Liban

3.1. Thời cổ đại

Bằng chứng về sự định cư sớm ở Liban được tìm thấy tại Byblos, một trong những thành phố có người ở liên tục lâu đời nhất thế giới, với niên đại sớm hơn 5000 năm TCN. Các nhà khảo cổ đã phát hiện ra những tàn tích của các túp lều thời tiền sử với sàn bằng đá vôi nghiền, vũ khí thô sơ và các bình chôn cất của các cộng đồng ngư dân Thời đại đồ đá mới và Thời đại đồ đồng đá sống ven Địa Trung Hải hơn 7.000 năm trước.

Liban là một phần của miền bắc Canaan, và do đó trở thành quê hương của hậu duệ người Canaan, tức người Phoenicia, một dân tộc đi biển có căn cứ ở dải ven biển phía bắc Levant và đã lan rộng khắp Địa Trung Hải trong thiên niên kỷ thứ nhất TCN. Các thành phố nổi bật nhất của người Phoenicia là Byblos, Sidon và Tyre. Theo Kinh Thánh, Vua Hiram I của Tyre đã hợp tác chặt chẽ với Solomon, cung cấp gỗ tuyết tùng để xây dựng Đền thờ Solomon và gửi những người thợ lành nghề. Người Phoenicia được ghi nhận là đã phát minh ra bảng chữ cái cổ nhất được xác minh, sau đó đã truyền cảm hứng cho bảng chữ cái Hy Lạp và bảng chữ cái Latinh. Vào thế kỷ thứ 9 TCN, các thuộc địa của người Phoenicia, bao gồm Carthage ở Tunisia ngày nay và Cádiz ở Tây Ban Nha ngày nay, đã phát triển mạnh mẽ khắp Địa Trung Hải. Sau đó, các thế lực ngoại bang, bắt đầu từ Đế quốc Tân Assyria, đã áp đặt cống nạp và tấn công các thành phố không tuân phục. Đế quốc Tân Babylon nắm quyền kiểm soát vào thế kỷ thứ 6 TCN. Năm 539 TCN, các thành bang Phoenicia bị Cyrus Đại đế sáp nhập vào Đế quốc Achaemenes. Các thành bang Phoenicia sau đó bị sáp nhập vào đế chế của Alexandros Đại đế sau cuộc vây hãm Tyre năm 332 TCN.

Năm 64 TCN, tướng La Mã Pompey đã sáp nhập vùng Syria vào Cộng hòa La Mã. Khu vực này sau đó được chia thành hai tỉnh thuộc Đế quốc La Mã dưới thời Đế quốc La Mã, là Coele-Syria và Phoenice, trong đó vùng đất Liban ngày nay là một phần của tỉnh Phoenice.

Khu vực Liban ngày nay, cùng với phần còn lại của Syria và phần lớn Anatolia, đã trở thành một trung tâm lớn của Kitô giáo trong Đế quốc La Mã trong thời kỳ đầu lan truyền đức tin. Vào cuối thế kỷ thứ 4 và đầu thế kỷ thứ 5, một ẩn sĩ tên là Thánh Maron đã thiết lập một truyền thống tu viện tập trung vào tầm quan trọng của độc thần giáo và chủ nghĩa khổ hạnh gần dãy núi Địa Trung Hải được gọi là núi Liban. Các tu sĩ theo Thánh Maron đã truyền bá giáo lý của ông cho người Liban trong khu vực. Những người Kitô hữu này được gọi là người Maronite và đã di chuyển vào vùng núi để tránh sự đàn áp tôn giáo của chính quyền La Mã. Trong các cuộc Chiến tranh La Mã-Ba Tư thường xuyên kéo dài nhiều thế kỷ, Đế quốc Sasan đã chiếm đóng Liban ngày nay từ năm 619 đến năm 629.

3.2. Thời Trung Cổ

Vào thế kỷ thứ 7, người Hồi giáo đã chinh phục Syria từ tay người Byzantine, sáp nhập khu vực này, bao gồm cả Liban ngày nay, vào Khalifah Hồi giáo. Dưới thời khalifah Uthman (644-656), Hồi giáo có ảnh hưởng đáng kể ở Damascus, do Mu'awiya I (một người họ hàng của Uthman) làm thống đốc. Mu'awiya đã cử quân đến vùng ven biển Liban, thúc đẩy sự cải đạo sang Hồi giáo của dân cư ven biển. Tuy nhiên, các khu vực miền núi vẫn giữ nguyên các thực hành Kitô giáo hoặc văn hóa khác. Mặc dù Hồi giáo và tiếng Ả Rập chính thức chiếm ưu thế, nhưng quá trình cải đạo của dân chúng từ Kitô giáo và tiếng Syriac diễn ra từ từ. Cộng đồng Maronite, đặc biệt, đã duy trì được một mức độ tự trị lớn bất chấp sự kế vị của các nhà cai trị ở Liban và Syria. Sự cô lập tương đối của các ngọn núi Liban có nghĩa là chúng đóng vai trò là nơi ẩn náu trong thời kỳ khủng hoảng tôn giáo và chính trị ở Levant. Do đó, các ngọn núi thể hiện sự đa dạng tôn giáo và sự tồn tại của một số giáo phái và tôn giáo đã được thiết lập tốt, đáng chú ý là người Maronite, người Druze, người Hồi giáo Shia, người Ismaili, người Alawite và người Jacobite.

Sau cuộc chinh phục của người Hồi giáo, thương mại Địa Trung Hải suy giảm trong ba thế kỷ do xung đột với người Byzantine. Các cảng Tyre, Sidon, Beirut và Tripoli phải vật lộn để phục hồi, duy trì dân số nhỏ dưới sự cai trị của Umayyad và Abbasid. Người Kitô giáo và người Do Thái thường phải trả jizya, một loại thuế thân đánh vào những người không theo đạo Hồi. Trong những năm 980, Khalifah Fatima nắm quyền kiểm soát Levant, bao gồm cả núi Liban, dẫn đến sự phục hồi thương mại Địa Trung Hải dọc theo bờ biển Liban thông qua các kết nối mới với Byzantium và Ý. Sự phục hồi này chứng kiến Tripoli và Tyre phát triển mạnh mẽ cho đến thế kỷ 11, tập trung vào xuất khẩu các mặt hàng như dệt may, đường và thủy tinh.

Vào thế kỷ 11, tôn giáo Druze nổi lên từ một nhánh của Hồi giáo Shia. Tôn giáo mới này đã thu hút được những người theo ở phần phía nam của núi Liban. Phần phía nam của núi Liban được cai trị bởi các gia đình phong kiến Druze cho đến đầu thế kỷ 14. Dân số Maronite tăng dần ở Bắc núi Liban và người Druze vẫn ở Nam núi Liban cho đến thời hiện đại. Keserwan, Jabal Amel và Thung lũng Beqaa được cai trị bởi các gia đình phong kiến Shia dưới thời Mamluk và Đế quốc Ottoman. Các thành phố lớn ven biển như Sidon, Tyre, Acre, Tripoli, Beirut và những thành phố khác được quản lý trực tiếp bởi các Khalifah Hồi giáo và người dân dần hòa nhập hoàn toàn vào văn hóa Ả Rập.

Sau sự sụp đổ của Anatolia thuộc La Mã vào tay người Thổ Nhĩ Kỳ Hồi giáo, người Byzantine đã kêu gọi Giáo hoàng ở Roma hỗ trợ vào thế kỷ 11. Kết quả là một loạt các cuộc chiến tranh được gọi là Thập tự chinh do người Frank từ Tây Âu phát động nhằm giành lại các vùng lãnh thổ Kitô giáo Byzantine cũ ở Đông Địa Trung Hải, đặc biệt là Syria và Palestine (Levant). Cuộc thập tự chinh thứ nhất đã thành công tạm thời trong việc thành lập Vương quốc Jerusalem và Bá quốc Tripoli làm các nhà nước Kitô giáo Công giáo La Mã dọc theo bờ biển. Các nhà nước thập tự quân này đã tạo ra một tác động lâu dài đối với khu vực, mặc dù quyền kiểm soát của họ bị hạn chế, và khu vực này đã trở lại hoàn toàn dưới sự kiểm soát của người Hồi giáo sau hai thế kỷ sau cuộc chinh phục của người Mamluk.

Một trong những ảnh hưởng lâu dài nhất của các cuộc Thập tự chinh trong khu vực này là sự tiếp xúc giữa người Frank (tức là người Pháp) và người Maronite. Không giống như hầu hết các cộng đồng Kitô giáo khác ở Đông Địa Trung Hải, những người thề trung thành với Constantinople hoặc các tộc trưởng địa phương khác, người Maronite tuyên bố trung thành với Giáo hoàng ở Roma. Do đó, người Frank coi họ là những người anh em Công giáo La Mã. Những mối liên hệ ban đầu này đã dẫn đến nhiều thế kỷ ủng hộ người Maronite từ Pháp và Ý, ngay cả sau sự sụp đổ của các nhà nước Thập tự quân trong khu vực.

3.3. Thời kỳ Đế quốc Ottoman

Năm 1516, Liban trở thành một phần của Đế quốc Ottoman, với việc quản lý được thực hiện gián tiếp thông qua các emir địa phương. Lãnh thổ Liban được tổ chức thành các tỉnh: Bắc và Nam núi Liban, Tripoli, Baalbek và Thung lũng Beqaa, và Jabal Amil.

Năm 1590, thủ lĩnh bộ lạc Druze Fakhr al-Din II kế vị Korkmaz ở phía nam núi Liban và nhanh chóng khẳng định quyền lực của mình với tư cách là tiểu vương tối cao của người Druze ở vùng Shouf. Cuối cùng, ông được bổ nhiệm làm Sanjak-bey, giám sát các tiểu tỉnh và thu thuế khác nhau của Ottoman. Mở rộng ảnh hưởng của mình một cách rộng rãi, ông thậm chí còn xây dựng một pháo đài ở Palmyra. Tuy nhiên, sự bành trướng này đã gây lo ngại cho Sultan Ottoman Murad IV, dẫn đến một cuộc viễn chinh trừng phạt vào năm 1633. Fakhr al-Din II bị bắt, bị cầm tù hai năm, và sau đó bị hành quyết vào tháng 4 năm 1635, cùng với một trong những người con trai của ông. Các thành viên còn sống sót trong gia đình ông tiếp tục cai trị một khu vực bị thu hẹp dưới sự giám sát chặt chẽ hơn của Ottoman cho đến cuối thế kỷ 17. Sau cái chết của tiểu vương Ahmad Ma'n cuối cùng, các thành viên khác nhau của gia tộc Shihab đã cai trị núi Liban cho đến năm 1830.

Mặc dù lịch sử quan hệ Druze-Kitô giáo ở Liban nhìn chung được đánh dấu bằng sự hòa hợp và chung sống hòa bình, đôi khi cũng có những giai đoạn căng thẳng, đáng chú ý là trong cuộc nội chiến ở núi Liban năm 1860, trong đó khoảng 10.000 người Kitô giáo đã bị người Druze giết hại. Ngay sau đó, Tiểu vương quốc Núi Liban, tồn tại khoảng 400 năm, đã được thay thế bằng Mutasarrifate Núi Liban, kết quả của một hiệp ước châu Âu-Ottoman được gọi là Règlement Organique. Mutasarrifate Núi Liban (1861-1918, متصرفية جبل لبنان^Arabic; Cebel-i Lübnan Mutasarrıflığı^Turkish) là một trong những phân khu của Đế quốc Ottoman sau cải cách Tanzimat. Sau năm 1861, một núi Liban tự trị với một mutasarrıf Kitô giáo đã tồn tại, được tạo ra như một quê hương cho người Maronite Kitô giáo dưới áp lực ngoại giao của châu Âu sau các vụ thảm sát năm 1860. Người Công giáo Maronite và người Druze đã thành lập Liban hiện đại vào đầu thế kỷ 18, thông qua hệ thống cai trị và xã hội được gọi là "chủ nghĩa nhị nguyên Maronite-Druze" ở Mutasarrifate núi Liban.

Baalbek và Thung lũng Beqaa cùng Jabal Amel được cai trị không liên tục bởi các gia đình phong kiến Shia khác nhau, đặc biệt là Al Ali Alsagheer ở Jabal Amel, những người vẫn nắm quyền cho đến năm 1865 khi Ottoman trực tiếp cai trị khu vực. Youssef Bey Karam, một nhà dân tộc chủ nghĩa Liban, đã đóng một vai trò có ảnh hưởng trong nền độc lập của Liban trong thời kỳ này.

Liban đã trải qua sự tàn phá sâu sắc trong Chiến tranh thế giới thứ nhất khi quân đội Ottoman nắm quyền kiểm soát trực tiếp, làm gián đoạn nguồn cung cấp và tịch thu động vật, cuối cùng dẫn đến một nạn đói nghiêm trọng. Trong chiến tranh, khoảng 100.000 người ở Beirut và núi Liban đã chết vì đói.

3.4. Thời kỳ Pháp ủy trị

Giữa lúc Chiến tranh thế giới thứ nhất lên đến đỉnh điểm, Thỏa thuận Sykes-Picot năm 1916, một hiệp ước bí mật giữa Anh và Pháp, đã phân định Liban và các khu vực xung quanh là những vùng có khả năng chịu ảnh hưởng hoặc kiểm soát của Pháp. Sau khi phe Hiệp ước chiến thắng trong cuộc chiến, Đế quốc Ottoman cuối cùng đã sụp đổ, mất quyền kiểm soát khu vực này. Ngay sau chiến tranh, Thượng phụ Elias Peter Hoayek, đại diện cho người Kitô giáo Maronite, đã vận động thành công để mở rộng lãnh thổ tại Hội nghị Hòa bình Paris năm 1919, bao gồm cả các khu vực có đông dân số Hồi giáo và Druze ngoài vùng núi Liban do Kitô giáo thống trị.

Năm 1920, Vua Faisal I tuyên bố độc lập cho Vương quốc Ả Rập Syria và khẳng định quyền kiểm soát đối với Liban. Tuy nhiên, sau thất bại trước quân Pháp tại Trận Maysalun, vương quốc này đã bị giải thể. Cùng thời điểm đó, tại Hội nghị San Remo, được giao nhiệm vụ quyết định số phận của các vùng lãnh thổ Ottoman cũ, người ta đã quyết định rằng Syria và Liban sẽ thuộc quyền cai trị của Pháp; ngay sau đó, việc phân chia lãnh thổ chính thức đã diễn ra trong Hiệp ước Sèvres, được ký kết vài tháng sau đó.

