1. Thời niên thiếu và Giáo dục
Oussama Mellouli đã sớm thể hiện tài năng bơi lội từ khi còn nhỏ ở Tunisia, trước khi chuyển đến Pháp và sau đó là Hoa Kỳ để phát triển sự nghiệp học vấn và thể thao ở cấp độ cao hơn.
1.1. Sinh ra và Lớn lên
Oussama Mellouli sinh ngày 16 tháng 2 năm 1984 tại La Marsa, Tunis, Tunisia. Năm 15 tuổi, anh rời Tunisia để sang Pháp học tập và tập luyện bơi lội, đặt nền móng cho sự nghiệp quốc tế của mình.
1.2. Học vấn và Cuộc sống Đại học tại Hoa Kỳ
Sau khi tốt nghiệp trường Lycée Technologique du Rempart ở Marseille, Pháp, Mellouli chuyển đến Hoa Kỳ vào năm 2003 để theo học tại Đại học Nam California (USC). Anh theo học ngành Khoa học Máy tính tại Trường Kỹ thuật Viterbi của USC và tốt nghiệp với bằng cử nhân vào năm 2007. Trong thời gian học đại học, Mellouli là thành viên tích cực của đội bơi USC Trojans, nơi anh tiếp tục rèn luyện và phát triển kỹ năng bơi lội, đồng thời nhận được học bổng từ chương trình Đoàn kết Olympic.
2. Sự nghiệp Bơi lội
Sự nghiệp bơi lội của Oussama Mellouli trải dài qua nhiều thập kỷ, với những thành công vang dội trên đấu trường quốc tế và cả những thử thách lớn liên quan đến doping.
2.1. Sự nghiệp Ban đầu và Ra mắt Quốc tế (2000-2005)
Mellouli bắt đầu sự nghiệp Olympic của mình tại Thế vận hội Mùa hè 2000 ở Sydney, nơi anh đứng thứ 43 ở nội dung 400m hỗn hợp cá nhân. Năm 2001, anh giành huy chương bạc 400m hỗn hợp cá nhân tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 2001 được tổ chức tại Tunis, Tunisia.
Anh tạo dấu ấn đầu tiên trên đấu trường thế giới tại Giải Vô địch Thế giới các môn thể thao dưới nước 2003 ở Barcelona, Tây Ban Nha, giành huy chương đồng 400m hỗn hợp cá nhân, về sau László Cseh và Michael Phelps (người đã lập kỷ lục thế giới).
Tại Thế vận hội Mùa hè 2004 ở Athens, Mellouli về thứ 5 ở nội dung 400m hỗn hợp cá nhân, thiết lập kỷ lục châu Phi mới. Anh tiếp tục gây ấn tượng tại Giải Vô địch Bơi lội Thế giới FINA (25m) 2004 ở Indianapolis, Hoa Kỳ, nơi anh giành huy chương vàng quốc tế đầu tiên cho Tunisia ở nội dung 400m hỗn hợp cá nhân, vượt qua Robin Francis và Eric Shanteau. Sau đó, anh giành thêm huy chương đồng ở nội dung 200m hỗn hợp cá nhân tại giải đấu này.
Năm 2005, Mellouli cải thiện thành tích của mình tại Giải Vô địch Thế giới các môn thể thao dưới nước 2005 ở Montreal, Canada, giành huy chương đồng ở cả nội dung 400m hỗn hợp cá nhân và 400m tự do. Anh cũng giành ba huy chương vàng (800m tự do, 400m hỗn hợp cá nhân, 200m hỗn hợp cá nhân) tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 2005 ở Almería, Tây Ban Nha.
2.2. Vi phạm Quy định Doping và Biện pháp Kỷ luật
Vào ngày 1 tháng 12 năm 2006, Oussama Mellouli đã đánh bại Michael Phelps ở nội dung 400m hỗn hợp cá nhân tại Giải Mỹ Mở rộng ở West Lafayette, với thành tích 4:15.61, vượt qua Phelps (4:18.32). Tuy nhiên, kết quả này sau đó đã bị hủy bỏ do Mellouli bị phát hiện dương tính với chất cấm Adderall trong một cuộc kiểm tra doping tại chính giải đấu này.
Vài tuần sau khi Giải Vô địch Thế giới các môn thể thao dưới nước 2007 kết thúc, thông tin về việc Mellouli dương tính với chất cấm bắt đầu được công bố. FINA, cơ quan quản lý bơi lội quốc tế, phát hiện rằng các nhà chức trách Tunisia đã biết về kết quả dương tính nhưng chỉ đưa ra cảnh cáo. Theo quy định của FINA và WADA, các vận động viên dương tính với chất cấm phải bị cấm thi đấu 2 năm. Do đó, FINA đã đưa vụ việc lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS) để yêu cầu các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc hơn.
