Mẹ Têrêsa

1.1. Sinh ra và Gia đình

Anjezë Gonxhe Bojaxhiu (trong tiếng Albania, "Anjezë" là Agnes; "Gonxhe" nghĩa là "nụ hồng" hoặc "bông hoa nhỏ") chào đời vào ngày 26 tháng 8 năm 1910 tại Üsküb, khi đó thuộc tỉnh Kosovo Vilayet của Đế quốc Ottoman. Ngày nay, nơi này là Skopje, thủ đô của Bắc Macedonia. Bà là con út trong số ba người con của ông Nikollë Bojaxhiu và bà Dranafile Bojaxhiu (Bernai). Gia đình bà có nguồn gốc Albania, với cha bà sinh ra ở Prizren, Kosovo, và gia đình ông đến từ Mirdita, Albania. Mẹ bà được cho là đến từ một ngôi làng gần Gjakova, Kosovo, mà con cái bà tin là Bishtazhin.

Cha bà, Nikollë, là một doanh nhân thành đạt và tham gia vào chính trị cộng đồng Albania ở Macedonia thuộc Ottoman. Ông qua đời đột ngột vào năm 1919 khi Anjezë mới tám tuổi, có thể do bị đầu độc sau một cuộc họp chính trị ở Belgrade, một hành động được cho là do các đặc vụ Serbia gây ra. Sau cái chết của cha, mẹ bà, Dranafile, đã nuôi dưỡng bà trong đức tin Công giáo Rôma. Gia đình bà, mặc dù giàu có, nhưng rất sùng đạo và tích cực giúp đỡ người nghèo.

1.2. Tuổi thơ và Giáo dục

Theo tiểu sử của Joan Graff Clucas, từ khi còn nhỏ, Anjezë đã bị cuốn hút bởi những câu chuyện về cuộc đời của các nhà truyền giáo và công việc của họ ở Bengal. Đến năm 12 tuổi, bà đã tin chắc rằng mình nên hiến dâng cuộc đời cho tôn giáo. Quyết tâm này càng được củng cố vào ngày 15 tháng 8 năm 1928, khi bà cầu nguyện tại đền thờ Đức Mẹ Đen ở Vitina-Letnice, nơi bà thường xuyên đi hành hương.

Năm 1928, ở tuổi 18, Anjezë rời gia đình để gia nhập Dòng Nữ tu Loreto tại Tu viện Loreto ở Rathfarnham, Ireland. Mục đích của bà là học tiếng Anh, vì đây là ngôn ngữ giảng dạy của Dòng Loreto ở Ấn Độ. Kể từ đó, bà không bao giờ còn gặp lại mẹ và chị gái mình nữa. Gia đình bà sống ở Skopje cho đến năm 1934 thì chuyển đến Tirana. Trong thời kỳ lãnh đạo của Enver Hoxha, bà bị coi là một đặc vụ nguy hiểm của Vatican. Mặc dù đã nhiều lần yêu cầu và được nhiều quốc gia can thiệp, bà vẫn bị từ chối cơ hội gặp lại gia đình. Cả mẹ và chị gái bà đều qua đời dưới chế độ Hoxha, và Anjezë chỉ có thể trở về Albania năm năm sau khi chế độ cộng sản sụp đổ. Bà từng bày tỏ nỗi đau đớn khi không thể gặp lại mẹ mình: "Lạy Chúa, con có thể hiểu và chấp nhận rằng con phải đau khổ, nhưng thật khó để hiểu và chấp nhận tại sao mẹ con lại phải đau khổ. Ở tuổi già, mẹ con không có ước muốn nào khác ngoài việc gặp chúng con lần cuối."

Bà đến Ấn Độ vào năm 1929 và bắt đầu thời kỳ tập sinh tại Darjeeling, dưới chân Dãy Himalaya. Tại đây, bà học tiếng Bengal và giảng dạy tại Trường St. Teresa gần tu viện của mình. Bà tuyên khấn lần đầu vào ngày 24 tháng 5 năm 1931. Bà chọn tên Teresa theo tên Thérèse de Lisieux, vị thánh bảo trợ của các nhà truyền giáo. Vì một nữ tu khác trong tu viện đã chọn tên này, bà đã chọn cách viết tiếng Tây Ban Nha là Teresa.

2.1. Dòng Loreto và Hoạt động tại Ấn Độ

Vào ngày 14 tháng 5 năm 1937, Teresa tuyên khấn trọn đời khi đang là giáo viên tại trường tu viện Loreto ở Entally, phía đông Calcutta. Bà đã phục vụ tại đó gần hai mươi năm và được bổ nhiệm làm hiệu trưởng vào năm 1944. Mặc dù Mẹ Têrêsa yêu thích công việc giảng dạy tại trường, bà ngày càng lo lắng trước tình trạng nghèo đói bao trùm Calcutta. Nạn đói ở Bengal năm 1943 đã mang đến sự khốn khổ và cái chết cho thành phố, và Ngày Hành động Trực tiếp tháng 8 năm 1946 đã khởi đầu một thời kỳ bạo lực giữa người Hồi giáo và người Hindu, khiến thành phố chìm trong nỗi kinh hoàng và tuyệt vọng.

2.2. "Tiếng gọi nội tâm" và Sáng lập Dòng Thừa sai Bác ái

Vào ngày 10 tháng 9 năm 1946, khi đang trên chuyến tàu đến tu viện Loreto ở Darjeeling để tĩnh tâm hàng năm, Mẹ Têrêsa đã trải nghiệm điều mà bà sau này mô tả là "tiếng gọi trong tiếng gọi". Bà cảm thấy mình phải rời tu viện để giúp đỡ người nghèo bằng cách sống giữa họ, coi đó là một mệnh lệnh thiêng liêng mà nếu không tuân theo sẽ là phản bội đức tin.

Năm 1948, Mẹ Têrêsa bắt đầu công việc truyền giáo giữa những người nghèo. Bà thay bộ áo dòng Loreto truyền thống bằng một bộ sari cotton trắng đơn giản với viền xanh. Bà nhập quốc tịch Ấn Độ, dành vài tháng ở Patna để được đào tạo y tế cơ bản tại Bệnh viện Gia đình Thánh, sau đó dấn thân vào các khu ổ chuột. Bà thành lập một trường học ở Motijhil, Calcutta, trước khi bắt đầu chăm sóc những người nghèo đói. Đầu năm 1949, một nhóm phụ nữ trẻ đã tham gia cùng Mẹ Têrêsa trong nỗ lực của bà, đặt nền móng cho một cộng đồng tôn giáo mới chuyên giúp đỡ "những người nghèo nhất trong số những người nghèo".

