1. Tiểu sử và Bối cảnh
Hidayat Heydarov có một hành trình đáng chú ý từ thời thơ ấu cho đến khi trở thành một vận động viên Judo chuyên nghiệp, với những ảnh hưởng quan trọng từ gia đình và các huấn luyện viên đầu tiên.
1.1. Thời thơ ấu và Giáo dục
Hidayat Heydarov sinh ngày 27 tháng 7 năm 1997, tại thành phố Karaganda, Kazakhstan. Mặc dù sinh ra ở Kazakhstan, gia đình Heydarov có nguồn gốc từ làng Alxasava thuộc vùng Goychay của Azerbaijan. Khi Hidayat lên ba tuổi, gia đình anh đã chuyển về Baku, Azerbaijan.
Năm sáu tuổi, cha của Heydarov đã ghi danh anh vào bộ môn Judo tại Trường Thể thao Thiếu nhi và Thanh thiếu niên Chuyên biệt số 13 thuộc Khu bảo tồn Olympic, nằm gần ga tàu điện ngầm Neftchilar. Đây là nơi anh bắt đầu những bước đi đầu tiên trên thảm đấu. Sau này, vào năm 2014, anh tiếp tục con đường học vấn và thể thao bằng cách theo học tại Học viện Văn hóa Thể chất và Thể thao Quốc gia Azerbaijan.
1.2. Huấn luyện viên và Ảnh hưởng ban đầu
Huấn luyện viên đầu tiên của Hidayat Heydarov là Tarlan Hasanov, người đã đồng hành và định hướng sự nghiệp của anh từ những ngày đầu. Đáng chú ý, Hasanov vẫn là huấn luyện viên của Heydarov tính đến năm 2024, cho thấy mối quan hệ bền chặt và sự tin tưởng giữa hai thầy trò.
Ngoài ra, Heydarov còn chịu ảnh hưởng từ Elnur Mammadli, nhà vô địch Judo Olympic năm 2008, người sau này cũng trở thành huấn luyện viên của anh. Heydarov cũng từng nhắc đến võ sĩ tổng hợp người Ireland Conor McGregor như một hình mẫu anh hùng của mình.
2. Sự nghiệp Thiếu niên và Thành tích ban đầu
Hidayat Heydarov đã thể hiện tài năng Judo từ rất sớm, đạt được nhiều thành tích đáng kể ở các giải đấu cấp trẻ trước khi chuyển sang thi đấu chuyên nghiệp.
Năm 2012, anh giành huy chương Đồng tại Giải vô địch Thanh niên Azerbaijan. Trong hai năm liên tiếp 2013 và 2014, anh trở thành nhà vô địch Châu Âu ở cấp độ Cadets (thiếu niên), lần lượt ở hạng cân dưới 60 kg và dưới 66 kg. Năm 2013, anh cũng giành chức vô địch quốc gia.
Vào năm 2015, tại Abu Dhabi, Heydarov giành huy chương Đồng tại Giải vô địch Trẻ Thế giới ở hạng cân dưới 66 kg. Trong trận bán kết giải đấu này, anh đã thua Masaya Asari của Nhật Bản sau khi bị ghi điểm `yuko` ở hiệp phụ, và Heydarov đã thể hiện sự không hài lòng rõ rệt bằng cách từ chối bắt tay đối thủ. Sau đó, anh chuyển lên hạng cân dưới 73 kg.
Năm 2016, Heydarov tiếp tục gặt hái thành công khi vô địch Giải vô địch Trẻ Châu Âu tại Málaga và Giải vô địch U23 Châu Âu tại Tel Aviv, đều ở hạng cân dưới 73 kg. Cùng năm đó, anh cũng giành chiến thắng tại Cúp Châu Âu ở Orenburg.
Tháng 10 năm 2017, anh trở thành nhà vô địch Giải vô địch Trẻ Thế giới (U-21) tại Zagreb, đánh bại Bilal Çiloğlu của Thổ Nhĩ Kỳ trong trận chung kết.
3. Sự nghiệp Chuyên nghiệp và Thành tích tại các Giải đấu lớn
Sự nghiệp chuyên nghiệp của Hidayat Heydarov được đánh dấu bằng hàng loạt thành công vang dội tại các giải đấu quốc tế lớn, khẳng định vị thế của anh trong làng Judo thế giới.
