Nicaragua

3.1. Thời kỳ tiền Colombo

Những người Paleo-Indians là những cư dân đầu tiên của vùng đất mà ngày nay được gọi là Nicaragua, từ khoảng 12.000 năm trước Công nguyên. Vào thời kỳ tiền Colombo muộn hơn, các dân tộc bản địa của Nicaragua là một phần của Khu vực Trung gian (Intermediate Area), nằm giữa các vùng văn hóa Mesoamerica và Andes, và chịu ảnh hưởng của Khu vực Isthmo-Colombia.

Vùng trung tâm Nicaragua và bờ biển Caribe là nơi sinh sống của các nhóm dân tộc nói ngữ hệ Macro-Chibchan như người Miskito, người Rama, người Mayagna, và người Matagalpa. Họ đã tập hợp lại ở Trung Mỹ và di cư cả đến và đi từ miền bắc Colombia ngày nay và các khu vực lân cận. Nguồn thực phẩm của họ chủ yếu đến từ săn bắn và hái lượm, nhưng cũng có đánh bắt cá và nông nghiệp du canh du cư.

Vào cuối thế kỷ 15, miền tây Nicaragua là nơi sinh sống của một số dân tộc bản địa có mối liên hệ về văn hóa với các nền văn minh Mesoamerica của người Aztec và Maya, và về ngôn ngữ với khu vực ngôn ngữ Mesoamerica. Người Chorotega là các nhóm dân tộc nói tiếng Mangue đã đến Nicaragua từ bang Chiapas của Mexico ngày nay vào khoảng năm 800 Công nguyên. Người Nicarao là một nhánh của người Nahua nói phương ngữ tiếng Nawat và cũng đến từ Chiapas vào khoảng năm 1200 Công nguyên. Trước đó, người Nicarao có liên quan đến nền văn minh Toltec. Cả người Chorotega và Nicarao đều có nguồn gốc từ thung lũng Cholula của Mexico và di cư về phía nam. Một nhóm thứ ba, người Subtiaba, là một dân tộc nói ngữ hệ Oto-Manguean di cư từ bang Guerrero của Mexico vào khoảng năm 1200 Công nguyên. Ngoài ra, từ thế kỷ 14, đã có các thuộc địa thương mại do người Aztec thành lập ở Nicaragua.

3.2. Thời kỳ thuộc địa Tây Ban Nha (1523-1821)

Năm 1502, trong chuyến đi thứ tư của mình, Cristoforo Colombo trở thành người châu Âu đầu tiên được biết đến đã đến vùng đất mà ngày nay là Nicaragua khi ông đi thuyền về phía đông nam tới Eo đất Panama. Colombo đã khám phá Bờ biển Mosquito ở phía Đại Tây Dương của Nicaragua nhưng không gặp bất kỳ người bản địa nào. 20 năm sau, người Tây Ban Nha quay trở lại Nicaragua, lần này là đến phần tây nam.

Nỗ lực đầu tiên để chinh phục Nicaragua là của nhà chinh phục Gil González Dávila, người đã đến Panama vào tháng 1 năm 1520. Năm 1522, González Dávila tiến vào khu vực mà sau này trở thành Tỉnh Rivas của Nicaragua. Tại đây, ông gặp một bộ lạc Nahua bản địa do tù trưởng Macuilmiquiztli lãnh đạo, người mà tên đôi khi bị gọi nhầm là "Nicarao" hoặc "Nicaragua". Thủ phủ của bộ lạc là Quauhcapolca. González Dávila đã trò chuyện với Macuilmiquiztli nhờ hai thông dịch viên bản địa biết tiếng Tây Ban Nha mà ông mang theo. Sau khi khám phá và thu thập vàng ở các thung lũng màu mỡ phía tây, González Dávila và người của ông đã bị người Chorotega, do tù trưởng Diriangén lãnh đạo, tấn công và đuổi đi. Người Tây Ban Nha đã cố gắng cải đạo các bộ lạc sang Kitô giáo; bộ lạc của Macuilmiquiztli đã được rửa tội, nhưng Diriangén lại công khai thù địch với người Tây Ban Nha. Miền tây Nicaragua, tại bờ biển Thái Bình Dương, đã trở thành một cảng và cơ sở đóng tàu cho các thuyền buồm lớn qua lại giữa Manila, Philippines và Acapulco, Mexico.

Các khu định cư lâu dài đầu tiên của Tây Ban Nha được thành lập vào năm 1524. Năm đó, nhà chinh phục Francisco Hernández de Córdoba đã thành lập hai thành phố chính của Nicaragua: Granada trên Hồ Nicaragua, và sau đó là León, phía tây Hồ Managua. Córdoba sớm xây dựng hệ thống phòng thủ cho các thành phố và chiến đấu chống lại các cuộc xâm nhập của các nhà chinh phục khác. Córdoba sau đó đã bị chặt đầu công khai vì đã thách thức cấp trên của mình, Pedro Arias Dávila. Lăng mộ và hài cốt của Córdoba được phát hiện vào năm 2000 tại tàn tích của León Viejo.

Các cuộc đụng độ giữa các lực lượng Tây Ban Nha không cản trở việc họ hủy diệt người dân bản địa và văn hóa của họ. Loạt trận chiến này được gọi là "Cuộc chiến của các Thuyền trưởng". Pedro Arias Dávila là người chiến thắng; mặc dù mất quyền kiểm soát Panama, ông đã chuyển đến Nicaragua và thành lập căn cứ của mình tại León. Năm 1527, León trở thành thủ phủ của thuộc địa. Thông qua ngoại giao, Arias Dávila trở thành thống đốc đầu tiên của thuộc địa.

Do không có phụ nữ trong các đoàn chinh phục, những người chinh phục Tây Ban Nha đã lấy vợ và bạn tình là người Nahua và Chorotega, bắt đầu sự pha trộn đa sắc tộc giữa người bản địa và người châu Âu mà ngày nay được gọi là "mestizo", chiếm đại đa số dân số ở miền tây Nicaragua. Nhiều người bản địa đã chết vì các bệnh truyền nhiễm từ châu Âu, cộng với sự thờ ơ của người Tây Ban Nha, những người kiểm soát nguồn sinh kế của họ. Nhiều người bản địa khác đã bị bắt và vận chuyển làm nô lệ đến Panama và Peru từ năm 1526 đến 1540.

Năm 1610, núi lửa Momotombo phun trào, phá hủy thành phố León. Thành phố được xây dựng lại ở phía tây bắc của vị trí ban đầu, nơi ngày nay được gọi là tàn tích León Viejo. Trong Chiến tranh Cách mạng Hoa Kỳ, Trung Mỹ là đối tượng của xung đột giữa Anh và Tây Ban Nha. Đô đốc hải quân Anh Horatio Nelson đã chỉ huy các cuộc thám hiểm trong Trận San Fernando de Omoa năm 1779 và trên Sông San Juan vào năm 1780, cuộc thám hiểm sau này đã thành công tạm thời trước khi bị bỏ dở do bệnh tật.

3.3. Sau độc lập (1821-1909)

Đạo luật Độc lập Trung Mỹ đã giải thể Tổng Đốc Phủ Guatemala vào tháng 9 năm 1821, và Nicaragua sớm trở thành một phần của Đệ nhất Đế quốc Mexico. Vào tháng 7 năm 1823, sau khi chế độ quân chủ Mexico bị lật đổ vào tháng 3 cùng năm, Nicaragua gia nhập Các Tỉnh Thống nhất Trung Mỹ mới thành lập, một quốc gia sau này được gọi là Cộng hòa Liên bang Trung Mỹ. Nicaragua chính thức trở thành một nước cộng hòa độc lập vào năm 1838.

Những năm đầu độc lập được đặc trưng bởi sự đối đầu giữa giới tinh hoa Tự do của León và giới tinh hoa Bảo thủ của Granada, thường xuyên biến thành nội chiến, đặc biệt là trong những năm 1840 và 1850. Managua đã vươn lên vị trí thủ đô không thể tranh cãi của quốc gia vào năm 1852 để xoa dịu sự đối đầu giữa hai thành phố thù địch. Sau khi Cơn sốt vàng California bắt đầu vào năm 1848, Nicaragua đã cung cấp một tuyến đường cho du khách từ miền đông Hoa Kỳ đến California bằng đường biển, qua Sông San Juan và Hồ Nicaragua. Được phe Tự do mời vào năm 1855 để tham gia cuộc đấu tranh chống lại phe Bảo thủ, nhà thám hiểm và tay súng người Mỹ William Walker đã tự phong mình làm Tổng thống Nicaragua sau khi tiến hành một cuộc bầu cử giả mạo vào năm 1856; nhiệm kỳ tổng thống của ông kéo dài chưa đầy một năm. Các lực lượng quân sự từ Costa Rica, Honduras, El Salvador, Guatemala và chính Nicaragua đã hợp nhất để đuổi Walker ra khỏi Nicaragua vào năm 1857, mang lại ba thập kỷ cai trị của phe Bảo thủ.

Anh Quốc, quốc gia đã tuyên bố Bờ biển Mosquito là một khu bảo hộ từ năm 1655, đã giao khu vực này cho Honduras vào năm 1859 trước khi chuyển giao cho Nicaragua vào năm 1860. Bờ biển Mosquito vẫn là một khu tự trị cho đến năm 1894. José Santos Zelaya, Tổng thống Nicaragua từ năm 1893 đến 1909, đã đàm phán việc sáp nhập Bờ biển Mosquito vào Nicaragua. Để vinh danh ông, khu vực này trở thành "Tỉnh Zelaya".

Trong suốt cuối thế kỷ 19, Hoa Kỳ và một số cường quốc châu Âu đã xem xét các kế hoạch khác nhau để nối Thái Bình Dương với Đại Tây Dương bằng cách xây dựng một kênh đào qua Nicaragua.

3.4. Thời kỳ Hoa Kỳ chiếm đóng (1909-1933)

Năm 1909, Hoa Kỳ ủng hộ các lực lượng nổi dậy chống lại Tổng thống Zelaya. Động cơ của Hoa Kỳ bao gồm những khác biệt về đề xuất Kênh đào Nicaragua, tiềm năng gây bất ổn khu vực của Nicaragua, và những nỗ lực của Zelaya nhằm điều chỉnh việc tiếp cận của nước ngoài đối với tài nguyên thiên nhiên Nicaragua. Vào ngày 18 tháng 11 năm 1909, các tàu chiến của Hoa Kỳ đã được cử đến khu vực sau khi 500 nhà cách mạng (bao gồm hai người Mỹ) bị hành quyết theo lệnh của Zelaya. Hoa Kỳ biện minh cho sự can thiệp bằng cách tuyên bố bảo vệ tính mạng và tài sản của công dân Hoa Kỳ. Zelaya đã từ chức vào cuối năm đó.

Tháng 8 năm 1912, Tổng thống Nicaragua, Adolfo Díaz, yêu cầu bộ trưởng chiến tranh, Tướng Luis Mena, từ chức vì lo sợ ông đang lãnh đạo một cuộc nổi dậy. Mena đã cùng anh trai mình, cảnh sát trưởng Managua, bỏ trốn khỏi Managua để bắt đầu một cuộc nổi dậy. Sau khi quân của Mena chiếm giữ các tàu hơi nước của một công ty Mỹ, phái đoàn Hoa Kỳ đã yêu cầu Tổng thống Díaz đảm bảo an toàn cho công dân và tài sản của Mỹ trong cuộc nổi dậy. Ông trả lời rằng không thể, và yêu cầu Hoa Kỳ can thiệp vào cuộc xung đột.

Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đã chiếm đóng Nicaragua từ năm 1912 đến 1933, ngoại trừ một khoảng thời gian chín tháng bắt đầu từ năm 1925. Năm 1914, Hiệp ước Bryan-Chamorro được ký kết, trao cho Hoa Kỳ quyền kiểm soát một con kênh được đề xuất qua Nicaragua, cũng như các hợp đồng thuê để bảo vệ kênh tiềm năng. Sau khi Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ rời đi, một cuộc xung đột bạo lực khác giữa phe Tự do và phe Bảo thủ vào năm 1926 đã dẫn đến sự trở lại của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ.