Những nỗ lực của bà nhanh chóng thu hút sự chú ý của các quan chức Ấn Độ, bao gồm cả thủ tướng. Mẹ Têrêsa viết trong nhật ký rằng năm đầu tiên của bà đầy khó khăn. Không có thu nhập, bà phải đi xin thức ăn và vật tư, đồng thời trải qua sự nghi ngờ, cô đơn và cám dỗ muốn trở lại cuộc sống thoải mái của tu viện:
"Chúa chúng ta muốn tôi trở thành một nữ tu tự do được bao phủ bởi sự nghèo khó của thập tự giá. Hôm nay, tôi đã học được một bài học quý giá. Sự nghèo đói của người nghèo chắc hẳn rất khắc nghiệt đối với họ. Trong khi tìm kiếm một ngôi nhà, tôi đi bộ và đi bộ cho đến khi tay chân tôi đau nhức. Tôi nghĩ họ phải đau đớn biết bao trong cả thể xác và linh hồn, khi tìm kiếm một mái nhà, thức ăn và sức khỏe. Sau đó, sự thoải mái của Loreto [dòng tu cũ của bà] đến cám dỗ tôi. 'Chỉ cần cô nói một lời và tất cả những điều đó sẽ lại là của cô', Kẻ cám dỗ cứ nói đi nói lại... Lạy Chúa, bằng sự lựa chọn tự do và vì tình yêu dành cho Ngài, con mong muốn ở lại và làm bất cứ điều gì là Thánh ý Ngài đối với con. Con đã không để một giọt nước mắt nào rơi."

Vào ngày 7 tháng 10 năm 1950, Mẹ Têrêsa nhận được sự cho phép của Vatican để thành lập một hội dòng giáo phận, sau này trở thành Dòng Thừa sai Bác ái. Theo lời bà, dòng tu này sẽ chăm sóc "những người đói khát, trần truồng, vô gia cư, tàn tật, mù lòa, mắc bệnh phong, tất cả những người cảm thấy không được mong muốn, không được yêu thương, không được chăm sóc trong xã hội, những người đã trở thành gánh nặng cho xã hội và bị mọi người xa lánh".

Năm 1952, Mẹ Têrêsa mở nhà tế bần đầu tiên của mình với sự giúp đỡ từ các quan chức Calcutta. Bà đã biến một ngôi đền Ấn Độ giáo bị bỏ hoang thành Nhà Kalighat dành cho người hấp hối, miễn phí cho người nghèo, và đổi tên nó thành Nirmal Hriday (Nhà của Trái tim Thuần khiết). Những người được đưa đến đây nhận được sự chăm sóc y tế và cơ hội được chết trong phẩm giá phù hợp với đức tin của họ: người Hồi giáo được đọc Kinh Qur'an, người Hindu nhận nước từ sông Hằng, và người Công giáo nhận Bí tích Xức dầu bệnh nhân. Mẹ Têrêsa nói: "Một cái chết đẹp là dành cho những người sống như động vật được chết như những thiên thần - được yêu thương và mong muốn."

Bà cũng mở một nhà tế bần cho những người mắc bệnh phong, gọi đó là Shanti Nagar (Thành phố Hòa bình). Dòng Thừa sai Bác ái đã thành lập các phòng khám tiếp cận bệnh phong trên khắp Calcutta, cung cấp thuốc men, băng bó và thức ăn. Dòng Thừa sai Bác ái đã tiếp nhận ngày càng nhiều trẻ em vô gia cư; vào năm 1955, Mẹ Têrêsa đã mở Nirmala Shishu Bhavan, Ngôi nhà Trẻ em của Trái tim Vô nhiễm, như một nơi trú ẩn cho trẻ mồ côi và thanh thiếu niên vô gia cư.

2.3. Hoạt động Từ thiện Quốc tế

Hội dòng bắt đầu thu hút các thành viên và nhận được nhiều khoản quyên góp. Đến những năm 1960, Hội đã mở các nhà tế bần, trại trẻ mồ côi và nhà cho người phong trên khắp Ấn Độ. Sau đó, Mẹ Têrêsa mở rộng hội dòng ra nước ngoài, mở một nhà ở Venezuela vào năm 1965 với năm nữ tu. Các nhà tiếp theo được mở ở Roma (Ý), Tanzania và Áo vào năm 1968, và trong những năm 1970, hội dòng đã mở các nhà và các tổ chức ở Hoa Kỳ và hàng chục quốc gia ở Châu Á, Châu Phi và Châu Âu.

Dòng Anh em Thừa sai Bác ái được thành lập vào năm 1963, và một nhánh chiêm niệm của các nữ tu ra đời vào năm 1976. Các giáo dân Công giáo và không Công giáo được ghi danh vào các nhóm Đồng nghiệp của Mẹ Têrêsa, Đồng nghiệp Bệnh tật và Đau khổ, và Giáo dân Thừa sai Bác ái. Đáp lại yêu cầu của nhiều linh mục, vào năm 1981, Mẹ Têrêsa thành lập Phong trào Corpus Christi cho các Linh mục và cùng với Joseph Langford thành lập Dòng Linh mục Thừa sai Bác ái vào năm 1984 để kết hợp các mục tiêu ơn gọi của Dòng Thừa sai Bác ái với các nguồn lực của chức linh mục.

Đến năm 1997, hội dòng Calcutta với 13 thành viên đã phát triển thành hơn 4.000 nữ tu quản lý các trại trẻ mồ côi, nhà tế bần HIV/AIDS và các trung tâm từ thiện trên toàn thế giới, chăm sóc người tị nạn, người mù, người khuyết tật, người già, người nghiện rượu, người nghèo và vô gia cư, và nạn nhân của lũ lụt, dịch bệnh và nạn đói. Đến năm 2007, Dòng Thừa sai Bác ái có khoảng 450 anh em và 5.000 nữ tu trên toàn thế giới, điều hành 600 sứ mệnh, trường học và nơi trú ẩn tại 120 quốc gia.

Mẹ Têrêsa từng nói: "Về huyết thống, tôi là người Albania. Về quốc tịch, tôi là người Ấn Độ. Về đức tin, tôi là một nữ tu Công giáo. Về ơn gọi, tôi thuộc về thế giới. Về trái tim, tôi hoàn toàn thuộc về Trái tim Chúa Giêsu."

Bà thông thạo năm ngôn ngữ - tiếng Bengal, tiếng Albania, tiếng Serbo-Croatia, tiếng Anh và tiếng Hindi - và thường xuyên đi lại bên ngoài Ấn Độ vì lý do nhân đạo. Năm 1971, bà đã đến thăm Belfast trong thời kỳ Xung đột Bắc Ireland. Đề xuất của bà rằng những điều kiện bà tìm thấy ở đó biện minh cho một sứ mệnh liên tục đã gây ra một số bối rối. Theo báo cáo, dưới áp lực từ các giáo sĩ cấp cao, những người tin rằng "giao thông truyền giáo nên đi theo hướng khác", và bất chấp sự chào đón và hỗ trợ của địa phương, bà và các nữ tu của mình đã đột ngột rời thành phố vào năm 1973.

Vào thời điểm đỉnh điểm của Cuộc bao vây Beirut năm 1982, Mẹ Têrêsa đã giải cứu 37 trẻ em bị mắc kẹt trong một bệnh viện tiền tuyến bằng cách dàn xếp một lệnh ngừng bắn tạm thời giữa Quân đội Israel và du kích Palestine. Được các nhân viên Hội Chữ thập đỏ hộ tống, bà đã đi qua vùng chiến sự đến bệnh viện để sơ tán các bệnh nhân nhỏ tuổi.