3.1. Giải vô địch Judo Châu Âu
Heydarov là một trong những vận động viên Judo thành công nhất tại Giải vô địch Judo Châu Âu, với bốn lần giành Huy chương Vàng:
- Năm 2017 tại Warsaw, anh giành chức vô địch ở hạng cân dưới 73 kg sau khi đánh bại Musa Mogushkov của Nga trong trận chung kết. Với thành tích này, Heydarov trở thành judoka duy nhất giành được cả bốn danh hiệu Châu Âu (Cadet, Junior, U23, và Senior), và Liên đoàn Judo Châu Âu đã vinh danh anh là "Vận động viên Judo trẻ xuất sắc nhất Châu Âu". Tuy nhiên, trong nội dung đồng đội, đội Azerbaijan ban đầu giành hạng ba, nhưng sau đó bị loại khỏi giải đấu và xếp thứ 5 do đồng đội Mammadali Mehdiyev bỏ cuộc giữa chừng trong trận tranh huy chương Đồng, mặc dù đội đã đủ số trận thắng.
- Năm 2018 tại Tel Aviv, anh giành Huy chương Bạc, không thể bảo vệ thành công danh hiệu sau khi thua Ferdinand Karapetyan của Armenia trong trận chung kết.
- Năm 2019, tại Đại hội Thể thao Châu Âu ở Minsk, Heydarov giành Huy chương Đồng ở hạng cân dưới 73 kg. Thành tích này cũng được tính là Huy chương Đồng của Giải vô địch Châu Âu, do các cuộc thi Judo tại Đại hội Thể thao Châu Âu có cùng cấp độ. Anh đã đánh bại Ferdinand Karapetyan (người từng thắng anh năm trước) và nhà vô địch Olympic 2012 Lasha Shavdatuashvili của Gruzia trong các trận tranh vé vớt.
- Năm 2022 tại Sofia, anh giành Huy chương Vàng.
- Năm 2023 tại Montpellier, anh tiếp tục giành Huy chương Vàng, đánh dấu lần thứ ba vô địch Châu Âu. Cùng năm, anh cũng giành Huy chương Đồng tại Giải vô địch Châu Âu Mở rộng ở Pristina.
- Năm 2024 tại Zagreb, anh giành Huy chương Vàng lần thứ tư, hoàn thành "hat-trick" vô địch Châu Âu liên tiếp (2022, 2023, 2024).
3.2. Giải vô địch Judo Thế giới
Heydarov đã có một hành trình ấn tượng tại Giải vô địch Judo Thế giới, đỉnh cao là chức vô địch năm 2024:
- Năm 2017, trong lần ra mắt tại Giải vô địch Thế giới ở Budapest, anh lọt vào bán kết nhưng thua Soichi Hashimoto của Nhật Bản. Sau đó, anh cũng thua trận tranh Huy chương Đồng trước Odbayar Gandbaatar của Mông Cổ, kết thúc ở vị trí thứ 5.
- Năm 2018, tại giải vô địch Thế giới được tổ chức trên sân nhà Baku, anh giành Huy chương Đồng sau khi một lần nữa thua Hashimoto ở bán kết.
- Năm 2019, tại Giải vô địch Thế giới tiền Olympic ở Tokyo, anh giành Huy chương Đồng, đánh bại Behruzi Khojazoda của Tajikistan trong trận tranh hạng ba. Anh đã thua người đồng đội Rustam Orujov ở bán kết.
- Năm 2021, tại Giải vô địch Thế giới ở Hungary, anh kết thúc ở vị trí thứ 5 sau khi thua Hashimoto.
- Năm 2022, tại Giải vô địch Thế giới ở Tashkent, anh giành Huy chương Đồng.
- Năm 2023, anh kết thúc ở vị trí thứ 5 tại Giải vô địch Thế giới.
- Năm 2024, tại Giải vô địch Thế giới ở Abu Dhabi, Heydarov đã giành Huy chương Vàng đầu tiên trong sự nghiệp. Trong trận chung kết, anh đã bị Itsuki Ishihara của Nhật Bản dẫn trước một `waza-ari` nhưng đã lật ngược tình thế bằng một đòn `kata guruma` ở những giây cuối cùng để giành chiến thắng.
3.3. Thế vận hội Mùa hè
Thế vận hội Mùa hè là đỉnh cao trong sự nghiệp của bất kỳ vận động viên nào, và Heydarov đã đạt được thành công lớn tại đây.