Từ năm 1927 đến 1933, tướng nổi dậy Augusto César Sandino đã lãnh đạo một cuộc chiến tranh du kích kéo dài chống lại chế độ và sau đó là chống lại Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, người mà ông đã chiến đấu trong hơn năm năm. Khi người Mỹ rời đi vào năm 1933, họ đã thành lập Guardia Nacional (vệ binh quốc gia), một lực lượng quân sự và cảnh sát kết hợp được người Mỹ huấn luyện và trang bị, được thiết kế để trung thành với lợi ích của Hoa Kỳ.

Sau khi Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ rút khỏi Nicaragua vào tháng 1 năm 1933, Sandino và chính quyền mới đắc cử của Tổng thống Juan Bautista Sacasa đã đạt được một thỏa thuận rằng Sandino sẽ ngừng các hoạt động du kích của mình để đổi lấy lệnh ân xá, một mảnh đất cấp cho một thuộc địa nông nghiệp, và giữ lại một đội quân vũ trang 100 người trong một năm. Tuy nhiên, do sự thù địch ngày càng tăng giữa Sandino và giám đốc Vệ binh Quốc gia Anastasio Somoza García và lo sợ sự đối đầu vũ trang từ Sandino, Somoza García đã ra lệnh ám sát ông. Sacasa đã mời Sandino ăn tối và ký một hiệp ước hòa bình tại Dinh Tổng thống vào đêm ngày 21 tháng 2 năm 1934. Sau khi rời Dinh Tổng thống, xe của Sandino đã bị binh lính Vệ binh Quốc gia chặn lại và họ đã bắt cóc ông. Cuối đêm đó, Sandino bị binh lính Vệ binh Quốc gia ám sát. Sau đó, hàng trăm đàn ông, phụ nữ và trẻ em từ thuộc địa nông nghiệp của Sandino đã bị sát hại.

3.5. Chế độ độc tài Somoza (1936-1979)

Nicaragua đã trải qua nhiều chế độ độc tài quân sự, trong đó dài nhất là chế độ độc tài cha truyền con nối của gia đình Somoza, cai trị trong 43 năm không liên tục trong thế kỷ 20. Gia đình Somoza lên nắm quyền vào năm 1937 một phần là kết quả của một hiệp ước do Hoa Kỳ dàn xếp vào năm 1927, quy định việc thành lập Guardia Nacional để thay thế lực lượng thủy quân lục chiến đã cai trị đất nước từ lâu. Somoza García từ từ loại bỏ các sĩ quan trong vệ binh quốc gia có thể cản đường ông, sau đó lật đổ Sacasa và trở thành tổng thống vào ngày 1 tháng 1 năm 1937, trong một cuộc bầu cử gian lận.

Năm 1935, Horikiri Yoshitaka, công sứ Nhật Bản đầu tiên tại Nicaragua, đã nhậm chức, chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Năm 1941, trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Nicaragua tuyên chiến với Nhật Bản (8 tháng 12), Đức (11 tháng 12), Ý (11 tháng 12), Bulgaria (19 tháng 12), Hungary (19 tháng 12) và Romania (19 tháng 12). Chỉ có Romania đáp lại, tuyên chiến với Nicaragua cùng ngày (19 tháng 12 năm 1941). Không có binh sĩ nào được gửi đến mặt trận, nhưng Somoza García đã tịch thu tài sản của những người gốc Đức cư trú tại đây. Năm 1945, Nicaragua là một trong những quốc gia đầu tiên phê chuẩn Hiến chương Liên Hợp Quốc.

Vào ngày 29 tháng 9 năm 1956, Somoza García bị Rigoberto López Pérez, một nhà thơ Nicaragua tự do 27 tuổi, bắn chết. Luis Somoza Debayle, con trai cả của cố tổng thống, được quốc hội bổ nhiệm làm tổng thống và chính thức nắm quyền điều hành đất nước. Ông được một số người nhớ đến là người ôn hòa, nhưng chỉ sau vài năm cầm quyền đã qua đời vì một cơn đau tim. Người kế nhiệm ông làm tổng thống là René Schick Gutiérrez, người mà hầu hết người Nicaragua coi là "không hơn gì một con rối của gia đình Somoza". Con trai út của Somoza García, Anastasio Somoza Debayle, thường được gọi đơn giản là "Somoza", trở thành tổng thống vào năm 1967.

Một trận động đất năm 1972 đã phá hủy gần 90% Managua, bao gồm phần lớn cơ sở hạ tầng của thành phố. Thay vì giúp xây dựng lại thành phố, Somoza đã biển thủ tiền cứu trợ. Việc xử lý sai tiền cứu trợ cũng khiến ngôi sao Pittsburgh Pirates Roberto Clemente đích thân bay đến Managua vào ngày 31 tháng 12 năm 1972, nhưng ông đã qua đời trên đường đi trong một tai nạn máy bay. Ngay cả giới tinh hoa kinh tế cũng miễn cưỡng ủng hộ Somoza, vì ông đã giành được độc quyền trong các ngành công nghiệp chủ chốt để tái thiết quốc gia.

Gia đình Somoza nằm trong số ít gia đình hoặc nhóm các công ty có ảnh hưởng đã thu được hầu hết lợi ích từ sự tăng trưởng của đất nước từ những năm 1950 đến những năm 1970. Khi Somoza bị những người Sandinista lật đổ vào năm 1979, tài sản của gia đình ước tính từ 500.00 M USD đến 1.50 B USD.

3.6. Cách mạng Nicaragua và Nội chiến (thập niên 1960-1990)

Năm 1961, Carlos Fonseca đã nhìn lại nhân vật lịch sử Sandino, và cùng với hai người khác, một trong số đó được cho là Casimiro Sotelo, người sau này bị ám sát, đã thành lập Mặt trận Giải phóng Dân tộc Sandinista (FSLN). Sau trận động đất năm 1972 và sự tham nhũng rõ ràng của Somoza, hàng ngũ của Sandinista đã tràn ngập những người Nicaragua trẻ tuổi bất mãn, những người không còn gì để mất.

Tháng 12 năm 1974, một nhóm FSLN, trong nỗ lực bắt cóc đại sứ Hoa Kỳ Turner Shelton, đã bắt giữ một số người tham dự bữa tiệc ở Managua làm con tin sau khi giết chủ nhà của bữa tiệc, cựu bộ trưởng nông nghiệp Jose Maria Castillo, cho đến khi chính phủ Somoza đáp ứng yêu cầu của họ về một khoản tiền chuộc lớn và vận chuyển miễn phí đến Cuba. Somoza đã chấp thuận yêu cầu, và sau đó cử vệ binh quốc gia của mình ra vùng nông thôn để tìm kiếm những kẻ bắt cóc, những người bị phe đối lập mô tả là những kẻ khủng bố.

Ngày 10 tháng 1 năm 1978, Pedro Joaquín Chamorro Cardenal, biên tập viên của tờ báo quốc gia La Prensa và là người phản đối kịch liệt Somoza, đã bị ám sát. Những người lập kế hoạch và thủ phạm vụ giết người được cho là ở cấp cao nhất của chế độ Somoza.

Những người Sandinista đã vũ lực giành chính quyền vào tháng 7 năm 1979, lật đổ Somoza, và thúc đẩy cuộc di cư của phần lớn tầng lớp trung lưu, địa chủ giàu có và các chuyên gia của Nicaragua, nhiều người trong số họ đã định cư tại Hoa Kỳ. Chính quyền Carter đã quyết định làm việc với chính phủ mới, đồng thời kèm theo một điều khoản tịch thu viện trợ nếu phát hiện chính phủ này hỗ trợ các cuộc nổi dậy ở các nước láng giềng. Somoza đã trốn khỏi đất nước, và cuối cùng đến Paraguay, nơi ông bị ám sát vào tháng 9 năm 1980, được cho là bởi các thành viên của Đảng Công nhân Cách mạng Argentina.

Năm 1980, chính quyền Carter đã cung cấp 60.00 M USD viện trợ cho Nicaragua dưới thời Sandinista, nhưng viện trợ đã bị đình chỉ khi chính quyền thu được bằng chứng về việc Nicaragua vận chuyển vũ khí cho phiến quân El Salvador. Đa số người dân đứng về phía Nicaragua chống lại Sandinista.

3.7. Thời kỳ dân chủ hóa (1990-nay)

Trong cuộc tổng tuyển cử Nicaragua năm 1990, một liên minh các đảng chống Sandinista từ cả phe tả và phe hữu của phổ chính trị do Violeta Chamorro, vợ góa của Pedro Joaquín Chamorro Cardenal, lãnh đạo, đã đánh bại Sandinista. Thất bại này đã gây sốc cho những người Sandinista, những người đã kỳ vọng sẽ giành chiến thắng. Các cuộc thăm dò ý kiến cử tri Nicaragua cho thấy chiến thắng của Chamorro trước Daniel Ortega đạt được với đa số 55%. Chamorro là nữ tổng thống đầu tiên của Nicaragua. Ortega tuyên bố ông sẽ cai trị desde abajo (từ bên dưới). Chamorro nhậm chức với một nền kinh tế đổ nát, chủ yếu do chi phí tài chính và xã hội của Chiến tranh Contra với chính phủ do Sandinista lãnh đạo.

Trong cuộc tổng tuyển cử năm 1996, Daniel Ortega và những người Sandinista của FSLN lại thất bại, lần này là trước Arnoldo Alemán của Đảng Tự do Lập hiến (PLC).

Trong cuộc bầu cử năm 2001, PLC lại đánh bại FSLN, với Phó Tổng thống của Alemán, Enrique Bolaños, kế nhiệm ông làm tổng thống. Tuy nhiên, Alemán đã bị kết án và tuyên án vào năm 2003 20 năm tù vì tội tham ô, rửa tiền và tham nhũng; các nghị sĩ tự do và Sandinista đã kết hợp để tước bỏ quyền lực tổng thống của Tổng thống Bolaños và các bộ trưởng của ông, kêu gọi ông từ chức và đe dọa luận tội. Những người Sandinista cho biết họ không còn ủng hộ Bolaños sau khi Ngoại trưởng Hoa Kỳ Colin Powell yêu cầu Bolaños giữ khoảng cách với FSLN. Cuộc "đảo chính diễn biến chậm" này đã được ngăn chặn một phần nhờ áp lực từ các tổng thống Trung Mỹ, những người tuyên bố sẽ không công nhận bất kỳ phong trào nào loại bỏ Bolaños; Hoa Kỳ, OAS và Liên minh châu Âu cũng phản đối hành động này.

Nicaragua đã tham gia một thời gian ngắn vào Chiến tranh Iraq năm 2004 như một phần của Lữ đoàn Plus Ultra, một đội quân hỗn hợp.

Trước cuộc tổng tuyển cử ngày 5 tháng 11 năm 2006, Quốc hội Nicaragua đã thông qua một dự luật hạn chế hơn nữa việc phá thai ở Nicaragua. Do đó, Nicaragua là một trong năm quốc gia trên thế giới nơi phá thai là bất hợp pháp không có ngoại lệ.

Các cuộc bầu cử lập pháp và tổng thống diễn ra vào ngày 5 tháng 11 năm 2006. Ortega trở lại nắm quyền tổng thống với 37,99% số phiếu bầu. Tỷ lệ này đủ để giành chiến thắng ngay lập tức trong cuộc bầu cử tổng thống, do sự thay đổi trong luật bầu cử đã hạ tỷ lệ yêu cầu một cuộc bầu cử vòng hai từ 45% xuống 35% (với biên độ chiến thắng 5%). Cuộc tổng tuyển cử năm 2011 của Nicaragua đã dẫn đến việc Ortega tái đắc cử, với chiến thắng vang dội 62,46% số phiếu bầu. Năm 2014, Quốc hội đã thông qua những thay đổi hiến pháp cho phép Ortega tranh cử nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp.

Tháng 11 năm 2016, Ortega đã được bầu cho nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp (nhiệm kỳ thứ tư tổng thể của ông). Việc giám sát quốc tế các cuộc bầu cử ban đầu bị cấm, và do đó tính hợp lệ của các cuộc bầu cử đã bị tranh cãi, nhưng việc giám sát của OAS đã được công bố vào tháng 10. Các quan chức bầu cử Nicaragua báo cáo Ortega đã nhận được 72% số phiếu bầu. Tuy nhiên, Mặt trận Dân chủ Rộng rãi (FAD), đã thúc đẩy tẩy chay các cuộc bầu cử, tuyên bố rằng 70% cử tri đã bỏ phiếu trắng (trong khi các quan chức bầu cử tuyên bố tỷ lệ tham gia là 65,8%).

