳ là Đạo luật Di dời người Da đỏ năm 1830. Đỉnh điểm của nó là Đường mòn Nước mắt (1830-1850), trong đó ước tính 60.000 người bản địa châu Mỹ sống ở phía đông Sông Mississippi đã bị buộc phải di dời và chuyển đến các vùng đất xa về phía tây, dẫn đến từ 13.200 đến 16.700 ca tử vong. Những cuộc di dời có tổ chức này và những cuộc di dời trước đó đã gây ra một loạt các Chiến tranh Da Đỏ kéo dài ở phía tây Mississippi.

Cộng hòa Texas được sáp nhập vào năm 1845, và Hiệp ước Oregon năm 1846 đã dẫn đến việc Hoa Kỳ kiểm soát vùng Tây Bắc Mỹ ngày nay. Chiến thắng trong Chiến tranh Hoa Kỳ-México dẫn đến việc México nhượng lại California, Nevada, Utah, và phần lớn Colorado và Tây Nam Mỹ ngày nay vào năm 1848. Cơn sốt vàng California năm 1848-1849 đã thúc đẩy một làn sóng di cư lớn của người da trắng đến bờ biển Thái Bình Dương, dẫn đến nhiều cuộc đối đầu hơn với các quần thể bản địa. Một trong những cuộc đối đầu bạo lực nhất, cuộc diệt chủng hàng ngàn người bản địa California, kéo dài đến đầu những năm 1870, ngay khi các lãnh thổ và tiểu bang miền tây khác được thành lập.

Trong thời kỳ thuộc địa, chế độ nô lệ đã hợp pháp ở các thuộc địa Mỹ, đặc biệt là ở các thuộc địa miền Nam chuyên về nông nghiệp từ Maryland đến Georgia. Thực tiễn này bắt đầu bị đặt câu hỏi đáng kể trong Cách mạng Mỹ. Được thúc đẩy bởi một phong trào bãi nô tích cực đã tái xuất hiện vào những năm 1830, các tiểu bang ở miền Bắc đã ban hành luật chống nô lệ. Đồng thời, sự ủng hộ chế độ nô lệ đã mạnh lên ở các tiểu bang miền Nam với các phát minh như máy tách bông (1793), từ lâu đã làm cho thể chế này trở nên có lợi cho giới chủ đồn điền miền Nam. Trong suốt những năm 1850, xung đột khu vực về chế độ nô lệ này càng bị thổi bùng bởi luật pháp trong Quốc hội và các quyết định của Tòa án Tối cao: Đạo luật Nô lệ Trốn chạy năm 1850 yêu cầu trả lại nô lệ trốn sang các tiểu bang không có nô lệ cho chủ của họ ở miền Nam. Đạo luật Kansas-Nebraska năm 1854 đã thực sự hủy bỏ các yêu cầu chống nô lệ của Thỏa ước Missouri. Cuối cùng, trong quyết định Dred Scott năm 1857, Tòa án Tối cao đã phán quyết chống lại một nô lệ được đưa vào lãnh thổ không có nô lệ và tuyên bố Thỏa ước Missouri là vi hiến. Những sự kiện này đã làm trầm trọng thêm căng thẳng giữa miền Bắc và miền Nam, đỉnh điểm là Nội chiến Hoa Kỳ (1861-1865). Mười một tiểu bang nô lệ ly khai và thành lập Liên minh miền Nam Hoa Kỳ, trong khi các tiểu bang khác vẫn ở lại Liên bang. Chiến tranh bùng nổ vào tháng 4 năm 1861 sau khi quân Liên minh bắn phá Đồn Sumter. Sau Tuyên ngôn Giải phóng Nô lệ tháng 1 năm 1863, nhiều nô lệ được giải phóng đã gia nhập quân đội Liên bang. Chiến tranh bắt đầu nghiêng về phía Liên bang sau Cuộc bao vây Vicksburg và Trận Gettysburg năm 1863, và Liên minh miền Nam đầu hàng vào năm 1865 sau chiến thắng của Liên bang trong Trận Appomattox Court House.

Thời kỳ Tái thiết theo sau chiến tranh. Sau vụ ám sát Tổng thống Abraham Lincoln, Các Tu chính án Tái thiết đã được thông qua để bảo vệ quyền của người Mỹ gốc Phi. Cơ sở hạ tầng quốc gia, bao gồm điện báo xuyên lục địa và đường sắt, đã thúc đẩy sự tăng trưởng ở Biên giới Hoa Kỳ.

3.4. Thời kỳ Công nghiệp hóa và Chủ nghĩa đế quốc

Từ năm 1865 đến năm 1917, một dòng người nhập cư chưa từng có đã đến Hoa Kỳ, bao gồm 24,4 triệu người từ châu Âu. Hầu hết họ đến qua cảng New York, và New York cùng các thành phố lớn khác ở Bờ Đông trở thành nơi sinh sống của các cộng đồng lớn người Do Thái, Ireland, và Ý, trong khi nhiều người Đức và Trung Âu chuyển đến Trung Tây. Đồng thời, khoảng một triệu người Pháp-Canada di cư từ Québec đến New England. Trong Cuộc Đại Di cư, hàng triệu người Mỹ gốc Phi đã rời bỏ vùng nông thôn miền Nam đến các khu đô thị ở miền Bắc. Alaska được mua từ Đế quốc Nga vào năm 1867.

Thỏa hiệp năm 1877 đã chấm dứt hiệu quả thời kỳ Tái thiết và những người da trắng thượng đẳng đã giành lại quyền kiểm soát chính trị ở miền Nam. Người Mỹ gốc Phi phải chịu đựng một thời kỳ phân biệt chủng tộc công khai và gia tăng sau thời kỳ Tái thiết, một thời kỳ thường được gọi là nadir của quan hệ chủng tộc Mỹ. Một loạt các quyết định của Tòa án Tối cao, bao gồm Plessy kiện Ferguson, đã làm mất hiệu lực của các Tu chính án thứ Mười bốn và Mười lăm, cho phép luật Jim Crow ở miền Nam không bị kiểm soát, các thị trấn hoàng hôn ở Trung Tây, và phân biệt chủng tộc trong các cộng đồng trên cả nước, điều này sẽ được củng cố bởi chính sách phân vùng đỏ sau này được Home Owners' Loan Corporation liên bang thông qua.

Sự bùng nổ của tiến bộ công nghệ cùng với việc khai thác lao động nhập cư giá rẻ đã dẫn đến sự mở rộng kinh tế nhanh chóng trong cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, cho phép Hoa Kỳ vượt qua các nền kinh tế của Anh, Pháp và Đức cộng lại. Điều này đã thúc đẩy sự tập trung quyền lực vào tay một vài nhà công nghiệp nổi tiếng, phần lớn thông qua việc thành lập các tập đoàn ủy thác và độc quyền để ngăn chặn cạnh tranh. Các nhà tài phiệt đã dẫn đầu sự mở rộng của quốc gia trong các ngành đường sắt, dầu khí, và thép. Hoa Kỳ nổi lên như một người tiên phong của công nghiệp ô tô. Những thay đổi này đi kèm với sự gia tăng đáng kể về bất bình đẳng kinh tế, điều kiện khu ổ chuột, và bất ổn xã hội, tạo môi trường cho các công đoàn lao động và phong trào xã hội chủ nghĩa bắt đầu phát triển mạnh. Thời kỳ này cuối cùng kết thúc với sự ra đời của Thời kỳ Tiến bộ, được đặc trưng bởi các cuộc cải cách đáng kể.

Các thành phần thân Mỹ ở Hawaii đã lật đổ chế độ quân chủ Hawaii; các đảo này được sáp nhập vào năm 1898. Cùng năm đó, Puerto Rico, Philippines, và Guam được Tây Ban Nha nhượng lại cho Hoa Kỳ sau thất bại của Tây Ban Nha trong Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ. (Philippines được Hoa Kỳ trao trả độc lập hoàn toàn vào ngày 4 tháng 7 năm 1946, sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Puerto Rico và Guam vẫn là lãnh thổ của Hoa Kỳ.) Samoa thuộc Mỹ được Hoa Kỳ mua lại vào năm 1900 sau Nội chiến Samoa thứ hai. Quần đảo Virgin thuộc Mỹ được mua từ Đan Mạch vào năm 1917.

3.5. Các cuộc Chiến tranh Thế giới và Đại Suy thoái

Hoa Kỳ tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất cùng với phe Hiệp ước vào năm 1917, giúp xoay chuyển cục diện chống lại Liên minh Trung tâm. Năm 1920, một tu chính án hiến pháp đã trao quyền bầu cử cho phụ nữ trên toàn quốc. Trong những năm 1920 và 1930, radio dùng cho truyền thông đại chúng và truyền hình sơ khai đã làm thay đổi truyền thông trên toàn quốc. Sự sụp đổ phố Wall năm 1929 đã gây ra Đại Suy thoái, mà Tổng thống Franklin D. Roosevelt đã ứng phó bằng Chính sách kinh tế mới, một loạt các chương trình sâu rộng và các dự án công trình công cộng kết hợp với cải cách tài chính và các quy định điều tiết. Tất cả đều nhằm mục đích bảo vệ chống lại các cuộc suy thoái kinh tế trong tương lai.

Ban đầu trung lập trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Hoa Kỳ bắt đầu cung cấp vật tư chiến tranh cho phe Đồng Minh vào tháng 3 năm 1941 và tham chiến vào tháng 12 sau cuộc tấn công Trân Châu Cảng của Đế quốc Nhật Bản. Hoa Kỳ đã phát triển vũ khí hạt nhân đầu tiên và sử dụng chúng chống lại các thành phố Hiroshima và Nagasaki của Nhật Bản vào tháng 8 năm 1945, kết thúc chiến tranh. Hoa Kỳ là một trong "Tứ Cường Quốc" đã gặp nhau để lên kế hoạch cho thế giới sau chiến tranh, cùng với Vương quốc Anh, Liên Xô, và Trung Quốc. Hoa Kỳ thoát khỏi chiến tranh tương đối ít bị tổn thất, với sức mạnh kinh tế và ảnh hưởng chính trị quốc tế thậm chí còn lớn hơn.

3.6. Thời kỳ Chiến tranh Lạnh và Phong trào Dân quyền

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Hoa Kỳ bước vào Chiến tranh Lạnh, nơi căng thẳng địa chính trị giữa Hoa Kỳ và Liên Xô khiến hai nước này chi phối các vấn đề thế giới. Hoa Kỳ sử dụng chính sách ngăn chặn để hạn chế phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô, tham gia vào việc thay đổi chế độ chống lại các chính phủ được coi là liên kết với Moskva, và chiếm ưu thế trong Chạy đua vào không gian, đỉnh điểm là cuộc đổ bộ lên Mặt Trăng có người lái đầu tiên vào năm 1969. Trong nước, Hoa Kỳ trải qua tăng trưởng kinh tế, đô thị hóa, và tăng trưởng dân số sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Phong trào dân quyền nổi lên, với Martin Luther King Jr. trở thành một nhà lãnh đạo nổi bật vào đầu những năm 1960. Kế hoạch Xã hội Vĩ đại của chính quyền Tổng thống Lyndon B. Johnson đã dẫn đến các luật, chính sách đột phá và sâu rộng và một tu chính án hiến pháp để chống lại một số tác động tồi tệ nhất của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc có hệ thống kéo dài. Phong trào văn hóa phản kháng ở Hoa Kỳ đã mang lại những thay đổi xã hội đáng kể, bao gồm việc tự do hóa thái độ đối với sử dụng ma túy giải trí và tình dục. Nó cũng khuyến khích việc công khai thách thức quân dịch (dẫn đến chấm dứt chế độ cưỡng bách tòng quân vào năm 1973) và sự phản đối rộng rãi sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Việt Nam (với việc Hoa Kỳ rút quân hoàn toàn vào năm 1975). Sự thay đổi xã hội trong vai trò của phụ nữ chịu trách nhiệm đáng kể cho sự gia tăng lớn trong việc tham gia lao động có trả lương của phụ nữ trong những năm 1970, và đến năm 1985, phần lớn phụ nữ Mỹ từ 16 tuổi trở lên đã có việc làm. Cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990 chứng kiến sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản và sự sụp đổ của Liên Xô, đánh dấu sự kết thúc của Chiến tranh Lạnh và đưa Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất của thế giới.

3.7. Lịch sử hiện đại

Những năm 1990 chứng kiến sự mở rộng kinh tế dài nhất được ghi nhận trong lịch sử Hoa Kỳ, sự suy giảm đáng kể tỷ lệ tội phạm ở Hoa Kỳ, và những tiến bộ trong công nghệ. Trong suốt thập kỷ này, các đổi mới công nghệ như World Wide Web, sự phát triển của vi xử lý Pentium theo Định luật Moore, pin lithium-ion có thể sạc lại, thử nghiệm liệu pháp gen đầu tiên, và nhân bản vô tính hoặc xuất hiện ở Hoa Kỳ hoặc được cải tiến ở đó. Dự án bản đồ gen người được chính thức khởi động vào năm 1990, trong khi Nasdaq trở thành thị trường chứng khoán đầu tiên ở Hoa Kỳ giao dịch trực tuyến vào năm 1998.

Trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991, một liên minh quốc tế do Hoa Kỳ lãnh đạo đã trục xuất một lực lượng xâm lược của Iraq đã chiếm đóng nước láng giềng Kuwait. Sự kiện 11 tháng 9 tại Hoa Kỳ năm 2001 bởi tổ chức chiến binh Liên Á Hồi giáo al-Qaeda đã dẫn đến Chiến tranh chống khủng bố, và các cuộc can thiệp quân sự tiếp theo ở Afghanistan và Iraq.

Bong bóng nhà ở Hoa Kỳ lên đến đỉnh điểm vào năm 2007 với Đại suy thoái, cuộc suy thoái kinh tế lớn nhất kể từ Đại Suy thoái. Đến những năm 2010, sự phân cực chính trị trong nước gia tăng giữa các phe phái tự do và bảo thủ. Sự phân cực này đã được lợi dụng trong cuộc tấn công Điện Capitol tháng 1 năm 2021, khi một đám đông những người nổi dậy đã xông vào Điện Capitol Hoa Kỳ và tìm cách ngăn chặn sự chuyển giao quyền lực hòa bình trong một nỗ lực đảo chính tự thân. Vào tháng 5-tháng 8 năm 2021, cuộc tấn công của Taliban năm 2021 đã kết thúc Chiến tranh Afghanistan một năm sau Thỏa thuận Hoa Kỳ-Taliban.

4.1. Địa hình và lãnh thổ

Hoa Kỳ là quốc gia lớn thứ ba thế giới về tổng diện tích, sau Nga và Canada. 48 tiểu bang liền kề và Đặc khu Columbia chiếm một diện tích tổng hợp là 8080763 M m^{2 (3.12 M mile2)}. Đồng bằng ven biển của Đại Tây Dương nhường chỗ cho các khu rừng nội địa và những ngọn đồi thoai thoải ở vùng cao nguyên Piedmont. Dãy núi Appalachian và khối núi Adirondack chia tách Bờ Đông khỏi Ngũ Đại Hồ và các đồng cỏ của Trung Tây. Hệ thống sông Mississippi, hệ thống sông dài thứ tư thế giới, chảy chủ yếu theo hướng bắc-nam qua trung tâm đất nước. Đồng cỏ prairie bằng phẳng và màu mỡ của Đại Bình nguyên trải dài về phía tây, bị ngắt quãng bởi một vùng cao nguyên ở phía đông nam.

Dãy núi Rocky, phía tây Đại Bình nguyên, trải dài từ bắc xuống nam trên khắp đất nước, đạt đỉnh cao hơn 4.3 K m ^{(14.00 K ft)} ở Colorado. Xa hơn về phía tây là Đại Bồn địa đá và các sa mạc Chihuahua, Sonoran, và Mojave. Ở góc tây bắc Arizona, được Sông Colorado chạm khắc qua hàng triệu năm, là Grand Canyon, một hẻm núi dốc đứng và là một điểm du lịch nổi tiếng với kích thước trực quan choáng ngợp và cảnh quan phức tạp, đầy màu sắc.

Dãy núi Sierra Nevada và Cascade chạy gần bờ biển Thái Bình Dương. Các điểm thấp nhất và cao nhất ở Hoa Kỳ lục địa đều nằm ở tiểu bang California, cách nhau khoảng 135185 m ^{(84 mile)}. Ở độ cao 6.2 K m ^{(20.31 K ft)}, Denali của Alaska là đỉnh núi cao nhất trong nước và trên lục địa. Các núi lửa đang hoạt động phổ biến khắp Quần đảo Alexander và Quần đảo Aleutian của Alaska, và Hawaii bao gồm các đảo núi lửa. Siêu núi lửa nằm bên dưới Công viên Quốc gia Yellowstone trong dãy núi Rocky, Miệng núi lửa Yellowstone, là đặc điểm núi lửa lớn nhất của lục địa. Năm 2021, Hoa Kỳ chiếm 8% đồng cỏ và bãi chăn thả lâu dài toàn cầu và 10% đất trồng trọt.

Các lãnh thổ hải ngoại của Hoa Kỳ bao gồm Puerto Rico và Quần đảo Virgin thuộc Mỹ ở Caribe, và Samoa thuộc Mỹ, Guam, và Quần đảo Bắc Mariana ở Thái Bình Dương. Một số đảo không người ở thuộc Các tiểu đảo xa xôi hẻo lánh của Hoa Kỳ nằm rải rác trong Thái Bình Dương.

4.2. Khí hậu

Với diện tích rộng lớn và sự đa dạng về địa lý, Hoa Kỳ bao gồm hầu hết các kiểu khí hậu. Phía đông kinh tuyến 100 độ, khí hậu dao động từ lục địa ẩm ở phía bắc đến cận nhiệt đới ẩm ở phía nam. Đại Bình nguyên phía tây có khí hậu bán khô hạn. Nhiều vùng núi ở miền Tây Hoa Kỳ có khí hậu núi cao. Khí hậu khô cằn ở Tây Nam, Địa Trung Hải ở bờ biển California, và khí hậu đại dương ở bờ biển Oregon, Washington, và miền nam Alaska. Hầu hết Alaska có khí hậu cận Bắc Cực hoặc vùng cực. Hawaii, mũi phía nam Florida và các lãnh thổ của Hoa Kỳ ở Caribe và Thái Bình Dương có khí hậu nhiệt đới.

Hoa Kỳ hứng chịu nhiều sự cố thời tiết cực đoan có tác động lớn hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Các tiểu bang giáp Vịnh Mexico dễ bị bão, và hầu hết các cơn lốc xoáy trên thế giới xảy ra ở nước này, chủ yếu ở Hành lang Lốc xoáy. Thời tiết cực đoan trở nên thường xuyên hơn ở Hoa Kỳ trong thế kỷ 21, với số lượng sóng nhiệt được báo cáo gấp ba lần so với những năm 1960. Ở Tây Nam Hoa Kỳ, hạn hán trở nên dai dẳng và nghiêm trọng hơn. Các khu vực được coi là hấp dẫn nhất đối với dân số lại là những khu vực dễ bị tổn thương nhất. Biến đổi khí hậu đang làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan này, đặt ra những thách thức đáng kể cho đất nước.

4.3. Sinh thái và môi trường

Hoa Kỳ là một trong 17 quốc gia đa dạng sinh học bậc nhất chứa số lượng lớn các loài đặc hữu: khoảng 17.000 loài thực vật có mạch xuất hiện ở Hoa Kỳ lục địa và Alaska, và hơn 1.800 loài thực vật có hoa được tìm thấy ở Hawaii, rất ít trong số đó xuất hiện trên đất liền. Hoa Kỳ là nơi sinh sống của 428 loài động vật có vú, 784 loài chim, 311 loài bò sát, 295 loài lưỡng cư, và khoảng 91.000 loài côn trùng.

Có 63 vườn quốc gia, và hàng trăm công viên, rừng, và khu vực hoang dã khác do liên bang quản lý, được điều hành bởi Cục Công viên Quốc gia và các cơ quan khác. Khoảng 28% đất đai của đất nước thuộc sở hữu công và do liên bang quản lý, chủ yếu ở các tiểu bang miền Tây. Hầu hết đất đai này được bảo vệ, mặc dù một số được cho thuê để sử dụng thương mại, và chưa đến một phần trăm được sử dụng cho mục đích quân sự.

Các vấn đề môi trường ở Hoa Kỳ bao gồm các cuộc tranh luận về tài nguyên không tái tạo và năng lượng hạt nhân, ô nhiễm không khí và nước, đa dạng sinh học, khai thác gỗ và phá rừng, và biến đổi khí hậu. Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) là cơ quan liên bang chịu trách nhiệm giải quyết hầu hết các vấn đề liên quan đến môi trường. Ý tưởng về vùng hoang dã đã định hình việc quản lý đất công kể từ năm 1964, với Đạo luật Hoang dã. Đạo luật về các loài có nguy cơ tuyệt chủng năm 1973 cung cấp một cách để bảo vệ các loài bị đe dọa và có nguy cơ tuyệt chủng cùng môi trường sống của chúng. Cục Cá và Động vật hoang dã Hoa Kỳ thực thi và giám sát Đạo luật này. Năm 2024, Hoa Kỳ xếp thứ 35 trong số 180 quốc gia trong Chỉ số Hiệu suất Môi trường. Mặc dù có những nỗ lực bảo tồn, Hoa Kỳ vẫn phải đối mặt với những thách thức môi trường đáng kể, bao gồm tác động của biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học và ô nhiễm.

5.1. Hệ thống chính quyền

Hoa Kỳ là một nền cộng hòa liên bang gồm 50 tiểu bang và một đặc khu liên bang riêng biệt, Washington, D.C.. Nó cũng khẳng định chủ quyền đối với năm lãnh thổ chưa hợp nhất và một số đảo không có người ở. Hoa Kỳ là liên bang còn tồn tại lâu đời nhất thế giới, và hệ thống tổng thống của chính phủ quốc gia đã được nhiều quốc gia mới độc lập trên toàn thế giới áp dụng, toàn bộ hoặc một phần, sau khi phi thực dân hóa. Đây là một nền dân chủ đại diện tự do "trong đó quyền cai trị của đa số được điều chỉnh bởi các quyền thiểu số được pháp luật bảo vệ". Hiến pháp Hoa Kỳ đóng vai trò là văn bản pháp lý tối cao của đất nước.

5.1.1. Chính quyền liên bang

Bao gồm ba nhánh, tất cả đều có trụ sở tại Washington, D.C., chính phủ liên bang là chính phủ quốc gia của Hoa Kỳ. Nó được điều chỉnh bởi một hệ thống kiểm soát và cân bằng mạnh mẽ.

• Quốc hội Hoa Kỳ, một cơ quan lập pháp lưỡng viện bao gồm Thượng viện và Hạ viện, ban hành luật liên bang, tuyên chiến, phê chuẩn các hiệp ước, có quyền lực tài chính, và có quyền luận tội. Thượng viện có 100 thành viên (2 người từ mỗi tiểu bang), được bầu với nhiệm kỳ sáu năm. Hạ viện có 435 thành viên, mỗi người được bầu với nhiệm kỳ hai năm; tất cả các đại diện phục vụ một khu vực quốc hội có dân số tương đương. Các khu vực quốc hội được vẽ bởi mỗi cơ quan lập pháp tiểu bang và liền kề trong tiểu bang đó. Quốc hội cũng tổ chức một bộ sưu tập các ủy ban, mỗi ủy ban xử lý một nhiệm vụ hoặc nghĩa vụ cụ thể. Một trong những chức năng phi lập pháp hàng đầu của Quốc hội là quyền điều tra và giám sát nhánh hành pháp. Sự giám sát của Quốc hội thường được giao cho các ủy ban và được tạo điều kiện bởi quyền triệu tập của Quốc hội.
• Tổng thống Hoa Kỳ là nguyên thủ quốc gia, tổng tư lệnh quân đội, giám đốc điều hành của chính phủ liên bang, và có khả năng phủ quyết các dự luật từ Quốc hội Hoa Kỳ trước khi chúng trở thành luật. Tuy nhiên, các quyền phủ quyết của tổng thống có thể bị bác bỏ bởi một cuộc bỏ phiếu đa số hai phần ba ở cả hai viện của Quốc hội. Tổng thống bổ nhiệm các thành viên Nội các, tùy thuộc vào sự chấp thuận của Thượng viện, và chỉ định các quan chức khác quản lý và thi hành luật liên bang thông qua các cơ quan tương ứng của họ. Tổng thống cũng có quyền khoan hồng đối với các tội phạm liên bang và có thể ban hành lệnh ân xá. Cuối cùng, tổng thống có quyền ban hành các "sắc lệnh hành pháp" rộng rãi, tùy thuộc vào đánh giá tư pháp, trong một số lĩnh vực chính sách. Các ứng cử viên tổng thống vận động tranh cử cùng với một người bạn đồng hành phó tổng thống. Cả hai ứng cử viên đều được bầu cùng nhau, hoặc bị đánh bại cùng nhau, trong một cuộc bầu cử tổng thống. Không giống như các cuộc bỏ phiếu khác trong chính trị Mỹ, về mặt kỹ thuật, đây là một cuộc bầu cử gián tiếp trong đó người chiến thắng sẽ được xác định bởi Đại cử tri đoàn Hoa Kỳ. Ở đó, các phiếu bầu được chính thức bỏ bởi các đại cử tri cá nhân được cơ quan lập pháp tiểu bang của họ lựa chọn. Tuy nhiên, trên thực tế, mỗi trong số 50 tiểu bang chọn một nhóm đại cử tri tổng thống được yêu cầu xác nhận người chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông của tiểu bang họ. Mỗi tiểu bang được phân bổ hai đại cử tri cộng thêm một đại cử tri bổ sung cho mỗi khu vực quốc hội, điều này thực chất cộng lại bằng số lượng quan chức được bầu mà tiểu bang đó gửi đến Quốc hội. Đặc khu Columbia, không có đại diện hoặc thượng nghị sĩ, được phân bổ ba phiếu đại cử tri. Cả tổng thống và phó tổng thống đều phục vụ nhiệm kỳ bốn năm, và tổng thống chỉ có thể được tái đắc cử một lần, cho một nhiệm kỳ bốn năm bổ sung.
• Cơ quan tư pháp liên bang Hoa Kỳ, mà tất cả các thẩm phán đều được tổng thống bổ nhiệm trọn đời với sự chấp thuận của Thượng viện, chủ yếu bao gồm Tòa án Tối cao Hoa Kỳ, các tòa án phúc thẩm Hoa Kỳ, và các tòa án quận Hoa Kỳ. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ giải thích luật pháp và bác bỏ những luật mà họ thấy là vi hiến. Tòa án Tối cao có chín thành viên do Chánh án Hoa Kỳ đứng đầu. Các thành viên được tổng thống đương nhiệm bổ nhiệm khi có vị trí trống. Cấp đầu tiên trong các tòa án liên bang là tòa án quận liên bang đối với bất kỳ vụ án nào thuộc "thẩm quyền ban đầu", chẳng hạn như các đạo luật liên bang, Hiến pháp, hoặc các hiệp ước. Có mười hai khu vực liên bang chia đất nước thành các khu vực khác nhau cho các tòa án phúc thẩm liên bang. Sau khi một tòa án quận liên bang đã xét xử một vụ án, nó có thể được kháng cáo lên một tòa án phúc thẩm Hoa Kỳ. Tòa án tiếp theo và cao nhất trong hệ thống là Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.

