Thái Lan

3.1. Thời kỳ tiền sử và các nhà nước sơ khai

Có bằng chứng về sự cư trú liên tục của con người trên lãnh thổ Thái Lan ngày nay từ 20.000 năm trước. Bằng chứng sớm nhất về trồng lúa có niên đại khoảng 2.000 năm trước Công nguyên. Các khu vực thuộc Thái Lan ngày nay đã tham gia vào Con đường ngọc bích trên biển, một mạng lưới giao thương tồn tại trong 3.000 năm, từ 2000 TCN đến 1000 CN. Đồ đồng xuất hiện vào khoảng 1.250-1.000 TCN. Di chỉ Ban Chiang ở đông bắc Thái Lan hiện được coi là trung tâm sản xuất đồng và đồ đồng sớm nhất được biết đến ở Đông Nam Á. Đồ sắt xuất hiện vào khoảng 500 TCN.

Vương quốc Phù Nam là vương quốc Đông Nam Á đầu tiên và hùng mạnh nhất vào thời điểm đó (thế kỷ thứ 2 TCN). Người Môn đã thành lập các công quốc Dvaravati và Vương quốc Hariphunchai vào thế kỷ thứ 6. Người Khmer đã thành lập Đế quốc Khmer, với trung tâm ở Angkor, vào thế kỷ thứ 9. Tambralinga, một nhà nước Mã Lai kiểm soát thương mại qua eo biển Malacca, nổi lên vào thế kỷ thứ 10. Bán đảo Đông Dương chịu ảnh hưởng nặng nề của văn hóa và tôn giáo Ấn Độ từ thời Phù Nam đến Đế quốc Khmer.

Người Thái thuộc nhóm dân tộc Tai, đặc trưng bởi gốc gác ngôn ngữ chung. Các biên niên sử Trung Quốc lần đầu tiên đề cập đến các dân tộc Tai vào thế kỷ thứ 6 TCN. Mặc dù có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của các dân tộc Tai, David K. Wyatt, một nhà sử học về Thái Lan, cho rằng tổ tiên của họ, những người hiện đang sinh sống ở Lào, Thái Lan, Myanmar, Ấn Độ và Trung Quốc, đến từ khu vực Điện Biên Phủ trong khoảng từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 8. Người Thái bắt đầu di cư vào Thái Lan ngày nay một cách từ từ từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 11, lúc đó người Môn và người Khmer đang chiếm giữ khu vực này. Do đó, văn hóa Thái chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Môn và Khmer. Người Tai hòa trộn với nhiều nhóm dân tộc và văn hóa khác nhau trong khu vực, dẫn đến sự hình thành nhiều nhóm người Thái ngày nay. Bằng chứng di truyền cho thấy rằng ngôn ngữ dân tộc không thể dự đoán chính xác nguồn gốc của người Thái. Sujit Wongthes cho rằng Thái không phải là một chủng tộc hay dân tộc mà là một nhóm văn hóa.

Theo nhà sử học người Pháp George Cœdès, "Người Thái lần đầu tiên đi vào lịch sử của Ấn Độ xa hơn vào thế kỷ thứ mười một với việc đề cập đến nô lệ hoặc tù nhân chiến tranh Syam trong các bản khắc Chăm Pa", và "vào thế kỷ thứ mười hai, các bức phù điêu của Angkor Wat" nơi "một nhóm chiến binh" được mô tả là Syam, mặc dù các ghi chép của người Chăm không cho biết nguồn gốc của Syam hay họ thuộc nhóm dân tộc nào. Nguồn gốc và dân tộc của Syam vẫn chưa rõ ràng, với một số tài liệu cho rằng Syam dùng để chỉ người người Shan, người người Bru hoặc người người Brau. Tuy nhiên, các nguồn tài liệu ở Đông Nam Á lục địa trước thế kỷ thứ mười bốn chủ yếu sử dụng từ Syam như một tên gọi dân tộc, để chỉ những người thuộc một phạm trù văn hóa riêng biệt khác với người Khmer, Chăm, Bagan hoặc Môn. Điều này trái ngược với các nguồn tài liệu Trung Quốc, nơi Xian được sử dụng như một địa danh.

Các bằng chứng sớm nhất đề cập đến người Xiêm là các bản khắc đá được tìm thấy ở Angkor Borei của Phù Nam (K.557 và K.600), có niên đại 661 CN, tên của nô lệ được đề cập là "Ku Sayam" có nghĩa là "nô lệ nữ Sayam" (Ku là tiền tố được sử dụng để chỉ nô lệ nữ trong thời kỳ tiền Angkor), và các bản khắc Takéo (K.79) được viết vào năm 682 dưới thời trị vì của Bhavavarman II của Chân Lạp cũng đề cập đến quý tộc Xiêm: Sāraṇnoya Poña Sayam, được phiên âm sang tiếng Anh là: cánh đồng lúa được trao cho poña (quý tộc) được gọi là Sayam (Xiêm).

Tống Hội Yếu Tập Cảo (960-1279) chỉ ra rằng người Xiêm định cư ở phía tây miền Trung Thái Lan và nhà nước của họ được gọi là Xiān guó (暹國^Chinese), trong khi đồng bằng phía đông thuộc về người Môn của Vương quốc Lavo (羅渦國^Chinese), những người sau này rơi vào ách thống trị của Chân Lạp và Đế quốc Khmer vào khoảng thế kỷ 7-9. Các thực thể chính trị Môn này, bao gồm cả Hariphunchai ở phía bắc và một số thành bang ở Đông Bắc Thái Lan, được gọi chung là Dvaravati. Tuy nhiên, các nhà nước của người Môn Xiêm và Lavo sau đó đã hợp nhất thông qua hôn nhân hoàng gia và trở thành Vương quốc Ayutthaya vào giữa thế kỷ 14, trong khi các công quốc Isan phía tây nam, tập trung ở công viên lịch sử Phanom Rung và Phimai, sau đó đã cam kết trung thành với Ayutthaya của người Xiêm dưới thời trị vì của Borommarachathirat II (trị vì 1424-1448). Các thành bang chính còn lại ở vùng Isan trở thành Lan Xang vào khoảng năm 1353 sau khi các thành phố song sinh Luang Prabang và Viêng Chăn giành được độc lập sau cái chết của vua Ram Khamhaeng của Vương quốc Sukhothai.

3.2. Vương quốc Sukhothai

Sau sự suy tàn của Đế quốc Khmer và Vương quốc Pagan vào đầu thế kỷ 13, nhiều nhà nước khác nhau đã phát triển mạnh mẽ thay thế. Lãnh địa của người Thái trải dài từ đông bắc Ấn Độ ngày nay đến phía bắc Lào ngày nay và đến bán đảo Mã Lai. Trong thế kỷ 13, người Thái đã định cư ở vùng đất trung tâm của Dvaravati và Vương quốc Lavo đến Vương quốc Nakhon Si Thammarat ở phía nam. Tuy nhiên, không có ghi chép nào chi tiết về sự xuất hiện của người Thái.

Khoảng năm 1240, Pho Khun Bang Klang Hao, một thủ lĩnh địa phương người Thái, đã tập hợp dân chúng nổi dậy chống lại người Khmer. Sau đó, ông tự lên ngôi vua đầu tiên của Vương quốc Sukhothai vào năm 1238. Các nhà sử học chính thống của Thái Lan coi Sukhothai là vương quốc đầu tiên của người Thái. Sukhothai mở rộng lãnh thổ xa nhất dưới thời trị vì của Ram Khamhaeng (trị vì 1279-1298). Tuy nhiên, đó chủ yếu là một mạng lưới các lãnh chúa địa phương tuyên thệ trung thành với Sukhothai, chứ không phải do Sukhothai trực tiếp kiểm soát. Ông được cho là đã phát minh ra chữ Thái và đồ gốm Thái Lan là một mặt hàng xuất khẩu quan trọng trong thời đại của ông. Sukhothai tiếp nhận Phật giáo Nguyên thủy dưới thời trị vì của Maha Thammaracha I (1347-1368).

Sự suy yếu của Sukhothai sau cái chết của Ram Khamhaeng dẫn đến sự trỗi dậy của Vương quốc Ayutthaya. Năm 1378, vua Thammaracha II của Sukhothai buộc phải thần phục Ayutthaya. Khoảng năm 1430, vua Thammaracha IV dời đô Sukhothai đến Phitsanulok, và sau khi ông qua đời vào năm 1438, Sukhothai chỉ còn là một tỉnh của Ayutthaya.

3.3. Vương quốc Ayutthaya

Theo phiên bản được chấp nhận rộng rãi nhất về nguồn gốc của mình, Vương quốc Ayutthaya nổi lên từ các Vương quốc Lavo và Suvarnabhumi trước đó, với Uthong là vị vua đầu tiên. Ayutthaya là một tập hợp các công quốc tự trị và các tỉnh chư hầu thần phục Vua Ayutthaya theo hệ thống Mandala. Sự mở rộng ban đầu của nó là thông qua chinh phục và hôn nhân chính trị.
Trước cuối thế kỷ 15, Ayutthaya đã ba lần xâm lược Đế quốc Khmer và cướp phá kinh đô Angkor. Ayutthaya sau đó trở thành một cường quốc khu vực thay thế Khmer. Sự can thiệp liên tục của Sukhothai đã biến nó thành một nước chư hầu của Ayutthaya và cuối cùng được sáp nhập vào vương quốc. Borommatrailokkanat đã thực hiện các cải cách quan료 kéo dài đến thế kỷ 20 và tạo ra một hệ thống phân cấp xã hội gọi là sakdina, theo đó nam giới thường dân bị bắt đi lao dịch sáu tháng một năm. Ayutthaya quan tâm đến bán đảo Mã Lai nhưng không chinh phục được Sultan quốc Malacca, vốn được nhà Minh của Trung Quốc hỗ trợ.

Sự tiếp xúc và giao thương với châu Âu bắt đầu vào đầu thế kỷ 16, với phái đoàn của công tước Bồ Đào Nha Afonso de Albuquerque vào năm 1511. Bồ Đào Nha trở thành đồng minh và nhượng lại một số binh lính cho Vua Rama Thibodi II. Tiếp theo người Bồ Đào Nha vào thế kỷ 17 là người Pháp, Hà Lan và Anh. Sự cạnh tranh giành quyền bá chủ đối với Chiang Mai và người Môn đã khiến Ayutthaya đối đầu với Vương quốc Miến Điện. Nhiều cuộc chiến với triều Taungoo cầm quyền bắt đầu từ những năm 1540 dưới thời trị vì của Tabinshwehti và Bayinnaung cuối cùng đã kết thúc bằng việc chiếm được kinh đô vào năm 1570. Sau đó là một thời kỳ chư hầu ngắn ngủi cho Miến Điện cho đến khi Naresuan tuyên bố độc lập vào năm 1584.

Ayutthaya tìm cách cải thiện quan hệ với các cường quốc châu Âu qua nhiều triều đại kế tiếp. Vương quốc đặc biệt thịnh vượng dưới thời trị vì của Narai (1656-1688), khi một số du khách châu Âu coi Ayutthaya là một cường quốc châu Á, bên cạnh Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, ảnh hưởng ngày càng tăng của Pháp vào cuối triều đại của ông đã gặp phải tình cảm dân tộc chủ nghĩa và cuối cùng dẫn đến Cách mạng Xiêm năm 1688. Bất chấp cuộc cách mạng, quan hệ tổng thể vẫn ổn định, với các nhà truyền giáo Pháp vẫn tích cực rao giảng Cơ đốc giáo.

Sau một thời kỳ đấu tranh triều đại đẫm máu, Ayutthaya bước vào giai đoạn được gọi là "thời kỳ hoàng kim" của Xiêm, một giai đoạn tương đối hòa bình vào quý hai của thế kỷ 18, nơi nghệ thuật, văn học và học vấn phát triển mạnh mẽ. Hiếm khi có chiến tranh với nước ngoài, ngoại trừ xung đột với các Chúa Nguyễn để giành quyền kiểm soát Campuchia bắt đầu vào khoảng năm 1715. Năm mươi năm cuối cùng của vương quốc chứng kiến các cuộc khủng hoảng kế vị đẫm máu, với các cuộc thanh trừng các quan chức triều đình và các tướng lĩnh tài ba trong nhiều triều đại liên tiếp. Năm 1765, một lực lượng kết hợp gồm 40.000 quân Miến Điện đã xâm lược từ phía bắc và phía tây. Người Miến Điện dưới triều Konbaung mới nhanh chóng nổi lên thành một cường quốc địa phương mới vào năm 1759. Sau 14 tháng bao vây, các bức tường của kinh đô đã sụp đổ và thành phố bị đốt cháy vào tháng 4 năm 1767.