3.7.1. Các cuộc biểu tình năm 2018

Tháng 4 năm 2018, các cuộc biểu tình đã được tổ chức để phản đối một nghị định tăng thuế và giảm phúc lợi trong hệ thống hưu trí của đất nước. Các tổ chức báo chí độc lập địa phương đã ghi nhận ít nhất 19 người chết và hơn 100 người mất tích trong cuộc xung đột sau đó. Một phóng viên của NPR đã nói chuyện với những người biểu tình, họ giải thích rằng mặc dù vấn đề ban đầu là cải cách hưu trí, các cuộc nổi dậy lan rộng khắp đất nước phản ánh nhiều bất bình về thời gian cầm quyền của chính phủ, và cuộc đấu tranh là để Tổng thống Ortega và phó tổng thống của ông, vợ ông, từ chức. Ngày 24 tháng 4 năm 2018 đánh dấu ngày diễn ra cuộc tuần hành lớn nhất phản đối đảng Sandinista. Vào ngày 2 tháng 5 năm 2018, các nhà lãnh đạo sinh viên đại học đã đưa ra một thông báo công khai yêu cầu chính phủ trong vòng bảy ngày phải ấn định ngày giờ cho một cuộc đối thoại đã được hứa hẹn với người dân do các sự kiện đàn áp gần đây. Các sinh viên cũng đã lên kế hoạch cho một cuộc tuần hành ôn hòa khác vào cùng ngày. Tính đến tháng 5 năm 2018, ước tính số người chết lên tới 63 người, nhiều người trong số họ là sinh viên biểu tình, và số người bị thương lên tới hơn 400 người. Sau một chuyến thăm làm việc từ ngày 17 đến 21 tháng 5, Ủy ban Nhân quyền Liên Mỹ đã áp dụng các biện pháp phòng ngừa nhằm bảo vệ các thành viên của phong trào sinh viên và gia đình họ sau khi các lời khai cho thấy phần lớn họ đã phải chịu các hành vi bạo lực và đe dọa đến tính mạng vì sự tham gia của họ. Trong tuần cuối cùng của tháng 5, hàng ngàn người cáo buộc ông Ortega và vợ ông hành động như những kẻ độc tài đã tham gia nối lại các cuộc biểu tình chống chính phủ sau khi các cuộc đàm phán hòa bình đã cố gắng vẫn chưa được giải quyết. Việc đàn áp công khai bất đồng chính kiến và cảnh sát quân sự hóa hơn bắt đầu vào tháng 4 năm 2018, nhưng sự khởi đầu của việc đàn áp diễn ra từ từ.

Từ năm 2007 đến 2009, các đảng chính trị lớn của Nicaragua đã thảo luận về khả năng chuyển từ hệ thống tổng thống sang hệ thống nghị viện. Lý do của đề xuất này được cho là để tìm một cách hợp pháp cho Tổng thống Ortega ở lại quyền lực sau tháng 1 năm 2012, khi nhiệm kỳ chính phủ thứ hai và cuối cùng của ông dự kiến kết thúc. Ortega đã tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba vào tháng 11 năm 2016 và nhiệm kỳ thứ tư vào năm 2021; cả hai cuộc bầu cử đều bị hoen ố bởi các báo cáo đáng tin cậy về gian lận quy mô lớn, đe dọa cử tri và bắt giữ các nhà lãnh đạo đảng đối lập vì lý do chính trị. Các nhà quan sát độc lập đã bị cấm tham gia bỏ phiếu. OAS, Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đều mô tả cuộc bầu cử năm 2021 là một "trò hề" do những vấn đề này.

Tháng 11 năm 2024, chính phủ đã trình bày một bản cải cách hiến pháp một phần thiết lập những thay đổi sâu rộng trong chính phủ. Cải cách này định nghĩa Nicaragua là một nhà nước xã hội chủ nghĩa cách mạng với lá cờ của Mặt trận Giải phóng Dân tộc Sandinista là một biểu tượng quốc gia, không cho phép các hành vi vi phạm "các nguyên tắc an ninh, hòa bình và phúc lợi được thiết lập trong Hiến pháp", và tuyên bố những người chống đối những điều này là "những kẻ phản bội tổ quốc", dù ở trong hay ngoài lãnh thổ quốc gia. Cải cách này cũng tăng cường quyền lực tổng thống bằng cách thiết lập một đồng tổng thống có khả năng "điều phối" với các "cơ quan nhà nước" khác như lập pháp, tư pháp và hành pháp. Trong số những thay đổi khác, cải cách tăng nhiệm kỳ tổng thống từ 5 lên 6 năm, thành lập một lực lượng cảnh sát dân sự tự nguyện làm "cơ quan phụ trợ hỗ trợ Cảnh sát Quốc gia", và hạn chế bất kỳ bài phát biểu hoặc hoạt động tôn giáo nào "vi phạm trật tự công cộng" và các nguyên tắc hiến pháp. Cải cách này đã bị OAS và các nhân vật đối lập chỉ trích rộng rãi là chính thức hóa các hành vi đàn áp, loại bỏ sự kiểm tra và cân bằng, và thiết lập một "chế độ độc tài hai đầu". Nó đã bị lên án là "sự vi phạm nhân quyền trắng trợn nhất" vì "đó là về hiến pháp". OAS còn chỉ trích cải cách này là "bất hợp pháp" và là một "hình thức thể chế hóa kỳ dị một chế độ độc tài hôn nhân". Các cơ quan truyền thông khác, bao gồm Diálogo Político của Uruguay, đã lên án các cải cách này là thiết lập một chính phủ toàn trị. Cải cách hiến pháp một phần đã được thông qua trong phiên điều trần đầu tiên vào tháng 11 năm 2024 và phiên điều trần thứ hai vào tháng 1 năm 2025, nơi cơ quan lập pháp đã thảo luận và phê chuẩn từng điều một, hoàn thành việc thông qua vào cuối tháng.

4.1. Địa hình

Nicaragua có thể được chia thành ba vùng địa hình chính: vùng đất thấp Thái Bình Dương màu mỡ, vùng cao nguyên trung tâm phía Bắc gồ ghề và mát mẻ hơn, và vùng đất thấp Caribe rộng lớn.

4.1.1. Vùng đất thấp Thái Bình Dương

Nằm ở phía tây đất nước, vùng đất thấp này bao gồm một đồng bằng rộng lớn, nóng và màu mỡ. Nổi bật trên đồng bằng này là một số núi lửa lớn thuộc Dãy núi Cordillera Los Maribios, bao gồm Mombacho ngay bên ngoài Granada, và Momotombo gần León. Vùng đất thấp trải dài từ Vịnh Fonseca đến biên giới Thái Bình Dương của Nicaragua với Costa Rica ở phía nam Hồ Nicaragua. Hồ Nicaragua là hồ nước ngọt lớn nhất Trung Mỹ (lớn thứ 20 thế giới) và là nơi sinh sống của một số loài cá mập nước ngọt hiếm thấy trên thế giới (cá mập Nicaragua). Vùng đất thấp Thái Bình Dương là nơi đông dân nhất, với hơn một nửa dân số cả nước.
Các vụ phun trào của 40 ngọn núi lửa ở miền tây Nicaragua, nhiều trong số đó vẫn còn hoạt động, đôi khi đã tàn phá các khu định cư nhưng cũng làm giàu cho đất đai bằng các lớp tro màu mỡ. Hoạt động địa chất tạo ra núi lửa cũng gây ra các trận động đất mạnh. Các cơn chấn động xảy ra thường xuyên trên khắp vùng Thái Bình Dương, và các trận động đất đã gần như phá hủy thủ đô Managua nhiều hơn một lần.
Hầu hết vùng Thái Bình Dương là tierra caliente, "vùng đất nóng" của vùng nhiệt đới châu Mỹ thuộc Tây Ban Nha ở độ cao dưới 0.6 K m ^{(2.00 K ft)}. Nhiệt độ hầu như không đổi trong suốt cả năm, với mức cao nhất dao động trong khoảng từ 29.444444444444443 °C ^{(85 °F)} đến 32.22222222222222 °C ^{(90 °F)}. Sau một mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4, mưa bắt đầu vào tháng 5 và tiếp tục đến tháng 10, mang lại cho vùng đất thấp Thái Bình Dương lượng mưa từ 1.0 m ^{(40 in)} đến 1.5 m ^{(60 in)}. Đất tốt và khí hậu thuận lợi kết hợp lại khiến miền tây Nicaragua trở thành trung tâm kinh tế và nhân khẩu học của đất nước. Bờ tây nam của Hồ Nicaragua nằm cách Thái Bình Dương trong vòng 24140 m ^{(15 mile)}. Do đó, hồ và sông San Juan thường được đề xuất vào thế kỷ 19 như là phần dài nhất của một tuyến kênh đào qua eo đất Trung Mỹ. Các đề xuất về kênh đào được định kỳ xem xét lại trong thế kỷ 20 và 21. Khoảng một thế kỷ sau khi Kênh đào Panama mở cửa, viễn cảnh về một kênh đào sinh thái Nicaragua vẫn là một chủ đề được quan tâm.
Ngoài các cộng đồng ven biển và khu nghỉ dưỡng, vùng đất thấp Thái Bình Dương còn chứa đựng hầu hết kiến trúc và hiện vật thuộc địa Tây Ban Nha của Nicaragua. Các thành phố như León và Granada có rất nhiều kiến trúc thuộc địa; được thành lập vào năm 1524, Granada là thành phố thuộc địa lâu đời nhất ở châu Mỹ.

4.1.2. Cao nguyên trung tâm phía Bắc

Miền Bắc Nicaragua là vùng đa dạng nhất, sản xuất cà phê, gia súc, các sản phẩm sữa, rau, gỗ, vàng và hoa. Những khu rừng rộng lớn, sông ngòi và địa lý của nó phù hợp cho du lịch sinh thái.
Cao nguyên trung tâm là một khu vực ít dân cư và kém phát triển kinh tế hơn đáng kể ở phía bắc, nằm giữa Hồ Nicaragua và Caribe. Hình thành nên tierra templada của đất nước, hay "vùng đất ôn hòa", ở độ cao từ 0.6 K m ^{(2.00 K ft)} đến 1.5 K m ^{(5.00 K ft)}, cao nguyên có nhiệt độ ôn hòa với mức cao nhất hàng ngày từ 23.88888888888889 °C ^{(75 °F)} đến 26.666666666666668 °C ^{(80 °F)}. Vùng này có mùa mưa dài hơn và ẩm ướt hơn vùng đất thấp Thái Bình Dương, khiến xói mòn trở thành một vấn đề trên các sườn dốc của nó. Địa hình gồ ghề, đất nghèo nàn và mật độ dân số thấp đặc trưng cho toàn bộ khu vực, nhưng các thung lũng phía tây bắc lại màu mỡ và có nhiều người sinh sống.
Khu vực này có khí hậu mát mẻ hơn vùng đất thấp Thái Bình Dương. Khoảng một phần tư nông nghiệp của đất nước diễn ra ở vùng này, với cà phê được trồng trên các sườn núi cao hơn. Sồi, thông, rêu, dương xỉ và phong lan rất phong phú trong các rừng mây của khu vực.
Đời sống chim chóc trong các khu rừng của vùng trung tâm bao gồm quetzal, sẻ thông vàng, chim ruồi, giẻ cùi và toucanet lục bảo.