Hệ thống ba nhánh này được gọi là hệ thống tổng thống, trái ngược với hệ thống nghị viện, nơi nhánh hành pháp là một phần của cơ quan lập pháp. Nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt chước khía cạnh này của Hiến pháp Hoa Kỳ năm 1789, đặc biệt là ở châu Mỹ.

5.2. Đảng phái và bầu cử

Hiến pháp Hoa Kỳ không đề cập đến các đảng chính trị. Tuy nhiên, chúng đã phát triển một cách độc lập vào thế kỷ 18 với Đảng Liên bang và Đảng Chống Liên bang. Kể từ đó, Hoa Kỳ hoạt động như một hệ thống lưỡng đảng de facto, mặc dù các đảng trong hệ thống đó đã khác nhau vào những thời điểm khác nhau. Hai đảng quốc gia chính hiện nay là Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa. Đảng Dân chủ được coi là tương đối tự do trong nền tảng chính trị của mình trong khi Đảng Cộng hòa được coi là tương đối bảo thủ.

Hệ thống bầu cử ở Hoa Kỳ bao gồm các cuộc bầu cử ở cấp liên bang, tiểu bang và địa phương. Các cuộc bầu cử tổng thống diễn ra bốn năm một lần, và các cuộc bầu cử quốc hội (cho Hạ viện và một phần ba Thượng viện) diễn ra hai năm một lần. Các cuộc bầu cử thường được tổ chức theo nguyên tắc người thắng đa số phiếu (plurality voting). Quá trình bầu cử tổng thống là một điểm đặc biệt, sử dụng hệ thống Đại cử tri đoàn, nơi các cử tri bỏ phiếu cho các đại cử tri, những người sau đó sẽ chính thức bầu tổng thống.

Người dân tham gia chính trị thông qua nhiều hình thức, bao gồm bỏ phiếu, vận động tranh cử, quyên góp cho các ứng cử viên hoặc đảng phái, và tham gia vào các nhóm lợi ích hoặc các phong trào xã hội. Việc đăng ký cử tri là trách nhiệm cá nhân ở hầu hết các tiểu bang. Các chiến dịch bầu cử ở Hoa Kỳ thường tốn kém và kéo dài, với các ứng cử viên dựa vào sự kết hợp giữa các cuộc mít tinh công cộng, quảng cáo trên phương tiện truyền thông và các nỗ lực vận động cơ sở. Sự phân cực chính trị ngày càng tăng giữa hai đảng lớn đã trở thành một đặc điểm nổi bật của chính trị Hoa Kỳ trong những thập kỷ gần đây.

5.3. Quan hệ đối ngoại

Hoa Kỳ có một cấu trúc quan hệ đối ngoại được thiết lập và có đội ngũ ngoại giao lớn thứ hai thế giới tính đến năm 2024. Đây là một thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, và là nơi đặt trụ sở Liên Hợp Quốc. Hoa Kỳ là thành viên của các tổ chức liên chính phủ G7, G20, và OECD. Hầu hết các quốc gia đều có đại sứ quán và nhiều quốc gia có lãnh sự quán (đại diện chính thức) tại nước này. Tương tự, gần như tất cả các quốc gia đều có các phái bộ ngoại giao chính thức với Hoa Kỳ, ngoại trừ Iran, Bắc Triều Tiên, và Bhutan. Mặc dù Đài Loan không có quan hệ ngoại giao chính thức với Hoa Kỳ, nhưng vẫn duy trì quan hệ không chính thức chặt chẽ. Hoa Kỳ thường xuyên cung cấp thiết bị quân sự cho Đài Loan để ngăn chặn sự xâm lược tiềm tàng của Trung Quốc. Sự chú ý địa chính trị của Hoa Kỳ cũng chuyển sang Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương khi Hoa Kỳ tham gia Đối thoại An ninh Tứ giác với Úc, Ấn Độ và Nhật Bản.

Hoa Kỳ có một "Mối quan hệ đặc biệt" với Vương quốc Anh và mối quan hệ chặt chẽ với Canada, Úc, New Zealand, Philippines, Nhật Bản, Hàn Quốc, Israel, và một số quốc gia Liên minh châu Âu (Pháp, Ý, Đức, Tây Ban Nha, và Ba Lan). Hoa Kỳ hợp tác chặt chẽ với các đồng minh NATO về các vấn đề quân sự và an ninh quốc gia, và với các quốc gia ở châu Mỹ thông qua Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ và Hiệp định Thương mại Tự do Hoa Kỳ-Mexico-Canada. Ở Nam Mỹ, Colombia theo truyền thống được coi là đồng minh thân cận nhất của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ thực hiện đầy đủ thẩm quyền và trách nhiệm quốc phòng quốc tế đối với Micronesia, Quần đảo Marshall, và Palau thông qua Hiệp ước Liên kết Tự do. Hoa Kỳ ngày càng tăng cường hợp tác chiến lược với Ấn Độ, trong khi quan hệ với Trung Quốc ngày càng xấu đi. Kể từ năm 2014, Hoa Kỳ đã trở thành đồng minh chủ chốt của Ukraina; và cũng đã cung cấp thiết bị quân sự và hỗ trợ đáng kể khác cho nước này để đối phó với cuộc xâm lược của Nga năm 2022.

Chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ nhằm mục tiêu duy trì hòa bình, thúc đẩy hợp tác kinh tế toàn cầu và bảo vệ nhân quyền. Tuy nhiên, các hành động và chính sách của Hoa Kỳ thường xuyên gây tranh cãi và bị chỉ trích từ nhiều phía, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến can thiệp quân sự, hỗ trợ các chế độ độc tài (trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh và cả sau này trong một số trường hợp), và các tác động của chính sách kinh tế đối với các quốc gia đang phát triển. Hoa Kỳ tham gia vào nhiều hiệp ước và thỏa thuận quốc tế, nhưng cũng có những trường hợp rút khỏi hoặc không phê chuẩn các thỏa thuận quan trọng, phản ánh một cách tiếp cận đôi khi đơn phương trong chính sách đối ngoại. Vai trò của Hoa Kỳ trong cộng đồng quốc tế vẫn là một chủ đề tranh luận và đánh giá liên tục.

5.4. Quân đội

Tổng thống là tổng tư lệnh Quân đội Hoa Kỳ và bổ nhiệm các nhà lãnh đạo của nó, bộ trưởng quốc phòng và Tham mưu trưởng Liên quân. Bộ Quốc phòng, có trụ sở tại Lầu Năm Góc gần Washington, D.C., quản lý năm trong số sáu nhánh quân chủng, bao gồm Lục quân Hoa Kỳ, Thủy quân lục chiến, Hải quân, Không quân, và Lực lượng Không gian. Tuần duyên Hoa Kỳ do Bộ An ninh Nội địa quản lý trong thời bình và có thể được chuyển giao cho Bộ Hải quân trong thời chiến.

Hoa Kỳ đã chi 916.00 B USD cho quân đội vào năm 2023, đây là số tiền lớn nhất so với bất kỳ quốc gia nào, chiếm 37% chi tiêu quân sự toàn cầu và chiếm 3,4% GDP của đất nước. Hoa Kỳ sở hữu 42% vũ khí hạt nhân của thế giới-tỷ lệ lớn thứ hai sau Nga.

Hoa Kỳ có lực lượng vũ trang kết hợp lớn thứ ba trên thế giới, sau Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc và Quân đội Ấn Độ. Quân đội Hoa Kỳ vận hành khoảng 800 căn cứ và cơ sở ở nước ngoài, và duy trì các cuộc triển khai quân sự với hơn 100 quân nhân tại ngũ ở 25 quốc gia nước ngoài.

Các lực lượng phòng vệ tiểu bang (SDF) là các đơn vị quân sự hoạt động dưới thẩm quyền duy nhất của chính quyền tiểu bang. SDF được luật tiểu bang và liên bang ủy quyền nhưng dưới sự chỉ huy của thống đốc tiểu bang. Chúng khác biệt với các đơn vị Vệ binh Quốc gia của tiểu bang ở chỗ chúng không thể trở thành các thực thể liên bang hóa. Tuy nhiên, nhân viên Vệ binh Quốc gia của một tiểu bang có thể được liên bang hóa theo Các sửa đổi Đạo luật Quốc phòng năm 1933, đạo luật này đã thành lập Lực lượng Vệ binh và quy định việc hợp nhất các đơn vị và nhân viên Vệ binh Quốc gia Lục quân vào Lục quân Hoa Kỳ và (kể từ năm 1947) vào Không quân Hoa Kỳ.

Vai trò của quân đội Hoa Kỳ trong chiến lược quân sự toàn cầu là duy trì sự hiện diện ở các khu vực trọng yếu, răn đe các đối thủ tiềm tàng, bảo vệ lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ và các đồng minh, và tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình hoặc can thiệp quân sự khi cần thiết. Tình hình đồn trú ở nước ngoài của quân đội Hoa Kỳ thường xuyên là chủ đề tranh luận, với những lo ngại về chi phí, tác động đến các quốc gia sở tại, và vai trò của Hoa Kỳ như một "cảnh sát toàn cầu".

5.5. Pháp quyền và tư pháp

Hệ thống pháp luật của Hoa Kỳ dựa trên Thông luật, ngoại trừ tiểu bang Louisiana áp dụng luật dân sự dựa trên Bộ luật Napoléon. Có hai cấp độ luật chính: luật liên bang và luật tiểu bang. Hiến pháp Hoa Kỳ là luật tối cao của quốc gia, và tất cả các luật khác phải phù hợp với các quy định của Hiến pháp.

Cấu trúc của hệ thống tư pháp bao gồm các tòa án liên bang và tòa án tiểu bang. Hệ thống tòa án liên bang bao gồm các tòa án quận (cấp xét xử sơ thẩm), các tòa án phúc thẩm (cấp phúc thẩm), và Tòa án Tối cao Hoa Kỳ (cấp phúc thẩm cao nhất và có thẩm quyền giải thích Hiến pháp). Các tòa án tiểu bang có cấu trúc tương tự, với các tòa án xét xử sơ thẩm, tòa án phúc thẩm, và một tòa án tối cao của tiểu bang.

Các cơ quan thực thi pháp luật chính ở Hoa Kỳ rất đa dạng, bao gồm các sở cảnh sát địa phương, văn phòng cảnh sát trưởng quận, cảnh sát tiểu bang, và các cơGuan liên bang như Cục Điều tra Liên bang (FBI), Cục Phòng chống Ma túy (DEA), và Cục Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF). Cảnh sát Tư pháp Hoa Kỳ chịu trách nhiệm bảo vệ các tòa án liên bang và thi hành các lệnh của tòa án.

Quy trình tố tụng hình sự ở Hoa Kỳ bao gồm các giai đoạn điều tra, bắt giữ, truy tố, xét xử, và tuyên án. Các bị cáo có nhiều quyền hiến định, bao gồm quyền được có luật sư, quyền giữ im lặng, và quyền được xét xử bởi bồi thẩm đoàn. Các án lệ quan trọng của Tòa án Tối cao đã định hình nhiều khía cạnh của hệ thống tư pháp hình sự, bao gồm các vấn đề liên quan đến quyền của bị cáo, các thủ tục tố tụng, và việc áp dụng hình phạt. Hệ thống nhà tù ở Hoa Kỳ là một trong những hệ thống lớn nhất thế giới, và các vấn đề liên quan đến cải cách tư pháp hình sự và tỷ lệ giam giữ cao thường xuyên là chủ đề tranh luận công khai. Các quyền hiến định như quyền được bảo vệ khỏi việc khám xét và bắt giữ vô lý (Tu chính án thứ Tư), quyền được xét xử công bằng và không bị buộc tội hai lần cho cùng một tội danh (Tu chính án thứ Năm), và quyền được xét xử nhanh chóng và công khai bởi bồi thẩm đoàn (Tu chính án thứ Sáu) là nền tảng của hệ thống pháp quyền Hoa Kỳ.