- Anh không thể tham dự Thế vận hội Mùa hè 2020 tại Tokyo do sự hiện diện của Rustam Orujov ở cùng hạng cân.
- Tại Thế vận hội Mùa hè Paris 2024, Heydarov đã giành Huy chương Vàng ở hạng cân dưới 73 kg. Trong trận chung kết, anh đã đánh bại Joan-Benjamin Gaba của chủ nhà Pháp sau một trận đấu kéo dài gần 9 phút bằng một đòn `kosoto gari`. Chiến thắng này giúp anh trở thành vận động viên Judo nam đầu tiên trong lịch sử giành cả chức vô địch Thế giới và Olympic trong cùng một năm.
3.4. Các giải đấu quốc tế khác
Ngoài các giải vô địch lớn, Heydarov còn có nhiều thành tích nổi bật tại các giải đấu quốc tế khác:
- IJF Grand Slam: Anh đã giành nhiều Huy chương Vàng tại các giải Grand Slam, bao gồm:
- 2019 Baku
- 2022 Tel Aviv
- 2022 Budapest
- 2022 Baku
- 2023 Baku
- 2023 Tokyo (đáng chú ý là chiến thắng đầu tiên trước Soichi Hashimoto sau 8 lần đối đầu)
- 2024 Baku (lần thứ hai liên tiếp vô địch Grand Slam Baku).
Anh cũng giành nhiều Huy chương Đồng tại các giải Grand Slam như Paris (2017, 2021), Baku (2021) và Antalya (2023).
- IJF Grand Prix: Anh giành Huy chương Vàng tại Grand Prix Hohhot 2019 và Grand Prix Zagreb 2021. Ngoài ra, anh còn có Huy chương Đồng tại Grand Prix Antalya (2017, 2018).
- World Masters: Tháng 12 năm 2017, Heydarov giành Huy chương Đồng tại giải World Masters ở Saint Petersburg, đánh bại Odbayar Gandbaatar của Mông Cổ, người từng thắng anh vài tháng trước đó tại Giải vô địch Thế giới. Đây là huy chương World Masters đầu tiên trong sự nghiệp của anh.
- Đại hội Thể thao Đại học Mùa hè (Universiade): Năm 2019 tại Naples, anh giành Huy chương Bạc ở hạng cân dưới 73 kg và Huy chương Đồng cùng đồng đội nam.
- Đại hội Thể thao Đoàn kết Hồi giáo: Năm 2017 tại Baku, anh giành Huy chương Vàng ở hạng cân dưới 73 kg.
- Military World Games: Năm 2019, anh giành Huy chương Đồng ở hạng cân dưới 81 kg.
- European Open: Năm 2017, anh giành Huy chương Vàng tại European Open Minsk.
4. Phong cách Thi đấu và Kỹ thuật
Hidayat Heydarov nổi tiếng với phong cách thi đấu mạnh mẽ và kỹ thuật đa dạng. Đòn sở trường của anh là "high-speed stealth tackle" (tạm dịch: đòn tấn công lén lút tốc độ cao), một biến thể của đòn `kata guruma` (vật qua vai). Kỹ thuật này cho phép anh nhanh chóng tiếp cận đối thủ, đưa đầu vào nách và dùng tay giữ lấy cánh tay đối phương để quật ngã, thường kết thúc bằng một cú xoay người nhanh chóng.
5. Đánh giá và Tầm ảnh hưởng
Hidayat Heydarov được Liên đoàn Judo Châu Âu công nhận là "Vận động viên Judo trẻ xuất sắc nhất Châu Âu" vào năm 2017, minh chứng cho tài năng vượt trội của anh ngay từ khi còn trẻ.
Thành tích giành Huy chương Vàng tại cả Giải vô địch Thế giới và Thế vận hội trong cùng một năm (2024) đã đưa Hidayat Heydarov vào lịch sử Judo thế giới với tư cách là vận động viên nam đầu tiên đạt được kỳ tích này. Điều này không chỉ khẳng định vị thế của anh là một huyền thoại Judo mà còn là nguồn cảm hứng lớn cho các thế hệ vận động viên trẻ. Tính đến ngày 11 tháng 8 năm 2024, anh đang đứng đầu bảng xếp hạng thế giới của Liên đoàn Judo Quốc tế (IJF) với 6000 điểm.
