Síp

3.1. Thời tiền sử và cổ đại

Những người săn bắt hái lượm lần đầu tiên đến Síp vào khoảng 13.000-12.000 năm trước (11.000 đến 10.000 TCN), dựa trên việc xác định niên đại của các địa điểm như Aetokremnos ở bờ biển phía nam và địa điểm nội địa Vretsia Roudias. Sự xuất hiện của những con người đầu tiên trùng hợp với sự tuyệt chủng của hà mã lùn Síp cao 75 cm và voi lùn Síp cao 1 m, những động vật có vú lớn duy nhất bản địa của hòn đảo. Các cộng đồng nông nghiệp Thời đại đồ đá mới đã xuất hiện trên đảo vào khoảng 10.500 năm trước (8500 TCN).

Di tích của một con mèo tám tháng tuổi được phát hiện bị chôn cùng một thi thể người tại một địa điểm Đồ đá mới riêng biệt ở Síp. Ngôi mộ được ước tính có niên đại 9.500 năm (7500 TCN), có trước nền văn minh Ai Cập cổ đại và đẩy lùi đáng kể mối liên hệ sớm nhất được biết đến giữa mèo và người. Ngôi làng Đồ đá mới được bảo tồn đáng kể Khirokitia là một Di sản Thế giới của UNESCO, có niên đại khoảng 6800 TCN.

Trong Thời đại đồ đồng muộn, từ khoảng năm 1650 TCN, Síp (được xác định toàn bộ hoặc một phần là Alashiya trong các văn bản đương thời) đã trở nên kết nối hơn với thế giới Địa Trung Hải rộng lớn hơn nhờ buôn bán đồng được khai thác từ dãy núi Troodos, điều này đã kích thích sự phát triển của các khu định cư đô thị hóa trên khắp hòn đảo. Các ghi chép cho thấy Síp vào thời điểm này được cai trị bởi các "vua", những người đã trao đổi thư từ với các nhà lãnh đạo của các quốc gia Địa Trung Hải khác (như các pharaon của Tân Vương quốc Ai Cập, như được ghi lại trong thư Amarna). Tên vị vua Síp đầu tiên được ghi nhận là Kushmeshusha, xuất hiện trên các lá thư gửi đến Ugarit vào thế kỷ 13 TCN.

Vào cuối Thời đại đồ đồng, hòn đảo đã trải qua hai làn sóng định cư của người Hy Lạp. Làn sóng đầu tiên bao gồm các thương nhân Hy Lạp Mycenae, những người bắt đầu đến thăm Síp vào khoảng năm 1400 TCN. Một làn sóng định cư lớn của người Hy Lạp được cho là đã diễn ra sau sự sụp đổ của Hy Lạp Mycenae từ năm 1100 đến 1050 TCN, và đặc điểm chủ yếu là người Hy Lạp của hòn đảo có từ thời kỳ này. Síp đóng một vai trò quan trọng trong thần thoại Hy Lạp, là nơi sinh của Aphrodite và Adonis, và là quê hương của Vua Cinyras, Teucer và Pygmalion. Bằng chứng văn học cho thấy sự hiện diện sớm của người Phoenicia tại Kition, nơi nằm dưới sự cai trị của Tyre vào đầu thế kỷ 10 TCN. Một số thương nhân Phoenicia được cho là đến từ Tyre đã thuộc địa hóa khu vực này và mở rộng ảnh hưởng chính trị của Kition. Sau khoảng năm 850 TCN, các thánh địa [tại địa điểm Kathari] đã được người Phoenicia xây dựng lại và tái sử dụng.

Síp có một vị trí chiến lược ở Đông Địa Trung Hải. Nó bị cai trị bởi Đế quốc Tân Assyria trong một thế kỷ bắt đầu từ năm 708 TCN, trước một thời gian ngắn dưới sự cai trị của Ai Cập và cuối cùng là sự cai trị của Đế quốc Achaemenes vào năm 545 TCN. Người Síp, do Onesilus, vua của Salamis, lãnh đạo, đã tham gia cùng những người Hy Lạp đồng hương của họ ở các thành phố Ionia trong cuộc nổi dậy Ionia không thành công vào năm 499 TCN chống lại người Achaemenes. Cuộc nổi dậy đã bị đàn áp, nhưng Síp đã cố gắng duy trì một mức độ tự trị cao và vẫn nghiêng về thế giới Hy Lạp.

Trong suốt thời kỳ cai trị của Ba Tư, có một sự liên tục trong triều đại của các vị vua Síp và trong các cuộc nổi dậy của họ, họ đã bị các nhà cai trị Ba Tư từ Tiểu Á đàn áp, điều này cho thấy người Síp cai trị hòn đảo với các mối quan hệ được điều chỉnh trực tiếp với Đại đế và không có một satrap Ba Tư nào. Các Vương quốc Síp được hưởng các đặc quyền đặc biệt và một vị thế bán tự trị, nhưng họ vẫn được coi là chư hầu của Đại đế.

Hòn đảo bị Alexandros Đại đế chinh phục vào năm 333 TCN và hải quân Síp đã giúp Alexandros trong cuộc bao vây Tyre. Hạm đội Síp cũng được cử đi giúp Amphoterus. Ngoài ra, Alexandros có hai vị tướng người Síp là Stasander và Stasanor, cả hai đều đến từ Soli và sau này cả hai đều trở thành satrap trong đế chế của Alexandros.

Sau cái chết của Alexandros, sự phân chia đế chế của ông, và các cuộc chiến tranh Diadochi sau đó, Síp trở thành một phần của đế chế Hy Lạp hóa của Vương quốc Ptolemaios. Chính trong thời kỳ này, hòn đảo đã hoàn toàn bị Hy Lạp hóa. Năm 58 TCN, Síp bị Cộng hòa La Mã mua lại và trở thành Síp thuộc La Mã vào năm 22 TCN.

3.2. Thời Trung Cổ

Khi Đế quốc La Mã bị chia thành phần Đông và Tây vào năm 286, Síp trở thành một phần của Đế quốc Đông La Mã (còn gọi là Đế quốc Byzantine), và duy trì tình trạng này trong khoảng 900 năm. Dưới sự cai trị của Byzantine, xu hướng Hy Lạp nổi bật từ thời cổ đại đã phát triển thành một đặc tính Hy Lạp-Kitô giáo mạnh mẽ, tiếp tục là một dấu ấn của cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp.

Bắt đầu từ năm 649, Síp phải chịu đựng các cuộc tấn công và cướp bóc liên tục do Khalifah Umayyad tiến hành. Nhiều cuộc tấn công chỉ là những cuộc cướp bóc chớp nhoáng, nhưng cũng có những cuộc tấn công quy mô lớn khiến nhiều người Síp bị giết và nhiều của cải bị cướp đi hoặc phá hủy. Thành phố Salamis đã bị phá hủy và không bao giờ được xây dựng lại. Quyền kiểm soát của Byzantine vẫn mạnh hơn ở bờ biển phía bắc, trong khi người Ả Rập có ảnh hưởng lớn hơn ở phía nam. Năm 688, Hoàng đế Justinian II và Khalip Abd al-Malik ibn Marwan đã ký một hiệp ước theo đó Síp sẽ nộp một khoản cống nạp tương đương cho Khalip quốc và thuế cho Đế quốc, nhưng sẽ duy trì tình trạng trung lập về chính trị với cả hai bên trong khi vẫn được giữ lại như một tỉnh do Đế quốc quản lý. Không có nhà thờ Byzantine nào còn sót lại từ thời kỳ này, và hòn đảo bước vào một giai đoạn nghèo đói. Quyền cai trị hoàn toàn của Byzantine được khôi phục vào năm 965, khi Hoàng đế Nikephoros II Phokas giành được những chiến thắng quyết định trên bộ và trên biển.

Năm 1156, Raynald xứ Châtillon và Thoros II của Armenia đã cướp phá Síp một cách tàn bạo trong ba tuần, lấy đi rất nhiều chiến lợi phẩm và bắt giữ rất nhiều công dân hàng đầu cùng gia đình của họ để đòi tiền chuộc, khiến hòn đảo phải mất nhiều thế hệ để phục hồi. Một số linh mục Hy Lạp đã bị cắt xẻo và bị đưa đến Constantinople.

Năm 1185, Isaac Komnenos của Síp, một thành viên của hoàng gia Byzantine, đã chiếm Síp và tuyên bố độc lập khỏi Đế quốc. Năm 1191, trong Cuộc Thập tự chinh thứ ba, Richard I của Anh đã chiếm hòn đảo từ Isaac. Ông sử dụng nó như một căn cứ cung cấp chính tương đối an toàn khỏi người Saracen. Một năm sau, Richard bán hòn đảo cho Hiệp sĩ dòng Đền, những người này, sau một cuộc nổi dậy đẫm máu, lại bán nó cho Guy của Lusignan. Anh trai và người kế vị của ông là Aimery của Síp đã được Heinrich VI của Thánh chế La Mã công nhận là Vua của Síp.

Sau cái chết của James II của Síp vào năm 1473, vị vua Lusignan cuối cùng, Cộng hòa Venezia đã nắm quyền kiểm soát hòn đảo, trong khi góa phụ người Venezia của vị vua quá cố, Nữ hoàng Catherine Cornaro, trị vì như một nhân vật bù nhìn. Venezia chính thức sáp nhập Vương quốc Síp vào năm 1489, sau khi Catherine thoái vị. Người Venezia đã củng cố Nicosia bằng cách xây dựng Tường thành Nicosia, và sử dụng nó như một trung tâm thương mại quan trọng. Trong suốt thời kỳ cai trị của Venezia, Đế quốc Ottoman thường xuyên tấn công Síp. Năm 1539, người Ottoman đã phá hủy Limassol và vì lo sợ điều tồi tệ nhất, người Venezia cũng đã củng cố Famagusta và Kyrenia.

Mặc dù tầng lớp quý tộc Pháp Lusignan vẫn là tầng lớp xã hội thống trị ở Síp trong suốt thời Trung Cổ, giả định trước đây rằng người Hy Lạp chỉ bị đối xử như nông nô trên đảo không còn được các học giả coi là chính xác nữa. Hiện nay, người ta chấp nhận rằng thời Trung Cổ đã chứng kiến ngày càng nhiều người Síp gốc Hy Lạp được nâng lên tầng lớp thượng lưu, một tầng lớp trung lưu Hy Lạp ngày càng phát triển, và thậm chí hoàng gia Lusignan còn kết hôn với người Hy Lạp. Điều này bao gồm Vua John II của Síp, người đã kết hôn với Helena Palaiologina.

3.3. Thời kỳ Đế quốc Ottoman

Năm 1570, một cuộc tấn công toàn diện của Ottoman với 60.000 quân đã đặt hòn đảo dưới sự kiểm soát của Ottoman, bất chấp sự kháng cự quyết liệt của cư dân Nicosia và Famagusta. Lực lượng Ottoman chiếm Síp đã thảm sát nhiều cư dân Kitô giáo gốc Hy Lạp và Armenia. Tầng lớp thượng lưu Latinh trước đó đã bị tiêu diệt và sự thay đổi nhân khẩu học đáng kể đầu tiên kể từ thời cổ đại đã diễn ra với sự hình thành của một cộng đồng Hồi giáo. Những người lính tham gia cuộc chinh phục đã định cư trên đảo và nông dân cũng như thợ thủ công Thổ Nhĩ Kỳ đã được đưa đến đảo từ Anatolia. Cộng đồng mới này cũng bao gồm các bộ lạc Anatolia bị trục xuất, những người "không mong muốn" và các thành viên của nhiều giáo phái Hồi giáo "gây rối", cũng như một số người mới cải đạo trên đảo.

Người Ottoman đã bãi bỏ hệ thống phong kiến trước đó và áp dụng hệ thống millet cho Síp, theo đó các dân tộc không theo đạo Hồi được cai trị bởi các cơ quan tôn giáo của riêng họ. Trái ngược với thời kỳ cai trị của người Latinh, người đứng đầu Giáo hội Síp được trao quyền lãnh đạo cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp và đóng vai trò trung gian giữa người Síp gốc Hy Lạp theo Kitô giáo và chính quyền Ottoman. Địa vị này đảm bảo rằng Giáo hội Síp có thể chấm dứt sự xâm lấn liên tục của Giáo hội Công giáo La Mã. Sự cai trị của Ottoman đối với Síp đôi khi thờ ơ, đôi khi áp bức, tùy thuộc vào tính khí của các vị vua và quan chức địa phương.

Tỷ lệ người Hồi giáo so với người Kitô giáo dao động trong suốt thời kỳ thống trị của Ottoman. Vào năm 1777-78, 47.000 người Hồi giáo chiếm đa số so với 37.000 người Kitô giáo trên đảo. Đến năm 1872, dân số của hòn đảo đã tăng lên 144.000 người, bao gồm 44.000 người Hồi giáo và 100.000 người Kitô giáo. Dân số Hồi giáo bao gồm nhiều người Kitô giáo ẩn danh, bao gồm cả Linobambaki, một cộng đồng Công giáo ẩn danh nổi lên do sự đàn áp tôn giáo đối với cộng đồng Công giáo của chính quyền Ottoman; cộng đồng này sẽ đồng hóa vào cộng đồng người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ trong thời kỳ cai trị của Anh.

