Haegue Yang

1.1. Thời thơ ấu và Bối cảnh Gia đình

Haegue Yang chào đời tại Seoul, Hàn Quốc. Cha bà, Hansoo Yang (sinh năm 1945 tại Seoul), là một nhà báo, và mẹ bà, Misoon Kim (sinh năm 1945 tại Incheon), là một nhà văn và cựu giáo viên. Hansoo Yang từng làm việc cho một công ty xây dựng quốc tế sau khi bị sa thải khỏi tờ The Dong-a Ilbo cùng với 160 đồng nghiệp khác. Vụ việc này xảy ra do họ phản đối chính sách kiểm duyệt dưới chế độ của Park Chung-hee. Cả Hansoo Yang và Misoon Kim đều tích cực tham gia vào Phong trào Minjung, một phong trào xã hội và văn hóa quan trọng ở Hàn Quốc. Bối cảnh gia đình này đã tạo nên sự quan tâm sâu sắc của Yang đến các vấn đề xã hội và con người trong nghệ thuật của bà.

1.2. Giáo dục và Sự nghiệp Nghệ thuật Ban đầu

Yang tốt nghiệp Đại học Quốc gia Seoul với bằng Cử nhân Mỹ thuật (B.F.A) chuyên ngành điêu khắc vào năm 1994. Năm 1995, bà chuyển đến Đức và theo học Thạc sĩ tại Städelschule, nơi bà được hướng dẫn bởi nghệ sĩ Georg Herold. Trong khoảng thời gian từ năm 1996 đến 1997, Yang là sinh viên trao đổi tại Cooper Union ở Thành phố New York. Bà hoàn thành bằng Thạc sĩ (Meisterschüler) vào năm 1999.

Sau khi tốt nghiệp, Yang bắt đầu sự nghiệp nghệ thuật vào cuối những năm 1990. Buổi triển lãm đầu tiên của bà ngoài Städelschule là tại rraum ở Frankfurt, một không gian triển lãm nghệ thuật thay thế đặt trong căn hộ của Meike Behm và Peter Lütje. Buổi triển lãm cá nhân đầu tiên của bà diễn ra vào năm 2000 tại phòng trưng bày của nhà xuất bản và nhà sưu tập Barbara Wien ở Berlin, sau khi Wien gặp Yang tại Hội chợ Sách Frankfurt năm 1999 và đến thăm xưởng của bà. Ban đầu, việc bán các tác phẩm của Yang gặp khó khăn, dẫn đến việc phòng trưng bày không thể lưu giữ các tác phẩm đã trưng bày. Điều này đã thôi thúc Yang tạo ra tác phẩm sắp đặt Storage Piece (2004), một đống thùng chứa đầy tác phẩm của bà đặt trên các tấm kê hàng. Từ năm 2017, bà được bổ nhiệm làm giáo sư chính thức tại khoa Mỹ thuật của Städelschule, ngôi trường bà từng theo học. Hiện tại, Yang làm việc chủ yếu tại xưởng của mình ở Kreuzberg, Đức, và ở Seoul.

2.1. Chất liệu và Kỹ thuật

Haegue Yang nổi tiếng với việc sử dụng các vật liệu bình dị, quen thuộc trong đời sống hàng ngày, đặc biệt là rèm sáo kiểu Venetian blinds. Bà bắt đầu đưa rèm sáo vào tác phẩm của mình từ năm 2006, bị hấp dẫn bởi khả năng lọc ánh sáng và thay đổi điều kiện nhìn của vật liệu này. Rèm sáo cho phép bà tái cấu trúc không gian triển lãm thông qua sự tương tác giữa tính trong suốt và mờ đục, vừa ngắt kết nối vừa liên kết các phần khác nhau của không gian. Các tác phẩm sắp đặt quy mô lớn của bà, như Accommodating the Epic Dispersion--On Non-cathartic Volume of Dispersion (2012), không chỉ giới hạn ở một điểm nhìn duy nhất mà còn biến đổi không gian cùng với ánh sáng và màu sắc, đòi hỏi khán giả phải tương tác và kết nối với tác phẩm cả về mặt vật lý, nhận thức và ý niệm.

