Philippines

3.1. Thời tiền sử (trước năm 900)

Bằng chứng về sự hiện diện của các hominin sơ khai tại khu vực ngày nay là Philippines có niên đại sớm nhất là 709.000 năm trước. Các mảnh xương được phát hiện tại Hang Callao có thể đại diện cho một loài chưa được biết đến trước đó, Homo luzonensis, sống cách đây khoảng 50.000 đến 67.000 năm. Di cốt người hiện đại cổ nhất trên quần đảo được tìm thấy tại các Hang Tabon ở Palawan, có niên đại được xác định bằng phương pháp U/Th là 47.000 ± 11-10.000 năm trước. Người Tabon được cho là thuộc nhóm người Negrito, một trong những cư dân sớm nhất của quần đảo, hậu duệ của các cuộc di cư đầu tiên của loài người từ châu Phi qua tuyến đường ven biển dọc theo Nam Á đến các vùng đất liền nay đã chìm dưới biển là Sundaland và Sahul.

Những người Nam Đảo đầu tiên đến Philippines từ Đài Loan vào khoảng năm 2200 TCN, định cư tại quần đảo Batanes (nơi họ xây dựng các pháo đài bằng đá được gọi là ijang) và phía bắc Luzon. Các đồ tạo tác bằng ngọc bích có niên đại từ năm 2000 TCN, với các vật phẩm ngọc bích lingling-o được chế tác ở Luzon bằng nguyên liệu thô từ Đài Loan. Đến năm 1000 TCN, cư dân của quần đảo đã phát triển thành bốn loại hình xã hội: các bộ lạc săn bắt hái lượm, các xã hội chiến binh, các chế độ tài phiệt ở vùng cao, và các thân vương quốc hải cảng.

3.2. Các quốc gia ban đầu và sự du nhập của Hồi giáo (900 - 1565)

Bản ghi chép thành văn sớm nhất còn sót lại ở Philippines là Bản khắc trên phiến đồng Laguna năm 900, được viết bằng tiếng Mã Lai cổ sử dụng chữ Kawi sơ kỳ. Đến thế kỷ 14, một số khu định cư ven biển lớn nổi lên thành các trung tâm thương mại và trở thành tâm điểm của những thay đổi xã hội. Một số chính thể đã có giao thương với các nhà nước khác trên khắp châu Á. Thương mại với Trung Quốc bắt đầu từ cuối nhà Đường, và mở rộng dưới thời nhà Tống. Trong suốt thiên niên kỷ thứ hai sau Công nguyên, một số chính thể là một phần của hệ thống triều cống của Trung Quốc. Với hoạt động thương mại và ngoại giao rộng rãi, điều này đã thu hút các thương nhân và người di cư Hoa Nam từ Phúc Kiến, những người dần dần định cư và hòa nhập vào Philippines. Các đặc điểm văn hóa Ấn Độ như thuật ngữ ngôn ngữ và các thực hành tôn giáo bắt đầu lan rộng ở Philippines trong thế kỷ 14, thông qua Đế quốc Majapahit Ấn Độ hóa. Đến thế kỷ 15, Hồi giáo đã được thiết lập ở Quần đảo Sulu và lan rộng từ đó.

Các chính thể được thành lập ở Philippines trong khoảng từ thế kỷ 10 đến thế kỷ 16 bao gồm Maynila, Tondo, Namayan, Caboloan, Cebu, Butuan, Maguindanao, Lanao, Sulu, và Ma-i. Các chính thể ban đầu thường có cấu trúc xã hội ba tầng lớp: quý tộc, người tự do, và những người nô lệ lệ thuộc vì nợ nần. Trong số quý tộc có các nhà lãnh đạo được gọi là datu, chịu trách nhiệm cai trị các nhóm tự trị (barangay hoặc dulohan). Khi các barangay liên kết với nhau để thành lập một khu định cư lớn hơn hoặc một liên minh lỏng lẻo về mặt địa lý, các thành viên được kính trọng hơn của họ sẽ được công nhận là một "datu tối cao", rajah hoặc sultan, và sẽ cai trị cộng đồng. Mật độ dân số được cho là thấp trong khoảng từ thế kỷ 14 đến thế kỷ 16 do tần suất bão và vị trí của Philippines trên Vành đai lửa Thái Bình Dương. Nhà thám hiểm người Bồ Đào Nha Ferdinand Magellan đến vào năm 1521, tuyên bố chủ quyền các hòn đảo cho Tây Ban Nha, và bị người của Lapulapu giết chết trong Trận Mactan.

3.3. Thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha (1565 - 1898)

Quá trình thống nhất và thuộc địa hóa bởi Vương quyền Castile bắt đầu khi nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Miguel López de Legazpi đến từ Tân Tây Ban Nha vào năm 1565. Nhiều người Philippines bị đưa đến Tân Tây Ban Nha với tư cách là nô lệ và thủy thủ bị ép buộc, trong khi nhiều người Mỹ Latinh được đưa đến Philippines với tư cách là binh lính và người định cư. Manila thuộc Tây Ban Nha trở thành thủ đô của Tổng đốc Phủ Philippines và Đông Ấn Tây Ban Nha vào năm 1571, các lãnh thổ của Tây Ban Nha ở châu Á và Thái Bình Dương. Người Tây Ban Nha xâm chiếm các nhà nước địa phương bằng cách sử dụng nguyên tắc chia để trị, đưa phần lớn lãnh thổ Philippines ngày nay dưới một chính quyền thống nhất. Các barangay khác nhau bị cố tình sáp nhập thành các thị trấn, nơi các nhà truyền giáo Công giáo có thể dễ dàng cải đạo cư dân sang Kitô giáo, ban đầu mang tính dung hợp tôn giáo. Việc Kitô giáo hóa bởi các tu sĩ Tây Ban Nha diễn ra chủ yếu ở các vùng đất thấp đã định cư theo thời gian. Từ năm 1565 đến năm 1821, Philippines được cai trị như một lãnh thổ của Phó vương quốc Tân Tây Ban Nha có trụ sở tại Thành phố Mexico; sau đó được quản lý từ Madrid sau Chiến tranh giành độc lập Mexico. Manila trở thành trung tâm phía tây của thương mại xuyên Thái Bình Dương bằng các thuyền buồm Manila được đóng ở Bicol và Cavite.

Trong suốt thời kỳ cai trị của mình, Tây Ban Nha gần như phá sản ngân khố để dập tắt các cuộc nổi dậy của người bản địa và phòng thủ chống lại các cuộc tấn công quân sự từ bên ngoài, bao gồm cướp biển Moro, một cuộc chiến tranh thế kỷ 17 chống lại người Hà Lan, sự chiếm đóng của Anh vào thế kỷ 18, và xung đột với người Hồi giáo ở phía nam.
Việc quản lý Philippines được coi là một gánh nặng cho nền kinh tế của Tân Tây Ban Nha, và việc từ bỏ hoặc trao đổi nó lấy lãnh thổ khác đã được tranh luận. Hướng hành động này bị phản đối vì tiềm năng kinh tế của các hòn đảo, an ninh, và mong muốn tiếp tục cải đạo tôn giáo trong khu vực. Thuộc địa tồn tại nhờ trợ cấp hàng năm từ vương miện Tây Ban Nha, trung bình 250.000 peso, thường được trả bằng 75 tấn bạc thỏi từ châu Mỹ. Lực lượng Anh chiếm đóng Manila từ năm 1762 đến 1764 trong Chiến tranh Bảy năm, và sự cai trị của Tây Ban Nha được khôi phục với Hiệp ước Paris năm 1763. Người Tây Ban Nha coi cuộc chiến của họ với người Hồi giáo ở Đông Nam Á là một phần mở rộng của Reconquista. Xung đột Tây Ban Nha-Moro kéo dài hàng trăm năm; Tây Ban Nha chinh phục các phần của Mindanao và Jolo trong quý cuối của thế kỷ 19, và người Moro Hồi giáo ở Sulu công nhận chủ quyền của Tây Ban Nha.

3.3.1. Cách mạng Philippines và Đệ nhất Cộng hòa (1896 - 1901)

Các cảng của Philippines mở cửa cho thương mại thế giới trong thế kỷ 19, và xã hội Philippines bắt đầu thay đổi. Bản sắc xã hội thay đổi, với thuật ngữ Filipino bao gồm tất cả cư dân của quần đảo thay vì chỉ đề cập đến người Tây Ban Nha sinh ra ở Philippines.
Tình cảm cách mạng lớn dần vào năm 1872 sau khi 200 binh sĩ thuộc địa và lao động địa phương cùng với ba linh mục Công giáo hoạt động tích cực bị hành quyết vì những lý do đáng ngờ. Điều này đã truyền cảm hứng cho Phong trào Tuyên truyền, được tổ chức bởi Marcelo H. del Pilar, José Rizal, Graciano López Jaena, và Mariano Ponce, những người ủng hộ cải cách chính trị ở Philippines. Rizal bị hành quyết vào ngày 30 tháng 12 năm 1896 vì tội nổi loạn, và cái chết của ông đã cực đoan hóa nhiều người từng trung thành với Tây Ban Nha. Các nỗ lực cải cách gặp phải sự phản kháng; Andrés Bonifacio thành lập hội kín Katipunan vào năm 1892, tìm kiếm độc lập khỏi Tây Ban Nha thông qua nổi dậy vũ trang.

Katipunan bắt đầu Cách mạng Philippines vào năm 1896. Các tranh chấp nội bộ dẫn đến Hội nghị Tejeros, tại đó Bonifacio mất vị trí và Emilio Aguinaldo được bầu làm lãnh đạo mới của cuộc cách mạng. Hiệp ước Biak-na-Bato năm 1897 dẫn đến việc chính phủ lưu vong ở Hồng Kông. Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ bắt đầu vào năm sau đó và lan đến Philippines; Aguinaldo trở về, tiếp tục cuộc cách mạng, và tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha vào ngày 12 tháng 6 năm 1898. Vào tháng 12 năm 1898, các hòn đảo được Tây Ban Nha nhượng lại cho Hoa Kỳ cùng với Puerto Rico và Guam sau Chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ.

Đệ nhất Cộng hòa Philippines được công bố vào ngày 21 tháng 1 năm 1899. Sự thiếu công nhận của Hoa Kỳ dẫn đến một cuộc xung đột mà, sau khi chỉ huy quân sự Hoa Kỳ tại hiện trường từ chối đề xuất ngừng bắn và một tuyên bố chiến tranh của Cộng hòa non trẻ, đã leo thang thành Chiến tranh Philippines-Mỹ.

3.4. Thời kỳ thuộc địa Hoa Kỳ (1898 - 1946)

Cuộc chiến tranh Philippines - Hoa Kỳ dẫn đến cái chết của 250.000 đến 1 triệu dân thường, chủ yếu do nạn đói và bệnh tật. Nhiều người Philippines bị người Mỹ đưa đến các trại tập trung, nơi hàng ngàn người đã chết. Sau sự sụp đổ của Đệ nhất Cộng hòa Philippines vào năm 1902, một chính phủ dân sự Mỹ được thành lập với Đạo luật Tổ chức Philippines. Lực lượng Mỹ tiếp tục đảm bảo và mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với các hòn đảo, đàn áp một nỗ lực mở rộng Cộng hòa Philippines, đảm bảo Vương quốc Hồi giáo Sulu, thiết lập quyền kiểm soát các khu vực miền núi nội địa đã chống lại sự chinh phục của Tây Ban Nha, và khuyến khích việc tái định cư quy mô lớn của người Kitô giáo ở Mindanao, nơi từng là nơi sinh sống chủ yếu của người Hồi giáo.

3.4.1. Thịnh vượng chung Philippines và Chiến tranh thế giới thứ hai (1935 - 1946)

Những phát triển văn hóa ở Philippines đã củng cố bản sắc dân tộc, và tiếng Tagalog bắt đầu chiếm ưu thế hơn các ngôn ngữ địa phương khác. Các chức năng chính phủ dần dần được trao cho người Philippines bởi Ủy ban Taft; Đạo luật Tydings-McDuffie năm 1934 đã cho phép một quá trình chuyển đổi kéo dài mười năm để giành độc lập thông qua việc thành lập Thịnh vượng chung Philippines vào năm sau đó, với Manuel L. Quezon làm tổng thống và Sergio Osmeña làm phó tổng thống. Các ưu tiên của Quezon là quốc phòng, công bằng xã hội, bất bình đẳng, đa dạng hóa kinh tế và bản sắc dân tộc. Tiếng Filipino (một dạng tiêu chuẩn hóa của tiếng Tagalog) trở thành ngôn ngữ quốc gia, quyền bầu cử của phụ nữ được giới thiệu, và cải cách ruộng đất được xem xét.

Đế quốc Nhật Bản xâm chiếm Philippines vào tháng 12 năm 1941 trong Thế chiến II, và Đệ nhị Cộng hòa Philippines được thành lập như một nhà nước bù nhìn do Jose P. Laurel cai trị. Bắt đầu từ năm 1942, sự chiếm đóng của Nhật Bản ở Philippines bị phản đối bởi các hoạt động du kích ngầm quy mô lớn. Những tội ác và tội ác chiến tranh đã được thực hiện trong chiến tranh, bao gồm Cuộc hành quân chết chóc Bataan và Thảm sát Manila. Quân kháng chiến Philippines và quân Đồng minh đã đánh bại quân Nhật vào năm 1944 và 1945. Ước tính hơn một triệu người Philippines đã chết vào cuối cuộc chiến. Vào ngày 11 tháng 10 năm 1945, Philippines trở thành một thành viên sáng lập của Liên Hợp Quốc. Vào ngày 4 tháng 7 năm 1946, dưới thời tổng thống Manuel Roxas, nền độc lập của đất nước đã được Hoa Kỳ công nhận bằng Hiệp ước Manila.

3.5. Sau độc lập đến nay (1946 - hiện tại)

Sau khi giành độc lập hoàn toàn, Philippines đối mặt với nhiều thách thức trong việc tái thiết đất nước và xây dựng một nền cộng hòa ổn định. Thời kỳ này chứng kiến những nỗ lực dân chủ hóa, sự trỗi dậy của các phong trào xã hội, nhưng cũng không thiếu những giai đoạn bất ổn chính trị và kinh tế, đặc biệt là dưới chế độ độc tài Marcos.

3.5.1. Tái thiết sau chiến tranh và các nền cộng hòa đầu tiên (1946 - 1965)

Những nỗ lực tái thiết đất nước sau chiến tranh và chấm dứt cuộc nổi dậy Hukbalahap đã thành công trong nhiệm kỳ tổng thống của Ramon Magsaysay, tuy nhiên, các cuộc nổi dậy lẻ tẻ của phe cộng sản vẫn tiếp tục bùng phát sau đó một thời gian dài. Dưới thời người kế nhiệm Magsaysay, Carlos P. Garcia, chính phủ đã khởi xướng chính sách Filipino First nhằm thúc đẩy các doanh nghiệp do người Philippines sở hữu. Người kế nhiệm Garcia, Diosdado Macapagal, đã dời Ngày Độc lập từ ngày 4 tháng 7 sang ngày 12 tháng 6 - ngày Emilio Aguinaldo tuyên bố độc lập - và theo đuổi yêu sách chủ quyền đối với phía đông Bắc Borneo.

3.5.2. Thời kỳ Marcos và thiết quân luật (1965 - 1986)

Năm 1965, Macapagal thất cử trong cuộc bầu cử tổng thống trước Ferdinand Marcos. Đầu nhiệm kỳ tổng thống của mình, Marcos đã bắt đầu các dự án cơ sở hạ tầng được tài trợ chủ yếu bằng các khoản vay nước ngoài; điều này đã cải thiện nền kinh tế và góp phần vào việc ông tái đắc cử vào năm 1969. Gần cuối nhiệm kỳ cuối cùng được phép theo hiến pháp, Marcos đã tuyên bố thiết quân luật vào ngày 21 tháng 9 năm 1972 với lý do chống lại mối đe dọa của chủ nghĩa cộng sản và bắt đầu cai trị bằng sắc lệnh; giai đoạn này được đặc trưng bởi đàn áp chính trị, kiểm duyệt, và vi phạm nhân quyền. Các tập đoàn độc quyền do các thân hữu của Marcos kiểm soát đã được thành lập trong các ngành công nghiệp chủ chốt, bao gồm khai thác gỗ và phát thanh truyền hình; một tập đoàn độc quyền đường đã dẫn đến nạn đói trên đảo Negros. Cùng với vợ mình, Imelda Marcos, Marcos bị cáo buộc tham nhũng và biển thủ hàng tỷ đô la công quỹ. Việc Marcos vay nợ nặng nề đầu nhiệm kỳ tổng thống đã dẫn đến các cuộc khủng hoảng kinh tế, trầm trọng hơn bởi một cuộc suy thoái đầu những năm 1980 khi nền kinh tế suy giảm 7,3% hàng năm vào năm 1984 và 1985.