Ngay khi Chiến tranh giành độc lập Hy Lạp nổ ra vào năm 1821, một số người Síp gốc Hy Lạp đã rời đến Hy Lạp để tham gia lực lượng Hy Lạp. Đáp lại, thống đốc Ottoman của Síp đã bắt giữ và hành quyết 486 người Síp gốc Hy Lạp nổi tiếng, bao gồm cả Tổng giám mục Síp, Kyprianos của Síp, và bốn giám mục khác. Năm 1828, tổng thống đầu tiên của Hy Lạp hiện đại, Ioannis Kapodistrias, đã kêu gọi sự thống nhất của Síp với Hy Lạp, và nhiều cuộc nổi dậy nhỏ đã diễn ra. Phản ứng đối với sự cai trị sai lầm của Ottoman đã dẫn đến các cuộc nổi dậy của cả người Síp gốc Hy Lạp và gốc Thổ Nhĩ Kỳ, mặc dù không có cuộc nổi dậy nào thành công. Sau nhiều thế kỷ bị Đế quốc Ottoman bỏ bê, sự nghèo đói của hầu hết người dân và những người thu thuế luôn hiện diện đã thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc Hy Lạp, và đến thế kỷ 20, ý tưởng thống nhất với Hy Lạp mới độc lập đã bén rễ sâu sắc trong cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp.

Dưới sự cai trị của Ottoman, tỷ lệ biết chữ, số người đi học và tỷ lệ biết chữ đều thấp. Tình trạng này kéo dài một thời gian sau khi sự cai trị của Ottoman kết thúc, và sau đó tăng nhanh trong thế kỷ XX.

3.4. Thời kỳ thuộc địa của Anh

Sau Chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ (1877-1878) và Đại hội Berlin, Síp đã được cho thuê cho Đế quốc Anh, nước này trên thực tế đã nắm quyền quản lý vào năm 1878 (mặc dù, về mặt chủ quyền, Síp vẫn là một lãnh thổ Ottoman de jure cho đến ngày 5 tháng 11 năm 1914, cùng với Ai Cập và Sudan) để đổi lấy sự đảm bảo rằng Anh sẽ sử dụng hòn đảo này làm căn cứ để bảo vệ Đế quốc Ottoman chống lại sự xâm lược có thể có của Nga.

Hòn đảo sẽ phục vụ Anh như một căn cứ quân sự quan trọng cho các tuyến đường thuộc địa của mình. Đến năm 1906, khi cảng Famagusta được hoàn thành, Síp là một tiền đồn hải quân chiến lược nhìn ra Kênh đào Suez, tuyến đường chính quan trọng đến Ấn Độ, lúc đó là thuộc địa quan trọng nhất ở nước ngoài của Anh. Sau khi Chiến tranh Thế giới thứ nhất bùng nổ và Đế quốc Ottoman quyết định tham gia cuộc chiến về phía Liên minh Trung tâm, vào ngày 5 tháng 11 năm 1914, Đế quốc Anh chính thức sáp nhập Síp và tuyên bố Khedivate Ottoman của Ai Cập và Sudan là một Sultanate và xứ bảo hộ của Anh.

Vào tháng 10 năm 1915, Anh đề nghị Síp cho Hy Lạp, do Vua Konstantinos I của Hy Lạp cai trị, với điều kiện Hy Lạp tham gia cuộc chiến về phía Anh và hỗ trợ Serbia, để thực hiện nghĩa vụ Hiệp ước theo hiệp ước Serbia-Hy Lạp tháng 5 năm 1913. Điều này mang lại cho Hy Lạp một "cơ hội" vàng để đạt được Enosis với Síp. Ngược lại, đó là một "cơ hội bị bỏ lỡ" khi chính quyền Alexandros Zaimis từ chối đề nghị của Anh.

Năm 1923, theo Hiệp ước Lausanne, nước cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ non trẻ đã từ bỏ mọi yêu sách đối với Síp, và vào năm 1925, nó được tuyên bố là một thuộc địa hoàng gia của Anh. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, nhiều người Síp gốc Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ đã gia nhập Trung đoàn Síp.

Trong khi đó, dân số người Síp gốc Hy Lạp đã hy vọng rằng chính quyền Anh sẽ dẫn đến enosis. Ý tưởng enosis trong lịch sử là một phần của Ý tưởng Megali, một tham vọng chính trị lớn hơn của một nhà nước Hy Lạp bao gồm các lãnh thổ có đông dân Hy Lạp trong Đế quốc Ottoman cũ, bao gồm Síp và Tiểu Á với thủ đô ở Constantinople, và được Giáo hội Chính thống Síp tích cực theo đuổi, nơi có các thành viên được giáo dục ở Hy Lạp. Những quan chức tôn giáo này, cùng với các sĩ quan quân đội và chuyên gia Hy Lạp, một số người trong số họ vẫn theo đuổi Ý tưởng Megali, sau này sẽ thành lập tổ chức du kích EOKA (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston hay Tổ chức Quốc gia của các Chiến sĩ Síp). Người Síp gốc Hy Lạp coi hòn đảo này có lịch sử Hy Lạp và tin rằng việc thống nhất với Hy Lạp là một quyền tự nhiên. Vào những năm 1950, việc theo đuổi enosis đã trở thành một phần của chính sách quốc gia Hy Lạp.

Ban đầu, người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ việc tiếp tục sự cai trị của Anh. Tuy nhiên, họ đã bị báo động bởi những lời kêu gọi enosis của người Síp gốc Hy Lạp, vì họ coi việc thống nhất Crete với Hy Lạp, dẫn đến sự ra đi của người Thổ Nhĩ Kỳ ở Crete, là một tiền lệ cần tránh, và họ đã có lập trường ủng hộ chia cắt để đối phó với hoạt động vũ trang của EOKA. Người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ cũng coi mình là một nhóm dân tộc riêng biệt của hòn đảo và tin rằng họ có quyền tự quyết riêng biệt với người Síp gốc Hy Lạp. Trong khi đó, vào những năm 1950, nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ Adnan Menderes coi Síp là một "phần mở rộng của Anatolia", bác bỏ việc chia cắt Síp theo các ranh giới dân tộc và ủng hộ việc sáp nhập toàn bộ hòn đảo vào Thổ Nhĩ Kỳ. Các khẩu hiệu dân tộc chủ nghĩa tập trung vào ý tưởng "Síp là của Thổ Nhĩ Kỳ" và đảng cầm quyền tuyên bố Síp là một phần của quê hương Thổ Nhĩ Kỳ, có vai trò quan trọng đối với an ninh của nước này. Khi nhận ra rằng thực tế dân số người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ chỉ chiếm 20% dân số đảo khiến việc sáp nhập trở nên bất khả thi, chính sách quốc gia đã được thay đổi để ủng hộ việc chia cắt. Khẩu hiệu "Chia cắt hay Chết" thường được sử dụng trong các cuộc biểu tình của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ và Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu từ cuối những năm 1950 và tiếp tục trong suốt những năm 1960. Mặc dù sau các hội nghị Zürich và London, Thổ Nhĩ Kỳ dường như chấp nhận sự tồn tại của nhà nước Síp và xa rời chính sách ủng hộ việc chia cắt hòn đảo, mục tiêu của các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ vẫn là thành lập một nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ độc lập ở phía bắc hòn đảo.

Tháng 1 năm 1950, Giáo hội Síp đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý dưới sự giám sát của các giáo sĩ và không có sự tham gia của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó 96% người Síp gốc Hy Lạp tham gia đã bỏ phiếu ủng hộ enosis. Người Hy Lạp chiếm 80,2% tổng dân số đảo vào thời điểm đó (điều tra dân số năm 1946). Chính quyền Anh đã đề xuất quyền tự trị hạn chế theo một hiến pháp nhưng cuối cùng đã bị từ chối. Năm 1955, tổ chức EOKA được thành lập, tìm cách thống nhất với Hy Lạp thông qua đấu tranh vũ trang. Đồng thời, Tổ chức Kháng chiến Thổ Nhĩ Kỳ (TMT), kêu gọi Taksim, hay chia cắt, đã được người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ thành lập như một đối trọng. Các quan chức Anh cũng dung túng cho việc thành lập tổ chức ngầm TMT của Thổ Nhĩ Kỳ. Bộ trưởng Thuộc địa trong một lá thư ngày 15 tháng 7 năm 1958 đã khuyên Thống đốc Síp không nên hành động chống lại TMT bất chấp các hành động bất hợp pháp của tổ chức này để không làm tổn hại đến quan hệ của Anh với chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ.

3.5. Độc lập và xung đột sắc tộc

Trong thời kỳ cai trị của Anh, tương lai của hòn đảo trở thành vấn đề bất đồng giữa hai cộng đồng dân tộc nổi bật, người Síp gốc Hy Lạp, chiếm 77% dân số vào năm 1960, và người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ, chiếm 18% dân số. Từ thế kỷ 19 trở đi, cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp theo đuổi Enosis, tức là liên minh với Hy Lạp, điều này đã trở thành chính sách quốc gia của Hy Lạp vào những năm 1950. Cộng đồng người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ ban đầu ủng hộ việc tiếp tục sự cai trị của Anh, sau đó yêu cầu sáp nhập hòn đảo vào Thổ Nhĩ Kỳ, và vào những năm 1950, cùng với Thổ Nhĩ Kỳ, đã thiết lập chính sách taksim, tức là chia cắt Síp và thành lập một thực thể chính trị Thổ Nhĩ Kỳ ở phía bắc.

Síp đã được trao trả độc lập vào năm 1960, sau một chiến dịch vũ trang do EOKA lãnh đạo. Theo Hiệp định Zürich và London, Síp chính thức giành độc lập vào ngày 16 tháng 8 năm 1960, và vào thời điểm đó có tổng dân số là 573.566 người; trong đó 442.138 (77,1%) là người Hy Lạp, 104.320 (18,2%) là người Thổ Nhĩ Kỳ, và 27.108 (4,7%) là các dân tộc khác. Vương quốc Anh giữ lại hai Khu vực căn cứ có chủ quyền là Akrotiri và Dhekelia, trong khi các chức vụ chính phủ và công sở được phân bổ theo hạn ngạch dân tộc, trao cho người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ thiểu số quyền phủ quyết vĩnh viễn, 30% trong quốc hội và hành chính, và trao cho ba quốc gia bảo lãnh các quyền.

Tuy nhiên, sự phân chia quyền lực như dự kiến của hiến pháp sớm dẫn đến bế tắc pháp lý và sự bất mãn ở cả hai phía, và các chiến binh dân tộc chủ nghĩa bắt đầu huấn luyện trở lại, với sự hỗ trợ quân sự của Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ tương ứng. Giới lãnh đạo người Síp gốc Hy Lạp tin rằng các quyền được trao cho người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ theo hiến pháp năm 1960 là quá rộng rãi và đã thiết kế kế hoạch Akritas, nhằm mục đích cải cách hiến pháp theo hướng có lợi cho người Síp gốc Hy Lạp, thuyết phục cộng đồng quốc tế về tính đúng đắn của những thay đổi và khuất phục người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ bằng vũ lực trong vài ngày nếu họ không chấp nhận kế hoạch. Căng thẳng gia tăng khi Tổng thống Síp, Tổng giám mục Makarios III, kêu gọi thay đổi hiến pháp, điều này đã bị Thổ Nhĩ Kỳ từ chối và bị người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ phản đối.

Bạo lực giữa các cộng đồng nổ ra vào ngày 21 tháng 12 năm 1963, khi hai người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ bị giết trong một vụ việc liên quan đến cảnh sát Síp gốc Hy Lạp. Bạo lực đã dẫn đến cái chết của 364 người Thổ Nhĩ Kỳ và 174 người Síp gốc Hy Lạp, sự phá hủy của 109 làng của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ hoặc làng hỗn hợp và sự di dời của 25.000-30.000 người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Cuộc khủng hoảng đã dẫn đến việc chấm dứt sự tham gia của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ vào chính quyền và họ tuyên bố rằng chính quyền đã mất tính hợp pháp; bản chất của sự kiện này vẫn còn gây tranh cãi. Ở một số khu vực, người Síp gốc Hy Lạp đã ngăn cản người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ đi lại và vào các tòa nhà chính phủ, trong khi một số người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ tự nguyện rút lui do lời kêu gọi của chính quyền Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu sống trong các khu tự trị. Cấu trúc của nước cộng hòa đã bị Makarios đơn phương thay đổi, và Nicosia bị chia cắt bởi Đường Xanh, với sự triển khai của quân đội UNFICYP.

