Ole Einar Bjørndalen

1.1. Thời thơ ấu và giáo dục

Bjørndalen sinh ngày 27 tháng 1 năm 1974 tại Drammen, Buskerud, Na Uy, và lớn lên tại một trang trại ở Simostranda. Anh là con thứ tư trong gia đình có năm anh chị em; một trong số đó là anh trai Dag Bjørndalen, cũng là một vận động viên biathlon nổi tiếng. Năm 16 tuổi, Bjørndalen rời nhà để theo đuổi sự nghiệp thể thao tại một học viện thể thao ở Geilo. Ban đầu, anh tập luyện cả trượt tuyết băng đồng và biathlon, nhưng sau một năm, anh quyết định tập trung hoàn toàn vào biathlon.

1.2. Sự nghiệp thiếu niên

Bước ngoặt đầu tiên của Bjørndalen đến vào năm 1992, khi anh giành huy chương đồng trong nội dung đồng đội tại Giải vô địch Biathlon trẻ thế giới tổ chức ở Canmore, Canada. Một năm sau, vào năm 1993, ở tuổi 19, anh thực sự gây chú ý khi giành 3 trong 4 huy chương vàng có thể tại Giải vô địch Biathlon trẻ thế giới ở Ruhpolding, Đức, bao gồm các nội dung cá nhân, sprint và đồng đội. Thành tích ấn tượng này giúp anh được chọn vào đội tuyển Na Uy tham dự Thế vận hội Mùa đông 1994, bất chấp việc phải cạnh tranh với những vận động viên biathlon kỳ cựu như Eirik Kvalfoss.

1.3. Bước vào thể thao chuyên nghiệp

Sau thành công rực rỡ ở cấp độ thiếu niên, Bjørndalen đã có màn ra mắt tại World Cup Biathlon vào năm 1993. Bước đột phá thực sự của anh đến vào năm 1994, khi anh lần đầu tiên lọt vào bục trao giải World Cup trong một cuộc đua sprint tại Bad Gastein, Áo. Anh đã tham gia Thế vận hội Mùa đông Lillehammer 1994 được tổ chức tại quê nhà Na Uy, nhưng thành tích tốt nhất của anh là vị trí thứ 28 ở nội dung sprint. Chiến thắng lớn đầu tiên của anh diễn ra vào ngày 11 tháng 1 năm 1996, trong một cuộc thi cá nhân tại Antholz-Anterselva, Ý.

2.1. Thành công ban đầu ở World Cup và ra mắt Olympic

Sau khi ra mắt World Cup vào năm 1993 và lần đầu lên bục vinh quang vào năm 1994, Bjørndalen tiếp tục xây dựng nền tảng vững chắc cho sự nghiệp. Trong mùa giải World Cup 1994-95, anh cán đích ở vị trí thứ tư chung cuộc, và năm sau đó, anh giành chiến thắng cá nhân đầu tiên vào tháng 1 năm 1996 tại Antholz-Anterselva. Mùa giải 1996-97 chứng kiến anh giành vị trí Á quân tổng thể World Cup. Anh lần đầu tiên tham dự Thế vận hội Mùa đông tại Lillehammer vào năm 1994, nơi anh đạt vị trí thứ 28 ở nội dung sprint và thứ 7 ở nội dung tiếp sức đồng đội.

2.2. Giai đoạn thống trị và thành tích Olympic vượt trội (1998-2002)

Giai đoạn này đánh dấu sự vươn lên mạnh mẽ của Bjørndalen, biến anh thành một thế lực thống trị trong môn biathlon.

Tại Thế vận hội Mùa đông Nagano 1998 ở Nhật Bản, anh đã giành huy chương vàng ở nội dung sprint 10 NaN Q km và huy chương bạc ở nội dung tiếp sức 4x7,5 NaN Q km. Cùng trong mùa giải này, ở tuổi 24, anh đã giành chức vô địch World Cup tổng thể lần đầu tiên, trở thành vận động viên đầu tiên trong lịch sử biathlon giành được ba danh hiệu lớn trong một mùa giải: huy chương vàng Giải vô địch thế giới (nội dung đồng đội), huy chương vàng Olympic và chức vô địch World Cup tổng thể. Anh tiếp tục duy trì phong độ cao, giành vị trí Á quân tổng thể World Cup trong ba mùa giải tiếp theo và hạng ba vào mùa 2001-02.