Vào ngày 21 tháng 8 năm 1983, lãnh đạo phe đối lập Ninoy Aquino (đối thủ chính của Marcos) bị ám sát trên đường băng tại Sân bay Quốc tế Manila. Marcos đã kêu gọi một cuộc bầu cử tổng thống bất thường vào năm 1986 và tuyên bố mình là người chiến thắng, nhưng kết quả này bị nhiều người coi là gian lận. Các cuộc biểu tình sau đó đã dẫn đến Cách mạng Quyền lực Nhân dân, buộc Marcos và các đồng minh của ông phải chạy trốn đến Hawaii. Vợ của Aquino, Corazon Aquino, được đưa lên làm tổng thống và một hiến pháp mới đã được ban hành. Thời kỳ này được xem là một chương đen tối trong lịch sử Philippines, với những tác động tiêu cực sâu sắc đến nền dân chủ, nhân quyền và sự phát triển công bằng của xã hội.

3.5.3. Giai đoạn chuyển đổi dân chủ sau Cách mạng EDSA (1986 - hiện tại)

Sự trở lại của nền dân chủ và các cải cách chính phủ bắt đầu vào năm 1986 bị cản trở bởi nợ quốc gia, tham nhũng chính phủ, và các nỗ lực đảo chính. Một cuộc nổi dậy cộng sản và xung đột quân sự với những người ly khai Moro vẫn tiếp diễn; chính quyền cũng phải đối mặt với một loạt thảm họa, bao gồm vụ phun trào Núi Pinatubo vào tháng 6 năm 1991. Aquino được kế nhiệm bởi Fidel V. Ramos, người đã tự do hóa nền kinh tế quốc gia bằng tư nhân hóa và bãi bỏ quy định. Những thành tựu kinh tế của Ramos bị lu mờ bởi sự khởi đầu của khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997. Người kế nhiệm ông, Joseph Estrada, ưu tiên nhà ở công cộng nhưng phải đối mặt với các cáo buộc tham nhũng dẫn đến việc ông bị lật đổ bởi Cách mạng EDSA năm 2001 và sự kế nhiệm của Phó Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo vào ngày 20 tháng 1 năm 2001. Chín năm cầm quyền của Arroyo được đánh dấu bằng tăng trưởng kinh tế, nhưng bị hoen ố bởi tham nhũng và các vụ bê bối chính trị, bao gồm các cáo buộc gian lận bầu cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2004. Tăng trưởng kinh tế tiếp tục dưới thời chính quyền của Benigno Aquino III, người ủng hộ quản trị tốt và minh bạch. Aquino III đã ký một thỏa thuận hòa bình với Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro (MILF) dẫn đến Luật Tổ chức Bangsamoro thành lập một vùng Bangsamoro tự trị, nhưng một cuộc đấu súng với phiến quân MILF ở Mamasapano đã trì hoãn việc thông qua luật này.

Sự thất vọng ngày càng tăng của công chúng đối với việc quản trị sau Cách mạng EDSA đã dẫn đến cuộc bầu cử năm 2016 của nhà dân túy Rodrigo Duterte, người mà nhiệm kỳ tổng thống của ông chứng kiến sự suy giảm của chủ nghĩa tự do trong nước mặc dù phần lớn vẫn duy trì các chính sách kinh tế tự do. Các ưu tiên của Duterte bao gồm tăng cường mạnh mẽ chi tiêu cơ sở hạ tầng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế; ban hành Luật Tổ chức Bangsamoro; tăng cường trấn áp tội phạm và các cuộc nổi dậy của cộng sản; và một chiến dịch chống ma túy đã làm giảm sự phổ biến của ma túy nhưng cũng dẫn đến các vụ giết người không qua xét xử. Đầu năm 2020, đại dịch COVID-19 đã đến Philippines, đòi hỏi các biện pháp cách ly cộng đồng trên toàn quốc gây ra một cuộc suy thoái kinh tế ngắn nhưng nghiêm trọng. Dưới lời hứa tiếp tục các chính sách của Duterte, con trai của Marcos, Bongbong Marcos, đã tranh cử cùng con gái của Duterte, Sara Duterte, và giành chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2022. Tuy nhiên, việc Marcos làm mới chính sách đối ngoại thân Mỹ được coi là một sự đảo ngược so với sự thân thiện của Duterte với Trung Quốc, và các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông kể từ đó đã leo thang. Giai đoạn này tiếp tục đặt ra những thách thức đối với việc củng cố dân chủ, bảo vệ nhân quyền và đảm bảo sự phát triển bao trùm cho tất cả các nhóm xã hội, đặc biệt là các nhóm thiểu số và dễ bị tổn thương.

4.1. Địa hình và địa chất

Địa hình Philippines rất đa dạng, bao gồm các dãy núi hùng vĩ, các đồng bằng rộng lớn và các vùng đất thấp ven biển. Nằm trên Vành đai lửa Thái Bình Dương, quốc gia này có nhiều núi lửa đang hoạt động và thường xuyên xảy ra động đất. Núi Apo trên đảo Mindanao là đỉnh núi cao nhất, với độ cao 2.95 K m so với mực nước biển. Sông Cagayan ở phía bắc Luzon là con sông dài nhất, chảy khoảng 520 km. Vịnh Manila, nơi có thủ đô Manila, nối với Laguna de Bay (hồ lớn nhất nước) qua Sông Pasig.

Cấu tạo địa chất của Philippines phức tạp, là kết quả của sự hội tụ của nhiều mảng kiến tạo. Điều này không chỉ gây ra hoạt động địa chấn thường xuyên mà còn tạo nên sự phong phú về tài nguyên khoáng sản. Quốc gia này được cho là có trữ lượng vàng lớn thứ hai thế giới (sau Nam Phi) và trữ lượng đồng lớn. Các khoáng sản khác bao gồm crôm, niken, molypden, bạch kim và kẽm. Tuy nhiên, việc khai thác các nguồn tài nguyên này còn hạn chế do nhiều yếu tố như quản lý yếu kém, sự phản đối từ các cộng đồng bản địa và những lo ngại về tác động môi trường. Các trận động đất lớn gần đây nhất là vào năm 1976 ở Vịnh Moro và năm 1990 ở Luzon. Philippines có 23 núi lửa đang hoạt động; trong số đó, Mayon, Taal, Canlaon, và Bulusan có số lượng vụ phun trào được ghi nhận nhiều nhất.

4.2. Khí hậu

Philippines có khí hậu nhiệt đới hải dương, thường nóng và ẩm. Có ba mùa chính: mùa nóng khô từ tháng 3 đến tháng 5, mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 11, và mùa khô mát từ tháng 12 đến tháng 2. Gió mùa tây nam (được gọi là habagat_Habagat^Filipino) kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10, và gió mùa đông bắc (amihan_Amihan^Filipino) (amihan) kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4.

Nhiệt độ trung bình hàng năm vào khoảng 26.6 °C, nhưng ở những vùng núi cao như Baguio (cao 1.50 K m so với mực nước biển), nhiệt độ có thể xuống đến 18.3 °C. Độ ẩm trung bình của cả nước là 82%. Lượng mưa hàng năm có thể lên tới 5.00 K mm ở vùng bờ biển phía đông núi non, nhưng lại thấp hơn 1.00 K mm ở một số thung lũng khuất gió.

Do vị trí địa lý nằm trong vành đai bão của Tây Thái Bình Dương, Philippines thường xuyên phải hứng chịu các cơn bão nhiệt đới, trung bình có khoảng 19 cơn bão đi vào khu vực chịu trách nhiệm của Philippines mỗi năm, thường từ tháng 7 đến tháng 10, trong đó có khoảng 8 đến 9 cơn bão đổ bộ trực tiếp vào đất liền. Cơn bão ẩm ướt nhất từng được ghi nhận đổ bộ vào Philippines đã trút xuống 2.21 K mm mưa ở Baguio từ ngày 14 đến 18 tháng 7 năm 1911. Quốc gia này nằm trong số mười quốc gia dễ bị tổn thương nhất trên thế giới do biến đổi khí hậu.

4.3. Đa dạng sinh học

Philippines là một quốc gia có tính đa dạng sinh học rất cao, với một trong những tỷ lệ khám phá và đặc hữu cao nhất thế giới (67%). Với ước tính khoảng 13.500 loài thực vật trong nước (3.500 loài trong số đó là đặc hữu), các khu rừng mưa của Philippines có một hệ thực vật phong phú: khoảng 3.500 loài cây gỗ, 8.000 loài thực vật có hoa, 1.100 loài dương xỉ, và 998 loài lan đã được xác định. Philippines có 167 loài động vật có vú trên cạn (102 loài đặc hữu), 235 loài bò sát (160 loài đặc hữu), 99 loài lưỡng cư (74 loài đặc hữu), 686 loài chim (224 loài đặc hữu), và hơn 20.000 loài côn trùng.

Là một phần quan trọng của vùng sinh thái Tam giác San Hô, vùng biển Philippines có đời sống sinh vật biển độc đáo, đa dạng và là nơi có sự đa dạng lớn nhất thế giới về các loài cá ven bờ. Quốc gia này có hơn 3.200 loài cá (121 loài đặc hữu). Vùng biển Philippines duy trì việc nuôi trồng cá, động vật giáp xác, hàu và rong biển.

Tám loại rừng chính được phân bố khắp Philippines: rừng dipterocarp, rừng bãi biển, rừng thông, rừng molave, rừng núi thấp, rừng núi cao (hay rừng rêu), rừng ngập mặn, và rừng trên đất ultrabasic. Theo ước tính chính thức, Philippines có 7.00 M ha diện tích rừng che phủ vào năm 2023. Việc khai thác gỗ đã được hệ thống hóa trong thời kỳ thuộc địa của Mỹ và nạn phá rừng tiếp tục sau khi độc lập, tăng tốc trong nhiệm kỳ tổng thống Marcos do các nhượng địa khai thác gỗ không được kiểm soát. Độ che phủ rừng giảm từ 70% tổng diện tích đất liền của Philippines năm 1900 xuống còn khoảng 18,3% năm 1999. Các nỗ lực phục hồi đã đạt được thành công hạn chế.

Philippines là một điểm nóng ưu tiên cho bảo tồn đa dạng sinh học; quốc gia này có hơn 200 khu bảo tồn, được mở rộng lên 7.79 M ha tính đến năm 2023. Ba địa điểm ở Philippines đã được UNESCO đưa vào danh sách Di sản Thế giới: Rạn san hô Tubbataha ở Biển Sulu, Sông ngầm Puerto Princesa, và Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Núi Hamiguitan.

5.1. Hiến pháp

Hiến pháp đầu tiên của Philippines là Hiến pháp Malolos năm 1899, đánh dấu sự ra đời của nền cộng hòa đầu tiên ở châu Á. Sau đó, Đạo luật Tổ chức Philippines (Đạo luật Cooper) đã thiết lập một quốc hội do dân bầu. Đạo luật Tự trị Philippines (Đạo luật Jones) năm 1916 đã thành lập một quốc hội lưỡng viện được bầu trực tiếp. Đạo luật Tydings-McDuffie năm 1934 đã cho phép thành lập một chính phủ chuẩn bị độc lập và hứa hẹn độc lập sau 10 năm.

Năm 1935, Hiến pháp Philippines 1935 được Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt phê chuẩn và được người dân chấp thuận, thành lập Thịnh vượng chung Philippines. Hiến pháp này tăng cường quyền hạn của tổng thống, bao gồm cả việc quản lý các cơ quan hành pháp và chính quyền địa phương. Trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng năm 1943, một hiến pháp mới đã được ban hành để thành lập Đệ nhị Cộng hòa Philippines, nhưng sau khi độc lập vào tháng 7 năm 1946, Hiến pháp 1935 đã được khôi phục.

Năm 1971, một hội nghị lập hiến được triệu tập để sửa đổi toàn diện hiến pháp. Dự thảo hiến pháp mới được phê duyệt vào tháng 11 năm 1972 và có hiệu lực vào tháng 1 năm 1973. Hiến pháp 1973 này có đặc điểm là một hệ thống nghị viện dưới một chế độ tổng thống. Tuy nhiên, do những thiếu sót, bao gồm việc cho phép thiết quân luật kéo dài và tăng cường đáng kể quyền lực của tổng thống, nó đã được sửa đổi một phần vào năm 1980 và 1981. Chức vụ Thủ tướng đã bị bãi bỏ vào năm 1986.

Sau Cách mạng Quyền lực Nhân dân năm 1986 lật đổ chế độ độc tài Marcos, một hiến pháp mới đã được soạn thảo và phê chuẩn thông qua một cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 2 tháng 2 năm 1987. Hiến pháp hiện hành của Philippines tái lập hệ thống cộng hòa tổng thống với ba nhánh quyền lực phân lập: hành pháp, lập pháp và tư pháp. Nó cũng bao gồm một Tuyên ngôn Nhân quyền toàn diện, nhấn mạnh các quyền tự do dân sự và chính trị, đồng thời thiết lập các nguyên tắc cơ bản như chủ quyền nhân dân, nhà nước pháp quyền, và sự tách biệt giữa nhà thờ và nhà nước. Hiến pháp cũng quy định các cơ chế kiểm tra và cân bằng quyền lực, cũng như các quy trình sửa đổi hiến pháp.

5.2. Tổng thống và hành pháp

Tổng thống Philippines là người đứng đầu nhà nước và chính phủ, đồng thời là tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang. Tổng thống được bầu trực tiếp bởi công dân Philippines cho một nhiệm kỳ sáu năm và không được tái cử. Quyền hạn của tổng thống bao gồm bổ nhiệm và chủ trì Nội các, cũng như các quan chức của các cơ quan và tổ chức chính phủ quốc gia khác nhau. Tổng thống cũng có quyền phủ quyết các dự luật do Quốc hội thông qua, quyền ban hành các sắc lệnh hành pháp, và quyền ân xá.

Nhánh hành pháp bao gồm Tổng thống, Phó Tổng thống và các bộ ngành do các Bộ trưởng (Secretaries) đứng đầu. Các bộ trưởng này được Tổng thống bổ nhiệm với sự chấp thuận của một Ủy ban Bổ nhiệm lưỡng viện của Quốc hội. Các bộ chủ chốt bao gồm Bộ Ngoại giao, Bộ Tài chính, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp, Bộ Nội vụ và Chính quyền Địa phương, và Bộ Y tế, mỗi bộ chịu trách nhiệm về một lĩnh vực cụ thể của quản lý nhà nước. Phó Tổng thống được bầu riêng biệt với Tổng thống và có thể thuộc một đảng phái chính trị khác. Phó Tổng thống sẽ kế nhiệm Tổng thống trong trường hợp Tổng thống qua đời, từ chức hoặc bị phế truất.

5.3. Lập pháp (Quốc hội)

Quốc hội Philippines là cơ quan lập pháp lưỡng viện, bao gồm Thượng viện (Thượng viện) và Hạ viện (Hạ viện).

Thượng viện có 24 thượng nghị sĩ được bầu trên toàn quốc với nhiệm kỳ sáu năm, và cứ ba năm một lần, một nửa số ghế thượng viện (12 ghế) được bầu lại. Thượng viện có quyền phê chuẩn các hiệp ước quốc tế và xét xử các vụ luận tội đối với các quan chức cấp cao, bao gồm cả Tổng thống.