Mellouli sau đó đã thừa nhận việc sử dụng Adderall, một chất kích thích và là một dạng amphetamine. Anh không có đơn thuốc cho loại thuốc này và khai rằng đã nhận được nó từ một sinh viên USC khác ngay trước Giải Mỹ Mở rộng. Anh lập luận rằng mình đã dùng thuốc để hỗ trợ việc viết bài luận trong những ngày trước giải đấu và không có ý định sử dụng nó như một chất tăng cường hiệu suất thi đấu. Tuy nhiên, amphetamine nằm trong danh sách các chất bị cấm chính thức và có thể hỗ trợ hiệu suất bơi lội.
CAS đã ra phán quyết về trường hợp của Mellouli vào ngày 11 tháng 9 năm 2007, tuyên bố anh có tội và áp đặt lệnh cấm thi đấu 18 tháng, có hiệu lực hồi tố từ ngày 30 tháng 11 năm 2006. Hậu quả là tất cả các kết quả của anh từ Giải Mỹ Mở rộng 2006 cho đến các giải đấu anh tham gia vào năm 2007, bao gồm cả Giải Vô địch Thế giới 2007, đều bị hủy bỏ. Tại Giải Vô địch Thế giới 2007 ở Melbourne, Úc, anh ban đầu giành huy chương bạc 400m tự do và huy chương vàng 800m tự do (lập kỷ lục châu Phi mới 7:46.95), đồng thời về thứ tư ở 400m hỗn hợp cá nhân, nhưng tất cả đều bị tước bỏ.
Lệnh cấm thi đấu của Mellouli bao trùm phần lớn, nhưng không phải toàn bộ, thời gian đủ điều kiện tham dự Thế vận hội Mùa hè 2008. Do việc hủy bỏ kết quả hồi tố đã xóa sạch tất cả các thời gian đủ điều kiện của anh cho Thế vận hội 2008, Mellouli chỉ còn lại một hoặc hai tuần sau khi lệnh cấm kết thúc để đủ điều kiện (và anh đã thành công).
2.3. Thành tích tại các Giải đấu Lớn (2008-2013)
Sau khi trở lại thi đấu, Oussama Mellouli đã nhanh chóng khẳng định lại vị thế của mình trên đấu trường quốc tế, giành được nhiều huy chương quan trọng tại các kỳ Thế vận hội và Giải Vô địch Thế giới.
2.3.1. Olympic Bắc Kinh 2008
Tại Thế vận hội Mùa hè 2008 ở Bắc Kinh, Trung Quốc, Mellouli tham gia hai nội dung: 400m và 1500m tự do. Ở nội dung 400m tự do, mặc dù lập kỷ lục châu Phi mới trong trận chung kết với thời gian 3:43.45, anh chỉ đứng thứ năm. Tuy nhiên, Mellouli đã tạo nên lịch sử khi giành huy chương vàng ở nội dung 1500m tự do, đồng thời lập kỷ lục châu Phi mới. Với chiến thắng này, anh trở thành vận động viên bơi lội nam châu Phi đầu tiên giành huy chương vàng Olympic cá nhân. Anh đã đánh bại Grant Hackett của Úc, người đang tìm kiếm chức vô địch Olympic thứ ba liên tiếp ở nội dung này.
2.3.2. Giải Vô địch Thế giới FINA 2009
Tại Giải Vô địch Thế giới các môn thể thao dưới nước 2009 được tổ chức ở Rome, Ý, Mellouli tiếp tục phong độ ấn tượng. Anh giành huy chương vàng ở nội dung 1500m tự do với thời gian 14:37.28, đây là thành tích tốt thứ hai mọi thời đại vào thời điểm đó. Ngoài ra, anh còn giành hai huy chương bạc ở các nội dung 400m tự do và 800m tự do. Anh cũng đã giành 5 huy chương vàng (200m và 400m hỗn hợp cá nhân, 200m, 400m và 1500m tự do) tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 2009 ở Pescara, Ý.
2.3.3. Olympic London 2012
q=London Aquatics Centre|position=left
q=Serpentine, Hyde Park|position=right
Tại Thế vận hội Mùa hè 2012 ở London, Vương quốc Anh, Mellouli đã có màn trình diễn xuất sắc, giành hai huy chương. Anh giành huy chương vàng quý giá ở nội dung marathon 10km bơi đường dài và huy chương đồng ở nội dung 1500m tự do. Với thành tích này, Mellouli trở thành vận động viên Olympic đầu tiên giành huy chương ở cả nội dung bơi trong bể và bơi đường dài tại cùng một kỳ Thế vận hội, khẳng định sự linh hoạt và bền bỉ phi thường của mình.