3.4. Vương quốc Thonburi

Kinh đô và nhiều lãnh thổ của vương quốc rơi vào hỗn loạn sau chiến tranh. Kinh đô cũ bị quân đồn trú Miến Điện chiếm đóng và năm thủ lĩnh địa phương tự xưng là bá chủ, bao gồm các lãnh chúa Sakwangburi, Phitsanulok, Phimai, Chanthaburi và Nakhon Si Thammarat. Chao Tak, một nhà lãnh đạo quân sự tài ba, đã tự mình trở thành lãnh chúa bằng quyền chinh phục, bắt đầu bằng việc cướp phá huyền thoại Chanthaburi. Đóng quân tại Chanthaburi, Chao Tak đã huy động quân đội và tài nguyên, và cử một hạm đội ngược dòng sông Chao Phraya để chiếm pháo đài Thonburi. Cùng năm đó, Chao Tak đã có thể chiếm lại Ayutthaya từ tay người Miến Điện chỉ bảy tháng sau khi thành phố sụp đổ.

Chao Tak sau đó tự lên ngôi Taksin và tuyên bố Thonburi là kinh đô tạm thời cùng năm. Ông cũng nhanh chóng khuất phục các lãnh chúa khác. Quân đội của ông tham gia vào các cuộc chiến tranh với Miến Điện, Lào và Campuchia, đã thành công đẩy lùi người Miến Điện ra khỏi Lan Na vào năm 1775, chiếm được Viêng Chăn vào năm 1778 và cố gắng đưa một vị vua thân Thái lên ngôi ở Campuchia vào những năm 1770. Vào những năm cuối đời, đã có một cuộc đảo chính, được cho là do "sự điên loạn" của ông, và cuối cùng Taksin và các con trai của ông đã bị xử tử bởi người bạn đồng hành lâu năm của ông là Tướng quân Chao Phraya Chakri (vua Rama I tương lai). Ông là vị vua đầu tiên của triều Chakri cầm quyền và là người sáng lập Vương quốc Rattanakosin vào ngày 6 tháng 4 năm 1782.

3.5. Vương quốc Rattanakosin (Vương triều Chakri)

Dưới thời Rama I (1782-1809), Rattanakosin đã bảo vệ thành công các cuộc tấn công của Miến Điện và chấm dứt các cuộc xâm lược của Miến Điện. Ông cũng thiết lập quyền bá chủ đối với phần lớn Lào và Campuchia. Năm 1821, người Anh John Crawfurd được cử đến để đàm phán một hiệp định thương mại mới với Xiêm - dấu hiệu đầu tiên của một vấn đề sẽ chi phối chính trị Xiêm thế kỷ 19. Bangkok đã ký Hiệp ước Burney năm 1826, sau chiến thắng của Anh trong Chiến tranh Anh-Miến thứ nhất.

Anouvong của Viêng Chăn, người lầm tưởng rằng Anh sắp xâm lược Bangkok, đã bắt đầu cuộc nổi dậy của người Lào năm 1826, nhưng đã bị đàn áp. Viêng Chăn bị phá hủy và một số lượng lớn người Lào đã bị di dời đến Cao nguyên Khorat. Bangkok cũng tiến hành nhiều cuộc chiến tranh với nhà Tây Sơn của Việt Nam, nơi Xiêm đã thành công giành lại quyền bá chủ đối với Campuchia.

Từ cuối thế kỷ 19, Xiêm cố gắng cai trị các nhóm dân tộc trong vương quốc như các thuộc địa. Dưới thời trị vì của Mongkut (1851-1868), người đã nhận ra mối đe dọa tiềm tàng mà các cường quốc phương Tây gây ra cho Xiêm, triều đình của ông đã liên hệ trực tiếp với chính phủ Anh để xoa dịu căng thẳng. Một phái đoàn Anh do Ngài John Bowring, Thống đốc Hồng Kông, dẫn đầu đã dẫn đến việc ký kết Hiệp ước Bowring, hiệp ước đầu tiên trong số nhiều hiệp ước bất bình đẳng với các nước phương Tây. Tuy nhiên, điều này đã mang lại thương mại và phát triển kinh tế cho Xiêm. Cái chết bất ngờ của Mongkut do sốt rét đã dẫn đến việc vua Chulalongkorn còn nhỏ tuổi lên ngôi, với Somdet Chaophraya Sri Suriwongse (Chuang Bunnag) làm nhiếp chính.

Chulalongkorn (trị vì 1868-1910) đã khởi xướng tập trung hóa, thành lập một hội đồng cơ mật, và bãi bỏ chế độ nô lệ và hệ thống lao dịch. Khủng hoảng Cung điện Trước năm 1874 đã làm đình trệ các nỗ lực cải cách sâu rộng hơn. Trong những năm 1870 và 1880, ông đã sáp nhập các xứ bảo hộ ở phía bắc vào vương quốc, sau đó mở rộng sang các xứ bảo hộ ở đông bắc và nam. Ông đã thành lập mười hai krom vào năm 1888, tương đương với các bộ ngày nay. Khủng hoảng năm 1893 nổ ra, do yêu sách của Pháp đối với lãnh thổ Lào ở phía đông sông Mekong.

Thái Lan là quốc gia Đông Nam Á duy nhất chưa bao giờ bị một cường quốc phương Tây đô hộ, một phần vì Anh và Pháp đã đồng ý vào năm 1896 biến thung lũng sông Chao Phraya thành một quốc gia vùng đệm. Mãi đến thế kỷ 20, Xiêm mới có thể đàm phán lại mọi hiệp ước bất bình đẳng có từ Hiệp ước Bowring, bao gồm cả quyền tài phán ngoài lãnh thổ. Sự ra đời của hệ thống monthon đánh dấu sự hình thành của nhà nước-dân tộc Thái hiện đại. Năm 1905, đã có những cuộc nổi dậy không thành công ở vùng Patani cổ đại, Ubon Ratchathani và Phrae nhằm phản đối nỗ lực làm suy yếu quyền lực của các lãnh chúa địa phương.

Cuộc nổi dậy Cung điện năm 1912 là một nỗ lực thất bại của các sĩ quan quân đội được đào tạo ở phương Tây nhằm lật đổ chế độ quân chủ Xiêm. Vajiravudh (trị vì 1910-1925) đã đáp lại bằng tuyên truyền trong suốt triều đại của mình, thúc đẩy ý tưởng về quốc gia Thái. Năm 1917, Xiêm tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất về phía Đồng minh. Sau đó, Xiêm có một ghế tại Hội nghị Hòa bình Paris và giành được tự do thuế quan cũng như việc bãi bỏ quyền tài phán ngoài lãnh thổ.

3.6. Chuyển đổi sang quân chủ lập hiến và thời hiện đại

Giai đoạn từ năm 1932 chứng kiến Thái Lan chuyển đổi sang chế độ quân chủ lập hiến, trải qua sự tham gia trong Chiến tranh Thế giới Thứ hai, những biến động của Chiến tranh Lạnh, và một lịch sử đương đại đầy rẫy các cuộc đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền, cũng như những thay đổi kinh tế xã hội sâu sắc tác động đến các tầng lớp nhân dân.

3.6.1. Chiến tranh thế giới thứ hai và thời kỳ Chiến tranh Lạnh

Một cuộc cách mạng không đổ máu đã diễn ra vào năm 1932, trong đó Prajadhipok bị buộc phải ban hành hiến pháp đầu tiên của đất nước, qua đó chấm dứt hàng thế kỷ chế độ phong kiến và quân chủ chuyên chế. Những khó khăn kinh tế do Đại suy thoái gây ra, giá gạo giảm mạnh và việc cắt giảm đáng kể chi tiêu công đã gây ra sự bất mãn trong giới quý tộc.

Năm 1933, một cuộc nổi dậy phản cách mạng đã diễn ra nhằm khôi phục chế độ quân chủ chuyên chế, nhưng đã thất bại. Xung đột của Prajadhipok với chính phủ cuối cùng đã dẫn đến việc thoái vị. Chính phủ đã chọn Ananda Mahidol, người đang học tập tại Thụy Sĩ, làm vị vua mới.

Sau đó trong thập kỷ đó, phe quân đội của Khana Ratsadon đã thống trị chính trị Xiêm. Plaek Phibunsongkhram, người trở thành thủ tướng vào năm 1938, đã bắt đầu đàn áp chính trị và có lập trường chống hoàng gia công khai. Chính phủ của ông đã áp dụng chủ nghĩa dân tộc và Tây phương hóa, các chính sách bài Hoa và chống Pháp.

Năm 1939, có một sắc lệnh đổi tên nước từ "Xiêm" thành "Thái Lan". Năm 1941, Thái Lan tham gia vào một cuộc xung đột ngắn với Pháp Vichy, dẫn đến việc Thái Lan giành được một số lãnh thổ Lào và Campuchia.

Vào ngày 8 tháng 12 năm 1941, Đế quốc Nhật Bản đã xâm lược Thái Lan, và giao tranh đã nổ ra ngay trước khi Phibun ra lệnh đình chiến. Nhật Bản được tự do đi lại, và vào ngày 21 tháng 12, Thái Lan và Nhật Bản đã ký một liên minh quân sự với một giao thức bí mật, theo đó chính phủ Nhật Bản đồng ý giúp Thái Lan giành lại các lãnh thổ đã mất. Chính phủ Thái sau đó đã tuyên chiến với Hoa Kỳ và Vương quốc Anh. Vương quốc Anh, thuộc địa Malaya của họ đang bị đe dọa ngay lập tức bởi lực lượng Thái Lan, đã đáp trả tương tự, nhưng Hoa Kỳ từ chối tuyên chiến và phớt lờ tuyên bố của Thái Lan. Phong trào Thái Lan Tự do đã được phát động cả ở Thái Lan và nước ngoài để chống lại chính phủ và sự chiếm đóng của Nhật Bản. Sau khi chiến tranh kết thúc vào năm 1945, Thái Lan đã ký các thỏa thuận chính thức để chấm dứt tình trạng chiến tranh với Đồng minh.

Vào tháng 6 năm 1946, vị vua trẻ Ananda được tìm thấy đã chết trong những hoàn cảnh bí ẩn. Em trai của ông là Bhumibol Adulyadej lên ngôi. Thái Lan gia nhập Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á (SEATO) để trở thành một đồng minh tích cực của Hoa Kỳ vào năm 1954. Thống chế Sarit Thanarat đã tiến hành một cuộc đảo chính vào năm 1957, loại bỏ Khana Ratsadon khỏi chính trường. Sự cai trị của ông (thủ tướng 1959-1963) mang tính độc đoán; ông xây dựng tính hợp pháp của mình xung quanh địa vị thần thánh của quốc vương và bằng cách hướng lòng trung thành của chính phủ đối với nhà vua. Chính phủ của ông đã cải thiện cơ sở hạ tầng và giáo dục của đất nước. Sau khi Hoa Kỳ tham gia Chiến tranh Việt Nam vào năm 1961, đã có một thỏa thuận bí mật theo đó Hoa Kỳ hứa sẽ bảo vệ Thái Lan.

Giai đoạn này đã mang lại sự hiện đại hóa và Tây phương hóa ngày càng tăng của xã hội Thái Lan. Đô thị hóa nhanh chóng xảy ra khi dân cư nông thôn tìm kiếm việc làm ở các thành phố đang phát triển. Nông dân nông thôn đã đạt được ý thức giai cấp và có thiện cảm với Đảng Cộng sản Thái Lan. Sự phát triển kinh tế và giáo dục đã tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của một tầng lớp trung lưu ở Bangkok và các thành phố khác. Vào tháng 10 năm 1971, đã có một cuộc biểu tình lớn chống lại chế độ độc tài của Thanom Kittikachorn (thủ tướng 1963-1973), dẫn đến thương vong dân sự. Bhumibol đã đưa Sanya Dharmasakti (thủ tướng 1973-1975) lên thay thế ông, đánh dấu lần đầu tiên nhà vua trực tiếp can thiệp vào chính trị Thái Lan kể từ năm 1932. Kết quả của sự kiện này đã đánh dấu một nền dân chủ nghị viện ngắn ngủi, thường được gọi là "thời kỳ dân chủ nở rộ" (ยุคประชาธิปไตยเบ่งบาน).

3.6.2. Lịch sử đương đại (sau năm 1973)

Tình trạng bất ổn và bất ổn liên tục, cũng như nỗi sợ hãi về một cuộc tiếp quản của cộng sản sau sự sụp đổ của Sài Gòn, đã khiến một số nhóm cực hữu gán cho các sinh viên cánh tả là cộng sản. Điều này lên đến đỉnh điểm trong vụ thảm sát Đại học Thammasat vào tháng 10 năm 1976. Một cuộc đảo chính vào ngày đó đã đưa Thái Lan đến một chính phủ cực hữu mới, đàn áp các phương tiện truyền thông, quan chức và trí thức, và thúc đẩy cuộc nổi dậy của cộng sản. Một cuộc đảo chính khác vào năm sau đã đưa một chính phủ ôn hòa hơn lên nắm quyền, chính phủ này đã đề nghị ân xá cho các chiến sĩ cộng sản vào năm 1978.