6.1. Tổng quan kinh tế

Hoa Kỳ là nền kinh tế lớn nhất thế giới tính theo GDP danh nghĩa kể từ khoảng năm 1890. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Hoa Kỳ năm 2024 vượt 29.00 T USD, chiếm hơn một phần tư sản lượng kinh tế toàn cầu danh nghĩa, hoặc 15% theo sức mua tương đương (PPP). Từ năm 1983 đến 2008, tăng trưởng GDP thực tế hàng năm kép của Hoa Kỳ là 3,3%, so với mức trung bình có trọng số 2,3% cho phần còn lại của G7. Quốc gia này đứng đầu thế giới về GDP danh nghĩa, thứ hai khi điều chỉnh theo sức mua tương đương (PPP), và thứ chín về GDP bình quân đầu người điều chỉnh theo PPP. Hoa Kỳ có thu nhập hộ gia đình khả dụng bình quân đầu người cao nhất trong số các nước OECD. Vào tháng 2 năm 2024, tổng nợ của chính phủ liên bang Hoa Kỳ là 34.40 T USD.

Trong số 500 công ty lớn nhất thế giới tính theo doanh thu theo Fortune Global 500, 136 công ty có trụ sở tại Hoa Kỳ vào năm 2023, đây là con số cao nhất so với bất kỳ quốc gia nào. Đô la Mỹ là tiền tệ được sử dụng nhiều nhất trong các giao dịch quốc tế và là tiền tệ dự trữ hàng đầu thế giới, được hỗ trợ bởi nền kinh tế thống trị của đất nước, quân đội, hệ thống petrodollar, và eurodollar liên kết cũng như thị trường trái phiếu kho bạc Hoa Kỳ lớn. Một số quốc gia sử dụng nó làm tiền tệ chính thức, và ở những quốc gia khác, nó là tiền tệ de facto. Hoa Kỳ có các thỏa thuận thương mại tự do với một số quốc gia, bao gồm USMCA. Nước này xếp thứ hai trong Báo cáo Năng lực Cạnh tranh Toàn cầu năm 2019, sau Singapore. Mặc dù Hoa Kỳ đã đạt đến trình độ phát triển hậu công nghiệp và thường được mô tả là có nền kinh tế dịch vụ, nhưng vẫn là một cường quốc công nghiệp lớn. Năm 2021, khu vực sản xuất của Hoa Kỳ là lớn thứ hai thế giới sau Trung Quốc.

Thành phố New York là trung tâm tài chính hàng đầu thế giới và là tâm điểm của nền kinh tế đô thị lớn nhất thế giới. Sở Giao dịch Chứng khoán New York và Nasdaq, cả hai đều đặt tại Thành phố New York, là hai sàn giao dịch chứng khoán lớn nhất thế giới tính theo giá trị vốn hóa thị trường và khối lượng giao dịch. Hoa Kỳ đi đầu hoặc gần như đi đầu về tiến bộ công nghệ và đổi mới trong nhiều lĩnh vực kinh tế, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo; điện tử và máy tính; dược phẩm; và thiết bị y tế, hàng không vũ trụ và quân sự. Nền kinh tế của đất nước được thúc đẩy bởi nguồn tài nguyên thiên nhiên dồi dào, cơ sở hạ tầng phát triển tốt, và năng suất cao. Các đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ là Liên minh châu Âu, Mexico, Canada, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Vương quốc Anh, Việt Nam, Ấn Độ và Đài Loan. Hoa Kỳ là nhà nhập khẩu lớn nhất thế giới và là nhà xuất khẩu lớn thứ hai. Hoa Kỳ là nhà xuất khẩu dịch vụ lớn nhất thế giới cho đến nay.

Cơ cấu công nghiệp của Hoa Kỳ chủ yếu tập trung vào khu vực dịch vụ (khu vực ba), đóng góp phần lớn vào GDP và việc làm. Khu vực sản xuất (khu vực hai) vẫn giữ vai trò quan trọng, đặc biệt trong các ngành công nghệ cao. Khu vực nông nghiệp (khu vực một) chiếm tỷ trọng nhỏ trong GDP nhưng Hoa Kỳ vẫn là một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Tình hình thương mại và đầu tư nước ngoài của Hoa Kỳ rất năng động, với dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào và ra đáng kể.

6.2. Khoa học và công nghệ

Hoa Kỳ đã là một nhà lãnh đạo trong đổi mới công nghệ kể từ cuối thế kỷ 19 và nghiên cứu khoa học kể từ giữa thế kỷ 20. Các phương pháp sản xuất linh kiện có thể thay thế lẫn nhau và việc thành lập ngành công cụ máy móc đã cho phép sản xuất quy mô lớn các sản phẩm tiêu dùng của Hoa Kỳ vào cuối thế kỷ 19. Đến đầu thế kỷ 20, việc điện khí hóa nhà máy, sự ra đời của dây chuyền lắp ráp, và các kỹ thuật tiết kiệm lao động khác đã tạo ra hệ thống sản xuất hàng loạt.

Trong thế kỷ 21, Hoa Kỳ tiếp tục là một trong những cường quốc khoa học hàng đầu thế giới, mặc dù Trung Quốc đã nổi lên như một đối thủ cạnh tranh lớn trong nhiều lĩnh vực. Hoa Kỳ có tổng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển cao nhất so với bất kỳ quốc gia nào và xếp thứ chín về tỷ lệ phần trăm GDP. Năm 2022, Hoa Kỳ là quốc gia (sau Trung Quốc) có số lượng bài báo khoa học được xuất bản cao thứ hai. Năm 2021, Hoa Kỳ xếp thứ hai (cũng sau Trung Quốc) về số lượng đơn xin cấp bằng sáng chế, và thứ ba về số lượng đơn xin nhãn hiệu và kiểu dáng công nghiệp (sau Trung Quốc và Đức), theo Chỉ số Sở hữu Trí tuệ Thế giới. Năm 2023 và 2024, Hoa Kỳ xếp thứ ba (sau Thụy Sĩ và Thụy Điển) trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu. Hoa Kỳ được coi là quốc gia hàng đầu trong việc phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo. Năm 2023, Hoa Kỳ được tạp chí Global Finance xếp hạng là quốc gia tiên tiến về công nghệ thứ hai thế giới (sau Hàn Quốc).

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hoa Kỳ rất mạnh mẽ, với sự hợp tác chặt chẽ giữa các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và chính phủ. Các viện nghiên cứu hàng đầu như Viện Y tế Quốc gia (NIH), Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF), và các phòng thí nghiệm quốc gia đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nghiên cứu cơ bản và ứng dụng. Các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu thế giới như Apple, Google (Alphabet), Microsoft, Amazon và Meta (Facebook) đều có trụ sở tại Hoa Kỳ và là động lực chính cho sự đổi mới.

Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) là cơ quan hàng đầu thế giới trong lĩnh vực thám hiểm không gian. Các chương trình không gian của NASA, từ chương trình Apollo đưa người lên Mặt Trăng đến các sứ mệnh thám hiểm Sao Hỏa và kính viễn vọng không gian James Webb, đã mang lại những khám phá khoa học quan trọng và truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ. Gần đây, lĩnh vực không gian thương mại cũng phát triển mạnh mẽ ở Hoa Kỳ với các công ty như SpaceX và Blue Origin đi đầu trong việc phát triển các công nghệ phóng và vận tải không gian mới.

6.3. Cơ sở hạ tầng xã hội

Cơ sở hạ tầng xã hội của Hoa Kỳ bao gồm các mạng lưới giao thông, hệ thống cung cấp năng lượng và cơ sở hạ tầng viễn thông, là những yếu tố thiết yếu cho hoạt động kinh tế và đời sống của quốc gia.

6.3.1. Giao thông và vận tải

Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ và các bộ phận của nó cung cấp quy định, giám sát và tài trợ cho tất cả các khía cạnh của giao thông vận tải ngoại trừ hải quan, nhập cư và an ninh. (Những vấn đề sau vẫn thuộc trách nhiệm của Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ.) Mỗi tiểu bang của Hoa Kỳ đều có bộ giao thông vận tải riêng, xây dựng và bảo trì các đường cao tốc tiểu bang. Tùy thuộc vào tiểu bang, bộ này cũng có thể trực tiếp vận hành hoặc giám sát các phương thức vận tải khác.

Luật hàng không hầu như hoàn toàn thuộc thẩm quyền của chính phủ liên bang; Cục Hàng không Liên bang quy định tất cả các khía cạnh của hàng không dân dụng, quản lý không lưu, chứng nhận và tuân thủ, và an toàn hàng không. Tuy nhiên, luật giao thông đường bộ được ban hành và thực thi bởi chính quyền tiểu bang và địa phương, ngoại trừ các con đường nằm trên tài sản liên bang (như công viên quốc gia và căn cứ quân sự) hoặc trong các lãnh thổ chưa được tổ chức của Hoa Kỳ. Tuần duyên Hoa Kỳ là cơ quan thực thi pháp luật và an ninh chính trên các tuyến đường thủy của Hoa Kỳ, cả nội địa và ven biển, nhưng thẩm quyền kinh tế đối với các vùng triều cường ven biển được chia sẻ giữa chính quyền tiểu bang và liên bang. Các tuyến đường thủy nội địa của đất nước là dài thứ năm thế giới, tổng cộng 41.01 K km.

Hệ thống đường sắt hành khách và hàng hóa, hệ thống xe buýt, phà đường thủy và đập có thể thuộc sở hữu và vận hành của nhà nước hoặc tư nhân. Các hãng hàng không dân dụng của Hoa Kỳ đều thuộc sở hữu tư nhân. Hầu hết các sân bay của Hoa Kỳ thuộc sở hữu và vận hành của chính quyền địa phương, và cũng có một số sân bay tư nhân. Cục An ninh Vận tải đã cung cấp an ninh tại hầu hết các sân bay lớn kể từ năm 2001.

Đường sắt và tàu hỏa thương mại là phương thức vận tải chủ yếu ở Hoa Kỳ cho đến giữa thế kỷ XX. Sự ra đời của máy bay phản lực và các sân bay phục vụ các tuyến đường chính tương tự đã đẩy nhanh sự suy giảm nhu cầu về dịch vụ đường sắt hành khách liên tiểu bang và liên thành phố vào những năm 1960. Việc hoàn thành Hệ thống Xa lộ Liên tiểu bang cũng đẩy nhanh sự cắt giảm mạnh mẽ dịch vụ hành khách của các tuyến đường sắt. Những phát triển quan trọng này đã dẫn đến việc thành lập Tổng công ty Đường sắt Hành khách Quốc gia, nay gọi là Amtrak, bởi chính phủ liên bang Hoa Kỳ vào năm 1971. Amtrak giúp duy trì dịch vụ đường sắt hành khách liên thành phố hạn chế ở hầu hết các vùng của đất nước. Nó phục vụ hầu hết các thành phố lớn của Hoa Kỳ, nhưng bên ngoài Đông Bắc, California, và Illinois, nó thường chỉ chạy một vài chuyến tàu mỗi ngày. Dịch vụ Amtrak thường xuyên hơn có sẵn ở các hành lang khu vực giữa một số thành phố lớn, đặc biệt là Hành lang Đông Bắc giữa Washington, D.C., Philadelphia, Thành phố New York và Boston; giữa Thành phố New York và Albany; ở vùng đô thị Chicago; và ở các vùng của California và Tây Bắc Thái Bình Dương. Amtrak không phục vụ một số điểm đến lớn của Hoa Kỳ, bao gồm Las Vegas và Phoenix.

Ngành hàng không dân dụng Hoa Kỳ hoàn toàn thuộc sở hữu của các tập đoàn và phần lớn đã được dỡ bỏ quy định kể từ năm 1978, trong khi hầu hết các sân bay lớn thuộc sở hữu công. Ba hãng hàng không lớn nhất thế giới tính theo lượng hành khách vận chuyển đều có trụ sở tại Hoa Kỳ; American Airlines đứng đầu sau khi được US Airways mua lại vào năm 2013. Trong số 50 sân bay hành khách bận rộn nhất thế giới, 16 sân bay nằm ở Hoa Kỳ, bao gồm năm sân bay hàng đầu và sân bay bận rộn nhất, Sân bay Quốc tế Hartsfield-Jackson Atlanta. Năm 2022, có 19.969 sân bay ở Hoa Kỳ, trong đó 5.193 sân bay được chỉ định là "sử dụng công cộng", bao gồm cả hàng không chung và các hoạt động khác.

Phần lớn đường bộ ở Hoa Kỳ thuộc sở hữu và bảo trì của chính quyền tiểu bang và địa phương. Các con đường chỉ do chính phủ liên bang Hoa Kỳ bảo trì thường chỉ được tìm thấy trên đất liên bang (như các công viên quốc gia) hoặc tại các cơ sở liên bang (như các căn cứ quân sự). Hệ thống Xa lộ Liên tiểu bang, với các xa lộ lớn, rộng mở nối liền các tiểu bang, được chính phủ liên bang tài trợ một phần nhưng thuộc sở hữu và bảo trì của chính quyền tiểu bang nơi có đoạn đường đó. Một số tiểu bang tài trợ và xây dựng các đường cao tốc lớn của riêng mình-thường được gọi là "parkway" hoặc "turnpike"-thường sử dụng phí cầu đường để thanh toán chi phí xây dựng và bảo trì. Tương tự, một số con đường thuộc sở hữu tư nhân có thể sử dụng phí cầu đường cho mục đích này.