Vào ngày 1 tháng 9 năm 1920, Đại Liban, hay Grand Liban, chính thức được thành lập dưới sự kiểm soát của Pháp với tư cách là một Lãnh thổ ủy trị của Hội Quốc Liên, theo các điều khoản được nêu trong Lãnh thổ ủy trị Syria và Liban được đề xuất. Đại Liban hợp nhất các vùng núi Liban, Bắc Liban, Nam Liban và Bekaa, với Beirut là thủ đô được chỉ định. Các ranh giới cụ thể này sau đó đã phát triển thành cấu hình hiện tại của Liban. Sự sắp xếp này sau đó đã được phê chuẩn vào tháng 7 năm 1922. Cộng hòa Liban chính thức được công bố vào ngày 1 tháng 9 năm 1926, với việc thông qua hiến pháp lấy cảm hứng từ hiến pháp Pháp vào ngày 23 tháng 5 cùng năm. Mặc dù một chính phủ Liban đã được thành lập, đất nước vẫn tiếp tục nằm dưới sự kiểm soát của Pháp.

3.4.1. Giai đoạn Chiến tranh thế giới thứ hai

Liban giành được một mức độ độc lập nhất định trong khi Pháp bị Đức chiếm đóng. Tướng Henri Dentz, Cao ủy của Pháp Vichy tại Syria và Liban, đóng vai trò quan trọng trong nền độc lập của quốc gia. Chính quyền Vichy vào năm 1941 đã cho phép Đức di chuyển máy bay và vật tư qua Syria đến Iraq, nơi chúng được sử dụng để chống lại lực lượng Anh. Vương quốc Anh, lo sợ rằng Đức Quốc Xã sẽ giành toàn quyền kiểm soát Liban và Syria bằng cách gây áp lực lên chính phủ Vichy yếu kém, đã đưa quân đội của mình vào Syria và Liban.

Sau khi giao tranh kết thúc ở Liban, Tướng Charles de Gaulle đã đến thăm khu vực này. Dưới áp lực chính trị từ cả trong và ngoài Liban, de Gaulle đã công nhận nền độc lập của Liban. Vào ngày 26 tháng 11 năm 1941, Tướng Georges Catroux tuyên bố rằng Liban sẽ độc lập dưới quyền của chính phủ Pháp Tự do. Các cuộc bầu cử được tổ chức vào năm 1943 và vào ngày 8 tháng 11 năm 1943, chính phủ mới của Liban đơn phương bãi bỏ chế độ ủy trị. Người Pháp phản ứng bằng cách bỏ tù chính phủ mới. Những người theo chủ nghĩa dân tộc Liban tuyên bố thành lập một chính phủ lâm thời, và người Anh đã can thiệp ngoại giao thay mặt họ. Trước áp lực mạnh mẽ của Anh và các cuộc biểu tình của những người theo chủ nghĩa dân tộc Liban, người Pháp đã miễn cưỡng thả các quan chức chính phủ vào ngày 22 tháng 11 năm 1943, và chấp nhận nền độc lập của Liban.

3.5. Sau độc lập

Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai ở châu Âu kết thúc, chế độ ủy trị của Pháp có thể nói là đã chấm dứt mà không có bất kỳ hành động chính thức nào từ phía Hội Quốc Liên hoặc tổ chức kế nhiệm là Liên Hợp Quốc. Chế độ ủy trị kết thúc bằng tuyên bố độc lập của cường quốc ủy trị và của chính các quốc gia mới, sau đó là một quá trình công nhận vô điều kiện từng phần của các cường quốc khác, đỉnh điểm là việc chính thức gia nhập Liên Hợp Quốc. Điều 78 của Hiến chương Liên Hợp Quốc đã chấm dứt tình trạng giám hộ đối với bất kỳ quốc gia thành viên nào: "Hệ thống quản thác sẽ không áp dụng cho các lãnh thổ đã trở thành Thành viên của Liên Hợp Quốc, mối quan hệ giữa các lãnh thổ này sẽ dựa trên sự tôn trọng nguyên tắc bình đẳng chủ quyền." Do đó, khi Liên Hợp Quốc chính thức ra đời vào ngày 24 tháng 10 năm 1945, sau khi Hiến chương Liên Hợp Quốc được năm thành viên thường trực phê chuẩn, vì cả Syria và Liban đều là các quốc gia thành viên sáng lập, chế độ ủy trị của Pháp đối với cả hai nước đã chính thức chấm dứt vào ngày đó và nền độc lập hoàn toàn đã đạt được. Quân đội Pháp cuối cùng rút quân vào tháng 12 năm 1946.

Hiệp ước Quốc gia bất thành văn năm 1943 của Liban yêu cầu tổng thống phải là một Kitô hữu Maronite, chủ tịch quốc hội phải là một người Hồi giáo Shia, thủ tướng phải là một người Hồi giáo Sunni, và Phó Chủ tịch Quốc hội cùng Phó Thủ tướng phải là Kitô hữu Chính thống Hy Lạp.

Lịch sử của Liban kể từ khi độc lập được đánh dấu bằng các giai đoạn xen kẽ giữa ổn định chính trị và bất ổn, xen kẽ với sự thịnh vượng được xây dựng dựa trên vị thế của Beirut là một trung tâm tài chính và thương mại khu vực.

Vào tháng 5 năm 1948, Liban ủng hộ các nước Ả Rập láng giềng trong cuộc chiến chống lại Israel. Mặc dù một số lực lượng không chính quy đã vượt biên giới và thực hiện các cuộc giao tranh nhỏ chống lại Israel, nhưng điều này không có sự hỗ trợ của chính phủ Liban, và quân đội Liban không chính thức xâm lược. Liban đồng ý hỗ trợ các lực lượng bằng pháo yểm trợ, xe bọc thép, tình nguyện viên và hỗ trợ hậu cần. Vào ngày 5-6 tháng 6 năm 1948, quân đội Liban - do Bộ trưởng Quốc phòng Quốc gia lúc bấy giờ, Majid Arslan - đã chiếm được Al-Malkiyya. Đây là thành công duy nhất của Liban trong cuộc chiến.

100.000 người Palestine đã chạy trốn đến Liban vì chiến tranh. Israel không cho phép họ trở về sau khi ngừng bắn. Tính đến năm 2017, có từ 174.000 đến 450.000 người tị nạn Palestine sống ở Liban, khoảng một nửa trong số đó ở các trại tị nạn (mặc dù các trại này thường đã hàng chục năm tuổi và giống như các khu dân cư). Người Palestine thường bị cấm sở hữu tài sản hoặc làm một số nghề nghiệp nhất định về mặt pháp lý. Theo Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, người tị nạn Palestine ở Liban sống trong "điều kiện kinh tế và xã hội tồi tệ".

Năm 1958, trong những tháng cuối cùng của nhiệm kỳ Tổng thống Camille Chamoun, một cuộc nổi dậy đã nổ ra, do những người Hồi giáo Liban muốn biến Liban thành một thành viên của Cộng hòa Ả Rập Thống nhất. Chamoun yêu cầu hỗ trợ, và 5.000 Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ đã được điều động nhanh chóng đến Beirut vào ngày 15 tháng 7. Sau cuộc khủng hoảng, một chính phủ mới được thành lập, do cựu tướng quân nổi tiếng Fouad Chehab lãnh đạo.

Cho đến đầu những năm 1970, Liban được mệnh danh là "Thụy Sĩ của Trung Đông" nhờ vị thế độc đáo vừa là một điểm đến nghỉ dưỡng có tuyết phủ vừa là một trung tâm ngân hàng an toàn cho người Ả Rập vùng Vịnh. Beirut cũng được mệnh danh là "Paris của Trung Đông".

3.6. Nội chiến Liban và sự chiếm đóng của nước ngoài

Với sự thất bại của PLO ở Jordan năm 1970 (Tháng Chín Đen ở Jordan), nhiều chiến binh Palestine đã di chuyển đến Liban, tăng cường chiến dịch vũ trang chống lại Israel. Việc di dời các căn cứ của người Palestine cũng dẫn đến căng thẳng giáo phái gia tăng giữa người Palestine với người Maronite và các phe phái khác của Liban.

Năm 1975, sau những căng thẳng giáo phái ngày càng gia tăng, phần lớn được thúc đẩy bởi việc di dời các chiến binh Palestine vào Nam Liban, một cuộc nội chiến toàn diện đã nổ ra ở Liban. Nội chiến Liban đã chứng kiến một liên minh các nhóm Kitô giáo chống lại lực lượng chung của PLO, các dân quân Druze và Hồi giáo cánh tả. Vào tháng 6 năm 1976, Tổng thống Liban Élias Sarkis đã yêu cầu Quân đội Syria can thiệp về phía Kitô giáo và giúp lập lại hòa bình. Vào tháng 10 năm 1976, Liên đoàn Ả Rập đã đồng ý thành lập một Lực lượng Răn đe Ả Rập chủ yếu là người Syria, được giao nhiệm vụ khôi phục trật tự. Các cuộc tấn công của PLO từ Liban vào Israel trong năm 1977 và 1978 đã làm leo thang căng thẳng giữa hai nước. Vào ngày 11 tháng 3 năm 1978, 11 chiến binh Fatah đã đổ bộ lên một bãi biển ở miền bắc Israel và cướp hai xe buýt chở đầy hành khách trên đường Haifa - Tel-Aviv, bắn vào các phương tiện đang qua lại trong một sự kiện được gọi là Thảm sát Đường ven biển. Họ đã giết 37 người và làm bị thương 76 người Israel trước khi bị tiêu diệt trong một cuộc đấu súng với lực lượng Israel. Israel đã xâm chiếm Liban bốn ngày sau đó trong Chiến dịch Litani. Quân đội Israel đã chiếm đóng hầu hết khu vực phía nam sông Litani. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã thông qua Nghị quyết 425 kêu gọi Israel rút quân ngay lập tức và thành lập Lực lượng Lâm thời của Liên Hợp Quốc tại Liban (UNIFIL), được giao nhiệm vụ cố gắng thiết lập hòa bình.

Lực lượng Israel rút quân sau đó vào năm 1978, nhưng vẫn duy trì quyền kiểm soát khu vực phía nam bằng cách quản lý một vùng an ninh rộng 19312 m ^{(12 mile)} dọc biên giới. Các vị trí này do Quân đội Nam Liban (SLA), một lực lượng dân quân Kitô giáo dưới sự lãnh đạo của Thiếu tá Saad Haddad được Israel hậu thuẫn, nắm giữ. Thủ tướng Israel, Menachem Begin của đảng Likud, đã so sánh hoàn cảnh của thiểu số Kitô giáo ở miền nam Liban (lúc đó chiếm khoảng 5% dân số trong lãnh thổ SLA) với hoàn cảnh của người Do Thái châu Âu trong Chiến tranh thế giới thứ hai. PLO thường xuyên tấn công Israel trong thời gian ngừng bắn, với hơn 270 cuộc tấn công được ghi nhận. Người dân ở Galilee thường xuyên phải rời bỏ nhà cửa trong các cuộc pháo kích này. Các tài liệu thu được tại trụ sở PLO sau cuộc xâm lược cho thấy chúng đến từ Liban. Lãnh đạo PLO Yasser Arafat từ chối lên án các cuộc tấn công này với lý do lệnh ngừng bắn chỉ liên quan đến Liban.

Vào tháng 4 năm 1980, việc hai binh sĩ UNIFIL bị giết và một người thứ ba bị thương bởi Quân đội Nam Liban, gần At Tiri, trong vùng đệm đã dẫn đến Sự cố At Tiri. Vào ngày 17 tháng 7 năm 1981, máy bay Israel đã ném bom các tòa nhà chung cư nhiều tầng ở Beirut có chứa văn phòng của các nhóm liên kết với PLO. Đại biểu Liban tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc tuyên bố rằng 300 dân thường đã thiệt mạng và 800 người bị thương. Vụ đánh bom đã dẫn đến sự lên án trên toàn thế giới và lệnh cấm vận tạm thời đối với việc xuất khẩu máy bay Mỹ sang Israel. Vào tháng 8 năm 1981, bộ trưởng quốc phòng Ariel Sharon bắt đầu vạch kế hoạch tấn công cơ sở hạ tầng quân sự của PLO ở Tây Beirut, nơi đặt trụ sở và các hầm chỉ huy của PLO.

Năm 1982, các cuộc tấn công của PLO từ Liban vào Israel đã dẫn đến một cuộc xâm lược của Israel, nhằm hỗ trợ các lực lượng Liban đánh đuổi PLO. Một lực lượng đa quốc gia gồm các đội quân của Mỹ, Pháp và Ý (có thêm một đội quân Anh vào năm 1983) đã được triển khai tại Beirut sau cuộc bao vây thành phố của Israel, để giám sát việc sơ tán PLO. Nội chiến tái diễn vào tháng 9 năm 1982 sau vụ ám sát Tổng thống Liban Bachir Gemayel, một đồng minh của Israel, và các cuộc giao tranh sau đó. Trong thời gian này, một số vụ thảm sát giáo phái đã xảy ra, chẳng hạn như ở Sabra và Shatila, và ở một số trại tị nạn. Lực lượng đa quốc gia đã rút quân vào mùa xuân năm 1984, sau một vụ đánh bom tàn khốc vào năm trước đó.

Trong những năm đầu thập niên 1980, Hezbollah, một nhóm chiến binh và đảng chính trị Hồi giáo Shia, đã ra đời nhờ những nỗ lực của các giáo sĩ Shia được Iran tài trợ và huấn luyện. Nổi lên sau cuộc chiến năm 1982 và lấy cảm hứng từ Cách mạng Hồi giáo ở Iran, Hezbollah đã tích cực tham gia chiến đấu chống lại Israel cũng như các cuộc tấn công tự sát, đánh bom xe và ám sát. Mục tiêu của họ bao gồm tiêu diệt Israel, đấu tranh cho chính nghĩa của người Shia trong nội chiến Liban, chấm dứt sự hiện diện của phương Tây ở Liban và thành lập một nhà nước Hồi giáo Khomeini Shia.

