1. Thông tin cá nhân
Mohammed Tlili ben Abdallah, hay Mohamed Gammoudi, sinh ngày 11 tháng 2 năm 1938 tại Sidi Aïch, Tunisia. Ông là vận động viên người Tunisia, có chiều cao 172 cm và nặng 60 kg. Ông thi đấu cho câu lạc bộ AS Militaire Tunis.
1.1. Xuất xứ và thời niên thiếu
Gammoudi sinh ra và lớn lên tại Sidi Aïch, một thị trấn ở Tunisia. Từ những năm tháng đầu đời, ông đã bộc lộ năng khiếu với môn chạy bộ và nhanh chóng trở thành một trong những tài năng trẻ triển vọng. Gammoudi được xem là một trong những vận động viên tiên phong của phong trào chạy đường dài châu Phi, người đã góp phần định hình lại môn điền kinh thế giới vào cuối thế kỷ 20.
2. Sự nghiệp thi đấu
Sự nghiệp thi đấu của Mohammed Gammoudi được đánh dấu bằng những thành công vang dội tại các giải đấu quốc tế lớn, đặc biệt là Thế vận hội và Đại hội Thể thao Địa Trung Hải. Ông nổi tiếng với khả năng cạnh tranh ở cả nội dung 5000 mét và 10000 mét.
2.1. Đại hội Thể thao Địa Trung Hải
Gammoudi lần đầu tiên gây chú ý trên đấu trường quốc tế tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 1963 ở Naples, Ý, nơi ông giành huy chương vàng ở cả nội dung 5000 mét và 10000 mét. Ông tiếp tục lặp lại thành tích này tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 1967 được tổ chức tại Tunis, quê hương của ông, bảo vệ thành công cả hai danh hiệu 5000 mét và 10000 mét. Tại kỳ Đại hội tiếp theo, Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 1971 ở İzmir, Thổ Nhĩ Kỳ, Gammoudi giành huy chương bạc ở nội dung 5000 mét và không hoàn thành phần thi 10000 mét.
2.2. Các kỳ Thế vận hội
Mohammed Gammoudi đã tham gia ba kỳ Thế vận hội Mùa hè và giành được tổng cộng bốn huy chương, khẳng định vị thế của mình là một trong những vận động viên chạy đường dài hàng đầu thế giới.
2.2.1. Thế vận hội Mùa hè 1964 tại Tokyo
Mặc dù đã có những thành công tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải, Gammoudi vẫn chưa thực sự nổi tiếng khi đến Thế vận hội Mùa hè 1964 ở Tokyo, Nhật Bản. Trước đó, ông đã tham gia giải đấu tiền Olympic là Giải Thể thao Quốc tế Tokyo, nơi ông về thứ ba ở nội dung 10000 mét và thứ tư ở nội dung 5000 mét.
Tại chung kết 10000 mét ở Tokyo, Ron Clarke từ Úc, người giữ kỷ lục thế giới và là ứng cử viên sáng giá, đã duy trì tốc độ nhanh trong suốt cuộc đua. Khi còn một vòng, Clarke đã bỏ lại tất cả các đối thủ chính của mình, trừ Gammoudi và Billy Mills từ Hoa Kỳ. Khi vào đoạn nước rút cuối cùng, Mills, Clarke và Gammoudi liên tục thay đổi vị trí dẫn đầu. Với 50 m còn lại, Gammoudi dẫn đầu, cho đến khi Mills vượt qua ông để giành huy chương vàng. Gammoudi giành huy chương bạc với thời gian 28:24.8, đây là huy chương Olympic đầu tiên của Tunisia và là thời gian nhanh thứ tư thế giới vào thời điểm đó.
Hai ngày sau, Gammoudi đã giành chiến thắng ở vòng loại 5000 mét, vượt qua cả những đối thủ mạnh như Robert Schul (người sau này giành vàng) và Harald Norpoth (người giành bạc). Tuy nhiên, vì lý do chưa bao giờ được giải thích đầy đủ, ông đã rút lui khỏi trận chung kết do bị phồng rộp chân.