Khi Đông Âu trải qua sự cởi mở ngày càng tăng vào cuối những năm 1980, Mẹ Têrêsa đã mở rộng nỗ lực của mình đến các quốc gia cộng sản đã từ chối Dòng Thừa sai Bác ái. Bà bắt đầu hàng chục dự án, không nản lòng trước những lời chỉ trích về lập trường của bà chống lại phá thai và ly hôn: "Không cần biết ai nói gì, bạn nên chấp nhận nó với một nụ cười và làm công việc của riêng mình". Bà đã đến thăm Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia sau Trận động đất Armenia năm 1988 và gặp gỡ Thủ tướng Liên Xô Nikolai Ryzhkov.

Mẹ Têrêsa đã đi để giúp đỡ những người đói ở Ethiopia, các nạn nhân phóng xạ ở Chernobyl và các nạn nhân động đất ở Armenia. Năm 1991, bà trở lại Albania lần đầu tiên, mở một ngôi nhà của Dòng Anh em Thừa sai Bác ái ở Tirana.

Đến năm 1996, Dòng Thừa sai Bác ái đã điều hành 517 sứ mệnh tại hơn 100 quốc gia. Số lượng nữ tu trong Dòng Thừa sai Bác ái đã tăng từ mười hai lên hàng ngàn, phục vụ "những người nghèo nhất trong số những người nghèo" tại 450 trung tâm trên toàn thế giới. Ngôi nhà đầu tiên của Dòng Thừa sai Bác ái ở Hoa Kỳ được thành lập tại khu vực South Bronx của Thành phố New York, và đến năm 1984, hội dòng đã điều hành 19 cơ sở trên khắp đất nước.

3.1. Các Giải thưởng Chính

Mẹ Têrêsa đã nhận được nhiều giải thưởng và vinh dự cao quý trong suốt cuộc đời mình:

• Năm 1962, bà nhận Giải thưởng Ramon Magsaysay về Hòa bình và Hiểu biết Quốc tế, được trao cho những công việc ở Nam hoặc Đông Á. Theo lời trích dẫn, "Hội đồng Quản trị công nhận sự nhận thức đầy lòng trắc ẩn của bà đối với những người nghèo khổ cùng cực ở một vùng đất xa lạ, trong đó bà đã lãnh đạo một hội dòng mới."
• Cùng năm 1962, bà nhận Padma Shri từ chính phủ Ấn Độ.
• Đầu những năm 1970, Mẹ Têrêsa đã trở thành một nhân vật nổi tiếng quốc tế. Bà nổi tiếng nhờ bộ phim tài liệu Something Beautiful for God của BBC năm 1969 của Malcolm Muggeridge, trước khi ông phát hành cuốn sách cùng tên vào năm 1971. Trong quá trình quay phim, những cảnh quay trong điều kiện ánh sáng kém (đặc biệt tại Nhà dành cho người hấp hối) ban đầu được cho là không thể sử dụng; đoàn làm phim đã sử dụng loại phim mới, chưa được thử nghiệm. Tuy nhiên, ở Anh, cảnh quay lại được phát hiện là cực kỳ đủ sáng và Muggeridge gọi đó là một phép lạ của "ánh sáng thần thánh" từ Teresa. Các thành viên khác của đoàn làm phim cho rằng đó là do một loại phim Kodak siêu nhạy mới. Muggeridge sau đó đã cải đạo sang Công giáo.
• Năm 1971, Giáo hoàng Phaolô VI đã trao tặng bà Giải Hòa bình Giáo hoàng Gioan XXIII đầu tiên, ca ngợi công việc của bà với người nghèo, sự thể hiện lòng bác ái Kitô giáo và những nỗ lực vì hòa bình.
• Năm 1972, bà nhận Giải Jawaharlal Nehru về Hiểu biết Quốc tế.
• Năm 1973, bà nhận Giải Templeton.
• Năm 1975, bà nhận Giải thưởng Quốc tế Albert Schweitzer.
• Năm 1976, bà nhận Giải Pacem in Terris.
• Năm 1978, bà nhận Giải Balzan vì đã thúc đẩy nhân loại, hòa bình và tình huynh đệ giữa các dân tộc.
• Năm 1979, Mẹ Têrêsa nhận Giải Nobel Hòa bình "vì công việc được thực hiện trong cuộc đấu tranh để vượt qua nghèo đói và đau khổ, những điều cũng tạo thành mối đe dọa đối với hòa bình". Bà từ chối bữa tiệc nghi lễ truyền thống dành cho những người đoạt giải, yêu cầu số tiền 192.00 K USD của nó được trao cho người nghèo ở Ấn Độ và nói rằng phần thưởng trần thế chỉ quan trọng nếu chúng giúp bà giúp đỡ những người thiếu thốn trên thế giới. Khi Mẹ Têrêsa nhận giải, bà được hỏi: "Chúng ta có thể làm gì để thúc đẩy hòa bình thế giới?" Bà trả lời: "Hãy về nhà và yêu thương gia đình của bạn." Phát triển chủ đề này trong bài diễn thuyết Nobel của mình, bà nói: "Trên khắp thế giới, không chỉ ở các nước nghèo, mà tôi thấy sự nghèo đói của phương Tây khó loại bỏ hơn nhiều. Khi tôi nhặt một người đói trên đường, tôi cho anh ta một đĩa cơm, một miếng bánh mì, tôi đã thỏa mãn. Tôi đã loại bỏ cơn đói đó. Nhưng một người bị loại bỏ, cảm thấy không được mong muốn, không được yêu thương, sợ hãi, người bị xã hội ruồng bỏ - sự nghèo đói đó rất đau đớn - và rất nhiều, và tôi thấy điều đó rất khó khăn."
• Năm 1980, bà nhận Bharat Ratna, giải thưởng dân sự cao nhất của Ấn Độ.
• Năm 1982, bà được bổ nhiệm làm Thành viên Danh dự của Huân chương Australia "vì phục vụ cộng đồng Australia và nhân loại nói chung".
• Năm 1983, bà nhận Order of Merit của Vương quốc Anh.
• Năm 1985, bà nhận Huân chương Tự do Tổng thống Hoa Kỳ.
• Năm 1994, quê hương Albania của Mẹ Têrêsa đã trao tặng bà Huân chương Vàng của Quốc gia.
• Ngày 16 tháng 11 năm 1996, bà được trao Công dân danh dự của Hoa Kỳ.
• Năm 1997, bà nhận Huy chương Vàng của Quốc hội Hoa Kỳ.
• Các trường đại học ở Ấn Độ và phương Tây đã trao cho bà các bằng tiến sĩ danh dự.

3.2. Đánh giá trong và ngoài nước

Chính phủ Ấn Độ đã cấp cho Mẹ Têrêsa một hộ chiếu ngoại giao dưới tên Mary Teresa Bojaxhiu. Để kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bà, chính phủ Ấn Độ đã phát hành một đồng xu 5 rupee đặc biệt vào ngày 28 tháng 8 năm 2010. Tổng thống Pratibha Patil nói: "Khoác trên mình bộ sari trắng với viền xanh, bà và các nữ tu của Dòng Thừa sai Bác ái đã trở thành biểu tượng hy vọng cho nhiều người - cụ thể là người già, người túng thiếu, người thất nghiệp, người bệnh, người bệnh nan y và những người bị gia đình bỏ rơi."