Ngoài rèm sáo, Yang còn sử dụng nhiều vật dụng gia đình và vật liệu thông thường khác như sợi len, đồ dùng chiếu sáng, quạt, giá phơi đồ, bóng đèn và dây điện. Bà cho rằng một phần sự quan tâm của mình đến các vật thể gia đình xuất phát từ quá trình lớn lên ở Hàn Quốc vào những năm 1970 và 1980. Đôi khi, Yang kết hợp những vật thể này với các thành phần cảm giác bổ sung, như hơi nước từ máy tạo độ ẩm, sự thay đổi nhiệt độ bằng máy sưởi và điều hòa, cùng mùi hương khuếch tán trong các phiên bản của "Series of Vulnerable Arrangements" (2006-2008). Các tác phẩm điêu khắc của bà cũng thường sử dụng chuông, đèn sân khấu di động, và các thiết bị khuếch tán mùi hương để kích hoạt nhiều giác quan, giúp tái định hướng và hiệu chỉnh nhận thức của người xem. Với sự khám phá bổ sung các tác phẩm tường đồ họa giống tranh tường, sự đối lập và trừu tượng hóa được kết hợp để tạo ra một khung cảnh kịch tính, nhập vai hơn.

2.2. Chủ đề và Khái niệm Cốt lõi

Trong các tác phẩm của mình, Haegue Yang đi sâu vào những chủ đề và khái niệm cốt lõi, tập trung vào các khía cạnh xã hội và con người. Bà tìm cách bao hàm sự dễ bị tổn thương, qua đó khám phá các chủ đề như bản sắc cá nhân và quốc gia, sự tha hương, cô lập và cộng đồng. Yang cũng đảm bảo sự mơ hồ trong các tác phẩm của mình để tránh ràng buộc bản thân với một bản sắc cụ thể dựa trên giới tính, chủng tộc hay địa lý. Các tác phẩm của bà thường đặt các vật thể gia đình không liên quan vào những cấu hình thay thế, khám phá những ý nghĩa mà chúng có thể mang ngoài các công dụng chức năng thông thường.

Phong cách của Yang có thể được định nghĩa "giữa chủ nghĩa tối giản và nghệ thuật khái niệm", tạo ra "một kiểu nghịch lý hiện đại". Bà đề cao việc sử dụng "một lăng kính phi thời gian... để nhìn nhận các điều kiện hiện tại" và "điều chỉnh sự hiểu biết của chúng ta về sự trừu tượng hiện đại". Yang lập luận rằng đối với thực hành của mình, sự trừu tượng không phủ nhận khả năng kể chuyện trong tác phẩm, mà thay vào đó "cho phép một câu chuyện được hình thành mà không bị giới hạn bởi chính nó." Nhà sử học nghệ thuật Joan Kee cho rằng sự quan tâm của Yang đến hình thức "được đánh dấu bởi sự chú ý bền bỉ đến hình thái, đến cấu trúc."

Khi trả lời các câu hỏi về vai trò của nữ quyền trong tác phẩm của mình, Yang lập luận rằng trong khi các tác phẩm điêu khắc như Sallim (trưng bày tại Biennale Venezia lần thứ 53 năm 2009) có thể liên quan đến các vấn đề về giới trong tham chiếu đến công việc nội trợ, chúng có nhiều ý nghĩa đa chiều có thể mở rộng sang tôn giáo, nhập cư và giai cấp. Bà cũng đã bác bỏ sự nhấn mạnh phê bình về tình trạng tha hương của bà trong các diễn giải về thực hành của mình. Khi suy nghĩ về mối quan hệ giữa thẩm mỹ và chính trị, Yang trích dẫn Félix González-Torres: "Tôi nói điều tốt nhất về thẩm mỹ là chính trị thấm nhuần nó hoàn toàn vô hình."

2.3. Khám phá về Ánh sáng và Trải nghiệm Giác quan

Ánh sáng đóng vai trò trung tâm trong nhiều tác phẩm của Haegue Yang, đặc biệt là thông qua việc sử dụng rèm sáo. Bà quan tâm đến cách rèm sáo có thể lọc ánh sáng, từ đó thay đổi điều kiện nhìn của người xem và tái cấu hình không gian triển lãm thông qua sự tương tác giữa tính trong suốt và mờ đục, vừa ngắt kết nối vừa liên kết các phần khác nhau của không gian. Các tác phẩm sắp đặt quy mô lớn của bà như Accommodating the Epic Dispersion--On Non-cathartic Volume of Dispersion (2012) từ chối một điểm nhìn duy nhất, biến đổi không gian cùng với ánh sáng và màu sắc, đòi hỏi khách tham quan phải tương tác với tác phẩm cả về mặt vật lý, nhận thức và ý niệm.

