1. Tổng quan
Nguyễn Thị Oanh (sinh ngày 15 tháng 8 năm 1995) là một vận động viên điền kinh người Việt Nam chuyên về các cự ly chạy trung bình và dài. Cô được biết đến như một biểu tượng của sự nỗ lực bền bỉ và ý chí vượt khó, đặc biệt sau khi vượt qua căn bệnh hiểm nghèo để trở lại đỉnh cao, mang về nhiều vinh quang cho thể thao nước nhà. Oanh hiện giữ nhiều kỷ lục quốc gia và là kỷ lục gia của SEA Games ở nội dung 3000 mét vượt chướng ngại vật. Tính đến nay, cô đã giành được tổng cộng 13 huy chương tại SEA Games (12 huy chương vàng và 1 huy chương bạc), một huy chương đồng tại Asiad và một huy chương vàng tại Giải vô địch Điền kinh trong nhà châu Á. Năm 2019, cô được bầu chọn là Vận động viên tiêu biểu toàn quốc sau những thành tích xuất sắc tại SEA Games 30. Tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2023 ở Campuchia, Nguyễn Thị Oanh đã lập nên kỳ tích lịch sử khi trở thành vận động viên Việt Nam đầu tiên giành 4 huy chương vàng cá nhân trong một kỳ SEA Games, trong đó có hai huy chương vàng chỉ trong vòng 20 phút.
2. Tiểu sử
Nguyễn Thị Oanh sinh ra và lớn lên trong một gia đình thuần nông tại thôn Nhuần, xã Mỹ Hà, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang, một vùng quê nghèo thuộc khu vực Trung du đồng bằng Bắc Bộ, cách Hà Nội khoảng 70 km về phía Đông Bắc. Cô là người con thứ 7 trong gia đình có 8 anh chị em, dưới Oanh là cậu em út duy nhất. Bố cô tên là Nguyễn Văn Chuyền và mẹ là bà Nguyễn Thị Hưởng, cả hai đều là nông dân.
2.1. Gia đình và Tuổi thơ
Tuổi thơ của Nguyễn Thị Oanh gắn liền với cuộc sống giản dị và khó khăn ở nông thôn. Mặc dù gia đình không có điều kiện kinh tế dư dả, nhưng bố mẹ cô luôn tạo điều kiện và ủng hộ con cái theo đuổi đam mê. Chính từ môi trường này, Oanh đã hình thành một ý chí kiên cường và tinh thần tự lập từ sớm, những phẩm chất đã giúp cô vượt qua nhiều thử thách trong sự nghiệp thể thao sau này.
3. Sự nghiệp
Sự nghiệp điền kinh của Nguyễn Thị Oanh là một hành trình đầy thử thách và vinh quang, với những dấu mốc đáng nhớ từ những ngày đầu chập chững đến khi trở thành "nữ hoàng điền kinh" của Việt Nam.
3.1. Giai đoạn đầu (2010-2013)
Nguyễn Thị Oanh bắt đầu theo đuổi sự nghiệp điền kinh từ năm 2010, khi cô mới 15 tuổi. Những ngày đầu, cô gặp phải nhiều khó khăn khi tham gia đợt tuyển sinh của đội điền kinh tỉnh. Với thể hình hạn chế, nặng chưa tới 40 kg và chỉ cao khoảng 1.5 m, cô suýt nữa đã không được tuyển chọn. Tuy nhiên, nhờ tinh thần luyện tập nghiêm túc, sự cố gắng không ngừng nghỉ và ý chí kiên định, Oanh đã dần chiếm được lòng tin của Ban Huấn luyện và được gọi vào đội tuyển quốc gia.
Thành quả đầu tiên của Oanh tại đấu trường khu vực đến vào năm 2013, khi cô giành một huy chương bạc ở nội dung 3000 mét vượt chướng ngại vật tại SEA Games 27 diễn ra ở Myanmar. Cô về đích ngay sau vận động viên Rini Budiarti của Indonesia, nhà vô địch kỳ SEA Games trước.