Tuy nhiên, quan điểm của người Ấn Độ về Mẹ Têrêsa không phải lúc nào cũng thuận lợi. Aroup Chatterjee, một bác sĩ sinh ra và lớn lên ở Calcutta, người đã hoạt động trong các khu ổ chuột của thành phố trong nhiều năm khoảng năm 1980 trước khi chuyển đến Vương quốc Anh, nói rằng ông "chưa bao giờ nhìn thấy bất kỳ nữ tu nào trong những khu ổ chuột đó". Nghiên cứu của ông, bao gồm hơn 100 cuộc phỏng vấn với các tình nguyện viên, nữ tu và những người khác quen thuộc với Dòng Thừa sai Bác ái, đã được mô tả trong một cuốn sách năm 2003 chỉ trích Mẹ Têrêsa. Chatterjee chỉ trích bà vì đã thúc đẩy một "sự sùng bái đau khổ" và một hình ảnh méo mó, tiêu cực về Calcutta, phóng đại công việc của sứ mệnh của bà và lạm dụng quỹ và đặc quyền của bà. Theo ông, một số vấn đề vệ sinh mà ông đã chỉ trích (chẳng hạn như việc tái sử dụng kim tiêm) đã được cải thiện sau cái chết của Mẹ Têrêsa vào năm 1997.

Bikash Ranjan Bhattacharya, thị trưởng Calcutta từ năm 2005 đến 2010, nói rằng "bà không có tác động đáng kể đến người nghèo của thành phố này", tôn vinh bệnh tật thay vì điều trị nó và xuyên tạc thành phố: "Không nghi ngờ gì là có nghèo đói ở Calcutta, nhưng nó chưa bao giờ là một thành phố của những người mắc bệnh phong và ăn xin, như Mẹ Têrêsa đã trình bày." Về phía chủ nghĩa dân tộc Hindu cánh hữu, Đảng Bharatiya Janata đã xung đột với Mẹ Têrêsa về những người Dalit theo đạo Thiên chúa nhưng đã ca ngợi bà khi bà qua đời và cử đại diện đến dự tang lễ của bà. Tuy nhiên, Vishwa Hindu Parishad đã phản đối quyết định của chính phủ trao cho bà một tang lễ cấp nhà nước. Thư ký Giriraj Kishore nói rằng "nhiệm vụ đầu tiên của bà là đối với Giáo hội và dịch vụ xã hội chỉ là ngẫu nhiên", cáo buộc bà thiên vị người Thiên chúa giáo và tiến hành "rửa tội bí mật" cho những người sắp chết. Trong một bài tưởng niệm trang nhất, tạp chí hai tuần một lần của Ấn Độ Frontline đã bác bỏ các cáo buộc là "hoàn toàn sai sự thật" và nói rằng chúng "không có tác động đến nhận thức của công chúng về công việc của bà, đặc biệt là ở Calcutta". Ca ngợi "sự chăm sóc vô vị kỷ", năng lượng và lòng dũng cảm của bà, tác giả bài tưởng niệm đã chỉ trích chiến dịch công khai của Teresa chống lại phá thai và tuyên bố của bà là phi chính trị.

Tháng 2 năm 2015, Mohan Bhagwat, lãnh đạo tổ chức cánh hữu Hindu Rashtriya Swayamsevak Sangh, nói rằng mục tiêu của Mẹ Têrêsa là "cải đạo người được phục vụ thành một người Thiên chúa giáo". Cựu phát ngôn viên của RSS, M. G. Vaidhya, đã ủng hộ đánh giá của Bhagwat, và tổ chức này đã cáo buộc giới truyền thông "xuyên tạc sự thật về những nhận xét của Bhagwat". Nghị sĩ Trinamool Congress Derek O'Brien, lãnh đạo Đảng Cộng sản Ấn Độ Atul Anjan và thủ hiến Delhi Arvind Kejriwal đã phản đối tuyên bố của Bhagwat. Năm 1991, trường đại học hiện đại đầu tiên của nước này, Đại học Serampore, đã trao bằng tiến sĩ danh dự cho bà dưới thời đăng ký của D. S. Satyaranjan.

Trong suốt cuộc đời của mình, Mẹ Têrêsa đã 18 lần nằm trong top 10 phụ nữ trong cuộc thăm dò ý kiến hàng năm về những người đàn ông và phụ nữ được ngưỡng mộ nhất của Gallup, đứng đầu nhiều lần vào những năm 1980 và 1990. Năm 1999, bà đứng đầu Danh sách những người được ngưỡng mộ nhất thế kỷ 20 của Gallup, vượt xa tất cả các câu trả lời tự nguyện khác. Bà đứng đầu trong tất cả các nhóm nhân khẩu học chính trừ những người rất trẻ.

4.1. Đấu tranh Đức tin và "Đêm Tối Linh hồn"

Phân tích những việc làm và thành tựu của bà, Giáo hoàng Gioan Phaolô II nói: "Mẹ Têrêsa đã tìm thấy sức mạnh và sự kiên trì để hiến mình hoàn toàn phục vụ người khác ở đâu? Bà tìm thấy nó trong lời cầu nguyện và trong sự chiêm nghiệm thầm lặng về Chúa Giêsu Kitô, Thánh Nhan của Ngài, Thánh Tâm của Ngài." Tuy nhiên, trong đời sống riêng tư, Mẹ Têrêsa đã trải qua những nghi ngờ và đấu tranh trong niềm tin tôn giáo của mình kéo dài gần 50 năm, cho đến cuối đời. Mẹ Têrêsa bày tỏ những nghi ngờ nghiêm trọng về sự tồn tại của Chúa và nỗi đau đớn vì thiếu đức tin:
"Đức tin của tôi ở đâu? Ngay cả sâu thẳm trong lòng - không có gì ngoài sự trống rỗng và bóng tối. - Nếu có Chúa - xin hãy tha thứ cho con. Khi con cố gắng nâng suy nghĩ của mình lên Thiên đàng, có một sự trống rỗng thuyết phục đến nỗi những suy nghĩ đó quay trở lại như những con dao sắc nhọn và làm tổn thương chính linh hồn con."

Các vị thánh khác (bao gồm cả vị thánh cùng tên với Teresa, Thérèse de Lisieux, người gọi đó là "đêm của hư vô") cũng có những trải nghiệm tương tự về sự khô khan tâm linh. Theo James Langford, những nghi ngờ này là điển hình và sẽ không phải là trở ngại cho việc phong thánh.

Sau mười năm nghi ngờ, Mẹ Têrêsa mô tả một thời kỳ ngắn ngủi của đức tin được đổi mới. Sau cái chết của Giáo hoàng Piô XII vào năm 1958, bà đang cầu nguyện cho ông trong một Thánh lễ cầu hồn thì bà được giải thoát khỏi "bóng tối dài: nỗi đau khổ kỳ lạ đó." Năm tuần sau, sự khô khan tâm linh của bà trở lại.