2.2.2. Thế vận hội Mùa hè 1968 tại Thành phố Mexico
Thế vận hội Mùa hè 1968 tại Thành phố Mexico được tổ chức ở độ cao lớn, điều này gây ảnh hưởng đáng kể đến các vận động viên chạy đường dài do không khí loãng. Mặc dù không phải là vận động viên sinh ra ở vùng cao, Gammoudi đã thực hiện các bài tập thích nghi với độ cao để chuẩn bị cho giải đấu. Ông cũng đã giành chiến thắng ở cả nội dung 10000 mét và 5000 mét tại Giải Thể thao Quốc tế Mexico, một sự kiện tiền Olympic được tổ chức vào năm trước.
Trong trận chung kết 10000 mét tại Mexico, Gammoudi luôn nằm trong nhóm dẫn đầu trong suốt cuộc đua. Khi chuông báo hiệu vòng cuối cùng vang lên, nhóm dẫn đầu chỉ còn lại ba người: Naftali Temu từ Kenya, Mamo Wolde từ Ethiopia và Gammoudi. Temu (người giành chiến thắng với 29:27.4) và Wolde (29:28.0) đã bứt tốc ở vòng cuối cùng, vượt qua Gammoudi, khiến ông về đích ở vị trí thứ ba với thời gian 29:34.2, giành huy chương đồng.
Hai ngày sau, Gammoudi đủ điều kiện tham dự chung kết 5000 mét, về nhì ở vòng loại sau Kip Keino của Kenya. Trong trận chung kết, ba vận động viên vẫn cạnh tranh quyết liệt khi chuông báo hiệu vòng cuối cùng vang lên, với Gammoudi dẫn trước Temu và Keino. Vòng cuối cùng diễn ra với tốc độ rất nhanh. Mặc dù hai vận động viên Kenya đã nỗ lực tấn công, Gammoudi vẫn giữ vững vị trí dẫn đầu, giành huy chương vàng Olympic đầu tiên của mình. Ông đã hoàn thành vòng cuối cùng với tốc độ cực nhanh, chỉ 54.8 giây.
2.2.3. Thế vận hội Mùa hè 1972 tại Munich
Tại Thế vận hội Mùa hè 1972 ở Munich, Tây Đức, Gammoudi đã thể hiện phong độ ấn tượng ở vòng loại 10000 mét, dù đã 34 tuổi, ông vẫn đạt thành tích cá nhân tốt nhất là 27:54.8, đứng đầu vòng loại thứ hai. Tuy nhiên, trong trận chung kết 10000 mét, một sự cố không may đã xảy ra. Một nhóm gồm chín vận động viên đang chạy với tốc độ dưới kỷ lục thế giới ngay trước mốc 4.60 K m, khi Lasse Virén từ Phần Lan bất ngờ vấp ngã, khiến Gammoudi vấp theo và ngã đè lên anh. Virén nhanh chóng đứng dậy và tiếp tục giành chiến thắng trong cuộc đua, nhưng Gammoudi mất nhiều thời gian hơn để đứng dậy. Sau khi chạy thêm một vòng rưỡi để rút ngắn khoảng cách 100 m với nhóm dẫn đầu, ông đã phải bỏ cuộc.
Trái ngược với tốc độ nhanh của nội dung 10000 mét, giai đoạn đầu của chung kết 5000 mét diễn ra với tốc độ rất chậm. Gammoudi nổi bật trong nhóm vận động viên bám sát nhau trong 3.00 K m đầu tiên. Tốc độ tăng đáng kể trong 2.00 K m cuối cùng, với Virén và nhà vô địch Hoa Kỳ Steve Prefontaine tách khỏi nhóm. Dặm cuối cùng trở thành một cuộc chạy nước rút toàn lực, với Virén đánh bại Gammoudi khoảng 10 m. Gammoudi giành huy chương bạc với thành tích cá nhân tốt nhất là 13:27.4, đây là huy chương Olympic thứ ba liên tiếp của ông. Cuộc đua này cũng đánh dấu chặng cuối trong sự nghiệp thi đấu đỉnh cao của ông.