4.1.3. Vùng đất thấp Caribe

Vùng rừng mưa rộng lớn này được tưới tiêu bởi một số con sông lớn và có dân cư thưa thớt. Khu vực này chiếm 57% diện tích lãnh thổ quốc gia và hầu hết tài nguyên khoáng sản. Nó đã bị khai thác nặng nề, nhưng vẫn còn nhiều đa dạng tự nhiên. Sông Rio Coco là con sông lớn nhất ở Trung Mỹ; nó tạo thành biên giới với Honduras. Đường bờ biển Caribe quanh co hơn nhiều so với đường bờ biển Thái Bình Dương nhìn chung thẳng tắp của nó; các đầm phá và châu thổ làm cho nó rất không đều.
Khu dự trữ sinh quyển Bosawás của Nicaragua nằm ở vùng đất thấp Đại Tây Dương, một phần trong số đó nằm ở đô thị Siuna; nó bảo vệ 1.80 M acre rừng La Mosquitia - gần 7% diện tích đất nước - khiến nó trở thành rừng mưa lớn nhất phía bắc Amazon ở Brasil.
Các đô thị Siuna, Rosita, và Bonanza, được gọi là "Tam giác Khai mỏ", nằm ở vùng được gọi là Vùng tự trị Bờ biển Bắc Caribe, ở vùng đất thấp Caribe. Bonanza vẫn còn một mỏ vàng đang hoạt động thuộc sở hữu của HEMCO. Siuna và Rosita không có mỏ đang hoạt động nhưng việc đãi vàng vẫn rất phổ biến trong vùng.
Bờ biển phía đông nhiệt đới của Nicaragua rất khác biệt so với phần còn lại của đất nước. Khí hậu chủ yếu là nhiệt đới, với nhiệt độ cao và độ ẩm cao. Xung quanh thành phố chính của khu vực là Bluefields, tiếng Anh được sử dụng rộng rãi cùng với tiếng Tây Ban Nha chính thức. Dân số ở đây giống với dân số ở nhiều cảng Caribe điển hình hơn là phần còn lại của Nicaragua.
Có thể quan sát thấy rất nhiều loài chim bao gồm đại bàng, chim toucan, vẹt đuôi dài và vẹt macaw. Các loài động vật khác trong khu vực bao gồm các loài khỉ, thú ăn kiến, hươu đuôi trắng và heo vòi.

4.2. Khí hậu

Nicaragua có khí hậu nhiệt đới, nhưng có sự khác biệt đáng kể giữa các vùng.

• Vùng đất thấp Thái Bình Dương: Đặc trưng bởi kiểu khí hậu xavan nhiệt đới (phân loại khí hậu Köppen Aw). Mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4, gần như không có mưa. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, với lượng mưa hàng năm dao động từ 1.00 K mm đến 1.50 K mm. Nhiệt độ cao và khá ổn định quanh năm, trung bình khoảng 27 °C.
• Cao nguyên trung tâm phía Bắc: Có khí hậu mát mẻ hơn do độ cao. Lượng mưa cao hơn vùng Thái Bình Dương, đặc biệt ở sườn phía đông đón gió. Nhiệt độ trung bình có thể thấp hơn, và một số khu vực cao có thể được coi là tierra templada (vùng đất ôn hòa).
• Vùng đất thấp Caribe: Có kiểu khí hậu rừng mưa nhiệt đới (phân loại khí hậu Köppen Af), với mưa nhiều quanh năm. Lượng mưa hàng năm có thể vượt quá 2.50 K mm, thậm chí lên tới 4.00 K mm ở một số khu vực. Nhiệt độ cao và độ ẩm cũng cao. Khu vực này thường xuyên hứng chịu các cơn bão nhiệt đới và cuồng phong từ Đại Tây Dương, như Bão Mitch năm 1998 gây ra thiệt hại nặng nề.

Nicaragua nằm trong vành đai bão Đại Tây Dương và thường xuyên bị ảnh hưởng bởi các cơn bão, đặc biệt là vào cuối mùa mưa. Hiện tượng El Niño và La Niña cũng ảnh hưởng đến lượng mưa và nhiệt độ của đất nước.

4.3. Hệ động thực vật và Môi trường

Nicaragua là nơi sinh sống của một hệ thực vật và động vật vô cùng phong phú. Nằm ở giữa châu Mỹ, vị trí đắc địa này đã cho phép đất nước này trở thành nơi trú ngụ của một sự đa dạng sinh học lớn. Yếu tố này, cùng với thời tiết và sự thay đổi độ cao nhẹ, cho phép đất nước này có 248 loài lưỡng cư và bò sát, 183 loài động vật có vú, 705 loài chim, 640 loài cá và khoảng 5.796 loài thực vật.

Vùng rừng lớn nằm ở phía đông của đất nước. Rừng mưa được tìm thấy ở Tỉnh Río San Juan và ở các vùng tự trị RAAN và RAAS. Quần xã sinh vật này tập hợp sự đa dạng sinh học lớn nhất trong cả nước và phần lớn được bảo vệ bởi Khu bảo tồn sinh học Indio Maíz ở phía nam và Khu dự trữ sinh quyển Bosawás ở phía bắc. Các khu rừng rậm Nicaragua, chiếm khoảng 2.40 M acre, được coi là lá phổi của Trung Mỹ và bao gồm rừng mưa lớn thứ hai ở châu Mỹ.

Hiện có 78 khu bảo tồn ở Nicaragua, bao gồm hơn 22.00 K km², tương đương khoảng 17% diện tích đất liền của nó. Chúng bao gồm các khu trú ẩn động vật hoang dã và khu bảo tồn thiên nhiên che chở một loạt các hệ sinh thái. Cho đến nay, có hơn 1.400 loài động vật đã được phân loại ở Nicaragua. Khoảng 12.000 loài thực vật đã được phân loại cho đến nay ở Nicaragua, với ước tính khoảng 5.000 loài chưa được phân loại.

Cá mập bò là một loài cá mập có thể sống sót trong một thời gian dài trong nước ngọt. Nó có thể được tìm thấy ở Hồ Nicaragua và Sông San Juan, nơi nó thường được gọi là "cá mập Nicaragua". Gần đây, Nicaragua đã cấm đánh bắt cá mập Nicaragua và cá đao nước ngọt để đối phó với sự suy giảm số lượng của các loài động vật này.

Mặc dù có sự đa dạng sinh học phong phú, Nicaragua phải đối mặt với các vấn đề môi trường như phá rừng, xói mòn đất, ô nhiễm nguồn nước và tác động của biến đổi khí hậu. Các nỗ lực bảo tồn đang được tiến hành, nhưng gặp nhiều thách thức do hạn chế về nguồn lực và áp lực từ các hoạt động kinh tế. Việc khai thác gỗ bất hợp pháp và mở rộng nông nghiệp là những nguyên nhân chính gây mất rừng. Các dự án phát triển lớn như kế hoạch xây dựng Kênh đào Nicaragua cũng gây lo ngại về tác động môi trường tiềm tàng.

5.1. Cơ cấu chính phủ

Nicaragua là một nước cộng hòa tổng thống. Tổng thống là người đứng đầu nhà nước và chính phủ, được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 5 năm (hiến pháp sửa đổi năm 2014 đã loại bỏ giới hạn nhiệm kỳ). Tổng thống bổ nhiệm Hội đồng Bộ trưởng. Quốc hội Nicaragua (Asamblea Nacional) là cơ quan lập pháp đơn viện, gồm 92 thành viên, trong đó 90 người được bầu theo đại diện tỷ lệ cho nhiệm kỳ 5 năm, 1 người là tổng thống mãn nhiệm và 1 người là ứng cử viên tổng thống về nhì trong cuộc bầu cử gần nhất. Tòa án Tư pháp Tối cao là cơ quan tư pháp cao nhất.

Tuy nhiên, kể từ khi Daniel Ortega đắc cử vào năm 2006, các chuẩn mực dân chủ tự do và quyền cá nhân trên thực tế đã suy giảm, một quá trình được gọi là suy thoái dân chủ. Các đảng phái khác ngoài đảng cầm quyền FSLN đã bị đàn áp thông qua các vụ bắt giữ và giam giữ tùy tiện các ứng cử viên và nhà hoạt động đối lập. Hầu hết các công việc trong chính phủ trên thực tế đều yêu cầu phải là thành viên của FSLN. Truyền thông đối lập đã bị đàn áp thông qua việc bắt giữ các nhà báo và tịch thu các tài liệu phát thanh và in ấn.

Từ năm 2007 đến 2009, các đảng chính trị lớn của Nicaragua đã thảo luận về khả năng chuyển từ hệ thống tổng thống sang hệ thống nghị viện. Lý do được cho là của đề xuất này là để tìm một cách hợp pháp cho Tổng thống Ortega ở lại quyền lực sau tháng 1 năm 2012, khi nhiệm kỳ chính phủ thứ hai và cuối cùng của ông dự kiến kết thúc. Ortega đã tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba vào tháng 11 năm 2016 và nhiệm kỳ thứ tư vào năm 2021; cả hai cuộc bầu cử đều bị hoen ố bởi các báo cáo đáng tin cậy về gian lận quy mô lớn, đe dọa cử tri và bắt giữ các nhà lãnh đạo đảng đối lập vì lý do chính trị. Các nhà quan sát độc lập đã bị cấm tham gia bỏ phiếu. OAS, Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đều mô tả cuộc bầu cử năm 2021 là một "trò hề" do những vấn đề này.

Tháng 11 năm 2024, chính phủ đã trình bày một bản cải cách hiến pháp một phần, thiết lập những thay đổi sâu rộng trong chính phủ. Cải cách này định nghĩa Nicaragua là một nhà nước xã hội chủ nghĩa cách mạng với lá cờ của Mặt trận Giải phóng Dân tộc Sandinista là một biểu tượng quốc gia, không cho phép các hành vi vi phạm "các nguyên tắc an ninh, hòa bình và phúc lợi được thiết lập trong Hiến pháp", và tuyên bố những người chống đối những điều này là "những kẻ phản bội tổ quốc", dù ở trong hay ngoài lãnh thổ quốc gia. Cải cách này cũng tăng cường quyền lực tổng thống bằng cách thiết lập một đồng tổng thống có khả năng "điều phối" với các "cơ quan nhà nước" khác như lập pháp, tư pháp và hành pháp. Trong số những thay đổi khác, cải cách tăng nhiệm kỳ tổng thống từ 5 lên 6 năm, thành lập một lực lượng cảnh sát dân sự tự nguyện làm "cơ quan phụ trợ hỗ trợ Cảnh sát Quốc gia", và hạn chế bất kỳ bài phát biểu hoặc hoạt động tôn giáo nào "vi phạm trật tự công cộng" và các nguyên tắc hiến pháp. Cải cách này đã bị OAS và các nhân vật đối lập chỉ trích rộng rãi là chính thức hóa các hành vi đàn áp, loại bỏ sự kiểm tra và cân bằng, và thiết lập một "chế độ độc tài hai đầu". Nó đã bị lên án là "sự vi phạm nhân quyền trắng trợn nhất" vì "đó là về hiến pháp". OAS còn chỉ trích cải cách này là "bất hợp pháp" và là một "hình thức thể chế hóa kỳ dị một chế độ độc tài hôn nhân". Các cơ quan truyền thông khác, bao gồm Diálogo Político của Uruguay, đã lên án các cải cách này là thiết lập một chính phủ toàn trị. Cải cách hiến pháp một phần đã được thông qua trong phiên điều trần đầu tiên vào tháng 11 năm 2024 và phiên điều trần thứ hai vào tháng 1 năm 2025, nơi cơ quan lập pháp đã thảo luận và phê chuẩn từng điều một, hoàn thành việc thông qua vào cuối tháng.

5.2. Các đảng phái chính và xu hướng chính trị

Đảng chính trị lớn nhất và cầm quyền hiện nay là Mặt trận Giải phóng Dân tộc Sandinista (FSLN), do Tổng thống Daniel Ortega lãnh đạo. Ortega đã trở lại nắm quyền từ năm 2007 và liên tục tái đắc cử trong các cuộc bầu cử bị nhiều tổ chức quốc tế và phe đối lập cho là thiếu công bằng và minh bạch. Các đảng đối lập chính bao gồm các nhóm tự do và bảo thủ, nhưng đã bị suy yếu đáng kể do các biện pháp đàn áp của chính phủ.

Xu hướng chính trị hiện tại ở Nicaragua được đặc trưng bởi sự tập trung quyền lực vào tay Tổng thống Ortega và FSLN, sự xói mòn các thể chế dân chủ, hạn chế quyền tự do dân sự và chính trị, và đàn áp những người bất đồng chính kiến. Các cuộc biểu tình năm 2018 đã bị đàn áp mạnh mẽ, dẫn đến hàng trăm người chết và hàng ngàn người phải lưu vong. Tình hình nhân quyền ngày càng xấu đi, với các báo cáo về bắt giữ tùy tiện, tra tấn và thiếu xét xử công bằng. Những diễn biến này đã dẫn đến sự lên án từ cộng đồng quốc tế và các lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu.