2.3.4. Giải Vô địch Thế giới FINA 2013
Năm 2013, Mellouli tiếp tục gặt hái thành công tại Giải Vô địch Thế giới các môn thể thao dưới nước 2013 ở Barcelona, Tây Ban Nha. Anh giành huy chương vàng ở nội dung 5km bơi đường dài và huy chương đồng ở nội dung 10km bơi đường dài. Anh cũng giành 2 huy chương vàng (400m hỗn hợp cá nhân, 1500m tự do) và 3 huy chương bạc (200m tự do, 200m hỗn hợp cá nhân, 400m tự do) tại Đại hội Thể thao Địa Trung Hải 2013 ở Mersin, Thổ Nhĩ Kỳ.
2.4. Sự nghiệp Giai đoạn Cuối và Tham dự Olympic (2016-2021)
Mellouli tiếp tục tham gia các kỳ Thế vận hội sau đó, mặc dù không còn đạt được những thành tích huy chương như trước.
Tại Thế vận hội Mùa hè 2016 ở Rio de Janeiro, Brasil, Mellouli tham gia hai nội dung nhưng không giành được huy chương nào. Ở nội dung 1500m tự do, anh về nhất ở lượt bơi của mình với thời gian 15:07.78 (chậm hơn đáng kể so với thành tích tại London 2012 là 14:40.31), nhưng chỉ xếp thứ 21 chung cuộc và không đủ điều kiện vào chung kết. Anh cũng thi đấu ở nội dung marathon 10km bơi đường dài, về đích ở vị trí thứ 12 với thời gian 1:53:06, kém người giành huy chương vàng 7 giây.
Vào tháng 7 năm 2021, Mellouli ban đầu quyết định rút lui khỏi Thế vận hội Mùa hè 2020 (được tổ chức vào năm 2021) ở Tokyo do tranh chấp pháp lý với Liên đoàn Bơi lội Tunisia về cáo buộc gian lận tài chính từ năm 2017. Tuy nhiên, sau đó anh đã thông báo sẽ tham gia Thế vận hội Tokyo, sau khi Chủ tịch Ủy ban Olympic Tunisia, Mahrez Boussian, hứa sẽ giải quyết tranh chấp. Vào ngày 4 tháng 8 năm 2021, Mellouli về đích ở vị trí thứ 20 trong nội dung marathon 10km bơi đường dài tại Thế vận hội Tokyo. Đây là lần thứ sáu anh tham dự Thế vận hội, nhưng anh đã không thể giành thêm huy chương nào.
3. Các Huy chương và Giải thưởng Chính
Oussama Mellouli đã giành được nhiều huy chương tại các giải đấu quốc tế lớn trong suốt sự nghiệp của mình:
Giải đấu | Huy chương | Nội dung |
---|---|---|
Thế vận hội | ||
2008 Bắc Kinh | Huy chương vàng | 1500m tự do |
2012 London | Huy chương vàng | 10km marathon |
2012 London | Huy chương đồng | 1500m tự do |
Giải Vô địch Thế giới (Bể dài) | ||
2009 Rome | Huy chương vàng | 1500m tự do |
2013 Barcelona | Huy chương vàng | 5km bơi đường dài |
2009 Rome | Huy chương bạc | 400m tự do |
2009 Rome | Huy chương bạc | 800m tự do |
2003 Barcelona | Huy chương đồng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2005 Montreal | Huy chương đồng | 400m tự do |
2005 Montreal | Huy chương đồng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2013 Barcelona | Huy chương đồng | 10km bơi đường dài |
Giải Vô địch Thế giới (Bể ngắn) | ||
2004 Indianapolis | Huy chương vàng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2010 Dubai | Huy chương vàng | 1500m tự do |
2010 Dubai | Huy chương bạc | 400m hỗn hợp cá nhân |
2014 Doha | Huy chương bạc | 1500m tự do |
2004 Indianapolis | Huy chương đồng | 200m hỗn hợp cá nhân |
2010 Dubai | Huy chương đồng | 200m tự do |
2010 Dubai | Huy chương đồng | 400m tự do |
Đại hội Thể thao Địa Trung Hải | ||
2005 Almería | Huy chương vàng | 800m tự do |
2005 Almería | Huy chương vàng | 200m hỗn hợp cá nhân |
2005 Almería | Huy chương vàng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2009 Pescara | Huy chương vàng | 200m tự do |