Giao thông công cộng ở Hoa Kỳ bao gồm dịch vụ xe buýt, đường sắt đi lại, phà, và đôi khi là hãng hàng không. Các hệ thống giao thông công cộng phục vụ các khu vực có mật độ dân số cao hơn, nơi nhu cầu lớn nhất. Tuy nhiên, nhiều thành phố, thị trấn và vùng ngoại ô của Hoa Kỳ phụ thuộc vào ô tô, và giao thông công cộng ở ngoại ô ít phổ biến hơn và dịch vụ ít thường xuyên hơn nhiều. Hầu hết các khu vực đô thị của Hoa Kỳ đều có một số hình thức giao thông công cộng, đáng chú ý là xe buýt thành phố, trong khi các khu vực lớn nhất (ví dụ: New York, Chicago, Atlanta, Philadelphia, Boston, San Francisco, và Portland, Oregon) vận hành các hệ thống rộng lớn cũng bao gồm tàu điện ngầm hoặc đường sắt nhẹ. Hầu hết các dịch vụ giao thông công cộng ở Hoa Kỳ do chính quyền địa phương điều hành, nhưng các tuyến đường sắt đi lại quốc gia và khu vực phục vụ các hành lang đô thị lớn của Hoa Kỳ.

Giao thông cá nhân ở Hoa Kỳ chủ yếu bằng ô tô, hoạt động trên một mạng lưới 6437 M m ^{(4.00 M mile)} đường công cộng, khiến nó trở thành dài nhất thế giới. Mạng lưới vận tải đường sắt của đất nước, cũng là dài nhất thế giới với 293.56 K km, chủ yếu phục vụ vận tải hàng hóa. Trong số 50 cảng container bận rộn nhất thế giới, bốn cảng nằm ở Hoa Kỳ, với cảng bận rộn nhất ở Hoa Kỳ là Cảng Los Angeles.

Oldsmobile Curved Dash và Ford Model T, cả hai đều là xe Mỹ, được coi là những chiếc xe được sản xuất hàng loạt đầu tiên và có giá cả phải chăng hàng loạt đầu tiên. Công ty ô tô Mỹ General Motors giữ danh hiệu nhà sản xuất ô tô bán chạy nhất thế giới từ năm 1931 đến 2008. Hoa Kỳ là nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai vào năm 2023 và là quê hương của Tesla, công ty ô tô giá trị nhất thế giới. Hoa Kỳ là thị trường ô tô lớn thứ hai thế giới tính theo doanh số, bị Trung Quốc vượt qua vào năm 2010, và Hoa Kỳ có tỷ lệ sở hữu xe trên đầu người cao nhất thế giới, với 910 xe trên 1000 người. Về giá trị, Hoa Kỳ là nhà nhập khẩu lớn nhất và nhà xuất khẩu ô tô lớn thứ ba thế giới vào năm 2022.

6.4. Thu nhập, đói nghèo, và bất bình đẳng

Hoa Kỳ có mức thu nhập hộ gia đình và thu nhập nhân viên trung bình cao nhất trong số các quốc gia thành viên OECD, và thu nhập hộ gia đình trung vị cao thứ tư vào năm 2023, tăng từ vị trí thứ sáu vào năm 2013. Với chi tiêu tiêu dùng cá nhân hơn 18.50 T USD vào năm 2023, Hoa Kỳ có một nền kinh tế chủ yếu dựa vào tiêu dùng và là thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới. Hoa Kỳ xếp hạng nhất về số lượng tỷ phú đô la và triệu phú vào năm 2023, với 735 tỷ phú và gần 22 triệu triệu phú.

Tài sản ở Hoa Kỳ tập trung cao độ; vào năm 2011, 10% dân số trưởng thành giàu nhất sở hữu 72% tài sản hộ gia đình của đất nước, trong khi 50% dân số ở tầng dưới cùng chỉ sở hữu 2%. Bất bình đẳng giàu nghèo ở Hoa Kỳ đã tăng đáng kể kể từ cuối những năm 1980, và bất bình đẳng thu nhập ở Hoa Kỳ đạt mức cao kỷ lục vào năm 2019. Kể từ những năm 1970, đã có sự tách rời giữa tăng trưởng tiền lương của người lao động Hoa Kỳ và năng suất lao động. Năm 2016, nhóm một phần năm người có thu nhập cao nhất chiếm hơn một nửa tổng thu nhập, khiến Hoa Kỳ trở thành một trong những quốc gia có sự phân phối thu nhập rộng nhất trong số các nước OECD.

Có khoảng 771.480 người vô gia cư ở Hoa Kỳ vào năm 2024. Năm 2022, 6,4 triệu trẻ em phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực. Feeding America ước tính rằng khoảng một phần năm, hay khoảng 13 triệu, trẻ em phải đối mặt với tình trạng đói ở Hoa Kỳ và không biết bữa ăn tiếp theo của mình sẽ đến từ đâu hoặc khi nào. Cũng trong năm 2022, khoảng 37,9 triệu người, hay 11,5% dân số Hoa Kỳ, đang sống trong cảnh nghèo đói.

Hoa Kỳ có một nhà nước phúc lợi nhỏ hơn và tái phân phối thu nhập ít hơn thông qua hành động của chính phủ so với hầu hết các quốc gia có thu nhập cao khác. Đây là nền kinh tế tiên tiến duy nhất không đảm bảo cho người lao động của mình được nghỉ phép có lương trên toàn quốc và là một trong số ít quốc gia trên thế giới không có nghỉ phép gia đình có lương liên bang như một quyền hợp pháp. Hoa Kỳ có tỷ lệ người lao động thu nhập thấp cao hơn hầu hết các nước phát triển khác, phần lớn là do hệ thống thương lượng tập thể yếu kém và thiếu sự hỗ trợ của chính phủ cho những người lao động có nguy cơ.

Các chính sách xã hội liên quan đến thu nhập, đói nghèo và bất bình đẳng bao gồm các chương trình như Chương trình Hỗ trợ Dinh dưỡng Bổ sung (SNAP, hay tem phiếu thực phẩm), Hỗ trợ Tạm thời cho các Gia đình Nghèo khó (TANF), và Tín dụng Thuế Thu nhập Kiếm được (EITC). Tuy nhiên, phạm vi và mức độ hào phóng của các chương trình này thường là chủ đề tranh luận chính trị. Các mối quan tâm về công bằng xã hội, bao gồm tác động của các yếu tố chủng tộc và dân tộc đối với đói nghèo và bất bình đẳng, cũng là những khía cạnh quan trọng của các cuộc thảo luận chính sách.

7.1. Thống kê dân số

Cục Điều tra Dân số Hoa Kỳ báo cáo có 331.449.281 cư dân vào ngày 1 tháng 4 năm 2020, khiến Hoa Kỳ trở thành quốc gia đông dân thứ ba thế giới, sau Trung Quốc và Ấn Độ. Ước tính dân số chính thức của Cục Điều tra Dân số năm 2024 là 340.110.988 người, tăng 2,6% kể từ cuộc điều tra dân số năm 2020. Theo Đồng hồ Dân số Hoa Kỳ của Cục, vào ngày 1 tháng 7 năm 2024, dân số Hoa Kỳ tăng ròng một người sau mỗi 16 giây, hay khoảng 5400 người mỗi ngày. Năm 2023, 51% người Mỹ từ 15 tuổi trở lên đã kết hôn, 6% góa bụa, 10% ly hôn, và 34% chưa bao giờ kết hôn. Năm 2023, tổng tỷ suất sinh của Hoa Kỳ là 1,6 con/phụ nữ, và với 23%, nước này có tỷ lệ trẻ em sống trong các hộ cha mẹ đơn thân cao nhất thế giới vào năm 2019.

Hoa Kỳ có một dân số đa dạng; 37 nhóm tổ tiên có hơn một triệu thành viên. Người Mỹ da trắng có tổ tiên từ châu Âu, Trung Đông, hoặc Bắc Phi tạo thành nhóm chủng tộc và dân tộc lớn nhất với 57,8% dân số Hoa Kỳ. Người Mỹ gốc Tây Ban Nha và Latinh tạo thành nhóm lớn thứ hai và chiếm 18,7% dân số Hoa Kỳ. Người Mỹ gốc Phi là nhóm tổ tiên lớn thứ ba của đất nước và chiếm 12,1% tổng dân số Hoa Kỳ. Người Mỹ gốc Á là nhóm lớn thứ tư của đất nước, chiếm 5,9% dân số Hoa Kỳ. 3,7 triệu người Mỹ bản địa của đất nước chiếm khoảng 1%, và khoảng 574 bộ lạc bản địa được chính phủ liên bang công nhận. Năm 2022, tuổi trung vị của dân số Hoa Kỳ là 38,9 tuổi.

Phân bố dân cư theo khu vực không đồng đều, với mật độ dân số cao hơn ở các bang ven biển phía Đông và Tây, cũng như ở một số khu vực đô thị lớn ở miền Nam và Trung Tây. Các bang như California, Texas, Florida và New York có dân số đông nhất. Tốc độ tăng trưởng dân số cũng khác nhau giữa các vùng, với các bang ở miền Nam và miền Tây (Sun Belt) có xu hướng tăng trưởng nhanh hơn trong những thập kỷ gần đây do di cư trong nước và quốc tế.

7.2. Ngôn ngữ

Mặc dù nhiều ngôn ngữ được sử dụng ở Hoa Kỳ, tiếng Anh cho đến nay là ngôn ngữ được nói và viết phổ biến nhất. Mặc dù không có ngôn ngữ chính thức ở cấp liên邦, một số luật, chẳng hạn như các yêu cầu nhập tịch Hoa Kỳ, đã chuẩn hóa tiếng Anh, và hầu hết các tiểu bang đã tuyên bố đây là ngôn ngữ chính thức. Ba tiểu bang và bốn lãnh thổ của Hoa Kỳ đã công nhận các ngôn ngữ địa phương hoặc bản địa ngoài tiếng Anh, bao gồm Hawaii (Hawaii), Alaska (hai mươi ngôn ngữ bản địa), Nam Dakota (Sioux), Samoa thuộc Mỹ (Samoa), Puerto Rico (Tây Ban Nha), Guam (Chamorro), và Quần đảo Bắc Mariana (Carolinia và Chamorro). Tổng cộng, có 169 ngôn ngữ bản địa châu Mỹ được nói ở Hoa Kỳ. Ở Puerto Rico, tiếng Tây Ban Nha được nói rộng rãi hơn tiếng Anh.

Theo Khảo sát Cộng đồng Hoa Kỳ (2020), khoảng 245,4 triệu người ở Hoa Kỳ từ năm tuổi trở lên chỉ nói tiếng Anh ở nhà. Khoảng 41,2 triệu người nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà, khiến nó trở thành ngôn ngữ được sử dụng phổ biến thứ hai. Các ngôn ngữ khác được nói ở nhà bởi một triệu người trở lên bao gồm tiếng Trung Quốc (3,40 triệu), tiếng Tagalog (1,71 triệu), tiếng Việt (1,52 triệu), tiếng Ả Rập (1,39 triệu), tiếng Pháp (1,18 triệu), tiếng Hàn (1,07 triệu), và tiếng Nga (1,04 triệu). Tiếng Đức, được 1 triệu người nói ở nhà vào năm 2010, đã giảm xuống còn 857.000 người nói vào năm 2020.

Tiếng Anh Mỹ có một số đặc điểm riêng về phát âm, từ vựng và ngữ pháp so với các biến thể tiếng Anh khác, chẳng hạn như tiếng Anh Anh. Sự đa dạng ngôn ngữ ở Hoa Kỳ phản ánh lịch sử nhập cư của đất nước và sự hiện diện của các cộng đồng bản địa. Chính sách ngôn ngữ chính thức thường tập trung vào việc đảm bảo quyền tiếp cận các dịch vụ công cộng cho những người không nói tiếng Anh, đồng thời cũng có những nỗ lực bảo tồn các ngôn ngữ thiểu số và bản địa.

7.3. Tôn giáo

Tu chính án thứ nhất đảm bảo quyền tự do thực hành tôn giáo tại quốc gia và cấm Quốc hội thông qua các luật liên quan đến việc thành lập tôn giáo. Việc thực hành tôn giáo phổ biến, thuộc hàng đa dạng nhất thế giới, và vô cùng sôi động. Quốc gia này có dân số Kitô hữu lớn nhất thế giới. Các tín ngưỡng đáng chú ý khác bao gồm Do Thái giáo, Phật giáo, Ấn Độ giáo, Hồi giáo, nhiều phong trào Thời đại Mới, và tôn giáo của người Mỹ bản địa. Việc thực hành tôn giáo khác nhau đáng kể theo vùng. "Thuyết thần thánh nghi lễ" phổ biến trong văn hóa Mỹ.