Một số tác phẩm điêu khắc của Yang kết hợp các vật cố định ánh sáng gia đình và hệ thống dây điện của chúng như các thành phần điêu khắc được chế tạo sẵn. Sự quan tâm của Yang đến ánh sáng như một phương tiện điêu khắc bắt nguồn từ khả năng của nó trong việc chiếm lĩnh không gian vật lý như một vật thể riêng biệt, và đôi khi thậm chí mang tính nhân hình. Trong một trong những tác phẩm sắp đặt điêu khắc của bà, Mountains of Encounter (2008), các đèn pha di động thậm chí còn được sử dụng để mô phỏng "hiệu ứng của đèn tìm kiếm" và thay đổi "sự chiếu của bóng."

Ánh sáng cũng đóng vai trò không thể thiếu trong Sadong 30 (2006), một tác phẩm được thực hiện tại ngôi nhà cũ của bà ngoại Yang ở Incheon, mà nghệ sĩ mô tả là tác phẩm đặc trưng địa điểm duy nhất của mình. Yang đã nối lại hệ thống điện của ngôi nhà để cấp nguồn cho đèn dây, chiếu sáng cả nghệ thuật gấp giấy origami và bụi bẩn tích tụ sau khi ngôi nhà bị bỏ hoang. Ngoài ánh sáng, Yang còn tích hợp các yếu tố giác quan khác như âm thanh (chuông, đèn sân khấu chuyển động), mùi hương (thiết bị khuếch tán mùi hương), và xúc giác (các vật liệu hữu hình) để tạo ra những trải nghiệm đa giác quan. Điều này giúp định hướng lại và hiệu chỉnh nhận thức của người xem, tạo ra một cách giao tiếp để chia sẻ cuộc sống, cho phép các cá nhân trong một không gian can thiệp "tưởng tượng các sự kiện với những người khác".

2.4. Tham chiếu Lịch sử và Tiểu sử

Haegue Yang thường xuyên lồng ghép các nhân vật lịch sử, sự kiện, tác phẩm văn học, điện ảnh và ký ức cá nhân hoặc tập thể vào các tác phẩm của mình, tạo ra các lớp nghĩa đa tầng và gợi mở suy ngẫm. Một số tác phẩm của bà gợi lên các cuộc gặp gỡ giữa các nhân vật lịch sử, chẳng hạn như tấm rèm sáo trong Red Broken Mountainous Labyrinth (2008) liên quan đến chiến sĩ độc lập Triều Tiên Kim San (1905-1938) và nhà báo Mỹ Nym Wales (Helen Foster Snow, 1907-1997). Tương tự, tấm rèm trong Lethal Love (2008) tham chiếu người đứng đầu Đảng Xanh Đức Petra Kelly (1947-1992) và cựu Tướng Bundeswehr Gert Bastian (1923-khoảng 1992).

Ngoài các nhân vật lịch sử, Yang thường xuyên tham khảo các tác giả và nhà làm phim, bao gồm nhà tiểu luận người Hàn Quốc-Nhật Bản Suh Kyungsik, tác giả Primo Levi, tiểu thuyết gia George Orwell, nhà làm phim Nagisa Ōshima và tác giả Marguerite Duras (trong Yearning Melancholy Red, 2008; The Malady of Death, 2010-nay). Sự quan tâm của Yang đến các tác phẩm của hoặc xoay quanh các nhân vật tha hương xuất phát từ nghiên cứu của bà về những người như Suh, người đã viết một cuốn sách về Levi, và sự xem xét các điểm tương đồng giữa những nhân vật dường như khác biệt trên nhiều địa lý và thời gian. Yang ít quan tâm đến việc thiết lập các mối liên hệ trực tiếp giữa họ, mà thay vào đó quan tâm đến những khoảng trống giữa họ cho phép bà "biến nó thành một lĩnh vực hư cấu hiệu quả". Tác phẩm của bà khám phá "lĩnh vực hư cấu hiệu quả" này cho phép bà xem xét các kết nối giữa cuộc sống công cộng và cá nhân.

3.1. Tác phẩm Theo Địa điểm và Tác phẩm được Ủy nhiệm

Haegue Yang thường tạo ra các tác phẩm đặc trưng cho địa điểm hoặc theo đơn đặt hàng, chú trọng sự tương tác với không gian và bối cảnh cụ thể, cũng như ý nghĩa xã hội mà chúng mang lại.