Năm 1964, Thổ Nhĩ Kỳ đe dọa xâm lược Síp để đối phó với bạo lực giữa các cộng đồng đang tiếp diễn, nhưng điều này đã bị chặn lại bởi một bức điện gay gắt từ Tổng thống Hoa Kỳ Lyndon B. Johnson vào ngày 5 tháng 6, cảnh báo rằng Hoa Kỳ sẽ không đứng về phía Thổ Nhĩ Kỳ trong trường hợp Liên Xô xâm lược lãnh thổ Thổ Nhĩ Kỳ sau đó. Trong khi đó, đến năm 1964, enosis là một chính sách của Hy Lạp và sẽ không bị từ bỏ; Makarios và Thủ tướng Hy Lạp Georgios Papandreou đã đồng ý rằng enosis nên là mục tiêu cuối cùng và Vua Konstantinos II của Hy Lạp mong muốn Síp "thống nhất nhanh chóng với đất mẹ". Hy Lạp đã cử 10.000 quân đến Síp để chống lại một cuộc xâm lược có thể có của Thổ Nhĩ Kỳ.

Cuộc khủng hoảng 1963-64 đã mang lại thêm bạo lực giữa các cộng đồng giữa hai cộng đồng, khiến hơn 25.000 người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ phải di dời vào các khu tự trị và chấm dứt sự đại diện của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ trong nước cộng hòa.

3.6. Đảo chính năm 1974, Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược và chia cắt

Vào ngày 15 tháng 7 năm 1974, chính quyền quân sự Hy Lạp dưới thời Dimitrios Ioannides đã thực hiện một cuộc đảo chính ở Síp, nhằm thống nhất hòn đảo với Hy Lạp. Cuộc đảo chính đã lật đổ tổng thống Makarios III và thay thế ông bằng nhà dân tộc chủ nghĩa ủng hộ enosis là Nikos Sampson. Để đối phó với cuộc đảo chính, năm ngày sau, vào ngày 20 tháng 7 năm 1974, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã xâm lược hòn đảo, viện dẫn quyền can thiệp để khôi phục trật tự hiến pháp theo Hiệp ước Bảo lãnh năm 1960. Sự biện minh này đã bị Liên Hợp Quốc và cộng đồng quốc tế bác bỏ.

Không quân Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu ném bom các vị trí của Hy Lạp ở Síp, và hàng trăm lính lính dù đã được thả xuống khu vực giữa Nicosia và Kyrenia, nơi các khu tự trị của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ được vũ trang tốt đã được thành lập từ lâu; trong khi ngoài khơi bờ biển Kyrenia, các tàu chở quân của Thổ Nhĩ Kỳ đã đổ bộ 6.000 người cũng như xe tăng, xe tải và xe bọc thép.

Ba ngày sau, khi một lệnh ngừng bắn đã được đồng ý, Thổ Nhĩ Kỳ đã đổ bộ 30.000 quân lên đảo và chiếm được Kyrenia, hành lang nối Kyrenia với Nicosia, và khu phố của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ ở Nicosia. Chính quyền quân sự ở Athens, và sau đó là chế độ Sampson ở Síp đã sụp đổ. Ở Nicosia, Glafkos Clerides tạm thời nắm quyền tổng thống. Nhưng sau các cuộc đàm phán hòa bình ở Geneva, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ đã củng cố đầu cầu Kyrenia của họ và bắt đầu một cuộc xâm lược thứ hai vào ngày 14 tháng 8. Cuộc xâm lược đã dẫn đến việc Morphou, Karpass, Famagusta và Mesaoria rơi vào tay Thổ Nhĩ Kỳ.

Áp lực quốc tế đã dẫn đến một lệnh ngừng bắn, và đến lúc đó 36% hòn đảo đã bị người Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng và 180.000 người Síp gốc Hy Lạp đã bị trục xuất khỏi nhà của họ ở phía bắc. Đồng thời, khoảng 50.000 người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ đã được di dời về phía bắc và định cư tại các tài sản của những người Síp gốc Hy Lạp bị di dời. Trong số nhiều biện pháp trừng phạt chống lại Thổ Nhĩ Kỳ, vào giữa năm 1975, Quốc hội Hoa Kỳ đã áp đặt lệnh cấm vận vũ khí đối với Thổ Nhĩ Kỳ vì đã sử dụng thiết bị do Hoa Kỳ cung cấp trong cuộc xâm lược Síp của Thổ Nhĩ Kỳ năm 1974. Có 1.534 người Síp gốc Hy Lạp và 502 người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ mất tích do hậu quả của cuộc giao tranh từ năm 1963 đến năm 1974.

Cộng hòa Síp có chủ quyền de jure trên toàn bộ hòn đảo, bao gồm cả lãnh hải và vùng đặc quyền kinh tế, ngoại trừ Khu vực căn cứ có chủ quyền Akrotiri và Dhekelia, vẫn thuộc quyền kiểm soát của Vương quốc Anh theo Hiệp định London và Zürich. Tuy nhiên, Cộng hòa Síp trên thực tế bị chia thành hai phần chính: khu vực thuộc quyền kiểm soát hiệu quả của Cộng hòa, ở phía nam và phía tây và chiếm khoảng 59% diện tích hòn đảo, và phía bắc, do Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Síp tự xưng quản lý, chiếm khoảng 36% diện tích hòn đảo. Gần 4% diện tích hòn đảo còn lại là vùng đệm của Liên Hợp Quốc. Cộng đồng quốc tế coi phần phía bắc của hòn đảo là lãnh thổ của Cộng hòa Síp bị lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng. Việc chiếm đóng được coi là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế và tương đương với việc chiếm đóng bất hợp pháp lãnh thổ EU kể từ khi Síp trở thành thành viên của Liên minh châu Âu.

3.7. Sau chia cắt

Sau khi trật tự hiến pháp được khôi phục và Tổng giám mục Makarios III trở về Síp vào tháng 12 năm 1974, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ vẫn ở lại, chiếm đóng phần đông bắc của hòn đảo. Năm 1983, nghị viện Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ, do nhà lãnh đạo Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ Rauf Denktaş lãnh đạo, đã tuyên bố thành lập Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Síp (TRNC), chỉ được Thổ Nhĩ Kỳ công nhận.

Các sự kiện mùa hè năm 1974 chi phối chính trị trên đảo, cũng như quan hệ Hy Lạp-Thổ Nhĩ Kỳ. Người Thổ Nhĩ Kỳ định cư đã được định cư ở phía bắc với sự khuyến khích của các nhà nước Thổ Nhĩ Kỳ và Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Cộng hòa Síp coi sự hiện diện của họ là vi phạm Công ước Genève, trong khi nhiều người định cư Thổ Nhĩ Kỳ kể từ đó đã cắt đứt quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ và thế hệ thứ hai của họ coi Síp là quê hương của mình.

Cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ, sự chiếm đóng sau đó và tuyên bố độc lập của TRNC đã bị các nghị quyết của Liên Hợp Quốc lên án, được Hội đồng Bảo an tái khẳng định hàng năm.

3.8. Thế kỷ 21

Những nỗ lực giải quyết tranh chấp Síp vẫn tiếp tục. Năm 2004, Kế hoạch Annan, do Tổng thư ký Liên Hợp Quốc lúc bấy giờ là Kofi Annan soạn thảo, đã được đưa ra trưng cầu dân ý ở cả hai chính quyền Síp. 65% người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ đã bỏ phiếu ủng hộ kế hoạch và 74% người Síp gốc Hy Lạp đã bỏ phiếu chống lại kế hoạch, cho rằng kế hoạch này thiên vị quá mức cho người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ và trao cho Thổ Nhĩ Kỳ ảnh hưởng phi lý đối với quốc gia. Tổng cộng, 66,7% cử tri đã bác bỏ Kế hoạch Annan.

Ngày 1 tháng 5 năm 2004, Síp gia nhập Liên minh châu Âu, cùng với chín quốc gia khác. Síp được chấp nhận vào EU như một thực thể toàn vẹn, mặc dù luật pháp EU bị đình chỉ ở Bắc Síp cho đến khi có giải pháp cuối cùng cho vấn đề Síp.

Những nỗ lực đã được thực hiện để tăng cường tự do đi lại giữa hai bên. Vào tháng 4 năm 2003, Bắc Síp đơn phương nới lỏng các hạn chế tại các trạm kiểm soát, cho phép người Síp qua lại giữa hai bên lần đầu tiên sau 30 năm. Vào tháng 3 năm 2008, một bức tường đã tồn tại hàng thập kỷ ở ranh giới giữa Cộng hòa Síp và vùng đệm của Liên Hợp Quốc đã bị phá bỏ. Bức tường này cắt ngang Phố Ledra ở trung tâm Nicosia và được coi là một biểu tượng mạnh mẽ cho sự chia cắt 32 năm của hòn đảo. Vào ngày 3 tháng 4 năm 2008, Phố Ledra đã được mở lại với sự hiện diện của các quan chức Síp gốc Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ. Hai bên đã khởi động lại các cuộc đàm phán thống nhất vào năm 2015, nhưng các cuộc đàm phán này đã sụp đổ vào năm 2017.

Liên minh châu Âu đã cảnh báo vào tháng 2 năm 2019 rằng Síp đang bán hộ chiếu EU cho các nhà tài phiệt Nga, và do đó sẽ cho phép các tổ chức tội phạm có tổ chức xâm nhập vào EU. Năm 2020, các tài liệu bị rò rỉ đã tiết lộ một loạt các quan chức cũ và hiện tại từ Afghanistan, Trung Quốc, Dubai, Liban, Liên bang Nga, Ả Rập Xê Út, Ukraine và Việt Nam đã mua quốc tịch Síp trước khi luật thay đổi vào tháng 7 năm 2019. Kể từ năm 2020, Síp và Thổ Nhĩ Kỳ đã tham gia vào một tranh chấp về phạm vi vùng đặc quyền kinh tế của họ, bề ngoài là do thăm dò dầu khí trong khu vực.

Tháng 11 năm 2023, vụ rò rỉ dữ liệu Cyprus Confidential do Hiệp hội các nhà báo điều tra quốc tế công bố cho thấy mạng lưới tài chính của đất nước này có mối liên hệ chặt chẽ với các nhà tài phiệt Nga và các nhân vật cấp cao trong Điện Kremlin, hỗ trợ chế độ của Vladimir Putin.

Tháng 7 năm 2024, nhân kỷ niệm 50 năm cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ vào Bắc Síp, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdoğan đã bác bỏ kế hoạch do Liên Hợp Quốc tán thành về một chính phủ liên bang và ủng hộ ý tưởng thành lập hai nhà nước riêng biệt tại Síp. Người Síp gốc Hy Lạp ngay lập tức bác bỏ đề xuất hai nhà nước của Erdoğan, gọi đó là một "điều không thể khởi đầu".

4.1. Địa hình

Hòn đảo Síp bị chi phối bởi hai dãy núi chính: dãy núi Troodos và dãy Kyrenia, cùng với đồng bằng trung tâm, Mesaoria, nằm giữa chúng. Dãy núi Troodos bao phủ hầu hết các phần phía nam và phía tây của hòn đảo, chiếm khoảng một nửa diện tích. Điểm cao nhất trên Síp là Núi Olympus với độ cao 1.95 K m, nằm ở trung tâm của dãy Troodos. Dãy Kyrenia hẹp hơn, chạy dọc theo bờ biển phía bắc, chiếm diện tích nhỏ hơn đáng kể, và có độ cao thấp hơn, với đỉnh cao nhất đạt 1.02 K m. Hòn đảo nằm trong Mảng Anatolia.

Đồng bằng Mesaoria được thoát nước bởi sông Pedieos, con sông dài nhất trên đảo. Các con sông khác chủ yếu là theo mùa, chảy từ các dãy núi và thường cạn kiệt vào mùa hè. Đường bờ biển của Síp có nhiều mũi đất, vịnh và các hang động biển, đặc biệt là ở khu vực Mũi Greco.

4.2. Khí hậu

Síp có khí hậu cận nhiệt đới - kiểu khí hậu Địa Trung Hải và khí hậu bán khô hạn (ở phần đông bắc của đảo) - phân loại khí hậu Köppen là Csa và BSh, với mùa đông rất ôn hòa (ở ven biển) và mùa hè ấm đến nóng. Tuyết chỉ có thể xuất hiện ở dãy núi Troodos ở phần trung tâm của đảo. Mưa chủ yếu xảy ra vào mùa đông, trong khi mùa hè thường khô hạn.

Síp có một trong những vùng khí hậu ấm nhất ở phần Địa Trung Hải của Liên minh châu Âu. Nhiệt độ trung bình hàng năm ở bờ biển vào khoảng 24 °C vào ban ngày và 14 °C vào ban đêm. Nói chung, mùa hè kéo dài khoảng tám tháng, bắt đầu từ tháng Tư với nhiệt độ trung bình từ 21 °C đến 23 °C vào ban ngày và 11 °C đến 13 °C vào ban đêm, và kết thúc vào tháng Mười Một với nhiệt độ trung bình từ 22 °C đến 23 °C vào ban ngày và 12 °C đến 14 °C vào ban đêm, mặc dù trong bốn tháng còn lại, nhiệt độ đôi khi vượt quá 20 °C.