Được thúc đẩy bởi cuộc khủng hoảng người tị nạn Đông Dương, các cuộc đột kích biên giới của Việt Nam và những khó khăn kinh tế, Prem Tinsulanonda trở thành Thủ tướng từ năm 1980 đến năm 1988. Những người cộng sản đã từ bỏ cuộc nổi dậy vào năm 1983. Chức vụ thủ tướng của Prem được mệnh danh là "bán dân chủ" vì Quốc hội bao gồm tất cả các dân biểu được bầu và tất cả các thượng nghị sĩ được bổ nhiệm. Những năm 1980 cũng chứng kiến sự can thiệp ngày càng tăng vào chính trị của quốc vương, người đã khiến hai cuộc đảo chính vào năm 1981 và 1985 chống lại Prem thất bại. Năm 1988, Thái Lan có thủ tướng được bầu đầu tiên kể từ năm 1976.

Suchinda Kraprayoon, người từng là lãnh đạo cuộc đảo chính năm 1991 và nói rằng ông sẽ không tìm cách trở thành thủ tướng, đã được chính phủ liên minh đa số đề cử làm thủ tướng sau cuộc tổng tuyển cử năm 1992. Điều này đã gây ra một cuộc biểu tình phổ biến ở Bangkok, kết thúc bằng một cuộc đàn áp quân sự đẫm máu. Bhumibol đã can thiệp vào sự kiện này và ký một đạo luật ân xá, Suchinda sau đó đã từ chức.

Cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 bắt nguồn từ Thái Lan và chấm dứt 40 năm tăng trưởng kinh tế không bị gián đoạn của đất nước. Chính phủ của Chuan Leekpai đã vay IMF với các điều khoản không được lòng dân.

Trận động đất và sóng thần Ấn Độ Dương năm 2004 đã tấn công đất nước, chủ yếu ở phía nam, cướp đi sinh mạng của khoảng 5.400 người ở Phuket, Phang Nga, Ranong, Krabi, Trang và Satun, với hàng nghìn người vẫn mất tích.

Đảng Thai Rak Thai theo chủ nghĩa dân túy, do thủ tướng Thaksin Shinawatra lãnh đạo, đã cầm quyền từ năm 2001 đến năm 2006. Các chính sách của ông đã thành công trong việc giảm nghèo ở nông thôn và khởi xướng chăm sóc sức khỏe toàn dân ở nước này. Tuy nhiên, Thaksin bị coi là một nhà dân túy tham nhũng đang phá hủy tầng lớp trung lưu để ủng hộ bản thân và người nghèo ở nông thôn. Ông cũng phải đối mặt với những lời chỉ trích về phản ứng của mình đối với cuộc nổi dậy ở miền Nam Thái Lan leo thang từ năm 2004. Ngoài ra, các khuyến nghị của ông đối với người nghèo ở nông thôn trực tiếp mâu thuẫn với các khuyến nghị của Vua Bhumibol, gây ra sự phẫn nộ của những người theo chủ nghĩa bảo hoàng, một phe phái hùng mạnh ở Thái Lan. Đáp lại, những người theo chủ nghĩa bảo hoàng đã bịa ra một câu chuyện về việc Thaskin và các "cố vấn của ông đã tập hợp tại Phần Lan để âm mưu lật đổ chế độ quân chủ". Trong khi đó, các cuộc biểu tình rầm rộ chống lại Thaksin do Liên minh Nhân dân vì Dân chủ (PAD) lãnh đạo đã bắt đầu trong nhiệm kỳ thứ hai của ông với tư cách là thủ tướng. Cuối cùng, chế độ quân chủ và quân đội đã đồng ý lật đổ nhà lãnh đạo này. Trong trường hợp này, quân đội trước tiên đã xin phép nhà vua để lật đổ Thaksin, nhưng yêu cầu này đã bị từ chối. Nhưng sau đó, nhà vua đã từ chối lựa chọn của Thaksin để lãnh đạo quân đội, cho phép một nhà lãnh đạo quân sự muốn đảo chính lên nắm quyền. Sau đó, quân đội đã giải tán đảng của Thaksin bằng một cuộc đảo chính năm 2006 và cấm hơn một trăm giám đốc điều hành của đảng này tham gia chính trị. Sau cuộc đảo chính, một chính phủ quân sự đã được thành lập và tồn tại trong một năm.

Quá trình trở lại nền dân chủ là một quá trình đòi hỏi sự tham gia rất tích cực của người dân. Người dân thường xuyên xông vào các tòa nhà chính phủ và quân đội lại đe dọa một cuộc đảo chính khác. Cuối cùng, vào năm 2007, một chính phủ dân sự do Đảng Sức mạnh Nhân dân (PPP) liên minh với Thaksin lãnh đạo đã được bầu. Một cuộc biểu tình khác do PAD lãnh đạo đã kết thúc bằng việc giải tán PPP, và Đảng Dân chủ đã lãnh đạo một chính phủ liên minh thay thế. Mặt trận Dân chủ Thống nhất chống Độc tài (UDD) ủng hộ Thaksin đã biểu tình cả vào năm 2009 và 2010, cuộc biểu tình sau đó đã kết thúc bằng một cuộc đàn áp quân sự dữ dội khiến hơn 70 dân thường thiệt mạng.

Sau cuộc tổng tuyển cử năm 2011, Đảng Pheu Thai theo chủ nghĩa dân túy đã giành được đa số và Yingluck Shinawatra, em gái của Thaksin, trở thành thủ tướng. Ủy ban Cải cách Dân chủ Nhân dân đã tổ chức một cuộc biểu tình chống Shinawatra khác sau khi đảng cầm quyền đề xuất một dự luật ân xá sẽ có lợi cho Thaksin. Yingluck đã giải tán quốc hội và một cuộc tổng tuyển cử đã được lên kế hoạch, nhưng đã bị Tòa án Hiến pháp vô hiệu hóa. Cuộc khủng hoảng đã kết thúc bằng một cuộc đảo chính khác vào năm 2014.

Hội đồng Hòa bình và Trật tự Quốc gia sau đó, một chính quyền quân sự do Tướng Prayut Chan-o-cha lãnh đạo, đã lãnh đạo đất nước cho đến năm 2019. Các quyền dân sự và chính trị bị hạn chế, và đất nước đã chứng kiến sự gia tăng các vụ án lèse-majesté. Các đối thủ chính trị và những người bất đồng chính kiến đã bị đưa đến các trại "điều chỉnh thái độ"; điều này được các học giả mô tả là cho thấy sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít. Bhumibol, vị vua trị vì lâu nhất của Thái Lan, qua đời vào năm 2016, và con trai của ông là Vajiralongkorn lên ngôi. Cuộc trưng cầu dân ý và việc thông qua hiến pháp hiện hành của Thái Lan đã diễn ra dưới sự cai trị của chính quyền quân sự. Chính quyền quân sự cũng ràng buộc các chính phủ tương lai vào một lộ trình chiến lược quốc gia 20 năm mà họ đã đặt ra, thực chất là khóa chặt đất nước vào một nền dân chủ do quân đội hướng dẫn.

Năm 2019, chính quyền quân sự đã đồng ý lên kế hoạch cho một cuộc tổng tuyển cử vào tháng 3. Prayut tiếp tục giữ chức thủ tướng với sự hỗ trợ của liên minh Đảng Palang Pracharath tại Hạ viện và Thượng viện do chính quyền quân sự bổ nhiệm, giữa những cáo buộc gian lận bầu cử. Các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ năm 2020-21 được châm ngòi bởi sự gia tăng đặc quyền hoàng gia, sự thụt lùi về dân chủ và kinh tế từ Lực lượng Vũ trang Hoàng gia Thái Lan được chế độ quân chủ hỗ trợ sau cuộc đảo chính năm 2014, việc giải tán Đảng Tiến lên Tương lai ủng hộ dân chủ, sự mất lòng tin vào cuộc tổng tuyển cử năm 2019 và hệ thống chính trị hiện tại, sự mất tích và cái chết cưỡng bức của các nhà hoạt động chính trị bao gồm Wanchalearm Satsaksit, và các vụ bê bối tham nhũng chính trị, đã đưa ra những yêu cầu chưa từng có để cải cách chế độ quân chủ và ý thức chủ nghĩa cộng hòa cao nhất trong nước.

Vào tháng 5 năm 2023, phe đối lập cải cách của Thái Lan, Đảng Tiến lên (MFP) tiến bộ và Đảng Pheu Thai dân túy, đã giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử, đồng nghĩa với việc các đảng bảo hoàng-quân sự ủng hộ Thủ tướng Prayuth Chan-ocha đã mất quyền lực. Vào ngày 22 tháng 8 năm 2023, Srettha Thavisin của đảng Pheu Thai dân túy, trở thành thủ tướng mới của Thái Lan, trong khi nhân vật tỷ phú của đảng Pheu Thai là Thaksin Shinawatra trở về Thái Lan sau nhiều năm sống lưu vong. Thavisin sau đó đã bị Tòa án Hiến pháp cách chức thủ tướng vào ngày 14 tháng 8 năm 2024 vì "vi phạm đạo đức nghiêm trọng".

4.1. Địa hình

Địa hình Thái Lan đa dạng, với các vùng chính có những đặc điểm riêng biệt. Vùng núi phía Bắc đặc trưng bởi các dãy núi cao hiểm trở, là nơi bắt nguồn của nhiều con sông quan trọng. Cao nguyên Khorat ở Đông Bắc là một vùng đất rộng lớn, tương đối bằng phẳng nhưng đất đai thường khô cằn. Đồng bằng sông Chao Phraya ở miền Trung là vựa lúa lớn nhất của đất nước, với đất đai màu mỡ do phù sa bồi đắp. Bán đảo Malay ở miền Nam có địa hình đa dạng với các dãy núi chạy dọc theo bờ biển và nhiều hòn đảo đẹp.

4.2. Khí hậu

Khí hậu Thái Lan chịu ảnh hưởng của gió mùa có tính chất theo mùa (gió mùa tây nam và đông bắc). Hầu hết đất nước được phân loại là khí hậu xavan nhiệt đới theo Köppen. Phần lớn miền nam, cũng như cực đông, có khí hậu gió mùa nhiệt đới. Một số khu vực ở miền nam cũng có khí hậu rừng mưa nhiệt đới.

Một năm ở Thái Lan được chia thành ba mùa. Mùa đầu tiên là mùa mưa hoặc mùa gió mùa tây nam (giữa tháng 5 đến giữa tháng 10), gây ra bởi gió tây nam từ Ấn Độ Dương. Lượng mưa cũng được đóng góp bởi Đới hội tụ liên chí tuyến (ITCZ) và các xoáy thuận nhiệt đới, với tháng 8 và tháng 9 là giai đoạn ẩm ướt nhất trong năm. Đất nước nhận được lượng mưa trung bình hàng năm từ 1.20 K mm đến 1.60 K mm.

Mùa đông hoặc mùa gió mùa đông bắc xảy ra từ giữa tháng 10 đến giữa tháng 2. Hầu hết Thái Lan trải qua thời tiết khô ráo với nhiệt độ ôn hòa. Mùa hè hoặc mùa trước gió mùa kéo dài từ giữa tháng 2 đến giữa tháng 5.

Do vị trí nội địa và vĩ độ, các khu vực phía bắc, đông bắc, trung tâm và phía đông của Thái Lan trải qua một thời gian dài thời tiết ấm áp, nơi nhiệt độ có thể lên tới 40 °C trong khoảng từ tháng 3 đến tháng 5, trái ngược với gần hoặc dưới 0 °C ở một số khu vực vào mùa đông. Miền Nam Thái Lan đặc trưng bởi thời tiết ôn hòa quanh năm với ít sự thay đổi nhiệt độ theo ngày và theo mùa do ảnh hưởng của biển. Khu vực này nhận được lượng mưa dồi dào, đặc biệt là trong khoảng từ tháng 10 đến tháng 11. Thái Lan nằm trong số mười quốc gia trên thế giới chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Đặc biệt, nước này rất dễ bị tổn thương trước nước biển dâng và các hiện tượng thời tiết cực đoan.

4.3. Đa dạng sinh học và môi trường

Thái Lan có hệ động thực vật phong phú và đa dạng. Các vườn quốc gia được định nghĩa là "một khu vực chứa các tài nguyên thiên nhiên có tầm quan trọng sinh thái hoặc vẻ đẹp độc đáo, hoặc hệ động thực vật có tầm quan trọng đặc biệt". Các khu bảo tồn của Thái Lan bao gồm 156 vườn quốc gia, 58 khu bảo tồn động vật hoang dã, 67 khu vực cấm săn bắn và 120 công viên rừng. Chúng bao phủ gần 31% lãnh thổ của vương quốc. Các công viên được quản lý bởi Cục Công viên Quốc gia, Động vật hoang dã và Bảo tồn Thực vật (DNP) thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường (MNRE).

Thái Lan có hiệu suất trung bình nhưng đang cải thiện trong Chỉ số Hiệu suất Môi trường (EPI) toàn cầu, với thứ hạng tổng thể là 91 trên 180 quốc gia vào năm 2016. Các lĩnh vực môi trường mà Thái Lan hoạt động kém nhất (tức là xếp hạng cao nhất) là chất lượng không khí (167), tác động môi trường của ngành nông nghiệp (106) và ngành khí hậu và năng lượng (93), ngành sau chủ yếu do lượng khí thải CO₂ cao trên mỗi kWh sản xuất. Thái Lan hoạt động tốt nhất (tức là xếp hạng thấp nhất) trong quản lý tài nguyên nước (66), với một số cải tiến lớn dự kiến trong tương lai, và vệ sinh môi trường (68). Quốc gia này có điểm trung bình Chỉ số Toàn vẹn Cảnh quan Rừng năm 2019 là 6,00/10, xếp thứ 88 trên toàn cầu trong số 172 quốc gia.