Mẹ Têrêsa đã viết nhiều lá thư cho các linh mục giải tội và bề trên của mình trong suốt 66 năm, đáng chú ý nhất là cho Tổng Giám mục Calcutta Ferdinand Perier và linh mục Dòng Tên Celeste van Exem (cố vấn tinh thần của bà kể từ khi thành lập Dòng Thừa sai Bác ái). Bà yêu cầu các lá thư của mình bị tiêu hủy, lo ngại rằng "mọi người sẽ nghĩ nhiều hơn về tôi - ít hơn về Chúa Giêsu."

Tuy nhiên, những bức thư này đã được tập hợp trong cuốn Mother Teresa: Come Be My Light. Mẹ Têrêsa viết cho người bạn tâm giao Michael van der Peet: "Chúa Giêsu có một tình yêu rất đặc biệt dành cho con. [Nhưng] đối với con, sự im lặng và trống rỗng quá lớn, đến nỗi con nhìn mà không thấy - lắng nghe mà không nghe - lưỡi [trong lời cầu nguyện] cử động nhưng không nói. - Con muốn con cầu nguyện cho con - để con để Ngài có [một] bàn tay tự do."

Trong Deus caritas est (thông điệp đầu tiên của ông), Giáo hoàng Biển Đức XVI đã nhắc đến Mẹ Têrêsa ba lần và dùng cuộc đời bà để làm rõ một trong những điểm chính của thông điệp: "Trong tấm gương của Chân phước Têrêsa thành Calcutta, chúng ta có một minh họa rõ ràng về việc thời gian dành cho Chúa trong lời cầu nguyện không những không làm giảm đi sự phục vụ hữu hiệu và yêu thương đối với tha nhân mà thực ra còn là nguồn vô tận của sự phục vụ đó." Bà viết: "Chỉ bằng cầu nguyện thầm và đọc sách thiêng liêng mà chúng ta mới có thể vun trồng ơn cầu nguyện."

Mặc dù hội dòng của bà không liên quan đến các Dòng Phan Sinh, Mẹ Têrêsa ngưỡng mộ Phanxicô Assisi và chịu ảnh hưởng bởi linh đạo Phan Sinh. Các nữ tu của Dòng Bác ái đọc Kinh hòa bình của Thánh Phanxicô mỗi sáng trong Thánh lễ sau khi Rước lễ, và sự nhấn mạnh của họ vào việc phục vụ và nhiều lời khấn của họ cũng tương tự. Phanxicô nhấn mạnh sự nghèo khó, khiết tịnh, vâng phục và phục tùng Chúa Kitô. Ông đã dành phần lớn cuộc đời mình để phục vụ người nghèo, đặc biệt là những người mắc bệnh phong.

4.2. Quan điểm về Đau khổ, Nghèo đói và Các vấn đề Xã hội

Mẹ Têrêsa đã đặc biệt nhấn mạnh phá thai là "kẻ hủy diệt hòa bình lớn nhất ngày nay. Bởi vì nếu một người mẹ có thể giết con mình - thì còn lại gì để tôi giết bạn và bạn giết tôi - không có gì ngăn cách."

Barbara Smoker của tạp chí chủ nghĩa nhân văn thế tục The Freethinker đã chỉ trích Mẹ Têrêsa sau khi bà được trao Giải Nobel Hòa bình, nói rằng việc bà thúc đẩy các giáo huấn đạo đức Công giáo về phá thai và tránh thai đã làm chệch hướng các quỹ từ các phương pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề của Ấn Độ. Tại Hội nghị Phụ nữ Thế giới lần thứ tư ở Bắc Kinh, Mẹ Têrêsa nói: "Tuy nhiên, chúng ta có thể hủy hoại món quà làm mẹ này, đặc biệt là bởi tội ác phá thai, nhưng cũng bởi việc nghĩ rằng những thứ khác như công việc hoặc địa vị quan trọng hơn tình yêu." Các nhóm ủng hộ phá thai cũng đã chỉ trích lập trường của Mẹ Têrêsa chống lại phá thai và tránh thai.

Navin B. Chawla chỉ ra rằng Mẹ Têrêsa không bao giờ có ý định xây dựng bệnh viện, mà là cung cấp một nơi mà những người bị từ chối nhập viện "ít nhất có thể chết một cách được an ủi và với một chút phẩm giá." Ông cũng phản bác những người chỉ trích Mẹ Têrêsa bằng cách nói rằng việc bà phải nhập viện định kỳ là do các nhân viên thúc giục chống lại mong muốn của bà và ông phủ nhận cáo buộc rằng bà đã tiến hành các cuộc cải đạo phi đạo đức. "Những người nhanh chóng chỉ trích Mẹ Têrêsa và sứ mệnh của bà, không thể hoặc không sẵn lòng làm bất cứ điều gì để giúp đỡ bằng chính đôi tay của mình."

Tương tự, Sơ Mary Prema Pierick, cựu Bề trên Tổng quyền của Dòng Thừa sai Bác ái, cũng tuyên bố rằng các nhà của Mẹ Têrêsa không bao giờ có ý định thay thế bệnh viện, mà là "những ngôi nhà dành cho những người không được chấp nhận vào bệnh viện... Nhưng nếu họ cần chăm sóc bệnh viện, thì chúng tôi phải đưa họ đến bệnh viện, và chúng tôi làm điều đó." Sơ Pierick cũng bác bỏ các cáo buộc rằng Mẹ Têrêsa cố ý nuôi dưỡng đau khổ, và khẳng định mục tiêu của hội dòng bà là giảm bớt đau khổ.

Linh mục Des Wilson, người đã đón tiếp bà ở Belfast vào năm 1971, lập luận rằng "Mẹ Têrêsa bằng lòng nhặt những mảnh vỡ buồn bã do một hệ thống chính trị và kinh tế tàn bạo để lại" và ông lưu ý rằng số phận của bà rất khác so với Tổng Giám mục Óscar Romero của El Salvador. Trong khi bà nhận được Giải Nobel, "Romero, người đã tấn công các nguyên nhân gây ra đau khổ cũng như nhặt những mảnh vỡ, đã bị bắn vào đầu."

5.1. Suy giảm Sức khỏe và Từ chức

Mẹ Têrêsa bị một cơn đau tim ở Roma vào năm 1983 khi bà đến thăm Giáo hoàng Gioan Phaolô II. Sau cơn đau tim thứ hai vào năm 1989, bà được cấy máy tạo nhịp tim. Năm 1991, sau một đợt viêm phổi ở Mexico, bà gặp thêm các vấn đề về tim. Mặc dù Mẹ Têrêsa đã đề nghị từ chức người đứng đầu Dòng Thừa sai Bác ái, nhưng trong một cuộc bỏ phiếu kín, các nữ tu của hội dòng đã bỏ phiếu để bà ở lại, và bà đã đồng ý tiếp tục.