Cuối những năm 1980, khi nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Amine Gemayel sắp kết thúc, đồng bảng Liban sụp đổ. Cuối năm 1987, 1 đô la Mỹ đổi được 500 bảng Liban. Điều này có nghĩa là mức lương tối thiểu hợp pháp chỉ còn tương đương 17 đô la một tháng. Hầu hết hàng hóa trong các cửa hàng đều được niêm yết giá bằng đô la. Một giám đốc của Save the Children ước tính có khoảng 200.000-300.000 trẻ em cần được hỗ trợ và gần như chỉ sống bằng bánh mì do chính phủ trợ cấp. Những người có thể thì dựa vào viện trợ nước ngoài. Hezbollah nhận được khoảng 3-5 triệu đô la mỗi tháng từ Iran. Vào tháng 9 năm 1988, Quốc hội không bầu được người kế nhiệm Tổng thống Gemayel do những khác biệt giữa các phe Kitô giáo, Hồi giáo và Syria. Hội nghị thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập tháng 5 năm 1989 đã dẫn đến việc thành lập một ủy ban Saudi-Maroc-Algeria để giải quyết cuộc khủng hoảng. Vào ngày 16 tháng 9 năm 1989, ủy ban đã đưa ra một kế hoạch hòa bình được tất cả các bên chấp nhận. Một lệnh ngừng bắn được thiết lập, các cảng và sân bay được mở lại và người tị nạn bắt đầu trở về.

Cùng tháng đó, Quốc hội Liban đã đồng ý với Thỏa thuận Taif, bao gồm một lịch trình dự kiến cho việc Syria rút quân khỏi Liban và một công thức để phi giáo phái hóa hệ thống chính trị Liban. Nội chiến kết thúc vào cuối năm 1990 sau 16 năm; nó đã gây ra tổn thất lớn về người và của và tàn phá nền kinh tế đất nước. Ước tính có 150.000 người thiệt mạng và 200.000 người khác bị thương. Gần một triệu dân thường đã phải rời bỏ nhà cửa do chiến tranh, và một số người không bao giờ trở về. Nhiều vùng của Liban bị tàn phá. Thỏa thuận Taif vẫn chưa được thực hiện đầy đủ và hệ thống chính trị của Liban tiếp tục bị chia rẽ theo các đường lối giáo phái. Xung đột giữa Israel và các chiến binh Liban tiếp diễn, dẫn đến một loạt các sự kiện và đụng độ bạo lực bao gồm Thảm sát Qana. Vào tháng 5 năm 2000, lực lượng Israel đã hoàn toàn rút khỏi Liban. Kể từ đó, ngày 25 tháng 5 được người Liban coi là Ngày Giải phóng. Tình hình chính trị nội bộ ở Liban thay đổi đáng kể vào đầu những năm 2000. Sau khi Israel rút khỏi miền nam Liban và cái chết của cựu tổng thống Hafez al-Assad vào năm 2000, sự hiện diện quân sự của Syria đã phải đối mặt với sự chỉ trích và phản kháng từ người dân Liban.

Vào ngày 14 tháng 2 năm 2005, cựu Thủ tướng Rafic Hariri bị ám sát trong một vụ nổ bom xe. Các nhà lãnh đạo của Liên minh 14 tháng 3 cáo buộc Syria đứng sau vụ tấn công, trong khi Syria và Liên minh 8 tháng 3 cho rằng Israel đứng sau vụ ám sát. Vụ ám sát Hariri đánh dấu sự khởi đầu của một loạt các vụ ám sát dẫn đến cái chết của nhiều nhân vật nổi tiếng của Liban. Vụ ám sát đã châm ngòi cho Cách mạng Cedar, một loạt các cuộc biểu tình yêu cầu rút quân đội Syria khỏi Liban và thành lập một ủy ban quốc tế để điều tra vụ ám sát. Dưới áp lực của phương Tây, Syria bắt đầu rút quân, và đến ngày 26 tháng 4 năm 2005, tất cả binh sĩ Syria đã trở về Syria.

Nghị quyết 1595 của HĐBA LHQ kêu gọi điều tra vụ ám sát. Ủy ban Điều tra Độc lập Quốc tế của Liên Hợp Quốc đã công bố những phát hiện sơ bộ vào ngày 20 tháng 10 năm 2005 trong Báo cáo Mehlis, trong đó trích dẫn các dấu hiệu cho thấy vụ ám sát được tổ chức bởi các cơ quan tình báo Syria và Liban.

3.7. Giai đoạn hậu nội chiến và ảnh hưởng của xung đột Syria

Vào ngày 12 tháng 7 năm 2006, Hezbollah đã phát động một loạt các cuộc tấn công bằng tên lửa và đột kích vào lãnh thổ Israel, nơi họ đã giết chết ba binh sĩ Israel và bắt giữ hai người khác. Israel đã đáp trả bằng các cuộc không kích và pháo binh vào các mục tiêu ở Liban, và một cuộc xâm lược trên bộ vào miền nam Liban, dẫn đến Chiến tranh Liban 2006. Cuộc xung đột chính thức kết thúc bằng Nghị quyết 1701 của HĐBA LHQ vào ngày 14 tháng 8 năm 2006, trong đó ra lệnh ngừng bắn, rút quân đội Israel khỏi Liban và giải giáp Hezbollah. Khoảng 1.191 người Liban và 160 người Israel đã thiệt mạng trong cuộc xung đột. Khu ngoại ô phía nam của Beirut bị tàn phá nặng nề bởi các cuộc không kích của Israel.

Năm 2007, trại tị nạn Nahr al-Bared trở thành trung tâm của cuộc xung đột năm 2007 ở Liban giữa Quân đội Liban và Fatah al-Islam. Ít nhất 169 binh sĩ, 287 quân nổi dậy và 47 dân thường đã thiệt mạng trong trận chiến. Việc huy động vốn để tái thiết khu vực này diễn ra chậm chạp. Từ năm 2006 đến 2008, một loạt các cuộc biểu tình do các nhóm phản đối Thủ tướng thân phương Tây Fouad Siniora lãnh đạo đã yêu cầu thành lập một chính phủ đoàn kết dân tộc, trong đó các nhóm đối lập chủ yếu là người Shia sẽ có quyền phủ quyết. Khi nhiệm kỳ tổng thống của Émile Lahoud kết thúc vào tháng 10 năm 2007, phe đối lập đã từ chối bỏ phiếu cho người kế nhiệm trừ khi đạt được một thỏa thuận chia sẻ quyền lực, khiến Liban không có tổng thống.

Vào ngày 9 tháng 5 năm 2008, các lực lượng Hezbollah và Phong trào Amal đã chiếm giữ phía tây Beirut, trung tâm Sunni quan trọng nhất ở Liban, dẫn đến một cuộc xung đột quân sự nội bộ. Điều này được châm ngòi bởi một tuyên bố của chính phủ rằng mạng lưới truyền thông của Hezbollah là bất hợp pháp. Chính phủ Liban đã lên án bạo lực là một nỗ lực đảo chính. Ít nhất 62 người đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ sau đó giữa các lực lượng dân quân ủng hộ chính phủ và phe đối lập. Vào ngày 21 tháng 5 năm 2008, việc ký kết Thỏa thuận Doha đã chấm dứt giao tranh. Theo thỏa thuận này, kết thúc 18 tháng tê liệt chính trị, Michel Suleiman trở thành tổng thống và một chính phủ đoàn kết dân tộc được thành lập, trao quyền phủ quyết cho phe đối lập. Thỏa thuận này là một chiến thắng cho các lực lượng đối lập, vì chính phủ đã nhượng bộ tất cả các yêu cầu chính của họ.

Đầu tháng 1 năm 2011, chính phủ đoàn kết dân tộc sụp đổ do căng thẳng gia tăng xuất phát từ Tòa án Đặc biệt cho Liban, dự kiến sẽ truy tố các thành viên Hezbollah về vụ ám sát Hariri. Quốc hội đã bầu Najib Mikati, ứng cử viên của Liên minh 8 tháng 3 do Hezbollah lãnh đạo, làm Thủ tướng Liban, giao cho ông trách nhiệm thành lập một chính phủ mới. Lãnh đạo Hezbollah Hassan Nasrallah sau đó đã cáo buộc Israel ám sát Hariri. Một báo cáo bị rò rỉ bởi tờ báo Al-Akhbar vào tháng 11 năm 2010 cho biết Hezbollah đã soạn thảo kế hoạch tiếp quản đất nước bằng bạo lực trong trường hợp Tòa án Đặc biệt cho Liban ban hành cáo trạng chống lại các thành viên của họ.

Năm 2012, nội chiến Syria có nguy cơ lan sang Liban, gây ra các vụ bạo lực giáo phái và các cuộc đụng độ vũ trang giữa người Sunni và người Alawite ở Tripoli. Theo UNHCR, số lượng người tị nạn Syria ở Liban đã tăng từ khoảng 250.000 người vào đầu năm 2013 lên 1.000.000 người vào cuối năm 2014. Năm 2013, Đảng Lực lượng Liban, Đảng Kataeb và Phong trào Yêu nước Tự do bày tỏ lo ngại rằng hệ thống chính trị dựa trên giáo phái của đất nước đang bị suy yếu bởi dòng người tị nạn Syria. Vào ngày 6 tháng 5 năm 2015, UNHCR đã đình chỉ việc đăng ký người tị nạn Syria theo yêu cầu của chính phủ Liban. Vào tháng 2 năm 2016, chính phủ Liban đã ký Hiệp ước Liban, cấp tối thiểu 400 triệu euro hỗ trợ cho người tị nạn và công dân Liban dễ bị tổn thương. Tính đến tháng 10 năm 2016, chính phủ ước tính rằng đất nước này đang tiếp nhận 1,5 triệu người Syria.

3.8. Khủng hoảng quốc gia từ năm 2019

Vào ngày 17 tháng 10 năm 2019, cuộc biểu tình dân sự hàng loạt đầu tiên trong một chuỗi các cuộc biểu tình đã nổ ra; ban đầu chúng được kích hoạt bởi các kế hoạch đánh thuế xăng, thuốc lá và các cuộc gọi điện thoại trực tuyến như qua WhatsApp, nhưng nhanh chóng mở rộng thành một sự lên án trên toàn quốc đối với sự cai trị giáo phái, một cuộc khủng hoảng kinh tế và thanh khoản trì trệ, thất nghiệp, tham nhũng tràn lan trong khu vực công, luật pháp (chẳng hạn như bí mật ngân hàng) được cho là bảo vệ tầng lớp cầm quyền khỏi trách nhiệm giải trình và sự thất bại của chính phủ trong việc cung cấp các dịch vụ cơ bản như điện, nước và vệ sinh.

Do các cuộc biểu tình, Liban rơi vào khủng hoảng chính trị, Thủ tướng Saad Hariri đệ đơn từ chức và lặp lại yêu cầu của người biểu tình về một chính phủ gồm các chuyên gia độc lập. Các chính trị gia khác bị nhắm mục tiêu bởi các cuộc biểu tình vẫn nắm quyền. Vào ngày 19 tháng 12 năm 2019, cựu Bộ trưởng Giáo dục Hassan Diab được chỉ định làm thủ tướng tiếp theo và được giao nhiệm vụ thành lập một nội các mới. Các cuộc biểu tình và hành vi bất tuân dân sự vẫn tiếp diễn, với những người biểu tình tố cáo và lên án việc chỉ định Diab làm thủ tướng. Liban đang phải chịu đựng cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ. Liban là quốc gia đầu tiên ở Trung Đông và Bắc Phi có tỷ lệ lạm phát vượt quá 50% trong 30 ngày liên tiếp, theo Steve H. Hanke, giáo sư kinh tế ứng dụng tại Đại học Johns Hopkins. Vào ngày 4 tháng 8 năm 2020, một vụ nổ tại cảng Beirut, cảng chính của Liban, đã phá hủy các khu vực xung quanh, giết chết hơn 200 người và làm bị thương hàng ngàn người khác. Nguyên nhân của vụ nổ sau đó được xác định là 2.750 tấn amoni nitrat đã được cất giữ không an toàn và vô tình bị đốt cháy vào chiều thứ Ba đó. Các cuộc biểu tình đã tiếp tục trong vòng vài ngày sau vụ nổ, dẫn đến việc Thủ tướng Hassan Diab và nội các của ông từ chức vào ngày 10 tháng 8 năm 2020, tuy nhiên vẫn tiếp tục tại vị với tư cách là chính phủ tạm quyền. Các cuộc biểu tình tiếp tục vào năm 2021 với việc người Liban chặn đường bằng lốp xe bị đốt cháy để phản đối tình trạng nghèo đói và khủng hoảng kinh tế.

Vào ngày 11 tháng 3 năm 2021, bộ trưởng năng lượng tạm quyền Raymond Ghajar cảnh báo rằng Liban đang bị đe dọa bởi "bóng tối hoàn toàn" vào cuối tháng 3 nếu không có tiền để mua nhiên liệu cho các nhà máy điện. Vào tháng 8 năm 2021, một vụ nổ nhiên liệu lớn ở miền bắc Liban đã giết chết 28 người. Tháng 9 chứng kiến sự hình thành của một nội các mới do cựu thủ tướng Najib Mikati lãnh đạo. Vào ngày 9 tháng 10 năm 2021, cả nước mất điện trong 24 giờ sau khi hai nhà máy điện chính của nước này hết nhiên liệu do thiếu hụt tiền tệ và nhiên liệu. Vài ngày sau, bạo lực giáo phái ở Beirut đã giết chết một số người trong các cuộc đụng độ đẫm máu nhất kể từ năm 2008. Đến tháng 1 năm 2022, BBC News đưa tin rằng cuộc khủng hoảng ở Liban đã trở nên sâu sắc hơn, với giá trị của đồng bảng Liban giảm mạnh và một cuộc tổng tuyển cử theo lịch trình dự kiến sẽ bị trì hoãn vô thời hạn. Việc hoãn các cuộc bầu cử quốc hội được cho là sẽ kéo dài tình trạng bế tắc chính trị trong nước. Nghị viện châu Âu gọi tình hình hiện tại của Liban là một 'thảm họa do con người gây ra bởi một số ít người trong giới chính trị'.