Số lượng voi, biểu tượng quốc gia của đất nước, đã giảm từ 100.000 con vào năm 1850 xuống còn khoảng 2.000 con. Những kẻ săn trộm từ lâu đã săn voi để lấy ngà voi và da, và hiện nay ngày càng tăng cường săn bắt để lấy thịt voi. Voi con thường bị bắt để sử dụng trong các điểm du lịch hoặc làm động vật lao động, nơi đã có những cáo buộc về việc ngược đãi. Năm 1989, chính phủ đã cấm sử dụng voi để khai thác gỗ, khiến nhiều chủ voi chuyển voi thuần hóa của họ sang ngành du lịch.

Nạn săn bắt trộm các loài được bảo vệ vẫn là một vấn đề lớn. Hổ, báo hoa mai và các loài mèo lớn khác bị săn bắt để lấy da. Nhiều loài bị nuôi nhốt hoặc săn bắt để lấy thịt, được cho là có đặc tính chữa bệnh. Mặc dù việc buôn bán như vậy là bất hợp pháp, Chợ Chatuchak nổi tiếng ở Bangkok vẫn được biết đến với việc bán các loài có nguy cơ tuyệt chủng. Việc nuôi giữ động vật hoang dã làm thú cưng ảnh hưởng đến các loài như gấu đen châu Á, gấu chó, vượn tay trắng, vượn pilê và cầy mực. Các vấn đề môi trường như phá rừng, ô nhiễm và tác động đến các cộng đồng dễ bị tổn thương đòi hỏi các nỗ lực bảo tồn mạnh mẽ hơn.

5.1. Hệ thống chính phủ

Thái Lan là một quốc gia quân chủ lập hiến, nơi Quốc vương giữ vai trò là nguyên thủ quốc gia và là biểu tượng của sự thống nhất dân tộc. Tuy nhiên, trên thực tế, quyền lực chính trị của Quốc vương và hoàng gia khá lớn, vượt ra ngoài khuôn khổ hiến pháp, đặc biệt thông qua một "mạng lưới монархия" (network monarchy) hoạt động ngầm. Luật khi quân (lèse-majesté) nghiêm khắc, với hình phạt tù từ 3 đến 15 năm, được sử dụng để bảo vệ hoàng gia và thường bị chỉ trích là công cụ để đàn áp những người bất đồng chính kiến và hạn chế quyền tự do biểu đạt, ảnh hưởng tiêu cực đến nhân quyền. Sau cuộc đảo chính năm 2014, số vụ án khi quân tăng đột biến.

Quốc hội là cơ quan lập pháp lưỡng viện, bao gồm Thượng viện (200 thành viên, bầu cử gián tiếp) và Hạ viện (500 thành viên, bầu cử trực tiếp). Cuộc bầu cử gần nhất diễn ra vào năm 2023. Liên minh do Đảng Pheu Thai lãnh đạo hiện chiếm đa số. Cuộc bầu cử Thượng viện năm 2024 là cuộc bầu cử thượng viện đầu tiên được tổ chức theo hiến pháp hiện hành, trong một quy trình bị chỉ trích là "cuộc bầu cử phức tạp nhất thế giới". Thượng viện được cho là bị chi phối bởi các thượng nghị sĩ liên kết với Đảng Bhumjaithai.

Hành pháp do Thủ tướng đứng đầu, là người đứng đầu chính phủ, cùng với các thành viên Nội các (tối đa 35 người). Thủ tướng được Hạ viện bầu ra. Hiến pháp hiện hành quy định rằng các ứng cử viên thủ tướng phải được các đảng chính trị đề cử trước cuộc bầu cử. Thủ tướng hiện tại là Paetongtarn Shinawatra, một thành viên của Đảng Pheu Thai.

Tư pháp được cho là độc lập với hành pháp và lập pháp, tuy nhiên, các phán quyết tư pháp bị nghi ngờ là dựa trên những cân nhắc chính trị hơn là luật pháp hiện hành. Thái Lan đã có 20 hiến pháp và điều lệ kể từ năm 1932. Hình thức chính phủ trên thực tế đã dao động từ chế độ độc tài quân sự đến dân chủ bầu cử. Kể từ năm 2014, Freedom House đã xếp hạng nhân quyền ở Thái Lan là "không tự do". Tuy nhiên, trong Báo cáo Tự do Thế giới năm 2024, vị thế của Thái Lan đã được cải thiện từ "không tự do" thành "một phần tự do" do các cuộc bầu cử quốc hội cạnh tranh và việc thành lập một liên minh cầm quyền mới bởi một đảng đối lập lớn trước đây, mặc dù các thượng nghị sĩ không được bầu cử đã đảm bảo rằng đảng có nhiều phiếu nhất bị loại trừ.

5.2. Các đảng phái chính và bầu cử

Từ năm 1946 đến những năm 1980, quân đội và tầng lớp quý tộc quan료 hoàn toàn kiểm soát các đảng phái chính trị. Hầu hết các đảng ở Thái Lan đều tồn tại trong thời gian ngắn. Từ năm 1992 đến 2006, Thái Lan có hệ thống hai đảng. Các hiến pháp sau này đã tạo ra một hệ thống đa đảng, nơi một đảng duy nhất không thể giành được đa số trong hạ viện.

Lịch sử bầu cử Thái Lan thường xuyên bị gián đoạn bởi các cuộc đảo chính quân sự và sự bất ổn chính trị. Các cuộc bầu cử quan trọng thường dẫn đến những thay đổi trong chính phủ, nhưng vai trò của quân đội trong chính trị vẫn còn rất lớn. Ví dụ, Tòa án Hiến pháp Thái Lan vào tháng 8 năm 2024 đã cấm Đảng Tiến lên, đảng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2023, và tất cả các nhà lãnh đạo của đảng này tham gia chính trị vì đề xuất cải cách luật khi quân, cho rằng điều đó gây ra mối đe dọa cho trật tự hiến pháp. The Economist đã chỉ trích động thái này là một ví dụ về "lawfare" (sử dụng luật pháp như một vũ khí chính trị) và chỉ ra việc giải tán đảng tiền thân của nó, Đảng Tương lai Mới vào năm 2020, là ví dụ mới nhất về cách một "liên minh các thế lực bảo thủ ở Thái Lan - bao gồm những người theo chủ nghĩa bảo hoàng, quân đội và một số ít các nhà tài phiệt kinh doanh - đã tìm cách đàn áp phe đối lập". Sự can thiệp của quân đội và các thế lực bảo hoàng vào quá trình dân chủ hóa là một rào cản lớn đối với sự phát triển của một nền chính trị ổn định và thực sự dân chủ ở Thái Lan.

5.3. Phân chia hành chính

Thái Lan là một nhà nước đơn nhất; các dịch vụ hành chính của nhánh hành pháp được chia thành ba cấp theo Đạo luật Tổ chức Chính phủ Quốc gia, BE 2534 (1991): trung ương, tỉnh và địa phương. Thái Lan bao gồm 76 tỉnh (จังหวัด^Thai, changwat), là các đơn vị phân chia hành chính cấp một. Ngoài ra còn có hai quận được quản lý đặc biệt: thủ đô Bangkok và Pattaya. Bangkok ở cấp tỉnh và do đó thường được tính là một tỉnh. Mỗi tỉnh được chia thành các huyện (อำเภอ^Thai, amphoe) và các huyện lại được chia thành các xã (ตำบล^Thai, tambons). Tên của thủ phủ mỗi tỉnh (เมือง^Thai, mueang) giống với tên của tỉnh đó. Ví dụ, thủ phủ của tỉnh Chiang Mai (Changwat Chiang Mai) là Mueang Chiang Mai hoặc Chiang Mai. Tất cả các tỉnh trưởng và huyện trưởng, những người quản lý các tỉnh và huyện tương ứng, đều do chính phủ trung ương bổ nhiệm. Các tỉnh của Thái Lan đôi khi được nhóm thành bốn đến sáu vùng, tùy thuộc vào nguồn tài liệu.

5.4. Quan hệ đối ngoại

Cách tiếp cận quan hệ đối ngoại của Xiêm và Thái Lan từ lâu đã được mô tả là "treo đầu dê bán thịt chó", với các chính sách "luôn có gốc rễ vững chắc, nhưng đủ linh hoạt để uốn cong theo chiều gió thổi để tồn tại", hoặc thích ứng và thực dụng. Để đảm bảo độc lập, Thái Lan đã tìm cách lợi dụng các cường quốc để không bị chi phối bởi bất kỳ cường quốc nào.

Trong Chiến tranh Lạnh, Thái Lan tìm cách ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản nên đã gia nhập Hoa Kỳ, bao gồm việc tham gia liên minh SEATO, cử các đoàn thám hiểm đến Triều Tiên và Việt Nam, và đề nghị Hoa Kỳ sử dụng căn cứ của mình. Thái Lan là một trong năm thành viên sáng lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), ban đầu để bảo vệ chống lại chủ nghĩa cộng sản. Kết thúc Chiến tranh Việt Nam là một bước ngoặt trong chính sách đối ngoại của Thái Lan và sau đó nước này tìm cách cải thiện quan hệ với Trung Quốc cộng sản và các nước láng giềng cộng sản hiện tại của mình. Thái Lan vẫn là một thành viên tích cực của ASEAN và tìm cách phát huy ảnh hưởng của mình trong đó. Thái Lan đã phát triển mối quan hệ ngày càng chặt chẽ với các thành viên khác, với sự hợp tác khu vực ngày càng tiến triển trong các vấn đề kinh tế, thương mại, ngân hàng, chính trị và văn hóa.

Trong những năm 2000, Thái Lan đã đóng một vai trò tích cực trên trường quốc tế và tham gia đầy đủ vào các tổ chức quốc tế và khu vực. Đây là một đồng minh lớn ngoài NATO và nằm trong Danh sách Theo dõi Ưu tiên Báo cáo Đặc biệt 301 của Hoa Kỳ. Khi Đông Timor giành độc lập từ Indonesia, Thái Lan đã đóng góp quân đội cho nỗ lực gìn giữ hòa bình quốc tế. Là một phần trong nỗ lực tăng cường quan hệ quốc tế, Thái Lan đã tiếp cận các tổ chức khu vực như Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ (OAS) và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE).

Trong thời kỳ thủ tướng Thaksin Shinawatra, các cuộc đàm phán về một số hiệp định thương mại tự do với Trung Quốc, Úc, Bahrain, Ấn Độ và Hoa Kỳ đã được khởi xướng. Thaksin tìm cách định vị Thái Lan như một nhà lãnh đạo khu vực, khởi xướng các dự án phát triển khác nhau ở các nước láng giềng nghèo hơn. Gây tranh cãi hơn, ông đã thiết lập mối quan hệ thân thiện chặt chẽ với chế độ độc tài Miến Điện. Thái Lan đã tham gia vào cuộc xâm lược Iraq do Hoa Kỳ lãnh đạo, cử một đội ngũ nhân đạo cho đến tháng 9 năm 2004. Thái Lan cũng đã đóng góp quân đội cho các nỗ lực tái thiết ở Afghanistan.

Vào tháng 4 năm 2009, tranh chấp biên giới Campuchia-Thái Lan đã đưa quân đội đến lãnh thổ ngay sát tàn tích 900 năm tuổi của đền thờ Hindu Preah Vihear của Campuchia gần biên giới.

Sau cuộc đảo chính năm 2014, Thái Lan nghiêng nhiều hơn về phía Trung Quốc. Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc và dòng vốn đầu tư đã khiến một số nghị sĩ lo ngại về "thuộc địa kinh tế" dưới sự kiểm soát của Trung Quốc sau nhiều nhượng bộ.

Trong cuộc xung đột quân sự Israel-Hamas năm 2023, ban đầu thủ tướng Thái Lan tuyên bố rằng chính phủ của ông lên án mạnh mẽ cuộc tấn công chống lại Israel và gửi lời chia buồn sâu sắc nhất tới chính phủ và nhân dân Israel nhưng chính phủ sau đó đã thay đổi lập trường và tuyên bố rằng Thái Lan giữ thái độ trung lập trong cuộc xung đột này. 28 công dân Thái Lan đã thiệt mạng trong cuộc xung đột này. Cân bằng lập trường của các bên liên quan, các vấn đề nhân đạo và tác động đến các nhóm bị ảnh hưởng trong các sự kiện hoặc quan hệ cụ thể là những khía cạnh quan trọng cần được xem xét.