Hạ viện có không quá 250 thành viên, được bầu với nhiệm kỳ ba năm. Hầu hết các hạ nghị sĩ được bầu từ các khu vực bầu cử theo khu vực địa lý (district representatives), trong khi một phần nhỏ (khoảng 20%) được bầu thông qua hệ thống danh sách đảng (party-list representatives) để đại diện cho các lĩnh vực xã hội thiểu số và yếu thế. Hạ viện có quyền khởi xướng tất cả các dự luật về ngân sách, thuế và các dự luật tư nhân, cũng như quyền khởi xướng các vụ luận tội.

Chức năng chính của Quốc hội là làm luật. Một dự luật phải được cả hai viện thông qua với cùng một nội dung trước khi được trình lên Tổng thống để ký ban hành thành luật. Tổng thống có quyền phủ quyết dự luật, nhưng Quốc hội có thể vượt qua sự phủ quyết này bằng hai phần ba số phiếu của mỗi viện. Quốc hội cũng có quyền giám sát hoạt động của nhánh hành pháp và tiến hành các cuộc điều tra vì lợi ích công cộng.

5.4. Tư pháp

Hệ thống tư pháp Philippines được thiết lập dựa trên nguyên tắc độc lập tư pháp, tách biệt với các nhánh hành pháp và lập pháp. Đứng đầu hệ thống tư pháp là Tòa án Tối cao, bao gồm một Chánh án và 14 Phó Chánh án. Các thẩm phán Tòa án Tối cao do Tổng thống bổ nhiệm từ một danh sách do Hội đồng Tư pháp và Luật sư (Judicial and Bar Council) đề cử. Tòa án Tối cao có quyền xét xử các vụ án liên quan đến hiến pháp, các hiệp ước quốc tế, và các luật pháp quốc gia, đồng thời giám sát hoạt động của các tòa án cấp dưới.

Dưới Tòa án Tối cao là các tòa án phúc thẩm (Court of Appeals), Tòa án Phúc thẩm Thuế (Court of Tax Appeals), và Sandiganbayan (một tòa án đặc biệt xét xử các vụ án tham nhũng liên quan đến quan chức chính phủ). Các tòa án cấp thấp hơn bao gồm các Tòa án Khu vực (Regional Trial Courts) và các Tòa án Thành phố/Khu tự quản (Metropolitan/Municipal Trial Courts), xét xử các vụ án dân sự và hình sự ở cấp địa phương. Ngoài ra, còn có các tòa án Shari'ah ở các khu vực có đa số dân theo Hồi giáo, chuyên giải quyết các vấn đề dân sự và gia đình theo luật Hồi giáo.

Tính độc lập của tư pháp được hiến pháp đảm bảo, nhằm bảo vệ các thẩm phán khỏi sự can thiệp chính trị và đảm bảo tính công bằng trong xét xử. Tuy nhiên, hệ thống tư pháp Philippines cũng đối mặt với những thách thức như tình trạng tồn đọng án, thiếu nguồn lực, và các cáo buộc tham nhũng, ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng vào công lý.

5.5. Chính quyền địa phương

Philippines có một hệ thống chính quyền tự trị địa phương được quy định trong Hiến pháp và Bộ luật Chính quyền Địa phương năm 1991. Hệ thống này nhằm mục đích phân cấp quyền lực từ chính phủ trung ương xuống các đơn vị chính quyền địa phương (LGUs), trao cho họ quyền tự chủ lớn hơn trong việc quản lý các vấn đề địa phương và cung cấp dịch vụ công.

Các đơn vị chính quyền địa phương chính bao gồm:

• Tỉnh (Province): Đứng đầu là Thống đốc (Governor) và Hội đồng tỉnh (Sangguniang Panlalawigan). Tỉnh giám sát các thành phố cấu thành và khu tự quản.
• Thành phố (City): ĐGCC là Thị trưởng (Mayor) và Hội đồng thành phố (Sangguniang Panlungsod). Các thành phố được phân loại thành các thành phố cấu thành (component cities), thành phố độc lập cấu thành (independent component cities), và thành phố đô thị hóa cao (highly urbanized cities), mỗi loại có mức độ tự chủ khác nhau so với tỉnh.
• Khu tự quản (Municipality): Đứng đầu là Thị trưởng (Mayor) và Hội đồng khu tự quản (Sangguniang Bayan).
• Barangay (Barangay): Là đơn vị chính quyền địa phương nhỏ nhất, đứng đầu là Chủ tịch Barangay (Punong Barangay) và Hội đồng Barangay (Sangguniang Barangay). Barangay chịu trách nhiệm về các vấn đề cộng đồng cơ sở.

Mỗi đơn vị chính quyền địa phương có quyền lập pháp và hành pháp riêng trong phạm vi thẩm quyền của mình, bao gồm việc ban hành các sắc lệnh địa phương, thu thuế địa phương, và quản lý các dịch vụ công như y tế, giáo dục cơ sở, và cơ sở hạ tầng địa phương. Mối quan hệ giữa chính quyền trung ương và chính quyền địa phương được xác định bởi các nguyên tắc phân quyền và giám sát. Bộ Nội vụ và Chính quyền Địa phương (DILG) là cơ quan trung ương chịu trách nhiệm giám sát chung đối với các đơn vị chính quyền địa phương.

Một ngoại lệ đáng chú ý là Khu tự trị Bangsamoro ở Mindanao Hồi giáo (BARMM), có mức độ tự chủ cao hơn so với các vùng và tỉnh khác, bao gồm cả quyền lập pháp và hành pháp riêng biệt đáng kể, như một phần của các thỏa thuận hòa bình nhằm giải quyết xung đột kéo dài ở khu vực này.

5.6. Quan hệ quốc tế

Philippines duy trì một chính sách đối ngoại độc lập và tích cực, nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia, thúc đẩy hòa bình và hợp tác quốc tế. Quốc gia này là thành viên sáng lập của Liên Hợp Quốc và ASEAN, đồng thời tham gia tích cực vào các diễn đàn khu vực và quốc tế khác như Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), G-24 và Phong trào Không liên kết. Philippines cũng đã đóng góp vào các sứ mệnh gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là ở Đông Timor.

Chính sách đối ngoại của Philippines tập trung vào việc tăng cường quan hệ với các nước láng giềng trong ASEAN, duy trì quan hệ đồng minh truyền thống với Hoa Kỳ, đồng thời phát triển quan hệ đối tác với các cường quốc khác như Nhật Bản và Trung Quốc. Trong những năm gần đây, Philippines đã nỗ lực đa dạng hóa quan hệ đối ngoại, tìm kiếm sự cân bằng trong bối cảnh địa chính trị phức tạp của khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Một trong những vấn đề đối ngoại quan trọng của Philippines là tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, liên quan đến yêu sách của nhiều quốc gia, bao gồm cả Trung Quốc. Philippines đã theo đuổi các biện pháp hòa bình và pháp lý để giải quyết tranh chấp này, bao gồm việc đệ đơn kiện lên Tòa án Trọng tài Thường trực theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), kết quả là một phán quyết năm 2016 ủng hộ lập trường của Philippines, mặc dù Trung Quốc không công nhận phán quyết này.

Philippines cũng coi trọng mối quan hệ với các quốc gia có đông cộng đồng người Philippines sinh sống và làm việc ở nước ngoài (OFW), đặc biệt là ở Trung Đông, Bắc Mỹ và châu Âu. Kiều hối từ các OFW là một nguồn thu ngoại tệ quan trọng cho nền kinh tế đất nước, và chính phủ Philippines có các chính sách nhằm bảo vệ quyền lợi và phúc lợi của họ.

5.6.1. Quan hệ với Hoa Kỳ

Quan hệ giữa Philippines và Hoa Kỳ có một lịch sử lâu dài và phức tạp, bắt nguồn từ thời kỳ Philippines là thuộc địa của Hoa Kỳ (1898-1946). Sau khi Philippines giành độc lập, hai nước đã duy trì mối quan hệ đồng minh thân thiết, được củng cố bởi Hiệp ước Phòng thủ Tương hỗ năm 1951. Hoa Kỳ từng có các căn cứ quân sự lớn tại Philippines, nhưng các căn cứ này đã đóng cửa vào đầu những năm 1990 sau khi Thượng viện Philippines không gia hạn hiệp định.

Tuy nhiên, hợp tác quân sự và an ninh vẫn tiếp tục thông qua các thỏa thuận như Hiệp định Thăm viếng Lực lượng (VFA) năm 1999 và Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Nâng cao (EDCA) năm 2016, cho phép sự hiện diện luân phiên của quân đội Hoa Kỳ và các hoạt động chung. Vị trí chiến lược của Philippines đóng vai trò quan trọng trong chiến lược chuỗi đảo của Hoa Kỳ ở Tây Thái Bình Dương. Hoa Kỳ đã nhiều lần khẳng định cam kết bảo vệ Philippines, bao gồm cả trong bối cảnh tranh chấp ở Biển Đông.

Về kinh tế, Hoa Kỳ là một trong những đối tác thương mại và nhà đầu tư lớn nhất của Philippines. Quan hệ nhân dân giữa hai nước cũng rất mạnh mẽ, với một cộng đồng lớn người Philippines và người Mỹ gốc Philippines sinh sống tại Hoa Kỳ, và một số lượng đáng kể công dân Hoa Kỳ cư trú tại Philippines.

Dưới thời các tổng thống khác nhau, mối quan hệ này đã có những thăng trầm. Dưới thời Tổng thống Duterte, quan hệ với Hoa Kỳ có phần suy yếu khi ông tìm cách cải thiện quan hệ với Trung Quốc và Nga. Tuy nhiên, dưới thời Tổng thống Bongbong Marcos, đã có những dấu hiệu làm mới lại chính sách đối ngoại thân Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng gia tăng ở Biển Đông. Philippines vẫn phụ thuộc nhiều vào Hoa Kỳ về mặt quốc phòng đối ngoại.

5.7. Quân sự

Lực lượng Vũ trang Philippines (AFP) hoạt động theo nguyên tắc quân đội tình nguyện và bao gồm ba nhánh chính: Không quân, Lục quân, và Hải quân (bao gồm cả Thủy quân lục chiến). An ninh dân sự được đảm trách bởi Cảnh sát Quốc gia Philippines trực thuộc Bộ Nội vụ và Chính quyền Địa phương. Tính đến năm 2022, AFP có tổng quân số khoảng 280.000 người, trong đó có 130.000 quân nhân tại ngũ, 100.000 quân dự bị, và 50.000 quân bán vũ trang.

Năm 2023, Philippines chi 477.00 M USD (1,4% GDP) cho quân sự. Phần lớn chi tiêu quốc phòng của đất nước được dành cho Lục quân Philippines, lực lượng chủ đạo trong các chiến dịch chống lại các mối đe dọa nội bộ như các cuộc nổi dậy của cộng sản và các cuộc nổi dậy của người Hồi giáo ly khai; sự tập trung vào an ninh nội bộ này đã góp phần vào sự suy giảm năng lực hải quân của Philippines bắt đầu từ những năm 1970. Một chương trình hiện đại hóa quân đội đã được bắt đầu vào năm 1995 và được mở rộng vào năm 2012 nhằm xây dựng một hệ thống phòng thủ có năng lực hơn.

Philippines từ lâu đã phải vật lộn với các cuộc nổi dậy địa phương, chủ nghĩa ly khai, và chủ nghĩa khủng bố. Các tổ chức ly khai lớn nhất của Bangsamoro, Mặt trận Giải phóng Dân tộc Moro và Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro, đã ký các thỏa thuận hòa bình cuối cùng với chính phủ lần lượt vào các năm 1996 và 2014. Các nhóm vũ trang cực đoan khác như Abu Sayyaf và Các chiến binh Tự do Hồi giáo Bangsamoro đã bắt cóc người nước ngoài để đòi tiền chuộc, đặc biệt là ở Quần đảo Sulu và Maguindanao, nhưng sự hiện diện của họ đã giảm bớt. Đảng Cộng sản Philippines (CPP) và cánh quân sự của nó, Tân Nhân dân quân (NPA), đã tiến hành chiến tranh du kích chống lại chính phủ từ những năm 1970 và đã tham gia vào các cuộc phục kích, đánh bom và ám sát các quan chức chính phủ và lực lượng an ninh; mặc dù đã bị thu hẹp về mặt quân sự và chính trị sau khi nền dân chủ trở lại vào năm 1986, CPP-NPA, thông qua Mặt trận Dân chủ Quốc gia, vẫn tiếp tục thu hút sự ủng hộ của công chúng ở các khu vực thành thị bằng cách thành lập các mặt trận cộng sản, xâm nhập vào các tổ chức ngành và tập hợp sự bất mãn của công chúng cũng như gia tăng sự hiếu chiến chống lại chính phủ. Philippines xếp thứ 104 trên 163 quốc gia trong Chỉ số Hòa bình Toàn cầu năm 2024.

5.8. An ninh công cộng và nhân quyền

Tình hình an ninh công cộng tại Philippines đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm tội phạm đường phố, tội phạm có tổ chức, và các mối đe dọa từ các nhóm nổi dậy và khủng bố. Các loại tội phạm chính bao gồm trộm cắp, cướp giật, và các tội phạm bạo lực. Cảnh sát Quốc gia Philippines (PNP) là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong việc duy trì luật pháp và trật tự. Tuy nhiên, lực lượng cảnh sát thường xuyên đối mặt với các cáo buộc về tham nhũng, lạm dụng quyền lực và vi phạm nhân quyền, đặc biệt trong bối cảnh các chiến dịch chống tội phạm quy mô lớn như cuộc chiến chống ma túy dưới thời cựu Tổng thống Rodrigo Duterte. Chiến dịch này, dù được một bộ phận dân chúng ủng hộ vì cho rằng đã làm giảm tội phạm liên quan đến ma túy, nhưng cũng bị chỉ trích gay gắt bởi các tổ chức nhân quyền trong và ngoài nước do số lượng lớn các vụ giết người không qua xét xử và tình trạng miễn trừ trừng phạt.

Các vấn đề nhân quyền tại Philippines vẫn là một mối quan tâm lớn. Ngoài các vụ giết người liên quan đến cuộc chiến chống ma túy, các vấn đề khác bao gồm các vụ giam giữ tùy tiện, tra tấn, và bạo lực đối với các nhà báo và nhà hoạt động nhân quyền. Tình trạng đàn áp quyền tự do báo chí và quyền tự do biểu đạt cũng là những vấn đề đáng lo ngại, với các trường hợp các nhà báo và các tổ chức truyền thông bị đe dọa hoặc đóng cửa. Các nhóm thiểu số, người bản địa, và các nhà bảo vệ môi trường thường xuyên phải đối mặt với bạo lực và quấy rối.

Chính phủ Philippines đã có những chính sách nhằm giải quyết các vấn đề này, nhưng hiệu quả còn hạn chế. Xã hội dân sự, các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát tình hình nhân quyền, vận động cho cải cách và hỗ trợ các nạn nhân. Việc đảm bảo một môi trường an ninh công cộng hiệu quả đồng thời tôn trọng các quyền cơ bản của con người vẫn là một thách thức lớn đối với Philippines.