Số giờ nắng ở bờ biển là khoảng 3.200 giờ mỗi năm, từ trung bình 5-6 giờ nắng mỗi ngày vào tháng Mười Hai đến trung bình 12-13 giờ vào tháng Bảy. Con số này gấp khoảng hai lần so với các thành phố ở nửa phía bắc châu Âu; để so sánh, Luân Đôn nhận được khoảng 1.540 giờ mỗi năm. Vào tháng Mười Hai, Luân Đôn nhận được khoảng 50 giờ nắng trong khi các địa điểm ven biển ở Síp có khoảng 180 giờ (gần bằng tháng Năm ở Luân Đôn).

4.3. Nguồn nước

Síp phải đối mặt với tình trạng thiếu nước kinh niên. Quốc gia này phụ thuộc nhiều vào mưa để cung cấp nước sinh hoạt, nhưng trong 30 năm qua, lượng mưa trung bình hàng năm đã giảm. Từ năm 2001 đến 2004, lượng mưa hàng năm đặc biệt lớn đã làm tăng trữ lượng nước, với nguồn cung vượt quá nhu cầu, cho phép tổng lượng nước lưu trữ trong các hồ chứa của hòn đảo tăng lên mức cao nhất mọi thời đại vào đầu năm 2005. Tuy nhiên, kể từ đó, nhu cầu đã tăng hàng năm - do tăng trưởng dân số địa phương, người nước ngoài chuyển đến Síp và số lượng khách du lịch đến thăm - trong khi nguồn cung giảm do hạn hán thường xuyên hơn (2006, 2018, 2019, 2022).

Các đập vẫn là nguồn nước chính cho cả mục đích sinh hoạt và nông nghiệp; Síp có tổng cộng 108 đập và hồ chứa, với tổng dung tích chứa nước khoảng 330.00 M m³. Các nhà máy khử muối nước biển đang dần được xây dựng để đối phó với những năm hạn hán kéo dài gần đây.

Chính phủ đã đầu tư mạnh vào việc xây dựng các nhà máy khử muối nước, cung cấp gần 50% lượng nước sinh hoạt từ năm 2001. Các nỗ lực cũng đã được thực hiện để nâng cao nhận thức của cộng đồng về tình hình này và khuyến khích người sử dụng nước sinh hoạt chịu trách nhiệm nhiều hơn trong việc bảo tồn nguồn tài nguyên ngày càng khan hiếm này.

Thổ Nhĩ Kỳ đã xây dựng một đường ống dẫn nước dưới biển Địa Trung Hải từ Anamur trên bờ biển phía nam của mình đến bờ biển phía bắc của Síp, để cung cấp nước uống và nước tưới cho Bắc Síp (xem Dự án Cung cấp Nước Bắc Síp).

4.4. Hệ động thực vật

Síp là nơi sinh sống của một số loài đặc hữu, bao gồm chuột Síp, sồi vàng Síp và tuyết tùng Síp.

5.1. Cấu trúc chính phủ

Cộng hòa Síp là một nền cộng hòa tổng thống. Nguyên thủ quốc gia và người đứng đầu chính phủ là tổng thống, được bầu bằng phổ thông đầu phiếu với nhiệm kỳ 5 năm. Quyền hành pháp do chính phủ thực thi. Quyền lập pháp được trao cho Hạ viện, một cơ quan lập pháp đơn viện. Nhánh tư pháp độc lập với cả hành pháp và lập pháp.

Hiến pháp năm 1960, nền tảng của hệ thống chính trị Síp, đã thiết lập một cơ chế chia sẻ quyền lực phức tạp giữa cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp và người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Theo đó, tổng thống phải là người Síp gốc Hy Lạp và phó tổng thống là người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ, cả hai đều có quyền phủ quyết đối với một số quyết định lập pháp và hành pháp. Hạ viện cũng được phân bổ ghế theo tỷ lệ dân tộc. Tuy nhiên, sau các sự kiện năm 1963-1964 và sự chia cắt trên thực tế của hòn đảo vào năm 1974, các vị trí dành cho người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ trong chính phủ và quốc hội của Cộng hòa Síp đã bị bỏ trống. Hiện tại, Cộng hòa Síp hoạt động với một chính phủ chủ yếu bao gồm người Síp gốc Hy Lạp, mặc dù về mặt pháp lý, cấu trúc hiến pháp năm 1960 vẫn còn hiệu lực.

5.2. Phân cấp hành chính

Cộng hòa Síp được chia thành sáu quận (επαρχίες_eparchíes^{Greek, Modern}, kazalar_kazalar^Turkish). Các quận này là:

• Nicosia (Λευκωσία_Lefkosía^{Greek, Modern}, Lefkoşa_Lefkoşa^Turkish): Thủ đô và thành phố lớn nhất, là trung tâm hành chính, tài chính và văn hóa của đất nước. Quận Nicosia bị chia cắt, với một phần nằm dưới sự kiểm soát của Cộng hòa Síp và một phần thuộc về Bắc Síp.
• Famagusta (Αμμόχωστος_Ammóchostos^{Greek, Modern}, Gazimağusa_Gazimağusa^Turkish): Phần lớn quận này, bao gồm cả thành phố chính Famagusta, hiện nằm ở Bắc Síp. Một phần nhỏ phía nam vẫn thuộc quyền quản lý của Cộng hòa Síp, bao gồm các khu nghỉ mát nổi tiếng như Ayia Napa và Protaras.
• Kyrenia (Κερύνεια_Kerýneia^{Greek, Modern}, Girne_Girne^Turkish): Toàn bộ quận này hiện nằm ở Bắc Síp. Đây là một khu vực ven biển đẹp với nhiều di tích lịch sử.
• Larnaca (Λάρνακα_Lárnaka^{Greek, Modern}, Larnaka_Larnaka^Turkish): Là nơi có sân bay quốc tế chính của Síp và một cảng biển quan trọng. Thành phố Larnaca là một trung tâm du lịch và thương mại.
• Limassol (Λεμεσός_Lemesós^{Greek, Modern}, Limasol_Limasol^Turkish hoặc Leymosun_Leymosun^Turkish): Thành phố lớn thứ hai và là trung tâm thương mại, cảng biển và du lịch lớn của Síp.
• Paphos (Πάφος_Páfos^{Greek, Modern}, Baf_Baf^Turkish): Nằm ở phía tây của đảo, nổi tiếng với các di chỉ khảo cổ được UNESCO công nhận và là một điểm du lịch quan trọng.

Do tình hình chia cắt, quyền quản lý thực tế của Cộng hòa Síp không bao trùm toàn bộ lãnh thổ của các quận Kyrenia và Famagusta, cũng như một phần của quận Nicosia. Các khu vực này hiện do Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Síp quản lý.

5.3. Lãnh thổ tách rời và lãnh thổ bị bao quanh

Síp có bốn lãnh thổ tách rời, tất cả đều nằm trong lãnh thổ thuộc Khu vực Căn cứ Chủ quyền của Anh Dhekelia. Hai lãnh thổ đầu tiên là các làng Ormidhia và Xylotymvou. Lãnh thổ thứ ba là Nhà máy điện Dhekelia, bị một con đường của Anh chia thành hai phần. Phần phía bắc là khu định cư tị nạn của EAC. Phần phía nam, mặc dù nằm ven biển, cũng là một lãnh thổ tách rời vì không có lãnh hải riêng, mà thuộc về vùng biển của Vương quốc Anh.

Vùng đệm của Liên Hợp Quốc chạy dọc theo Dhekelia và tiếp tục từ phía đông của nó, ngoài khơi Ayios Nikolaos, và được nối với phần còn lại của Dhekelia bằng một hành lang đất hẹp. Theo nghĩa đó, vùng đệm biến khu vực Paralimni ở góc đông nam của đảo thành một lãnh thổ tách rời trên thực tế, mặc dù không phải về mặt pháp lý.

5.4. Quan hệ đối ngoại

Cộng hòa Síp duy trì chính sách đối ngoại dựa trên việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, thúc đẩy giải pháp hòa bình cho vấn đề Síp, và tăng cường vai trò của mình trong các tổ chức khu vực và quốc tế. Síp là thành viên của Liên Hợp Quốc, Khối Thịnh vượng chung Anh, Liên minh châu Âu (EU), Hội đồng châu Âu, Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE), Phong trào Không liên kết (cho đến khi gia nhập EU) và nhiều tổ chức quốc tế khác.

Quan hệ với Hy Lạp có tính chất đặc biệt, dựa trên mối liên kết lịch sử, văn hóa và chính trị sâu sắc. Hy Lạp là một đồng minh quan trọng và ủng hộ mạnh mẽ các lập trường của Síp trên trường quốc tế, đặc biệt là trong vấn đề Síp.

Quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ vẫn căng thẳng do sự chiếm đóng quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở phía bắc Síp và việc Thổ Nhĩ Kỳ không công nhận Cộng hòa Síp. Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia duy nhất công nhận Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Síp. Việc giải quyết vấn đề Síp là điều kiện tiên quyết để bình thường hóa quan hệ giữa hai nước và cũng là một trở ngại lớn trong quá trình gia nhập EU của Thổ Nhĩ Kỳ.

Quan hệ với Vương quốc Anh, cựu cường quốc thuộc địa, vẫn giữ tầm quan trọng do sự hiện diện của các căn cứ quân sự có chủ quyền của Anh trên đảo và vai trò của Anh như một trong ba quốc gia bảo lãnh cho độc lập của Síp theo Hiệp ước Bảo lãnh năm 1960.

Là một thành viên EU, Síp tham gia vào Chính sách Đối ngoại và An ninh Chung của EU và có mối quan hệ chặt chẽ với các quốc gia thành viên khác. Síp cũng tìm cách tăng cường quan hệ với các nước láng giềng ở Đông Địa Trung Hải và Trung Đông, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng, an ninh và kinh tế.

Cộng đồng quốc tế đóng vai trò trung tâm trong các nỗ lực giải quyết vấn đề Síp. Liên Hợp Quốc đã duy trì lực lượng gìn giữ hòa bình (UNFICYP) trên đảo từ năm 1964 và đã bảo trợ nhiều vòng đàm phán thống nhất. Tuy nhiên, các cuộc đàm phán này thường gặp bế tắc do sự khác biệt sâu sắc giữa các bên. Việc trình bày một cách cân bằng các lập trường và quan điểm của tất cả các bên bị ảnh hưởng, bao gồm cả cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp và gốc Thổ Nhĩ Kỳ, cũng như các vấn đề nhân quyền liên quan đến người mất tích, người tị nạn và quyền tài sản, là một khía cạnh quan trọng trong việc tìm kiếm một giải pháp công bằng và bền vững.

5.5. Quân đội

Lực lượng Vệ binh Quốc gia Síp là lực lượng quân sự chính của Cộng hòa Síp. Đây là một lực lượng binh chủng hợp thành, bao gồm các bộ phận lục quân, không quân và hải quân. Theo lịch sử, tất cả công dân nam đều phải thực hiện nghĩa vụ quân sự 24 tháng trong Lực lượng Vệ binh Quốc gia sau khi tròn 17 tuổi, nhưng vào năm 2016, thời gian phục vụ bắt buộc này đã được giảm xuống còn 14 tháng.

Hàng năm, có khoảng 10.000 người được huấn luyện tại các trung tâm tuyển quân. Tùy thuộc vào chuyên ngành được giao, các tân binh sau đó được chuyển đến các trại huấn luyện chuyên ngành hoặc các đơn vị tác chiến.

Trong khi cho đến năm 2016, lực lượng vũ trang chủ yếu dựa vào quân dịch, kể từ đó, một cơ quan quân nhân chuyên nghiệp lớn đã được áp dụng (ΣΥΟΠ), kết hợp với việc giảm thời gian phục vụ quân dịch tạo ra tỷ lệ xấp xỉ 3:1 giữa quân dịch và quân nhân chuyên nghiệp.

Căng thẳng quân sự liên quan đến tình hình chia cắt vẫn còn tồn tại, với sự hiện diện của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ ở phía bắc đảo và lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc (UNFICYP) duy trì vùng đệm giữa hai bên.

5.6. Pháp luật, tư pháp và nhân quyền

Hệ thống pháp luật của Síp dựa trên Thông luật Anh, một di sản từ thời kỳ thuộc địa của Anh. Hệ thống tư pháp bao gồm các tòa án quận, tòa án phúc thẩm và Tòa án Tối cao. Cảnh sát Síp (tiếng Hy Lạp: Αστυνομία Κύπρου_{Astyomía Kýprou}^{Greek, Modern}, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: Kıbrıs Polisi_{Kıbrıs Polisi}^Turkish) là lực lượng cảnh sát quốc gia duy nhất của Cộng hòa Síp và trực thuộc Bộ Tư pháp và Trật tự Công cộng kể từ năm 1993.