5.5. Quân đội

Lực lượng Vũ trang Hoàng gia Thái Lan (กองทัพไทย_{Kong Thap Thai}^Thai) tạo thành quân đội của Vương quốc Thái Lan. Nó bao gồm Lục quân Hoàng gia Thái Lan (กองทัพบกไทย_{Kong Thap Bok Thai}^Thai), Hải quân Hoàng gia Thái Lan (กองทัพเรือไทย_{Kong Thap Ruea Thai}^Thai), và Không quân Hoàng gia Thái Lan (กองทัพอากาศไทย_{Kong Thap Akat Thai}^Thai). Nó cũng bao gồm các lực lượng bán quân sự khác nhau.

Lực lượng Vũ trang Thái Lan có tổng quân số 306.000 quân nhân tại ngũ và 245.000 quân nhân dự bị tại ngũ khác. Người đứng đầu Lực lượng Vũ trang Thái Lan (จอมทัพไทย_{Chom Thap Thai}^Thai) là nhà vua, mặc dù vị trí này chỉ mang tính danh nghĩa. Lực lượng vũ trang được quản lý bởi Bộ Quốc phòng Thái Lan, do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng (một thành viên của nội các Thái Lan) đứng đầu và được chỉ huy bởi Bộ Tư lệnh Lực lượng Vũ trang Hoàng gia Thái Lan, lần lượt do Tư lệnh Lực lượng Vũ trang Thái Lan đứng đầu. Ngân sách quốc phòng hàng năm của Thái Lan đã tăng gần gấp ba lần từ 1.98 B USD năm 2005 lên 5.88 B USD năm 2016, chiếm khoảng 1,4% GDP. Thái Lan xếp thứ 16 trên toàn thế giới trong Chỉ số Sức mạnh Quân sự dựa trên báo cáo của Credit Suisse vào tháng 9 năm 2015.

Quân đội cũng được giao nhiệm vụ nhân đạo, chẳng hạn như hộ tống người người Rohingya đến Malaysia hoặc Indonesia, đảm bảo an ninh và phúc lợi cho người tị nạn trong khủng hoảng người tị nạn Đông Dương.

Theo hiến pháp, phục vụ trong lực lượng vũ trang là nghĩa vụ của mọi công dân Thái Lan. Thái Lan vẫn sử dụng hệ thống nghĩa vụ quân sự bắt buộc đối với nam giới trên 21 tuổi. Họ phải chịu các thời gian phục vụ tại ngũ khác nhau tùy thuộc vào thời gian huấn luyện dự bị với tư cách là Sinh viên Phòng vệ Lãnh thổ và trình độ học vấn của họ. Những người đã hoàn thành ba năm huấn luyện dự bị trở lên sẽ được miễn hoàn toàn. Thực tiễn này từ lâu đã bị chỉ trích, vì một số phương tiện truyền thông đặt câu hỏi về tính hiệu quả và giá trị của nó. Có cáo buộc rằng những người nhập ngũ cuối cùng trở thành người hầu cho các sĩ quan cấp cao hoặc nhân viên bán hàng trong các cửa hàng hợp tác xã quân sự. Trong một báo cáo được công bố vào tháng 3 năm 2020, Tổ chức Ân xá Quốc tế cáo buộc rằng những người nhập ngũ trong quân đội Thái Lan phải đối mặt với sự lạm dụng có hệ thống được các cơ quan quân sự che đậy một cách có hệ thống.

Các nhà phê bình nhận thấy rằng mục tiêu chính của quân đội Thái Lan là đối phó với các mối đe dọa nội bộ hơn là các mối đe dọa bên ngoài. Bộ Tư lệnh Tác chiến An ninh Nội địa được gọi là cánh tay chính trị của quân đội Thái Lan, có các chức năng xã hội và chính trị chồng chéo với bộ máy quan료 dân sự. Nó cũng có nhiệm vụ chống dân chủ. Quân đội cũng nổi tiếng với nhiều vụ tham nhũng, chẳng hạn như cáo buộc buôn người, và chủ nghĩa gia đình trị trong việc thăng chức cho các sĩ quan cấp cao. Quân đội đã ăn sâu vào chính trị. Gần đây nhất, các thượng nghị sĩ được bổ nhiệm bao gồm hơn 100 quân nhân tại ngũ và đã nghỉ hưu. Vai trò chính trị của quân đội và tác động xã hội của nó, bao gồm cả chế độ nghĩa vụ quân sự và lịch sử can thiệp chính trị, là những vấn đề cần được xem xét kỹ lưỡng dưới góc độ dân chủ và nhân quyền.

Thái Lan là quốc gia hòa bình thứ 75 trên thế giới, theo Chỉ số Hòa bình Toàn cầu năm 2024.

6.1. Cơ cấu kinh tế và các chỉ số chính

Thái Lan có Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) danh nghĩa là 14.53 T THB (2016), với tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 3,9% vào năm 2017. Tỷ lệ lạm phát toàn phần và lạm phát cơ bản lần lượt là 0,7% và 0,6% (2017). Tỷ lệ dân số có việc làm là 68,0% (2017), trong khi tỷ lệ thất nghiệp là 1,2% (2017). Tổng nợ công của Thái Lan ở mức 6.37 T THB (tháng 12 năm 2017). Tỷ lệ nghèo đói là 8,61% (2016) và giá trị tài sản ròng của hộ gia đình là 20.34 T THB (2010). Cơ cấu các ngành kinh tế bao gồm nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ (đặc biệt là du lịch) và khu vực kinh tế phi chính thức ngày càng mở rộng.

6.2. Các ngành kinh tế chủ yếu

Các ngành kinh tế chủ yếu của Thái Lan bao gồm nông nghiệp, công nghiệp chế tạo và xuất khẩu, du lịch và kinh tế phi chính thức. Những lĩnh vực này đóng vai trò cốt lõi trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của đất nước.

6.2.1. Nông nghiệp và tài nguyên thiên nhiên

Bốn mươi chín phần trăm lực lượng lao động của Thái Lan làm việc trong ngành nông nghiệp. Con số này đã giảm từ 70% vào năm 1980. Lúa gạo là cây trồng quan trọng nhất trong nước và Thái Lan từ lâu đã là nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, cho đến gần đây bị Ấn Độ và Việt Nam vượt qua. Thái Lan có tỷ lệ đất canh tác cao nhất, 27,25%, trong số các quốc gia thuộc Tiểu vùng Mekong Mở rộng. Khoảng 55% diện tích đất canh tác được sử dụng để sản xuất lúa gạo.

Nông nghiệp đã trải qua quá trình chuyển đổi từ các phương pháp thâm dụng lao động và truyền thống sang một ngành công nghiệp hóa và cạnh tranh hơn. Từ năm 1962 đến năm 1983, ngành nông nghiệp tăng trưởng trung bình 4,1% mỗi năm và tiếp tục tăng trưởng 2,2% từ năm 1983 đến năm 2007. Đóng góp tương đối của nông nghiệp vào GDP đã giảm trong khi xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ tăng lên.

Hơn nữa, khả năng tiếp cận sức tải sinh học ở Thái Lan thấp hơn mức trung bình của thế giới. Năm 2016, Thái Lan có 1,2 hecta toàn cầu sức tải sinh học trên mỗi người trong lãnh thổ của mình, thấp hơn một chút so với mức trung bình thế giới là 1,6 hecta toàn cầu trên mỗi người. Ngược lại, vào năm 2016, họ đã sử dụng 2,5 hecta toàn cầu sức tải sinh học - dấu chân sinh thái tiêu thụ của họ. Điều này có nghĩa là họ sử dụng khoảng gấp đôi sức tải sinh học mà Thái Lan có, dẫn đến thâm hụt. Ngành nông nghiệp Thái Lan cũng đối mặt với các thách thức về quyền lao động và tác động môi trường, đòi hỏi các giải pháp bền vững và công bằng hơn. Các tài nguyên thiên nhiên chính bao gồm thiếc, cao su, khí đốt tự nhiên, gỗ, chì, cá, thạch cao, than non và fluorit.

6.2.3. Du lịch

Du lịch chiếm khoảng 6% nền kinh tế của đất nước. Trước đại dịch, Thái Lan là quốc gia được truy cập nhiều thứ tám trên thế giới theo bảng xếp hạng Du lịch Thế giới do Tổ chức Du lịch Thế giới của Liên Hợp Quốc tổng hợp. Năm 2019, Thái Lan đã đón 39,8 triệu lượt khách quốc tế, vượt qua Vương quốc Anh và Đức và đứng thứ tư về thu nhập du lịch quốc tế với 60.50 B USD.

Thái Lan là quốc gia được ghé thăm nhiều nhất ở Đông Nam Á vào năm 2013, theo Tổ chức Du lịch Thế giới. Ước tính doanh thu du lịch đóng góp trực tiếp vào GDP của Thái Lan là 12.00 T THB dao động từ 9% (1.00 T THB) (2013) đến 16%. Khi tính cả các tác động gián tiếp của du lịch, nó được cho là chiếm 20,2% (2.40 T THB) GDP của Thái Lan.

Khách du lịch châu Á chủ yếu đến Thái Lan vì Bangkok và các điểm tham quan lịch sử, tự nhiên và văn hóa trong vùng lân cận. Khách du lịch phương Tây không chỉ đến Bangkok và các khu vực xung quanh; nhiều người đi đến các bãi biển và hòn đảo phía nam. Miền bắc là điểm đến chính cho trekking và du lịch mạo hiểm với các nhóm dân tộc thiểu số đa dạng và những ngọn núi có rừng. Khu vực đón ít khách du lịch nhất là Isan. Để phục vụ du khách nước ngoài, một lực lượng cảnh sát du lịch riêng biệt với các văn phòng đã được thành lập tại các khu du lịch chính và một số điện thoại khẩn cấp.

Thái Lan xếp hạng là điểm đến du lịch y tế lớn thứ năm thế giới về chi tiêu, theo Hội đồng Du lịch và Lữ hành Thế giới, thu hút hơn 2,5 triệu du khách vào năm 2018, và đứng số một ở châu Á. Đất nước này nổi tiếng với việc thực hành phẫu thuật chuyển giới (SRS) và phẫu thuật thẩm mỹ ngày càng tăng. Trong giai đoạn 2010-2012, hơn 90% khách du lịch y tế đến Thái Lan để thực hiện SRS. Mại dâm ở Thái Lan và du lịch tình dục cũng tạo thành một phần de facto của nền kinh tế. Các chiến dịch quảng bá Thái Lan như một điểm đến kỳ lạ để thu hút khách du lịch. Một ước tính được công bố vào năm 2003 cho thấy ngành này trị giá 4.30 B USD mỗi năm, tương đương khoảng 3% nền kinh tế Thái Lan. Người ta tin rằng ít nhất 10% đô la du lịch được chi cho ngành công nghiệp tình dục. Ngành du lịch cũng đối mặt với các vấn đề về tác động xã hội, bao gồm cả quyền lao động, cần được giải quyết để đảm bảo sự phát triển bền vững.

6.2.4. Kinh tế phi chính thức

Năm 2012, ước tính lao động phi chính thức chiếm 62,6% lực lượng lao động Thái Lan. Bộ Lao động định nghĩa lao động phi chính thức là những cá nhân làm việc trong các nền kinh tế phi chính thức và không có tư cách người lao động theo Đạo luật Bảo vệ Lao động (LPA) của một quốc gia nhất định. Khu vực phi chính thức ở Thái Lan đã tăng trưởng đáng kể trong 60 năm qua trong quá trình chuyển đổi dần dần của Thái Lan từ một nền kinh tế dựa trên nông nghiệp sang một nền kinh tế công nghiệp hóa và dịch vụ hơn. Từ năm 1993 đến năm 1995, mười phần trăm lực lượng lao động Thái Lan đã chuyển từ khu vực nông nghiệp sang các công việc đô thị và công nghiệp, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất. Ước tính từ năm 1988 đến năm 1995, số lượng công nhân nhà máy trong nước đã tăng gấp đôi từ hai lên bốn triệu người, khi GDP của Thái Lan tăng gấp ba lần.

Trong khi cuộc khủng hoảng tài chính châu Á xảy ra sau đó vào năm 1997 đã ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế Thái Lan, khu vực công nghiệp vẫn tiếp tục mở rộng dưới sự bãi bỏ quy định rộng rãi, vì Thái Lan được yêu cầu áp dụng một loạt các cải cách điều chỉnh cơ cấu khi nhận được tài trợ từ IMF và Ngân hàng Thế giới. Những cải cách này đã thực hiện một chương trình nghị sự về tư nhân hóa và tự do hóa thương mại gia tăng trong nước, và giảm trợ cấp liên bang cho hàng hóa và tiện ích công cộng, hỗ trợ giá nông sản, và các quy định về tiền lương công bằng và điều kiện lao động. Nhiều nông dân di cư đã nhận việc làm trong các xưởng may và nhà máy với ít quy định lao động và thường xuyên trong điều kiện bóc lột. Những người không thể tìm được việc làm chính thức trong nhà máy, bao gồm cả những người di cư bất hợp pháp và gia đình của những người di cư nông thôn Thái Lan, phải chịu sự điều chỉnh do các chương trình điều chỉnh cơ cấu áp đặt. Các học giả cho rằng hậu quả kinh tế và chi phí xã hội của các cải cách lao động của Thái Lan sau cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997 đã đổ lên đầu các cá nhân và gia đình chứ không phải nhà nước.