6.1. Các vùng và tỉnh

Philippines được chia thành 17 vùng hành chính. Các vùng này không phải là đơn vị chính quyền địa phương tự trị (ngoại trừ BARMM) mà chủ yếu phục vụ cho mục đích điều phối và lập kế hoạch của chính phủ trung ương. Dưới đây là danh sách các vùng và các tỉnh trực thuộc (tổng cộng 82 tỉnh tính đến thời điểm hiện tại):

• Vùng thủ đô quốc gia (NCR) hay Metro Manila: Trung tâm là Manila. Không có tỉnh.
• Vùng Hành chính Cordillera (CAR): Trung tâm là Baguio. Các tỉnh: Abra, Apayao, Benguet, Ifugao, Kalinga, Mountain Province.
• Vùng Ilocos (Vùng I): Trung tâm là San Fernando (La Union). Các tỉnh: Ilocos Norte, Ilocos Sur, La Union, Pangasinan.
• Thung lũng Cagayan (Vùng II): Trung tâm là Tuguegarao. Các tỉnh: Batanes, Cagayan, Isabela, Nueva Vizcaya, Quirino.
• Trung Luzon (Vùng III): Trung tâm là San Fernando (Pampanga). Các tỉnh: Aurora, Bataan, Bulacan, Nueva Ecija, Pampanga, Tarlac, Zambales.
• CALABARZON (Vùng IV-A): Trung tâm là Calamba. Các tỉnh: Batangas, Cavite, Laguna, Quezon, Rizal.
• MIMAROPA (Vùng IV-B): Trung tâm là Calapan. Các tỉnh: Marinduque, Occidental Mindoro, Oriental Mindoro, Palawan, Romblon. (Tên vùng là viết tắt của các tỉnh thành viên).
• Vùng Bicol (Vùng V): Trung tâm là Legazpi. Các tỉnh: Albay, Camarines Norte, Camarines Sur, Catanduanes, Masbate, Sorsogon.
• Tây Visayas (Vùng VI): Trung tâm là Thành phố Iloilo. Các tỉnh: Aklan, Antique, Capiz, Guimaras, Iloilo, Negros Occidental.
• Trung Visayas (Vùng VII): Trung tâm là Thành phố Cebu. Các tỉnh: Bohol, Cebu, Negros Oriental, Siquijor.
• Đông Visayas (Vùng VIII): Trung tâm là Tacloban. Các tỉnh: Biliran, Eastern Samar, Leyte, Northern Samar, Samar, Southern Leyte.
• Bán đảo Zamboanga (Vùng IX): Trung tâm là Pagadian. Các tỉnh: Zamboanga del Norte, Zamboanga del Sur, Zamboanga Sibugay.
• Bắc Mindanao (Vùng X): Trung tâm là Cagayan de Oro. Các tỉnh: Bukidnon, Camiguin, Lanao del Norte, Misamis Occidental, Misamis Oriental.
• Vùng Davao (Vùng XI): Trung tâm là Thành phố Davao. Các tỉnh: Davao de Oro, Davao del Norte, Davao del Sur, Davao Occidental, Davao Oriental.
• SOCCSKSARGEN (Vùng XII): Trung tâm là Koronadal. Các tỉnh: Cotabato, Sarangani, South Cotabato, Sultan Kudarat. (Tên vùng là viết tắt của các tỉnh và thành phố thành viên).
• Caraga (Vùng XIII): Trung tâm là Butuan. Các tỉnh: Agusan del Norte, Agusan del Sur, Dinagat Islands, Surigao del Norte, Surigao del Sur.
• Khu tự trị Bangsamoro ở Mindanao Hồi giáo (BARMM): Trung tâm là Thành phố Cotabato. Các tỉnh: Basilan (trừ Thành phố Isabela), Lanao del Sur, Maguindanao del Norte, Maguindanao del Sur, Sulu, Tawi-Tawi, và 63 barangay ở tỉnh Cotabato, cùng với Thành phố Cotabato.

Sự phân chia này giúp chính phủ quản lý và cung cấp dịch vụ hiệu quả hơn trên khắp quần đảo rộng lớn.

6.2. Các thành phố lớn

Philippines có nhiều thành phố đóng vai trò quan trọng về kinh tế, chính trị và văn hóa. Dưới đây là một số thành phố lớn và nổi bật:

• Manila: Là thủ đô de jure của Philippines, nằm trong Vùng đô thị Manila (Metro Manila). Manila là trung tâm lịch sử, văn hóa và hành chính quan trọng của đất nước. Dân số trong thành phố khoảng 1,8 triệu người (năm 2020), nhưng vùng đô thị rộng lớn hơn có dân số lên đến hơn 13,4 triệu người. Đây là một trong những thành phố có mật độ dân số cao nhất thế giới. Manila là một trung tâm thương mại, tài chính, giáo dục và giao thông vận tải lớn. Thành phố nổi tiếng với các di tích lịch sử như Intramuros (khu thành cổ Tây Ban Nha), Nhà thờ San Agustin và Công viên Rizal.

• Quezon: Là thành phố đông dân nhất Philippines, với hơn 2,9 triệu dân (năm 2020), và cũng là một phần của Vùng đô thị Manila. Quezon từng là thủ đô của Philippines từ năm 1948 đến 1976. Đây là một trung tâm thương mại, công nghiệp, giáo dục và giải trí quan trọng. Thành phố có nhiều trường đại học lớn, bao gồm khuôn viên chính của Đại học Philippines Diliman, và các đài truyền hình lớn của quốc gia.

• Davao: Là thành phố lớn nhất về diện tích đất liền và là thành phố đông dân nhất ở Mindanao, với dân số hơn 1,7 triệu người (năm 2020). Davao là trung tâm kinh tế, thương mại và du lịch của vùng Mindanao. Thành phố nổi tiếng với Núi Apo (đỉnh núi cao nhất Philippines), sầu riêng, và các lễ hội văn hóa. Davao được biết đến với tình hình an ninh tương đối tốt và các chính sách quản lý đô thị nghiêm ngặt.

• Cebu: Là thành phố lâu đời nhất và là thủ đô đầu tiên của Philippines, nằm ở Trung Visayas. Với dân số hơn 960.000 người (năm 2020), Thành phố Cebu là trung tâm kinh tế, thương mại, giáo dục và du lịch quan trọng của vùng Visayas. Đây là một trung tâm vận chuyển hàng hải và hàng không lớn. Cebu nổi tiếng với các di tích lịch sử như Thập tự giá Magellan, Vương cung thánh đường Santo Niño, và các bãi biển đẹp ở các đảo lân cận.

Các thành phố này, cùng với nhiều trung tâm đô thị khác, đóng góp vào sự phát triển năng động và đa dạng của Philippines.

7.1. Các ngành kinh tế chính

Nền kinh tế Philippines được cấu thành từ ba ngành chính: nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, mỗi ngành có những đặc điểm và động lực tăng trưởng riêng, đồng thời cũng đối mặt với các vấn đề xã hội và môi trường liên quan.

• Nông nghiệp: Ngành nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và cung cấp việc làm cho một bộ phận lớn dân cư, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Các sản phẩm nông nghiệp chính bao gồm lúa, dừa, chuối, ngô, dứa, xoài, và cà phê. Philippines cũng là một trong những nước xuất khẩu dừa và các sản phẩm từ dừa hàng đầu thế giới. Ngành đánh bắt cá và nuôi trồng thủy sản cũng đóng góp đáng kể. Tuy nhiên, nông nghiệp Philippines đối mặt với nhiều thách thức như năng suất thấp, thiếu cơ sở hạ tầng, tác động của biến đổi khí hậu (bão, hạn hán), và các vấn đề về quyền sở hữu đất đai. Các vấn đề môi trường như suy thoái đất, ô nhiễm nguồn nước từ thuốc trừ sâu và phân bón cũng cần được giải quyết. Quyền của nông dân và lao động nông nghiệp, cũng như việc đảm bảo công bằng xã hội trong phân chia lợi ích từ nông nghiệp, là những khía cạnh quan trọng.

• Công nghiệp: Ngành công nghiệp của Philippines tập trung vào công nghiệp chế tạo, đặc biệt là sản xuất sản phẩm điện tử (như linh kiện bán dẫn, mạch tích hợp), chế biến thực phẩm, dệt may, và hóa chất. Các khu công nghiệp và khu chế xuất được thành lập để thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy xuất khẩu. Ngành công nghiệp khai khoáng (vàng, đồng, niken) cũng có tiềm năng nhưng gặp nhiều vấn đề về môi trường và xã hội. Các thách thức đối với ngành công nghiệp bao gồm sự cạnh tranh từ các nước khác, chi phí năng lượng cao, và nhu cầu nâng cao trình độ công nghệ và kỹ năng lao động. Các vấn đề về điều kiện lao động, an toàn lao động và tác động môi trường từ các hoạt động công nghiệp cần được quan tâm.

• Dịch vụ: Ngành dịch vụ là động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế Philippines trong những năm gần đây, đóng góp phần lớn vào GDP và tạo ra nhiều việc làm. Lĩnh vực nổi bật nhất là Gia công quy trình kinh doanh (BPO), bao gồm các dịch vụ như call center, phát triển phần mềm, và dịch vụ tài chính kế toán. Philippines là một trong những điểm đến hàng đầu thế giới cho BPO nhờ lực lượng lao động trẻ, có trình độ tiếng Anh tốt và chi phí cạnh tranh. Ngành du lịch cũng là một ngành dịch vụ quan trọng, với các điểm đến nổi tiếng như Boracay, Palawan, và Cebu. Các lĩnh vực dịch vụ khác bao gồm bán lẻ, vận tải, tài chính, và bất động sản. Việc đảm bảo quyền lợi cho lao động trong ngành dịch vụ, đặc biệt là trong lĩnh vực BPO với áp lực công việc cao, và phát triển du lịch bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và văn hóa địa phương, là những ưu tiên.

Chính phủ Philippines đang nỗ lực thúc đẩy sự phát triển cân bằng giữa các ngành, đồng thời giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường để hướng tới một nền kinh tế bền vững và bao trùm hơn.

7.2. Thương mại và đầu tư

Thương mại quốc tế đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Philippines. Các mặt hàng xuất khẩu chính của quốc gia bao gồm sản phẩm điện tử (đặc biệt là linh kiện bán dẫn và mạch tích hợp), máy móc văn phòng và phụ tùng, máy biến áp điện, dây điện cách điện, các sản phẩm nông nghiệp như dừa, chuối, dứa, và các sản phẩm từ khai khoáng như quặng niken. Các thị trường xuất khẩu lớn nhất của Philippines là Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hồng Kông, và Singapore.

Về nhập khẩu, Philippines chủ yếu nhập khẩu nguyên liệu thô, hàng hóa trung gian cho sản xuất công nghiệp, nhiên liệu khoáng sản (dầu mỏ), máy móc thiết bị, và hàng tiêu dùng. Các đối tác nhập khẩu chính bao gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, và Indonesia.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một nguồn vốn quan trọng cho sự phát triển kinh tế của Philippines. Chính phủ đã thực hiện nhiều chính sách để thu hút FDI, bao gồm cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính, và cung cấp các ưu đãi đầu tư. Các lĩnh vực thu hút FDI chính bao gồm công nghiệp chế tạo (đặc biệt là điện tử), BPO, bất động sản, và năng lượng.

Philippines là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và tham gia vào nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương. Trong khuôn khổ ASEAN, Philippines là thành viên của Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Quốc gia này cũng có các FTA với Nhật Bản (JPEPA), Hàn Quốc, và EFTA (bao gồm Iceland, Liechtenstein, Na Uy, Thụy Sĩ). Các hiệp định thương mại này nhằm mục đích mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư, và tăng cường hội nhập kinh tế quốc tế.

Các chính sách kinh tế liên quan đến thương mại và đầu tư của Philippines tập trung vào việc thúc đẩy xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngành sản xuất trong nước, và tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư.

7.3. Các tập đoàn kinh tế

Nền kinh tế Philippines có sự hiện diện và ảnh hưởng đáng kể của các tập đoàn kinh tế lớn, thường được gọi là các conglomerates. Các tập đoàn này thường có cấu trúc sở hữu gia đình và hoạt động đa ngành, đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực kinh tế chủ chốt của đất nước.

Quá trình hình thành và phát triển của các tập đoàn này thường gắn liền với lịch sử kinh tế và chính trị của Philippines. Nhiều tập đoàn có nguồn gốc từ các gia đình giàu có từ thời thuộc địa Tây Ban Nha và Mỹ, ban đầu hoạt động trong các lĩnh vực như nông nghiệp (đồn điền đường, dừa), bất động sản, và thương mại. Sau độc lập, và đặc biệt trong các giai đoạn phát triển kinh tế và công nghiệp hóa, các tập đoàn này đã mở rộng sang nhiều lĩnh vực mới như sản xuất, ngân hàng, viễn thông, năng lượng, bán lẻ, và cơ sở hạ tầng.

Một số tập đoàn kinh tế lớn và có ảnh hưởng nhất tại Philippines bao gồm:

• Ayala Corporation: Một trong những tập đoàn lâu đời và lớn nhất, hoạt động trong các lĩnh vực bất động sản, ngân hàng (Bank of the Philippine Islands), viễn thông (Globe Telecom), cấp nước, năng lượng, và y tế.
• SM Investments Corporation: Tập đoàn bán lẻ và bất động sản hàng đầu, sở hữu chuỗi trung tâm thương mại SM Supermalls, siêu thị, và ngân hàng (BDO Unibank).
• San Miguel Corporation: Ban đầu là một nhà máy bia, San Miguel đã đa dạng hóa thành một tập đoàn lớn hoạt động trong các lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, năng lượng, cơ sở hạ tầng, và dầu khí.
• JG Summit Holdings: Hoạt động trong các lĩnh vực hàng không (Cebu Pacific), thực phẩm và đồ uống (Universal Robina), bất động sản (Robinsons Land), ngân hàng, và hóa dầu.
• Aboitiz Equity Ventures: Tập đoàn hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực năng lượng, ngân hàng, thực phẩm, và cơ sở hạ tầng.
• Metro Pacific Investments Corporation: Tập trung vào các lĩnh vực cơ sở hạ tầng thiết yếu như cấp nước, điện, đường cao tốc, và bệnh viện.
• LT Group: Hoạt động trong các lĩnh vực ngân hàng, thuốc lá, đồ uống có cồn, và bất động sản.

Vai trò kinh tế của các tập đoàn này là rất lớn, đóng góp đáng kể vào GDP, tạo công ăn việc làm, và thúc đẩy đầu tư. Tuy nhiên, sự tập trung quyền lực kinh tế vào một số ít các tập đoàn cũng đặt ra những lo ngại về cạnh tranh, bình đẳng cơ hội, và ảnh hưởng chính trị. Chính sách của chính phủ thường nhằm mục đích khuyến khích cạnh tranh lành mạnh đồng thời công nhận vai trò của các tập đoàn trong phát triển kinh tế quốc gia.

7.4. Lao động ở nước ngoài và kiều hối

Lao động Philippines ở nước ngoài (Overseas Filipino Workers - OFWs) là một bộ phận cực kỳ quan trọng của nền kinh tế và xã hội Philippines. Hiện tượng di cư lao động từ Philippines đã diễn ra trong nhiều thập kỷ và trở thành một đặc điểm nổi bật của quốc gia.

Hiện có hàng triệu người Philippines đang làm việc tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn thế giới. Các quốc gia và khu vực phái cử chính bao gồm Trung Đông (đặc biệt là Ả Rập Xê Út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Qatar), Đông Á (Hồng Kông, Nhật Bản, Đài Loan), Đông Nam Á (Singapore, Malaysia), Bắc Mỹ (Hoa Kỳ, Canada), và Châu Âu. OFWs làm việc trong nhiều lĩnh vực đa dạng, từ giúp việc gia đình, xây dựng, y tế (y tá, điều dưỡng), hàng hải, đến các ngành dịch vụ và chuyên môn kỹ thuật cao.

Kiều hối do OFWs gửi về nước đóng góp một phần vô cùng lớn vào nền kinh tế Philippines, là một trong những nguồn thu ngoại tệ chính, giúp cải thiện cán cân thanh toán, tăng dự trữ ngoại hối, và kích thích tiêu dùng trong nước. Năm 2023, kiều hối đạt mức kỷ lục 37.20 B USD, chiếm khoảng 8,5% GDP của Philippines. Nguồn tiền này không chỉ hỗ trợ tài chính cho các gia đình OFWs, giúp cải thiện mức sống, giáo dục cho con cái, và chăm sóc sức khỏe, mà còn có tác động lan tỏa đến các ngành kinh tế khác.

Tuy nhiên, hiện tượng lao động ở nước ngoài cũng đi kèm với nhiều khía cạnh xã hội và vấn đề về quyền lao động. OFWs thường phải đối mặt với những điều kiện làm việc khó khăn, nguy cơ bị lạm dụng, bóc lột, và phân biệt đối xử ở nước ngoài. Sự xa cách gia đình kéo dài cũng gây ra những tác động tâm lý và xã hội đối với cả người lao động và người thân ở quê nhà. Chính phủ Philippines đã triển khai nhiều chính sách và chương trình nhằm bảo vệ quyền lợi của OFWs, hỗ trợ họ trước khi đi, trong quá trình làm việc ở nước ngoài, và khi trở về nước. Tuy nhiên, việc đảm bảo an toàn và phúc lợi cho một lực lượng lao động hải ngoại đông đảo như vậy vẫn là một thách thức lớn.