Vào tháng 5 năm 2022, Liban đã tổ chức cuộc bầu cử đầu tiên kể từ khi một cuộc khủng hoảng kinh tế đau đớn kéo nước này đến bờ vực trở thành một nhà nước thất bại. Cuộc khủng hoảng của Liban nghiêm trọng đến mức hơn 80% dân số hiện được Liên Hợp Quốc coi là nghèo. Trong cuộc bầu cử, phong trào Hồi giáo Shia Hezbollah (và các đồng minh) đã mất đa số trong quốc hội. Hezbollah không mất bất kỳ ghế nào, nhưng các đồng minh của họ đã mất ghế. Đồng minh của Hezbollah, Phong trào Yêu nước Tự do của Tổng thống Michel Aoun, không còn là đảng Kitô giáo lớn nhất sau cuộc bầu cử. Một đảng Kitô giáo đối thủ, Đảng Lực lượng Liban do Samir Geagea lãnh đạo, đã trở thành đảng Kitô giáo lớn nhất trong quốc hội. Phong trào Tương lai Sunni, do cựu thủ tướng Saad Hariri lãnh đạo, đã không tham gia cuộc bầu cử, để lại một khoảng trống chính trị cho các chính trị gia Sunni khác lấp đầy. Cuộc khủng hoảng Liban trở nên nghiêm trọng đến mức nhiều thuyền chở người di cư đã rời bờ biển trong một nỗ lực tuyệt vọng để thoát khỏi đất nước. Nhiều nỗ lực đã không thành công và gây chết người. Vào tháng 4 năm 2022, 6 người chết và khoảng 50 người được giải cứu sau khi một chiếc thuyền quá tải bị chìm ở Tripoli. Và vào ngày 22 tháng 9, ít nhất 94 người đã thiệt mạng khi một chiếc thuyền chở người di cư từ Liban bị lật ngoài khơi bờ biển Syria. 9 người sống sót. Nhiều người được tuyên bố mất tích và một số được tìm thấy đã chết hoặc bị thương. Thi thể được đưa đến các bệnh viện gần đó. 40 người vẫn mất tích tính đến ngày 24 tháng 9. Vào ngày 1 tháng 2 năm 2023, ngân hàng trung ương Liban đã phá giá đồng bảng Liban 90% trong bối cảnh khủng hoảng tài chính đang diễn ra. Đây là lần đầu tiên Liban phá giá tỷ giá hối đoái chính thức của mình sau 25 năm. Tính đến năm 2023, Liban được coi là đã trở thành một nhà nước thất bại, phải chịu đựng tình trạng nghèo đói kinh niên, quản lý kinh tế yếu kém và sự sụp đổ của ngành ngân hàng.

Cuộc chiến Israel-Hamas đã châm ngòi cho một cuộc xung đột mới giữa Israel và Hezbollah. Hezbollah tuyên bố sẽ không ngừng tấn công Israel cho đến khi Israel chấm dứt các cuộc tấn công ở Dải Gaza. Bắt đầu bằng việc Israel cho nổ máy nhắn tin và bộ đàm của Liban vào tháng 9 năm 2024, cuộc xung đột leo thang nghiêm trọng, với các cuộc không kích của Israel vào Liban ngày 23 tháng 9 năm 2024 giết chết ít nhất 558 người, và gây ra một cuộc di cư hàng loạt khỏi miền nam Liban. Vào ngày 27 tháng 9 năm 2024, lãnh đạo Hezbollah Hassan Nasrallah đã bị giết trong một cuộc không kích của Israel. Vào ngày 1 tháng 10 năm 2024, Liban bị Israel xâm lược với mục tiêu phá hủy cơ sở hạ tầng của Hezbollah ở phía nam đất nước. Vào tháng 11 năm 2024, một thỏa thuận ngừng bắn đã được ký kết giữa Israel và nhóm vũ trang Hezbollah của Liban để chấm dứt 13 tháng xung đột. Theo thỏa thuận, Hezbollah được cho 60 ngày để chấm dứt sự hiện diện vũ trang ở miền nam Liban và lực lượng Israel có nghĩa vụ rút khỏi khu vực trong cùng thời gian đó. Sự sụp đổ của chế độ Baathist của Assad ở Syria là một đòn giáng mạnh nữa vào đồng minh Liban của họ, Hezbollah, vốn đã suy yếu do các hành động quân sự của Israel. Sự thay đổi chế độ ở Syria vào tháng 12 năm 2024 được cho là sẽ mở ra một chương mới trong chính trị Liban. Vào tháng 1 năm 2025, Joseph Aoun, tư lệnh quân đội Liban, đã được bầu làm tổng thống thứ 14 của Liban sau hai năm trống vị trí. Vào tháng 2 năm 2025, Thủ tướng Nawaf Salam, cựu chủ tịch Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), đã thành lập một chính phủ mới gồm 24 bộ trưởng sau hai năm nội các tạm quyền. Vào ngày 26 tháng 2 năm 2025, chính phủ của Nawaf Salam đã giành được một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại quốc hội.

4.1. Khí hậu

Liban có khí hậu Địa Trung Hải ôn hòa. Ở các vùng ven biển, mùa đông thường mát mẻ và mưa nhiều trong khi mùa hè nóng và ẩm. Ở các khu vực cao hơn, nhiệt độ thường giảm xuống dưới mức đóng băng trong mùa đông với tuyết rơi dày đặc kéo dài cho đến đầu mùa hè trên các đỉnh núi cao hơn. Mặc dù hầu hết Liban nhận được lượng mưa tương đối lớn khi đo hàng năm so với các vùng xung quanh khô cằn, một số khu vực ở đông bắc Liban chỉ nhận được ít mưa do hiệu ứng chắn mưa được tạo ra bởi các đỉnh núi cao của dãy núi phía tây. Bão Adam năm 2025 đã chứng kiến hệ thống thời tiết cực đoan nghiêm trọng ảnh hưởng đến Liban với nhiệt độ thấp và tuyết dự kiến sẽ rơi ở độ cao thấp tới 300 m so với mực nước biển.

4.2. Môi trường

Vào thời cổ đại, Liban được bao phủ bởi những khu rừng tuyết tùng Liban rộng lớn, biểu tượng quốc gia của đất nước. Hàng thiên niên kỷ phá rừng đã làm thay đổi thủy văn ở Núi Liban và làm thay đổi khí hậu khu vực một cách bất lợi. Tính đến năm 2012, rừng bao phủ 13,4% diện tích đất liền của Liban; chúng thường xuyên bị đe dọa bởi các cháy rừng do mùa hè khô hạn kéo dài.

Do khai thác lâu dài, chỉ còn lại một vài cây tuyết tùng cổ thụ trong các khu rừng nhỏ ở Liban, nhưng đang có một chương trình tích cực để bảo tồn và tái tạo rừng. Cách tiếp cận của Liban nhấn mạnh việc tái sinh tự nhiên hơn là trồng cây bằng cách tạo điều kiện thích hợp cho sự nảy mầm và phát triển. Nhà nước Liban đã thành lập một số khu bảo tồn thiên nhiên có tuyết tùng, bao gồm Khu dự trữ sinh quyển Shouf, Khu bảo tồn tuyết tùng Jaj, Khu bảo tồn Tannourine, Khu bảo tồn Ammouaa và Karm Shbat ở quận Akkar, và Rừng Tuyết tùng của Chúa gần Bsharri. Liban có điểm trung bình Chỉ số toàn vẹn cảnh quan rừng năm 2019 là 3,76/10, xếp thứ 141 trên toàn cầu trong số 172 quốc gia.

Năm 2010, Bộ Môi trường đã đặt ra một kế hoạch 10 năm để tăng độ che phủ rừng quốc gia thêm 20%, tương đương với việc trồng hai triệu cây mới mỗi năm. Kế hoạch này, được tài trợ bởi Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), và được thực hiện bởi Cục Kiểm lâm Hoa Kỳ (USFS), thông qua Sáng kiến Tái trồng rừng Liban (LRI), đã được khánh thành vào năm 2011 bằng việc trồng tuyết tùng, thông, hạnh nhân dại, bách xù, linh sam, sồi và các cây con khác, tại mười khu vực trên khắp Liban. Tính đến năm 2016, rừng bao phủ 13,6% diện tích Liban, và các vùng đất có cây gỗ khác chiếm thêm 11%. Kể từ năm 2011, hơn 600.000 cây, bao gồm tuyết tùng và các loài bản địa khác, đã được trồng trên khắp đất nước như một phần của Sáng kiến Tái trồng rừng Liban (LRI).

Liban có hai vùng sinh thái trên cạn: Rừng cây lá kim-lá cứng-lá rộng Đông Địa Trung Hải và Rừng cây lá kim và lá rụng miền núi Nam Anatolia.

Beirut và Núi Liban đã phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng rác thải nghiêm trọng. Sau khi bãi rác Bourj Hammoud đóng cửa vào năm 1997, bãi rác al-Naameh được chính phủ mở cửa vào năm 1998. Bãi rác al-Naameh được lên kế hoạch chứa 2 triệu tấn chất thải trong một khoảng thời gian giới hạn tối đa là sáu năm. Nó được thiết kế như một giải pháp tạm thời, trong khi chính phủ sẽ đưa ra một kế hoạch dài hạn. Mười sáu năm sau, al-Naameh vẫn còn mở cửa và đã vượt quá công suất 13 triệu tấn. Vào tháng 7 năm 2015, người dân trong khu vực, vốn đã biểu tình trong những năm gần đây, đã buộc phải đóng cửa bãi rác. Sự kém hiệu quả của chính phủ, cũng như tham nhũng trong công ty quản lý chất thải Sukleen phụ trách quản lý rác ở Liban, đã dẫn đến việc các đống rác chặn đường ở Núi Liban và Beirut.

Vào tháng 12 năm 2015, chính phủ Liban đã ký một thỏa thuận với Chinook Industrial Mining, một phần thuộc sở hữu của Chinook Sciences, để xuất khẩu hơn 100.000 tấn chất thải chưa qua xử lý từ Beirut và khu vực xung quanh. Chất thải đã tích tụ tại các địa điểm tạm thời sau khi chính phủ đóng cửa bãi chôn lấp lớn nhất của quận năm tháng trước đó. Hợp đồng được ký kết chung với Howa International có văn phòng tại Hà Lan và Đức. Hợp đồng được báo cáo có chi phí 212 đô la mỗi tấn. Chất thải, được nén chặt và nhiễm trùng, sẽ phải được phân loại và ước tính đủ để lấp đầy 2.000 container. Các báo cáo ban đầu cho rằng chất thải sẽ được xuất khẩu sang Sierra Leone đã bị các nhà ngoại giao phủ nhận.

Vào tháng 2 năm 2016, chính phủ đã rút khỏi các cuộc đàm phán sau khi có thông tin tiết lộ rằng các tài liệu liên quan đến việc xuất khẩu rác sang Nga là giả mạo. Vào ngày 19 tháng 3 năm 2016, Nội các đã mở lại bãi rác Naameh trong 60 ngày theo một kế hoạch đã được thông qua vài ngày trước đó để chấm dứt cuộc khủng hoảng rác. Kế hoạch cũng quy định việc thành lập các bãi chôn lấp ở Bourj Hammoud và Costa Brava, phía đông và nam Beirut. Các xe tải của Sukleen bắt đầu thu gom rác chất đống từ Karantina và hướng đến Naameh. Bộ trưởng Môi trường Mohammad Machnouk thông báo trong một cuộc trò chuyện với các nhà hoạt động rằng hơn 8.000 tấn rác đã được thu gom cho đến thời điểm đó chỉ trong 24 giờ như một phần của kế hoạch xử lý rác của chính phủ. Việc thực hiện kế hoạch vẫn đang diễn ra theo báo cáo cuối cùng. Năm 2017, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát hiện ra rằng cuộc khủng hoảng rác của Liban, và đặc biệt là việc đốt rác lộ thiên, đang gây ra nguy cơ sức khỏe cho người dân và vi phạm các nghĩa vụ của nhà nước theo luật pháp quốc tế.

Vào tháng 9 năm 2018, quốc hội Liban đã thông qua một đạo luật cấm đổ và đốt rác lộ thiên. Bất chấp các hình phạt được đặt ra trong trường hợp vi phạm, các đô thị của Liban đã công khai đốt rác, gây nguy hiểm đến tính mạng của người dân. Vào tháng 10 năm 2018, các nhà nghiên cứu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã chứng kiến việc đốt các bãi rác lộ thiên ở al-Qantara và Qabrikha. Vào đêm Chủ nhật ngày 13 tháng 10 năm 2019, một loạt khoảng 100 vụ cháy rừng theo Phòng vệ Dân sự Liban, đã bùng phát và lan rộng trên các khu vực rừng lớn của Liban. Thủ tướng Liban Saad Hariri đã xác nhận liên hệ với một số quốc gia để gửi hỗ trợ qua máy bay trực thăng và máy bay chữa cháy, Síp, Jordan, Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp đã tham gia chữa cháy. Theo các báo cáo báo chí vào thứ Ba (15 tháng 10), đám cháy đã giảm ở những nơi khác nhau do mưa. Cuộc khủng hoảng kinh tế đang diễn ra của Liban đã gây ra tình trạng thiếu điện, dẫn đến sự phụ thuộc ngày càng tăng vào máy phát điện diesel và do đó góp phần làm suy thoái môi trường và gây nguy hiểm cho sức khỏe. Sự khan hiếm điện đã dẫn đến tình trạng ô nhiễm nguồn nước ngày càng gia tăng. Cơ sở hạ tầng bị tổn hại, với nước thải xâm nhập vào nước uống, đã gây ra những lo ngại đáng kể về sức khỏe, bao gồm cả sự gia tăng các trường hợp Viêm gan A. Dịch vụ y tế, đang vật lộn với tình trạng thiếu nhân lực do di cư, đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng ngày càng gia tăng.

5.1. Thể chế và hoạt động của chính phủ

Chính phủ Liban hoạt động theo nguyên tắc phân chia quyền lực theo tôn giáo, một hệ thống được thiết lập bởi Hiệp ước Quốc gia năm 1943 và được củng cố bởi Thỏa thuận Taif năm 1989. Theo đó, các chức vụ chủ chốt trong nhà nước được phân bổ cho các cộng đồng tôn giáo lớn: Tổng thống phải là một Kitô hữu Maronite, Thủ tướng là một người Hồi giáo Sunni, và Chủ tịch Quốc hội là một người Hồi giáo Shia. Phó Thủ tướng và Phó Chủ tịch Quốc hội thường là Kitô hữu Chính thống Hy Lạp.

Hiến pháp Liban là văn bản pháp lý cao nhất, thiết lập một nền cộng hòa nghị viện. Nhánh lập pháp là Quốc hội đơn viện, gồm 128 thành viên được bầu theo nhiệm kỳ 4 năm thông qua bỏ phiếu phổ thông trên cơ sở đại diện tỷ lệ theo giáo phái và khu vực. Quốc hội có quyền bầu Tổng thống, thông qua luật pháp, phê chuẩn ngân sách và giám sát chính phủ.

Nhánh hành pháp do Tổng thống và Hội đồng Bộ trưởng (Nội các) đứng đầu. Tổng thống được Quốc hội bầu với nhiệm kỳ 6 năm và không được tái cử liên tiếp. Tổng thống bổ nhiệm Thủ tướng sau khi tham vấn với Quốc hội. Thủ tướng, cùng với Tổng thống, thành lập Nội các, các bộ trưởng cũng được phân bổ theo tôn giáo. Nội các chịu trách nhiệm trước Quốc hội.

