1. Cuộc đời và Bối cảnh
Rustam Orujov sinh ngày 4 tháng 10 năm 1991 tại thành phố Ust-Ilimsk, tỉnh Irkutsk, thuộc Liên Xô cũ (nay là Nga). Cha anh là người Azerbaijan, còn mẹ là người Nga.
1.1. Tuổi thơ và Khởi đầu sự nghiệp Judo
Orujov bắt đầu tập luyện cờ vua khi mới 7 tuổi nhưng nhanh chóng nhận thấy môn này không phù hợp với mình. Đến năm 8 tuổi, anh chuyển sang tập judo và sớm bộc lộ năng khiếu. Anh sống tại vùng Irkutsk cho đến năm khoảng 14-16 tuổi, sau đó cùng gia đình chuyển đến Baku, Azerbaijan. Tại Baku, anh tiếp tục luyện tập judo tại câu lạc bộ võ thuật "Attila" nổi tiếng. Ở cấp độ trẻ, Orujov từng giành chức vô địch Lục địa Á-Âu, nhưng không thể giành được chức vô địch cấp châu lục. Ban đầu, anh thi đấu ở hạng cân dưới 66 kg, nhưng sau đó đã gặt hái được nhiều thành công hơn khi chuyển lên hạng cân dưới 73 kg.
2. Sự nghiệp thi đấu chuyên nghiệp
Sự nghiệp thi đấu chuyên nghiệp của Rustam Orujov trải dài qua nhiều giải đấu quốc tế lớn, đánh dấu bằng những thành tích ấn tượng và sự vươn lên mạnh mẽ.
2.1. Giai đoạn đầu và Vươn lên (2011-2015)
Rustam Orujov bắt đầu gây chú ý trên đấu trường quốc tế vào năm 2011. Tháng 6 năm đó, anh giành huy chương bạc tại Cúp châu Âu ở Celje, Slovenia. Đến tháng 10, anh giành huy chương đồng tại World Cup ở Baku, đây là lần đầu tiên anh thi đấu ở hạng cân dưới 73 kg.
Năm 2012, Orujov về thứ năm tại Grand Prix Düsseldorf vào tháng 2, một kết quả quan trọng giúp anh tích lũy điểm để giành suất tham dự Thế vận hội. Tháng 5 cùng năm, anh giành chiến thắng đầu tiên tại Grand Prix Baku. Tại Thế vận hội Mùa hè 2012 ở Luân Đôn, anh đã đánh bại Gideon van Zyl của Nam Phi ở vòng hai, nhưng sau đó bị loại ở vòng ba bởi Mansur Isaev, người sau này đã giành huy chương vàng tại giải đấu đó.
Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự bắt buộc ở Azerbaijan vào năm 2013, Orujov gặp khó khăn trong việc trở lại phong độ tại Grand Prix Samsun. Tuy nhiên, anh nhanh chóng lấy lại phong độ và giành chiến thắng tại giải Grand Slam Baku vào tháng 5 năm 2013. Năm 2014, anh giành huy chương bạc tại Grand Prix Samsun và huy chương đồng tại Grand Slam Baku và Grand Slam Abu Dhabi, cũng như huy chương đồng tại Grand Prix Jeju. Tại Giải vô địch Judo Thế giới 2014, anh về đích ở vị trí thứ bảy sau khi để thua Nakai Riki của Nhật Bản ở tứ kết.
Năm 2015 là một năm đột phá với Orujov, khi anh liên tục giành chiến thắng tại Grand Prix Tbilisi, Grand Prix Samsun, và Grand Slam Baku. Anh cũng giành huy chương đồng tại World Masters 2015 ở Rabat. Những thành tích này đã giúp anh vươn lên vị trí số một thế giới ở hạng cân dưới 73 kg tính đến ngày 25 tháng 5 năm 2015. Trong năm này, anh không tham dự Giải vô địch Judo Thế giới 2015. Anh còn giành huy chương bạc tại Grand Slam Paris và Grand Prix Thanh Đảo, cùng huy chương đồng tại Grand Prix Jeju.
2.2. Thành công tại Thế vận hội và Giải vô địch Thế giới (2016-2019)
Năm 2016 là một trong những năm đỉnh cao trong sự nghiệp của Orujov. Anh giành chức vô địch châu Âu tại Giải vô địch Judo châu Âu 2016 ở Kazan. Sau đó, anh giành huy chương vàng tại Grand Prix Havana và huy chương bạc tại Grand Prix Düsseldorf, cùng với huy chương đồng tại Grand Slam Baku và World Masters Guadalajara. Đỉnh cao là tại Thế vận hội Mùa hè 2016 ở Rio de Janeiro, nơi anh giành huy chương bạc danh giá ở hạng cân dưới 73 kg sau khi để thua Ōno Shōhei của Nhật Bản trong trận chung kết. Vào ngày 1 tháng 9 năm 2016, anh được Tổng thống Azerbaijan trao tặng Huân chương "Vì sự nghiệp phục vụ Tổ quốc" hạng III. Cuối năm, anh giành huy chương bạc tại Grand Slam Abu Dhabi.