7.5. Khoa học và công nghệ

Philippines có một trong những hệ thống nghiên cứu nông nghiệp lớn nhất châu Á, mặc dù chi tiêu tương đối thấp cho nghiên cứu và phát triển nông nghiệp. Quốc gia này đã phát triển các giống cây trồng mới, bao gồm lúa, dừa, và chuối. Các tổ chức nghiên cứu bao gồm Viện Nghiên cứu Lúa gạo Philippines (PhilRice) và Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế (IRRI).

Cơ quan Vũ trụ Philippines (PhilSA) duy trì chương trình không gian của đất nước, và quốc gia này đã mua vệ tinh đầu tiên vào năm 1996. Diwata-1, vệ tinh siêu nhỏ đầu tiên của nước này, được phóng lên tàu vũ trụ Cygnus của Hoa Kỳ vào năm 2016.

Philippines có tỷ lệ người dùng điện thoại di động cao và mức độ thương mại di động cao. Nhắn tin văn bản là một hình thức liên lạc phổ biến, và quốc gia này đã gửi trung bình một tỷ tin nhắn SMS mỗi ngày vào năm 2007. Ngành viễn thông Philippines đã bị chi phối bởi thế độc quyền kép PLDT-Globe Telecom trong hơn hai thập kỷ, và sự gia nhập của Dito Telecommunity vào năm 2021 đã cải thiện dịch vụ viễn thông của đất nước.

Chính phủ Philippines đang nỗ lực thúc đẩy khoa học và công nghệ thông qua các chính sách và chương trình nhằm tăng cường năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D), đổi mới sáng tạo, và ứng dụng công nghệ vào các ngành kinh tế. Bộ Khoa học và Công nghệ (DOST) là cơ quan chủ chốt chịu trách nhiệm hoạch định và thực thi chính sách khoa học công nghệ quốc gia. Các lĩnh vực ưu tiên bao gồm công nghệ thông tin và truyền thông (ICT), công nghệ sinh học, công nghệ nano, năng lượng tái tạo, và khoa học vật liệu. Tuy nhiên, Philippines vẫn đối mặt với những thách thức như thiếu hụt nguồn nhân lực khoa học công nghệ chất lượng cao, hạn chế về ngân sách R&D, và sự liên kết chưa chặt chẽ giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp.

7.6. Du lịch

Philippines là một điểm đến nghỉ hưu phổ biến cho người nước ngoài vì khí hậu và chi phí sinh hoạt thấp. Các điểm thu hút khách du lịch chính của đất nước là vô số bãi biển; Philippines cũng là một điểm đến hàng đầu cho những người đam mê lặn biển. Các điểm du lịch bao gồm Boracay, được Travel + Leisure bình chọn là hòn đảo đẹp nhất thế giới vào năm 2012; Coron và El Nido ở Palawan; Cebu; Siargao, và Bohol.

Du lịch đóng góp 5,2% vào GDP của Philippines vào năm 2021 (thấp hơn 12,7% vào năm 2019, trước đại dịch COVID-19), và cung cấp 5,7 triệu việc làm vào năm 2019. Philippines đã thu hút 5,45 triệu du khách quốc tế vào năm 2023, thấp hơn 30% so với kỷ lục 8,26 triệu vào năm 2019 trước đại dịch; hầu hết khách du lịch đến từ Hàn Quốc (26,4%), Hoa Kỳ (16,5%), Nhật Bản (5,6%), Úc (4,89%), và Trung Quốc (4,84%). Chính phủ Philippines, thông qua Bộ Du lịch, đang tích cực thúc đẩy ngành du lịch như một động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng, tập trung vào phát triển du lịch bền vững, đa dạng hóa sản phẩm du lịch, và cải thiện cơ sở hạ tầng du lịch.

8.1. Giao thông vận tải

Hệ thống giao thông ở Philippines bao gồm đường bộ, đường hàng không, đường sắt và đường thủy. Đường bộ là hình thức vận tải chủ yếu, chiếm 98% lượng hành khách và 58% lượng hàng hóa. Tính đến tháng 12 năm 2018, cả nước có 210.53 K km đường bộ. Trục chính của giao thông đường bộ là Xa lộ Liên Philippines (Pan-Philippine Highway), kết nối các đảo Luzon, Samar, Leyte và Mindanao. Xa lộ Hàng hải Cộng hòa Mạnh mẽ (Strong Republic Nautical Highway) dài 919 km là một hệ thống tích hợp các xa lộ và tuyến phà nối liền 17 thành phố. Jeepney là một phương tiện giao thông công cộng phổ biến và mang tính biểu tượng; các phương tiện giao thông công cộng đường bộ khác bao gồm xe buýt, UV Express, dịch vụ xe theo mạng lưới vận tải (TNVS), Filcab, taxi, và xe ba bánh (tricycle). Ùn tắc giao thông là một vấn đề nghiêm trọng ở Manila và trên các tuyến đường huyết mạch dẫn vào thủ đô.

Mặc dù có lịch sử sử dụng rộng rãi hơn, vận tải đường sắt ở Philippines hiện còn hạn chế, chủ yếu phục vụ hành khách trong Vùng đô thị Manila và các tỉnh Laguna và Quezon, với một đoạn đường ray ngắn ở Vùng Bicol. Tính đến năm 2019, cả nước chỉ có 79 km đường sắt, và có kế hoạch mở rộng lên 244 km. Việc phục hồi vận tải hàng hóa đường sắt đang được lên kế hoạch để giảm ùn tắc đường bộ.

Philippines có 90 sân bay thuộc sở hữu của chính phủ quốc gia tính đến năm 2022, trong đó có tám sân bay quốc tế. Sân bay quốc tế Ninoy Aquino, trước đây gọi là Sân bay Quốc tế Manila, có lượng hành khách lớn nhất. Thị trường hàng không nội địa năm 2017 chủ yếu do Philippine Airlines, hãng hàng không quốc gia và là hãng hàng không thương mại lâu đời nhất châu Á, và Cebu Pacific (hãng hàng không giá rẻ hàng đầu của đất nước) thống trị.

Nhiều loại thuyền được sử dụng trên khắp Philippines; hầu hết là các tàu thuyền hai thân được gọi là banca hoặc bangka_Bangka^Filipino (bangka). Các tàu hiện đại sử dụng ván ép thay vì gỗ tròn, và động cơ thay vì buồm; chúng được sử dụng để đánh bắt cá và đi lại giữa các đảo. Philippines có hơn 1.800 cảng biển; trong số đó, các cảng biển chính của Manila (cảng chính và bận rộn nhất của đất nước), Batangas, Vịnh Subic, Cebu, Iloilo, Davao, Cagayan de Oro, General Santos, và Zamboanga là một phần của Mạng lưới Giao thông ASEAN.

8.2. Năng lượng

Tính đến năm 2021, Philippines có tổng công suất lắp đặt điện là 26.882 MW; trong đó 43% được tạo ra từ than đá, 14% từ dầu mỏ, 14% từ thủy điện, 12% từ khí thiên nhiên, và 7% từ các nguồn địa nhiệt. Quốc gia này là nhà sản xuất năng lượng địa nhiệt lớn thứ ba thế giới, sau Hoa Kỳ và Indonesia. Đập lớn nhất của đất nước là Đập San Roque dài 1.2 km trên Sông Agno ở Pangasinan. Mỏ khí Malampaya, được phát hiện vào đầu những năm 1990 ngoài khơi Palawan, đã giúp giảm sự phụ thuộc của Philippines vào dầu nhập khẩu; nó cung cấp khoảng 40% nhu cầu năng lượng của Luzon và 30% nhu cầu năng lượng của cả nước.

Philippines có ba lưới điện, mỗi lưới cho Luzon, Visayas và Mindanao. Tập đoàn Lưới điện Quốc gia Philippines (NGCP) quản lý lưới điện của đất nước từ năm 2009 và cung cấp các đường dây tải điện trên không qua các đảo của đất nước. Việc phân phối điện cho người tiêu dùng được cung cấp bởi các công ty phân phối tư nhân và các hợp tác xã điện thuộc sở hữu nhà nước. Tính đến cuối năm 2021, mức độ điện khí hóa hộ gia đình của Philippines là khoảng 95,41%.

Các kế hoạch khai thác năng lượng hạt nhân bắt đầu từ đầu những năm 1970 dưới thời tổng thống Ferdinand Marcos để đối phó với khủng hoảng dầu mỏ năm 1973. Philippines đã hoàn thành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Đông Nam Á tại Bataan vào năm 1984. Tuy nhiên, các vấn đề chính trị sau khi Marcos bị lật đổ và những lo ngại về an toàn sau thảm họa Chernobyl năm 1986 đã ngăn cản nhà máy đi vào hoạt động, và các kế hoạch vận hành nó vẫn còn gây tranh cãi. Chính phủ hiện tại đang xem xét lại việc sử dụng năng lượng hạt nhân như một phần của chiến lược đa dạng hóa nguồn cung năng lượng và giảm phát thải carbon.

8.3. Cấp thoát nước và vệ sinh

Việc cung cấp nước và vệ sinh bên ngoài Vùng đô thị Manila được chính phủ thực hiện thông qua các khu cấp nước địa phương tại các thành phố hoặc thị trấn. Vùng đô thị Manila được phục vụ bởi Manila Water và Maynilad Water Services. Ngoại trừ các giếng nông dùng cho sinh hoạt, người sử dụng nước ngầm phải có giấy phép từ Ủy ban Tài nguyên Nước Quốc gia (National Water Resources Board). Năm 2022, tổng lượng nước khai thác tăng lên 91.00 B m³ từ 89.00 B m³ vào năm 2021.

Hầu hết nước thải ở Philippines chảy vào các bể tự hoại. Năm 2015, Chương trình Giám sát Chung về Cấp nước và Vệ sinh (JMP) ghi nhận rằng 74% dân số Philippines được tiếp cận với vệ sinh cải thiện và "tiến bộ tốt" đã được thực hiện từ năm 1990 đến 2015. 96% hộ gia đình Philippines có nguồn nước uống cải thiện và 92% hộ gia đình có nhà vệ sinh hợp vệ sinh tính đến năm 2016; tuy nhiên, việc kết nối các công trình vệ sinh với hệ thống thoát nước phù hợp vẫn còn rất thiếu, đặc biệt là ở các cộng đồng nông thôn và thành thị nghèo.

Các vấn đề chính trong lĩnh vực này bao gồm ô nhiễm nguồn nước do nước thải sinh hoạt và công nghiệp không được xử lý, thiếu cơ sở hạ tầng xử lý nước thải tập trung, và khả năng tiếp cận nước sạch và vệ sinh không đồng đều giữa các vùng và các nhóm dân cư. Chính phủ đang nỗ lực cải thiện tình hình thông qua các dự án đầu tư vào cơ sở hạ tầng cấp thoát nước và vệ sinh, cũng như tăng cường quản lý tài nguyên nước và nâng cao nhận thức cộng đồng.

8.4. Thông tin và truyền thông

Philippines đã có những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực thông tin và truyền thông, đặc biệt là về tỷ lệ phổ cập internet và việc sử dụng thiết bị di động. Tính đến đầu năm 2021, 67% dân số Philippines (tương đương 73,91 triệu người) có khả năng truy cập internet, và đại đa số trong số họ sử dụng điện thoại thông minh. Điều này cho thấy sự thâm nhập sâu rộng của công nghệ di động và internet vào đời sống hàng ngày của người dân.

Ngành viễn thông Philippines trong nhiều năm bị chi phối bởi thế độc quyền của hai nhà mạng lớn là PLDT và Globe Telecom. Tuy nhiên, sự gia nhập thị trường của nhà mạng thứ ba là Dito Telecommunity vào năm 2021 đã mang lại những thay đổi tích cực, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ và tăng tính cạnh tranh trong ngành.

Chính phủ Philippines đang thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển ngành công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) như một động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng. Các chính sách liên quan tập trung vào việc mở rộng cơ sở hạ tầng băng thông rộng, cải thiện tốc độ và chất lượng internet, thúc đẩy thương mại điện tử, và phát triển các dịch vụ chính phủ điện tử.

Mặc dù có những tiến bộ, Philippines vẫn đối mặt với những thách thức như tốc độ internet trung bình còn thấp so với các nước trong khu vực, chi phí dịch vụ tương đối cao, và sự chênh lệch về khả năng tiếp cận internet giữa khu vực thành thị và nông thôn. Việc nâng cao năng lực kỹ thuật số cho người dân và doanh nghiệp, cũng như đảm bảo an ninh mạng, là những ưu tiên hàng đầu của chính phủ trong lĩnh vực này.

9.1. Các nhóm dân tộc

Đất nước này có sự đa dạng sắc tộc đáng kể, do ảnh hưởng của nước ngoài và sự phân chia của quần đảo bởi nước và địa hình. Theo điều tra dân số năm 2020, các nhóm dân tộc lớn nhất của Philippines là Tagalog (26,0%), Visayas [không bao gồm Cebuano, Hiligaynon, và Waray]] (14,3%), Ilocano và Cebuano (cả hai đều 8%), Hiligaynon (7,9%), Bikol (6,5%), và Waray (3,8%). Các dân tộc bản địa của đất nước bao gồm 110 nhóm dân tộc ngôn ngữ, với tổng dân số 15,56 triệu người vào năm 2020; họ bao gồm Igorot, Lumad, Mangyan, và các dân tộc bản địa của Palawan. Chính sách của nhà nước nhấn mạnh sự công bằng và tôn trọng quyền của các nhóm thiểu số, bao gồm quyền tự quyết và bảo tồn văn hóa.

Người Negrito được cho là một trong những cư dân sớm nhất của các hòn đảo. Những người định cư thiểu số bản địa này là một nhóm người Australoid, một tàn dư của cuộc di cư đầu tiên của con người từ châu Phi đến Úc, những người có lẽ đã bị các làn sóng di cư sau này thay thế. Một số người Negrito ở Philippines có sự pha trộn Denisovan trong bộ gen của họ. Người Philippines dân tộc nói chung thuộc một số nhóm dân tộc Đông Nam Á, được phân loại về mặt ngôn ngữ là người Nam Đảo nói ngôn ngữ Mã Lai-Đa Đảo. Nguồn gốc của dân số Nam Đảo không chắc chắn, nhưng những người họ hàng của thổ dân Đài Loan có lẽ đã mang ngôn ngữ của họ và hòa trộn với dân số hiện có của khu vực. Các nhóm dân tộc Lumad và Sama-Bajau có mối quan hệ tổ tiên với các dân tộc Nam Á và Mlabri nói tiếng Htin của lục địa Đông Nam Á. Sự mở rộng về phía tây từ Papua New Guinea đến đông Indonesia và Mindanao đã được phát hiện ở người Blaan và tiếng Sangir.

