Kelvin Kiptum

1.1. Thời thơ ấu và quá trình trưởng thành

Kiptum lớn lên trong một gia đình nông dân nghèo người Kalenjin. Khi còn nhỏ, ông thường chăn gia súc của gia đình và bắt đầu chạy theo những vận động viên khác chân trần dọc theo những con đường mòn trong rừng. Khu vực này, cùng với các hạt lân cận, đã sản sinh ra nhiều vận động viên điền kinh nổi tiếng và cũng là nơi thu hút nhiều vận động viên nước ngoài đến tập luyện.

1.2. Sự phát triển ban đầu trong sự nghiệp điền kinh

Kiptum bắt đầu tập luyện khoảng năm 2013, khi ông 13 tuổi. Cùng năm đó, ông lần đầu tiên tham gia một giải half marathon, giải Family Bank Eldoret Half Marathon_{Family Bank Eldoret Half Marathon}^English ở Eldoret, Kenya, và về đích ở vị trí thứ 10. Năm 2014, ông về thứ 12 tại giải này. Đến năm 2018, ông đã giành chiến thắng tại giải đấu này với thời gian 1:02:01, khi đó ông vẫn tự huấn luyện.

Vào tháng 3 năm 2019, Kiptum tham gia cuộc đua quốc tế đầu tiên của mình, giải Lisbon Half Marathon_{Lisbon Half Marathon}^English ở Bồ Đào Nha, về đích thứ năm với kỷ lục cá nhân mới là 59:54. Cùng năm đó, ông tham gia sáu cuộc đua khác ở Bắc và Tây Âu, và giành chiến thắng tại giải Kass Half Marathon_{Kass Half Marathon}^English ở Kenya vào tháng 11.

Năm 2020, Kiptum bắt đầu làm việc với huấn luyện viên Gervais Hakizimana_{Gervais Hakizimana}^English, người giữ kỷ lục 3000 mét vượt chướng ngại vật của Rwanda. Mặc dù có thông tin cho rằng Kiptum đã định kỳ tập luyện cùng các vận động viên trẻ khác dưới sự hướng dẫn của Hakizimana từ năm 2013. Khoảng từ năm 2020, ông đã bắt đầu chuẩn bị cho cự ly marathon. Vào tháng 12 cùng năm, Kiptum, khi đó 21 tuổi, đã lập kỷ lục cá nhân đáng kể tại giải Valencia Half Marathon_{Valencia Half Marathon}^English ở Tây Ban Nha với thời gian 58:42, xếp thứ sáu. Năm 2021, ông chạy các giải half marathon với thời gian 59:35 ở Lens, Pháp (giành vị trí thứ nhất) và 59:02 ở Valencia (xếp thứ tám).

2.1. Sự nghiệp Half Marathon ban đầu

Kiptum bắt đầu sự nghiệp điền kinh của mình tại các giải chạy địa phương ở Kenya. Ông tham gia giải Family Bank Eldoret Half Marathon_{Family Bank Eldoret Half Marathon}^English lần đầu tiên vào năm 2013 khi mới 13 tuổi, về đích thứ 10. Năm 2014, ông về thứ 12, và đến năm 2018, ông đã giành chiến thắng giải đấu này.

Tháng 3 năm 2019, Kiptum có màn ra mắt quốc tế tại giải Lisbon Half Marathon_{Lisbon Half Marathon}^English, nơi ông về đích thứ năm với thành tích cá nhân tốt nhất là 59:54. Trong năm đó, ông còn tham gia sáu giải đấu khác ở châu Âu. Tháng 11 cùng năm, ông giành chiến thắng tại giải Kass Half Marathon_{Kass Half Marathon}^English ở Kenya.

Năm 2020, ông đạt kỷ lục cá nhân đáng chú ý 58:42 tại giải Valencia Half Marathon_{Valencia Half Marathon}^English, xếp thứ sáu. Năm 2021, ông tiếp tục thể hiện phong độ cao với thành tích 59:35 tại giải half marathon ở Lens, Pháp (giành chiến thắng) và 59:02 tại Valencia (xếp thứ tám).

2.2. Ra mắt Marathon và những màn trình diễn đột phá

Vào tháng 12 năm 2022, ở tuổi 23, Kiptum đã tạo nên bất ngờ lớn khi có màn ra mắt cự ly marathon tại Valencia Marathon. Với chiến thuật chạy negative split_{negative split}^English (chạy nửa sau nhanh hơn nửa đầu), ông đã giành chiến thắng với thời gian 2:01:53, trở thành vận động viên thứ ba trong lịch sử phá mốc 2 giờ 2 phút và lập kỷ lục cá nhân nhanh thứ tư mọi thời đại vào thời điểm đó. Chỉ có đồng hương Eliud Kipchoge (người giữ kỷ lục thế giới lúc bấy giờ) và Kenenisa Bekele của Ethiopia là có thành tích nhanh hơn Kiptum tính đến thời điểm đó. Kiptum cũng lập kỷ lục nửa sau nhanh nhất trong lịch sử marathon với thời gian 1:00:15. Thời gian chiến thắng của ông là màn ra mắt marathon nhanh nhất lịch sử, phá kỷ lục đường đua hơn một phút và đánh bại nhà vô địch marathon thế giới năm 2022 Tamirat Tola, người được đánh giá cao trước cuộc đua.