Đỉnh cao sự nghiệp của Bjørndalen đến tại Thế vận hội Mùa đông Salt Lake City 2002 ở Hoa Kỳ. Anh đã tạo nên lịch sử khi trở thành vận động viên biathlon duy nhất và đầu tiên giành chiến thắng ở tất cả bốn nội dung cá nhân (sprint, pursuit, cá nhân, và tiếp sức) trong cùng một kỳ Thế vận hội. Điều này cũng biến anh thành vận động viên Olympic Mùa đông thứ ba giành bốn huy chương vàng tại một kỳ Đại hội và là vận động viên biathlon đầu tiên giành hơn hai huy chương vàng tại một kỳ Thế vận hội. Thành tích này còn đáng nể hơn khi anh đã giành chiến thắng ở cả ba cuộc thi thử nghiệm Olympic tại Salt Lake City vào năm trước. Trong cuộc thi cá nhân 20 NaN Q km tại Salt Lake City, dù mắc lỗi hai lần khi bắn, Bjørndalen vẫn về đích với huy chương vàng, vượt qua đối thủ Frank Luck của Đức, người bắn sạch bia. Điều này đã làm nổi bật tốc độ trượt tuyết vượt trội của anh, đến mức một huấn luyện viên người Đức từng nói: "Hoặc là một vận động viên bắn trúng tất cả các mục tiêu, hoặc là Bjørndalen sẽ giành chiến thắng".

2.3. Tiếp nối thành công (2003-2009)

Sau thành công vang dội ở Salt Lake City, Bjørndalen tiếp tục gặt hái nhiều vinh quang. Anh giành thêm năm chức vô địch World Cup tổng thể vào các mùa 2002-03, 2004-05, 2005-06, 2007-08 và 2008-09. Điều này nâng tổng số danh hiệu World Cup tổng thể của anh lên sáu, một kỷ lục vào thời điểm đó.

Tại Thế vận hội Mùa đông Torino 2006 ở Ý, Bjørndalen giành ba huy chương (hai bạc và một đồng) từ năm nội dung thi đấu. Anh cũng tiếp tục thống trị Giải vô địch Biathlon Thế giới, giành thêm bốn huy chương vàng tại Giải vô địch thế giới 2005 ở Hochfilzen, Áo (các nội dung sprint, pursuit, mass start và tiếp sức). Vào năm 2007, anh giành thêm hai huy chương vàng thế giới (sprint và pursuit) và một huy chương bạc (tiếp sức) tại Giải vô địch thế giới ở Antholz-Anterselva.

Tại Giải vô địch Biathlon Thế giới 2009 ở Pyeongchang, Hàn Quốc, Bjørndalen tiếp tục thể hiện phong độ đỉnh cao, giành thêm bốn huy chương vàng (cá nhân 20 NaN Q km, sprint 10 NaN Q km, pursuit 12,5 NaN Q km và tiếp sức 4 × 7,5 NaN Q km). Trong cuộc thi pursuit 12,5 NaN Q km nam, Bjørndalen cùng ít nhất 15 đối thủ khác đã vô tình trượt sai đường ngay từ đầu vòng đua do đánh dấu kém. Sau khi rời vạch xuất phát, các vận động viên đã trượt qua một cây cầu thay vì trượt bên cạnh nó, đó mới là đường đúng. Ban giám khảo đã quyết định phạt tất cả các vận động viên này một phút thời gian, sau khi đội Nga khiếu nại. Tuy nhiên, một khiếu nại khác từ bảy quốc gia thành viên khác đã dẫn đến việc Ban giám khảo phúc thẩm đảo ngược kết quả ban đầu, xác nhận chiến thắng của Bjørndalen.

Vào tháng 2 năm 2009, khi giành chiến thắng World Cup cá nhân lần thứ 87, anh đã vượt qua Ingemar Stenmark để trở thành vận động viên trượt tuyết có số lần chiến thắng World Cup nhiều nhất trong lịch sử.

2.4. Các kỳ Olympic sau này (2010-2014)

Tại Thế vận hội Mùa đông Vancouver 2010 ở Canada, Bjørndalen trở thành vận động viên biathlon thành công nhất trong lịch sử Thế vận hội Mùa đông, vượt qua kỷ lục chín huy chương Olympic mà anh từng chia sẻ với Uschi Disl của Đức. Anh đã giành huy chương vàng cùng đội tuyển Na Uy ở nội dung tiếp sức 4 × 7,5 NaN Q km, đây là lần thứ hai Na Uy giành được danh hiệu này (lần trước là tại Thế vận hội Mùa đông 2002, cũng do Bjørndalen là thành viên chủ chốt). Với chiến thắng này, anh trở thành vận động viên Olympic Mùa đông giành nhiều huy chương thứ hai mọi thời đại và là một trong hai vận động viên duy nhất giành 11 huy chương tại Thế vận hội Mùa đông.