Những người nhập cư đến Philippines từ những nơi khác trong Đế quốc Tây Ban Nha, đặc biệt là từ châu Mỹ thuộc Tây Ban Nha. Một dự án National Geographic năm 2016 đã kết luận rằng những người sống ở quần đảo Philippines mang các dấu hiệu di truyền theo tỷ lệ sau: 53% Đông Nam Á và Châu Đại Dương, 36% Đông Á, 5% Nam Âu, 3% Nam Á, và 2% người Mỹ bản địa (từ Mỹ Latinh).
Con cháu của các cặp vợ chồng đa chủng tộc được gọi là Mestizos hoặc tisoy_tisoy^Filipino, trong thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha, chủ yếu bao gồm mestizos Trung Quốc (Mestizos de Sangley_{Mestizos de Sangley}^Spanish), mestizos Tây Ban Nha (Mestizos de Español_{Mestizos de Español}^Spanish) và sự pha trộn của chúng (tornatrás_Tornatrás^Spanish (tornatrás)). Những người Philippines gốc Hoa hiện đại đã hòa nhập tốt vào xã hội Philippines. Chủ yếu là hậu duệ của những người nhập cư từ Phúc Kiến, những người Philippines gốc Hoa thuần túy trong thời kỳ thuộc địa của Mỹ (đầu những năm 1900) được cho là có khoảng 1,35 triệu người; trong khi ước tính có khoảng 22,8 triệu (khoảng 20%) người Philippines có một nửa hoặc một phần tổ tiên Trung Quốc từ những người di cư Trung Quốc thời tiền thuộc địa, thuộc địa và thế kỷ 20. Trong thời kỳ Tây Ban Nha (cuối những năm 1700), điều tra dân số cho thấy người Philippines gốc Tây Ban Nha lai chiếm một tỷ lệ vừa phải (khoảng 5%) trong tổng số công dân. Trong khi đó, một tỷ lệ nhỏ hơn (2,33%) dân số là người Philippines gốc Mexico. Gần 300.000 công dân Mỹ sống ở nước này tính đến năm 2023, và có tới 250.000 người Amerasian sống rải rác ở các thành phố Angeles, Manila, và Olongapo. Các nhóm thiểu số không phải bản địa đáng kể khác bao gồm người Ấn Độ và người Ả Rập. Người Philippines gốc Nhật bao gồm những người Kitô hữu chạy trốn (Kirishitan) khỏi các cuộc đàn áp của Shogun Tokugawa Ieyasu.

9.2. Ngôn ngữ

Ethnologue liệt kê 186 ngôn ngữ cho Philippines, trong đó 182 là ngôn ngữ sống; bốn ngôn ngữ còn lại không còn người nói nào được biết đến. Hầu hết các ngôn ngữ bản địa là một phần của nhánh ngôn ngữ Philippines của ngôn ngữ Mã Lai-Đa Đảo, đây là một nhánh của ngữ hệ Nam Đảo. Các biến thể creole dựa trên tiếng Tây Ban Nha, được gọi chung là Chavacano, cũng được sử dụng. Nhiều ngôn ngữ Negrito Philippines có từ vựng độc đáo đã tồn tại qua quá trình Nam Đảo hóa.

Filipino và tiếng Anh là các ngôn ngữ chính thức của đất nước. Filipino, một phiên bản tiêu chuẩn hóa của tiếng Tagalog, được nói chủ yếu ở Vùng đô thị Manila. Filipino và tiếng Anh được sử dụng trong chính phủ, giáo dục, báo chí, truyền thông và kinh doanh, thường cùng với một ngôn ngữ địa phương thứ ba; việc chuyển mã giữa tiếng Anh và các ngôn ngữ địa phương khác, đặc biệt là Taglish, là phổ biến. Hiến pháp Philippines quy định việc sử dụng tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ả Rập trên cơ sở tự nguyện, tùy chọn. Tiếng Tây Ban Nha, một lingua franca được sử dụng rộng rãi vào cuối thế kỷ XIX, đã giảm đáng kể việc sử dụng, mặc dù các từ mượn tiếng Tây Ban Nha vẫn còn tồn tại trong các ngôn ngữ Philippines. Tiếng Ả Rập chủ yếu được dạy trong các trường Hồi giáo ở Mindanao.

Các ngôn ngữ hàng đầu thường được nói ở nhà tính đến năm 2020 là Tagalog, Binisaya, Hiligaynon, Ilocano, Cebuano, và Bikol. Mười chín ngôn ngữ khu vực là ngôn ngữ chính thức phụ trợ làm phương tiện giảng dạy:

• Aklanon
• Bikol
• Cebuano
• Chavacano
• Hiligaynon
• Ibanag
• Ilocano
• Ivatan
• Kapampangan
• Kinaray-a
• Maguindanao
• Maranao
• Pangasinan
• Sambal
• Surigaonon
• Tagalog
• Tausug
• Waray
• Yakan

Các ngôn ngữ bản địa khác, bao gồm Cuyonon, Ifugao, Itbayat, Kalinga, Kamayo, Kankanaey, Masbateño, Romblomanon, Manobo, và một số ngôn ngữ Visayas, được sử dụng ở các tỉnh tương ứng của chúng. Ngôn ngữ ký hiệu Philippines là ngôn ngữ ký hiệu quốc gia, và là ngôn ngữ của giáo dục người điếc.

9.3. Tôn giáo

Mặc dù Philippines là một quốc gia thế tục với quyền tự do tôn giáo, đại đa số người Philippines coi tôn giáo là rất quan trọng và tỷ lệ vô tôn giáo rất thấp. Kitô giáo là tôn giáo thống trị, chiếm khoảng 89% dân số. Quốc gia này có dân số Công giáo La Mã lớn thứ ba thế giới tính đến năm 2013, và là quốc gia Kitô giáo lớn nhất châu Á. Dữ liệu điều tra dân số từ năm 2020 cho thấy 78,8% dân số theo Công giáo La Mã; các giáo phái Kitô giáo khác bao gồm Iglesia ni Cristo_{Iglesia ni Cristo}^Tagalog (Iglesia ni Cristo), Giáo hội Độc lập Philippines, và Giáo hội Cơ Đốc Phục Lâm. Người Tin Lành chiếm khoảng 5% đến 7% dân số vào năm 2010. Philippines gửi nhiều nhà truyền giáo Kitô giáo đi khắp thế giới, và là một trung tâm đào tạo cho các linh mục và nữ tu nước ngoài.

Hồi giáo là tôn giáo lớn thứ hai của đất nước, với 6,4% dân số theo điều tra dân số năm 2020. Hầu hết người Hồi giáo sống ở Mindanao và các đảo lân cận, và hầu hết theo trường phái Shafi'i của Hồi giáo Sunni.

Khoảng 0,2% dân số theo các tôn giáo bản địa, các thực hành và tín ngưỡng dân gian của họ thường dung hợp với Kitô giáo và Hồi giáo. Phật giáo được thực hành bởi khoảng 0,04% dân số, chủ yếu là người Philippines gốc Hoa.

10.1. Hệ thống y tế

Hệ thống y tế Philippines bao gồm một mạng lưới các cơ sở y tế công cộng và tư nhân, cùng với một lực lượng nhân sự y tế đa dạng và chương trình bảo hiểm y tế quốc gia. Mục tiêu của hệ thống là cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho toàn dân, với sự chú trọng đặc biệt đến tính công bằng và khả năng tiếp cận cho các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.

• Cơ sở y tế: Philippines có cả bệnh viện công và tư nhân. Các bệnh viện công thường được quản lý bởi Bộ Y tế (DOH) hoặc các đơn vị chính quyền địa phương. Các cơ sở y tế tư nhân đóng một vai trò quan trọng, đặc biệt ở các khu vực đô thị. Ngoài bệnh viện, hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu được cung cấp thông qua các trạm y tế xã (barangay health stations), đơn vị y tế nông thôn (rural health units), và các nhà hộ sinh.

• Nhân lực y tế: Lực lượng lao động y tế của Philippines bao gồm bác sĩ, y tá, nữ hộ sinh, và các chuyên gia y tế khác. Tuy nhiên, quốc gia này đối mặt với tình trạng "chảy máu chất xám" trong ngành y tế, với một số lượng lớn y tá và bác sĩ được đào tạo trong nước ra nước ngoài làm việc do điều kiện làm việc và mức lương hấp dẫn hơn. Điều này tạo ra sự thiếu hụt nhân lực y tế chất lượng cao ở một số khu vực trong nước.

• Bảo hiểm y tế: Tập đoàn Bảo hiểm Y tế Philippine (PhilHealth) là nhà cung cấp bảo hiểm y tế quốc gia, quản lý Chương trình Bảo hiểm Y tế Quốc gia (NHIP). Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Toàn dân (UHC Act) nhằm mục đích đảm bảo mọi công dân Philippines đều được bao phủ bởi PhilHealth và có quyền tiếp cận các dịch vụ y tế chất lượng và giá cả phải chăng. PhilHealth cung cấp các gói phúc lợi khác nhau, bao gồm chi trả cho viện phí, dịch vụ ngoại trú, và thuốc men.

• Cung cấp dịch vụ y tế: Dịch vụ y tế được cung cấp theo nhiều cấp độ, từ chăm sóc ban đầu ở cộng đồng đến các dịch vụ chuyên khoa tại các bệnh viện lớn. Các Trung tâm Malasakit, được thành lập tại các bệnh viện công, hoạt động như các điểm dịch vụ một cửa để hỗ trợ bệnh nhân nghèo và các nhóm dễ bị tổn thương tiếp cận hỗ trợ y tế và tài chính từ các cơ quan chính phủ khác nhau.

Mặc dù có những nỗ lực cải thiện, hệ thống y tế Philippines vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm hạn chế về ngân sách, phân bổ nguồn lực không đồng đều giữa thành thị và nông thôn, và chất lượng dịch vụ chưa đồng nhất. Việc tăng cường năng lực hệ thống y tế, đặc biệt là chăm sóc sức khỏe ban đầu, và đảm bảo khả năng tiếp cận công bằng cho tất cả mọi người vẫn là ưu tiên hàng đầu.

10.2. Các vấn đề sức khỏe chính

Philippines đối mặt với một loạt các vấn đề sức khỏe cộng đồng, bao gồm cả các bệnh truyền nhiễm và không truyền nhiễm, cũng như các thách thức liên quan đến dinh dưỡng và tiếp cận dịch vụ y tế.

• Nguyên nhân tử vong chính: Các bệnh không truyền nhiễm (NCDs) là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Philippines. Bệnh tim thiếu máu cục bộ, bệnh mạch máu não (đột quỵ), và các loại ung thư (neoplasms) nằm trong số những nguyên nhân gây tử vong cao nhất. Tiểu đường cũng là một vấn đề sức khỏe ngày càng gia tăng. Đại dịch COVID-19 cũng đã trở thành một nguyên nhân tử vong đáng kể trong những năm gần đây.

• Bệnh truyền nhiễm: Mặc dù đã có những tiến bộ, các bệnh truyền nhiễm vẫn là một gánh nặng đáng kể. Bệnh lao vẫn còn phổ biến, với Philippines nằm trong số các quốc gia có tỷ lệ mắc lao cao trên thế giới. Các bệnh truyền nhiễm khác như viêm phổi, tiêu chảy, sốt xuất huyết, và HIV/AIDS cũng là những mối quan tâm về sức khỏe cộng đồng. Các bệnh liên quan đến thiên tai, đặc biệt là lũ lụt, cũng thường xuyên xảy ra.

• Tình trạng dinh dưỡng: Philippines đối mặt với "gánh nặng kép" về dinh dưỡng, bao gồm cả tình trạng suy dinh dưỡng (đặc biệt là ở trẻ em, như còi cọc và nhẹ cân) và tình trạng thừa cân béo phì ngày càng tăng. Thiếu vi chất dinh dưỡng như sắt, vitamin A và iốt cũng là những vấn đề phổ biến.

• Sức khỏe bà mẹ và trẻ em: Tỷ lệ tử vong ở bà mẹ và tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh đã giảm trong những thập kỷ qua, nhưng vẫn còn cao hơn so với nhiều quốc gia khác trong khu vực. Việc cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, chăm sóc trước và sau sinh, cũng như tiêm chủng cho trẻ em, vẫn là những ưu tiên quan trọng.

• Các thách thức y tế công cộng khác: Các vấn đề sức khỏe tâm thần, tai nạn giao thông, và các bệnh liên quan đến lối sống (như hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia) cũng là những thách thức lớn. Khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa, cũng như đối với các nhóm dân cư nghèo và dễ bị tổn thương, vẫn còn hạn chế.

Chính phủ Philippines, cùng với các tổ chức y tế quốc tế và các tổ chức xã hội dân sự, đang nỗ lực giải quyết các vấn đề sức khỏe này thông qua các chương trình phòng ngừa, nâng cao sức khỏe, cải thiện hệ thống y tế, và tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho người dân.

11.1. Hệ thống giáo dục

Hệ thống giáo dục Philippines được cấu trúc theo mô hình K-12, bao gồm giáo dục mầm non, giáo dục tiểu học, giáo dục trung học cơ sở, và giáo dục trung học phổ thông, tiếp theo là giáo dục đại học và sau đại học.

• Giáo dục cơ bản (K-12):
  • Mầm non (Kindergarten): Là bắt buộc đối với trẻ 5 tuổi, như một phần của chương trình Giáo dục Cơ bản Nâng cao (Enhanced Basic Education Act of 2013).
  • Tiểu học (Elementary School): Kéo dài 6 năm (Lớp 1 đến Lớp 6).
  • Trung học cơ sở (Junior High School): Kéo dài 4 năm (Lớp 7 đến Lớp 10).
  • Trung học phổ thông (Senior High School): Kéo dài 2 năm (Lớp 11 đến Lớp 12). Học sinh có thể chọn các chuyên ngành khác nhau như học thuật, kỹ thuật-dạy nghề-sinh kế (TVL), thể thao, và nghệ thuật & thiết kế.
  • Giáo dục đại học (Higher Education): Bao gồm các chương trình cử nhân, thạc sĩ, và tiến sĩ tại các trường đại học và cao đẳng. Ủy班 Giáo dục Đại học (CHED) là cơ quan quản lý nhà nước đối với giáo dục đại học.
  • Giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (Technical Vocational Education and Training - TVET): Do Cơ quan Giáo dục Kỹ thuật và Phát triển Kỹ năng (TESDA) quản lý, cung cấp các chương trình đào tạo kỹ năng nghề cho thanh niên và người lao động.
  • Hệ thống học tập thay thế (Alternative Learning System - ALS): Cung cấp một con đường học tập phi chính quy cho những người bỏ học hoặc không có điều kiện theo học hệ chính quy, giúp họ hoàn thành giáo dục cơ bản và có cơ hội học lên cao hơn hoặc tìm kiếm việc làm.

  Cả trường công lập và trường tư thục đều tồn tại ở tất cả các cấp học. Giáo dục công lập ở cấp tiểu học và trung học là miễn phí. Đạo luật Tiếp cận Phổ thông đến Giáo dục Đại học Chất lượng cũng đã được ban hành, miễn học phí và một số phí khác tại các trường đại học và cao đẳng công lập.
  
  Các chính sách cải cách giáo dục chính tập trung vào việc nâng cao chất lượng giáo dục, tăng cường khả năng tiếp cận, và đảm bảo sự phù hợp của chương trình giảng dạy với nhu cầu phát triển của đất nước và thị trường lao động. Việc nhấn mạnh đến sự bình đẳng trong cơ hội giáo dục, đặc biệt cho các nhóm yếu thế và ở các vùng khó khăn, là một ưu tiên quan trọng.

11.2. Tỷ lệ biết chữ và giáo dục đại học

Philippines đã đạt được những tiến bộ đáng kể về tỷ lệ biết chữ và phát triển hệ thống giáo dục đại học.

• Tỷ lệ biết chữ: Tính đến năm 2019, tỷ lệ biết chữ cơ bản của người trưởng thành (từ 15 tuổi trở lên) ở Philippines là rất cao, thường trên 90%. Cụ thể, theo dữ liệu gần nhất, tỷ lệ biết chữ cơ bản của dân số từ 5 tuổi trở lên là 93,8% và tỷ lệ biết chữ chức năng (khả năng đọc, viết, tính toán và hiểu các tài liệu đơn giản trong cuộc sống hàng ngày) của dân số từ 10 đến 64 tuổi là 91,6%. Điều này phản ánh những nỗ lực của chính phủ trong việc phổ cập giáo dục cơ bản.

• Giáo dục đại học: Philippines có một hệ thống giáo dục đại học đa dạng với nhiều trường đại học và cơ sở giáo dục đại học công lập và tư thục. Các trường đại học hàng đầu của đất nước bao gồm Đại học Philippines (UP System) (trường đại học quốc gia), Đại học Ateneo de Manila, Đại học De La Salle, và Đại học Santo Tomas (một trong những trường đại học lâu đời nhất châu Á). Các trường này cung cấp nhiều chương trình đào tạo cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ trong các lĩnh vực khác nhau. Ủy ban Giáo dục Đại học (CHED) chịu trách nhiệm giám sát và đảm bảo chất lượng của các cơ sở giáo dục đại học.