5.3. Quan hệ đối ngoại

Nicaragua theo đuổi một chính sách đối ngoại độc lập, nhưng trong những năm gần đây đã tăng cường quan hệ với các quốc gia có tư tưởng chống Mỹ như Venezuela, Cuba, Nga và Iran. Nicaragua là thành viên của Liên minh Bolivar cho châu Mỹ (ALBA). Nước này cũng có tranh chấp lãnh thổ với Colombia về Quần đảo San Andrés y Providencia và Bãi Quita Sueño, và với Costa Rica về tranh chấp biên giới liên quan đến Sông San Juan.

Quan hệ với Hoa Kỳ đã trở nên căng thẳng do những lo ngại của Hoa Kỳ về tình hình dân chủ và nhân quyền ở Nicaragua. Hoa Kỳ đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức Nicaragua và các thực thể liên quan đến chính phủ Ortega.

Nicaragua đã thiết lập quan hệ ngoại giao với Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa vào tháng 12 năm 2021, sau khi cắt đứt quan hệ với Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan). Trước đó, Nicaragua từng có quan hệ với Trung Quốc đại lục từ 1985 đến 1990 dưới thời chính quyền Sandinista đầu tiên, sau đó chuyển sang công nhận Đài Loan.

Về vấn đề Ukraina, vào tháng 10 năm 2022, Nicaragua đã bỏ phiếu chống lại nghị quyết của Liên Hợp Quốc lên án việc Nga sáp nhập các vùng lãnh thổ của Ukraina. Tháng 6 năm 2022, Nicaragua đã cho phép quân đội Nga, cùng với quân đội từ một số quốc gia khác bao gồm Cuba và Hoa Kỳ (có điều kiện), đóng quân tạm thời trên lãnh thổ với mục đích huấn luyện và hợp tác. Nước này cũng đã rời Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ (OAS) vào tháng 11 năm 2023 sau những chỉ trích của tổ chức này về cuộc bầu cử năm 2021.

5.4. Quân đội

Lực lượng Vũ trang Nicaragua bao gồm Lục quân, Hải quân và Không quân. Có khoảng 14.000 quân nhân tại ngũ, ít hơn nhiều so với thời kỳ Cách mạng Nicaragua. Một phần của lực lượng vũ trang trước đây, được gọi là Vệ binh Quốc gia, đã được sáp nhập vào Cảnh sát Quốc gia Nicaragua. Tuổi phục vụ trong quân đội là 17 và không có chế độ bắt buộc. Tính đến năm 2006, ngân sách quân sự chiếm khoảng 0,7% chi tiêu của Nicaragua. Năm 2010, ngân sách quốc phòng là 41.00 M USD. Nicaragua đã ký Hiệp ước Cấm Vũ khí Hạt nhân của Liên Hợp Quốc vào năm 2017.

5.5. Thực thi pháp luật và Trật tự công cộng

Cảnh sát Quốc gia Nicaragua (Policía Nacional Nicaragüense) chịu trách nhiệm về các chức năng cảnh sát thông thường và đôi khi phối hợp với quân đội Nicaragua. Theo một báo cáo gần đây của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, tham nhũng lan tràn, đặc biệt là trong ngành thực thi pháp luật và tư pháp, và các vụ bắt giữ tùy tiện, tra tấn và điều kiện nhà tù khắc nghiệt là chuyện thường tình.
Mặc dù vậy, Nicaragua có một trong những tỷ lệ giết người cố ý thấp nhất ở Trung Mỹ, theo Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc, với tỷ lệ giết người là 11 trên 100.000 dân tính đến năm 2021. Các loại tội phạm chính bao gồm trộm cắp, cướp giật và bạo lực gia đình. Tình trạng bất ổn chính trị từ năm 2018 đã dẫn đến sự gia tăng các vụ vi phạm nhân quyền do lực lượng an ninh gây ra, bao gồm cả các nhóm bán quân sự ủng hộ chính phủ. Hệ thống tư pháp bị chỉ trích là thiếu độc lập và chịu ảnh hưởng chính trị.

6.1. Các thành phố lớn

Thủ đô Managua là thành phố lớn nhất, đóng vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của đất nước. León và Granada là hai thành phố lịch sử quan trọng, nổi tiếng với kiến trúc thuộc địa và là những điểm thu hút khách du lịch lớn. Các thành phố khác có tầm quan trọng bao gồm Masaya, trung tâm thủ công mỹ nghệ; Matagalpa và Jinotega ở vùng cao nguyên trồng cà phê; và Bluefields cùng Bilwi (trước đây là Puerto Cabezas) là các trung tâm chính ở vùng Caribe.

7.1. Cơ cấu và hiện trạng kinh tế

Nicaragua là một trong những quốc gia nghèo nhất ở châu Mỹ. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) theo sức mua tương đương (PPP) vào năm 2008 ước tính là 17.37 B USD. Ngành nông nghiệp chiếm 15,5% GDP, tỷ lệ cao nhất ở Trung Mỹ. Kiều hối chiếm hơn 15% GDP của Nicaragua, với gần một tỷ đô la Mỹ được người Nicaragua sống ở nước ngoài gửi về nước mỗi năm. Nền kinh tế tăng trưởng với tốc độ khoảng 4% vào năm 2011. Tuy nhiên, đến năm 2019, do các loại thuế hạn chế và xung đột dân sự, Nicaragua ghi nhận mức tăng trưởng âm -3,9%; Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo năm 2020 sẽ giảm thêm 6% do COVID-19.

Theo Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), 48% dân số Nicaragua sống dưới ngưỡng nghèo, 79,9% dân số sống với ít hơn 2 USD mỗi ngày, và theo số liệu của Liên Hợp Quốc, 80% người bản địa (chiếm 5% dân số) sống với ít hơn 1 USD mỗi ngày. Nợ nước ngoài vẫn là một gánh nặng đáng kể.

Theo Ngân hàng Thế giới, Nicaragua xếp thứ 123 trong số 190 nền kinh tế tốt nhất để bắt đầu kinh doanh. Năm 2007, nền kinh tế Nicaragua được Heritage Foundation (một tổ chức tư vấn bảo thủ) đánh giá là "tự do 62,7%", với mức độ tự do cao về tài chính, chính phủ, lao động, đầu tư, tài chính và thương mại. Nicaragua xếp thứ 61 về Chỉ số Tự do Kinh tế và thứ 14 (trong số 29) ở châu Mỹ. Trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu năm 2024, Nicaragua xếp thứ 124.

Tháng 3 năm 2007, Ba Lan và Nicaragua đã ký một thỏa thuận xóa 30.60 M USD nợ mà chính phủ Nicaragua đã vay trong những năm 1980. Lạm phát giảm từ 33.500% năm 1988 xuống 9,45% năm 2006, và nợ nước ngoài đã giảm một nửa.

Nicaragua hiện là thành viên của Liên minh Bolivar cho châu Mỹ (ALBA). ALBA đã đề xuất tạo ra một loại tiền tệ mới, Sucre, để sử dụng giữa các thành viên của mình.

7.2. Các ngành kinh tế chính

• Nông nghiệp: Là trụ cột của nền kinh tế, chiếm 60% tổng kim ngạch xuất khẩu và mang lại khoảng 300.00 M USD mỗi năm. Các sản phẩm chính bao gồm cà phê (chủ yếu từ cao nguyên trung tâm phía bắc), chuối, mía đường (trồng ở vùng tây bắc gần cảng Corinto), thuốc lá (trở thành cây trồng thương mại quan trọng từ những năm 1990, xuất khẩu lá và xì gà khoảng 200.00 M USD mỗi năm), thịt bò, và sắn. Ngành nông nghiệp được hưởng lợi từ mối quan hệ chặt chẽ với Venezuela. Chính phủ đã nỗ lực đa dạng hóa nông nghiệp với các loại cây trồng mới như đậu phộng, vừng, dưa và hành tây. Tuy nhiên, xói mòn đất và ô nhiễm từ việc sử dụng nhiều thuốc trừ sâu là những vấn đề nghiêm trọng.
• Chăn nuôi: Ngành chăn nuôi gia súc, đặc biệt là bò, đóng góp vào xuất khẩu thịt bò.
• Khai khoáng: Đang trở thành một ngành công nghiệp lớn, mặc dù chỉ đóng góp dưới 1% GDP. Vàng là một trong những khoáng sản được khai thác.
• Công nghiệp chế tạo: Chủ yếu là các nhà máy maquiladora (gia công hàng xuất khẩu). Sự tăng trưởng của ngành này đã chậm lại do cạnh tranh từ các thị trường châu Á. Ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống cũng có vai trò nhất định.
• Thủy sản: Tàu cá ở vùng Caribe đánh bắt tôm và tôm hùm để chế biến tại các nhà máy ở Puerto Cabezas, Bluefields và Laguna de Perlas. Ngành đánh bắt rùa từng phát triển mạnh nhưng đã sụp đổ do khai thác quá mức.
• Xuất nhập khẩu: Các mặt hàng xuất khẩu chính là cà phê, thịt bò, vàng, đường, đậu phộng, tôm và tôm hùm, thuốc lá và xì gà. Các thị trường xuất khẩu chính bao gồm Hoa Kỳ, El Salvador, Honduras và Costa Rica. Nicaragua nhập khẩu chủ yếu hàng tiêu dùng, máy móc thiết bị, nguyên liệu thô và các sản phẩm dầu mỏ.

Mức lương tối thiểu của Nicaragua thuộc hàng thấp nhất ở châu Mỹ và trên thế giới. Đất đai là cơ sở truyền thống của sự giàu có, với tài sản lớn đến từ việc xuất khẩu các mặt hàng chủ lực. Gần như toàn bộ tầng lớp thượng lưu và gần một phần tư tầng lớp trung lưu là những chủ đất lớn. Một nghiên cứu của chính phủ năm 1985 đã phân loại 69,4% dân số là nghèo. Công nhân nông thôn phụ thuộc vào lao động nông nghiệp làm công ăn lương, đặc biệt là cà phê và bông. Tầng lớp nghèo thành thị đặc trưng bởi khu vực kinh tế phi chính thức.

7.3. Du lịch

Đến năm 2006, du lịch đã trở thành ngành công nghiệp lớn thứ hai ở Nicaragua. Trước đó, du lịch đã tăng trưởng khoảng 70% trên toàn quốc trong khoảng thời gian 7 năm, với tỷ lệ 10%-16% hàng năm. Sự gia tăng và tăng trưởng này đã dẫn đến thu nhập từ du lịch tăng hơn 300% trong khoảng thời gian 10 năm. Sự tăng trưởng của ngành du lịch cũng đã tác động tích cực đến các ngành nông nghiệp, thương mại và tài chính, cũng như ngành xây dựng. Tổng thống Daniel Ortega đã tuyên bố ý định sử dụng du lịch để chống đói nghèo trên khắp đất nước. Kết quả đối với nền kinh tế dựa vào du lịch của Nicaragua rất đáng kể, với việc quốc gia này chào đón một triệu khách du lịch trong một năm dương lịch lần đầu tiên trong lịch sử vào năm 2010.

Hàng năm có khoảng 60.000 công dân Hoa Kỳ đến thăm Nicaragua, chủ yếu là doanh nhân, khách du lịch và những người đến thăm người thân. Khoảng 5.300 người từ Hoa Kỳ cư trú tại Nicaragua. Phần lớn khách du lịch đến Nicaragua là từ Hoa Kỳ, Trung hoặc Nam Mỹ và châu Âu. Theo Bộ Du lịch Nicaragua (INTUR), các thành phố thuộc địa León và Granada là những điểm đến ưa thích của khách du lịch. Ngoài ra, các thành phố Masaya, Rivas và các địa điểm như San Juan del Sur, El Ostional, Pháo đài Immaculate Conception, Đảo Ometepe, núi lửa Mombacho và Quần đảo Corn cùng nhiều địa điểm khác là những điểm thu hút khách du lịch chính. Thêm vào đó, du lịch sinh thái, câu cá thể thao và lướt sóng thu hút nhiều khách du lịch đến Nicaragua.

Theo chương trình tin tức TV Noticias, các điểm thu hút chính ở Nicaragua đối với khách du lịch là các bãi biển, các tuyến đường danh lam thắng cảnh, kiến trúc của các thành phố như León và Granada, du lịch sinh thái, và du lịch nông nghiệp đặc biệt ở miền bắc Nicaragua. Nhờ sự gia tăng của ngành du lịch, Nicaragua đã chứng kiến đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng 79,1% từ năm 2007 đến 2009.