Đa số áp đảo người Mỹ tin vào một đấng tối cao hoặc một lực lượng tâm linh, tham gia vào các thực hành tâm linh như cầu nguyện, và coi mình là người sùng đạo hoặc tâm linh. Ở "Vành đai Kinh Thánh", nằm trong Nam Hoa Kỳ, Tin Lành Phúc âm đóng một vai trò văn hóa quan trọng, trong khi New England và Tây Hoa Kỳ có xu hướng thế tục hơn. Mormon giáo-một phong trào Phục hồi, mà các thành viên đã di cư về phía tây từ Missouri và Illinois dưới sự lãnh đạo của Brigham Young vào năm 1847 sau vụ ám sát Joseph Smith-vẫn là tôn giáo chiếm ưu thế ở Utah cho đến ngày nay. Nguyên tắc tách biệt nhà nước và tôn giáo là một khía cạnh quan trọng của hệ thống chính trị Hoa Kỳ, nhưng tôn giáo vẫn có ảnh hưởng đáng kể đến xã hội và văn hóa, bao gồm cả các cuộc tranh luận chính trị và các vấn đề xã hội.

7.4. Nhập cư

Dân số nhập cư của Mỹ cho đến nay là lớn nhất thế giới về số lượng tuyệt đối. Năm 2022, có 87,7 triệu người nhập cư và con cái của người nhập cư sinh ra ở Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ, chiếm gần 27% tổng dân số Hoa Kỳ. Năm 2017, trong số dân số sinh ra ở nước ngoài của Hoa Kỳ, khoảng 45% (20,7 triệu người) là công dân nhập tịch, 27% (12,3 triệu người) là thường trú nhân hợp pháp, 6% (2,2 triệu người) là cư dân hợp pháp tạm thời, và 23% (10,5 triệu người) là người nhập cư không có giấy tờ. Năm 2019, các quốc gia xuất xứ hàng đầu của người nhập cư là Mexico (24% người nhập cư), Ấn Độ (6%), Trung Quốc (5%), Philippines (4,5%), và El Salvador (3%). Trong năm tài chính 2022, hơn một triệu người nhập cư (hầu hết trong số họ nhập cảnh thông qua đoàn tụ gia đình) đã được cấp thường trú hợp pháp. Chỉ riêng trong năm tài chính 2024, theo Viện Chính sách Di trú, Hoa Kỳ đã tái định cư 100.034 người tị nạn, điều này "tái khẳng định vai trò của Hoa Kỳ là điểm đến tái định cư hàng đầu toàn cầu, vượt xa các quốc gia tái định cư lớn khác ở châu Âu và Canada".

Lịch sử nhập cư vào Hoa Kỳ rất đa dạng, với các làn sóng người nhập cư đến từ các khu vực khác nhau trên thế giới vào những thời điểm khác nhau. Các chính sách nhập cư đã thay đổi đáng kể theo thời gian, từ các chính sách tương đối cởi mở đến các hạn chế dựa trên quốc tịch hoặc chủng tộc, và sau đó là các hệ thống dựa trên hạn ngạch và ưu tiên. Nhập cư đã có những ảnh hưởng sâu sắc đến xã hội và văn hóa Hoa Kỳ, làm phong phú thêm sự đa dạng của đất nước nhưng cũng gây ra những căng thẳng và tranh luận xã hội. Các vấn đề xã hội liên quan đến nhập cư bao gồm hội nhập kinh tế và xã hội của người nhập cư, tác động đến thị trường lao động, an ninh biên giới, và tình trạng của những người nhập cư không có giấy tờ.

7.5. Đô thị và nhà ở

Quá trình đô thị hóa ở Hoa Kỳ đã diễn ra mạnh mẽ trong suốt lịch sử, dẫn đến sự hình thành của nhiều thành phố lớn và các khu vực đô thị rộng lớn. Hiện nay, phần lớn dân số Hoa Kỳ sống ở các khu vực đô thị. Sự phát triển của các thành phố lớn như New York, Los Angeles, Chicago, Houston, và nhiều thành phố khác đã định hình cảnh quan kinh tế, xã hội và văn hóa của đất nước.

Văn hóa nhà ở ở Hoa Kỳ rất đa dạng, từ các căn hộ chung cư cao tầng ở các trung tâm đô thị đến các ngôi nhà riêng lẻ ở ngoại ô và nông thôn. Quyền sở hữu nhà ở từ lâu đã được coi là một phần của "Giấc mơ Mỹ", mặc dù tỷ lệ sở hữu nhà đã có những biến động theo thời gian và tình hình kinh tế.

Các vấn đề đô thị mà Hoa Kỳ phải đối mặt bao gồm:

• Nhà ở: Giá nhà ở tăng cao ở nhiều khu vực đô thị lớn khiến việc sở hữu nhà hoặc thuê nhà trở nên khó khăn đối với nhiều người, đặc biệt là những người có thu nhập thấp và trung bình. Tình trạng vô gia cư cũng là một vấn đề nghiêm trọng ở nhiều thành phố.
• Giao thông: Tắc nghẽn giao thông là một vấn đề phổ biến ở hầu hết các thành phố lớn, gây lãng phí thời gian và nhiên liệu, cũng như ô nhiễm không khí. Hệ thống giao thông công cộng ở nhiều thành phố chưa đáp ứng được nhu cầu, và sự phụ thuộc vào ô tô cá nhân vẫn còn rất lớn.
• Môi trường: Các vấn đề môi trường đô thị bao gồm ô nhiễm không khí và nước, quản lý chất thải, và tác động của biến đổi khí hậu như lũ lụt và sóng nhiệt.
• Bất bình đẳng: Các thành phố của Hoa Kỳ thường có sự phân hóa giàu nghèo rõ rệt, với sự tập trung của các khu dân cư giàu có và các khu dân cư nghèo khó. Điều này dẫn đến sự bất bình đẳng trong tiếp cận các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế và an ninh.

Hiện tượng ngoại ô hóa, tức là sự di chuyển của dân cư và các hoạt động kinh tế từ trung tâm thành phố ra các vùng ngoại ô, đã diễn ra mạnh mẽ kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Ngoại ô hóa đã tạo ra các cộng đồng dân cư mới và thay đổi lối sống của nhiều người Mỹ, nhưng cũng góp phần vào các vấn đề như tắc nghẽn giao thông, sự dàn trải đô thị (urban sprawl), và sự suy giảm của các trung tâm thành phố truyền thống. Gần đây, có một số xu hướng tái đô thị hóa ở một số thành phố, với việc người dân và doanh nghiệp quay trở lại các khu vực trung tâm.

7.6. Giáo dục

Hệ thống giáo dục của Hoa Kỳ bao gồm giáo dục tiểu học, trung học (được gọi chung là K-12, từ mẫu giáo đến lớp 12) và giáo dục đại học. Hệ thống này được phân cấp mạnh mẽ, với các chính quyền tiểu bang và địa phương chịu trách nhiệm chính trong việc vận hành và tài trợ cho các trường công lập, trong khi Bộ Giáo dục Hoa Kỳ đóng vai trò điều tiết và cung cấp một phần kinh phí.

Trẻ em thường bắt buộc phải đi học từ năm hoặc sáu tuổi (mẫu giáo hoặc lớp một) cho đến khi 18 tuổi (thường là hết lớp 12, năm cuối của trường trung học phổ thông), mặc dù một số tiểu bang cho phép học sinh bỏ học sớm hơn, ở tuổi 16 hoặc 17. Bên cạnh hệ thống trường công lập, còn có các trường tư thục (bao gồm cả trường tôn giáo và phi tôn giáo) và hình thức giáo dục tại nhà.

Hoa Kỳ chi tiêu cho giáo dục bình quân đầu người nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác, với mức trung bình 18.61 K USD mỗi năm cho mỗi học sinh tiểu học và trung học công lập trong năm học 2020-2021. Về trình độ học vấn của người dân từ 25 tuổi trở lên, 92,2% đã tốt nghiệp trung học phổ thông, 62,7% đã theo học một số chương trình đại học, 37,7% có bằng cử nhân, và 14,2% có bằng sau đại học. Tỷ lệ biết chữ ở Hoa Kỳ gần như phổ cập. Quốc gia này có số người đoạt giải Nobel nhiều nhất so với bất kỳ quốc gia nào, với 411 người (đã giành được 413 giải thưởng).

Giáo dục đại học ở Hoa Kỳ nổi tiếng toàn cầu. Nhiều trường đại học hàng đầu thế giới, theo các bảng xếp hạng khác nhau, đều nằm ở Hoa Kỳ, bao gồm 19 trong số 25 trường hàng đầu. Giáo dục đại học của Mỹ chủ yếu do các hệ thống đại học tiểu bang thống trị, mặc dù các trường đại học và cao đẳng tư thục của đất nước cũng thu hút khoảng 20% tổng số sinh viên Mỹ. Các trường cao đẳng cộng đồng địa phương thường cung cấp các khóa học và chương trình cấp bằng bao gồm hai năm đầu của chương trình đại học. Chúng thường có chính sách tuyển sinh cởi mở hơn, chương trình học ngắn hơn và học phí thấp hơn.

Các trường cao đẳng và đại học do chính phủ liên bang trực tiếp tài trợ không thu học phí và chỉ dành cho quân nhân và nhân viên chính phủ, bao gồm: các học viện quân sự Hoa Kỳ, Trường Sau đại học Hải quân, và các trường cao đẳng tham mưu quân sự. Mặc dù có một số chương trình xoá nợ sinh viên, nợ vay sinh viên đã tăng 102% từ năm 2010 đến 2020, và vượt quá 1.70 T USD vào năm 2022.

Các vấn đề hiện tại trong giáo dục Hoa Kỳ bao gồm chất lượng giáo dục không đồng đều giữa các trường và khu vực, chi phí giáo dục đại học tăng cao và gánh nặng nợ sinh viên, cũng như các cuộc tranh luận về chương trình giảng dạy và tiêu chuẩn đánh giá.

7.7. Y tế và phúc lợi

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), tuổi thọ trung bình của người Mỹ khi sinh là 78,4 tuổi vào năm 2023 (75,8 tuổi đối với nam và 81,1 tuổi đối với nữ). Con số này tăng 0,9 năm so với 77,5 tuổi vào năm 2022, và CDC lưu ý rằng mức trung bình mới này chủ yếu là do "sự sụt giảm tỷ lệ tử vong do COVID-19, bệnh tim, thương tích không chủ ý, ung thư và tiểu đường". Bắt đầu từ năm 1998, tuổi thọ ở Hoa Kỳ tụt lại so với các nước công nghiệp giàu có khác, và khoảng cách "bất lợi về sức khỏe" của người Mỹ ngày càng gia tăng.

Quỹ Commonwealth báo cáo vào năm 2020 rằng Hoa Kỳ có tỷ lệ tự tử cao nhất trong số các quốc gia thu nhập cao. Khoảng một phần ba dân số trưởng thành Hoa Kỳ bị béo phì và một phần ba khác bị thừa cân. Hệ thống y tế Hoa Kỳ chi tiêu vượt xa bất kỳ quốc gia nào khác, cả về chi tiêu bình quân đầu người và tỷ lệ phần trăm GDP, nhưng lại đạt được kết quả chăm sóc sức khỏe kém hơn khi so sánh với các nước ngang hàng vì những lý do đang được tranh luận. Hoa Kỳ là quốc gia phát triển duy nhất không có hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn dân, và một tỷ lệ đáng kể dân số không có bảo hiểm y tế.

Chương trình chăm sóc sức khỏe do chính phủ tài trợ cho người nghèo (Medicaid) và cho những người từ 65 tuổi trở lên (Medicare) dành cho những người Mỹ đáp ứng đủ điều kiện về thu nhập hoặc tuổi tác của chương trình. Năm 2010, cựu Tổng thống Obama đã thông qua Đạo luật Bảo vệ Bệnh nhân và Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền. Phá thai ở Hoa Kỳ không được liên bang bảo vệ, và là bất hợp pháp hoặc bị hạn chế ở 17 tiểu bang.

Hệ thống phúc lợi xã hội ở Hoa Kỳ bao gồm nhiều chương trình khác nhau nhằm hỗ trợ những người gặp khó khăn về kinh tế, người khuyết tật, người cao tuổi và các nhóm dân cư dễ bị tổn thương khác. Các chương trình này bao gồm An sinh Xã hội (cung cấp trợ cấp hưu trí, trợ cấp tàn tật và trợ cấp cho người sống sót), Thu nhập An sinh Bổ sung (SSI), trợ cấp thất nghiệp, và các chương trình hỗ trợ nhà ở. Tuy nhiên, hệ thống phúc lợi xã hội của Hoa Kỳ thường được coi là ít hào phóng hơn và có phạm vi bao phủ hẹp hơn so với nhiều quốc gia phát triển khác.

Mức độ sức khỏe quốc dân bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm lối sống, khả năng tiếp cận chăm sóc y tế, điều kiện kinh tế xã hội và các yếu tố môi trường. Các bệnh chính gây tử vong và tàn tật ở Hoa Kỳ bao gồm bệnh tim, ung thư, đột quỵ, bệnh hô hấp mãn tính, và các tai nạn không chủ ý. Các vấn đề sức khỏe tâm thần cũng là một mối quan tâm ngày càng tăng.

7.8. Các vấn đề xã hội và nhân quyền

Xã hội Hoa Kỳ phải đối mặt với nhiều vấn đề xã hội phức tạp và các cuộc tranh luận liên quan đến nhân quyền.