3.2. Giai đoạn nghỉ dưỡng và trở lại (2014-2016)
Cuối năm 2014, sau khi kết thúc Đại hội Thể dục Thể thao toàn quốc lần thứ VII, Nguyễn Thị Oanh bất ngờ xuất hiện triệu chứng phù nề. Sau khi nhập viện, cô được các bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh viêm cầu thận cấp. Căn bệnh này buộc cô phải tạm dừng mọi hoạt động thi đấu và tập trung hoàn toàn vào việc điều trị. Vì lý do sức khỏe, Nguyễn Thị Oanh đã lỡ hẹn với SEA Games 28 diễn ra tại Singapore vào năm 2015.
Sau quá trình dài điều trị và hồi phục, Nguyễn Thị Oanh đánh dấu sự trở lại đường đua vào tháng 9 năm 2016 tại Đại hội Thể thao Bãi biển châu Á 2016 lần thứ 5, được tổ chức tại Đà Nẵng, Việt Nam. Tại giải đấu này, cô đã giành được một huy chương bạc ở nội dung chạy băng đồng cá nhân, về đích sau đồng đội Phạm Thị Huệ. Không dừng lại ở đó, ở nội dung chạy băng đồng đồng đội, Nguyễn Thị Oanh cùng với Phạm Thị Huệ và ba vận động viên khác đã xuất sắc giành thêm một huy chương vàng, vượt qua các đối thủ đến từ Thái Lan.
3.3. Thành công liên tiếp (2017-2019)
Giai đoạn từ năm 2017 đến 2019 chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ trong sự nghiệp của Nguyễn Thị Oanh, với hàng loạt thành tích ấn tượng ở cả cấp độ khu vực và châu lục.
Tại SEA Games 29 tổ chức ở Malaysia, nội dung sở trường 3000 mét vượt chướng ngại vật của Nguyễn Thị Oanh bất ngờ bị chủ nhà loại bỏ khỏi danh sách thi đấu với lý do "chỉ có Việt Nam đăng ký". Trước tình hình đó, Ban Huấn luyện đã quyết định chuyển cô sang thi đấu ở hai nội dung 1500 mét và 5000 mét, những cự ly mà đội tuyển đang thiếu người. Mặc dù thời gian luyện tập cho hai nội dung mới này rất gấp rút, "cô bé hạt tiêu" đã xuất sắc giành cả hai huy chương vàng ở cả hai cự ly đầy thử thách này, một lần nữa khẳng định tài năng và khả năng thích nghi tuyệt vời của mình.
Tháng 4 năm 2018, tại Giải Điền kinh Singapore mở rộng, Nguyễn Thị Oanh tiếp tục mang về thêm 2 huy chương vàng cho Đội tuyển Việt Nam ở các nội dung 1500 mét và 3000 mét vượt chướng ngại vật.
Đỉnh cao của giai đoạn này là tại Đại hội Thể thao châu Á 2018 (Asiad 18) diễn ra ở Jakarta, Indonesia vào tháng 8 năm 2018. Oanh đã thi đấu ở nội dung 3000 mét vượt chướng ngại vật và giành được tấm huy chương đồng lịch sử cho điền kinh Việt Nam, đánh dấu lần đầu tiên điền kinh Việt Nam có huy chương ở nội dung này tại một kỳ Asiad. Với thành tích 9 phút 43 giây 83, Oanh đã phá rất sâu kỷ lục quốc gia của đàn chị Nguyễn Thị Phương tới 19,15 giây. Ngoài ra, cô cũng tham dự nội dung chạy 1500 mét nhưng chỉ về đích thứ tư, kém vận động viên giành huy chương đồng của đoàn Ấn Độ 2,93 giây.