Nicaragua được gọi là "vùng đất của hồ và núi lửa" do số lượng đầm phá và hồ, và chuỗi núi lửa chạy từ bắc xuống nam dọc theo phía Thái Bình Dương của đất nước. Ngày nay, chỉ có 7 trong số 50 núi lửa ở Nicaragua được coi là đang hoạt động. Nhiều ngọn núi lửa này mang lại một số khả năng tuyệt vời cho khách du lịch với các hoạt động như đi bộ đường dài, leo núi, cắm trại, và bơi lội trong các hồ miệng núi lửa.

Khu bảo tồn thiên nhiên Laguna Apoyo được tạo ra bởi sự phun trào của Núi lửa Apoyo khoảng 23.000 năm trước, để lại một miệng núi lửa rộng 7 km dần dần chứa đầy nước. Nó được bao quanh bởi bức tường miệng núi lửa cũ. Vành đai của đầm phá được bao quanh bởi các nhà hàng, nhiều trong số đó có sẵn kayak. Bên cạnh việc khám phá khu rừng xung quanh, nhiều môn thể thao dưới nước được thực hiện trong đầm phá, đáng chú ý nhất là chèo thuyền kayak.

Trượt cát đã trở thành một điểm thu hút phổ biến tại núi lửa Cerro Negro ở León. Cả núi lửa không hoạt động và đang hoạt động đều có thể leo lên được. Một số núi lửa được du khách ghé thăm nhiều nhất bao gồm Núi lửa Masaya, Momotombo, Mombacho, Cosigüina và Maderas và Concepción của Ometepe.

Du lịch sinh thái nhằm mục đích có ý thức về mặt sinh thái và xã hội; nó tập trung vào văn hóa địa phương, vùng hoang dã và phiêu lưu. Du lịch sinh thái của Nicaragua đang phát triển qua từng năm. Nó tự hào có một số chuyến tham quan du lịch sinh thái và những địa điểm hoàn hảo cho những người thích phiêu lưu. Nicaragua có ba vùng sinh thái (Thái Bình Dương, Trung tâm và Đại Tây Dương) chứa núi lửa, rừng mưa nhiệt đới và đất nông nghiệp. Phần lớn các nhà nghỉ sinh thái và các điểm đến du lịch tập trung vào môi trường khác được tìm thấy trên Đảo Ometepe, nằm giữa Hồ Nicaragua, chỉ cách Granada một giờ đi thuyền. Trong khi một số thuộc sở hữu nước ngoài, những nơi khác thuộc sở hữu của các gia đình địa phương.

7.4. Cơ sở hạ tầng

Cơ sở hạ tầng của Nicaragua còn nhiều hạn chế, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và Caribe.

• Giao thông:
  • Đường bộ: Mạng lưới đường bộ còn hạn chế, nhiều tuyến đường chưa được trải nhựa, gây khó khăn cho việc đi lại, đặc biệt trong mùa mưa. Tuyến đường mới nối Nueva Guinea và Bluefields hoàn thành năm 2019 đã cải thiện kết nối với vùng Caribe. Vận tải công cộng chủ yếu bằng xe buýt.
  • Cảng biển: Các cảng chính bao gồm Corinto ở Thái Bình Dương và Bluefields, Puerto Cabezas (Bilwi) ở Caribe.
  • Sân bay: Sân bay quốc tế Augusto C. Sandino ở Managua là sân bay chính. Có 147 sân bay vào năm 2013, nhưng đa số là các đường băng nhỏ. Nicaragua không còn hệ thống đường sắt từ tháng 9 năm 2001.
• Năng lượng: Nicaragua phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch nhập khẩu để phát điện (76% là nhiệt điện). Tuy nhiên, quốc gia này có tiềm năng lớn về năng lượng tái tạo, bao gồm thủy điện, năng lượng địa nhiệt, năng lượng gió và năng lượng mặt trời. Chính phủ đã đặt mục tiêu tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo. Các dự án thủy điện đã được mở rộng.
• Truyền thông: Dịch vụ điện thoại cố định và Internet có tỷ lệ thâm nhập thấp hơn so với các nước khác trong khu vực, đặc biệt ở nông thôn. Điện thoại di động ngày càng phổ biến.
• Kênh đào Nicaragua: Chính phủ Nicaragua đã xem xét việc xây dựng một kênh đào mới nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, với hy vọng mang lại "độc lập kinh tế". Tuy nhiên, dự án này gây ra nhiều lo ngại về tác động môi trường và xã hội, và đến nay vẫn chưa được khởi công. Các nhà khoa học đã bày tỏ lo ngại về tác động môi trường, nhưng chính phủ cho rằng con kênh sẽ mang lại lợi ích cho đất nước bằng cách tạo ra việc làm mới và có khả năng tăng trưởng hàng năm lên trung bình 8% mỗi năm. Dự án dự kiến bắt đầu xây dựng vào tháng 12 năm 2014, tuy nhiên Kênh đào Nicaragua vẫn chưa được bắt đầu.

8.1. Nhân khẩu học

Theo một nghiên cứu năm 2014 được công bố trên tạp chí Genetics and Molecular Biology, tổ tiên châu Âu chiếm ưu thế ở 69% người Nicaragua, tiếp theo là tổ tiên châu Phi ở 20%, và cuối cùng là tổ tiên bản địa ở 11%. Một nghiên cứu của Nhật Bản về "Các thành phần bộ gen trong nhân khẩu học châu Mỹ" đã chứng minh rằng, trung bình, tổ tiên của người Nicaragua là 58-62% châu Âu, 28% người Mỹ bản địa và 14% châu Phi, với một đóng góp rất nhỏ từ Cận Đông. Dữ liệu phi di truyền từ CIA World Factbook cho thấy rằng trong số 5.966.798 dân số Nicaragua năm 2016, khoảng 69% là mestizo, 17% là da trắng, 5% là người Mỹ bản địa, và 9% là da đen và các chủng tộc khác. Con số này dao động theo sự thay đổi trong mô hình di cư. Dân số thành thị chiếm 58% tính đến năm 2013.

Thủ đô Managua là thành phố lớn nhất, với dân số ước tính 1.042.641 người vào năm 2016. Năm 2005, hơn 5 triệu người sống ở các vùng Thái Bình Dương, Trung tâm và Bắc, và 700.000 người ở vùng Caribe.

Nicaragua có một cộng đồng người nước ngoài đang phát triển, phần lớn trong số họ chuyển đến để kinh doanh, đầu tư hoặc nghỉ hưu từ khắp nơi trên thế giới, chẳng hạn như từ Hoa Kỳ, Canada, Đài Loan, và các nước châu Âu; phần lớn đã định cư ở Managua, Granada và San Juan del Sur.

Nicaragua có tốc độ tăng dân số 1,5% tính đến năm 2013. Đây là kết quả của một trong những tỷ suất sinh cao nhất ở Bán cầu Tây: 17,7 trên 1.000 người tính đến năm 2017. Tỷ lệ tử vong là 4,7 trên 1.000 người trong cùng kỳ theo Liên Hợp Quốc. Độ tuổi trung bình còn thấp và cơ cấu dân số trẻ.

8.2. Các nhóm dân tộc

Phần lớn dân số Nicaragua là người mestizo (khoảng 69%), là con cháu lai giữa người châu Âu (chủ yếu là Tây Ban Nha) và các dân tộc bản địa. Người da trắng chiếm khoảng 17%, chủ yếu là hậu duệ của người Tây Ban Nha, nhưng cũng có người gốc Đức, Ý, Anh, Đan Mạch hoặc Pháp.

Người Nicaragua gốc Phi (bao gồm cả người Creole da đen) chiếm khoảng 9% dân số, tập trung chủ yếu ở bờ biển Caribe. Người Creole da đen nói tiếng Anh là hậu duệ của nô lệ trốn thoát hoặc bị đắm tàu; nhiều người mang họ của những người định cư Scotland đã mang nô lệ theo, chẳng hạn như Campbell, Gordon, Downs và Hodgson. Mặc dù nhiều người Creole ủng hộ Somoza vì mối quan hệ chặt chẽ của ông với Hoa Kỳ, họ đã tập hợp lại theo phe Sandinista vào tháng 7 năm 1979, chỉ để từ chối cuộc cách mạng ngay sau đó để đáp lại một giai đoạn "Tây phương hóa" mới và sự áp đặt quyền cai trị trung ương từ Managua. Có một số lượng nhỏ người Garifuna, một dân tộc lai giữa người Tây Phi, người Carib bản địa và người Arawak.

Các dân tộc bản địa chiếm khoảng 5% dân số. Các nhóm chính bao gồm người Miskito, Rama, Mayagna (còn gọi là Sumo hoặc Ulwa) ở vùng Caribe, và các hậu duệ của người Nicarao (Nahua), Chorotega và Subtiaba ở vùng Thái Bình Dương, mặc dù các nhóm ở Thái Bình Dương phần lớn đã bị đồng hóa vào văn hóa mestizo. Vào giữa những năm 1980, chính phủ đã chia Tỉnh Zelaya - bao gồm nửa phía đông của đất nước - thành hai vùng tự trị và trao cho người da đen và người bản địa của vùng này quyền tự trị hạn chế trong nước cộng hòa.

Ngoài ra, Nicaragua còn có các cộng đồng nhỏ người nhập cư từ Trung Đông (Syria, Armenia, Palestine, Liban - khoảng 30.000 người) và Đông Á (Trung Quốc - khoảng 12.000 người, Đài Loan, Nhật Bản).

8.3. Ngôn ngữ

Tiếng Tây Ban Nha Nicaragua là ngôn ngữ chính thức và được đa số người dân sử dụng. Nó có nhiều ảnh hưởng từ các ngôn ngữ bản địa và một số đặc điểm riêng biệt. Ví dụ, một số người Nicaragua có xu hướng thay thế /s/ bằng /h/ khi nói. Mặc dù tiếng Tây Ban Nha được nói trên khắp đất nước, quốc gia này có sự đa dạng lớn: từ vựng, giọng nói và ngôn ngữ thông tục có thể khác nhau giữa các thị trấn và tỉnh.

Ngôn ngữ ký hiệu Nicaragua nổi lên vào những năm 1970 và 1980 trong số trẻ em khiếm thính khi các trường giáo dục đặc biệt đầu tiên đưa chúng lại với nhau, và sự xuất hiện của nó đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà ngôn ngữ học như một cơ hội để quan sát trực tiếp sự hình thành của một ngôn ngữ.

Ở bờ biển Caribe, các ngôn ngữ bản địa, các ngôn ngữ creole dựa trên tiếng Anh, và tiếng Tây Ban Nha được sử dụng. Tiếng Miskito, được người Miskito nói như ngôn ngữ mẹ đẻ và một số người bản địa và người gốc Phi khác nói như ngôn ngữ thứ hai, thứ ba hoặc thứ tư, là ngôn ngữ bản địa được nói phổ biến nhất. Các ngữ hệ Misumalpa bản địa là Mayangna và Ulwa được nói bởi các dân tộc cùng tên. Nhiều người Miskito, Mayangna và Sumo cũng nói tiếng Miskito Coast Creole, và đại đa số cũng nói tiếng Tây Ban Nha. Ít hơn ba chục trong số gần 2.000 người Rama nói tiếng Rama thuộc ngữ hệ Chibcha của họ một cách trôi chảy, với gần như tất cả người Rama nói tiếng Rama Cay Creole và đại đa số nói tiếng Tây Ban Nha. Các nhà ngôn ngữ học đã cố gắng ghi lại và phục hồi ngôn ngữ này trong ba thập kỷ qua.

Người Garifuna, hậu duệ của người bản địa và người gốc Phi đến Nicaragua từ Honduras vào đầu thế kỷ XX, gần đây đã cố gắng phục hồi tiếng Garifuna thuộc ngữ hệ Arawak của họ. Đa số nói tiếng Miskito Coast Creole là ngôn ngữ mẹ đẻ và tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ thứ hai. Người Creole hay Kriol, hậu duệ của nô lệ châu Phi bị đưa đến Bờ biển Mosquito trong thời kỳ thuộc địa Anh và những người nhập cư châu Âu, Trung Quốc, Ả Rập và Tây Ấn thuộc Anh, cũng nói tiếng Miskito Coast Creole là ngôn ngữ mẹ đẻ và tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ thứ hai.