Lao động phi chính thức trong ngành giải trí, cuộc sống về đêm và ngành công nghiệp tình dục phải đối mặt với những脆弱性 bổ sung, bao gồm cả việc bị tuyển dụng vào các đường dây bóc lột tình dục và buôn người. Một nghiên cứu năm 2012 cho thấy 64% lao động phi chính thức chưa hoàn thành giáo dục vượt quá bậc tiểu học. Nhiều lao động phi chính thức cũng là người di cư, chỉ một số ít trong số họ có tư cách pháp nhân hợp pháp trong nước. Khu vực lao động phi chính thức cũng không được công nhận theo Đạo luật Bảo vệ Lao động (LPA). Các chính sách an sinh xã hội của Thái Lan không bảo vệ người lao động khỏi tai nạn lao động, thất nghiệp và bảo hiểm hưu trí. Nhiều lao động phi chính thức không có hợp đồng lao động hợp pháp, và nhiều người không kiếm đủ mức lương đủ sống. Hàng chục nghìn người di cư từ các nước láng giềng phải đối mặt với sự bóc lột trong một số ngành công nghiệp, đặc biệt là trong ngành đánh bắt cá nơi các điều kiện giống như nô lệ đã được báo cáo. Kinh tế phi chính thức, mặc dù đóng góp vào nền kinh tế, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức về phúc lợi xã hội và bảo vệ quyền lợi cho người lao động, đặc biệt là các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.

6.3. Phân phối thu nhập và đói nghèo

Người Thái có tài sản trung bình trên một người trưởng thành là 1.47 K USD vào năm 2016, tăng từ 605 USD vào năm 2010. Năm 2016, Thái Lan xếp thứ 87 trong Chỉ số Phát triển Con người và thứ 70 trong Chỉ số Phát triển Con người điều chỉnh theo bất bình đẳng.

Năm 2017, thu nhập hộ gia đình trung bình của Thái Lan là 26.95 K THB mỗi tháng. Các hộ gia đình thuộc nhóm 20% giàu nhất chiếm 45,0% tổng thu nhập, trong khi các hộ gia đình thuộc nhóm 20% nghèo nhất chỉ chiếm 7,1%. Có 26,9 triệu người thuộc nhóm 40% dân số có thu nhập thấp nhất, kiếm được ít hơn 5.34 K THB mỗi người mỗi tháng. Trong cuộc khủng hoảng chính trị Thái Lan 2013-2014, một cuộc khảo sát cho thấy những người biểu tình chống chính phủ PDRC chủ yếu (32%) có thu nhập hàng tháng hơn 50.00 K THB, trong khi những người biểu tình ủng hộ chính phủ UDD chủ yếu (27%) có thu nhập từ 10.00 K THB đến 20.00 K THB.

Năm 2014, Credit Suisse báo cáo rằng Thái Lan là quốc gia bất bình đẳng thứ ba trên thế giới, sau Nga và Ấn Độ. 10% người giàu nhất nắm giữ 79% tài sản của đất nước. 1% người giàu nhất nắm giữ 58% tài sản. 50 gia đình giàu nhất Thái Lan có tổng giá trị tài sản ròng chiếm 30% GDP. Ngân hàng Thái Lan báo cáo rằng trong giai đoạn 2006-2016, 5% công ty lớn nhất Thái Lan chiếm 85% tổng doanh thu của các công ty trong nước, và chỉ có 6% công ty của đất nước tham gia vào các ngành xuất khẩu, chiếm 60% GDP của đất nước.

Năm 2016, 5,81 triệu người sống trong nghèo đói, hoặc 11,6 triệu người (17,2% dân số) nếu tính cả "người cận nghèo". Tỷ lệ người nghèo so với tổng dân số ở mỗi vùng là 12,96% ở Đông Bắc, 12,35% ở miền Nam và 9,83% ở miền Bắc. Năm 2017, có 14 triệu người đăng ký nhận trợ cấp xã hội (yêu cầu thu nhập hàng năm dưới 100.00 K THB). Trong quý đầu tiên của năm 2023, nợ hộ gia đình của Thái Lan đạt tổng cộng 14.60 T THB, tương đương 89,2% GDP; nợ trung bình mỗi hộ gia đình là khoảng 500.00 K THB. Năm 2016, ước tính có khoảng 30.000 người vô gia cư trong nước. Tình trạng bất bình đẳng thu nhập và đói nghèo vẫn là những vấn đề xã hội nhức nhối, phản ánh sự cần thiết của các chính sách công bằng và toàn diện hơn, phù hợp với các giá trị tự do xã hội.

6.4. Khoa học và công nghệ

Thái Lan xếp thứ 41 trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu năm 2024. Bộ Giáo dục Đại học, Khoa học, Nghiên cứu và Đổi mới và các cơ quan của bộ này giám sát sự phát triển của khoa học, công nghệ và nghiên cứu ở Thái Lan. Theo Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Thái Lan, nước này đã dành 1,1% GDP cho nghiên cứu và phát triển khoa học vào năm 2019, với hơn 166.788 nhân viên nghiên cứu và phát triển tương đương toàn thời gian trong năm đó. Các lĩnh vực nghiên cứu chính của Thái Lan tập trung vào công nghệ sinh học, nông nghiệp, y tế và năng lượng tái tạo. Chính phủ đã có nhiều chính sách khuyến khích đổi mới và khởi nghiệp, tuy nhiên, năng lực đổi mới của Thái Lan vẫn cần được cải thiện để cạnh tranh trên trường quốc tế.

7.1. Giao thông vận tải

Đường sắt Nhà nước Thái Lan (SRT) vận hành tất cả các tuyến đường sắt quốc gia của Thái Lan. Ga trung tâm Krung Thep Aphiwat và Bangkok (Hua Lamphong) là các ga cuối chính của các tuyến liên tỉnh. Phahonyothin và ICD Lat Krabang là các ga hàng hóa chính. {{Tính đến năm|2024}} SRT có 4.51 K km đường ray, tất cả đều là khổ mét. Gần như tất cả đều là đường đơn (2.85 K km), mặc dù một số đoạn quan trọng xung quanh Bangkok là đường đôi (1.09 K km) hoặc đường ba (107 km), và có kế hoạch mở rộng điều này.

Vận tải đường sắt ở Bangkok bao gồm các dịch vụ đường dài. Có bốn hệ thống đường sắt vận chuyển nhanh trong thủ đô: BTS Skytrain, MRT, Các tuyến SRT Red và Airport Rail Link. Tại Bangkok, đã có hai dự án đường sắt nhanh thất bại là Lavalin Skytrain và Hệ thống Đường bộ và Đường sắt trên cao Bangkok, trước khi Kế hoạch Tổng thể Vận tải Công cộng Đường sắt ở Vùng Thủ đô Bangkok được nội các phê duyệt vào ngày 27 tháng 9 năm 1994 và được thực hiện từ năm 1995 đến nay.

Thái Lan có 390.00 K km đường cao tốc. {{Tính đến năm|2017}}, Thái Lan có hơn 462.133 con đường và 37 triệu phương tiện đã đăng ký, trong đó 20 triệu là xe máy. Một số đường cao tốc hai làn không có dải phân cách đã được chuyển đổi thành đường cao tốc bốn làn có dải phân cách. Trong Vùng Thủ đô Bangkok, có một số đường cao tốc có kiểm soát ra vào. Có 4.125 xe buýt công cộng hoạt động trên 114 tuyến chỉ riêng từ Bangkok. Các hình thức vận tải đường bộ khác bao gồm tuk-tuk, taxi - với hơn 80.647 taxi đã đăng ký trên toàn quốc tính đến năm 2018, xe buýt nhỏ (minibus), xe ôm và songthaew.

{{Tính đến năm|2012}}, Thái Lan có 103 sân bay với 63 đường băng trải nhựa, ngoài ra còn có 6 sân bay trực thăng. Sân bay bận rộn nhất nước là Sân bay Suvarnabhumi của Bangkok.

7.2. Năng lượng

Năm 2014, 75% sản lượng điện của Thái Lan được cung cấp bởi khí thiên nhiên. Các nhà máy điện đốt than sản xuất thêm 20% điện năng, phần còn lại đến từ sinh khối, thủy điện và khí sinh học. So với các nước ASEAN khác, Thái Lan là nước nhập khẩu khí đốt lớn nhất tính theo trọng lượng. Năm 2022, sản lượng dầu và khí đốt của Thái Lan lần lượt giảm 19% và 17%.

Năm 2018, chính phủ đã xây dựng Kế hoạch Phát triển Năng lượng Thay thế giai đoạn 2018-2037 (AEDP 2018). Kế hoạch này xác định các mục tiêu tăng cường năng lượng tái tạo lên gần 30.000 MW vào năm 2037. Tuy nhiên, việc phát triển các nguồn năng lượng, đặc biệt là các dự án lớn, thường gây ra các vấn đề môi trường và tác động xã hội, đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và các biện pháp giảm thiểu phù hợp.

7.3. Viễn thông

Tình hình phổ cập điện thoại cố định, internet và viễn thông di động ở Thái Lan đã có những bước phát triển đáng kể. Các xu hướng công nghệ mới và sự cạnh tranh trong ngành viễn thông đang thúc đẩy sự đổi mới và cải thiện chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, chính sách kiểm soát internet của chính phủ và tác động của nó đến quyền tự do thông tin vẫn là một vấn đề gây tranh cãi, ảnh hưởng đến quyền tự do biểu đạt và tiếp cận thông tin của người dân.

8.1. Thống kê dân số

Nguồn: [http://popcensus.nso.go.th/table_stat.php?t=t1&yr=2543 Cục Thống kê Quốc gia], [http://web.nso.go.th/eng/en/stat/poph/popt1.htm Cục Thống kê Quốc gia]

Tính đến năm 2023, Thái Lan có dân số ước tính là 71,7 triệu người. Cuộc điều tra dân số đầu tiên của Thái Lan vào năm 1909 cho thấy dân số là 8,2 triệu người. Dân số Thái Lan chủ yếu sống ở nông thôn, tập trung ở các vùng trồng lúa miền trung, đông bắc và bắc. Khoảng 44,2% dân số Thái Lan sống ở khu vực thành thị {{tính đến năm|2010|lc=y}}, tăng chậm từ 29,4% trong cuộc điều tra dân số năm 1990 và 31,1% trong cuộc điều tra dân số năm 2000.

Chương trình kế hoạch hóa gia đình do chính phủ Thái Lan tài trợ đã dẫn đến sự sụt giảm đáng kể trong tăng trưởng dân số từ 3,1% năm 1960 xuống còn khoảng 0,4% hiện nay. Năm 1970, trung bình có 5,7 người sống trong một hộ gia đình Thái Lan; năm 2022, quy mô hộ gia đình trung bình của Thái Lan là 3 người. Hiện nay, hơn 20% dân số Thái Lan trên 60 tuổi và có tỷ lệ sinh thấp, đặt ra những thách thức kinh tế. Tỷ lệ giới tính nam nữ là 1,05, với Thái Lan có số nam giới nhiều hơn một chút.

Vấn đề già hóa dân số đang trở thành một thách thức xã hội lớn, ảnh hưởng đến lực lượng lao động, hệ thống y tế và an sinh xã hội. Tỷ lệ đô thị hóa cũng đang gia tăng, đặt ra các yêu cầu về quy hoạch đô thị và cung cấp dịch vụ công.

8.2. Các nhóm dân tộc

Tính đến năm 2010, người Thái chiếm đa số dân số Thái Lan (95,9%). 4,1% dân số còn lại là người Miến Điện (2,0%), các dân tộc khác (1,3%) và không xác định (0,9%).

Theo nghiên cứu di truyền, người Thái ngày nay được chia thành ba nhóm: nhóm phía bắc (Khon Mueang) có quan hệ gần gũi với các nhóm dân tộc người Thái ở miền nam Trung Quốc, nhóm đông bắc (người Isan) là sự pha trộn giữa người Thái và một số nhóm dân tộc nói ngữ hệ Nam Á, trong khi các nhóm trung tâm và phía nam (trước đây gọi là người Xiêm) có hồ sơ di truyền tương đồng mạnh mẽ với người Môn.

Theo Báo cáo Quốc gia năm 2011 của Chính phủ Hoàng gia Thái Lan gửi Ủy ban Liên Hợp Quốc chịu trách nhiệm về Công ước Quốc tế về Xóa bỏ Mọi Hình thức Phân biệt Chủng tộc, có 62 cộng đồng dân tộc được chính thức công nhận ở Thái Lan. Hai mươi triệu người Thái Trung tâm (cùng với khoảng 650.000 người Khorat Thái) chiếm khoảng 20.650.000 người (34,1%) trong tổng số dân 60.544.937 người của nhà nước vào thời điểm hoàn thành dữ liệu Bản đồ Dân tộc học Ngôn ngữ Thái Lan của Đại học Mahidol (1997).