• Sadong 30 (2006): Đây là một trong những tác phẩm "trở lại" đầu tiên của Yang, được thực hiện tại ngôi nhà cũ của bà ngoại ở Incheon. Yang cố ý giữ nguyên trạng thái "tồi tàn và đổ nát" của ngôi nhà - "thiếu cửa sổ, giấy dán tường bong tróc và những lỗ hổng trên trần nhà" với các vật dụng gia đình được đặt một cách lộn xộn - nhằm gợi lên "một nỗi đau phổ quát". Tác phẩm này được Yang mô tả là tác phẩm đặc trưng địa điểm duy nhất của bà.
• Condensation (2009): Đối với triển lãm cá nhân tại gian hàng Hàn Quốc trong Biennale Venezia lần thứ 53, Yang đã giới thiệu ba tác phẩm, bao gồm Sallim (2009), một sắp đặt mô phỏng căn bếp trong nhà và xưởng vẽ của bà ở Berlin. Triển lãm cũng bao gồm Double and Halves-Events with Nameless Neighbors (2009), một video tiểu luận được quay ở Seoul và Venezia, cùng Series of Vulnerable Arrangements-Voice and Wind (2009), một sắp đặt quy mô lớn khác với rèm sáo, quạt thông gió và thiết bị phát tán mùi hương.
• Arrivals (2011): Trong triển lãm cá nhân này tại Kunsthaus Bregenz, Áo, Yang đã trưng bày các tác phẩm trên ba tầng. Tầng một có các tác phẩm như Fishing (1995), Unfolding Places (2004), Restrained Courage (2004), Squandering Negative Spaces (2006), Gymnastics of the Foldables (2006) và Three Kinds in Transition (2008). Ở tầng hai, sắp đặt rèm sáo Cittadella (2011) chiếm toàn bộ không gian. Ở tầng ba, Yang lắp đặt tác phẩm Warrior Believer Lover (2011), bao gồm 33 tác phẩm điêu khắc ánh sáng được xây dựng trên các chân đế có bánh xe. Ba lần mỗi ngày, bản nhạc Le Sacre du Printemps của Igor Stravinsky được phát trong không gian triển lãm. Yang cho rằng tiêu đề của tác phẩm có nhiều ý nghĩa, bao gồm sự kết thúc của một hành trình dài, sự thần thánh và một tham chiếu tự phản ánh về sự "đến" của bà với tư cách một nghệ sĩ được công nhận toàn cầu.
• Approaching: Choreography Engineered in Never-Past Tense (2012): Là một phần của dOCUMENTA (13), tác phẩm sắp đặt của Yang - đặt trong một kho hàng hóa bỏ trống của ga xe lửa cũ ở Kassel, Đức - kết hợp các tấm rèm sáo bằng nhôm đen tự động di chuyển lên xuống, mở và đóng.
• An Opaque Wind (2015): Tác phẩm ủy nhiệm ngoài trời này cho Biennale Sharjah lần thứ 12 được hình thành một phần do sự quan tâm cá nhân của Yang đến Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và những tác động lịch sử của công nhân Hàn Quốc tại quốc gia này. Cha của Yang từng làm việc ở Libya, Liberia và các nước khác ở Châu Phi và Trung Đông trong thời kỳ bùng nổ Jungdong (Trung Đông) đã đưa hơn một triệu lao động Hàn Quốc đến vùng Vịnh. Đối với phần ngoài trời của tác phẩm, Yang đã kết hợp các tác phẩm điêu khắc quạt thông gió trên các bệ gạch và khối bê tông với một tiền sảnh bằng gỗ đàn hương, một đĩa vệ tinh và các bức tường làm từ ống thép và tấm kim loại sóng. Phần trong nhà của sắp đặt có tên Fathers' Room (Căn phòng của những người cha) là một căn phòng đơn sơ với chiếu cọ, tấm nệm, một chiếc đèn và báo cộng đồng.
• Lingering Nous (2016): Đây là một sắp đặt rèm sáo quy mô lớn được ủy nhiệm tại Trung tâm Pompidou ở Paris, Pháp. Với các tấm rèm sáo bằng nhôm và ống LED, cấu trúc treo trải dài ba tầng của tổ chức. Từ "Nous" trong tiếng Anh để chỉ tâm trí con người và "sự hiểu biết về điều gì là thật hay đúng", sắp đặt này gợi mở "tiềm năng khám phá khả năng này của thế giới con người xa hơn."
• Migratory DMZ Birds on Asymmetric Lens (2020): Tác phẩm ủy nhiệm của Yang cho triển lãm "Ground/work" năm 2020-21 tại Viện Nghệ thuật Clark tưởng tượng một cuộc gặp gỡ giữa các loài chim ở New England và Khu phi quân sự Triều Tiên (DMZ) của Hàn Quốc nhằm vẽ ra những điểm tương đồng giữa sự đa dạng sinh thái của hai khu vực. Không giống như các tác phẩm điêu khắc trước đây của Yang, thường được trưng bày trong nhà và làm từ vật liệu tìm thấy, ba tác phẩm điêu khắc này nằm rải rác quanh khuôn viên Clark bao gồm các bệ đá với các bồn tắm chim in 3D tương thích sinh học dành cho các loài động vật trong khu vực. Bồn tắm chim cũng là một tham chiếu đến âm thanh của chim có thể nghe được trên chương trình phát sóng của hội nghị thượng đỉnh liên Triều tháng 4 năm 2018.
• Coordinates of Speculative Solidarity (2019): Một tác phẩm điêu khắc của Yang tập trung vào chủ đề chuyển động, đặc biệt là sự dịch chuyển của các cá nhân qua biên giới quốc gia và những chia rẽ mà các ranh giới này tạo ra.