8.4. Tôn giáo

Tôn giáo đóng một vai trò quan trọng trong văn hóa Nicaragua và được Hiến pháp bảo vệ đặc biệt. Tự do tôn giáo (được đảm bảo từ năm 1939) và lòng khoan dung tôn giáo được chính phủ chính thức thúc đẩy, nhưng trong những năm gần đây, Giáo hội Công giáo và chế độ do Daniel Ortega lãnh đạo đã xung đột công khai. Chính quyền Ortega bị cáo buộc sử dụng cảnh sát để sách nhiễu giáo sĩ (kể cả giám mục), đóng cửa các cơ quan truyền thông Công giáo và bắt giữ các thành viên của hàng giáo sĩ (bao gồm Giám mục Rolando Alvarez của Giáo phận Matagalpa).

Nicaragua không có quốc giáo chính thức. Các giám mục Công giáo dự kiến sẽ đóng góp uy tín của mình cho các sự kiện quan trọng của nhà nước, và các tuyên bố của họ về các vấn đề quốc gia được theo dõi chặt chẽ. Họ có thể được kêu gọi làm trung gian giữa các bên tranh chấp trong những thời điểm khủng hoảng chính trị. Năm 1979, Miguel D'Escoto Brockman, một linh mục theo Thần học giải phóng, đã phục vụ trong chính phủ với tư cách là ngoại trưởng khi những người Sandinista lên nắm quyền. Giáo phái lớn nhất, và theo truyền thống là tôn giáo của đa số, là Giáo hội Công giáo La Mã. Nó đến Nicaragua vào thế kỷ 16 cùng với cuộc chinh phục của Tây Ban Nha và cho đến năm 1939 vẫn là đức tin được thiết lập.

Số lượng người Công giáo La Mã thực hành đã giảm, trong khi số thành viên của các nhóm Tin Lành truyền giáo và Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô (Giáo hội LDS) đã tăng trưởng nhanh chóng kể từ những năm 1990. Có một nỗ lực truyền giáo LDS đáng kể ở Nicaragua. Có hai phái bộ và 95.768 thành viên của Giáo hội LDS (1,54% dân số). Cũng có các cộng đồng Anh giáo và Giáo hội Moravian mạnh mẽ ở bờ biển Caribe, nơi từng là thuộc địa Bờ biển Mosquito dân cư thưa thớt. Khu vực này chịu ảnh hưởng của Anh trong gần ba thế kỷ. Đạo Tin Lành được đưa đến Bờ biển Mosquito chủ yếu bởi những người thực dân Anh và Đức dưới các hình thức Anh giáo và Giáo hội Moravian. Các loại Tin Lành khác và các giáo phái Kitô giáo khác đã được du nhập vào phần còn lại của Nicaragua trong thế kỷ 19.

Tín ngưỡng dân gian xoay quanh các vị thánh, những người được coi là người cầu bầu giữa con người và Thiên Chúa. Hầu hết các địa phương, từ thủ đô Managua đến các cộng đồng nông thôn nhỏ, đều tôn vinh các vị thánh bổn mạng, được chọn từ lịch Công giáo La Mã, với các lễ hội fiestas hàng năm. Ở nhiều cộng đồng, một truyền thuyết phong phú đã phát triển xung quanh các lễ kỷ niệm thánh bổn mạng, chẳng hạn như Thánh Dominic (Santo Domingo) của Managua, được tôn vinh vào tháng 8 với hai cuộc rước đầy màu sắc, thường xuyên náo nhiệt, kéo dài cả ngày qua thành phố. Điểm cao nhất trong lịch tôn giáo của Nicaragua đối với quần chúng không phải là Lễ Giáng Sinh hay Lễ Phục Sinh, mà là La Purísima, một tuần lễ hội vào đầu tháng 12 dành riêng cho Lễ Đức Mẹ Vô nhiễm Nguyên tội, trong đó các bàn thờ công phu cho Đức Trinh Nữ Maria được dựng lên trong các gia đình và nơi làm việc.

Phật giáo đã gia tăng cùng với dòng người nhập cư ổn định.

Mặc dù người Do Thái đã sống ở Nicaragua từ thế kỷ 18, dân số Do Thái rất nhỏ, chưa đến 200 người vào năm 2017. Trong số này, 112 người là những người mới cải đạo và tuyên bố có tổ tiên là người Do Thái Sephardi.

Tính đến năm 2007, khoảng 1.200 đến 1.500 cư dân Nicaragua theo Hồi giáo, hầu hết trong số họ là người Sunni, là người nước ngoài thường trú hoặc công dân nhập tịch từ Palestine, Libya, và Iran hoặc là con cháu sinh ra ở Nicaragua của hai nhóm này.

8.5. Giáo dục

Tỷ lệ biết chữ của người trưởng thành vào năm 2005 là 78,0%, tỷ lệ biết chữ thấp nhất ở Trung Mỹ.
Giáo dục tiểu học ở Nicaragua là miễn phí. Có một hệ thống trường tư thục, nhiều trường trong số đó có liên kết tôn giáo và thường có các chương trình tiếng Anh tốt hơn. Tính đến năm 1979, hệ thống giáo dục là một trong những hệ thống nghèo nàn nhất ở Mỹ Latinh. Một trong những hành động đầu tiên của chính phủ Sandinista mới đắc cử vào năm 1980 là một chiến dịch xóa mù chữ sâu rộng và thành công, sử dụng học sinh trung học, sinh viên đại học và giáo viên làm giáo viên tình nguyện: chiến dịch này đã giảm tỷ lệ mù chữ chung từ 50,3% xuống còn 12,9% chỉ trong vòng năm tháng. Đây là một trong số nhiều chương trình quy mô lớn đã nhận được sự công nhận quốc tế về những thành tựu trong xóa mù chữ, chăm sóc sức khỏe, giáo dục, chăm sóc trẻ em, công đoàn, và cải cách ruộng đất. Chính quyền Sandinista cũng bổ sung nội dung tư tưởng cánh tả vào chương trình giảng dạy, nội dung này đã được loại bỏ sau năm 1990. Tháng 9 năm 1980, UNESCO đã trao cho Nicaragua giải thưởng Giải thưởng xóa mù chữ Nadezhda K. Krupskaya của UNESCO do Liên Xô tài trợ cho chiến dịch xóa mù chữ.
Các cơ sở giáo dục đại học chính bao gồm Đại học Tự trị Quốc gia Nicaragua (thành lập năm 1812), Đại học Trung Mỹ (1961), và Đại học Công nghệ Nicaragua (1967). Việc tiếp cận giáo dục đại học còn hạn chế, đặc biệt đối với những người ở khu vực nông thôn và các nhóm dân tộc thiểu số.

8.6. Y tế

Mặc dù kết quả y tế của Nicaragua đã được cải thiện trong vài thập kỷ qua với việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực so với các quốc gia Trung Mỹ khác, chăm sóc sức khỏe ở Nicaragua vẫn phải đối mặt với những thách thức trong việc đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe đa dạng của người dân.
Chính phủ Nicaragua đảm bảo chăm sóc sức khỏe miễn phí phổ편 cho công dân của mình. Tuy nhiên, những hạn chế của các mô hình cung cấp hiện tại và sự phân bổ không đồng đều các nguồn lực và nhân viên y tế góp phần vào tình trạng thiếu chăm sóc chất lượng dai dẳng ở các vùng xa xôi hơn của Nicaragua, đặc biệt là trong các cộng đồng nông thôn ở vùng Trung tâm và Đại Tây Dương. Để đáp ứng nhu cầu năng động của các địa phương, chính phủ đã áp dụng một mô hình phi tập trung nhấn mạnh chăm sóc y tế phòng ngừa và ban đầu dựa vào cộng đồng.
Các chỉ số y tế chính như tuổi thọ trung bình, tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh và tỷ lệ tử vong bà mẹ đã có những cải thiện, nhưng vẫn còn thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực. Các bệnh truyền nhiễm vẫn là một vấn đề, bên cạnh sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm. Tiếp cận nước sạch và vệ sinh môi trường còn hạn chế ở nhiều khu vực.

8.7. Bình đẳng giới

Thứ hạng về bình đẳng giới của Nicaragua cao trong số các quốc gia ở Mỹ Latinh. Khi nói đến bảng xếp hạng toàn cầu về bình đẳng giới, Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã xếp Nicaragua ở vị trí thứ mười hai vào năm 2015, và trong báo cáo năm 2020, Nicaragua xếp thứ năm, chỉ sau các quốc gia Bắc Âu.
Nicaragua nằm trong số nhiều quốc gia ở Mỹ Latinh và Caribe đã phê chuẩn Công ước về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ, nhằm thúc đẩy quyền của phụ nữ.
Năm 2009, một vị trí Thanh tra viên Đặc biệt về Đa dạng Giới tính đã được thành lập trong Văn phòng Thanh tra Nhân quyền của nước này. Và, vào năm 2014, Bộ Y tế đã cấm phân biệt đối xử dựa trên bản dạng giới và xu hướng tính dục. Tuy nhiên, sự phân biệt đối xử đối với những người LGBTQ+ vẫn phổ biến, đặc biệt là trong nhà ở, giáo dục và nơi làm việc.
Báo cáo Phát triển Con người đã xếp Nicaragua thứ 106 trong số 160 quốc gia trong Chỉ số Bất bình đẳng Giới (GII) năm 2017. Chỉ số này phản ánh sự bất bình đẳng dựa trên giới trong ba khía cạnh - sức khỏe sinh sản, trao quyền và hoạt động kinh tế.
Mặc dù có những tiến bộ về mặt pháp lý và thứ hạng quốc tế, phụ nữ Nicaragua vẫn đối mặt với nhiều thách thức như bạo lực gia đình, hạn chế trong cơ hội kinh tế và tham gia chính trị ở cấp cao. Quyền của cộng đồng LGBTQ+ cũng chưa được đảm bảo đầy đủ trên thực tế. Vấn đề phá thai vẫn là một chủ đề gây tranh cãi, với luật pháp rất nghiêm ngặt.

8.8. Người di cư và cộng đồng người Nicaragua ở nước ngoài

Nội chiến đã buộc nhiều người Nicaragua phải bắt đầu cuộc sống bên ngoài đất nước của họ. Nhiều người đã di cư trong những năm 1990 và thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21 do thiếu cơ hội việc làm và đói nghèo. Phần lớn Cộng đồng người Nicaragua ở nước ngoài đã di cư đến Hoa Kỳ và Costa Rica. Ngày nay, cứ sáu người Nicaragua thì có một người sống ở hai quốc gia này.
Cộng đồng người Nicaragua ở nước ngoài đã định cư tại các cộng đồng nhỏ hơn ở các nơi khác trên thế giới, đặc biệt là Tây Âu. Các cộng đồng nhỏ người Nicaragua được tìm thấy ở Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Na Uy, Thụy Điển và Vương quốc Anh. Các cộng đồng cũng tồn tại ở Úc và New Zealand. Canada, Brasil và Argentina cũng có các nhóm nhỏ của các cộng đồng này. Ở châu Á, Nhật Bản có một cộng đồng nhỏ người Nicaragua.
Do tình trạng nghèo đói cùng cực ở quê nhà, nhiều người Nicaragua hiện đang sống và làm việc tại nước láng giềng El Salvador, một quốc gia sử dụng đô la Mỹ làm tiền tệ.
Các cuộc biểu tình năm 2018 và cuộc đàn áp sau đó đã dẫn đến một làn sóng di cư mới, với hàng chục ngàn người tìm kiếm tị nạn ở Costa Rica và các quốc gia khác. Kiều hối từ cộng đồng người Nicaragua ở nước ngoài đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế đất nước.