Báo cáo Quốc gia Thái Lan năm 2011 cung cấp số liệu dân số cho các dân tộc miền núi ('bộ lạc vùng đồi') và các cộng đồng dân tộc ở Đông Bắc và nêu rõ sự phụ thuộc chính vào dữ liệu Bản đồ Dân tộc học Ngôn ngữ Thái Lan của Đại học Mahidol. Do đó, mặc dù hơn 3,288 triệu người chỉ riêng ở Đông Bắc không thể được phân loại, dân số và tỷ lệ phần trăm của các cộng đồng dân tộc khác {{vào khoảng|1997}} được biết đến trên toàn Thái Lan và tạo thành dân số tối thiểu. Theo thứ tự giảm dần, các nhóm lớn nhất (bằng hoặc lớn hơn 400.000 người) là: a) 15.080.000 người Lào (24,9%) bao gồm người Thái Lào (14 triệu) và các nhóm Lào nhỏ hơn khác, cụ thể là người Thái Loei (400-500.000), người Lào Lom (350.000), người Lào Wiang/Klang (200.000), người Lào Khrang (90.000), người Lào Ngaew (30.000) và người Lào Ti (10.000); b) sáu triệu người Khon Muang (9,9%, còn gọi là người Bắc Thái); c) 4,5 triệu người Pak Tai (7,5%, còn gọi là người Nam Thái); d) 1,4 triệu người Khmer Leu (2,3%, còn gọi là người Bắc Khmer); e) 900.000 người Mã Lai (1,5%); f) 500.000 người Nyaw (0,8%); g) 470.000 người Phu Thai (0,8%); h) 400.000 người Kuy/Kuay (còn gọi là Suay) (0,7%), và i) 350.000 người Karen (0,6%). Người Thái gốc Hoa, những người có di sản Trung Quốc đáng kể, chiếm 14% dân số, trong khi người Thái có một phần gốc Trung Quốc chiếm tới 40% dân số. Người Mã Lai Thái chiếm 3% dân số, phần còn lại bao gồm người Môn, người Khmer và các "bộ lạc vùng đồi" khác nhau.

Sự gia tăng số lượng người di cư từ các nước láng giềng Myanmar, Lào và Campuchia, cũng như từ Nepal và Ấn Độ, đã đẩy tổng số cư dân không phải là công dân lên khoảng 3,5 triệu người {{tính đến năm|2009|lc=y}}, tăng từ khoảng 2 triệu người vào năm 2008. Khoảng 41.000 người Anh và 20.000 người Úc sống ở Thái Lan. Việc đảm bảo quyền và lợi ích cho các nhóm dân tộc thiểu số và các nhóm dễ bị tổn thương, bao gồm người gốc Hoa, người Mã Lai, người Khmer và các dân tộc miền núi, là một khía cạnh quan trọng của phát triển xã hội công bằng.

8.3. Ngôn ngữ

Tiếng Thái là ngôn ngữ chính thức. Đây là một ngôn ngữ Thái-Kadai có quan hệ mật thiết với tiếng Lào, tiếng Shan ở Myanmar, và nhiều ngôn ngữ nhỏ hơn được nói trong một vòng cung từ Hải Nam và Vân Nam về phía nam đến biên giới Trung Quốc. Đây là ngôn ngữ chính của giáo dục và chính phủ và được nói trên khắp đất nước. Tiêu chuẩn dựa trên phương ngữ của người Thái trung tâm, và nó được viết bằng chữ Thái, một hệ chữ abugida phát triển từ chữ Khmer.

Sáu mươi hai ngôn ngữ đã được Chính phủ Hoàng gia Thái Lan công nhận. Vì mục đích điều tra dân số quốc gia, có bốn phương ngữ của tiếng Thái; những phương ngữ này một phần trùng với các chỉ định khu vực, chẳng hạn như tiếng Nam Thái và tiếng Bắc Thái.

Ngôn ngữ thiểu số lớn nhất của Thái Lan là phương ngữ tiếng Lào của tiếng Isan được nói ở các tỉnh đông bắc. Ở cực nam, tiếng Mã Lai Kelantan-Pattani là ngôn ngữ chính của người Hồi giáo Mã Lai. Các biến thể của tiếng Trung cũng được nói bởi dân số người Thái gốc Hoa đông đảo, với phương ngữ Triều Châu được đại diện tốt nhất. Nhiều ngôn ngữ của các bộ lạc cũng được nói, bao gồm nhiều ngữ hệ Nam Á như tiếng Môn, tiếng Khmer và tiếng Mlabri; ngữ hệ Nam Đảo như tiếng Chăm, tiếng Moken và tiếng Urak Lawoi'; ngữ hệ Hán-Tạng như tiếng Lawa, tiếng Akha và các ngôn ngữ Karen; và các ngữ hệ Thái khác như tiếng Phu Thái và tiếng Saek. Tiếng Hmong là một thành viên của ngữ hệ Hmong-Mien, hiện được coi là một họ ngôn ngữ riêng. Sự đa dạng ngôn ngữ này phản ánh sự phong phú văn hóa của đất nước.

8.4. Tôn giáo

Tôn giáo phổ biến nhất của đất nước là Phật giáo Nguyên thủy, một phần không thể thiếu của bản sắc và văn hóa Thái Lan. Sự tham gia tích cực vào Phật giáo thuộc hàng cao nhất thế giới. Thái Lan có số lượng Phật tử lớn thứ hai trên thế giới sau Trung Quốc. Theo dữ liệu của Cục Thống kê Quốc gia năm 2018, 93,46% dân số đất nước tự nhận mình là Phật tử.

Người Hồi giáo chiếm nhóm tôn giáo lớn thứ hai ở Thái Lan, chiếm 5,37% dân số vào năm 2018. Hồi giáo tập trung chủ yếu ở các tỉnh cực nam của đất nước: Pattani, Yala, Satun, Narathiwat, và một phần của Songkhla, chủ yếu là người Mã Lai, hầu hết trong số họ là người Hồi giáo Sunni. Kitô hữu chiếm 1,13% dân số vào năm 2018, phần dân số còn lại bao gồm người theo đạo Hindu và người theo đạo Sikh, những người sống chủ yếu ở các thành phố của đất nước. Ngoài ra còn có một cộng đồng Do Thái nhỏ ở Thái Lan có từ thế kỷ 17.

Hiến pháp không nêu tên một tôn giáo chính thức của nhà nước, và quy định quyền tự do tôn giáo. Không có báo cáo rộng rãi về các hành vi lạm dụng hoặc phân biệt đối xử xã hội dựa trên tín ngưỡng hoặc thực hành tôn giáo. Luật pháp Thái Lan chính thức công nhận năm nhóm tôn giáo: Phật tử, Hồi giáo, Bà La Môn-Hindu, đạo Sikh và Kitô hữu. Tuy nhiên, một số luật được lấy cảm hứng từ các thực hành Phật giáo, chẳng hạn như cấm bán rượu vào các ngày lễ tôn giáo. Đời sống tín ngưỡng đa dạng và quyền tự do tôn giáo là những đặc điểm quan trọng của xã hội Thái Lan.

8.5. Giáo dục

Năm 1995, với tư cách là bộ trưởng giáo dục, Sukavich Rangsitpol đã đưa ra kế hoạch cải cách giáo dục ở Thái Lan. Cải cách này được coi là một phong trào mang tính bước ngoặt sau gần 100 năm giáo dục theo hệ thống cũ. Tỷ lệ biết chữ của thanh niên Thái Lan là 98,1% vào năm 2015. Giáo dục được cung cấp bởi một hệ thống trường học bao gồm trường mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông, nhiều trường cao đẳng nghề và đại học. Giáo dục bắt buộc cho đến hết 14 tuổi, trong khi chính phủ được giao nhiệm vụ cung cấp giáo dục miễn phí cho đến 17 tuổi. Các vấn đề liên quan đến tuyển sinh đại học đã liên tục thay đổi trong nhiều năm. Đất nước này cũng là một trong số ít quốc gia vẫn bắt buộc đồng phục cho đến những năm đại học, đây vẫn là một chủ đề tranh luận đang diễn ra.

Năm 2013, Bộ Công nghệ Thông tin và Truyền thông thông báo rằng 27.231 trường học sẽ được truy cập internet tốc độ cao cấp lớp học. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng giáo dục của đất nước vẫn chưa được chuẩn bị sẵn sàng cho việc giảng dạy trực tuyến, vì các trường học nhỏ hơn và ở vùng sâu vùng xa đặc biệt bị cản trở bởi các hạn chế do COVID-19.

Số lượng các cơ sở giáo dục đại học ở Thái Lan đã tăng lên trong những thập kỷ qua lên 156 cơ sở chính thức. Hai trường đại học hàng đầu ở Thái Lan là Đại học Chulalongkorn và Đại học Mahidol. Sản lượng nghiên cứu của các trường đại học Thái Lan vẫn còn tương đối thấp, mặc dù số lượng các ấn phẩm tạp chí của đất nước đã tăng 20% từ năm 2011 đến năm 2016. Thái Lan có số lượng trường quốc tế tư thục dạy bằng tiếng Anh cao thứ hai trong Khối các Quốc gia Đông Nam Á. Các trường luyện thi đặc biệt phổ biến cho các kỳ thi tuyển sinh đại học.

Học sinh ở các khu vực dân tộc thiểu số luôn đạt điểm thấp hơn trong các bài kiểm tra tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế. Điều này có thể là do sự phân bổ không đồng đều các nguồn lực giáo dục, đào tạo giáo viên yếu kém, nghèo đói và kỹ năng tiếng Thái thấp, ngôn ngữ của các bài kiểm tra. {{Tính đến năm|2020}}, Thái Lan xếp thứ 89 trên 100 quốc gia trên toàn cầu về trình độ tiếng Anh. Thái Lan là điểm đến học tập phổ biến thứ ba ở ASEAN. Số lượng sinh viên quốc tế học lấy bằng ở Thái Lan đã tăng 9,7 lần từ năm 1999 đến năm 2012, từ 1.882 lên 20.309 sinh viên. Hầu hết sinh viên quốc tế đến từ các nước láng giềng như Trung Quốc, Myanmar, Campuchia và Việt Nam. Các vấn đề về bình đẳng trong tiếp cận giáo dục và chất lượng giáo dục vẫn là những thách thức cần được giải quyết.

8.6. Y tế

Thái Lan xếp thứ sáu thế giới và đứng đầu châu Á trong Chỉ số An ninh Y tế Toàn cầu năm 2019 về năng lực an ninh y tế toàn cầu tại 195 quốc gia, trở thành quốc gia đang phát triển duy nhất nằm trong top 10 thế giới. Thái Lan có 62 bệnh viện được Ủy ban Hỗn hợp Quốc tế công nhận. Năm 2002, Bumrungrad trở thành bệnh viện đầu tiên ở châu Á đạt tiêu chuẩn này.

Y tế và chăm sóc y tế được giám sát bởi Bộ Y tế Công cộng (MOPH), với tổng chi tiêu quốc gia cho y tế chiếm 4,3% GDP năm 2009. Các bệnh không truyền nhiễm tạo thành gánh nặng chính về bệnh tật và tử vong, trong khi các bệnh truyền nhiễm bao gồm sốt rét và bệnh lao, cũng như tai nạn giao thông, cũng là những vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng.

Vào tháng 12 năm 2018, quốc hội lâm thời đã bỏ phiếu hợp pháp hóa việc sử dụng cần sa cho mục đích y tế, đưa Thái Lan trở thành quốc gia Đông Nam Á đầu tiên cho phép sử dụng cần sa y tế. Hệ thống y tế của Thái Lan, bao gồm y tế công cộng và du lịch y tế, đã đạt được những thành tựu nhất định, nhưng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế của các nhóm dân cư khác nhau vẫn là một vấn đề cần được quan tâm.

8.7. Các thành phố lớn

Bangkok là thủ đô và thành phố lớn nhất của Thái Lan, đồng thời là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của đất nước. Các thành phố lớn khác bao gồm Chiang Mai ở phía bắc, nổi tiếng với văn hóa Lanna và các ngôi đền cổ kính; Hat Yai ở phía nam, một trung tâm thương mại và giao thông quan trọng; Nakhon Ratchasima (Korat) ở phía đông bắc, cửa ngõ vào vùng Isan; và Phuket ở phía nam, một điểm đến du lịch biển đảo nổi tiếng thế giới. Mỗi thành phố đều có những đặc điểm riêng biệt về văn hóa, kinh tế và dân cư, phản ánh sự đa dạng của Thái Lan.

9.1. Truyền thống và phong tục

Các nghi thức sinh hoạt hàng ngày và phong tục xã hội của người Thái phản ánh sự tôn trọng đối với người lớn tuổi và cấp trên. Wai là cách chào truyền thống, thể hiện sự kính trọng, thường được người nhỏ tuổi hơn hoặc có địa vị xã hội thấp hơn thực hiện trước. Có những điều cấm kỵ liên quan đến đầu (được coi là phần thiêng liêng nhất của cơ thể) và chân (được coi là phần thấp kém nhất). Văn hóa hoàng gia có ảnh hưởng sâu rộng trong xã hội. Tuy nhiên, luật khi quân nghiêm khắc thường bị chỉ trích là một rào cản đối với quyền tự do biểu đạt và được sử dụng như một công cụ chính trị để đàn áp những người bất đồng chính kiến. Điều này tạo ra một không khí sợ hãi và tự kiểm duyệt trong xã hội, ảnh hưởng đến sự phát triển của một nền dân chủ thực sự và cởi mở.