Vào tháng 4 năm 2023, Kiptum tiếp tục gây ấn tượng mạnh tại Luân Đôn Marathon, thiết lập kỷ lục đường đua mới với thời gian 2:01:25. Thành tích này chỉ chậm hơn 16 giây so với kỷ lục thế giới lúc bấy giờ và nhanh hơn kỷ lục đường đua của Kipchoge tới 72 giây (2:02:37).

2.3. Thiết lập Kỷ lục Thế giới

Cuộc đua tiếp theo của Kiptum, giải marathon thứ ba và là giải World Marathon Major thứ hai của ông, là Chicago Marathon vào ngày 8 tháng 10 năm 2023, khi ông vẫn ở tuổi 23. Kiptum đã thiết lập một kỷ lục thế giới mới với thời gian 2 giờ 00 phút 35 giây, rút ngắn 34 giây so với kỷ lục cũ của Eliud Kipchoge được lập tại Berlin Marathon 2022, và phá vỡ kỷ lục đường đua hơn ba phút.

Kiptum tiếp tục áp dụng chiến thuật negative split_{negative split}^English; lần này, nửa đầu được hoàn thành trong 1:00:48, nhanh hơn gần một phút so với thành tích của ông ở Luân Đôn (mặc dù vẫn chậm hơn 14 giây so với tốc độ kỷ lục thế giới), và ông có đủ sức bền để chạy nửa sau trong 59:47 - chỉ chậm hơn hai giây so với ở Luân Đôn, nơi ông lập kỷ lục nửa sau nhanh nhất trong một giải marathon. Giống như ở Valencia và Luân Đôn, vận động viên người Kenya đã thực hiện cú bứt tốc đặc trưng của mình gần mốc 30 km. Sau km thứ 29 với tốc độ nhanh 2:35, ông đạt kỷ lục 13:35 từ km thứ 32 đến 37 với tốc độ nhanh 2 phút 43 giây mỗi km (22.09 km/h). Như vậy, Kiptum đạt tốc độ trung bình 2 phút 51 giây mỗi km cho toàn bộ quãng đường (20.995 km/h). Ông đã dẫn đầu sau mốc 15 km, không có người dẫn tốc sau nửa chặng đường, và chạy một mình từ km thứ 30 trở đi, đánh bại người về nhì - đồng hương Benson Kipruto - gần ba phút rưỡi.

5.1. Hoàn cảnh dẫn đến cái chết

Vào lúc 11:00 tối ngày 11 tháng 2 năm 2024, Kiptum và huấn luyện viên Gervais Hakizimana đã tử nạn trong một vụ tai nạn giao thông đường bộ gần Kaptagat, trên đường cao tốc Eldoret-Kaptagat. Cảnh sát địa phương cho biết Kiptum đã mất lái chiếc xe của mình, lao ra khỏi đường, sau đó rơi xuống mương và đâm vào một cái cây. Một người phụ nữ khác có mặt trong xe, Sharon Chepkurui Kosgei, sống sót sau vụ tai nạn với những vết thương nghiêm trọng. Bốn người đàn ông đã đến thăm Kiptum vào ngày hôm đó để thảo luận về một hợp đồng giày chạy bộ sau đó đã bị tạm giữ để thẩm vấn liên quan đến cái chết của Kiptum.

5.2. Phản ứng và tưởng niệm

Chủ tịch World Athletics Sebastian Coe đã phát biểu: "Thay mặt cho toàn thể World Athletics, chúng tôi gửi lời chia buồn sâu sắc nhất đến gia đình, bạn bè, đồng đội và quốc gia Kenya của họ. Chỉ mới đầu tuần này tại Chicago, nơi Kelvin đã lập kỷ lục thế giới marathon phi thường của mình, tôi đã có thể chính thức phê chuẩn thời gian lịch sử của anh ấy. Một vận động viên đáng kinh ngạc để lại một di sản đáng kinh ngạc, chúng tôi sẽ rất nhớ anh ấy."

Cựu kỷ lục gia marathon thế giới Eliud Kipchoge bày tỏ: "Tôi vô cùng đau buồn trước sự ra đi bi thảm của người giữ kỷ lục thế giới marathon và ngôi sao đang lên Kelvin Kiptum. Một vận động viên có cả cuộc đời phía trước để đạt được những điều vĩ đại đáng kinh ngạc. Tôi xin gửi lời chia buồn sâu sắc nhất đến gia đình trẻ của anh ấy. Xin Chúa an ủi bạn trong thời điểm khó khăn này."

Tổng thống Kenya William Ruto tuyên bố: "Kelvin Kiptum là một ngôi sao. Có lẽ là một trong những vận động viên xuất sắc nhất thế giới, người đã phá vỡ mọi rào cản để đạt được kỷ lục marathon." Sau đó, ông đã ra lệnh xây một ngôi nhà cho gia đình Kiptum, dự kiến hoàn thành trong vòng 40 ngày tang lễ.

Kiptum được chôn cất tại trang trại của mình ở Naiberi_Naiberi^English sau một buổi lễ tang ở Chepkorio_Chepkorio^English vào ngày 23 tháng 2 năm 2024, với sự tham dự của Sebastian Coe và Tổng thống Kenya William Ruto.

7.1. Các kỷ lục cá nhân tốt nhất

7.2. Kết quả Marathon

7.3. Chuỗi giải World Marathon Majors