Tháng 4 năm 1996, Mẹ Têrêsa bị ngã, gãy xương đòn, và bốn tháng sau bà bị sốt rét và suy tim trái. Mặc dù bà đã trải qua phẫu thuật tim, sức khỏe của bà rõ ràng đang suy giảm. Theo Tổng Giám mục Calcutta Henry Sebastian D'Souza, ông đã ra lệnh cho một linh mục thực hiện trừ tà (với sự cho phép của bà) khi bà lần đầu tiên nhập viện vì các vấn đề về tim vì ông nghĩ bà có thể bị tấn công bởi ma quỷ. Vào ngày 13 tháng 3 năm 1997, Mẹ Têrêsa từ chức người đứng đầu Dòng Thừa sai Bác ái. Bà qua đời vào ngày 5 tháng 9 cùng năm.

5.2. Tang lễ và Phản ứng

Mẹ Têrêsa được quàn tại Nhà thờ St. Thomas, Kolkata ở Calcutta trong một tuần trước khi tang lễ của bà diễn ra. Bà đã nhận được một tang lễ cấp nhà nước từ chính phủ Ấn Độ để bày tỏ lòng biết ơn đối với những đóng góp của bà cho người nghèo thuộc mọi tôn giáo trong nước. Hồng y Quốc vụ khanh Angelo Sodano, đại diện của Giáo hoàng, đã đọc bài giảng trong buổi lễ.

Cái chết của Mẹ Têrêsa đã được cả cộng đồng thế tục và tôn giáo tiếc thương. Thủ tướng Pakistan Nawaz Sharif gọi bà là "một cá nhân hiếm có và độc đáo, người đã sống lâu vì những mục đích cao cả hơn. Sự cống hiến trọn đời của bà cho việc chăm sóc người nghèo, người bệnh và người kém may mắn là một trong những tấm gương cao quý nhất về sự phục vụ nhân loại." Theo cựu Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Javier Pérez de Cuéllar, "Bà là Liên Hợp Quốc. Bà là hòa bình trên thế giới."

6.1. Công nhận Phép lạ và Tuyên Chân phước

Sau khi Mẹ Têrêsa qua đời vào năm 1997, Tòa Thánh bắt đầu quá trình tuyên chân phước (bước thứ hai trong ba bước hướng tới phong thánh) và Brian Kolodiejchuk được bổ nhiệm làm người thỉnh nguyện bởi Tổng giáo phận Công giáo Rôma Calcutta. Mặc dù ông nói: "Chúng tôi không cần phải chứng minh rằng bà ấy hoàn hảo hay không bao giờ mắc lỗi", ông phải chứng minh rằng đức hạnh của Mẹ Têrêsa là anh hùng. Kolodiejchuk đã đệ trình 76 tài liệu, tổng cộng 35.000 trang, dựa trên các cuộc phỏng vấn với 113 nhân chứng được yêu cầu trả lời 263 câu hỏi.

Quá trình phong thánh yêu cầu tài liệu về một phép lạ do sự cầu bầu của vị thánh tương lai. Năm 2002, Vatican đã công nhận là một phép lạ việc chữa lành một khối u trong bụng của Monica Besra, một phụ nữ Ấn Độ, sau khi đeo một chiếc mề đay có hình Teresa. Theo Besra, một tia sáng phát ra từ bức ảnh và khối u ung thư của bà đã được chữa khỏi; tuy nhiên, chồng bà và một số nhân viên y tế của bà lại nói rằng việc điều trị y tế thông thường đã loại bỏ khối u. Ranjan Mustafi, người nói với The New York Times rằng ông đã điều trị cho Besra, cho biết khối u là do bệnh lao: "Đó không phải là một phép lạ... Bà ấy đã uống thuốc trong chín tháng đến một năm." Mặc dù Monica tin vào phép lạ, chồng Besra lại nói: "Vợ tôi được chữa khỏi bởi các bác sĩ chứ không phải bởi bất kỳ phép lạ nào... Phép lạ này là một trò lừa bịp." Besra nói rằng hồ sơ y tế của bà, bao gồm siêu âm, đơn thuốc và ghi chú của bác sĩ, đã bị Sơ Betta của Dòng Thừa sai Bác ái tịch thu. Theo Time, các cuộc gọi đến Sơ Betta và văn phòng của Sơ Nirmala (người kế nhiệm Teresa làm người đứng đầu hội dòng) đều không nhận được bình luận. Các quan chức tại Bệnh viện Balurghat, nơi Besra tìm kiếm điều trị y tế, cho biết họ bị hội dòng gây áp lực để gọi việc chữa khỏi của bà là kỳ diệu.

Trong quá trình tuyên chân phước và phong thánh của Mẹ Têrêsa, Vatican đã nghiên cứu những lời chỉ trích đã được xuất bản và chưa được xuất bản về cuộc đời và công việc của bà. Christopher Hitchens và Chatterjee (tác giả cuốn The Final Verdict, một cuốn sách chỉ trích Mẹ Têrêsa) đã phát biểu trước tòa án; theo các quan chức Vatican, các cáo buộc được đưa ra đã được Bộ Tuyên Thánh điều tra. Nhóm này không tìm thấy trở ngại nào đối với việc phong thánh của Mẹ Têrêsa, và đã ban hành nihil obstat vào ngày 21 tháng 4 năm 1999. Vì những cuộc tấn công vào bà, một số nhà văn Công giáo đã gọi bà là dấu hiệu của sự mâu thuẫn. Mẹ Têrêsa được tuyên chân phước vào ngày 19 tháng 10 năm 2003 và được người Công giáo biết đến với danh hiệu "Chân phước".

6.2. Tuyên Thánh

Vào ngày 17 tháng 12 năm 2015, Văn phòng Báo chí Vatican xác nhận rằng Giáo hoàng Phanxicô đã công nhận phép lạ thứ hai được cho là của Mẹ Têrêsa: sự chữa lành của một người đàn ông Brasil bị nhiều u não vào năm 2008. Phép lạ này lần đầu tiên được các quan chức quản lý vụ án chú ý trong các sự kiện của Ngày Giới trẻ Thế giới 2013 khi Giáo hoàng ở Brazil vào tháng 7 năm đó. Một cuộc điều tra sau đó đã diễn ra ở Brazil từ ngày 19 đến 26 tháng 6 năm 2015, sau đó được chuyển đến Bộ Tuyên Thánh, nơi đã ban hành sắc lệnh công nhận cuộc điều tra đã hoàn tất.

Giáo hoàng Phanxicô đã tuyên thánh cho bà trong một buổi lễ vào ngày 4 tháng 9 năm 2016 tại Quảng trường Thánh Phêrô ở Thành phố Vatican. Hàng chục ngàn người đã chứng kiến buổi lễ, bao gồm 15 phái đoàn chính phủ và 1.500 người vô gia cư từ khắp Ý. Buổi lễ được truyền hình trực tiếp trên kênh Vatican và phát trực tuyến; Skopje, quê hương của Mẹ Têrêsa, đã công bố một tuần lễ kỷ niệm việc phong thánh của bà. Tại Ấn Độ, một Thánh lễ đặc biệt đã được Dòng Thừa sai Bác ái cử hành tại Calcutta.