Nhánh tư pháp dựa trên hệ thống luật dân sự của Pháp, ngoại trừ các vấn đề về thân phận cá nhân (hôn nhân, ly dị, thừa kế) được giải quyết bởi các tòa án tôn giáo riêng của từng cộng đồng. Hệ thống tòa án bao gồm các tòa sơ thẩm, tòa phúc thẩm và tòa phá án. Hội đồng Hiến pháp chịu trách nhiệm xem xét tính hợp hiến của các luật và các gian lận bầu cử.

Hoạt động của chính phủ Liban thường xuyên bị ảnh hưởng bởi sự phân cực chính trị giữa các khối giáo phái và sự can thiệp từ các cường quốc khu vực và quốc tế. Việc ra quyết định thường đòi hỏi sự đồng thuận rộng rãi giữa các phe phái, điều này có thể dẫn đến tình trạng bế tắc chính trị kéo dài, như đã thấy trong các giai đoạn không có tổng thống hoặc chính phủ hoạt động đầy đủ.

5.2. Các đảng phái chính và bối cảnh chính trị

Bối cảnh chính trị Liban đặc trưng bởi sự phân cực sâu sắc giữa các khối liên minh dựa trên cả yếu tố tôn giáo và lập trường đối với các vấn đề khu vực, đặc biệt là quan hệ với Syria và Iran. Các đảng phái chính thường tập hợp thành hai khối lớn, mặc dù các liên minh này có thể thay đổi theo thời gian và tùy thuộc vào bối cảnh cụ thể.

Sau vụ ám sát cựu Thủ tướng Rafic Hariri năm 2005 và Cách mạng Cedar, hai khối chính trị nổi bật là:

• Liên minh 14 tháng 3: Ban đầu là một khối chống Syria, bao gồm các đảng phái như Phong trào Tương lai (chủ yếu là người Sunni, do gia đình Hariri lãnh đạo), Đảng Lực lượng Liban (chủ yếu là người Maronite, do Samir Geagea lãnh đạo), và Đảng Kataeb (còn gọi là Phalanges, chủ yếu là người Maronite). Khối này chủ trương tăng cường chủ quyền của Liban, giải trừ vũ khí của Hezbollah, và duy trì quan hệ chặt chẽ với các nước phương Tây và các quốc gia Ả Rập ôn hòa.
• Liên minh 8 tháng 3: Là một khối thân Syria và thân Iran, bao gồm Hezbollah (Hồi giáo Shia), Phong trào Amal (Hồi giáo Shia, do Chủ tịch Quốc hội Nabih Berri lãnh đạo), và Phong trào Yêu nước Tự do (chủ yếu là người Kitô giáo Maronite, do Michel Aoun thành lập, sau này do Gebran Bassil lãnh đạo). Khối này ủng hộ vai trò "kháng chiến" của Hezbollah chống lại Israel và duy trì quan hệ mật thiết với Syria và Iran.

Ngoài hai khối chính này, còn có các đảng phái và nhân vật độc lập khác, như Đảng Xã hội Tiến bộ (chủ yếu là người Druze, do gia đình Jumblatt lãnh đạo), thường đóng vai trò trung gian hoặc thay đổi liên minh tùy theo tình hình.

Các cuộc bầu cử quốc hội, như cuộc bầu cử năm 2018 và 2022, phản ánh sự cạnh tranh và thay đổi trong cán cân quyền lực giữa các khối này. Cuộc bầu cử năm 2022 chứng kiến Liên minh 8 tháng 3 mất thế đa số trong quốc hội, trong khi các đảng cải cách và độc lập giành được một số ghế, cho thấy sự bất mãn ngày càng tăng của công chúng đối với các đảng phái truyền thống trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Bối cảnh chính trị Liban cũng bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi các yếu tố bên ngoài, bao gồm căng thẳng khu vực giữa Ả Rập Xê Út và Iran, cuộc nội chiến Syria, và xung đột Ả Rập-Israel. Sự phân bổ quyền lực theo tôn giáo, mặc dù nhằm mục đích duy trì sự ổn định, thường dẫn đến tình trạng bế tắc chính trị, tham nhũng và quản trị yếu kém, góp phần vào các cuộc khủng hoảng mà đất nước phải đối mặt.

5.3. Hệ thống pháp luật và tư pháp

Hệ thống pháp luật Liban chủ yếu dựa trên luật dân sự của Pháp, ngoại trừ các vấn đề liên quan đến thân phận cá nhân (như thừa kế, hôn nhân, ly dị, nhận con nuôi), được điều chỉnh bởi một bộ luật riêng cho từng cộng đồng giáo phái. Ví dụ, luật thân phận cá nhân của người Hồi giáo được lấy cảm hứng từ luật Sharia. Đối với người Hồi giáo, các tòa án này giải quyết các vấn đề về hôn nhân, ly dị, quyền nuôi con, thừa kế và di chúc. Đối với những người không theo đạo Hồi, thẩm quyền về thân phận cá nhân được phân chia: luật thừa kế và di chúc thuộc thẩm quyền dân sự quốc gia, trong khi các tòa án tôn giáo của Kitô giáo và Do Thái giáo có thẩm quyền đối với hôn nhân, ly dị và quyền nuôi con. Người Công giáo còn có thể kháng cáo lên Tòa án Rota của Vatican.

Bộ luật đáng chú ý nhất là Bộ luật Nghĩa vụ và Hợp đồng được ban hành năm 1932, tương đương với Bộ luật Dân sự Pháp. Hình phạt tử hình trên thực tế vẫn được áp dụng để trừng phạt một số tội phạm nhất định, nhưng không còn được thi hành.

Hệ thống tòa án Liban bao gồm ba cấp: tòa sơ thẩm, tòa phúc thẩm và tòa phá án. Hội đồng Hiến pháp có thẩm quyền xét xử tính hợp hiến của luật pháp và các gian lận bầu cử. Ngoài ra còn có một hệ thống tòa án tôn giáo có thẩm quyền đối với các vấn đề thân phận cá nhân trong cộng đồng của họ, với các quy tắc về các vấn đề như hôn nhân và thừa kế.

Năm 1990, điều 95 của Hiến pháp đã được sửa đổi để quy định rằng quốc hội sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết để xóa bỏ cấu trúc chính trị dựa trên tôn giáo, nhưng cho đến khi đó, chỉ các vị trí cao nhất trong dịch vụ công dân sự, bao gồm tư pháp, quân đội, lực lượng an ninh, các tổ chức công và hỗn hợp, mới được phân chia đều giữa Kitô hữu và người Hồi giáo mà không phân biệt giáo phái trong mỗi cộng đồng.

7.1. Quan hệ với các nước láng giềng và các cường quốc

Liban có mối quan hệ phức tạp và thường xuyên biến động với các nước láng giềng và các cường quốc trên thế giới.
Với Syria, Liban có mối liên hệ lịch sử, văn hóa và kinh tế sâu sắc, nhưng cũng đầy căng thẳng do sự can thiệp kéo dài của Syria vào chính trị Liban, bao gồm cả sự hiện diện quân sự từ năm 1976 đến 2005. Việc Syria rút quân sau Cách mạng Cedar năm 2005 đã mở ra một giai đoạn mới, tuy nhiên ảnh hưởng của Syria vẫn còn đáng kể. Cuộc nội chiến Syria từ năm 2011 đã gây ra những tác động nghiêm trọng đến Liban, bao gồm dòng người tị nạn khổng lồ và sự lan tỏa của bất ổn an ninh. Sự sụp đổ của chế độ Assad vào tháng 12 năm 2024 được dự đoán sẽ mở ra một chương mới trong quan hệ hai nước và có thể làm suy yếu các đồng minh của Syria tại Liban như Hezbollah.

Quan hệ với Israel luôn trong tình trạng thù địch kể từ khi Israel thành lập năm 1948. Hai nước không có quan hệ ngoại giao chính thức và đã trải qua nhiều cuộc xung đột, bao gồm các cuộc xâm lược của Israel vào Liban năm 1978, 1982 và 2006, cũng như cuộc xâm lược năm 2024. Vấn đề biên giới, đặc biệt là khu vực Trang trại Shebaa, và các hoạt động của Hezbollah ở miền nam Liban là những nguồn căng thẳng chính. Mặc dù vậy, hai nước đã đạt được một thỏa thuận về biên giới trên biển vào tháng 10 năm 2022 với sự trung gian của Hoa Kỳ, nhằm tạo điều kiện cho việc thăm dò khí đốt tự nhiên.

Pháp, với tư cách là cựu cường quốc ủy trị, duy trì mối quan hệ văn hóa và chính trị chặt chẽ với Liban. Pháp thường đóng vai trò trung gian trong các cuộc khủng hoảng chính trị ở Liban và là một nhà tài trợ kinh tế quan trọng.

Hoa Kỳ có lợi ích chiến lược ở Liban và là một nhà cung cấp viện trợ quân sự và kinh tế lớn. Chính sách của Hoa Kỳ thường tập trung vào việc hỗ trợ chủ quyền của Liban, chống khủng bố (đặc biệt là các nhóm như Hezbollah mà Hoa Kỳ coi là khủng bố), và thúc đẩy cải cách dân chủ.

Liban cũng duy trì quan hệ với các cường quốc khu vực khác như Ả Rập Xê Út và Iran. Ả Rập Xê Út từng là một nhà đầu tư và hỗ trợ tài chính quan trọng, trong khi Iran có ảnh hưởng đáng kể thông qua việc hỗ trợ Hezbollah. Sự cạnh tranh giữa Ả Rập Xê Út và Iran thường xuyên tác động đến tình hình chính trị nội bộ của Liban.

Từ góc độ trung tả/tự do xã hội, việc duy trì chủ quyền quốc gia, tránh bị lôi kéo vào các cuộc xung đột khu vực, và xây dựng quan hệ đối ngoại dựa trên lợi ích quốc gia và luật pháp quốc tế là những yếu tố then chốt cho sự ổn định và phát triển của Liban.

7.2. Quan hệ với các tổ chức quốc tế và các vấn đề nhân đạo

Liban là một thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế và tham gia vào nhiều tổ chức quốc tế. Nước này là một trong những thành viên sáng lập của Liên Hợp Quốc (LHQ) vào năm 1945 và Liên đoàn Ả Rập cùng năm. Liban cũng là thành viên của Tổ chức Hợp tác Hồi giáo (OIC), Phong trào không liên kết, Cộng đồng Pháp ngữ, và Nhóm 77.

Sự tham gia của Liban vào các tổ chức quốc tế phản ánh cam kết của nước này đối với chủ nghĩa đa phương và luật pháp quốc tế. Liban thường xuyên tìm kiếm sự hỗ trợ từ LHQ và các cơ quan của tổ chức này trong các vấn đề liên quan đến hòa bình và an ninh, phát triển kinh tế, và hỗ trợ nhân đạo. Lực lượng Lâm thời của Liên Hợp Quốc tại Liban (UNIFIL) đã được triển khai ở miền nam Liban từ năm 1978 để giám sát việc rút quân của Israel và giúp chính phủ Liban khôi phục chủ quyền.

Liban cũng là một bên tham gia nhiều công ước quốc tế về nhân quyền, luật nhân đạo quốc tế, và các lĩnh vực khác. Tuy nhiên, việc thực thi các công ước này đôi khi gặp thách thức do tình hình chính trị nội bộ phức tạp và các cuộc khủng hoảng kéo dài.

Một trong những vấn đề nhân đạo nổi cộm nhất mà Liban phải đối mặt là cuộc khủng hoảng người tị nạn. Liban có tỷ lệ người tị nạn trên đầu người cao nhất thế giới. Kể từ năm 1948, Liban đã tiếp nhận hàng trăm ngàn người tị nạn Palestine. Cuộc nội chiến Syria bắt đầu từ năm 2011 đã khiến hơn một triệu người tị nạn Syria tìm nơi trú ẩn ở Liban, tạo ra một gánh nặng khổng lồ về kinh tế, xã hội và cơ sở hạ tầng cho đất nước. Ngoài ra, còn có một số lượng nhỏ người tị nạn từ các quốc gia khác như Iraq và Sudan.

Chính phủ Liban và các tổ chức quốc tế, cùng với các tổ chức phi chính phủ (NGO) địa phương, đã nỗ lực để cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người tị nạn. Tuy nhiên, quy mô của cuộc khủng hoảng vượt xa khả năng ứng phó, dẫn đến điều kiện sống khó khăn cho nhiều người tị nạn và gia tăng căng thẳng xã hội. Từ góc độ trung tả/tự do xã hội, việc giải quyết cuộc khủng hoảng người tị nạn đòi hỏi sự chia sẻ trách nhiệm quốc tế, tôn trọng nhân quyền của người tị nạn, và các giải pháp bền vững bao gồm việc giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của xung đột và di dời.

Liban cũng đã nhận được sự hỗ trợ quốc tế đáng kể cho các nỗ lực tái thiết sau các cuộc xung đột và cho việc ứng phó với cuộc khủng hoảng kinh tế từ năm 2019. Tuy nhiên, hiệu quả của viện trợ này thường bị hạn chế bởi các vấn đề quản trị và tham nhũng trong nước.

9.1. Nông nghiệp

Ngành nông nghiệp ở Liban sử dụng khoảng 20-25% tổng lực lượng lao động và đóng góp 3,1% vào GDP của đất nước tính đến năm 2020. Liban có tỷ lệ đất canh tác cao nhất trong thế giới Ả Rập. Các loại cây trồng chính bao gồm táo, đào, cam và chanh. Một phần đáng kể các nhà máy của đất nước, khoảng một phần ba, chuyên sản xuất các mặt hàng thực phẩm đóng gói, từ thịt gia cầm đến dưa chua. Tuy nhiên, mặc dù có điều kiện thuận lợi cho nông nghiệp và đa dạng các tiểu khí hậu, đất nước này phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực, chiếm 80% lượng tiêu thụ. Điều này chủ yếu là do quy mô nhỏ của nhiều trang trại, ngăn cản việc hưởng lợi từ kinh tế quy mô. Cuộc khủng hoảng kinh tế đang diễn ra và sự mất giá của đồng bảng Liban cũng đã tác động tiêu cực đến ngành nông nghiệp, đặc biệt là thông qua chi phí tăng cao cho các mặt hàng nhập khẩu thiết yếu như hạt giống và phân bón. Gánh nặng kinh tế này làm trầm trọng thêm các gánh nặng hiện có đối với nông dân, bao gồm nợ nần chồng chất và các biện pháp canh tác kém hiệu quả. Do đó, nông dân đang chứng kiến sự sụt giảm doanh thu và gặp khó khăn trong việc đáp ứng các nghĩa vụ trả nợ vay.