Về nhân quyền, Síp được tổ chức Freedom House xếp hạng là "tự do". Tuy nhiên, sự chia cắt kéo dài của hòn đảo tiếp tục ảnh hưởng đến nhân quyền trên toàn đảo, bao gồm tự do đi lại, quyền liên quan đến vấn đề người mất tích, phân biệt đối xử, quyền sống, tự do tôn giáo, và các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa. Các vấn đề nhân quyền khác bao gồm nạn mại dâm và vai trò của Síp trong mạng lưới buôn người từ Đông Âu.

Năm 2014, Tòa án Nhân quyền châu Âu đã yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ bồi thường hơn 100 triệu đô la cho Síp vì cuộc xâm lược; Ankara tuyên bố sẽ bỏ qua phán quyết này. Các cáo buộc về việc Thổ Nhĩ Kỳ vi phạm Công ước Genève bằng cách chuyển dân cư của mình vào lãnh thổ bị chiếm đóng cũng đã được đưa ra. Ngoài ra, có những lo ngại về việc "phá hủy có tổ chức di sản Hy Lạp và Kitô giáo ở phía bắc", bao gồm cướp bóc kho báu văn hóa, phá hủy nhà thờ, bỏ bê các tác phẩm nghệ thuật và thay đổi tên các địa điểm lịch sử quan trọng. Tuy nhiên, cũng có những ghi nhận về việc phá hủy di sản của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ dưới bàn tay của những người cực đoan gốc Hy Lạp.

Các vấn đề nhân quyền khác bao gồm quyền của người thiểu số, người tị nạn, người nhập cư và các nhóm dễ bị tổn thương khác. Chính phủ Síp đã có những nỗ lực để giải quyết các vấn đề này, nhưng vẫn còn nhiều thách thức.

6.1. Cơ cấu kinh tế và các ngành công nghiệp chính

Nền kinh tế Síp chủ yếu dựa vào ngành dịch vụ, chiếm tỷ trọng lớn trong GDP và lực lượng lao động. Các ngành dịch vụ chính bao gồm:

• Du lịch: Đây là một trong những trụ cột kinh tế quan trọng nhất của Síp, thu hút hàng triệu du khách mỗi năm nhờ các bãi biển đẹp, di sản văn hóa phong phú và khí hậu thuận lợi.
• Dịch vụ tài chính: Síp đã phát triển thành một trung tâm tài chính quốc tế, cung cấp các dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm, quản lý quỹ và các dịch vụ tài chính khác. Mức thuế suất doanh nghiệp thấp là một yếu tố thu hút đầu tư nước ngoài.
• Vận tải biển: Với vị trí chiến lược và một trong những đội tàu buôn lớn nhất thế giới (theo đăng ký), ngành vận tải biển đóng góp đáng kể vào nền kinh tế. Cảng Limassol là một trong những cảng trung chuyển container bận rộn nhất Địa Trung Hải.

Các ngành khác bao gồm:

• Nông nghiệp: Mặc dù tỷ trọng đã giảm, nông nghiệp vẫn đóng một vai trò nhất định, với các sản phẩm chính như khoai tây, cam quýt, rau quả và rượu vang.
• Sản xuất công nghiệp nhẹ: Bao gồm chế biến thực phẩm, dệt may, giày dép, và sản xuất xi măng.

Chính phủ Síp đã có những nỗ lực thu hút doanh nghiệp nước ngoài thông qua việc duy trì thuế suất doanh nghiệp ở mức thấp so với các nước châu Âu khác. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những thách thức liên quan đến việc đảm bảo công bằng thuế và chống rửa tiền. Các vấn đề xã hội như bảo vệ môi trường, quyền của người lao động và công bằng xã hội cũng ngày càng được quan tâm trong quá trình phát triển kinh tế. Các nỗ lực đang được thực hiện để đa dạng hóa nền kinh tế, giảm sự phụ thuộc vào một số ngành nhất định và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

6.2. Khủng hoảng tài chính và phục hồi

Đầu những năm 2010, Síp phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng, đỉnh điểm là vào năm 2012-2013. Nguyên nhân chính của cuộc khủng hoảng bao gồm:

• Sự tiếp xúc lớn của các ngân hàng Síp với nợ công Hy Lạp: Các ngân hàng lớn của Síp nắm giữ một lượng lớn trái phiếu chính phủ Hy Lạp, và khi Hy Lạp trải qua cuộc khủng hoảng nợ công, các ngân hàng này đã chịu tổn thất nặng nề.
• Bong bóng bất động sản trong nước: Sự tăng trưởng tín dụng nhanh chóng đã dẫn đến bong bóng bất động sản, và khi bong bóng này vỡ, nó đã gây thêm áp lực lên hệ thống ngân hàng.
• Thâm hụt ngân sách và nợ công gia tăng: Suy thoái kinh tế và chi phí cứu trợ các ngân hàng đã làm tăng thâm hụt ngân sách và nợ công của Síp.

Để đối phó với khủng hoảng, Síp đã phải tìm kiếm sự trợ giúp tài chính từ Eurogroup (các bộ trưởng tài chính khu vực đồng euro), Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), được gọi chung là "Troika". Vào tháng 3 năm 2013, một gói cứu trợ trị giá 10.00 B EUR đã được thỏa thuận. Tuy nhiên, gói cứu trợ này đi kèm với các điều kiện khắc nghiệt, bao gồm:

• Tái cơ cấu ngành ngân hàng: Ngân hàng lớn thứ hai, Laiki Bank, đã bị đóng cửa. Các khoản tiền gửi được bảo hiểm đã được chuyển sang Ngân hàng Síp, ngân hàng lớn nhất, trong khi các khoản tiền gửi không được bảo hiểm phải chịu tổn thất đáng kể (biện pháp "bail-in").
• Kiểm soát vốn: Các biện pháp kiểm soát vốn đã được áp dụng để ngăn chặn dòng vốn chảy ra khỏi đất nước.
• Các biện pháp thắt lưng buộc bụng: Bao gồm cắt giảm chi tiêu công, tăng thuế và cải cách cơ cấu.

Cuộc khủng hoảng đã gây ra những tác động xã hội nghiêm trọng, bao gồm suy thoái kinh tế sâu sắc, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và sự bất mãn trong dân chúng. Tuy nhiên, Síp đã dần phục hồi sau khủng hoảng. Chính phủ đã thực hiện các cải cách theo yêu cầu của gói cứu trợ, và nền kinh tế bắt đầu tăng trưởng trở lại từ năm 2015. Các biện pháp kiểm soát vốn cũng dần được dỡ bỏ. Mặc dù vậy, những thách thức như nợ xấu trong hệ thống ngân hàng và tỷ lệ nợ công cao vẫn còn tồn tại.

6.3. Nguồn năng lượng

Síp có nguồn tài nguyên năng lượng hạn chế và phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu dầu mỏ để sản xuất điện. Tuy nhiên, việc phát hiện trữ lượng khí thiên nhiên đáng kể ngoài khơi trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Síp ở Đông Địa Trung Hải trong những năm gần đây đã mở ra những triển vọng mới cho an ninh năng lượng và phát triển kinh tế của đất nước.

Các mỏ khí chính đã được phát hiện bao gồm:

• Mỏ Aphrodite (Lô 12): Được phát hiện vào năm 2011 bởi công ty Noble Energy của Mỹ, đây là mỏ khí lớn đầu tiên được tìm thấy trong EEZ của Síp.
• Mỏ Calypso (Lô 6): Được phát hiện bởi Eni (Ý) và Total (Pháp).
• Mỏ Glaucus (Lô 10): Được phát hiện bởi ExxonMobil (Mỹ) và Qatar Petroleum.

Việc phát triển các nguồn tài nguyên khí đốt này mang lại những tiềm năng to lớn, bao gồm:

• Tăng cường an ninh năng lượng quốc gia: Giảm sự phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu.
• Doanh thu xuất khẩu: Xuất khẩu khí đốt sang các thị trường châu Âu và khu vực có thể mang lại nguồn thu đáng kể.
• Vai trò trung tâm năng lượng khu vực: Síp có thể trở thành một trung tâm năng lượng quan trọng ở Đông Địa Trung Hải.

Tuy nhiên, việc thăm dò và phát triển khí đốt cũng đối mặt với nhiều thách thức:

• Tranh chấp địa chính trị: Thổ Nhĩ Kỳ không công nhận EEZ của Síp và đã có những hành động gây căng thẳng trong khu vực, bao gồm việc cử tàu thăm dò vào các khu vực mà Síp tuyên bố chủ quyền. Điều này làm phức tạp thêm việc phát triển các mỏ khí.
• Chi phí phát triển cao: Việc xây dựng cơ sở hạ tầng cần thiết (như đường ống dẫn khí hoặc nhà máy hóa lỏng khí tự nhiên - LNG) đòi hỏi vốn đầu tư lớn.
• Tác động môi trường và xã hội: Cần phải xem xét cẩn thận các tác động tiềm tàng đến môi trường biển và các cộng đồng địa phương.

Síp đang tích cực hợp tác với các quốc gia láng giềng như Hy Lạp, Israel và Ai Cập để thúc đẩy các dự án năng lượng chung, ví dụ như đường ống dẫn khí EastMed. Đồng thời, Síp cũng đang nỗ lực phát triển các nguồn năng lượng tái tạo để đa dạng hóa nguồn cung năng lượng và giảm phát thải carbon.

6.4. Cơ sở hạ tầng

Síp có cơ sở hạ tầng tương đối phát triển, đặc biệt là trong các lĩnh vực giao thông vận tải và viễn thông, phục vụ cho nhu cầu của nền kinh tế dựa vào dịch vụ và du lịch.

6.4.1. Giao thông vận tải

Hệ thống giao thông vận tải của Síp bao gồm:

• Đường bộ: Síp có một mạng lưới đường bộ phát triển tốt, bao gồm các đường cao tốc hiện đại nối liền các thành phố lớn và các khu du lịch. Các đường cao tốc chính bao gồm A1 (Nicosia - Limassol), A2 (nối A1 với A3), A3 (Larnaca - Ayia Napa), A5 (nối A1 với A3), A6 (Paphos - Limassol) và A9 (Nicosia - Astromeritis). Giao thông ở Síp lái xe bên trái, một di sản từ thời thuộc địa Anh.
• Giao thông công cộng: Chủ yếu dựa vào mạng lưới xe buýt. Các dịch vụ xe buýt công cộng hoạt động trong các thành phố và giữa các thành phố, cũng như đến các khu vực nông thôn. Trong những năm gần đây, đã có những nỗ lực cải thiện và mở rộng dịch vụ xe buýt.
• Cảng biển: Các cảng biển chính của Síp là Limassol và Larnaca, phục vụ vận chuyển hàng hóa, hành khách và tàu du lịch. Cảng Limassol là một trong những cảng trung chuyển container bận rộn nhất ở Địa Trung Hải.
• Sân bay quốc tế: Síp có hai sân bay quốc tế chính là Sân bay quốc tế Larnaca (LCA) và Sân bay quốc tế Paphos (PFO), phục vụ các chuyến bay đến và đi từ nhiều điểm đến ở châu Âu, Trung Đông và các khu vực khác. Sân bay quốc tế Nicosia đã bị đóng cửa kể từ năm 1974. Ở khu vực phía bắc do Thổ Nhĩ Kỳ chiếm đóng, Sân bay quốc tế Ercan hoạt động nhưng các chuyến bay quốc tế đến đây phải quá cảnh tại Thổ Nhĩ Kỳ.

Síp không có hệ thống đường sắt.

7.1. Thành phần dân số

Síp có một cơ cấu dân số đa dạng, phản ánh lịch sử giao thoa văn hóa lâu dài của hòn đảo. Hai cộng đồng dân tộc chính là:

• Người Síp gốc Hy Lạp: Chiếm đa số dân số (khoảng 77-80% trước khi chia cắt, hiện nay chủ yếu tập trung ở khu vực do Cộng hòa Síp kiểm soát). Họ nói tiếng Hy Lạp Síp và chủ yếu theo Chính thống giáo Hy Lạp.
• Người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ: Chiếm thiểu số (khoảng 18% trước khi chia cắt, hiện nay chủ yếu tập trung ở khu vực phía bắc do Bắc Síp quản lý). Họ nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Síp và chủ yếu theo Hồi giáo Sunni.

Ngoài ra, còn có các cộng đồng dân tộc thiểu số khác được công nhận theo hiến pháp, bao gồm:

• Người Armenia ở Síp: Một cộng đồng nhỏ nhưng có lịch sử lâu đời, chủ yếu theo Giáo hội Tông truyền Armenia.
• Người Maronite ở Síp: Một cộng đồng Công giáo Đông phương nói tiếng Ả Rập Maronite Síp, có nguồn gốc từ Liban.
• Người Latinh ở Síp: Một cộng đồng nhỏ theo Công giáo La Mã, chủ yếu có nguồn gốc từ thời kỳ Lusignan và Venezia.