• Giáo dục nghề nghiệp kỹ thuật (TESDA): Cơ quan Giáo dục Kỹ thuật và Phát triển Kỹ năng (TESDA) đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các chương trình đào tạo nghề và kỹ thuật cho lực lượng lao động. TESDA cung cấp các khóa học ngắn hạn và dài hạn, cấp chứng chỉ và bằng cấp nghề, giúp người lao động nâng cao kỹ năng và có cơ hội việc làm tốt hơn.

• Hợp tác giáo dục quốc tế: Philippines tích cực tham gia vào các chương trình hợp tác giáo dục quốc tế. Nhiều sinh viên Philippines du học ở nước ngoài, đồng thời Philippines cũng thu hút một số lượng sinh viên quốc tế đến học tập, đặc biệt trong các chương trình tiếng Anh và các ngành học có thế mạnh. Các trường đại học Philippines cũng có nhiều chương trình liên kết và trao đổi với các trường đại học trên thế giới.

Mặc dù có những thành tựu, giáo dục đại học Philippines vẫn đối mặt với những thách thức như đảm bảo chất lượng đồng đều giữa các trường, tăng cường năng lực nghiên cứu, và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động đang thay đổi.

12.1. Giá trị và chuẩn mực xã hội

Xã hội Philippines được định hình bởi một hệ thống các giá trị và chuẩn mực xã hội phức tạp, phản ánh sự pha trộn giữa truyền thống bản địa, ảnh hưởng của Công giáo Tây Ban Nha, và các yếu tố văn hóa châu Á và phương Tây khác.

• Chủ nghĩa gia đình (Pakikipagkapwa-tao, Family-centeredness): Gia đình là đơn vị xã hội trung tâm và quan trọng nhất ở Philippines. Lòng trung thành với gia đình, sự gắn kết chặt chẽ giữa các thành viên, và trách nhiệm chăm sóc cha mẹ già yếu được coi là những giá trị cốt lõi. Quyết định cá nhân thường chịu ảnh hưởng lớn từ ý kiến của gia đình.

• Ý thức cộng đồng (Bayanihan): Đây là tinh thần tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng, đặc biệt trong những lúc khó khăn hoặc khi thực hiện các công việc chung. Hình ảnh truyền thống của bayanihan là cảnh người dân cùng nhau khiêng một ngôi nhà đến địa điểm mới.

• Coi trọng thể diện (Hiya và Amor Propio): Hiya (xấu hổ, ngượng ngùng) và Amor Propio (lòng tự trọng, tự ái) là những khái niệm quan trọng điều chỉnh hành vi xã hội. Người Philippines thường cố gắng tránh làm mất mặt người khác hoặc bản thân, và rất nhạy cảm với những lời chỉ trích hoặc sự từ chối.

• Quan hệ tương hỗ (Utang na Loob): Đây là một "món nợ ân tình" sâu sắc, hình thành khi một người nhận được sự giúp đỡ hoặc một ân huệ lớn từ người khác. Người nhận cảm thấy có nghĩa vụ phải đền đáp, và mối quan hệ này có thể kéo dài qua nhiều thế hệ.

• Tôn trọng người lớn tuổi và người có thẩm quyền: Sự kính trọng đối với người lớn tuổi và những người có địa vị cao hơn được thể hiện qua các cử chỉ như mano (đưa tay người lớn tuổi lên trán mình), và việc sử dụng các từ kính ngữ như po và opo.

• Lòng hiếu khách: Người Philippines nổi tiếng với lòng hiếu khách. Họ thường chào đón khách nồng nhiệt và cố gắng làm cho khách cảm thấy thoải mái như ở nhà.

• Lạc quan và khả năng phục hồi: Mặc dù thường xuyên phải đối mặt với khó khăn và thiên tai, người Philippines thường thể hiện tinh thần lạc quan, khả năng phục hồi mạnh mẽ, và sự hài hước.

• Tôn giáo: Đa số người Philippines theo Công giáo La Mã, và tôn giáo đóng một vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày và các chuẩn mực xã hội của họ.

Những giá trị và chuẩn mực này, dù có thể thay đổi và thích ứng trong xã hội hiện đại, vẫn tiếp tục định hình các mối quan hệ xã hội và hành vi cá nhân ở Philippines.

12.2. Nghệ thuật và kiến trúc

Nghệ thuật và kiến trúc Philippines là sự kết hợp phong phú giữa truyền thống bản địa, ảnh hưởng của các nền văn hóa châu Á, và đặc biệt là dấu ấn sâu đậm từ thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha và Mỹ.

• Nghệ thuật truyền thống: Trước khi người Tây Ban Nha đến, các nhóm dân tộc bản địa ở Philippines đã phát triển các hình thức nghệ thuật đa dạng như điêu khắc gỗ, dệt vải (với các hoa văn và kỹ thuật độc đáo như dệt ikat), làm gốm, và chế tác đồ trang sức. Nghệ thuật trang trí cơ thể như xăm mình cũng rất phổ biến ở một số bộ tộc.

• Ảnh hưởng của Tây Ban Nha: Thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha (1565-1898) mang đến sự du nhập của nghệ thuật và kiến trúc phương Tây, chủ yếu phục vụ cho mục đích tôn giáo. Các nhà thờ Công giáo được xây dựng theo phong cách Baroque địa chấn (Earthquake Baroque) độc đáo, thích ứng với điều kiện địa chất của quần đảo. Hội họa và điêu khắc tôn giáo phát triển mạnh mẽ, với các tác phẩm mô tả các vị thánh và các cảnh trong Kinh Thánh. Juan Luna và Félix Resurrección Hidalgo là hai họa sĩ nổi tiếng của thế kỷ 19, những người đã đạt được sự công nhận quốc tế.

• Kiến trúc thuộc địa: Ngoài nhà thờ, kiến trúc thuộc địa Tây Ban Nha còn thể hiện qua các công trình công cộng, nhà ở của giới thượng lưu (bahay na bato - nhà đá, kết hợp giữa kiến trúc Tây Ban Nha và nhà sàn bản địa), và các pháo đài. Thành phố lịch sử Vigan là một ví dụ điển hình được UNESCO công nhận.

• Thời kỳ thuộc địa Hoa Kỳ và hiện đại: Thời kỳ Mỹ thuộc (1898-1946) mang đến các phong cách kiến trúc mới như Art Deco và các công trình công cộng theo thiết kế của các kiến trúc sư như Daniel Burnham. Nghệ thuật thị giác hiện đại bắt đầu phát triển, với các nghệ sĩ như Fernando Amorsolo (nổi tiếng với các bức tranh về đời sống nông thôn) và Victorio Edades (người tiên phong của chủ nghĩa hiện đại ở Philippines). Sau độc lập, nghệ thuật và kiến trúc Philippines tiếp tục phát triển, pha trộn giữa các yếu tố truyền thống và hiện đại, quốc tế và bản địa. Các bảo tàng quốc gia và phòng trưng bày nghệ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy di sản nghệ thuật của đất nước.

Nghệ thuật và kiến trúc Philippines ngày nay phản ánh một xã hội năng động, không ngừng tìm tòi và sáng tạo, đồng thời trân trọng và kế thừa những giá trị văn hóa truyền thống.

12.2.1. Kiến trúc truyền thống và thuộc địa

Kiến trúc Philippines là một sự pha trộn hấp dẫn giữa các yếu tố bản địa và ảnh hưởng thuộc địa, đặc biệt là từ Tây Ban Nha và Hoa Kỳ.

• Kiến trúc bản địa: Trước khi có sự tiếp xúc với phương Tây, các nhóm dân tộc khác nhau ở Philippines đã phát triển các phong cách kiến trúc riêng, thích ứng với điều kiện khí hậu và vật liệu địa phương.
  • Bahay Kubo (Nhà Nipa): Là một kiểu nhà sàn truyền thống, phổ biến ở các vùng đất thấp. Nhà thường được làm bằng tre, gỗ, và lợp mái bằng lá nipah hoặc cỏ tranh. Thiết kế nhà sàn giúp thông thoáng, tránh lũ lụt và côn trùng.
  • Kiến trúc của các nhóm dân tộc thiểu số: Các nhóm như người Ifugao có những ngôi nhà gỗ độc đáo (ví dụ: bale), hay người Maranao có torogan (nhà ở của giới quý tộc với các chi tiết chạm khắc tinh xảo). Người Ivatan ở Batanes xây dựng những ngôi nhà bằng đá dày để chống chọi với bão.
  • Kiến trúc thời thuộc địa Tây Ban Nha (1565-1898):
    • Bahay na Bato (Nhà Đá): Đây là một phong cách kiến trúc đặc trưng của thời kỳ này, kết hợp giữa yếu tố Tây Ban Nha và bản địa. Tầng trệt thường được xây bằng đá hoặc gạch để chịu lực và chống ẩm, trong khi tầng trên được làm bằng gỗ, có cửa sổ lớn bằng vỏ sò (capiz) để lấy sáng và thông gió.
    • Nhà thờ: Các nhà thờ Công giáo đóng vai trò trung tâm trong đời sống thuộc địa. Nhiều nhà thờ được xây dựng theo phong cách Baroque động đất (Earthquake Baroque), một biến thể của kiến trúc Baroque châu Âu, được gia cố bằng các bức tường dày và các trụ chống lớn để chịu được động đất thường xuyên. Bốn nhà thờ Baroque đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới.
    • Pháo đài và các công trình công cộng: Người Tây Ban Nha cũng xây dựng các pháo đài (ví dụ: Pháo đài Santiago ở Intramuros), cầu, và các tòa nhà hành chính.
    • Kiến trúc thời thuộc địa Hoa Kỳ (1898-1946):
      • Thời kỳ này chứng kiến sự du nhập của các phong cách kiến trúc phương Tây hiện đại hơn như Tân cổ điển và Art Deco. Nhiều tòa nhà chính phủ, trường học (trường Gabaldon), và các công trình công cộng được xây dựng theo các phong cách này.
      • Quy hoạch đô thị: Các kiến trúc sư người Mỹ như Daniel Burnham đã tham gia vào việc quy hoạch một số khu vực ở Manila và Baguio, mang lại một diện mạo đô thị có tổ chức hơn.

      Kiến trúc truyền thống và thuộc địa vẫn còn tồn tại ở nhiều nơi tại Philippines, là minh chứng cho một lịch sử phong phú và đa dạng.

12.3. Âm nhạc và vũ đạo

Âm nhạc và vũ đạo Philippines là một sự pha trộn sống động giữa truyền thống bản địa, ảnh hưởng của Tây Ban Nha, Hoa Kỳ và các nền văn hóa châu Á khác.

• Âm nhạc truyền thống:
  • Nhạc cụ bản địa: Các nhóm dân tộc khác nhau ở Philippines có nhiều loại nhạc cụ truyền thống riêng, bao gồm các loại cồng chiêng (như kulintang của người Maranao và Maguindanao), trống, sáo tre, đàn dây (như kudyapi).
  • Kundiman: Là một thể loại ca khúc trữ tình lãng mạn truyền thống, thường có giai điệu chậm và buồn, thể hiện tình yêu đôi lứa hoặc tình yêu quê hương.
  • Rondalla: Là một dàn nhạc dây truyền thống có nguồn gốc từ Tây Ban Nha, sử dụng các nhạc cụ như bandurria, laud, octavina, guitar và bass.
  • Âm nhạc của các dân tộc thiểu số: Các cộng đồng bản địa có các hình thức âm nhạc nghi lễ và giải trí độc đáo, thường gắn liền với các sự kiện quan trọng trong đời sống.
  • Âm nhạc đại chúng hiện đại:
    • OPM (Original Pilipino Music): Là một thuật ngữ rộng bao gồm nhiều thể loại nhạc pop và rock của Philippines. OPM phát triển mạnh mẽ từ những năm 1970 và tiếp tục là một phần quan trọng của nền âm nhạc đương đại.
    • P-pop (Pinoy pop): Là thể loại nhạc pop hiện đại của Philippines, chịu ảnh hưởng từ K-pop và J-pop, với các nhóm nhạc nam và nữ được đào tạo bài bản.
    • Pinoy rock, Pinoy hip hop, và các thể loại khác: Âm nhạc Philippines cũng bao gồm nhiều thể loại khác như rock, hip hop, R&B, jazz, và nhạc điện tử, với nhiều nghệ sĩ tài năng và sáng tạo.
    • Vũ đạo truyền thống:
      • Tinikling: Một trong những điệu múa dân gian nổi tiếng nhất, mô phỏng sự nhanh nhẹn của chim tikling khi né tránh các cặp sào tre được đập vào nhau theo nhịp.
      • Singkil: Một điệu múa phức tạp của người Maranao, kể lại một câu chuyện từ sử thi Darangen, với các vũ công di chuyển khéo léo qua các cặp sào tre.
      • Cariñosa: Một điệu múa tán tỉnh có nguồn gốc từ Tây Ban Nha, sử dụng khăn tay và quạt.
      • Các điệu múa của dân tộc thiểu số: Nhiều nhóm dân tộc có các điệu múa nghi lễ và lễ hội riêng, phản ánh đời sống văn hóa và tín ngưỡng của họ.
      • Vũ đạo hiện đại: Vũ đạo hiện đại và đương đại cũng phát triển ở Philippines, với các nhóm múa và vũ công khám phá nhiều phong cách và hình thức biểu diễn khác nhau, từ ballet cổ điển đến hip hop và breakdance.

      Âm nhạc và vũ đạo đóng một vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa và xã hội của người Philippines, từ các nghi lễ truyền thống đến các hình thức giải trí hiện đại.

12.4. Văn học

Văn học Philippines là một dòng chảy phong phú và đa dạng, phản ánh lịch sử, văn hóa và những biến động xã hội của quần đảo. Nó bao gồm các tác phẩm truyền miệng, văn học viết bằng các ngôn ngữ bản địa, tiếng Tây Ban Nha, và tiếng Anh.

• Văn học truyền miệng: Trước khi có chữ viết, các hình thức văn học truyền miệng như sử thi, truyện cổ tích, thần thoại, tục ngữ, và câu đố đã rất phổ biến trong các cộng đồng dân tộc khác nhau. Nhiều sử thi dân gian nổi tiếng như Biag ni Lam-ang của người Ilocano, Hinilawod của người Sulod, và Darangen của người Maranao (được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể của Nhân loại).

• Văn học thời thuộc địa Tây Ban Nha: Sự du nhập của chữ viết Latinh và Công giáo đã thúc đẩy sự phát triển của văn học viết. Ban đầu, các tác phẩm chủ yếu mang tính tôn giáo như các bài kinh, truyện các thánh. Dần dần, các hình thức văn học thế tục hơn xuất hiện, bao gồm thơ ca, kịch (như komedya hay moro-moro), và các tác phẩm văn xuôi. Francisco Balagtas (hay Baltazar) là một nhà thơ lớn của thời kỳ này, với tác phẩm nổi tiếng Florante at Laura. Vào cuối thế kỷ 19, Phong trào Tuyên truyền với các nhà văn như José Rizal, Marcelo H. del Pilar, và Graciano López Jaena đã sử dụng văn chương làm vũ khí để đấu tranh cho cải cách và độc lập. Các tiểu thuyết của Rizal như Noli Me Tángere (Đừng Chạm Vào Tôi) và El filibusterismo (Kẻ Phản Trắc) có ảnh hưởng sâu sắc đến Cách mạng Philippines.

• Văn học thời thuộc địa Hoa Kỳ: Việc áp dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy đã thúc đẩy sự phát triển của văn học Philippines bằng tiếng Anh. Nhiều nhà văn, nhà thơ Philippines đã sáng tác bằng tiếng Anh, tạo ra một dòng văn học độc đáo, kết hợp giữa các yếu tố văn hóa Philippines và hình thức văn học phương Tây. Các tác giả nổi tiếng của thời kỳ này bao gồm Paz Márquez-Benítez, Jose Garcia Villa, và Nick Joaquin (người có sự nghiệp kéo dài sang cả giai đoạn sau độc lập).