Thị trường hàng hóa ở Liban bao gồm sản xuất tiền vàng đáng kể, tuy nhiên theo tiêu chuẩn của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), chúng phải được khai báo khi xuất khẩu sang bất kỳ quốc gia nào.

9.2. Sản xuất và công nghiệp

Công nghiệp ở Liban chủ yếu giới hạn ở các doanh nghiệp nhỏ lắp ráp lại và đóng gói các bộ phận nhập khẩu. Năm 2004, công nghiệp đứng thứ hai về lực lượng lao động, với 26% dân số lao động Liban, và đứng thứ hai về đóng góp GDP, với 21% GDP của Liban.

Dầu mỏ gần đây đã được phát hiện trong đất liền và dưới đáy biển giữa Liban, Síp, Israel và Ai Cập, các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa Síp và Ai Cập để đạt được thỏa thuận về việc thăm dò các nguồn tài nguyên này. Đáy biển ngăn cách Liban và Síp được cho là chứa một lượng đáng kể dầu thô và khí đốt tự nhiên. Vào ngày 10 tháng 5 năm 2013, bộ trưởng năng lượng và nước của Liban đã làm rõ rằng hình ảnh địa chấn của đáy biển Liban đang được giải thích chi tiết về nội dung của chúng và cho đến nay, khoảng 10% đã được bao phủ. Kiểm tra sơ bộ kết quả cho thấy, với xác suất hơn 50%, rằng 10% vùng đặc quyền kinh tế của Liban chứa tới 660 triệu thùng dầu và tới 30×10¹² feet khối khí đốt.

Liban có một ngành công nghiệp ma túy đáng kể, bao gồm cả sản xuất và buôn bán. Tình báo phương Tây ước tính sản lượng hàng năm hơn 4 triệu pound hashish và 20.000 pound heroin, tạo ra lợi nhuận vượt quá 4.00 B USD. Trong những thập kỷ gần đây, Hezbollah đã tăng cường tham gia vào nền kinh tế ma túy, với ma túy là một nguồn thu đáng kể cho nhóm này. Mặc dù một phần thu hoạch được giữ lại để sử dụng tại địa phương, một lượng đáng kể được buôn lậu trên toàn thế giới. Bất chấp những nỗ lực không ngừng, việc chính phủ không thể kiểm soát Thung lũng Beqaa sản xuất ma túy và giải quyết các nhà máy Captagon bất hợp pháp cho phép các giao dịch ma túy diễn ra dai dẳng, ảnh hưởng đến nền kinh tế và sự ổn định khu vực của Liban.

9.3. Khoa học và công nghệ

Liban được xếp hạng thứ 94 trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu năm 2024, giảm từ vị trí thứ 88 vào năm 2019. Các nhà khoa học nổi tiếng của Liban bao gồm Hassan Kamel Al-Sabbah, Rammal Rammal, và Edgar Choueiri.

Năm 1960, một câu lạc bộ khoa học từ một trường đại học ở Beirut đã khởi động một chương trình không gian của Liban có tên là "Hiệp hội Tên lửa Liban". Họ đã đạt được thành công lớn cho đến năm 1966, khi chương trình bị dừng lại do cả chiến tranh và áp lực từ bên ngoài.

9.4. Giao thông và cơ sở hạ tầng

Hệ thống giao thông và cơ sở hạ tầng của Liban đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và suy thoái, chịu ảnh hưởng nặng nề từ các cuộc xung đột và khủng hoảng kinh tế.

Đường bộ: Liban có một mạng lưới đường bộ tương đối phát triển, với tổng chiều dài hơn 8.00 K km. Tuy nhiên, chất lượng đường sá không đồng đều, nhiều nơi xuống cấp do thiếu duy tu bảo dưỡng, đặc biệt sau các cuộc chiến tranh và do khủng hoảng kinh tế. Các đường cao tốc chính kết nối các thành phố lớn và là một phần của Mạng lưới Đường bộ Quốc tế Arab Mashreq. Tắc nghẽn giao thông là một vấn đề phổ biến ở các khu vực đô thị, đặc biệt là Beirut.

Đường sắt: Hiện tại, Liban không có hệ thống đường sắt hoạt động. Mạng lưới đường sắt từng tồn tại đã bị hư hỏng nặng trong Nội chiến Liban và ngừng hoạt động hoàn toàn vào những năm 1990 do lý do kinh tế. Đã có những kế hoạch tái thiết nhưng chưa được thực hiện do thiếu vốn và bất ổn.

Cảng biển: Cảng Beirut là cảng biển chính và quan trọng nhất của Liban, đóng vai trò là cửa ngõ thương mại quốc tế. Tuy nhiên, vụ nổ kinh hoàng năm 2020 đã phá hủy phần lớn cảng này, gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng và hoạt động kinh tế. Các cảng nhỏ hơn như Tripoli cũng đóng vai trò nhất định trong thương mại hàng hải.

Sân bay: Sân bay quốc tế Beirut-Rafic Hariri là sân bay quốc tế duy nhất của Liban, đóng vai trò là trung tâm hàng không quan trọng của đất nước. Sân bay này đã được hiện đại hóa và mở rộng nhiều lần.

Điện lực: Ngành điện lực Liban từ lâu đã phải đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng, bao gồm tình trạng thiếu điện triền miên, cơ sở hạ tầng lỗi thời và quản lý kém hiệu quả. Công ty điện lực nhà nước Électricité du Liban (EDL) thường xuyên không đáp ứng đủ nhu cầu, dẫn đến việc người dân phải phụ thuộc vào các máy phát điện tư nhân đắt đỏ. Cuộc khủng hoảng kinh tế từ năm 2019 đã làm trầm trọng thêm tình trạng này do thiếu nhiên liệu và ngoại tệ để nhập khẩu.

Viễn thông: Lĩnh vực viễn thông ở Liban bao gồm cả điện thoại cố định, di động và internet. Mặc dù đã có những cải thiện, chất lượng dịch vụ và giá cả vẫn là một vấn đề đối với nhiều người dân.

Nỗ lực tái thiết cơ sở hạ tầng sau các cuộc xung đột và khủng hoảng là một ưu tiên của chính phủ Liban, tuy nhiên tiến độ thường bị cản trở bởi thiếu vốn, bất ổn chính trị và các vấn đề quản trị.

9.5. Phát triển kinh tế và khủng hoảng

Lịch sử kinh tế Liban là một câu chuyện đầy biến động, từ những giai đoạn thịnh vượng được mệnh danh là "Thụy Sĩ của Trung Đông" đến những cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng.

Vào những năm 1950 và 1960, Liban trải qua một thời kỳ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ. Beirut trở thành trung tâm tài chính và ngân hàng của khu vực, thu hút đầu tư nước ngoài và du khách. Các ngành dịch vụ, du lịch và thương mại phát triển mạnh, mang lại sự giàu có tương đối cho đất nước.

Tuy nhiên, cuộc Nội chiến Liban (1975-1990) đã tàn phá nặng nề cơ sở hạ tầng kinh tế, làm giảm một nửa sản lượng quốc gia và chấm dứt vị thế trung tâm tài chính khu vực của Beirut. Sau chiến tranh, Liban bắt tay vào công cuộc tái thiết đầy tham vọng, đặc biệt dưới thời Thủ tướng Rafic Hariri. Các nỗ lực tập trung vào việc xây dựng lại cơ sở hạ tầng, thu hút đầu tư và khôi phục ngành du lịch. Nền kinh tế đã có những dấu hiệu phục hồi, với hệ thống ngân hàng lành mạnh và các doanh nghiệp vừa và nhỏ kiên cường. Kiều hối từ cộng đồng người Liban hải ngoại, dịch vụ ngân hàng, xuất khẩu nông sản và sản phẩm chế tạo, cùng với viện trợ quốc tế, là những nguồn ngoại tệ chính.

Cho đến tháng 7 năm 2006, Liban đã đạt được sự ổn định đáng kể, việc tái thiết Beirut gần như hoàn tất, và lượng du khách ngày càng tăng. Tuy nhiên, cuộc chiến năm 2006 giữa Israel và Hezbollah đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế mong manh, đặc biệt là ngành du lịch. Sau đó, Liban lại nỗ lực xây dựng lại cơ sở hạ tầng, chủ yếu trong lĩnh vực bất động sản và du lịch, dẫn đến một nền kinh tế hậu chiến tương đối vững mạnh trong năm 2008, với sự hỗ trợ tài chính từ Ả Rập Xê Út (cam kết 1.50 B USD), Liên minh châu Âu (khoảng 1.00 B USD) và một số quốc gia Vịnh Ba Tư khác.

Tuy nhiên, những vấn đề cơ cấu như nợ công cao, tham nhũng và quản lý yếu kém đã không được giải quyết triệt để. Từ năm 2019, Liban rơi vào một cuộc khủng hoảng tài chính và kinh tế nghiêm trọng chưa từng có. Nguyên nhân sâu xa bao gồm nhiều thập kỷ quản lý kinh tế yếu kém, nợ công chồng chất (có thời điểm vượt 170% GDP), và một hệ thống ngân hàng hoạt động theo kiểu mô hình Ponzi. Cuộc khủng hoảng bùng phát khi các ngân hàng áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn không chính thức, hạn chế người dân rút tiền gửi. Đồng bảng Liban đã mất hơn 95% giá trị so với đồng đô la Mỹ trên thị trường chợ đen, gây ra siêu lạm phát. Tỷ lệ thất nghiệp tăng vọt, và hơn 80% dân số rơi vào cảnh nghèo đói. Tháng 3 năm 2020, Liban lần đầu tiên trong lịch sử tuyên bố vỡ nợ đối với các khoản nợ nước ngoài. Vụ nổ cảng Beirut vào tháng 8 năm 2020 càng làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế và xã hội.

Ngân hàng Thế giới đã mô tả cuộc khủng hoảng của Liban là một trong những cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trên thế giới kể từ giữa thế kỷ 19. Các cuộc đàm phán với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về một gói cứu trợ đã gặp nhiều trở ngại do sự thiếu đồng thuận chính trị trong nước về các biện pháp cải cách cần thiết. Tác động xã hội của cuộc khủng hoảng là vô cùng nặng nề, với tình trạng thiếu hụt các mặt hàng thiết yếu như nhiên liệu, thuốc men và điện, cùng với sự suy giảm nghiêm trọng các dịch vụ công.

9.6. Du lịch

Ngành du lịch chiếm khoảng 10% GDP của Liban. Năm 2008, Liban thu hút khoảng 1.333.000 lượt khách du lịch, xếp thứ 79 trên 191 quốc gia. Năm 2009, tờ The New York Times đã xếp Beirut là điểm đến du lịch số 1 trên toàn thế giới nhờ cuộc sống về đêm và lòng hiếu khách. Vào tháng 1 năm 2010, Bộ Du lịch thông báo rằng 1.851.081 khách du lịch đã đến thăm Liban vào năm 2009, tăng 39% so với năm 2008. Năm 2009, Liban đã đón lượng khách du lịch lớn nhất cho đến nay, vượt qua kỷ lục trước đó được thiết lập trước Nội chiến Liban. Lượng khách du lịch đạt hai triệu người vào năm 2010, nhưng đã giảm 37% trong 10 tháng đầu năm 2012, sự sụt giảm này là do cuộc chiến ở nước láng giềng Syria.

Năm 2011, Ả Rập Xê Út, Jordan, và Nhật Bản là ba quốc gia có nguồn khách du lịch nước ngoài đến Liban đông nhất. Vào mùa hè, một lượng đáng kể du khách đến Liban là người Liban hải ngoại về thăm quê hương. Năm 2012, có báo cáo cho rằng dòng khách du lịch Nhật Bản đã làm tăng sự phổ biến của ẩm thực Nhật Bản ở Liban.

Liban hấp dẫn du khách nhờ sự đa dạng về cảnh quan, từ các bãi biển Địa Trung Hải đến các khu nghỉ dưỡng trượt tuyết trên núi, cùng với các di tích lịch sử phong phú như Baalbek, Byblos, và Tyre. Thủ đô Beirut nổi tiếng với cuộc sống về đêm sôi động, các nhà hàng, quán cà phê và các cửa hàng mua sắm. Tuy nhiên, ngành du lịch của Liban rất nhạy cảm với tình hình chính trị và an ninh trong khu vực. Cuộc khủng hoảng kinh tế từ năm 2019 và những bất ổn sau đó đã ảnh hưởng tiêu cực đến ngành này, mặc dù vẫn có những giai đoạn phục hồi nhất định, đặc biệt là nhờ du khách từ cộng đồng người Liban hải ngoại và một số thị trường khu vực.

10.1. Nhân khẩu

Dân số Liban ước tính khoảng 5,3 triệu người vào năm 2024, trong đó số công dân Liban là khoảng 4,68 triệu người. Tuy nhiên, không có cuộc điều tra dân số chính thức nào được tiến hành kể từ năm 1932 do sự nhạy cảm về cân bằng quyền lực chính trị giữa các nhóm tôn giáo khác nhau của Liban. Người Liban là hậu duệ của nhiều dân tộc khác nhau, bản địa hoặc đã chiếm đóng, xâm lược hay định cư tại vùng đất này, khiến Liban trở thành một "khảm văn hóa liên quan chặt chẽ".

Tỷ lệ sinh ở Liban đã giảm từ 5,00 vào năm 1971 xuống còn 1,75 vào năm 2004. Tỷ lệ sinh khác nhau đáng kể giữa các nhóm tôn giáo: năm 2004, tỷ lệ này là 2,10 đối với người Shia, 1,76 đối với người Sunni và 1,61 đối với người Maronite.