Cuối năm 2018, sau thành công tại Asiad, Nguyễn Thị Oanh trở về khoác áo Đoàn Thể thao tỉnh Bắc Giang tham dự Đại hội Thể dục Thể thao toàn quốc lần thứ VIII. Cô tiếp tục thống trị các nội dung sở trường của mình, giành 3 huy chương vàng ở 1500 mét, 5000 mét và 3000 mét vượt chướng ngại vật. Đáng chú ý, cả ba chiếc huy chương vàng này đều là 3 kỷ lục mới của Đại hội, khép lại một năm 2018 thành công rực rỡ và vượt ngoài mong đợi của cô.
Năm 2019, Nguyễn Thị Oanh tiếp tục tham dự SEA Games 30 diễn ra tại Philippines. Tại đây, cô đã thi đấu xuất sắc để bảo vệ thành công hai tấm huy chương vàng ở cự ly 1500 mét và 5000 mét mà cô đã giành được ở kỳ Đại hội trước. Đặc biệt, cô lần đầu tiên giành được huy chương vàng ở nội dung sở trường 3000 mét vượt chướng ngại vật. Với thành tích 10 phút 00 giây 02 đạt được ở nội dung này, Oanh đã xác lập một kỷ lục mới của SEA Games, nhanh hơn kỷ lục cũ 0,56 giây do Rini Budiarti lập được tại SEA Games 26.
3.4. Giai đoạn 2020 và các mục tiêu mới
Sau khi SEA Games 30 kết thúc, Nguyễn Thị Oanh chia sẻ mục tiêu tiếp theo là nỗ lực phấn đấu đạt chuẩn tham dự Thế vận hội Tokyo 2020 ở nội dung 3000 mét vượt chướng ngại vật (chuẩn 9 phút 30 giây), dù biết đây là một mục tiêu hết sức khó khăn khi thành tích tốt nhất của cô tại Asiad 18 vẫn còn kém chuẩn Thế vận hội tới 13,83 giây.
Tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2021 được tổ chức tại Việt Nam, Nguyễn Thị Oanh tiếp tục thể hiện phong độ đỉnh cao khi bảo vệ thành công cả ba danh hiệu cô đã giành được ở các kỳ SEA Games trước, bao gồm 1500 mét, 3000 mét vượt chướng ngại vật và 5000 mét.
Đầu năm 2023, tại Giải vô địch Điền kinh trong nhà châu Á 2023 ở Astana, Kazakhstan, cô đã giành huy chương vàng ở nội dung 1500 mét và xếp thứ năm ở nội dung 3000 mét.
Tháng 5 năm 2023, tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á 2023 ở Phnôm Pênh, Campuchia, Nguyễn Thị Oanh tiếp tục bảo vệ thành công các huy chương vàng ở 1500 mét, 3000 mét vượt chướng ngại vật và 5000 mét. Đặc biệt, cô còn giành thêm một huy chương vàng ở nội dung 10.000 mét. Với tổng cộng 4 huy chương vàng cá nhân trong một kỳ SEA Games, Nguyễn Thị Oanh đã trở thành vận động viên Việt Nam đầu tiên đạt được thành tích ấn tượng này. Một điểm đáng chú ý khác là tại kỳ Đại hội này, do lịch thi đấu có sự thay đổi vào phút chót, các nội dung 1500 mét và 3000 mét vượt chướng ngại vật được tổ chức chỉ cách nhau 20 phút, và Nguyễn Thị Oanh đã xuất sắc giành cả hai huy chương vàng trong khoảng thời gian ngắn ngủi đó, một kỳ tích khiến giới chuyên môn và người hâm mộ vô cùng kinh ngạc.
Cũng trong năm 2023, cô tham dự Giải vô địch Điền kinh Thế giới 2023 và xếp thứ 13 ở nội dung 1500 mét.