Sau sự chia cắt năm 1974, đã có những thay đổi nhân khẩu học đáng kể. Nhiều người Síp gốc Hy Lạp từ phía bắc đã phải di dời xuống phía nam, và nhiều người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ từ phía nam đã di chuyển lên phía bắc. Thêm vào đó, một số lượng đáng kể người từ Thổ Nhĩ Kỳ đã định cư ở khu vực phía bắc, một vấn đề gây tranh cãi về mặt pháp lý và nhân khẩu học.

Cộng hòa Síp cũng là nơi sinh sống của một số lượng ngày càng tăng người nước ngoài cư trú, bao gồm công dân EU, người Nga, người Anh và công dân từ các quốc gia khác, đến vì lý do công việc, nghỉ hưu hoặc đầu tư.

Về tôn giáo, Chính thống giáo Đông phương (cụ thể là Giáo hội Síp) là tôn giáo chủ yếu của cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp. Hồi giáo (chủ yếu là dòng Sunni) là tôn giáo chính của cộng đồng người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Các tôn giáo thiểu số khác được công nhận bao gồm Giáo hội Tông truyền Armenia, Giáo hội Maronite và Công giáo La Mã. Tự do tôn giáo được hiến pháp bảo đảm ở khu vực do Cộng hòa Síp kiểm soát.

Tình trạng của các nhóm thiểu số, bao gồm cả những người nhập cư và người tị nạn, là một vấn đề được quan tâm, với các nỗ lực nhằm đảm bảo quyền của họ và thúc đẩy sự hòa nhập xã hội. Tuy nhiên, những thách thức liên quan đến phân biệt đối xử và tiếp cận các dịch vụ vẫn còn tồn tại.

7.2. Các thành phố lớn

Các trung tâm đô thị chính của Síp là:

• Nicosia (Λευκωσία_Lefkosía^{Greek, Modern}, Lefkoşa_Lefkoşa^Turkish): Thủ đô và thành phố lớn nhất của Síp. Đây là trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế và văn hóa của cả hòn đảo. Nicosia là thủ đô duy nhất trên thế giới bị chia cắt, với một phần nằm ở khu vực do Cộng hòa Síp kiểm soát và một phần (Bắc Nicosia) là thủ đô của Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Síp. Dân số trong khu vực đô thị của phần do Cộng hòa Síp kiểm soát là khoảng 255.000 người (2021), trong khi toàn bộ vùng đô thị (bao gồm cả phần phía bắc) có thể lớn hơn đáng kể.
• Limassol (Λεμεσός_Lemesós^{Greek, Modern}, Limasol_Limasol^Turkish hoặc Leymosun_Leymosun^Turkish): Thành phố lớn thứ hai, nằm trên bờ biển phía nam. Limassol là một trung tâm thương mại, cảng biển quốc tế (cảng bận rộn nhất Síp), du lịch và dịch vụ tài chính quan trọng. Dân số khu vực đô thị khoảng 183.000 người (2021). Thành phố nổi tiếng với các lễ hội, cuộc sống về đêm sôi động và các di tích lịch sử.
• Larnaca (Λάρνακα_Lárnaka^{Greek, Modern}, Larnaka_Larnaka^Turkish): Nằm trên bờ biển đông nam, Larnaca là nơi có sân bay quốc tế chính của Síp (Sân bay Quốc tế Larnaca) và một cảng biển quan trọng khác. Thành phố có một bờ kè (Phinikoudes) nổi tiếng, các di tích lịch sử như Nhà thờ Thánh Lazarus và Hồ Muối Larnaca, nơi có Hala Sultan Tekke. Dân số khu vực đô thị khoảng 143.000 người (2021).
• Paphos (Πάφος_Páfos^{Greek, Modern}, Baf_Baf^Turkish): Tọa lạc ở phía tây nam của đảo, Paphos là một trung tâm du lịch nổi tiếng với các di chỉ khảo cổ phong phú, bao gồm các ngôi mộ của các vị vua và các bức tranh khảm La Mã, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Sân bay Quốc tế Paphos phục vụ chủ yếu các chuyến bay thuê bao và giá rẻ. Dân số khu vực đô thị khoảng 90.000 người (2011).

Các thành phố khác như Famagusta (Αμμόχωστος_Ammóchostos^{Greek, Modern}, Gazimağusa_Gazimağusa^Turkish) và Kyrenia (Κερύνεια_Kerýneia^{Greek, Modern}, Girne_Girne^Turkish) hiện nằm ở phía bắc Síp và không thuộc quyền kiểm soát của Cộng hòa Síp. Trước năm 1974, Famagusta là một trung tâm du lịch và cảng biển lớn.

7.3. Người Síp ở nước ngoài

Cộng đồng người Síp di cư, hay còn gọi là diaspora Síp, là một bộ phận quan trọng và có ảnh hưởng của dân tộc Síp, với số lượng lớn người gốc Síp sinh sống tại nhiều quốc gia trên thế giới. Sự hình thành của cộng đồng này chủ yếu bắt nguồn từ các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội trong lịch sử Síp.

Bối cảnh hình thành:

• Thời kỳ thuộc địa Anh: Một số người Síp bắt đầu di cư trong thời kỳ này để tìm kiếm cơ hội kinh tế hoặc giáo dục tốt hơn, đặc biệt là đến Vương quốc Anh.
• Xung đột sắc tộc và sự kiện năm 1974: Đây là giai đoạn chứng kiến làn sóng di cư lớn nhất. Cuộc xâm lược của Thổ Nhĩ Kỳ năm 1974 và sự chia cắt hòn đảo đã khiến hàng trăm nghìn người Síp (cả gốc Hy Lạp và gốc Thổ Nhĩ Kỳ) phải rời bỏ nhà cửa. Nhiều người trong số họ đã không thể quay trở lại và buộc phải xây dựng cuộc sống mới ở nước ngoài. Người Síp gốc Hy Lạp chủ yếu tị nạn đến các quốc gia như Vương quốc Anh, Úc, Hoa Kỳ và Hy Lạp. Người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ cũng di cư, một số đến Thổ Nhĩ Kỳ hoặc các quốc gia khác.
• Lý do kinh tế: Trong các giai đoạn khó khăn kinh tế, người Síp cũng tìm kiếm cơ hội việc làm và cuộc sống tốt hơn ở nước ngoài.

Tình hình hiện tại của cộng đồng người Síp di cư:

• Vương quốc Anh: Là nơi có cộng đồng người Síp hải ngoại lớn nhất, đặc biệt là ở Luân Đôn. Họ đã đóng góp đáng kể vào đời sống kinh tế, văn hóa và chính trị của Anh. Nhiều người Síp gốc Anh vẫn duy trì mối liên hệ chặt chẽ với quê hương.
• Úc: Úc cũng có một cộng đồng người Síp đáng kể, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như Melbourne và Sydney.
• Hoa Kỳ: Một cộng đồng người Síp nhỏ hơn nhưng năng động cũng tồn tại ở Hoa Kỳ, đặc biệt là ở các khu vực đô thị.
• Hy Lạp: Do mối quan hệ văn hóa và lịch sử gần gũi, nhiều người Síp gốc Hy Lạp đã chọn Hy Lạp làm quê hương thứ hai.
• Các quốc gia khác: Người Síp cũng sinh sống ở Canada, Nam Phi và nhiều quốc gia châu Âu khác.

Cộng đồng người Síp ở nước ngoài thường duy trì bản sắc văn hóa của mình thông qua các tổ chức cộng đồng, nhà thờ, trường học và các sự kiện văn hóa. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc vận động cho các vấn đề liên quan đến Síp trên trường quốc tế và duy trì mối liên kết kinh tế, xã hội với quê hương. Chính phủ Cộng hòa Síp cũng có các chính sách hỗ trợ và duy trì mối quan hệ với cộng đồng người Síp hải ngoại.

8.1. Tôn giáo

Đa số người Síp gốc Hy Lạp tự nhận mình là Kitô hữu, cụ thể là Chính thống giáo Hy Lạp, trong khi hầu hết người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ là tín đồ của Hồi giáo Sunni. Tổng thống đầu tiên của Síp, Makarios III, là một tổng giám mục.

Hala Sultan Tekke, nằm gần Hồ Muối Larnaca, là một địa điểm hành hương của người Hồi giáo.

Theo điều tra dân số năm 2001 được thực hiện tại các khu vực do chính phủ kiểm soát, 94,8% dân số là Chính thống giáo Đông phương, 0,9% là Armenia và Maronite, 1,5% là Công giáo La Mã, 1,0% là Giáo hội Anh, và 0,6% là Hồi giáo. Ngoài ra còn có một cộng đồng Do Thái ở Síp. 1,3% còn lại theo các tôn giáo khác hoặc không khai báo tôn giáo của họ. Các giáo phái Chính thống giáo Hy Lạp, Giáo hội Tông truyền Armenia, và cả Giáo hội Maronite và Latinh Công giáo đều được hiến pháp công nhận và được miễn thuế.

Vai trò của tôn giáo trong đời sống xã hội vẫn còn đáng kể, đặc biệt là Giáo hội Síp trong cộng đồng người Síp gốc Hy Lạp, có ảnh hưởng đến các vấn đề văn hóa, xã hội và đôi khi cả chính trị. Ở phía bắc, Hồi giáo cũng đóng vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ. Sự tồn tại của các nhà thờ và đền thờ Hồi giáo trên khắp hòn đảo là minh chứng cho lịch sử tôn giáo đa dạng của Síp.

8.2. Ngôn ngữ

Síp có hai ngôn ngữ chính thức là tiếng Hy Lạp và tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Tiếng Armenia và tiếng Ả Rập Maronite Síp được công nhận là ngôn ngữ thiểu số. Mặc dù không có địa vị chính thức, tiếng Anh được sử dụng rộng rãi và xuất hiện nhiều trên các biển báo đường bộ, thông báo công cộng và quảng cáo. Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức duy nhất trong thời kỳ thuộc địa của Anh và là lingua franca cho đến năm 1960, và tiếp tục được sử dụng (trên thực tế) tại các tòa án cho đến năm 1989 và trong luật pháp cho đến năm 1996. Năm 2010, 80,4% người Síp thành thạo tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai. Tiếng Nga được sử dụng rộng rãi trong cộng đồng thiểu số của đất nước, cư dân và công dân các nước thuộc Liên Xô cũ, và người Hy Lạp Pontic. Tiếng Nga, sau tiếng Anh và tiếng Hy Lạp, là ngôn ngữ thứ ba được sử dụng trên nhiều biển hiệu cửa hàng và nhà hàng, đặc biệt là ở Limassol và Paphos. Ngoài ra, vào năm 2006, 12% dân số nói tiếng Pháp và 5% nói tiếng Đức.

Ngôn ngữ nói hàng ngày của người Síp gốc Hy Lạp là tiếng Hy Lạp Síp, và của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ là tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Síp. Cả hai phương ngữ này đều khác biệt đáng kể so với các dạng tiêu chuẩn của chúng.

8.3. Giáo dục

Síp có một hệ thống giáo dục tiểu học và trung học phát triển cao, cung cấp cả giáo dục công lập và tư thục. Chất lượng giảng dạy cao có thể một phần là do gần 7% GDP được chi cho giáo dục, điều này khiến Síp trở thành một trong ba quốc gia chi tiêu nhiều nhất cho giáo dục ở EU cùng với Đan Mạch và Thụy Điển. Síp được xếp hạng 27 trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu năm 2024.

Các trường công lập thường được coi là tương đương về chất lượng giáo dục với các cơ sở giáo dục tư thục. Tuy nhiên, giá trị của bằng tốt nghiệp trung học phổ thông công lập bị hạn chế bởi thực tế là điểm số đạt được chỉ chiếm khoảng 25% điểm cuối cùng cho mỗi môn học, 75% còn lại do giáo viên chỉ định trong học kỳ, theo một cách ít minh bạch. Các trường đại học Síp (như các trường đại học ở Hy Lạp) gần như bỏ qua hoàn toàn điểm trung học phổ thông cho mục đích tuyển sinh. Mặc dù bằng tốt nghiệp trung học phổ thông là bắt buộc để theo học đại học, việc tuyển sinh được quyết định gần như hoàn toàn dựa trên điểm số tại các kỳ thi tuyển sinh đại học được quản lý tập trung mà tất cả các ứng cử viên đại học đều phải tham gia.

Phần lớn người Síp theo học giáo dục đại học tại các trường đại học Hy Lạp, Anh, Thổ Nhĩ Kỳ, các trường đại học châu Âu và Bắc Mỹ khác. Síp hiện tại có tỷ lệ công dân trong độ tuổi lao động có trình độ học vấn cao nhất ở EU là 30%, cao hơn Phần Lan là 29,5%. Ngoài ra, 47% dân số trong độ tuổi 25-34 có trình độ học vấn đại học, đây là tỷ lệ cao nhất ở EU. Sinh viên Síp rất năng động, với 78,7% theo học tại một trường đại học bên ngoài Síp.