Người Liban có một lịch sử di cư lâu dài từ thế kỷ 19; bao gồm cả những người có một phần gốc gác Liban, số người Liban sống ở nước ngoài còn nhiều hơn số người sống trong nước. Đất nước này đã trải qua một loạt các làn sóng di cư kể từ khi độc lập: hơn 1,8 triệu người đã di cư khỏi đất nước từ năm 1975 đến 2011. Do đó, hàng triệu người gốc Liban sống rải rác khắp thế giới, đặc biệt là ở Mỹ Latinh; Brasil (5-7 triệu người) và Argentina có cộng đồng người Liban lớn nhất. Bắc Mỹ cũng có một cộng đồng người Liban hải ngoại lớn, đặc biệt ở Canada (khoảng 250.000-700.000) và Hoa Kỳ (khoảng 2 triệu). Úc là nơi sinh sống của hơn 270.000 người Liban. Một số lượng lớn người Liban đã di cư đến Tây Phi, đặc biệt là Bờ Biển Ngà (100.000) và Sénégal (30.000). Vịnh Ba Tư là nơi có nhiều người Liban sinh sống và làm việc, dẫn đầu là Ả Rập Xê Út với 269.000 công dân Liban. Theo một số nguồn tin, khoảng một phần ba lực lượng lao động Liban, khoảng 350.000 người, được cho là sống ở các nước vùng Vịnh. Hơn 50% người Liban hải ngoại là Kitô hữu, một phần do làn sóng di cư lớn của người Kitô giáo trước năm 1943.

Liban là quốc gia có số lượng người tị nạn trên đầu người cao nhất thế giới. Tính đến năm 2024, Liban đã tiếp nhận hơn 1,6 triệu người tị nạn và người xin tị nạn: 449.957 người từ Palestine, 100.000 người từ Iraq, hơn 1,1 triệu người (một số ước tính lên đến 1,5 triệu) từ Syria, và ít nhất 4.000 người từ Sudan. Theo Ủy ban Kinh tế và Xã hội Tây Á của Liên Hợp Quốc, trong số những người tị nạn Syria, 71% sống trong cảnh nghèo đói và 80% không có giấy tờ cư trú hợp pháp. Các cuộc xung đột vũ trang kéo dài và tàn khốc trong ba thập kỷ qua đã tàn phá đất nước. Đa số người Liban đã bị ảnh hưởng bởi xung đột vũ trang; những người có kinh nghiệm cá nhân trực tiếp chiếm 75% dân số, và hầu hết những người khác cho biết phải chịu đựng nhiều khó khăn. Tổng cộng, gần như toàn bộ dân số (96%) đã bị ảnh hưởng theo một cách nào đó - hoặc cá nhân hoặc do những hậu quả rộng lớn hơn của xung đột vũ trang.

Các thành phố lớn nhất của Liban bao gồm (dân số ước tính):

• Beirut: 1.916.100 người
• Tripoli: 1.150.000 người
• Jounieh: 450.000 người
• Zahlé: 130.000 người
• Sidon: 110.000 người

10.2. Tôn giáo

Liban là quốc gia có sự đa dạng tôn giáo nhất ở Tây Á và Địa Trung Hải. Do tính nhạy cảm của vấn đề cân bằng quy mô tương đối giữa các tôn giáo và giáo phái khác nhau, một cuộc điều tra dân số quốc gia đã không được tiến hành kể từ năm 1932. Có 18 giáo phái tôn giáo được nhà nước công nhận: bốn nhánh Hồi giáo, mười hai nhánh Kitô giáo, một nhánh Druze, và một nhánh Do Thái giáo. Chính phủ Liban tính công dân người Druze của mình vào dân số người Hồi giáo, mặc dù hầu hết người Druze ngày nay không tự nhận mình là người Hồi giáo.

Người ta tin rằng đã có sự sụt giảm tỷ lệ người Kitô giáo so với người Hồi giáo trong 60 năm qua, do tỷ lệ di cư của người Kitô giáo cao hơn và tỷ lệ sinh của dân số Hồi giáo cao hơn. Khi cuộc điều tra dân số cuối cùng được tổ chức vào năm 1932, người Kitô giáo chiếm 53% dân số Liban. Năm 1956, ước tính dân số là 54% Kitô giáo và 44% Hồi giáo.

Một nghiên cứu nhân khẩu học do công ty nghiên cứu Statistics Lebanon thực hiện cho thấy khoảng 27% dân số là Sunni, 27% Shia, 21% Maronite, 8% Chính thống Hy Lạp, 5% Druze, 5% Melkite, và 1% Tin Lành, với 6% còn lại chủ yếu thuộc các giáo phái Kitô giáo nhỏ hơn không phải bản địa của Liban. CIA World Factbook ước tính (2020) như sau (dữ liệu không bao gồm các nhóm dân tị nạn Syria và Palestine đông đảo của Liban): Hồi giáo 67,8% (31,9% Sunni, 31,2% Shia, tỷ lệ nhỏ hơn của người Alawite và người Ismaili), Kitô giáo 32,4% (Công giáo Maronite là nhóm Kitô giáo lớn nhất), Druze 4,5%, và một số lượng rất nhỏ người Do Thái, Bahá'í, Phật tử, và Ấn Độ giáo. Các nguồn khác như Euronews hay nhật báo La Razón có trụ sở tại Madrid ước tính tỷ lệ người Kitô giáo vào khoảng 53%. Một nghiên cứu dựa trên số liệu đăng ký cử tri cho thấy đến năm 2011, dân số Kitô giáo ổn định so với những năm trước, chiếm 34,35% dân số; người Hồi giáo, bao gồm cả người Druze, chiếm 65,47% dân số. Khảo sát Giá trị Thế giới năm 2014 cho thấy tỷ lệ người vô thần ở Liban là 3,3%. Dữ liệu khảo sát cho thấy sự suy giảm đức tin tôn giáo ở Liban, đặc biệt rõ rệt ở giới trẻ.

Cư dân Sunni chủ yếu sống ở Tây Beirut, bờ biển phía Nam Liban, và Bắc Liban. Cư dân Shia chủ yếu sống ở Nam Beirut, Thung lũng Beqaa, và Nam Liban. Cư dân Công giáo Maronite chủ yếu sống ở Đông Beirut và xung quanh Núi Liban. Cư dân Chính thống Hy Lạp chủ yếu sống ở vùng Koura, Akkar, Metn, và Beirut (Achrafieh). Cư dân Công giáo Melkite sống chủ yếu ở Beirut, trên các sườn phía đông của dãy núi Liban, và ở Zahlé. Cư dân Druze tập trung ở các vùng nông thôn, miền núi phía đông và nam Beirut.

10.3. Ngôn ngữ

Điều 11 của Hiến pháp Liban quy định rằng "Tiếng Ả Rập là ngôn ngữ quốc gia chính thức. Một đạo luật sẽ xác định các trường hợp sử dụng tiếng Pháp". Phần lớn người dân Liban nói tiếng Ả Rập Liban, một phương ngữ thuộc nhóm lớn hơn gọi là tiếng Ả Rập Levant, trong khi tiếng Ả Rập chuẩn hiện đại chủ yếu được sử dụng trên các tạp chí, báo chí và phương tiện truyền thông chính thức. Ngôn ngữ ký hiệu Liban là ngôn ngữ của cộng đồng người khiếm thính.

Ngoài ra, tiếng Pháp và tiếng Anh cũng có sự hiện diện đáng kể. Gần 40% người Liban được coi là nói tiếng Pháp, và 15% khác là "một phần nói tiếng Pháp", và 70% các trường trung học của Liban sử dụng tiếng Pháp làm ngôn ngữ giảng dạy thứ hai. Để so sánh, tiếng Anh được sử dụng làm ngôn ngữ phụ trợ trong 30% các trường trung học của Liban. Việc sử dụng tiếng Pháp là một di sản từ mối quan hệ lịch sử của Pháp với khu vực, bao gồm cả thời kỳ ủy trị của Hội Quốc Liên đối với Liban sau Chiến tranh thế giới thứ nhất; tính đến năm 2005, khoảng 20% dân số sử dụng tiếng Pháp hàng ngày. Việc sử dụng tiếng Ả Rập trong giới trẻ có học vấn ở Liban đang giảm sút, vì họ thường thích nói tiếng Pháp và, ở mức độ thấp hơn, tiếng Anh, những ngôn ngữ được coi là thời thượng hơn.

Tiếng Anh ngày càng được sử dụng nhiều trong các tương tác khoa học và kinh doanh. Công dân Liban gốc Armenia, Hy Lạp, hoặc Assyria thường nói ngôn ngữ tổ tiên của họ với các mức độ lưu loát khác nhau. Tính đến năm 2009, có khoảng 150.000 người Armenia ở Liban, tương đương khoảng 5% dân số.

10.4. Giáo dục

Theo các cuộc khảo sát từ Báo cáo Công nghệ Thông tin Toàn cầu năm 2013 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Liban được xếp hạng toàn cầu là quốc gia tốt thứ tư về giáo dục toán và khoa học, và là quốc gia tốt thứ mười nói chung về chất lượng giáo dục. Về chất lượng các trường quản lý, quốc gia này được xếp hạng thứ 13 trên toàn thế giới.

Liên Hợp Quốc đã xếp hạng chỉ số giáo dục của Liban là 0,871 vào năm 2008. Chỉ số này, được xác định bởi tỷ lệ biết chữ của người trưởng thành và tỷ lệ nhập học tổng hợp ở bậc tiểu học, trung học và đại học, đã xếp quốc gia này ở vị trí thứ 88 trong số 177 quốc gia tham gia. Tất cả các trường học ở Liban đều phải tuân theo một chương trình giảng dạy quy định do Bộ Giáo dục thiết kế. Một số trong số 1400 trường tư thục cung cấp chương trình IB, và cũng có thể bổ sung thêm các khóa học vào chương trình giảng dạy của mình với sự chấp thuận của Bộ Giáo dục. Tám năm đầu của giáo dục là bắt buộc theo luật.

Liban có bốn mươi mốt trường đại học được công nhận trên toàn quốc, một số trong đó được công nhận quốc tế. Đại học Hoa Kỳ Beirut (AUB) và Đại học Saint Joseph Beirut (USJ) lần lượt là các trường đại học nói tiếng Anh và tiếng Pháp đầu tiên được mở tại Liban.

Các trường đại học ở Liban, cả công lập và tư thục, phần lớn hoạt động bằng tiếng Pháp hoặc tiếng Anh. Các trường đại học hàng đầu trong nước bao gồm Đại học Hoa Kỳ Beirut (xếp thứ 2 ở Trung Đông tính đến năm 2022 và thứ 226 trên toàn thế giới), Đại học Balamand (thứ 17 trong khu vực và thứ 802-850 trên toàn thế giới), Đại học Hoa Kỳ Liban (thứ 17 trong khu vực và thứ 501 trên toàn thế giới), Université Saint Joseph de Beyrouth (thứ 2 ở Liban và thứ 631-640 trên toàn thế giới), Đại học Liban (thứ 577 trên toàn thế giới) và Đại học Holy Spirit Kaslik (trong nhóm 600 trên toàn thế giới tính đến năm 2020). Đại học Notre Dame-Louaize (NDU) (thứ 701 tính đến năm 2021).

Hệ thống giáo dục Liban bao gồm các trường công lập, tư thục và bán công. Các trường công lập do chính phủ quản lý và miễn học phí, được hỗ trợ từ tiền thuế. Bộ Giáo dục cung cấp sách giáo khoa cần thiết cho các trường công. Các trường bán công, thường là các trường thuộc nhà thờ, hoạt động như trường tư nhưng không thu học phí. Các trường tư thục khác có thu học phí nhưng vẫn có thể nhận trợ cấp của chính phủ. Giáo dục tiểu học và trung học cơ sở (tổng cộng 8 năm) là bắt buộc theo luật, mặc dù việc thực thi không phải lúc nào cũng nghiêm ngặt. Sau trung học, học sinh có thể lựa chọn học tại đại học, cao đẳng, học viện hoặc trường kỹ thuật cao cấp.

10.5. Y tế

Năm 2010, chi tiêu cho y tế chiếm 7,03% GDP của đất nước. Năm 2009, có 31,29 bác sĩ và 19,71 y tá trên 10.000 dân. Tuổi thọ trung bình khi sinh là 72,59 tuổi vào năm 2011, cụ thể là 70,48 tuổi đối với nam và 74,80 tuổi đối với nữ.

Đến cuối cuộc nội chiến, chỉ một phần ba số bệnh viện công của đất nước còn hoạt động, mỗi bệnh viện có trung bình 20 giường. Đến năm 2009, cả nước có 28 bệnh viện công, với tổng số 2.550 giường. Tại các bệnh viện công, bệnh nhân không có bảo hiểm phải trả 5% hóa đơn, so với 15% tại các bệnh viện tư, phần còn lại do Bộ Y tế Công cộng hoàn trả. Bộ Y tế Công cộng ký hợp đồng với 138 bệnh viện tư và 25 bệnh viện công.

Năm 2011, có 236.643 lượt nhập viện được trợ cấp; 164.244 lượt tại bệnh viện tư và 72.399 lượt tại bệnh viện công. Số bệnh nhân đến bệnh viện tư nhiều hơn bệnh viện công vì nguồn cung giường bệnh tư nhân cao hơn. Theo Bộ Y tế Công cộng Liban, 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong tại bệnh viện được báo cáo vào năm 2017 là: khối u ác tính ở phế quản hoặc phổi (4,6%), nhồi máu cơ tim cấp (3%), viêm phổi (2,2%), tiếp xúc với yếu tố không xác định, địa điểm không xác định (2,1%), tổn thương thận cấp (1,4%), xuất huyết nội sọ (1,2%), khối u ác tính ở đại tràng (1,2%), khối u ác tính ở tụy (1,1%), khối u ác tính ở tuyến tiền liệt (1,1%), khối u ác tính ở bàng quang (0,8%).

Gần đây, đã có sự gia tăng các bệnh do thực phẩm gây ra ở Liban. Điều này đã nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của an toàn thực phẩm, bao gồm cả trong các lĩnh vực bảo quản, lưu trữ và chế biến thực phẩm. Nhiều nhà hàng đang tìm kiếm thông tin và tuân thủ các tiêu chuẩn của Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế.

Cuộc khủng hoảng kinh tế từ năm 2019 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống y tế Liban. Tình trạng thiếu thuốc men, vật tư y tế, và việc các chuyên gia y tế rời bỏ đất nước đã làm suy yếu khả năng cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Nhiều bệnh viện phải vật lộn để duy trì hoạt động, và người dân gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế cần thiết.

10.6. Nhân quyền

Tình hình nhân quyền ở Liban là một vấn đề phức tạp, phản ánh những thách thức của một xã hội đa dạng về tôn giáo và chính trị, cùng với những tác động của xung đột khu vực và khủng hoảng kinh tế.

Tự do ngôn luận và báo chí: Liban từng được coi là một trong những quốc gia có môi trường truyền thông tự do nhất trong thế giới Ả Rập. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đã có những lo ngại về sự suy giảm quyền tự do ngôn luận, với các trường hợp nhà báo, nhà hoạt động và công dân bị triệu tập hoặc truy tố vì những phát biểu chỉ trích chính quyền hoặc các nhân vật tôn giáo. Luật hình sự về tội phỉ báng và xúc phạm vẫn còn tồn tại và đôi khi được sử dụng để hạn chế quyền tự do biểu đạt.