Vào ngày 4 tháng 9 năm 2017, trong một buổi lễ kỷ niệm 1 năm ngày phong thánh của bà, Sơ Mary Prema Pierick, Bề trên Tổng quyền của Dòng Thừa sai Bác ái, đã thông báo rằng Mẹ Têrêsa sẽ được phong làm đồng bảo trợ của Tổng giáo phận Công giáo Rôma Calcutta trong một Thánh lễ tại Nhà thờ Mân Côi, Kolkata vào ngày 6 tháng 9 năm 2017. Vào ngày 5 tháng 9 năm 2017, Tổng Giám mục Thomas D'Souza, người đứng đầu Tổng giáo phận Công giáo Rôma Calcutta, đã xác nhận rằng Mẹ Têrêsa sẽ được phong làm đồng bảo trợ của Giáo phận Calcutta, cùng với Phanxicô Xaviê. Vào ngày 6 tháng 9 năm 2017, khoảng 500 người đã tham dự Thánh lễ tại một nhà thờ nơi Dominique Gomes, Tổng đại diện địa phương, đã đọc sắc lệnh phong bà làm vị thánh bảo trợ thứ hai của tổng giáo phận. Buổi lễ cũng do D'Souza và đại sứ Vatican tại Ấn Độ, Giambattista Diquattro, chủ trì, người đã dẫn dắt Thánh lễ và khánh thành một bức tượng đồng trong nhà thờ của Mẹ Têrêsa bế một đứa trẻ.

Giáo hội Công giáo đã tuyên bố Thánh Phanxicô Xaviê là vị thánh bảo trợ đầu tiên của Calcutta vào năm 1986.

7.1. Chất lượng Chăm sóc Y tế và Vệ sinh

Theo một bài báo của các học giả Canada Serge Larivée, Geneviève Chénard và Carole Sénéchal, các phòng khám của Mẹ Têrêsa đã nhận được hàng triệu đô la quyên góp nhưng lại thiếu chăm sóc y tế, chẩn đoán có hệ thống, dinh dưỡng cần thiết và đủ thuốc giảm đau cho những người bị đau.

Theo ý kiến của ba học giả này, "Mẹ Têrêsa tin rằng người bệnh phải chịu đau khổ như Chúa Kitô trên thập tự giá". Người ta nói rằng số tiền bổ sung có thể đã thay đổi sức khỏe của người nghèo trong thành phố bằng cách tạo ra các cơ sở chăm sóc giảm nhẹ tiên tiến.

Một trong những người chỉ trích Mẹ Têrêsa thẳng thắn nhất là nhà báo người Anh Christopher Hitchens, người đã viết trong một bài báo năm 2003: "Điều này đưa chúng ta trở lại sự tham nhũng thời trung cổ của nhà thờ, nơi bán ân xá cho người giàu trong khi rao giảng địa ngục và sự tiết chế cho người nghèo. [Mẹ Têrêsa] không phải là bạn của người nghèo. Bà là bạn của sự nghèo đói. Bà nói rằng đau khổ là một món quà từ Chúa. Bà đã dành cả cuộc đời mình để chống lại phương thuốc duy nhất được biết đến cho nghèo đói, đó là trao quyền cho phụ nữ và giải phóng họ khỏi một phiên bản chăn nuôi của sự sinh sản bắt buộc." Hitchens cáo buộc bà đạo đức giả vì đã chọn phương pháp điều trị tiên tiến cho bệnh tim của mình. Hitchens nói rằng "ý định của bà không phải là giúp đỡ mọi người" và bà đã nói dối các nhà tài trợ về cách sử dụng các khoản đóng góp của họ. "Chính khi nói chuyện với bà mà tôi phát hiện ra, và bà đã đảm bảo với tôi, rằng bà không làm việc để giảm nghèo đói. Bà làm việc để mở rộng số lượng người Công giáo. Bà theo đuổi, 'Tôi không phải là một nhân viên xã hội. Tôi không làm điều đó vì lý do này. Tôi làm điều đó vì Chúa Kitô. Tôi làm điều đó vì nhà thờ'."

Những lời chỉ trích đối với Mẹ Têrêsa đã bị những người khác thách thức và bác bỏ.

7.2. Nghi vấn về Cải đạo và Quan điểm Xã hội

Navin B. Chawla chỉ ra rằng Mẹ Têrêsa không bao giờ có ý định xây dựng bệnh viện, mà là cung cấp một nơi mà những người bị từ chối nhập viện "ít nhất có thể chết một cách được an ủi và với một chút phẩm giá." Ông cũng phản bác những người chỉ trích Mẹ Têrêsa bằng cách nói rằng việc bà phải nhập viện định kỳ là do các nhân viên thúc giục chống lại mong muốn của bà và ông phủ nhận cáo buộc rằng bà đã tiến hành các cuộc cải đạo phi đạo đức. "Những người nhanh chóng chỉ trích Mẹ Têrêsa và sứ mệnh của bà, không thể hoặc không sẵn lòng làm bất cứ điều gì để giúp đỡ bằng chính đôi tay của mình."

Tương tự, Sơ Mary Prema Pierick, cựu Bề trên Tổng quyền của Dòng Thừa sai Bác ái, cũng tuyên bố rằng các nhà của Mẹ Têrêsa không bao giờ có ý định thay thế bệnh viện, mà là "những ngôi nhà dành cho những người không được chấp nhận vào bệnh viện... Nhưng nếu họ cần chăm sóc bệnh viện, thì chúng tôi phải đưa họ đến bệnh viện, và chúng tôi làm điều đó." Sơ Pierick cũng bác bỏ các cáo buộc rằng Mẹ Têrêsa cố ý nuôi dưỡng đau khổ, và khẳng định mục tiêu của hội dòng bà là giảm bớt đau khổ.

Linh mục Des Wilson, người đã đón tiếp bà ở Belfast vào năm 1971, lập luận rằng "Mẹ Têrêsa bằng lòng nhặt những mảnh vỡ buồn bã do một hệ thống chính trị và kinh tế tàn bạo để lại" và ông lưu ý rằng số phận của bà rất khác so với Tổng Giám mục Óscar Romero của El Salvador. Trong khi bà nhận được Giải Nobel, "Romero, người đã tấn công các nguyên nhân gây ra đau khổ cũng như nhặt những mảnh vỡ, đã bị bắn vào đầu."

7.3. Quan hệ với các Nhân vật Gây tranh cãi và Vấn đề Tài chính

Mẹ Têrêsa bị chỉ trích vì ngụ ý ủng hộ các nhà độc tài như Duvalier và các doanh nhân tham nhũng như Charles Keating và Robert Maxwell; bà đã viết thư cho thẩm phán trong phiên tòa của Keating yêu cầu khoan hồng.

Năm 1994, Mẹ Têrêsa lập luận rằng các cáo buộc lạm dụng tình dục chống lại linh mục Dòng Tên Donald McGuire là không đúng sự thật. Khi ông này bị kết tội lạm dụng tình dục nhiều trẻ em vào năm 2006, việc Mẹ Têrêsa bảo vệ ông đã bị chỉ trích.

8.1. Các Hoạt động Tưởng niệm và Ảnh hưởng Xã hội

Vào thời điểm bà qua đời, Dòng Thừa sai Bác ái có hơn 4.000 nữ tu và một hội huynh đệ liên kết gồm 300 thành viên, điều hành 610 sứ mệnh tại 123 quốc gia. Các sứ mệnh này bao gồm các nhà tế bần và nhà dành cho người nhiễm HIV/AIDS, người mắc bệnh phong và lao, các bếp ăn từ thiện, các chương trình tư vấn cho trẻ em và gia đình, các trại trẻ mồ côi và trường học. Dòng Thừa sai Bác ái đã được hỗ trợ bởi hơn một triệu cộng tác viên vào những năm 1990.