3.2. Dự án Trình diễn và Đọc diễn

Các dự án trình diễn và đọc diễn của Yang là nơi người biểu diễn tương tác trực tiếp với tác phẩm, tạo ra sự kết nối giữa nghệ thuật và văn học, đồng thời khám phá các khía cạnh của chuyển động và âm thanh.

• The Malady of Death (2010 - nay): Bắt đầu từ năm 2010 trong thời gian Yang làm việc tại Walker Art Center ở Minneapolis, Hoa Kỳ, bà đã dàn dựng một loạt các buổi đọc tiểu thuyết ngắn The Malady of Death (Bệnh của cái chết) năm 1982 của nhà văn Pháp Marguerite Duras. Ngôn ngữ, người biểu diễn và các yếu tố hình ảnh của mỗi buổi đọc đều khác nhau. Vào tháng 12 năm 2015, như một phần của Mobile M+: Live Art, Yang đã trình bày The Malady of Death: Écrire et Lire, bao gồm một buổi dàn dựng The Malady of Death tại Sunbeam Theatre ở Hồng Kông và việc xuất bản bản dịch tiếng Trung đầu tiên của tiểu thuyết ngắn này. Diễn ra trong hai đêm, buổi biểu diễn khai mạc có sự tham gia của nhà văn Hồng Kông Hon Lai-chu đọc văn bản của Duras. Dàn dựng bao gồm một cuộn nhang muỗi đang cháy, đèn di chuyển và hình ảnh diễn viên Pháp Jeanne Balibar được chiếu ngắt quãng trên nền. Cho đến nay, The Malady of Death đã được trình diễn tại Walker Art Center, Minneapolis (2010); Namsan Arts Center, Seoul (2010); dOCUMENTA (13), Kassel (2013); Mobile M+: Live Art, Hồng Kông (2015) và Performa (2023).
• Dress Vehicles (2012): Là một loạt các tác phẩm điêu khắc, bao gồm các khung nhôm bao quanh các bề mặt thấm khí làm từ rèm sáo, sợi len hoặc macramé. Các tác phẩm điêu khắc này có tay cầm để người biểu diễn di chuyển chúng quanh không gian triển lãm, thể hiện chủ đề chuyển động.
• Sonic Figures (2013-nay): Lấy cảm hứng từ vở ba lê Triadisches Ballett năm 1922 của Oskar Schlemmer, "Sonic Figures" là một loạt các tác phẩm điêu khắc phức tạp được làm từ nhiều chuông bằng đồng thau gắn vào các chân đế thép có bánh xe. Người biểu diễn xoay các tác phẩm bằng cách sử dụng tay cầm để làm cho chuông kêu. Bảo tàng M+ ở Hồng Kông đã đặt hàng và sau đó mua tác phẩm Sonic Rescue Ropes của bà.
• Rotating Notes--Dispersed Episodes I-V (2013): Đây là một tác phẩm động học khác đòi hỏi người biểu diễn phải tương tác trực tiếp với nó để tạo ra chuyển động.