Quyền phụ nữ: Phụ nữ Liban phải đối mặt với sự phân biệt đối xử trong luật pháp và thực tiễn, đặc biệt là trong các vấn đề liên quan đến luật gia đình (hôn nhân, ly dị, quyền nuôi con, thừa kế), vốn do các tòa án tôn giáo của từng cộng đồng quyết định. Bạo lực gia đình vẫn là một vấn đề nghiêm trọng, mặc dù đã có những nỗ lực cải cách pháp luật để bảo vệ phụ nữ tốt hơn. Phụ nữ cũng ít được đại diện trong chính trị và các vị trí lãnh đạo.

Đối xử với người tị nạn và lao động nhập cư: Liban là nơi sinh sống của một số lượng lớn người tị nạn Palestine và người tị nạn Syria, cũng như lao động nhập cư từ các nước châu Á và châu Phi. Nhiều người trong số họ phải đối mặt với điều kiện sống khó khăn, hạn chế về quyền lao động, giáo dục và chăm sóc sức khỏe, cũng như sự phân biệt đối xử. Hệ thống bảo trợ "kafala" đối với lao động nhập cư giúp việc gia đình đã bị chỉ trích rộng rãi vì tạo điều kiện cho sự bóc lột và lạm dụng.

Quyền LGBT: Đồng tính luyến ái nam vẫn bị hình sự hóa theo Điều 534 của Bộ luật Hình sự, mặc dù việc thực thi không nhất quán. Người LGBT phải đối mặt với sự phân biệt đối xử xã hội và pháp lý. Các hoạt động của cộng đồng LGBT thường gặp phải sự phản đối từ các nhóm tôn giáo bảo thủ.

Quyền lao động: Luật lao động Liban không hoàn toàn tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, và người lao động, đặc biệt là lao động nhập cư và lao động trong khu vực phi chính thức, thường không được bảo vệ đầy đủ.

Hệ thống tư pháp: Hệ thống tư pháp Liban đôi khi bị chỉ trích vì thiếu độc lập, chậm chạp và chịu ảnh hưởng chính trị. Việc giam giữ trước xét xử kéo dài và điều kiện nhà tù cũng là những vấn đề đáng lo ngại.

Xã hội dân sự ở Liban rất năng động và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền. Nhiều tổ chức phi chính phủ hoạt động trong các lĩnh vực như quyền phụ nữ, quyền của người tị nạn và lao động nhập cư, tự do ngôn luận, và quyền LGBT. Tuy nhiên, công việc của họ thường gặp phải những thách thức từ phía chính quyền và các nhóm bảo thủ. Từ góc độ trung tả/tự do xã hội, việc tăng cường pháp quyền, đảm bảo các quyền tự do cơ bản, chống phân biệt đối xử và bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương là những ưu tiên hàng đầu để cải thiện tình hình nhân quyền ở Liban.

11.1. Nghệ thuật

Trong nghệ thuật thị giác, Moustafa Farroukh là một trong những họa sĩ nổi bật nhất của Liban trong thế kỷ 20. Được đào tạo chính quy tại Rome và Paris, ông đã triển lãm tác phẩm của mình tại nhiều địa điểm từ Paris đến New York đến Beirut trong suốt sự nghiệp của mình. Nhiều nghệ sĩ đương đại hơn cũng đang hoạt động, chẳng hạn như Walid Raad, một nghệ sĩ truyền thông đương đại sống ở New York. Trong lĩnh vực nhiếp ảnh, Quỹ Hình ảnh Ả Rập có một bộ sưu tập hơn 400.000 bức ảnh từ Liban và Trung Đông. Các bức ảnh có thể được xem tại một trung tâm nghiên cứu và nhiều sự kiện cũng như ấn phẩm đã được sản xuất tại Liban và trên toàn thế giới để quảng bá bộ sưu tập này.

11.2. Văn học

Trong văn học, Kahlil Gibran là nhà thơ bán chạy thứ ba mọi thời đại, sau William Shakespeare và Lão Tử. Ông đặc biệt nổi tiếng với cuốn sách Nhà tiên tri (1923), đã được dịch sang hơn hai mươi ngôn ngữ khác nhau. Ameen Rihani là một nhân vật quan trọng trong phong trào văn học mahjar do những người Ả Rập di cư ở Bắc Mỹ phát triển, và là một nhà lý luận sớm của chủ nghĩa dân tộc Ả Rập. Mikhail Naimy được công nhận rộng rãi là một trong những nhân vật quan trọng nhất trong văn học Ả Rập hiện đại và là một trong những nhà văn tâm linh quan trọng nhất của thế kỷ 20. Một số nhà văn Liban đương đại cũng đã đạt được thành công quốc tế; bao gồm Elias Khoury, Amin Maalouf, Hanan al-Shaykh, và Georges Schéhadé.

11.3. Âm nhạc

Mặc dù âm nhạc dân gian truyền thống vẫn phổ biến ở Liban, âm nhạc hiện đại hòa trộn giữa phong cách phương Tây và Ả Rập truyền thống, nhạc pop, và fusion đang nhanh chóng trở nên phổ biến. Các nghệ sĩ Liban như Fairuz, Majida El Roumi, Wadih El Safi, Sabah, Julia Boutros hay Najwa Karam được biết đến rộng rãi và được yêu thích ở Liban cũng như trong thế giới Ả Rập. Các đài phát thanh phát nhiều thể loại âm nhạc, bao gồm nhạc Liban truyền thống, nhạc Ả Rập cổ điển, nhạc Armenia và các giai điệu hiện đại của Pháp, Anh, Mỹ và Mỹ Latinh. Các nhạc sĩ nổi tiếng khác bao gồm Marcel Khalife, người được biết đến với các tác phẩm kết hợp thơ ca Ả Rập với âm nhạc, và Ziad Rahbani, con trai của Fairuz, một nhà soạn nhạc, nghệ sĩ dương cầm và nhà viết kịch có ảnh hưởng lớn.

11.4. Truyền thông và điện ảnh

Điện ảnh Liban, theo nhà phê bình và sử gia điện ảnh Roy Armes, là nền điện ảnh duy nhất trong khu vực nói tiếng Ả Rập, bên cạnh nền điện ảnh Ai Cập chiếm ưu thế, có thể được coi là một nền điện ảnh quốc gia. Điện ảnh ở Liban đã tồn tại từ những năm 1920, và đất nước này đã sản xuất hơn 500 bộ phim, trong đó nhiều phim có sự tham gia của các nhà làm phim và ngôi sao điện ảnh Ai Cập. Các nhà làm phim Liban như Nadine Labaki (đạo diễn phim "Caramel" và "Capernaum") và Ziad Doueiri (đạo diễn phim "West Beirut" và "The Insult") đã giành được sự công nhận quốc tế.

Truyền thông của Liban không chỉ là một trung tâm sản xuất khu vực mà còn là nơi tự do và phóng khoáng nhất trong thế giới Ả Rập. Theo tổ chức Phóng viên không biên giới, "truyền thông ở Liban có nhiều tự do hơn bất kỳ quốc gia Ả Rập nào khác". Mặc dù có dân số nhỏ và diện tích địa lý hạn chế, Liban đóng một vai trò có ảnh hưởng trong việc sản xuất thông tin trong thế giới Ả Rập và là "trung tâm của một mạng lưới truyền thông khu vực có ý nghĩa toàn cầu". Các đài truyền hình như LBCI, MTV Lebanon, Al Jadeed và Future TV, cùng với các tờ báo như An-Nahar và Al Akhbar, là những cơ quan truyền thông chính. Tuy nhiên, tự do báo chí đôi khi bị thách thức bởi áp lực chính trị và các luật về tội phỉ báng.

11.5. Ngày lễ và lễ hội

Liban kỷ niệm các ngày lễ quốc gia và cả các ngày lễ của Kitô giáo và Hồi giáo. Các ngày lễ Kitô giáo được tổ chức theo cả lịch Gregorius và lịch Julius. Chính thống giáo Hy Lạp (ngoại trừ Lễ Phục sinh), Công giáo La Mã, Tin Lành, và Kitô hữu Melkite theo lịch Gregorius và do đó kỷ niệm Giáng sinh vào ngày 25 tháng 12. Kitô hữu Tông truyền Armenia kỷ niệm Giáng sinh vào ngày 6 tháng 1, vì họ theo lịch Julius. Các ngày lễ Hồi giáo được tuân theo dựa trên lịch âm Hồi giáo. Các ngày lễ Hồi giáo được tổ chức bao gồm Eid al-Fitr (lễ ba ngày vào cuối tháng Ramadan), Eid al-Adha (Lễ Hiến sinh) được tổ chức trong cuộc hành hương hàng năm đến Mecca và cũng kỷ niệm sự sẵn lòng của Abraham hiến tế con trai mình cho Chúa, Ngày sinh của nhà tiên tri Hồi giáo Muhammad, và Ashura (Ngày Tang lễ của người Shia). Các Ngày lễ Quốc gia của Liban bao gồm Ngày Lao động, Ngày Độc lập, và Ngày Liệt sĩ.

Các lễ hội âm nhạc, thường được tổ chức tại các địa điểm lịch sử, là một yếu tố quen thuộc của văn hóa Liban. Trong số những lễ hội nổi tiếng nhất là Lễ hội Quốc tế Baalbeck, Lễ hội Quốc tế Byblos, Lễ hội Quốc tế Beiteddine, Lễ hội Quốc tế Jounieh, Lễ hội Broumana, Lễ hội Quốc tế Batroun, Lễ hội Ehmej, Lễ hội Dhour Chwer và Lễ hội Tyr. Các lễ hội này được quảng bá bởi Bộ Du lịch Liban. Liban tổ chức khoảng 15 buổi hòa nhạc của các nghệ sĩ quốc tế mỗi năm, xếp thứ nhất về cuộc sống về đêm ở Trung Đông và thứ sáu trên toàn thế giới.

11.6. Ẩm thực

Ẩm thực Liban tương tự như ẩm thực của nhiều quốc gia ở Đông Địa Trung Hải, chẳng hạn như Syria, Thổ Nhĩ Kỳ, Hy Lạp và Síp. Các món ăn quốc gia của Liban là kibbeh, một loại bánh thịt làm từ thịt cừu băm nhỏ và burghul (lúa mì tấm), và tabbouleh, một món salad làm từ rau mùi tây, cà chua, và lúa mì burghul. Các bữa ăn tại nhà hàng Liban bắt đầu với một loạt các món mezze - những món ăn nhỏ khai vị, chẳng hạn như các loại nước chấm, salad và bánh ngọt. Các món mezze thường được theo sau bởi một lựa chọn các món thịt hoặc cá nướng. Nói chung, các bữa ăn được kết thúc bằng cà phê Ả Rập và trái cây tươi, mặc dù đôi khi một lựa chọn các món ngọt truyền thống cũng sẽ được phục vụ. Các món ăn phổ biến khác bao gồm hummus (đậu gà nghiền với tahini), baba ghanoush (cà tím nướng nghiền), fattoush (salad bánh mì), shawarma (thịt nướng thái lát), và falafel (chả đậu gà viên chiên). Dầu ô liu, tỏi, chanh, và các loại thảo mộc tươi như bạc hà và rau mùi tây được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực Liban.

11.7. Thể thao

Liban có sáu khu nghỉ dưỡng trượt tuyết. Địa lý độc đáo của đất nước giúp bạn có thể đi trượt tuyết vào buổi sáng và bơi ở Địa Trung Hải vào buổi chiều. Ở cấp độ thi đấu, bóng rổ và bóng đá là những môn thể thao phổ biến nhất ở Liban. Canoeing, đạp xe, chèo bè vượt thác, leo núi, bơi lội, chèo thuyền buồm và thám hiểm hang động là những môn thể thao giải trí phổ biến khác ở Liban. Beirut Marathon được tổ chức vào mỗi mùa thu, thu hút các vận động viên hàng đầu từ Liban và nước ngoài.

Bóng bầu dục liên minh là một môn thể thao tương đối mới nhưng đang phát triển ở Liban. Đội tuyển quốc gia bóng bầu dục liên minh Liban đã tham gia Giải vô địch bóng bầu dục liên minh thế giới năm 2000, và suýt nữa không đủ điều kiện tham dự các giải đấu 2008 và 2013. Họ lại đủ điều kiện tham dự Giải vô địch thế giới năm 2017 và lọt vào tứ kết, thua sít sao 22-24 trước Tonga. Điều này đảm bảo suất tham dự Giải vô địch thế giới năm 2021. Tuy nhiên, trận tứ kết năm 2021 của họ không quá cạnh tranh, thua 4-48 trước nhà vô địch cuối cùng là Úc. Liban cũng tham gia Cúp châu Âu năm 2009, sau khi suýt không lọt vào trận chung kết, đội đã đánh bại Ireland để đứng thứ 3 trong giải đấu.

Liban tham gia môn bóng rổ. Đội tuyển quốc gia Liban đã ba lần liên tiếp đủ điều kiện tham dự Giải vô địch thế giới FIBA. Các đội bóng rổ nổi bật là Sporting Al Riyadi Beirut, nhà vô địch Ả Rập và châu Á, và Câu lạc bộ Sagesse, đội đã giành chức vô địch châu Á và Ả Rập.

Bóng đá cũng là một trong những môn thể thao phổ biến hơn ở đất nước này. Giải bóng đá hàng đầu là Giải Ngoại hạng Liban, với các câu lạc bộ thành công nhất là Al Ansar FC và Nejmeh SC. Trong những năm gần đây, Liban đã đăng cai Cúp bóng đá châu Á và Đại hội Thể thao Liên Ả Rập. Liban đã đăng cai Đại hội Thể thao Pháp ngữ năm 2009, và đã tham gia vào mọi Thế vận hội kể từ khi độc lập, giành được tổng cộng bốn huy chương. Các môn thể thao dưới nước cũng đã cho thấy sự năng động trong những năm qua ở Liban. Kể từ năm 2012 và với sự xuất hiện của tổ chức phi chính phủ Lebanon Water Festival, các môn thể thao này đã được chú trọng hơn, và Liban đã được thúc đẩy như một điểm đến thể thao dưới nước quốc tế. Họ tổ chức các cuộc thi và các chương trình biểu diễn thể thao dưới nước khác nhau nhằm khuyến khích người hâm mộ tham gia và giành chiến thắng lớn.