Ở tuổi 40, Bjørndalen tiếp tục tham dự Thế vận hội Mùa đông Sochi 2014 ở Nga. Anh đã giành huy chương vàng ở nội dung sprint 10 NaN Q km nam, trở thành vận động viên lớn tuổi nhất từng giành huy chương vàng cá nhân tại Thế vận hội Mùa đông. Với chiến thắng này, anh đã cân bằng kỷ lục 12 huy chương Olympic Mùa đông của đồng hương Bjørn Dæhlie. Sau đó, anh đã vượt qua Dæhlie bằng cách giành huy chương vàng thứ hai của mình tại Thế vận hội Sochi, trong nội dung tiếp sức hỗn hợp của đội tuyển Na Uy, nâng tổng số huy chương Olympic của anh lên 13, chính thức trở thành vận động viên giành nhiều huy chương nhất trong lịch sử Thế vận hội Mùa đông (kỷ lục này sau đó bị Marit Bjørgen phá vỡ tại Thế vận hội Mùa đông 2018).

2.5. Các mùa giải cuối cùng và giải nghệ

Vào tháng 1 năm 2018, giám đốc thể thao biathlon Na Uy, Arne Botnan, thông báo rằng Bjørndalen sẽ không được chọn vào đội tuyển tham dự Thế vận hội Mùa đông 2018 sau khi anh không đạt được tiêu chuẩn lọt vào top sáu trong một cuộc đua World Cup trước thời hạn Hiệp hội Biathlon Na Uy công bố danh sách đội tuyển Olympic. Mặc dù vậy, anh vẫn đến Pyeongchang và được cấp phép tham gia đoàn Olympic Belarus với tư cách huấn luyện viên để hỗ trợ vợ mình, Darya Domracheva.

Vào ngày 3 tháng 4 năm 2018, Bjørndalen chính thức tuyên bố giải nghệ khỏi sự nghiệp thi đấu, giải thích rằng phong độ của anh đã bị ảnh hưởng nhiều lần trong mùa giải trước đó do các vấn đề về tim mạch.

4.1. Sự nghiệp huấn luyện

Vào tháng 9 năm 2019, Bjørndalen và vợ anh, Darya Domracheva, đã được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng và huấn luyện viên đội nữ cho đội tuyển biathlon Trung Quốc. Vai trò này đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong sự nghiệp của anh, từ một vận động viên huyền thoại sang một nhà chiến lược và người dẫn dắt tài năng trẻ.

7.1. Các kỷ lục và thành tích

Bjørndalen là vận động viên biathlon thành công nhất mọi thời đại tại Giải vô địch Biathlon Thế giới, với tổng cộng 45 huy chương, bao gồm 20 huy chương vàng, 14 huy chương bạc và 11 huy chương đồng.

Anh giữ kỷ lục 95 chiến thắng cá nhân tại World Cup Biathlon và 1 chiến thắng tại World Cup Trượt tuyết băng đồng, tổng cộng là 96 chiến thắng tại World Cup.

Với 13 huy chương Thế vận hội Mùa đông (8 vàng, 4 bạc, 1 đồng), anh đã từng giữ kỷ lục là vận động viên giành nhiều huy chương nhất tại Thế vận hội Mùa đông (kỷ lục này sau đó bị Marit Bjørgen phá vỡ). Anh là vận động viên biathlon duy nhất từng giành chiến thắng ở tất cả các nội dung biathlon cá nhân trong một kỳ Thế vận hội Mùa đông duy nhất (Thế vận hội Mùa đông 2002 tại Salt Lake City).

Anh đã giành chức vô địch World Cup tổng thể sáu lần, và đạt thành tích lọt vào top ba của bảng xếp hạng World Cup tổng thể trong 13 mùa giải liên tiếp, từ mùa 1996-97 đến 2008-09.

Các danh hiệu World Cup nhỏ của anh bao gồm:

• 9 lần vô địch World Cup Sprint
• 5 lần vô địch World Cup Pursuit
• 5 lần vô địch World Cup Mass Start
• 1 lần vô địch World Cup cá nhân
• 11 lần vô địch World Cup tiếp sức
• 4 lần vô địch World Cup tiếp sức hỗn hợp
• 10 lần vô địch Cúp Quốc gia
• Anh cũng đã giành 44 huy chương vàng tại Giải vô địch Na Uy, trong đó có 30 huy chương vàng tại các sự kiện mùa đông (20 cá nhân, 10 tiếp sức/đồng đội) và 14 huy chương vàng cá nhân tại các sự kiện mùa hè.