2.3. Giải Vô địch Điền kinh Quốc tế Địa hình
Gammoudi cũng xuất sắc trong môn chạy việt dã. Ông về thứ ba tại Giải Vô địch Điền kinh Quốc tế Địa hình 1965 được tổ chức tại Ostend, Bỉ. Năm 1968, khi thi đấu tại Tunis, quê hương của mình, ông đã giành chiến thắng tại Giải Vô địch Điền kinh Quốc tế Địa hình 1968, trở thành người đàn ông châu Phi thứ ba đạt được danh hiệu này. Ông cũng tham gia các giải đấu này vào năm 1962 (Sheffield, Anh, thứ 48), 1963 (San Sebastián, Tây Ban Nha, thứ 7), và 1969 (Clydebank, Anh, không hoàn thành).
Ngoài ra, Gammoudi còn đạt được nhiều thành tích tại Giải Vô địch Điền kinh Maghreb:
3. Thành tích và Kỷ lục
Mohammed Gammoudi đã tích lũy một bộ sưu tập huy chương ấn tượng và thiết lập nhiều kỷ lục cá nhân xuất sắc trong suốt sự nghiệp của mình, khẳng định vị thế là một trong những vận động viên chạy đường dài vĩ đại nhất.
3.1. Huy chương đã giành
Dưới đây là danh sách các huy chương mà Mohammed Gammoudi đã giành được tại các giải đấu quốc tế lớn:
| Giải đấu | Nội dung | Huy chương |
|---|---|---|
| Đại diện cho Tunisia | ||
| Thế vận hội | ||
| 1964 Tokyo | 10000 mét | Huy chương bạc |
| 1968 Thành phố Mexico | 5000 mét | Huy chương vàng |
| 1968 Thành phố Mexico | 10000 mét | Huy chương đồng |
| 1972 Munich | 5000 mét | Huy chương bạc |
| Đại hội Thể thao Địa Trung Hải | ||
| 1963 Naples | 5000 mét | Huy chương vàng |
| 1963 Naples | 10000 mét | Huy chương vàng |
| 1967 Tunis | 5000 mét | Huy chương vàng |
| 1967 Tunis | 10000 mét | Huy chương vàng |
| 1971 Izmir | 5000 mét | Huy chương bạc |
3.2. Kỷ lục Cá nhân Xuất sắc nhất
Dưới đây là các thành tích cá nhân tốt nhất của Mohammed Gammoudi ở các nội dung thi đấu khác nhau:
- 800 mét: 1:51.2
- 1500 mét: 3:41.9
- 3000 mét: 7:50.2
- 5000 mét: 13:27.33
- 10000 mét: 27:54.59
4. Đánh giá và Tầm ảnh hưởng
Mohammed Gammoudi được công nhận là một trong những người tiên phong quan trọng của cuộc cách mạng chạy đường dài châu Phi. Sự xuất hiện và thành công của ông trên đấu trường quốc tế đã mở đường cho một thế hệ vận động viên châu Phi tài năng sau này, những người đã thống trị các nội dung chạy đường dài trong những thập kỷ cuối của thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21.
Với bốn huy chương Olympic, trong đó có một huy chương vàng, Gammoudi không chỉ mang lại vinh quang cho Tunisia mà còn truyền cảm hứng cho hàng triệu người trẻ ở châu Phi, chứng minh rằng các vận động viên từ lục địa này có thể cạnh tranh và giành chiến thắng ở cấp độ cao nhất của điền kinh thế giới. Ông đã góp phần thay đổi nhận thức về khả năng của các vận động viên châu Phi, từ đó tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của điền kinh đường dài tại khu vực. Di sản của Gammoudi vẫn còn sống mãi trong lịch sử điền kinh, đặc biệt là trong vai trò tiên phong của ông đối với sự trỗi dậy của các vận động viên chạy đường dài châu Phi.