2009 Pescara | Huy chương vàng | 200m hỗn hợp cá nhân |
2009 Pescara | Huy chương vàng | 400m tự do |
2009 Pescara | Huy chương vàng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2009 Pescara | Huy chương vàng | 1500m tự do |
2013 Mersin | Huy chương vàng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2013 Mersin | Huy chương vàng | 1500m tự do |
2001 Tunis | Huy chương bạc | 400m hỗn hợp cá nhân |
2013 Mersin | Huy chương bạc | 200m tự do |
2013 Mersin | Huy chương bạc | 200m hỗn hợp cá nhân |
2013 Mersin | Huy chương bạc | 400m tự do |
Đại hội Thể thao Liên Ả Rập | ||
2011 Doha | Huy chương vàng | 50m tự do |
2011 Doha | Huy chương vàng | 100m tự do |
2011 Doha | Huy chương vàng | 200m tự do |
2011 Doha | Huy chương vàng | 400m tự do |
2011 Doha | Huy chương vàng | 1500m tự do |
2011 Doha | Huy chương vàng | 100m bơi ngửa |
2011 Doha | Huy chương vàng | 200m bơi ngửa |
2011 Doha | Huy chương vàng | 200m bơi ếch |
2011 Doha | Huy chương vàng | 50m bơi bướm |
2011 Doha | Huy chương vàng | 100m bơi bướm |
2011 Doha | Huy chương vàng | 200m bơi bướm |
2011 Doha | Huy chương vàng | 200m hỗn hợp cá nhân |
2011 Doha | Huy chương vàng | 400m hỗn hợp cá nhân |
2011 Doha | Huy chương vàng | 4×100m tự do |
2011 Doha | Huy chương vàng | 4×200m tự do |
2011 Doha | Huy chương bạc | 4×100m hỗn hợp |
Ngoài các huy chương, Mellouli còn nhận được các danh hiệu cá nhân danh giá:
- Vận động viên bơi lội châu Phi của năm: 2008, 2009 (cùng với Cameron van der Burgh)
- Vận động viên bơi lội đường dài của năm (do Swimming World bình chọn): 2012
- Vận động viên bơi lội đường dài của năm (do FINA bình chọn): 2012
- Người cầm cờ cho đoàn Tunisia tại Thế vận hội Mùa hè 2016 ở Rio de Janeiro.
4. Tác động và Đánh giá
Oussama Mellouli là một vận động viên tiên phong và có ảnh hưởng lớn đối với thể thao Tunisia nói riêng và châu Phi nói chung. Thành tích huy chương vàng Olympic cá nhân đầu tiên cho một vận động viên bơi lội nam châu Phi tại Bắc Kinh 2008 đã phá vỡ rào cản và truyền cảm hứng cho thế hệ vận động viên trẻ trong khu vực. Anh cũng là người đầu tiên giành huy chương ở cả nội dung bơi trong bể và bơi đường dài tại cùng một kỳ Olympic, thể hiện sự đa năng và bền bỉ hiếm có.
Vụ việc doping liên quan đến Adderall là một vết đen trong sự nghiệp của Mellouli, nhưng cách anh đối mặt với án cấm thi đấu 18 tháng và trở lại mạnh mẽ đã cho thấy sự kiên cường và quyết tâm của một vận động viên đỉnh cao. Anh đã công khai thừa nhận việc sử dụng chất cấm (dù với lý do hỗ trợ học tập) và chấp nhận hình phạt, sau đó nỗ lực để đủ điều kiện và thi đấu thành công trở lại. Sự trở lại đầy ấn tượng của anh, đặc biệt là tại Olympic 2008 và 2012, đã giúp anh lấy lại niềm tin và củng cố di sản của mình như một trong những vận động viên bơi lội vĩ đại nhất lịch sử Tunisia và châu Phi.
Mellouli đã góp phần nâng cao vị thế của môn bơi lội, đặc biệt là nội dung bơi đường dài, trên bản đồ thể thao thế giới. Anh không chỉ là biểu tượng của thành công cá nhân mà còn là nguồn động lực cho sự phát triển của bơi lội ở các quốc gia đang phát triển, chứng minh rằng các vận động viên từ châu Phi hoàn toàn có thể cạnh tranh và giành chiến thắng ở cấp độ cao nhất.
5. Xem thêm
- Adderall
- Danh sách các vận động viên thể thao bị xử phạt vì vi phạm doping
- Tunisia tại Thế vận hội Mùa hè 2012