Năm 2017, Orujov giành huy chương đồng tại Grand Slam Baku và Giải vô địch Judo châu Âu 2017. Anh cũng giành huy chương bạc cá nhân và huy chương vàng đồng đội tại Đại hội Thể thao Đoàn kết Hồi giáo 2017 được tổ chức tại Baku. Tại Giải vô địch Judo Thế giới 2017 ở Budapest, anh giành huy chương bạc, sau khi đánh bại An Chang-rim của Hàn Quốc bằng đòn Harai-makikomi trong trận bán kết và chỉ chịu thua Hashimoto Sōichi của Nhật Bản ở trận chung kết kéo dài đến "Golden Score". Anh cũng giành huy chương vàng tại Grand Prix Zagreb và huy chương đồng tại Grand Slam Abu Dhabi.
Năm 2018, anh tiếp tục giành huy chương bạc tại Grand Slam Düsseldorf, nơi anh một lần nữa chạm trán và để thua Ōno Shōhei trong trận chung kết. Anh cũng giành huy chương đồng tại Grand Prix Zagreb. Tại Giải vô địch Judo Thế giới 2018 ở Baku, anh bị loại ở vòng bốn. Tuy nhiên, anh đã giành chiến thắng tại World Masters 2018 ở Quảng Châu.
Năm 2019, Orujov giành huy chương đồng tại Grand Slam Düsseldorf và Grand Slam Baku, cùng huy chương bạc tại Grand Prix Antalya. Anh cũng giành huy chương bạc tại Đại hội Thể thao châu Âu 2019 ở Minsk. Tại Giải vô địch Judo Thế giới 2019 ở Tokyo, anh giành huy chương bạc thứ hai, sau khi đánh bại đồng đội Hidayat Heydarov ở bán kết nhưng một lần nữa để thua Ōno Shōhei trong trận chung kết bằng đòn Uchi Mata. Trong trận đấu này, Orujov đã phản đối việc Ōno nắm vào tay áo của mình nhưng không được chấp nhận. Cuối năm, anh về thứ năm tại Grand Slam Abu Dhabi và giành huy chương đồng tại World Masters Thanh Đảo.
2.3. Giai đoạn cuối sự nghiệp và Giải nghệ (2020-2023)
Năm 2020, Rustam Orujov tiếp tục giành huy chương đồng tại Grand Slam Düsseldorf và huy chương vàng tại Grand Slam Budapest. Anh cũng giành huy chương đồng tại Giải vô địch Judo châu Âu 2020.
Năm 2021, anh bỏ lỡ Giải vô địch Judo châu Âu do mắc COVID-19. Anh giành huy chương đồng tại Grand Slam Tashkent. Tại Thế vận hội Mùa hè 2020 được tổ chức vào tháng 7 năm 2021 tại Nhật Bản Budo-kan ở Tokyo, Orujov đã về đích ở vị trí thứ năm. Anh để thua Ōno Shōhei ở tứ kết và sau đó thua An Chang-rim của Hàn Quốc trong trận tranh huy chương đồng. Trong trận đấu với Ōno, Orujov đã phản đối một pha "head diving" (đầu chạm chiếu trước) nhưng không được trọng tài công nhận.
Năm 2022, anh giành huy chương đồng tại Giải vô địch Judo châu Âu 2022 và huy chương đồng tại Grand Slam Budapest. Vào tháng 8 năm 2023, Rustam Orujov chính thức tuyên bố giải nghệ, kết thúc sự nghiệp thi đấu chuyên nghiệp kéo dài.
3. Thành tích và Giải thưởng lớn
Trong suốt sự nghiệp thi đấu của mình, Rustam Orujov đã giành được nhiều huy chương và giải thưởng danh giá:
Giải đấu | Năm | Hạng cân | Huy chương |
---|---|---|---|
Thế vận hội Mùa hè | 2016 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Giải vô địch Judo Thế giới | 2017 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Giải vô địch Judo Thế giới | 2019 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Đại hội Thể thao châu Âu | 2019 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Giải vô địch Judo châu Âu | 2016 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Giải vô địch Judo châu Âu | 2016 | Đồng đội nam | Huy chương Đồng |
Giải vô địch Judo châu Âu | 2017 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Giải vô địch Judo châu Âu | 2020 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Giải vô địch Judo châu Âu | 2022 | -73 kg | Huy chương Đồng |
World Masters | 2018 | -73 kg | Huy chương Vàng |
World Masters | 2015 | -73 kg | Huy chương Đồng |
World Masters | 2016 | -73 kg | Huy chương Đồng |
World Masters | 2019 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2013 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Slam | 2015 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Slam | 2020 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Slam | 2015 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Slam | 2016 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Slam | 2018 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Slam | 2014 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2014 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2016 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2017 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2017 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2019 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2019 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2020 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2021 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Slam | 2022 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Prix | 2012 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Prix | 2015 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Prix | 2015 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Prix | 2016 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Prix | 2017 | -73 kg | Huy chương Vàng |
Grand Prix | 2014 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Prix | 2015 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Prix | 2016 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Prix | 2019 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Grand Prix | 2014 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Prix | 2015 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Grand Prix | 2018 | -73 kg | Huy chương Đồng |
Đại hội Thể thao Đoàn kết Hồi giáo | 2017 | Đồng đội nam | Huy chương Vàng |
Đại hội Thể thao Đoàn kết Hồi giáo | 2017 | -73 kg | Huy chương Bạc |
Ngoài các huy chương, Orujov còn được Tổng thống Azerbaijan trao tặng Huân chương "Vì sự nghiệp phục vụ Tổ quốc" hạng III vào ngày 1 tháng 9 năm 2016, công nhận những đóng góp của anh cho thể thao nước nhà.