4. Thành tích cá nhân tốt nhất
| Nội dung | Thành tích | Ngày đạt được | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| 1500 mét | 4:12.28 | 19 tháng 8 năm 2023 | |
| 1500 mét trong nhà | 4:15.55 | 11 tháng 2 năm 2023 | Kỷ lục quốc gia |
| 3000 mét vượt chướng ngại vật | 9:43.83 | 27 tháng 8 năm 2018 | Kỷ lục quốc gia và kỷ lục SEA Games |
| 5000 mét | 15:53.48 | 10 tháng 12 năm 2021 | Kỷ lục quốc gia |
| 10.000 mét | 33:13.23 | 17 tháng 12 năm 2022 | Kỷ lục quốc gia |
5. Đời sống cá nhân
Ngoài đời, Nguyễn Thị Oanh được người thân và bạn bè trìu mến gọi bằng biệt danh "Oanh ỉn". Biệt danh này có thể xuất phát từ việc cô sinh năm Ất Hợi (năm lợn theo lịch Can Chi). Ngoài ra, do sở hữu vóc dáng nhỏ nhắn, thấp bé nhưng lại có thành tích thi đấu xuất sắc, cô còn được truyền thông Việt Nam và người hâm mộ ưu ái gắn cho một biệt danh khác là "cô bé hạt tiêu".
5.1. Phân biệt với vận động viên cùng tên
Trong làng điền kinh Việt Nam, có một vận động viên tài năng khác cũng mang tên Nguyễn Thị Oanh (sinh năm 1996) thuộc đoàn Hà Nội. Vận động viên này chuyên về các nội dung chạy nước rút như 200 mét, 400 mét và tiếp sức 4×400 mét. Cô đã tham gia nhiều giải đấu quốc tế cùng đội tuyển điền kinh Việt Nam từ SEA Games 26 năm 2011 và cũng giành được rất nhiều huy chương vàng. Do có tuổi đời gần bằng nhau, cùng thi đấu trong nhiều giải đấu quốc tế và mang về nhiều thành tích cho điền kinh Việt Nam, hai vận động viên này thường xuyên gây ra sự nhầm lẫn cho người hâm mộ.
Để phân biệt hai Nguyễn Thị Oanh, một điểm khác biệt dễ nhận thấy là trong khi "Oanh ỉn" (Nguyễn Thị Oanh chuyên chạy trung và dài) có vóc dáng nhỏ nhắn, thì đồng nghiệp đến từ Hà Nội lại sở hữu ngoại hình khá nổi bật với chiều cao 1.7 m và vóc dáng được khen ngợi là chuẩn "siêu mẫu". Ngoài đời, hai vận động viên cùng tên này là những người bạn khá thân thiết và "Oanh ỉn" thường gọi cô bạn là "Oanh 400m" để phân biệt.
6. Đánh giá và Di sản
Nguyễn Thị Oanh được đánh giá là một trong những vận động viên điền kinh tiêu biểu nhất của Việt Nam trong một thập kỷ qua (2013-2023). Sự nghiệp của cô là minh chứng cho tinh thần không ngừng vươn lên, vượt qua những rào cản về thể chất và bệnh tật để đạt được thành công. Cô không chỉ là một vận động viên tài năng mà còn là biểu tượng của sự bền bỉ, ý chí kiên cường và lòng yêu nước.
Với những thành tích vang dội, đặc biệt là kỷ lục 4 huy chương vàng cá nhân tại một kỳ SEA Games, Nguyễn Thị Oanh đã tạo nên một dấu ấn đậm nét trong lịch sử điền kinh Việt Nam. Cô không chỉ mang về niềm tự hào cho đất nước mà còn trở thành nguồn cảm hứng lớn lao cho các thế hệ vận động viên trẻ, khuyến khích họ theo đuổi đam mê, vượt qua khó khăn và cống hiến hết mình vì màu cờ sắc áo. Di sản mà Nguyễn Thị Oanh để lại không chỉ là những tấm huy chương mà còn là câu chuyện về một ý chí phi thường, một tinh thần thể thao cao thượng và sự đóng góp không ngừng nghỉ cho sự phát triển của điền kinh nước nhà.