9.1. Âm nhạc và Khiêu vũ

Âm nhạc Nicaragua là sự pha trộn giữa ảnh hưởng của người bản địa và Tây Ban Nha. Các nhạc cụ bao gồm marimba và các nhạc cụ khác phổ biến khắp Trung Mỹ. Marimba của Nicaragua được chơi bởi một người biểu diễn ngồi giữ nhạc cụ trên đầu gối. Người đó thường được đệm bởi một cây đàn contrabass, guitar và guitarra (một cây đàn guitar nhỏ giống như mandolin). Âm nhạc này được chơi tại các sự kiện xã hội như một loại nhạc nền.
Marimba được làm bằng các tấm gỗ cứng đặt trên các ống tre hoặc kim loại có độ dài khác nhau. Nó được chơi bằng hai hoặc bốn dùi. Bờ biển Caribe của Nicaragua nổi tiếng với một hình thức nhạc khiêu vũ sống động, gợi cảm được gọi là Palo de Mayo rất phổ biến trên cả nước. Nó đặc biệt ồn ào và được tổ chức trong lễ hội Palo de Mayo vào tháng Năm. Cộng đồng người Garifuna (người Mỹ gốc Phi-Bản địa) nổi tiếng với dòng nhạc phổ biến của họ được gọi là Punta.
Nicaragua có ảnh hưởng quốc tế trong âm nhạc. Bachata, Merengue, Salsa và Cumbia đã trở nên nổi bật tại các trung tâm văn hóa như Managua, Leon và Granada. Khiêu vũ Cumbia đã trở nên phổ biến với sự ra mắt của các nghệ sĩ Nicaragua, bao gồm Gustavo Leyton, trên Đảo Ometepe và ở Managua. Khiêu vũ Salsa đã trở nên cực kỳ phổ biến trong các câu lạc bộ đêm của Managua. Với nhiều ảnh hưởng khác nhau, hình thức khiêu vũ salsa ở Nicaragua rất đa dạng. Các yếu tố phong cách New York và Salsa Cuba (Salsa Casino) đã trở nên phổ biến trên cả nước.
Khiêu vũ ở Nicaragua thay đổi tùy theo khu vực. Các khu vực nông thôn có xu hướng tập trung mạnh hơn vào chuyển động hông và xoay người. Phong cách khiêu vũ ở các thành phố chủ yếu tập trung vào các bước chân phức tạp hơn bên cạnh chuyển động và xoay người. Sự kết hợp của các phong cách từ Cộng hòa Dominica và Hoa Kỳ có thể được tìm thấy trên khắp Nicaragua. Khiêu vũ Bachata rất phổ biến ở Nicaragua. Một lượng đáng kể ảnh hưởng của khiêu vũ Bachata đến từ những người Nicaragua sống ở nước ngoài, tại các thành phố bao gồm Miami, Los Angeles và ở mức độ thấp hơn nhiều là Thành phố New York. Tango cũng đã xuất hiện gần đây tại các thành phố văn hóa và các dịp khiêu vũ phòng trà.

9.2. Văn học

Nguồn gốc của văn học Nicaragua có thể được cho là bắt nguồn từ thời kỳ tiền Colombo. Các huyền thoại và văn học truyền miệng đã hình thành nên thế giới quan vũ trụ của các dân tộc bản địa. Một số câu chuyện này vẫn còn được biết đến ở Nicaragua. Giống như nhiều quốc gia Mỹ Latinh khác, những người chinh phục Tây Ban Nha đã có ảnh hưởng lớn nhất đến cả văn hóa và văn học. Văn học Nicaragua trong lịch sử là một nguồn thơ ca quan trọng trong thế giới nói tiếng Tây Ban Nha, với những người đóng góp nổi tiếng quốc tế như Rubén Darío, người được coi là nhân vật văn học quan trọng nhất ở Nicaragua. Ông được gọi là "Cha đẻ của Chủ nghĩa Hiện đại" vì đã lãnh đạo phong trào văn học modernismo vào cuối thế kỷ 19. Các nhân vật văn học khác bao gồm Carlos Martinez Rivas, Pablo Antonio Cuadra, Alberto Cuadra Mejia, Manolo Cuadra, Pablo Alberto Cuadra Arguello, Orlando Cuadra Downing, Alfredo Alegría Rosales, Sergio Ramirez Mercado, Ernesto Cardenal, Gioconda Belli, Claribel Alegría và José Coronel Urtecho, cùng nhiều người khác.
Vở kịch trào phúng El Güegüense là tác phẩm văn học đầu tiên của Nicaragua thời hậu Colombo. Nó được viết bằng cả tiếng Nicarao và tiếng Tây Ban Nha. Nó được coi là một trong những biểu hiện đặc sắc nhất thời thuộc địa của Mỹ Latinh và là kiệt tác văn hóa dân gian tiêu biểu của Nicaragua. El Güegüense là một tác phẩm phản kháng chủ nghĩa thực dân Tây Ban Nha kết hợp âm nhạc, khiêu vũ và sân khấu. Vở kịch được một tác giả ẩn danh viết vào thế kỷ 16, khiến nó trở thành một trong những tác phẩm sân khấu/múa bản địa lâu đời nhất của Bán cầu Tây. Năm 2005, nó được UNESCO công nhận là "di sản của nhân loại". Sau nhiều thế kỷ được biểu diễn phổ biến, vở kịch lần đầu tiên được xuất bản thành sách vào năm 1942.

9.3. Ẩm thực

Ẩm thực Nicaragua là sự pha trộn giữa ẩm thực Tây Ban Nha và các món ăn có nguồn gốc từ thời tiền Colombo. Ẩm thực truyền thống thay đổi từ bờ biển Thái Bình Dương đến bờ biển Caribe. Thực phẩm chủ yếu của bờ biển Thái Bình Dương xoay quanh các loại trái cây địa phương và ngô, ẩm thực bờ biển Caribe sử dụng hải sản và dừa.
Như ở nhiều quốc gia Mỹ Latinh khác, ngô là một lương thực chính và được sử dụng trong nhiều món ăn được tiêu thụ rộng rãi, chẳng hạn như nacatamal, güirila, và indio viejo. Ngô cũng là một thành phần cho đồ uống như pinolillo và chicha cũng như đồ ngọt và món tráng miệng. Ngoài ngô, gạo và đậu cũng được ăn rất thường xuyên.
Gallo pinto, quốc thực của Nicaragua, được làm từ gạo trắng và đậu đỏ nhỏ được nấu riêng lẻ rồi xào chung. Món ăn này có nhiều biến thể bao gồm việc thêm nước cốt dừa hoặc dừa nạo ở bờ biển Caribe. Hầu hết người Nicaragua bắt đầu ngày mới bằng gallo pinto. Gallo pinto thường được phục vụ nhất với carne asada, salad, phô mai chiên, chuối hoặc maduros.
Nhiều món ăn của Nicaragua bao gồm các loại trái cây và rau củ bản địa như jocote, xoài, đu đủ, me, pipian, chuối, bơ, khoai mì, và các loại rau thơm như rau mùi, kinh giới ô và achiote.
Các món ăn nhẹ đường phố truyền thống được tìm thấy ở Nicaragua bao gồm "quesillo", một loại bánh tortilla dày với phô mai mềm và kem, "tajadas" (chuối chiên giòn), "maduros" (chuối chín xào), và "fresco" (nước ép trái cây tươi như dâm bụt và me thường được phục vụ trong túi nhựa có ống hút).
Người Nicaragua được biết là ăn chuột lang nhà, được gọi là cuy. Heo vòi, cự đà, trứng rùa, tatu và trăn Nam Mỹ đôi khi cũng được ăn, nhưng do các mối đe dọa tuyệt chủng đối với những sinh vật hoang dã này, đang có những nỗ lực để hạn chế phong tục này.

9.4. Thể thao

Bóng chày là môn thể thao phổ biến nhất ở Nicaragua. Mặc dù một số đội bóng chày chuyên nghiệp Nicaragua gần đây đã giải thể, đất nước này vẫn có một truyền thống mạnh mẽ về bóng chày kiểu Mỹ.
Bóng chày được du nhập vào Nicaragua trong thế kỷ 19. Ở bờ biển Caribe, người dân địa phương từ Bluefields được Albert Addlesberg, một nhà bán lẻ từ Hoa Kỳ, dạy cách chơi bóng chày vào năm 1888. Bóng chày không phổ biến ở bờ biển Thái Bình Dương cho đến năm 1891 khi một nhóm chủ yếu là sinh viên đại học từ Hoa Kỳ thành lập "La Sociedad de Recreo" (Hội Giải trí), nơi họ chơi nhiều môn thể thao khác nhau, trong đó bóng chày là phổ biến nhất.
Nicaragua đã có những cầu thủ MLB của riêng mình, bao gồm shortstop Everth Cabrera, pitcher Vicente Padilla, và pitcher Jonathan Loáisiga, nhưng người đáng chú ý nhất là Dennis Martínez, người đầu tiên chơi bóng chày từ Nicaragua tại Major League Baseball. Ông trở thành pitcher gốc Latin đầu tiên ném một trận đấu hoàn hảo, và là người thứ 13 trong lịch sử giải đấu lớn, khi ông chơi cho Montreal Expos đối đầu với Los Angeles Dodgers tại Sân vận động Dodger vào năm 1991.
Quyền Anh là môn thể thao phổ biến thứ hai ở Nicaragua. Đất nước này đã có những nhà vô địch thế giới như Alexis Argüello và Ricardo Mayorga cũng như Román González. Gần đây, bóng đá đã trở nên phổ biến. Sân vận động Quốc gia Dennis Martínez đã từng là địa điểm cho cả bóng chày và bóng đá. Sân vận động chỉ dành cho bóng đá quốc gia đầu tiên ở Managua, Sân vận động Bóng đá Quốc gia Nicaragua, được hoàn thành vào năm 2011.
Đội tuyển bóng rổ quốc gia Nicaragua đã có một số thành công gần đây khi giành huy chương bạc tại Đại hội Thể thao Trung Mỹ 2017. Họ sẽ lần đầu tiên tham gia FIBA AmeriCup khi Nicaragua đăng cai vào năm 2025.
Nicaragua có các đội tuyển quốc gia bóng chuyền bãi biển đã thi đấu tại Cúp Lục địa Bóng chuyền Bãi biển NORCECA 2018-2020 ở cả nội dung nữ và nam.

9.5. Truyền thông đại chúng

Đối với hầu hết người Nicaragua, đài phát thanh và truyền hình là những nguồn tin tức chính. Có hơn 100 đài phát thanh và một số mạng truyền hình. Truyền hình cáp có sẵn ở hầu hết các khu vực đô thị.
Truyền thông in ấn của Nicaragua rất đa dạng và mang tính đảng phái, đại diện cho các quan điểm ủng hộ và chống chính phủ. Các ấn phẩm bao gồm La Prensa, El Nuevo Diario, Confidencial, Hoy, và Mercurio. Các ấn phẩm tin tức trực tuyến bao gồm Confidencial và The Nicaragua Dispatch.
Trong những năm gần đây, tự do báo chí ở Nicaragua đã bị suy giảm nghiêm trọng dưới chính quyền Ortega. Nhiều nhà báo đối lập đã bị sách nhiễu, bắt giữ hoặc buộc phải lưu vong. Một số cơ quan truyền thông độc lập đã bị đóng cửa hoặc bị tịch thu tài sản. Tình trạng này gây ra những lo ngại lớn về quyền tự do ngôn luận và tiếp cận thông tin của người dân.

9.6. Các ngày lễ

Các ngày lễ chính ở Nicaragua bao gồm:

• Ngày đầu năm mới (1 tháng 1)
• Thứ năm Tuần Thánh và Thứ sáu Tuần Thánh (tháng 3 hoặc tháng 4)
• Ngày Quốc tế Lao động (1 tháng 5)
• Ngày Cách mạng (19 tháng 7) - Kỷ niệm thắng lợi của Cách mạng Sandinista năm 1979.
• Trận chiến San Jacinto (14 tháng 9) - Kỷ niệm chiến thắng trước quân xâm lược của William Walker.
• Ngày Độc lập (15 tháng 9) - Kỷ niệm ngày độc lập khỏi Tây Ban Nha năm 1821.
• La Purísima / Gritería (7 và 8 tháng 12) - Một lễ hội tôn giáo và văn hóa quan trọng tôn vinh Đức Trinh Nữ Maria.
• Lễ Giáng Sinh (25 tháng 12)

Ngoài ra, mỗi địa phương còn có những lễ hội riêng để tôn vinh vị thánh bổn mạng của mình. Lễ hội Santo Domingo ở Managua (đầu tháng 8) là một trong những lễ hội nổi tiếng nhất.