• Phân biệt chủng tộc: Mặc dù đã có những tiến bộ đáng kể kể từ phong trào dân quyền, phân biệt chủng tộc vẫn là một vấn đề dai dẳng ở Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến người Mỹ gốc Phi, người Mỹ gốc Latinh, người Mỹ bản địa, người Mỹ gốc Á và các nhóm thiểu số khác. Sự phân biệt đối xử thể hiện trong nhiều lĩnh vực, bao gồm hệ thống tư pháp hình sự, việc làm, nhà ở, giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Các cuộc biểu tình như Black Lives Matter đã làm nổi bật những bất bình đẳng chủng tộc có hệ thống.
• Vấn đề súng đạn: Bạo lực súng đạn, bao gồm các vụ xả súng hàng loạt, là một vấn đề nghiêm trọng và gây chia rẽ sâu sắc ở Hoa Kỳ. Các cuộc tranh luận về kiểm soát súng đạn diễn ra gay gắt, với những người ủng hộ quyền sở hữu súng theo Tu chính án thứ hai đối đầu với những người kêu gọi các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn để giảm bạo lực.
• Lạm dụng ma túy: Đại dịch opioid đã gây ra một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng, với số ca tử vong do dùng thuốc quá liều tăng vọt. Việc lạm dụng các chất gây nghiện khác như methamphetamine và cocaine cũng là những vấn đề đáng lo ngại.
• Khoảng cách giàu nghèo và bất bình đẳng kinh tế: Bất bình đẳng thu nhập và tài sản ở Hoa Kỳ đã gia tăng đáng kể trong những thập kỷ gần đây. Khoảng cách giữa người giàu và người nghèo ngày càng lớn, đặt ra những thách thức đối với sự gắn kết xã hội và cơ hội kinh tế.
• Các vấn đề khác: Các vấn đề xã hội khác bao gồm vô gia cư, bạo lực gia đình, buôn người, và những lo ngại về an ninh lương thực và khả năng chi trả nhà ở.

Tình hình nhân quyền ở Hoa Kỳ được giám sát bởi các tổ chức trong nước và quốc tế. Mặc dù Hiến pháp Hoa Kỳ đảm bảo nhiều quyền tự do dân sự cơ bản, vẫn có những chỉ trích và lo ngại về các vấn đề như sự tàn bạo của cảnh sát, điều kiện nhà tù, việc sử dụng án tử hình, quyền của người nhập cư, và giám sát của chính phủ. Các phong trào dân sự, bao gồm các tổ chức như Liên minh Tự do Dân sự Mỹ (ACLU), đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy nhân quyền, thường xuyên thách thức các chính sách và hành động của chính phủ thông qua các vụ kiện pháp lý và vận động công khai. Các đánh giá về tình hình nhân quyền ở Hoa Kỳ thường đa chiều, ghi nhận những điểm mạnh của hệ thống dân chủ nhưng cũng chỉ ra những lĩnh vực cần cải thiện.

8.1. Văn học, triết học, tư tưởng

Văn học thuộc địa Mỹ chịu ảnh hưởng của John Locke và nhiều triết gia Khai sáng khác. Thời kỳ Cách mạng Mỹ (1765-1783) nổi bật với các tác phẩm chính trị của Benjamin Franklin, Alexander Hamilton, Thomas Paine, và Thomas Jefferson. Ngay trước và sau Chiến tranh Cách mạng, báo chí nổi lên, đáp ứng nhu cầu về văn học dân tộc chống Anh. Một trong những tiểu thuyết đầu tiên là The Power of Sympathy của William Hill Brown, xuất bản năm 1791. Nhà văn và nhà phê bình John Neal vào đầu đến giữa thế kỷ 19 đã giúp đưa Mỹ tiến tới một nền văn học và văn hóa độc đáo bằng cách phê bình những người đi trước như Washington Irving vì bắt chước các đối tác Anh của họ, và bằng cách ảnh hưởng đến các nhà văn như Edgar Allan Poe, người đã đưa thơ và truyện ngắn Mỹ theo những hướng mới. Ralph Waldo Emerson và Margaret Fuller đã tiên phong trong phong trào Thuyết siêu việt có ảnh hưởng; Henry David Thoreau, tác giả của Walden, cũng bị ảnh hưởng bởi phong trào này.

Xung đột xung quanh chủ nghĩa bãi nô đã truyền cảm hứng cho các nhà văn, như Harriet Beecher Stowe, và các tác giả của các câu chuyện kể về nô lệ, chẳng hạn như Frederick Douglass. Chữ A màu đỏ (1850) của Nathaniel Hawthorne đã khám phá mặt tối của lịch sử Mỹ, cũng như Moby-Dick (1851) của Herman Melville. Các nhà thơ lớn của Mỹ trong Thời kỳ Phục hưng Mỹ thế kỷ 19 bao gồm Walt Whitman, Melville, và Emily Dickinson. Mark Twain là nhà văn lớn đầu tiên của Mỹ sinh ra ở miền Tây. Henry James đã đạt được sự công nhận quốc tế với các tiểu thuyết như Chân dung một quý bà (1881). Khi tỷ lệ biết chữ tăng lên, các tạp chí đã xuất bản nhiều câu chuyện tập trung vào công nhân công nghiệp, phụ nữ và người nghèo ở nông thôn. Chủ nghĩa tự nhiên, chủ nghĩa vùng miền, và chủ nghĩa hiện thực là các phong trào văn học chính của thời kỳ này.

Trong khi chủ nghĩa hiện đại thường mang tính quốc tế, các tác giả hiện đại làm việc tại Hoa Kỳ thường đặt tác phẩm của họ vào các vùng, dân tộc và văn hóa cụ thể. Sau Cuộc Đại Di cư đến các thành phố miền Bắc, các tác giả người Mỹ gốc Phi và người Tây Ấn da đen của Thời kỳ Phục hưng Harlem đã phát triển một truyền thống văn học độc lập bác bỏ lịch sử bất bình đẳng và tôn vinh văn hóa da đen. Là một sản phẩm văn hóa xuất khẩu quan trọng trong Thời đại Jazz, những tác phẩm này là một ảnh hưởng quan trọng đối với Négritude, một triết lý nổi lên vào những năm 1930 trong giới các nhà văn nói tiếng Pháp của cộng đồng người châu Phi hải ngoại. Vào những năm 1950, một lý tưởng về sự đồng nhất đã khiến nhiều tác giả cố gắng viết nên Đại tiểu thuyết Mỹ, trong khi Thế hệ Beat bác bỏ sự phù hợp này, sử dụng các phong cách nâng cao tác động của lời nói hơn là cơ học để mô tả việc sử dụng ma túy, tình dục và những thất bại của xã hội. Văn học đương đại đa dạng hơn so với các thời đại trước, với đặc điểm thống nhất gần nhất là xu hướng hướng tới các thử nghiệm tự ý thức với ngôn ngữ. Mười hai người Mỹ đã đoạt Giải Nobel Văn học.

Triết học và tư tưởng Mỹ cũng có một lịch sử phong phú, từ các nhà tư tưởng Khai sáng như Benjamin Franklin và Thomas Jefferson, đến các nhà siêu việt như Emerson và Thoreau, và các nhà thực dụng như William James và John Dewey. Các trào lưu triết học hiện đại và hậu hiện đại cũng có ảnh hưởng đáng kể ở Hoa Kỳ. Tư tưởng Mỹ thường tập trung vào các chủ đề như chủ nghĩa cá nhân, tự do, dân chủ, và Giấc mơ Mỹ.

8.2. Nghệ thuật thị giác và kiến trúc

Nghệ thuật dân gian ở Mỹ thuộc địa phát triển từ tay nghề thủ công trong các cộng đồng cho phép những người được đào tạo phổ thông tự thể hiện bản thân. Nó khác biệt với truyền thống nghệ thuật cao cấp của châu Âu, vốn ít dễ tiếp cận hơn và nói chung ít liên quan đến những người định cư Mỹ thời kỳ đầu. Các phong trào văn hóa trong nghệ thuật và thủ công ở Mỹ thuộc địa thường tụt hậu so với Tây Âu. Ví dụ, phong cách chế biến gỗ thời trung cổ thịnh hành và điêu khắc nguyên thủy đã trở thành một phần không thể thiếu của nghệ thuật dân gian Mỹ thời kỳ đầu, bất chấp sự xuất hiện của các phong cách Phục Hưng ở Anh vào cuối thế kỷ 16 và đầu thế kỷ 17. Các phong cách Anh mới lẽ ra đã đủ sớm để tạo ra ảnh hưởng đáng kể đối với nghệ thuật dân gian Mỹ, nhưng các phong cách và hình thức của Mỹ đã được chấp nhận một cách vững chắc. Không chỉ các phong cách thay đổi chậm ở Mỹ thời kỳ đầu, mà còn có xu hướng các nghệ nhân nông thôn ở đó tiếp tục các hình thức truyền thống của họ lâu hơn so với các đối tác thành thị của họ-và lâu hơn nhiều so với ở Tây Âu.

Trường phái sông Hudson là một phong trào giữa thế kỷ 19 trong truyền thống nghệ thuật thị giác của chủ nghĩa tự nhiên châu Âu. Triển lãm Armory năm 1913 tại Thành phố New York, một triển lãm nghệ thuật hiện đại châu Âu, đã gây sốc cho công chúng và làm thay đổi cục diện nghệ thuật Hoa Kỳ. Georgia O'Keeffe, Marsden Hartley, và những người khác đã thử nghiệm các phong cách mới và cá nhân, được biết đến với tên gọi Chủ nghĩa hiện đại Mỹ. Các phong trào nghệ thuật lớn như biểu hiện trừu tượng của Jackson Pollock và Willem de Kooning và nghệ thuật đại chúng của Andy Warhol và Roy Lichtenstein phát triển phần lớn ở Hoa Kỳ. Các nhiếp ảnh gia lớn bao gồm Alfred Stieglitz, Edward Steichen, Dorothea Lange, Edward Weston, James Van Der Zee, Ansel Adams, và Gordon Parks.

Làn sóng chủ nghĩa hiện đại và sau đó là chủ nghĩa hậu hiện đại đã mang lại danh tiếng toàn cầu cho các kiến trúc sư Mỹ, bao gồm Frank Lloyd Wright, Philip Johnson, và Frank Gehry. Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở Manhattan là bảo tàng nghệ thuật lớn nhất Hoa Kỳ và là thứ tư lớn nhất thế giới.

Kiến trúc Hoa Kỳ rất đa dạng, phản ánh lịch sử và sự đa dạng văn hóa của đất nước. Từ những ngôi nhà gỗ đơn sơ của những người định cư đầu tiên đến những tòa nhà chọc trời hiện đại, kiến trúc Mỹ đã trải qua nhiều phong cách khác nhau, bao gồm kiến trúc thuộc địa, kiến trúc liên bang, kiến trúc tân cổ điển, kiến trúc Gothic Revival, kiến trúc Art Deco, và kiến trúc hiện đại. Các công trình kiến trúc chính bao gồm Nhà Trắng, Điện Capitol Hoa Kỳ, Tượng Nữ thần Tự do, Cầu Cổng Vàng, và các tòa nhà chọc trời nổi tiếng như Tòa nhà Empire State và Tháp Willis (trước đây là Tháp Sears).

8.3. Âm nhạc và nghệ thuật biểu diễn

Nhạc dân gian Hoa Kỳ bao gồm nhiều thể loại âm nhạc, được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như nhạc truyền thống, nhạc dân gian truyền thống, nhạc dân gian đương đại, hoặc nhạc gốc. Nhiều bài hát truyền thống đã được hát trong cùng một gia đình hoặc nhóm dân gian qua nhiều thế hệ, và đôi khi có nguồn gốc từ những nơi như Quần đảo Anh, lục địa châu Âu, hoặc châu Phi. Các phong cách nhịp điệu và lời bài hát của âm nhạc người Mỹ gốc Phi đặc biệt đã ảnh hưởng đến âm nhạc Mỹ. Đàn banjo được đưa đến Mỹ thông qua buôn bán nô lệ. Các chương trình minstrel kết hợp nhạc cụ này vào các tiết mục của họ đã dẫn đến sự phổ biến ngày càng tăng và sản xuất rộng rãi vào thế kỷ 19. Đàn guitar điện, được phát minh lần đầu vào những năm 1930 và được sản xuất hàng loạt vào những năm 1940, đã có ảnh hưởng to lớn đến âm nhạc đại chúng, đặc biệt là do sự phát triển của rock and roll. Đàn synthesizer, turntablism, và nhạc điện tử cũng được phát triển phần lớn ở Hoa Kỳ.

Các yếu tố từ các hình thức dân gian như blues và nhạc old-time đã được tiếp thu và chuyển đổi thành các thể loại nhạc đại chúng có khán giả toàn cầu. Jazz phát triển từ blues và ragtime vào đầu thế kỷ 20, phát triển từ những đổi mới và bản ghi âm của các nhà soạn nhạc như W.C. Handy và Jelly Roll Morton. Louis Armstrong và Duke Ellington đã làm tăng sự phổ biến của nó vào đầu thế kỷ 20. Nhạc đồng quê phát triển vào những năm 1920, rock and roll vào những năm 1930, bluegrass và rhythm and blues vào những năm 1940. Vào những năm 1960, Bob Dylan nổi lên từ sự hồi sinh nhạc dân gian để trở thành một trong những nhạc sĩ nổi tiếng nhất của đất nước. Các hình thức âm nhạc của punk và hip hop đều bắt nguồn từ Hoa Kỳ vào những năm 1970.