• Văn học Philippines hiện đại và đương đại: Sau độc lập, văn học Philippines tiếp tục phát triển bằng cả tiếng Filipino (dựa trên tiếng Tagalog) và tiếng Anh, cũng như các ngôn ngữ địa phương khác. Các nhà văn, nhà thơ tiếp tục khám phá các chủ đề về bản sắc dân tộc, lịch sử, các vấn đề xã hội, và đời sống cá nhân. Một số tác giả nổi bật bao gồm F. Sionil José, N. V. M. Gonzalez, Bienvenido Lumbera, Virgilio Almario, Lualhati Bautista, và nhiều tên tuổi khác. Văn học Philippines đương đại rất đa dạng về thể loại và phong cách, phản ánh một xã hội không ngừng biến đổi.

12.5. Truyền thông

Truyền thông Philippines rất sôi động và đa dạng, bao gồm báo chí, phát thanh, truyền hình, điện ảnh và truyền thông internet. Tiếng Filipino và tiếng Anh là hai ngôn ngữ chính được sử dụng, tuy nhiên, truyền thông phát thanh đã có xu hướng chuyển sang sử dụng tiếng Filipino nhiều hơn để tiếp cận rộng rãi công chúng.

• Báo chí: Philippines có một lịch sử báo chí lâu đời và tự do. Các tờ báo lớn bằng tiếng Anh như Philippine Daily Inquirer, Manila Bulletin, và The Philippine Star phổ biến trong giới điều hành, chuyên gia và sinh viên. Các tờ báo lá cải bằng tiếng Tagalog, với giá rẻ hơn, cũng rất phổ biến, đặc biệt ở Manila. Tuy nhiên, lượng độc giả báo in nói chung đang giảm sút do sự phát triển của tin tức trực tuyến.

• Phát thanh truyền hình:
  • Truyền hình: Là nguồn thông tin và giải trí chính của đa số người dân Philippines. Các mạng lưới truyền hình lớn và có ảnh hưởng bao gồm ABS-CBN (mặc dù đã bị chính phủ từ chối gia hạn giấy phép phát sóng miễn phí vào năm 2020 và hiện chủ yếu hoạt động trực tuyến và qua truyền hình cáp), GMA Network, và TV5. Các chương trình truyền hình Philippines, đặc biệt là các bộ phim truyền hình dài tập (teleserye), rất được yêu thích trong nước và cũng được xuất khẩu sang một số quốc gia khác. People's Television Network (PTV) là mạng truyền hình nhà nước hàng đầu.
  • Radio: Vẫn là một phương tiện truyền thông quan trọng, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Có rất nhiều đài phát thanh AM và FM trên cả nước, phát sóng bằng cả tiếng Filipino và các ngôn ngữ địa phương.
  • Điện ảnh: Ngành công nghiệp điện ảnh Philippines có một lịch sử phong phú, với những bộ phim đầu tiên được sản xuất vào đầu thế kỷ 20. Các hãng phim địa phương đã sản xuất nhiều thể loại phim khác nhau, từ phim hành động, tình cảm, hài, đến phim nghệ thuật. Các bộ phim được đánh giá cao bao gồm Himala (Phép lạ) và Oro, Plata, Mata (Vàng, Bạc, Chết). Trong những năm gần đây, điện ảnh Philippines phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các bộ phim nước ngoài kinh phí lớn, nhưng dòng phim độc lập (indie films) lại phát triển mạnh mẽ, với nhiều tác phẩm giành được giải thưởng quốc tế.
  • Truyền thông Internet và Mạng xã hội: Người Philippines là một trong những nhóm người dùng internet và mạng xã hội tích cực nhất trên thế giới. Internet đã trở thành một nguồn thông tin và giải trí quan trọng. Các nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, và TikTok có lượng người dùng rất lớn.
  • Môi trường báo chí và Tự do biểu đạt: Hiến pháp Philippines bảo vệ quyền tự do báo chí và tự do biểu đạt. Tuy nhiên, môi trường báo chí ở Philippines cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm các vụ bạo lực và đe dọa nhắm vào các nhà báo, cũng như các vấn đề liên quan đến quyền sở hữu truyền thông tập trung và ảnh hưởng chính trị. Philippines được Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) xếp hạng là một trong những quốc gia nguy hiểm nhất cho các nhà báo.

  Hội đồng Đánh giá và Phân loại Phim và Truyền hình (MTRCB) là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý và phân loại nội dung của các chương trình truyền hình, quảng cáo và phim ảnh.

12.6. Ẩm thực

Từ nguồn gốc Mã Lai-Đa Đảo, ẩm thực truyền thống Philippines đã phát triển kể từ thế kỷ 16. Nó chủ yếu bị ảnh hưởng bởi ẩm thực Tây Ban Nha, Trung Quốc, và Mỹ, được điều chỉnh cho phù hợp với khẩu vị của người Philippines. Người Philippines có xu hướng thích các hương vị đậm đà, tập trung vào sự kết hợp ngọt, mặn và chua. Các biến thể vùng miền tồn tại trên khắp đất nước; gạo là tinh bột chủ yếu nhưng sắn phổ biến hơn ở một số vùng của Mindanao. Adobo là món ăn quốc gia không chính thức. Các món ăn phổ biến khác bao gồm lechón, kare-kare, sinigang, pancit, lumpia, và arroz caldo. Các món tráng miệng truyền thống là kakanin_Kakanin^Filipino (bánh gạo), bao gồm puto, suman, và bibingka. Các nguyên liệu như calamansi, ube, và pili được sử dụng trong các món tráng miệng của Philippines. Việc sử dụng rộng rãi các gia vị như patis, bagoong, và toyo mang lại hương vị đặc trưng của Philippines.

Không giống như các quốc gia Đông hoặc Đông Nam Á khác, hầu hết người Philippines không ăn bằng đũa; họ sử dụng thìa và nĩa. Việc ăn bằng tay theo truyền thống (được gọi là kamayan_Kamayan^Filipino (kamayan)) đã được sử dụng ở các khu vực ít đô thị hóa hơn, nhưng đã được phổ biến rộng rãi với việc giới thiệu ẩm thực Philippines cho người nước ngoài và cư dân thành phố.

12.7. Thể thao và giải trí

Bóng rổ, được chơi ở cả cấp độ nghiệp dư và chuyên nghiệp, được coi là môn thể thao phổ biến nhất của đất nước. Các môn thể thao phổ biến khác bao gồm quyền Anh và bi-a, được thúc đẩy bởi những thành tựu của Manny Pacquiao và Efren Reyes. Võ thuật quốc gia là Arnis. Sabong_Sabong^Filipino (chọi gà) là một hình thức giải trí phổ biến, đặc biệt là đối với nam giới Philippines, và đã được ghi nhận bởi chuyến thám hiểm của Magellan. Trò chơi điện tử và thể thao điện tử là những thú tiêu khiển mới nổi, trong khi sự phổ biến của các trò chơi bản địa như patintero, tumbang preso, luksong tinik, và piko đang giảm dần trong giới trẻ.

Đội tuyển bóng đá nam quốc gia đã tham gia một lần Cúp châu Á. Đội tuyển bóng đá nữ quốc gia đã đủ điều kiện tham dự Giải vô địch bóng đá nữ thế giới 2023, lần đầu tiên họ tham dự Giải vô địch bóng đá nữ thế giới, vào tháng 1 năm 2022. Philippines đã tham gia mọi kỳ Thế vận hội Mùa hè kể từ năm 1924, ngoại trừ khi họ ủng hộ cuộc tẩy chay Thế vận hội Mùa hè 1980 do Mỹ dẫn đầu. Đây là quốc gia nhiệt đới đầu tiên thi đấu tại Thế vận hội Mùa đông, ra mắt vào năm 1972. Năm 2021, Philippines đã giành được huy chương vàng Olympic đầu tiên với chiến thắng của vận động viên cử tạ Hidilyn Diaz tại Tokyo.

12.8. Lễ hội và ngày lễ

Philippines có một đời sống lễ hội phong phú và đa dạng, phản ánh sự pha trộn giữa các yếu tố văn hóa bản địa, ảnh hưởng của Công giáo Tây Ban Nha, và các truyền thống khác. Các ngày lễ quốc gia và lễ hội địa phương là một phần quan trọng trong đời sống xã hội và tinh thần của người dân.

• Các ngày lễ quốc gia chính:
  • Ngày đầu năm mới (1 tháng 1)
  • Thứ Năm Tuần Thánh và Thứ Sáu Tuần Thánh (thay đổi hàng năm, thường vào tháng 3 hoặc tháng 4): Những ngày lễ quan trọng nhất trong Tuần Thánh, một thời gian trang nghiêm của cầu nguyện và sám hối đối với cộng đồng Công giáo.
  • Araw ng Kagitingan (Ngày Anh hùng) (9 tháng 4): Kỷ niệm sự kiện Bataan Death March trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
  • Ngày Quốc tế Lao động (1 tháng 5)
  • Ngày Độc lập (12 tháng 6): Kỷ niệm ngày Emilio Aguinaldo tuyên bố độc lập Philippines khỏi Tây Ban Nha vào năm 1898.
  • Ngày Anh hùng Quốc gia (Thứ Hai cuối cùng của tháng 8): Tôn vinh tất cả các anh hùng dân tộc.
  • Ngày Bonifacio (30 tháng 11): Kỷ niệm ngày sinh của Andrés Bonifacio, một trong những nhà lãnh đạo của Cách mạng Philippines.
  • Lễ Giáng Sinh (25 tháng 12): Một trong những lễ hội quan trọng và kéo dài nhất ở Philippines, bắt đầu từ đầu tháng 9.
  • Ngày Rizal (30 tháng 12): Kỷ niệm ngày José Rizal bị hành quyết.
  • Ngày cuối cùng của năm (31 tháng 12)
  • Các lễ hội tôn giáo:
    • Giáng Sinh (Pasko): Mùa lễ hội lớn nhất và được mong đợi nhất, với các truyền thống như Simbang Gabi (Thánh lễ lúc rạng đông), Noche Buena (bữa tối đêm Giáng Sinh), và các đồ trang trí như parol (đèn lồng hình ngôi sao).
    • Tuần Thánh (Mahal na Araw/Santa Semana): Một tuần lễ trang nghiêm với các nghi lễ tôn giáo, đám rước, và các vở kịch tái hiện Cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu.
    • Ngày Các Thánh (Todos los Santos/Undas) (1 tháng 11) và Ngày Các Đẳng Linh Hồn (2 tháng 11): Người dân đến thăm mộ người thân, dọn dẹp và trang trí mộ, dâng hoa, nến và cầu nguyện.
    • Các lễ hội Hồi giáo: Eid al-Fitr (kết thúc tháng Ramadan) và Eid al-Adha (Lễ Hiến sinh) là những ngày lễ quan trọng đối với cộng đồng Hồi giáo, đặc biệt ở Mindanao.
    • Các lễ hội dân gian địa phương: Philippines có vô số lễ hội địa phương, thường được gọi là fiesta, được tổ chức để tôn vinh các vị thánh bảo trợ của thị trấn hoặc thành phố, hoặc để kỷ niệm các sự kiện lịch sử và văn hóa. Một số lễ hội nổi tiếng bao gồm:
      • Ati-Atihan (Kalibo, Aklan): Một lễ hội đường phố sôi động với những người tham gia bôi đen mặt và mặc trang phục thổ dân.
      • Sinulog (Thành phố Cebu): Một lễ hội lớn tôn vinh Santo Niño (Chúa Hài Đồng Giêsu), với các điệu múa đường phố đầy màu sắc.
      • Dinagyang (Thành phố Iloilo): Tương tự như Ati-Atihan và Sinulog, tôn vinh Santo Niño và kỷ niệm sự xuất hiện của người Mã Lai.
      • Pahiyas (Lucban, Quezon): Một lễ hội thu hoạch với những ngôi nhà được trang trí bằng các sản phẩm nông nghiệp đầy màu sắc.
      • Moriones (Marinduque): Một lễ hội Tuần Thánh với những người tham gia mặc trang phục và mặt nạ của lính La Mã.
      • Flores de Mayo: Một lễ hội kéo dài một tháng vào tháng 5, tôn vinh Đức Trinh Nữ Maria, với các đám rước hoa và nghi lễ Santacruzan.

      Các lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa tôn giáo và văn hóa sâu sắc mà còn là dịp để cộng đồng tụ họp, vui chơi, và thể hiện bản sắc độc đáo của mình.

12.9. Di sản thế giới

Philippines tự hào sở hữu nhiều Di sản thế giới được UNESCO công nhận, bao gồm cả di sản văn hóa và di sản thiên nhiên, phản ánh sự phong phú về lịch sử, văn hóa và đa dạng sinh học của quốc gia.

• Di sản Văn hóa Thế giới:
  • Các nhà thờ Baroque của Philippines (Công nhận năm 1993): Bao gồm bốn nhà thờ được xây dựng từ thời thuộc địa Tây Ban Nha:
    • Nhà thờ San Agustin ở Manila
    • Nhà thờ San Agustin ở Paoay, Ilocos Norte
    • Nhà thờ Nuestra Señora de la Asuncion ở Santa Maria, Ilocos Sur
    • Nhà thờ Santo Tomas de Villanueva ở Miagao, Iloilo

    Các nhà thờ này là những ví dụ nổi bật của phong cách kiến trúc Baroque được điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện địa phương và vật liệu xây dựng của Philippines, đồng thời thể hiện sự hợp nhất giữa thiết kế châu Âu và nghệ thuật trang trí bản địa. Chúng cũng là minh chứng cho sự truyền bá Công giáo La Mã mạnh mẽ ở Philippines.

    • Thành phố lịch sử Vigan (Công nhận năm 1999): Nằm ở tỉnh Ilocos Sur, Vigan là một ví dụ được bảo tồn đặc biệt tốt về một thị trấn thuộc địa Tây Ban Nha được quy hoạch ở châu Á. Kiến trúc của nó phản ánh sự kết hợp độc đáo giữa các yếu tố văn hóa từ các nơi khác ở Philippines, Trung Quốc và châu Âu, tạo ra một cảnh quan đô thị độc đáo không nơi nào có được ở Đông và Đông Nam Á.
    • Ruộng bậc thang của Cordilleras Philippines (Công nhận năm 1995): Là một cảnh quan văn hóa sống động, được người Ifugao tạo tác và duy trì trong hơn 2.000 năm. Những ruộng bậc thang này, được chạm khắc trên sườn núi, thể hiện một sự hài hòa đáng chú ý giữa con người và môi trường, cũng như một hệ thống kiến thức bản địa phức tạp về canh tác lúa nước và quản lý tài nguyên.
    • Di sản Thiên nhiên Thế giới:
      • Vườn quốc gia sông ngầm Puerto Princesa (Công nhận năm 1999): Nằm ở tỉnh Palawan, công viên này có một cảnh quan núi đá vôi karst ngoạn mục với một con sông ngầm dài 8,2 km chảy trực tiếp ra biển. Đây là một trong những hệ thống sông ngầm dài nhất thế giới và có ý nghĩa quan trọng về đa dạng sinh học, với một hệ sinh thái từ núi đến biển hoàn chỉnh và các khu rừng quan trọng.
      • Công viên tự nhiên Rạn san hô Tubbataha (Công nhận năm 1993, mở rộng năm 2009): Nằm ở Biển Sulu, Tubbataha là một ví dụ điển hình về một đảo san hô vòng nguyên sơ với mật độ các loài sinh vật biển rất cao. Đây là một trong những điểm nóng đa dạng sinh học biển quan trọng nhất thế giới, là nơi sinh sống của nhiều loài cá, san hô, chim biển, và các loài sinh vật biển bị đe dọa khác như rùa biển và cá mập.
      • Khu bảo tồn động thực vật hoang dã dãy núi Hamiguitan (Công nhận năm 2014): Nằm ở tỉnh Davao Oriental, khu bảo tồn này nổi tiếng với khu rừng lùn độc đáo trên đỉnh núi, với nhiều loài thực vật đặc hữu và quý hiếm. Dãy núi này cũng là một hành lang quan trọng cho nhiều loài động vật, bao gồm cả đại bàng Philippines đang bị đe dọa nghiêm trọng.

      Các di sản thế giới này không chỉ là niềm tự hào của người dân Philippines mà còn là những tài sản quý giá của nhân loại, cần được bảo tồn và phát huy giá trị cho các thế hệ tương lai.