7.2. Tác động đến môn thể thao

Bjørndalen được mệnh danh là "Vua Biathlon" không chỉ vì số lượng huy chương khổng lồ mà còn vì phong cách thi đấu và sự ảnh hưởng của anh đối với môn thể thao này. Anh nổi tiếng với tốc độ trượt tuyết vượt trội, thường có thể bù đ đắp cho những lỗi bắn súng. Sau này, anh đã nỗ lực cải thiện kỹ năng bắn súng của mình, biến anh từ một vận động viên "liều lĩnh" trở thành một nhà vô địch toàn diện. Câu chuyện tại Thế vận hội Salt Lake City 2002, nơi anh giành vàng dù bắn trượt hai phát, đã minh chứng cho khả năng trượt tuyết phi thường của anh và tầm ảnh hưởng của anh đến các chiến thuật thi đấu trong biathlon. Anh đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ vận động viên và góp phần nâng cao sự phổ biến của biathlon trên toàn cầu.

9.1. Thế vận hội Mùa đông

13 huy chương (8 vàng, 4 bạc, 1 đồng)

*Nội dung Pursuit lần đầu được thêm vào năm 2002, Mass Start vào năm 2006 và Mixed Relay vào năm 2014.

9.2. Giải vô địch thế giới

45 huy chương (20 vàng, 14 bạc, 11 đồng)

*Nội dung Đồng đội được loại bỏ vào năm 1998, Pursuit được thêm vào năm 1997, Mass Start vào năm 1999 và Mixed Relay vào năm 2005.

9.3. Kỷ lục tổng thể

*Kết quả trong tất cả các cuộc đua World Cup của IBU.

9.4. Giải vô địch trẻ/thiếu niên thế giới

9.5. World Cup

*Nội dung Pursuit được thêm vào mùa giải 1996-97, và Mass Start được thêm vào mùa giải 1998-99.

9.6. Chiến thắng cá nhân

95 chiến thắng (36 Sprint, 37 Pursuit, 8 Cá nhân, 14 Mass start); một chiến thắng tại Thế vận hội Mùa đông 2014 không được tính là chiến thắng World Cup.

9.7. Thống kê bắn súng

Bjørndalen là một xạ thủ vững vàng, mặc dù nhìn chung anh không nằm trong top 20 xạ thủ giỏi nhất. Trong mùa giải 2005-06, Bjørndalen đạt tỷ lệ bắn trúng 84%, bắn trúng 292/345 mục tiêu có thể, xếp thứ 36 về độ chính xác bắn súng. Tỷ lệ bắn nằm và đứng của anh gần như giống hệt nhau, 146/172 ở tư thế nằm và 146/173 ở tư thế đứng. Trong các nội dung cá nhân, anh bắn trúng 92% ở nội dung cá nhân, 89% ở sprint, 96% ở pursuit, 93% ở mass start và 96% ở tiếp sức.

Trong mùa giải 2004-05, Bjørndalen là xạ thủ tốt thứ 16 với tỷ lệ thành công 85%, đứng thứ hai trong số các vận động viên Na Uy, sau Egil Gjelland. Anh bắn trúng 331/364 mục tiêu có thể. Giống như hầu hết các vận động viên biathlon, tư thế bắn nằm của anh tốt hơn nhiều so với tư thế bắn đứng, anh bắn trúng 169/180 (92%) ở tư thế nằm và 163/184 (81%) ở tư thế đứng. Anh đạt trung bình 88% ở nội dung cá nhân, sprint và tiếp sức, 91% ở mass start nhưng chỉ 79% ở pursuit. Trong sự nghiệp của mình, vào các mùa 1999-00 anh đạt trung bình 82%, 2000-01 là 78%, 2001-02 là 74%, 2002-03 là 86% và 2003-04 anh bắn trúng 80% mục tiêu, tuy nhiên trong năm năm đó, tỷ lệ bắn đứng của anh bằng hoặc tốt hơn tỷ lệ bắn nằm. So với đối thủ lớn nhất của anh, Raphaël Poirée đạt trung bình 87% vào 2004-05 và 86% vào 2005-06. Nikolay Kruglov là xạ thủ tốt nhất vào 2004-05 với tỷ lệ thành công 91%, với Ricco Groß đứng thứ hai với 89%, và vào 2005, Julien Robert là tốt nhất với trung bình 93% và Groß lại đứng thứ hai với 91%.

10.1. Thế vận hội Olympic

10.2. Giải vô địch thế giới

10.3. World Cup