Mẹ Têrêsa đã được tưởng niệm bằng các bảo tàng và được đặt tên là vị thánh bảo trợ của một số nhà thờ. Nhiều tòa nhà, con đường và khu phức hợp đã được đặt theo tên bà, bao gồm cả Sân bay Quốc tế Tirana Nënë Tereza của Albania. Ngày Mẹ Têrêsa (Dita e Nënë Terezës^Albanian), ngày 5 tháng 9, là một ngày lễ công cộng ở Albania. Năm 2009, Nhà tưởng niệm Mẹ Têrêsa được mở tại quê hương Skopje của bà, Bắc Macedonia. Nhà thờ Chân phước Mẹ Têrêsa ở Pristina, Kosovo, được đặt tên để vinh danh bà. Việc phá dỡ một tòa nhà trường trung học lịch sử để nhường chỗ cho công trình mới ban đầu đã gây tranh cãi trong cộng đồng địa phương, nhưng trường trung học sau đó đã được chuyển đến một khuôn viên mới, rộng rãi hơn. Được cung hiến vào ngày 5 tháng 9 năm 2017, đây trở thành nhà thờ đầu tiên vinh danh Mẹ Têrêsa và là nhà thờ thứ hai còn tồn tại ở Kosovo.

Đại học Phụ nữ Mẹ Têrêsa, ở Kodaikanal, được thành lập vào năm 1984 như một trường đại học công lập bởi chính phủ Tamil Nadu. Viện Sau đại học và Nghiên cứu Khoa học Sức khỏe Mẹ Têrêsa, ở Pondicherry, được thành lập vào năm 1999 bởi chính phủ Puducherry. Tổ chức từ thiện Sevalaya điều hành Nhà trẻ em gái Mẹ Têrêsa, cung cấp thức ăn, quần áo, chỗ ở và giáo dục miễn phí cho các bé gái nghèo và mồ côi gần làng Kasuva bị thiếu thốn ở Tamil Nadu. Một số bài viết tưởng niệm của người viết tiểu sử Mẹ Têrêsa, Navin Chawla, đã xuất hiện trên các báo và tạp chí Ấn Độ. Đường sắt Ấn Độ đã giới thiệu "Mother Express", một chuyến tàu mới được đặt tên theo Mẹ Têrêsa, vào ngày 26 tháng 8 năm 2010 để kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bà. Chính phủ Tamil Nadu đã tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh Mẹ Têrêsa vào ngày 4 tháng 12 năm 2010 tại Chennai, do thủ hiến M. Karunanidhi đứng đầu. Bắt đầu từ ngày 5 tháng 9 năm 2013, ngày giỗ của bà đã được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc chỉ định là Ngày Quốc tế Bác ái.

Năm 2012, Mẹ Têrêsa được xếp hạng thứ 5 trong cuộc thăm dò ý kiến "Người Ấn Độ vĩ đại nhất" của tạp chí Outlook Ấn Độ. Đại học Ave Maria ở Ave Maria, Florida là nơi đặt Bảo tàng Mẹ Têrêsa.

8.2. Miêu tả trong Văn hóa Đại chúng

Mẹ Têrêsa đã được miêu tả rộng rãi trong nhiều tác phẩm văn hóa đại chúng:

• Phim tài liệu và sách:**
  • Mẹ Têrêsa là chủ đề của bộ phim tài liệu BBC năm 1969 và cuốn sách năm 1971, Something Beautiful for God, cả hai đều do Malcolm Muggeridge thực hiện. Bộ phim được cho là đã thu hút sự chú ý của thế giới phương Tây đến Mẹ Têrêsa.
  • Bộ phim tài liệu năm 1994 của Christopher Hitchens, Hell's Angel, lập luận rằng Mẹ Têrêsa đã thúc giục người nghèo chấp nhận số phận của họ; người giàu được miêu tả là được Chúa ưu ái. Đây là tiền thân của bài luận của Hitchens, The Missionary Position: Mother Teresa in Theory and Practice.
  • Mother of The Century (2001) và Mother Teresa (2002) là các bộ phim tài liệu ngắn về cuộc đời và công việc của Mẹ Têrêsa giữa những người nghèo ở Ấn Độ, do Amar Kumar Bhattacharya đạo diễn. Chúng được sản xuất bởi Phân ban Phim Ấn Độ của Chính phủ Ấn Độ.
  • Mother Teresa: No Greater Love (2022) là một bộ phim tài liệu có quyền tiếp cận độc đáo đến các kho lưu trữ thể chế và cách thức tầm nhìn của bà để phục vụ Chúa Kitô giữa những người nghèo đang được thực hiện thông qua Dòng Thừa sai Bác ái.
  • Phim và truyền hình:**
    • Mẹ Têrêsa xuất hiện trong Bible Ki Kahaniyan, một loạt phim truyền hình Thiên chúa giáo Ấn Độ dựa trên Kinh thánh được phát sóng trên DD National vào đầu những năm 1990. Bà đã giới thiệu một số tập, nêu bật tầm quan trọng của thông điệp Kinh thánh.
    • Geraldine Chaplin đóng vai Mẹ Têrêsa trong Mother Teresa: In the Name of God's Poor, bộ phim đã nhận được giải thưởng Liên hoan phim Nghệ thuật năm 1997.
    • Bà được Olivia Hussey thủ vai trong một miniseries truyền hình Ý năm 2003, Mother Teresa of Calcutta. Được phát hành lại vào năm 2007, bộ phim đã nhận được giải thưởng CAMIE.
    • Mẹ Têrêsa được Juliet Stevenson thủ vai trong bộ phim năm 2014 The Letters, dựa trên những bức thư của bà gửi cho linh mục Vatican Celeste van Exem.
    • Mẹ Têrêsa, do Cara Francis thủ vai FantasyGrandma, đã đấu rap với Sigmund Freud trong Epic Rap Battles of History, một loạt phim hài rap trên YouTube do Nice Peter và Epic Lloyd tạo ra. Bản rap được phát hành trên YouTube vào ngày 22 tháng 9 năm 2019.
    • Trong bộ phim hoạt hình năm 2020 Soul, Mẹ Têrêsa xuất hiện ngắn gọn với tư cách là một trong những người cố vấn trong quá khứ của 22.
    • Mother Teresa & Me (hoặc Kavita & Teresa), một bộ phim năm 2022 của đạo diễn Ấn Độ-Thụy Sĩ Kamal Musale, giới thiệu công việc của bà giữa những người nghèo và thiếu thốn ở Calcutta và di sản cũng như nguồn cảm hứng mà bà đã để lại. Bà được Jacqueline Fritschi-Cornaz thủ vai trong phim.
    • Sân khấu:**
      • Teresa, la Obra en Musical là một vở nhạc kịch Argentina năm 2004 dựa trên cuộc đời của Mẹ Têrêsa.