Các trường đại học chính ở Síp bao gồm Đại học Síp (công lập), Đại học Công nghệ Síp (công lập), Đại học Mở Síp (công lập), và một số trường đại học tư thục như Đại học Nicosia, Đại học Frederick và Đại học châu Âu Síp.

8.4. Y tế

Síp có một hệ thống y tế quốc gia (GeSY - Γενικό Σύστημα Υγείας) được giới thiệu dần dần từ năm 2019, nhằm cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân cho tất cả công dân và những người cư trú hợp pháp. Hệ thống này được tài trợ thông qua sự đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và chính phủ.

Trước khi có GeSY, hệ thống y tế Síp bao gồm cả khu vực công và tư. Các bệnh viện công cung cấp dịch vụ chăm sóc với chi phí thấp hoặc miễn phí cho một số nhóm dân cư nhất định, trong khi khu vực tư nhân cung cấp các dịch vụ đa dạng hơn với chi phí cao hơn, thường được chi trả qua bảo hiểm y tế tư nhân.

Các cơ sở y tế chính bao gồm:

• Bệnh viện đa khoa: Có các bệnh viện đa khoa công lập lớn ở tất cả các thành phố chính (Nicosia, Limassol, Larnaca, Paphos). Các bệnh viện này cung cấp một loạt các dịch vụ chuyên khoa.
• Trung tâm y tế nông thôn: Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu ở các khu vực nông thôn.
• Bệnh viện và phòng khám tư nhân: Có một mạng lưới bệnh viện và phòng khám tư nhân rộng khắp, cung cấp các dịch vụ y tế chất lượng cao.

Chất lượng dịch vụ y tế ở Síp nhìn chung được đánh giá là tốt. Các chỉ số sức khỏe cơ bản như tuổi thọ trung bình khá cao (khoảng 81 tuổi vào năm 2021), và tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh thấp.

Những thách thức đối với hệ thống y tế bao gồm việc đảm bảo tính bền vững tài chính của GeSY, giảm thời gian chờ đợi cho một số dịch vụ chuyên khoa, và giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân viên y tế trong một số lĩnh vực. Chính phủ đang tiếp tục nỗ lực để cải thiện hiệu quả và khả năng tiếp cận của hệ thống y tế.

9.1. Nghệ thuật

Lịch sử nghệ thuật của Síp có thể nói là kéo dài tới 10.000 năm, sau khi phát hiện ra một loạt các bức tượng chạm khắc thời kỳ Chalcolithic ở các làng Khoirokoitia và Lempa. Hòn đảo này là quê hương của vô số ví dụ về hội họa biểu tượng tôn giáo chất lượng cao từ Thời Trung Cổ cũng như nhiều nhà thờ được sơn vẽ. Kiến trúc Síp chịu ảnh hưởng nặng nề của Gothic Pháp và Phục hưng Ý được du nhập vào đảo trong thời kỳ thống trị của người Latinh (1191-1571).

Một nghệ thuật truyền thống nổi tiếng có niên đại ít nhất từ thế kỷ 14 là ren Lefkara, có nguồn gốc từ làng Lefkara. Ren Lefkara được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể (ICH), và nó được đặc trưng bởi các mẫu thiết kế riêng biệt, và quy trình sản xuất phức tạp, tốn thời gian. Một hình thức nghệ thuật địa phương khác bắt nguồn từ Lefkara là sản xuất đồ trang sức bằng bạc xoắn của Síp (được biết đến ở địa phương với tên gọi Trifourenio), một loại trang sức được làm bằng các sợi bạc xoắn.

Trong thời hiện đại, lịch sử nghệ thuật Síp bắt đầu với họa sĩ Vassilis Vryonides (1883-1958), người đã học tại Học viện Mỹ thuật ở Venice. Có thể nói hai người cha sáng lập của nghệ thuật Síp hiện đại là Adamantios Diamantis (1900-1994), người đã học tại Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hoàng gia Luân Đôn và Christophoros Savva (1924-1968), người cũng học tại Luân Đôn, tại Trường Nghệ thuật Saint Martin. Năm 1960, Savva cùng với nghệ sĩ xứ Wales Glyn Hughes thành lập Apophasis [Quyết định], trung tâm văn hóa độc lập đầu tiên của Cộng hòa Síp mới thành lập. Năm 1968, Savva là một trong những nghệ sĩ đại diện cho Síp tại gian hàng khai trương của nước này tại Venice Biennale lần thứ 34. Nghệ sĩ người Anh gốc Síp Glyn HUGHES (1931-2014). Theo nhiều cách, hai nghệ sĩ này đã đặt nền móng cho nghệ thuật Síp sau này và cả phong cách nghệ thuật cũng như khuôn mẫu giáo dục của họ vẫn còn ảnh hưởng cho đến ngày nay. Đặc biệt, phần lớn các nghệ sĩ Síp vẫn được đào tạo ở Anh trong khi những người khác được đào tạo tại các trường nghệ thuật ở Hy Lạp và các cơ sở nghệ thuật địa phương như Trường Cao đẳng Nghệ thuật Síp, Đại học Nicosia và Viện Công nghệ Frederick.

Một trong những đặc điểm của nghệ thuật Síp là xu hướng hội họa hình tượng mặc dù nghệ thuật ý niệm đang được một số "tổ chức" nghệ thuật quảng bá mạnh mẽ và đáng chú ý nhất là Trung tâm Nghệ thuật Thành phố Nicosia. Các phòng trưng bày nghệ thuật của thành phố tồn tại ở tất cả các thị trấn chính và có một thị trường nghệ thuật thương mại lớn và sôi động.

Các nghệ sĩ Síp gốc Hy Lạp đáng chú ý khác bao gồm Panayiotis Kalorkoti, Nicos Nicolaides, Stass Paraskos, Telemachos Kanthos, và Chris Achilleos; và các nghệ sĩ Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ bao gồm İsmet Güney, Ruzen Atakan và Mutlu Çerkez.

9.2. Âm nhạc

Âm nhạc dân gian truyền thống của Síp có một số yếu tố chung với Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ, và Ả Rập, tất cả đều bắt nguồn từ âm nhạc Byzantine, bao gồm các điệu nhảy của người Síp gốc Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ như tillirkotissa, cũng như các điệu nhảy lấy cảm hứng từ Trung Đông là tsifteteli và arapies. Ngoài ra còn có một hình thức thơ ca âm nhạc được gọi là chattista, thường được trình diễn tại các bữa tiệc và lễ kỷ niệm truyền thống. Các nhạc cụ thường gắn liền với âm nhạc dân gian Síp là violin ("fkiolin"), đàn luýt ("laouto"), sáo Síp (pithkiavlin), oud ("outi"), kanonaki và các nhạc cụ gõ (bao gồm cả "tamboutsia"). Các nhà soạn nhạc gắn liền với âm nhạc truyền thống Síp bao gồm Solon Michaelides, Marios Tokas, Evagoras Karageorgis và Savvas Salides. Trong số các nhạc sĩ còn có nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng Cyprien Katsaris, nhà soạn nhạc Andreas G. Orphanides, và nhà soạn nhạc kiêm giám đốc nghệ thuật của sáng kiến Thủ đô Văn hóa châu Âu Marios Joannou Elia.

Nhạc đại chúng ở Síp thường chịu ảnh hưởng của nền Laïka Hy Lạp; các nghệ sĩ chơi thể loại này bao gồm ngôi sao bạch kim quốc tế Anna Vissi, Evridiki, và Sarbel. Hip hop và R&B đã được hỗ trợ bởi sự xuất hiện của nhạc rap Síp và nền nhạc urban tại Ayia Napa, trong khi những năm gần đây, nền reggae đang phát triển, đặc biệt là thông qua sự tham gia của nhiều nghệ sĩ Síp tại lễ hội Reggae Sunjam hàng năm. Cũng đáng chú ý là nhạc rock Síp và rock Éntekhno thường gắn liền với các nghệ sĩ như Michalis Hatzigiannis và Alkinoos Ioannidis. Metal cũng có một lượng người theo dõi nhỏ ở Síp, được đại diện bởi các ban nhạc như Armageddon (rev.16:16), Blynd, Winter's Verge, Methysos và Quadraphonic.

9.3. Văn học

Các tác phẩm văn học thời cổ đại bao gồm Cypria, một thơ sử thi, có lẽ được sáng tác vào cuối thế kỷ thứ 7 TCN và được cho là của Stasinus. Cypria là một trong những mẫu vật đầu tiên của thơ ca Hy Lạp và châu Âu. Zeno xứ Citium người Síp là người sáng lập trường phái triết học Khắc kỷ.

Thơ sử thi, đặc biệt là các "bài hát acritic", phát triển mạnh mẽ trong Thời Trung Cổ. Hai biên niên sử, một của Leontios Machairas và một của Georgios Boustronios, bao gồm toàn bộ thời Trung Cổ cho đến cuối thời kỳ cai trị của người Frank (thế kỷ 4 - 1489). Poèmes d'amour được viết bằng tiếng Hy Lạp Síp thời trung cổ có niên đại từ thế kỷ 16. Một số trong đó là bản dịch thực sự của các bài thơ của Petrarch, Bembo, Ariosto và G. Sannazzaro. Nhiều học giả Síp đã chạy trốn khỏi Síp trong những thời kỳ hỗn loạn, chẳng hạn như Ioannis Kigalas (khoảng 1622-1687), người đã di cư từ Síp sang Ý vào thế kỷ 17, một số tác phẩm của ông đã còn sót lại trong sách của các học giả khác.

Hasan Hilmi Efendi, một nhà thơ người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ, đã được sultan Ottoman Mahmud II ban thưởng và được cho là "sultan của các bài thơ".

Các nhân vật văn học Síp gốc Hy Lạp hiện đại bao gồm nhà thơ và nhà văn Costas Montis, nhà thơ Kyriakos Charalambides, nhà thơ Michalis Pasiardis, nhà văn Nicos Nicolaides, Stylianos Atteshlis, Altheides, Loukis Akritas và Demetris Th. Gotsis. Dimitris Lipertis, Vasilis Michaelides và Pavlos Liasides là những nhà thơ dân gian viết thơ chủ yếu bằng phương ngữ Hy Lạp-Síp. Trong số các nhà văn Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ hàng đầu có Osman Türkay, hai lần được đề cử Giải Nobel Văn học, Özker Yaşın, Neriman Cahit, Urkiye Mine Balman, Mehmet Yaşın và Neşe Yaşın.

Ngày càng có sự hiện diện mạnh mẽ của các nhà văn Síp di cư tạm thời và vĩnh viễn trong văn học thế giới, cũng như các tác phẩm của các nhà văn Síp thế hệ thứ hai và thứ ba sinh ra hoặc lớn lên ở nước ngoài, thường viết bằng tiếng Anh. Điều này bao gồm các nhà văn như Michael Paraskos và Stephanos Stephanides.

Các ví dụ về Síp trong văn học nước ngoài bao gồm các tác phẩm của Shakespeare, với hầu hết vở kịch Othello của William Shakespeare lấy bối cảnh trên đảo Síp. Nhà văn Anh Lawrence Durrell sống ở Síp từ năm 1952 đến năm 1956, trong thời gian làm việc cho chính phủ thuộc địa Anh trên đảo, và đã viết cuốn sách Bitter Lemons về thời gian của ông ở Síp, cuốn sách đã giành được Giải Duff Cooper thứ hai vào năm 1957.

9.4. Truyền thông đại chúng

Trong báo cáo Tự do Báo chí năm 2015 của Freedom House, Cộng hòa Síp và Bắc Síp được xếp hạng "tự do". Cộng hòa Síp đạt 25/100 về tự do báo chí, 5/30 về Môi trường Pháp lý, 11/40 về Môi trường Chính trị, và 9/30 về Môi trường Kinh tế (điểm càng thấp càng tốt). Phóng viên không biên giới xếp Cộng hòa Síp thứ 24/180 quốc gia trong Chỉ số Tự do Báo chí Thế giới năm 2015, với số điểm 15,62.

Luật pháp quy định về tự do ngôn luận và tự do báo chí, và chính phủ nói chung tôn trọng các quyền này trong thực tế. Một nền báo chí độc lập, một hệ thống tư pháp hiệu quả, và một hệ thống chính trị dân chủ hoạt động kết hợp để đảm bảo tự do ngôn luận và báo chí. Luật pháp cấm sự can thiệp tùy tiện vào quyền riêng tư, gia đình, nhà ở, hoặc thư tín, và chính phủ nói chung tôn trọng các lệnh cấm này trong thực tế.