9.2. Nghệ thuật

Nghệ thuật thị giác Thái Lan, bao gồm hội họa và điêu khắc truyền thống, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của nghệ thuật Phật giáo. Các tác phẩm thường mô tả các câu chuyện Jataka (tiền thân của Đức Phật), cuộc đời Đức Phật, thiên đường và địa ngục trong Phật giáo, cũng như các chủ đề từ sử thi Ramakien (phiên bản Thái của Ramayana) và Mahabharata. Ban đầu, hội họa truyền thống Thái Lan thể hiện các chủ thể ở dạng hai chiều, không có phối cảnh, và kích thước của mỗi yếu tố phản ánh tầm quan trọng của nó. Phối cảnh chỉ được giới thiệu vào giữa thế kỷ 19 dưới ảnh hưởng của phương Tây, với nhà sư-họa sĩ Khrua In Khong là người tiên phong.

9.3. Kiến trúc

Kiến trúc truyền thống Thái Lan nổi bật với các công trình wat (chùa) và cung điện hoàng gia. Các ngôi chùa thường có một bức tường bao quanh, chia tách không gian thiêng liêng với thế giới trần tục. Mặc dù có sự khác biệt về bố cục và phong cách, tất cả các ngôi chùa đều tuân theo những nguyên tắc chung. Kiến trúc Ayutthaya được thiết kế để thể hiện sức mạnh và sự giàu có, với các ngôi chùa hiếm khi có mái hiên nhô ra từ đỉnh chính. Các công trình kiến trúc tiêu biểu khác bao gồm nhà truyền thống được xây dựng trên sàn cao để tránh lũ lụt, với mái tranh hoặc mái tôn và cầu thang bên ngoài.

9.4. Văn học

Văn học Thái Lan có một lịch sử lâu đời, với các tác phẩm truyền miệng và thành văn tồn tại từ trước khi thành lập Vương quốc Sukhothai. Văn học Sukhothai chủ yếu được viết bằng văn xuôi đơn giản, với tác phẩm nổi bật là Bia ký Ram Khamhaeng mô tả cuộc sống thời bấy giờ (mặc dù tính xác thực của nó vẫn còn gây tranh cãi) và Trai Phum Phra Ruang (Tam Giới của Phra Ruang) của Vua Maha Thammaracha I (พระมหาธรรมราชาที่ 1_{Phra Maha Thammaracha I}^Thai), một luận giải triết học Phật giáo.

Thời kỳ Ayutthaya chứng kiến sự ra đời của các thể thơ mới. Lilit Yuan Phai (ลิลิตยวนพ่าย_{Lilit Yuan Phai}^Thai) là một bài thơ tự sự mô tả cuộc chiến giữa Vua Borommatrailokkanat của Ayutthaya và Hoàng tử Tilokaraj của Lan Na. Kap He Ruea (กาพย์เห่เรือ_{Kap He Ruea}^Thai) của Hoàng tử Thammathibet là một tác phẩm tiêu biểu của truyền thống nirat (thơ trữ tình mô tả hành trình). Thời kỳ Thonburi có tác phẩm nổi tiếng là Ramakien, một vở kịch thơ do Vua Taksin Đại đế đóng góp.

Thời kỳ Rattanakosin ban đầu có nhiều tác phẩm về chiến tranh. Các buổi ngâm thơ có nhạc đệm như Mahori kể chuyện Kaki Klon Suphap (กากีกลอนสุภาพ_{Kaki Klon Suphap}^Thai) và Sepha kể chuyện Khun Chang Khun Phaen cũng rất phổ biến. Nhà thơ Sunthorn Phu được mệnh danh là "thi bá của Rattanakosin", nổi tiếng với trường ca Phra Aphai Mani. Một số nhà văn Thái hiện đại nổi tiếng bao gồm Kukrit Pramoj, Kulap Saipradit (bút danh Siburapha), Suweeriya Sirisingh (bút danh Botan), Chart Korbjitti, Prabda Yoon và Duanwad Pimwana.

9.5. Âm nhạc và vũ đạo

Âm nhạc truyền thống Thái Lan bao gồm ba dàn nhạc cổ điển chính: Piphat, Khrueang sai và Mahori. Mahori sử dụng chũm chọe tay nhỏ gọi là ching. Bên cạnh các điệu múa dân gian và vùng miền (như Menora của miền Nam Thái Lan và Ramwong), hai hình thức chính của kịch múa cổ điển Thái Lan là Khon và Lakhon nai. Ban đầu, cả hai đều là hình thức giải trí cung đình độc quyền, và mãi sau này mới có một phong cách kịch múa phổ biến là likay phát triển như một hình thức giải trí cho dân thường. Các hình thức múa dân gian bao gồm các hình thức kịch múa như likay, nhiều điệu múa vùng miền (ram), điệu múa nghi lễ ram muay, và lễ tôn sư wai khru. Cả ram muay và wai khru đều diễn ra trước tất cả các trận đấu Muay Thái truyền thống.

9.6. Ẩm thực

Ẩm thực Thái Lan là một trong những nền ẩm thực nổi tiếng nhất thế giới. Các nguyên liệu phổ biến bao gồm tỏi, sả, chanh Thái, riềng, nghệ, rau mùi và nước cốt dừa. Mỗi vùng của Thái Lan đều có những đặc sản riêng: kaeng khiao wan (cà ri xanh) ở miền trung, som tam (gỏi đu đủ xanh) ở vùng đông bắc, khao soi ở miền bắc, và cà ri massaman ở miền nam.

Năm 2017, bảy món ăn Thái Lan đã xuất hiện trong danh sách "50 món ăn ngon nhất thế giới"-một cuộc bình chọn trực tuyến trên toàn thế giới của CNN Travel. Thái Lan có nhiều món ăn trong danh sách hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Đó là: tom yum goong (thứ 4), pad Thái (thứ 5), som tam (thứ 6), cà ri massaman (thứ 10), cà ri xanh (thứ 19), cơm chiên Thái (thứ 24) và nam tok mu (thứ 36). Hai món tráng miệng cũng được liệt kê trong 50 món tráng miệng ngon nhất thế giới của CNN: xôi xoài và tub tim krob.

Thực phẩm chính ở Thái Lan là gạo, đặc biệt là gạo hoa nhài, chiếm một phần trong hầu hết các bữa ăn. Thái Lan là một nước xuất khẩu gạo hàng đầu, và người Thái tiêu thụ hơn 100 kg gạo xay mỗi người mỗi năm. Thái Lan cũng là nước dẫn đầu thế giới trong ngành côn trùng ăn được và nổi tiếng với ẩm thực đường phố; Bangkok đôi khi được gọi là thủ đô ẩm thực đường phố của thế giới.

9.7. Văn hóa đại chúng và giải trí

Phim Thái Lan được xuất khẩu và chiếu ở Đông Nam Á. Điện ảnh Thái Lan đã phát triển bản sắc độc đáo của riêng mình. Bộ phim kinh dị trộm cắp của Thái Lan Thiên tài bất hảo (2017) là một trong những bộ phim Thái Lan thành công nhất trên trường quốc tế; nó đã phá kỷ lục doanh thu phim Thái ở một số nước châu Á. Thiên tài bất hảo đã giành chiến thắng ở 12 hạng mục tại Giải thưởng Điện ảnh Quốc gia Suphannahong lần thứ 27, và cũng giành được Giải thưởng Ban giám khảo tại Liên hoan phim châu Á New York lần thứ 16 với tổng doanh thu toàn cầu hơn 42 triệu đô la.

Shutter (2004) là một trong những bộ phim kinh dị Thái Lan nổi tiếng nhất và được công nhận trên toàn thế giới. Các bộ phim như Ong-Bak: Muay Thai Warrior (2003) và Tom-Yum-Goong (2005), với sự tham gia của Tony Jaa, có những khía cạnh đặc biệt của võ thuật Thái Lan "Muay Thái". Các bộ phim truyền hình Thái Lan, được gọi là Lakorn, đã trở nên phổ biến ở Thái Lan và trong khu vực.

Các ngành công nghiệp giải trí được ước tính đã đóng góp trực tiếp 2.10 B USD vào GDP cho nền kinh tế Thái Lan vào năm 2011. Họ cũng trực tiếp hỗ trợ 86.600 việc làm. Trong số một số nghệ sĩ dance-pop đã thành công trên trường quốc tế có "Lisa" Lalisa Manobal, Violette Wautier, và Tata Young.

9.8. Lễ hội

Thái Lan có nhiều lễ hội truyền thống và ngày kỷ niệm quốc gia quan trọng. Songkran, Tết cổ truyền của người Thái, diễn ra vào tháng 4, nổi tiếng với các hoạt động té nước mang ý nghĩa thanh tẩy và cầu may mắn. Loi Krathong, diễn ra vào đêm rằm tháng 12 âm lịch Thái (thường vào tháng 11 dương lịch), là lễ hội thả đèn hoa đăng trên sông để tỏ lòng biết ơn đối với nữ thần sông nước và xua đi những điều không may. Các lễ hội này không chỉ mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc mà còn thu hút đông đảo khách du lịch trong và ngoài nước.

9.9. Thể thao

Muay Thái (nghĩa là Quyền Thái) là một môn thể thao đối kháng sử dụng các đòn đánh đứng cùng với các kỹ thuật ôm ghì khác nhau. Muay Thái đã trở nên phổ biến trên toàn thếGIỚI vào cuối thế kỷ 20 đến thế kỷ 21. Các võ sĩ nổi tiếng bao gồm Buakaw Banchamek, Samart Payakaroon, và Apidej Sit-Hirun. Bóng đá đã vượt qua Muay Thái để trở thành môn thể thao được theo dõi rộng rãi nhất ở Thái Lan. Đội tuyển bóng đá quốc gia Thái Lan đã thi đấu tại AFC Asian Cup sáu lần và lọt vào bán kết năm 1972. Quốc gia này đã đăng cai Asian Cup hai lần, vào năm 1972 và 2007 (cùng với Indonesia, Malaysia và Việt Nam).

Bóng chuyền đang phát triển nhanh chóng trở thành một trong những môn thể thao phổ biến nhất. Đội tuyển nữ thường xuyên tham gia Giải vô địch thế giới, Cúp thế giới, và World Grand Prix. Họ đã vô địch Giải vô địch châu Á hai lần và Cúp châu Á một lần. Takraw là một môn thể thao bản địa của Thái Lan, trong đó người chơi đá một quả bóng mây và chỉ được phép sử dụng chân, đầu gối, ngực và đầu để chạm bóng. Cầu mây là một hình thức của môn thể thao này tương tự như bóng chuyền. Một trò chơi khá giống nhưng chỉ chơi bằng chân là buka ball.

Bóng bầu dục cũng là một môn thể thao đang phát triển ở Thái Lan với đội tuyển quốc gia vươn lên xếp hạng 61 thế giới. Thái Lan trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới đăng cai một giải đấu bóng bầu dục quốc tế 80 hạng cân vào năm 2005. Thái Lan cũng thu hút các golf thủ từ Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước phương Tây. Có hơn 200 sân golf đẳng cấp thế giới trên toàn quốc. Đối với bóng rổ, Chang Thailand Slammers đã vô địch Giải bóng rổ ASEAN năm 2011. Đội tuyển bóng rổ quốc gia Thái Lan đã có năm thành công nhất tại Đại hội Thể thao châu Á năm 1966 nơi họ giành huy chương bạc.

Sân vận động Boxing Lumpinee ban đầu nằm ở Đường Rama IV gần Công viên Lumphini đã tổ chức các trận đấu Muay Thái cuối cùng vào ngày 8 tháng 2 năm 2014 sau khi địa điểm này lần đầu tiên mở cửa vào tháng 12 năm 1956. Vào ngày 11 tháng 2 năm 2014, sân vận động đã được di dời đến Đường Ram Intra do sức chứa mới của địa điểm. Sân vận động Thammasat ở Bangkok được xây dựng cho Đại hội Thể thao châu Á 1998. Sân vận động Quốc gia Rajamangala là đấu trường thể thao lớn nhất ở Thái Lan, với sức chứa khoảng 50.000 người.

9.10. Đơn vị đo lường

Thái Lan thường sử dụng hệ mét, nhưng các đơn vị đo lường truyền thống cho diện tích đất vẫn được sử dụng, và đơn vị đo lường Anh đôi khi được sử dụng cho vật liệu xây dựng. Năm được đánh số theo Phật lịch (Phật lịch) trong các cơ sở giáo dục, dịch vụ công, chính phủ, hợp đồng và các dòng ghi ngày tháng trên báo chí. Tuy nhiên, trong ngành ngân hàng, và ngày càng tăng trong công nghiệp và thương mại, việc tính năm theo Tây lịch (Kitô giáo hoặc Công Nguyên) là thông lệ tiêu chuẩn.