4. Phong cách và Đặc điểm thi đấu
Rustam Orujov nổi tiếng với lối đánh kiên cường và khả năng thích nghi cao. Ban đầu, anh thi đấu ở hạng cân dưới 66 kg nhưng chỉ thực sự gặt hái thành công khi chuyển lên hạng cân dưới 73 kg, cho thấy sự điều chỉnh chiến lược hợp lý về thể chất và kỹ thuật. Anh thường sử dụng các đòn chân và hông mạnh mẽ, đồng thời có khả năng phòng thủ tốt, đặc biệt trong các tình huống cận chiến.
Trong các trận đấu, Orujov thể hiện sự bền bỉ đáng kinh ngạc, thường xuyên đưa trận đấu đến "Golden Score" (hiệp phụ) để tìm kiếm cơ hội ghi điểm quyết định. Anh được biết đến là một đối thủ khó chịu với nhiều judoka hàng đầu thế giới, đặc biệt là Ōno Shōhei của Nhật Bản, người mà anh đã nhiều lần đối đầu trong các trận chung kết lớn. Mặc dù thường thua Ōno bằng các đòn mạnh như Uchi Mata hoặc Ko-uchi gari, nhưng Orujov luôn thể hiện tinh thần không bỏ cuộc.
5. Vai trò Cầm cờ
Với tư cách là một trong những vận động viên thành công và có ảnh hưởng nhất của Azerbaijan, Rustam Orujov đã được vinh dự chọn làm người cầm cờ cho đoàn thể thao Azerbaijan tại lễ khai mạc Thế vận hội Mùa hè 2020 ở Tokyo. Anh đã cùng với vận động viên taekwondo Pəridə Əzizova thực hiện vai trò biểu tượng này, đại diện cho quốc gia của mình trên sân khấu lớn nhất của thể thao thế giới.
6. Di sản và Đánh giá sau giải nghệ
Sự nghiệp của Rustam Orujov đã để lại một dấu ấn đáng kể trong làng judo thế giới và đặc biệt là tại Azerbaijan.
6.1. Đánh giá Lịch sử
Rustam Orujov được đánh giá là một trong những judoka xuất sắc nhất trong lịch sử Azerbaijan, minh chứng bằng hàng loạt huy chương tại các giải đấu lớn, bao gồm huy chương bạc Thế vận hội và hai huy chương bạc Giải vô địch Judo Thế giới. Sự kiên trì, khả năng vươn lên từ vị trí ban đầu cho đến khi trở thành vận động viên số một thế giới, cùng với việc duy trì phong độ đỉnh cao trong nhiều năm, là những điểm nổi bật trong sự nghiệp của anh. Anh đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ vận động viên judo trẻ ở Azerbaijan và góp phần nâng cao vị thế của judo Azerbaijan trên bản đồ quốc tế. Những trận đấu của anh, đặc biệt là các cuộc đối đầu với Ōno Shōhei, đã trở thành kinh điển và được người hâm mộ judo nhớ đến.
6.2. Tranh cãi trong các trận đấu
Trong sự nghiệp của Rustam Orujov, cũng có một số tình huống gây tranh cãi liên quan đến quyết định của trọng tài trong các trận đấu quan trọng.
- Tại trận chung kết Giải vô địch Judo Thế giới 2019 với Ōno Shōhei, Orujov đã phản đối một tình huống mà anh cho rằng Ōno đã nắm tay áo không hợp lệ trước khi thực hiện đòn quyết định. Tuy nhiên, trọng tài đã không chấp nhận lời kháng nghị của anh.
- Trong trận tứ kết Thế vận hội Mùa hè 2020 cũng với Ōno Shōhei, Orujov đã phản đối một tình huống "head diving" (tức là đầu của đối thủ chạm chiếu trước khi đòn hoàn thành) sau khi bị Ōno thực hiện đòn Uchi Mata. Mặc dù Orujov đã kháng nghị, quyết định của trọng tài vẫn giữ nguyên.
Những tranh cãi này, dù không làm thay đổi kết quả cuối cùng của trận đấu, đã gây ra nhiều cuộc thảo luận trong cộng đồng judo về tính chính xác của các quyết định và việc áp dụng luật thi đấu. Chúng phản ánh sự căng thẳng và áp lực cao trong các giải đấu lớn, nơi mỗi quyết định nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả cuối cùng của một vận động viên.