Hoa Kỳ có thị trường âm nhạc lớn nhất thế giới, với tổng giá trị bán lẻ là 15.90 B USD vào năm 2022. Hầu hết các công ty thu âm lớn trên thế giới đều có trụ sở tại Hoa Kỳ; chúng được đại diện bởi Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Hoa Kỳ (RIAA). Các ngôi sao nhạc pop Mỹ giữa thế kỷ 20, như Frank Sinatra và Elvis Presley, đã trở thành những người nổi tiếng toàn cầu và nghệ sĩ âm nhạc bán chạy nhất, cũng như các nghệ sĩ cuối thế kỷ 20, như Michael Jackson, Madonna, Whitney Houston, và Mariah Carey, và đầu thế kỷ 21, như Eminem, Britney Spears, Lady Gaga, Katy Perry, Taylor Swift và Beyoncé.

Nghệ thuật biểu diễn ở Hoa Kỳ cũng rất đa dạng, bao gồm kịch, múa, và opera. Sân khấu Broadway ở Thành phố New York là trung tâm của nhạc kịch và kịch nói thương mại. Các công ty kịch khu vực và các đoàn múa chuyên nghiệp cũng hoạt động trên khắp đất nước.

8.4. Văn hóa đại chúng và truyền thông

Phương tiện truyền thông được kiểm duyệt rộng rãi, với Tu chính án thứ nhất cung cấp sự bảo vệ đáng kể, như được nhắc lại trong vụ New York Times Co. kiện Hoa Kỳ. Bốn đài truyền hình lớn ở Hoa Kỳ là National Broadcasting Company (NBC), Columbia Broadcasting System (CBS), American Broadcasting Company (ABC), và Fox Broadcasting Company (FOX). Bốn mạng lưới truyền hình lớn này đều là các thực thể thương mại. Truyền hình cáp cung cấp hàng trăm kênh phục vụ nhiều thị trường ngách khác nhau. Năm 2021, khoảng 83% người Mỹ trên 12 tuổi nghe đài phát thanh, trong khi khoảng 40% nghe podcast. Năm trước đó, có 15.460 đài phát thanh được cấp phép hoạt động toàn bộ ở Hoa Kỳ theo Ủy ban Truyền thông Liên bang (FCC). Phần lớn chương trình phát thanh công cộng do NPR cung cấp, được thành lập vào tháng 2 năm 1970 theo Đạo luật Phát thanh Công cộng năm 1967.

Các tờ báo của Hoa Kỳ có phạm vi tiếp cận và uy tín toàn cầu bao gồm The Wall Street Journal, The New York Times, The Washington Post, và USA Today. Khoảng 800 ấn phẩm được sản xuất bằng tiếng Tây Ban Nha. Ngoại trừ một số ít, các tờ báo đều thuộc sở hữu tư nhân, hoặc bởi các chuỗi lớn như Gannett hoặc McClatchy, sở hữu hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm tờ báo; bởi các chuỗi nhỏ sở hữu một số ít tờ báo; hoặc, trong một tình huống ngày càng hiếm, bởi các cá nhân hoặc gia đình. Các thành phố lớn thường có các báo thay thế để bổ sung cho các tờ báo hàng ngày chính thống, chẳng hạn như The Village Voice ở Thành phố New York và LA Weekly ở Los Angeles. Năm trang web phổ biến nhất được sử dụng ở Hoa Kỳ là Google, YouTube, Amazon, Yahoo, và Facebook-tất cả đều thuộc sở hữu của Mỹ.

Năm 2022, thị trường trò chơi điện tử của Hoa Kỳ là lớn nhất thế giới tính theo doanh thu. Chỉ riêng ở California đã có 444 nhà xuất bản, nhà phát triển và công ty phần cứng.

Ngành công nghiệp điện ảnh Hollywood có ảnh hưởng toàn cầu, với các bộ phim bom tấn và các ngôi sao điện ảnh nổi tiếng thế giới. Truyền hình Mỹ cũng rất phổ biến, với các chương trình đa dạng từ phim truyền hình, chương trình thực tế, đến tin tức và thể thao. Văn hóa Internet, bao gồm mạng xã hội, các nền tảng chia sẻ video, và các diễn đàn trực tuyến, đóng vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống văn hóa và xã hội. Ngành công nghiệp thời trang Hoa Kỳ, đặc biệt là ở các trung tâm như New York và Los Angeles, cũng có ảnh hưởng đáng kể trên toàn cầu. Văn hóa đại chúng Mỹ, thông qua phim ảnh, âm nhạc, truyền hình, và Internet, đã lan tỏa và định hình nhiều xu hướng văn hóa trên khắp thế giới.

8.5. Văn hóa ẩm thực

Những người định cư đầu tiên được người bản địa châu Mỹ giới thiệu các loại thực phẩm như gà tây, khoai lang, ngô, bí, và xi-rô cây thích. Trong số những ví dụ lâu dài và phổ biến nhất là các biến thể của món ăn bản địa gọi là succotash. Những người định cư đầu tiên và những người nhập cư sau này đã kết hợp những thứ này với các loại thực phẩm quen thuộc với họ, chẳng hạn như bột mì, thịt bò, và sữa, để tạo ra một nền ẩm thực Mỹ đặc trưng. Các loại cây trồng Tân Thế giới, đặc biệt là bí ngô, ngô, khoai tây, và gà tây làm món chính là một phần của thực đơn quốc gia chung vào Lễ Tạ ơn, khi nhiều người Mỹ chuẩn bị hoặc mua các món ăn truyền thống để kỷ niệm dịp này.

Các món ăn đặc trưng của Mỹ như hamburger, xúc xích, BBQ, bánh táo, gà rán, bánh donut, khoai tây chiên, macaroni và phô mai, kem, và pizza Mỹ bắt nguồn từ công thức nấu ăn của nhiều nhóm người nhập cư khác nhau. Các món ăn México như burrito và taco đã tồn tại trước khi Hoa Kỳ được thành lập ở các khu vực sau này được sáp nhập từ Mexico, và các món ăn Trung Quốc được điều chỉnh cũng như các món ăn pasta được điều chỉnh tự do từ các nguồn Ý đều được tiêu thụ rộng rãi. Các đầu bếp Mỹ đã có ảnh hưởng đáng kể đến xã hội cả trong nước và quốc tế. Năm 1946, Viện Ẩm thực Hoa Kỳ được thành lập bởi Katharine Angell và Frances Roth. Đây sẽ trở thành trường dạy nấu ăn uy tín nhất của Hoa Kỳ, nơi nhiều đầu bếp Mỹ tài năng nhất sẽ học tập trước khi có sự nghiệp thành công.

Ngành công nghiệp nhà hàng Hoa Kỳ được dự kiến đạt doanh thu 899.00 B USD vào năm 2020, và tuyển dụng hơn 15 triệu người, chiếm trực tiếp 10% lực lượng lao động của quốc gia. Đây là nhà tuyển dụng tư nhân lớn thứ hai của đất nước và là nhà tuyển dụng lớn thứ ba nói chung. Hoa Kỳ là nơi có hơn 220 nhà hàng được xếp hạng sao Michelin, 70 trong số đó chỉ riêng ở Thành phố New York. Rượu vang đã được sản xuất ở khu vực ngày nay là Hoa Kỳ từ những năm 1500, với việc sản xuất rộng rãi đầu tiên bắt đầu ở khu vực ngày nay là New Mexico vào năm 1628. Trong Hoa Kỳ hiện đại, việc sản xuất rượu vang được thực hiện ở tất cả năm mươi tiểu bang, với California sản xuất 84% tổng lượng rượu vang của Hoa Kỳ. Với hơn 1.10 M acre trồng nho, Hoa Kỳ là nhà sản xuất rượu vang lớn thứ tư thế giới, sau Ý, Tây Ban Nha, và Pháp.

Ngành công nghiệp đồ ăn nhanh Mỹ phát triển cùng với văn hóa ô tô của quốc gia. Các nhà hàng Mỹ đã phát triển hình thức drive-in vào những năm 1920, và bắt đầu thay thế bằng hình thức drive-through vào những năm 1940. Các chuỗi nhà hàng đồ ăn nhanh Mỹ, như McDonald's, Kentucky Fried Chicken, Dunkin' Donuts và nhiều chuỗi khác, có nhiều cửa hàng trên khắp thế giới.

Văn hóa ẩm thực Mỹ cũng nổi bật với các món ăn đặc trưng theo vùng, chẳng hạn như gumbo ở Louisiana, chili ở Texas, và clam chowder ở New England. Các xu hướng ẩm thực gần đây bao gồm sự quan tâm ngày càng tăng đối với thực phẩm hữu cơ, ẩm thực địa phương (farm-to-table), và sự đa dạng hóa hơn nữa của các món ăn quốc tế.

8.6. Thể thao

Các môn thể thao khán giả phổ biến nhất ở Hoa Kỳ là bóng bầu dục Mỹ, bóng rổ, bóng chày, bóng đá, và khúc côn cầu trên băng. Trong khi hầu hết các môn thể thao lớn của Hoa Kỳ như bóng chày và bóng bầu dục Mỹ đã phát triển từ các môn thể thao châu Âu, thì bóng rổ, bóng chuyền, trượt ván, và trượt tuyết là những phát minh của Mỹ, nhiều trong số đó đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Lacrosse và lướt sóng bắt nguồn từ các hoạt động của người Mỹ bản địa và người Hawaii bản địa có trước khi tiếp xúc với châu Âu. Thị trường thể thao chuyên nghiệp ở Hoa Kỳ trị giá khoảng 69.00 B USD vào tháng 7 năm 2013, lớn hơn khoảng 50% so với thị trường của châu Âu, Trung Đông và châu Phi cộng lại.

Bóng bầu dục Mỹ, theo nhiều thước đo, là môn thể thao khán giả phổ biến nhất ở Hoa Kỳ; Giải Bóng bầu dục Quốc gia (NFL) có lượng khán giả trung bình cao nhất so với bất kỳ giải đấu thể thao nào trên thế giới, và Super Bowl được hàng chục triệu người trên toàn cầu theo dõi. Tuy nhiên, bóng chày đã được coi là "môn thể thao quốc gia" của Hoa Kỳ từ cuối thế kỷ 19. Sau bóng bầu dục Mỹ, bốn môn thể thao đồng đội chuyên nghiệp phổ biến tiếp theo là bóng rổ, bóng chày, bóng đá và khúc côn cầu trên băng. Các giải đấu hàng đầu của chúng lần lượt là Giải bóng rổ Nhà nghề Mỹ (NBA), Giải bóng chày Nhà nghề Mỹ (MLB), Giải bóng đá Nhà nghề Mỹ (MLS), và Giải khúc côn cầu trên băng Quốc gia (NHL). Các môn thể thao cá nhân được xem nhiều nhất ở Hoa Kỳ là golf và đua xe ô tô, đặc biệt là NASCAR và IndyCar.

Ở cấp độ đại học, thu nhập của các trường thành viên vượt quá 1.00 B USD hàng năm, và bóng bầu dục đại học và bóng rổ thu hút lượng lớn khán giả, vì giải đấu NCAA March Madness và College Football Playoff là một trong những sự kiện thể thao quốc gia được xem nhiều nhất. Ở Hoa Kỳ, cấp độ thể thao liên trường đóng vai trò như một hệ thống cung cấp vận động viên cho thể thao chuyên nghiệp. Điều này khác biệt lớn so với các thông lệ ở hầu hết các quốc gia khác, nơi các tổ chức thể thao công cộng và tư nhân được tài trợ đảm nhận chức năng này.

Tám Thế vận hội đã diễn ra tại Hoa Kỳ. Thế vận hội Mùa hè 1904 tại St. Louis, Missouri, là Thế vận hội đầu tiên được tổ chức bên ngoài châu Âu. Thế vận hội sẽ được tổ chức tại Hoa Kỳ lần thứ chín khi Los Angeles đăng cai Thế vận hội Mùa hè 2028. Các vận động viên Hoa Kỳ đã giành được tổng cộng 2.968 huy chương (1.179 vàng) tại Thế vận hội, nhiều nhất so với bất kỳ quốc gia nào.

Trong các giải đấu chuyên nghiệp quốc tế, đội tuyển bóng đá nam quốc gia Hoa Kỳ đã đủ điều kiện tham dự mười một kỳ World Cup, trong khi đội tuyển nữ quốc gia đã giành chiến thắng tại FIFA Women's World Cup và giải bóng đá Olympic bốn lần mỗi giải. Hoa Kỳ đã đăng cai Giải vô địch bóng đá thế giới 1994 và sẽ đồng đăng cai, cùng với Canada và Mexico, Giải vô địch bóng đá thế giới 2026. Giải vô địch bóng đá nữ thế giới 1999 cũng do Hoa Kỳ đăng cai. Trận chung kết của giải đấu này đã được 90.185 người theo dõi, lập kỷ lục thế giới về sự kiện thể thao nữ có nhiều người tham dự nhất vào thời điểm đó.