Các công ty truyền hình địa phương ở Síp bao gồm Tổng công ty Phát thanh Truyền hình Síp thuộc sở hữu nhà nước, điều hành hai kênh truyền hình. Ngoài ra, ở phía Hy Lạp của hòn đảo có các kênh tư nhân ANT1 Cyprus, Plus TV, Mega Channel, Sigma TV, Nimonia TV (NTV) và New Extra. Ở Bắc Síp, các kênh địa phương là BRT, tương đương với Tổng công ty Phát thanh Truyền hình Síp của người Síp gốc Thổ Nhĩ Kỳ, và một số kênh tư nhân. Phần lớn các chương trình nghệ thuật và văn hóa địa phương được sản xuất bởi Tổng công ty Phát thanh Truyền hình Síp và BRT, với các phim tài liệu nghệ thuật địa phương, các chương trình đánh giá và các bộ phim truyền hình được quay.

9.5. Điện ảnh

Đạo diễn người Síp nổi tiếng nhất thế giới, từng làm việc ở nước ngoài, là Michael Cacoyannis.

Cuối những năm 1960 và đầu những năm 1970, George Filis đã sản xuất và đạo diễn các bộ phim Gregoris Afxentiou, Etsi Prodothike i Kypros, và The Mega Document. Năm 1994, sản xuất phim của Síp nhận được sự thúc đẩy với việc thành lập Ủy ban Tư vấn Điện ảnh. Năm 2000, số tiền hàng năm dành cho việc làm phim trong ngân sách quốc gia là 500.000 CYP£ (khoảng €850.000). Ngoài các khoản tài trợ của chính phủ, các sản phẩm hợp tác của Síp đủ điều kiện nhận tài trợ từ Quỹ Eurimages của Hội đồng châu Âu, quỹ tài trợ cho các sản phẩm hợp tác điện ảnh châu Âu. Đến nay, bốn bộ phim truyện mà một người Síp là nhà sản xuất điều hành đã nhận được tài trợ từ Eurimages. Bộ phim đầu tiên là I Sphagi tou Kokora (1996), tiếp theo là Hellados (chưa phát hành), To Tama (1999), và O Dromos gia tin Ithaki (2000).

9.6. Ẩm thực

Trong thời kỳ trung cổ, dưới sự cai trị của các vị vua Lusignan người Pháp ở Síp, một hình thức ẩm thực cung đình tinh xảo đã phát triển, kết hợp các hình thức ẩm thực Pháp, Byzantine và Trung Đông. Các vị vua Lusignan nổi tiếng với việc nhập khẩu đầu bếp Syria đến Síp, và người ta cho rằng một trong những con đường quan trọng để nhập khẩu các công thức nấu ăn Trung Đông vào Pháp và các nước Tây Âu khác, chẳng hạn như blancmange, là thông qua Vương quốc Lusignan của Síp. Những công thức này được biết đến ở phương Tây với tên gọi vyands de Chypre, hay thực phẩm của Síp, và nhà sử học ẩm thực William Woys Weaver đã xác định hơn một trăm công thức trong số đó trong các sách dạy nấu ăn của Anh, Pháp, Ý và Đức thời Trung Cổ. Một món ăn trở nên đặc biệt phổ biến trên khắp châu Âu trong thời trung cổ và đầu hiện đại là món hầm làm từ thịt gà hoặc cá gọi là malmonia, trong tiếng Anh trở thành mawmeny.

Một ví dụ khác về một nguyên liệu thực phẩm của Síp đi vào nền ẩm thực Tây Âu là súp lơ, vẫn còn phổ biến và được sử dụng theo nhiều cách khác nhau trên đảo ngày nay, loại rau này gắn liền với Síp từ đầu thời Trung Cổ. Viết vào thế kỷ 12 và 13, các nhà thực vật học Ả Rập Ibn al-'Awwam và Ibn al-Baitar cho rằng loại rau này có nguồn gốc từ Síp, và mối liên hệ này với hòn đảo đã được lặp lại ở Tây Âu, nơi súp lơ ban đầu được gọi là bắp cải Síp hoặc Cyprus colewart. Cũng có một hoạt động buôn bán hạt giống súp lơ lâu dài và rộng rãi từ Síp, kéo dài cho đến tận thế kỷ XVI.

Mặc dù phần lớn văn hóa ẩm thực Lusignan đã bị mất sau khi Síp rơi vào tay người Ottoman vào năm 1571, một số món ăn quen thuộc với người Lusignan vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay, bao gồm các dạng khác nhau của tahini và houmous, zalatina, skordalia và các loài chim biết hót hoang dã ngâm chua gọi là ambelopoulia. Ambelopoulia, ngày nay rất gây tranh cãi và bất hợp pháp, đã được xuất khẩu với số lượng lớn từ Síp trong thời kỳ Lusignan và Venezia, đặc biệt là sang Ý và Pháp. Năm 1533, du khách người Anh đến Síp, John Locke, tuyên bố đã nhìn thấy những con chim hoang dã ngâm chua được đóng gói trong những chiếc bình lớn, trong đó 1.200 chiếc bình được xuất khẩu từ Síp hàng năm.

Cũng quen thuộc với người Lusignan là phô mai Halloumi, mà một số nhà văn ẩm thực ngày nay cho rằng có nguồn gốc từ Síp trong thời kỳ Byzantine, mặc dù tên của loại phô mai này được các học giả cho là có nguồn gốc Ả Rập. Không có bằng chứng tài liệu thành văn nào còn sót lại về việc loại phô mai này gắn liền với Síp trước năm 1554, khi nhà sử học người Ý Florio Bustron viết về một loại phô mai sữa cừu từ Síp mà ông gọi là calumi. Halloumi (Hellim) thường được phục vụ thái lát, nướng, chiên và đôi khi tươi, như một món khai vị hoặc món meze.

Các món hải sản và cá bao gồm mực, bạch tuộc, cá đối đỏ, và cá vược biển. Dưa chuột và cà chua được sử dụng rộng rãi trong các món salad. Các món rau phổ biến bao gồm khoai tây nấu dầu ô liu và rau mùi tây, súp lơ và củ cải đường ngâm chua, măng tây và khoai sọ. Các món ngon truyền thống khác là thịt ướp hạt rau mùi khô và rượu vang, cuối cùng được làm khô và hun khói, chẳng hạn như lountza (thịt thăn lợn hun khói), thịt cừu nướng than, souvlaki (thịt lợn và thịt gà nướng trên than), và sheftalia (thịt băm gói trong màng treo ruột). Pourgouri (bulgur, lúa mì xay) là nguồn carbohydrate truyền thống ngoài bánh mì, và được sử dụng để làm món ngon koubes.

Rau và trái cây tươi là những nguyên liệu phổ biến. Các loại rau thường được sử dụng bao gồm bí ngòi, ớt xanh, đậu bắp, đậu xanh, atisô, cà rốt, cà chua, dưa chuột, rau diếp và lá nho, và các loại đậu như đậu, đậu răng ngựa, đậu Hà Lan, đậu mắt đen, đậu gà và đậu lăng. Các loại trái cây và hạt phổ biến nhất là lê, táo, nho, cam, quýt, xuân đào, tỳ bà, mâm xôi, anh đào, dâu tây, vả, dưa hấu, dưa lưới, bơ, chanh, hồ trăn, hạnh nhân, hạt dẻ, óc chó, và hạt phỉ.

Síp cũng nổi tiếng với các món tráng miệng, bao gồm lokum (còn được gọi là Turkish delight) và Soutzoukos. Hòn đảo này có chỉ dẫn địa lý được bảo hộ (PGI) cho món lokum được sản xuất tại làng Geroskipou.

9.7. Thể thao

Các cơ quan quản lý thể thao bao gồm Hiệp hội bóng đá Síp, Liên đoàn bóng rổ Síp, Liên đoàn bóng chuyền Síp, Hiệp hội ô tô Síp, Liên đoàn cầu lông Síp, Hiệp hội Cricket Síp, Liên đoàn Rugby Síp và Hiệp hội Pool Síp.

Các đội thể thao đáng chú ý trong các giải đấu của Síp bao gồm APOEL FC, Anorthosis Famagusta FC, AC Omonia, AEL Limassol FC, Apollon Limassol FC, Nea Salamis Famagusta FC, Olympiakos Nicosia, AEK Larnaca FC, Aris Limassol FC, AEL Limassol B.C., Keravnos B.C. và Apollon Limassol B.C.. Các sân vận động hoặc địa điểm thể thao bao gồm Sân vận động GSP (lớn nhất ở các khu vực do Cộng hòa Síp kiểm soát), Sân vận động Tsirion (lớn thứ hai), Sân vận động Neo GSZ, Sân vận động Antonis Papadopoulos, Sân vận động Ammochostos, Sân vận động Makario và Sân vận động Alphamega.

Trong mùa giải 2008-09, Anorthosis Famagusta FC là đội Síp đầu tiên đủ điều kiện tham dự vòng bảng UEFA Champions League. Mùa giải tiếp theo, APOEL FC đã đủ điều kiện tham dự vòng bảng UEFA Champions League, và lọt vào vòng 8 đội cuối cùng của UEFA Champions League 2011-12 sau khi đứng đầu bảng và đánh bại Olympique Lyonnais của Pháp ở Vòng 16 đội.

Đội tuyển rugby union quốc gia Síp được biết đến với tên gọi The Moufflons hiện đang giữ kỷ lục về số trận thắng quốc tế liên tiếp nhiều nhất, điều này đặc biệt đáng chú ý vì Liên đoàn Rugby Síp mới chỉ được thành lập vào năm 2006.

Cầu thủ bóng đá Sotiris Kaiafas đã giành Chiếc giày vàng châu Âu trong mùa giải 1975-76; Síp là quốc gia nhỏ nhất về dân số có một cầu thủ giành được giải thưởng này. Vận động viên quần vợt Marcos Baghdatis được xếp hạng 8 thế giới, là á quân tại Giải Úc Mở rộng, và lọt vào bán kết Wimbledon, tất cả đều vào năm 2006. Vận động viên nhảy cao Kyriakos Ioannou đã đạt thành tích nhảy 2,35m tại Giải vô địch điền kinh thế giới IAAF lần thứ 11 tại Osaka, Nhật Bản, vào năm 2007, giành huy chương đồng. Anh đã được xếp hạng ba thế giới. Trong lĩnh vực đua xe thể thao, Tio Ellinas là một tay đua xe thành công, hiện đang đua ở GP3 Series cho Marussia Manor Motorsport. Ngoài ra còn có võ sĩ tổng hợp Costas Philippou, người đã thi đấu ở hạng trung của UFC từ năm 2011 đến năm 2015. Costas giữ kỷ lục 6-4 trong các trận đấu UFC.

Cũng đáng chú ý đối với một hòn đảo Địa Trung Hải, anh em Christopher và Sophia Papamichalopoulou đã đủ điều kiện tham dự Thế vận hội Mùa đông 2010 tại Vancouver, British Columbia, Canada. Họ là những vận động viên duy nhất đủ điều kiện và do đó đã đại diện cho Síp tại Thế vận hội Mùa đông 2010.

Huy chương Olympic đầu tiên của đất nước, một huy chương bạc, đã được vận động viên đua thuyền Pavlos Kontides giành được tại Thế vận hội Mùa hè 2012 ở nội dung Laser nam.

9.8. Di sản thế giới

Síp tự hào có nhiều địa điểm được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới, chủ yếu là các di sản văn hóa phản ánh lịch sử phong phú và đa dạng của hòn đảo. Các địa điểm này bao gồm:

• Paphos cổ đại: Nằm ở phía tây nam Síp, Paphos là một thành phố quan trọng trong thời cổ đại, gắn liền với sự thờ cúng nữ thần Aphrodite. Các di chỉ khảo cổ ở Paphos bao gồm các biệt thự La Mã với những bức tranh khảm tinh xảo, Lăng mộ các vị Vua (một nghĩa địa lớn từ thời Hy Lạp hóa và La Mã), và các thánh địa cổ.
• Các nhà thờ sơn vẽ ở vùng Troodos: Một tập hợp gồm mười nhà thờ và tu viện Byzantine nằm rải rác ở dãy núi Troodos. Các nhà thờ này nổi tiếng với những bức bích họa đầy màu sắc, có niên đại từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 17, minh họa cho sự phát triển của nghệ thuật Byzantine và hậu Byzantine ở Síp.
• Choirokoitia (còn viết là Khirokitia): Một khu định cư Thời đại đồ đá mới được bảo tồn tốt, có niên đại từ thiên niên kỷ thứ 7 trước Công nguyên. Địa điểm này cung cấp những hiểu biết quan trọng về cuộc sống của các cộng đồng nông nghiệp sớm nhất trên đảo, với những ngôi nhà hình tròn bằng đá đặc trưng.

Những di sản này không chỉ có giá trị lịch sử và văn hóa to lớn đối với Síp mà còn đối với toàn nhân loại, minh chứng cho vai trò của hòn đảo như một ngã tư của các nền văn minh qua nhiều thế kỷ. Việc bảo tồn và quảng bá các di sản này là một ưu tiên quan trọng của chính phủ Síp.