Belize

3.1. Văn minh Maya cổ đại

Văn minh Maya đã xuất hiện ít nhất ba thiên niên kỷ trước ở vùng đất thấp của Bán đảo Yucatán và vùng cao nguyên phía nam, bao gồm khu vực ngày nay là đông nam Mexico, Belize, Guatemala và tây Honduras. Nhiều khía cạnh của nền văn hóa này vẫn tồn tại trong khu vực, bất chấp gần 500 năm thống trị của châu Âu. Trước khoảng năm 2500 TCN, một số nhóm săn bắt hái lượm đã định cư tại các làng nông nghiệp nhỏ; họ đã thuần hóa các loại cây trồng như ngô, đậu, bí, và ớt. Vô số ngôn ngữ và tiểu văn hóa đã phát triển trong nền văn hóa cốt lõi của Maya. Từ khoảng năm 2500 TCN đến năm 250 SCN, các thể chế cơ bản của văn minh Maya đã xuất hiện.

Nền văn minh Maya lan rộng khắp lãnh thổ Belize ngày nay vào khoảng năm 1500 TCN và phát triển rực rỡ cho đến khoảng năm 900 SCN. Lịch sử được ghi lại của các vùng trung và nam tập trung vào Caracol, một trung tâm chính trị đô thị có thể đã hỗ trợ hơn 140.000 người. Phía bắc Dãy núi Maya, trung tâm chính trị quan trọng nhất là Lamanai. Vào cuối Kỷ nguyên Cổ điển của Văn minh Maya (600-1000 SCN), ước tính có khoảng 400.000 đến 1.000.000 người sinh sống tại khu vực Belize ngày nay. Các địa điểm khảo cổ quan trọng khác ở Belize bao gồm Xunantunich, Altun Ha, Lubaantun, và Nim Li Punit, mỗi nơi đều cho thấy sự phức tạp và trình độ phát triển cao của xã hội Maya về kiến trúc, nông nghiệp, thiên văn học và chữ viết. Sự suy tàn của nền văn minh Maya cổ điển ở vùng đất thấp phía nam vẫn là một chủ đề tranh luận của các học giả, với các yếu tố có thể bao gồm hạn hán kéo dài, chiến tranh, suy thoái môi trường và bất ổn xã hội.

Khi các nhà thám hiểm Tây Ban Nha đến vào thế kỷ 16, khu vực Belize ngày nay bao gồm ít nhất ba vùng lãnh thổ Maya riêng biệt:

• Tỉnh Chetumal, bao gồm khu vực xung quanh Vịnh Corozal.
• Tỉnh Dzuluinicob, bao gồm khu vực giữa hạ lưu Sông New và Sông Sibun, kéo dài về phía tây đến Tipu.
• Một lãnh thổ phía nam do người Maya Manche Ch'ol kiểm soát, bao gồm khu vực giữa Sông Monkey và Sông Sarstoon.

3.2. Tiếp xúc của người châu Âu và thời kỳ thuộc địa ban đầu

Cuộc tiếp xúc đầu tiên của người châu Âu với khu vực này xảy ra vào khoảng năm 1502-1504 khi Christopher Columbus đi thuyền dọc theo Vịnh Honduras. Các conquistador Tây Ban Nha đã khám phá vùng đất và tuyên bố nó là một phần của Đế quốc Tây Ban Nha, nhưng họ đã không thành công trong việc định cư tại đây do thiếu tài nguyên và sự kháng cự mạnh mẽ của các bộ tộc Maya ở Yucatán.

Trong thế kỷ 17 và 18, những tên cướp biển người Anh và các nhà khai thác gỗ, được gọi là Baymen, bắt đầu thường xuyên lui tới bờ biển của Belize ngày nay. Họ tìm kiếm một khu vực được che chở để tấn công các tàu Tây Ban Nha và khai thác gỗ huyết mộc (Haematoxylum campechianum), một loại gỗ quý dùng để sản xuất thuốc nhuộm màu đen rất có giá trị trước khi thuốc nhuộm nhân tạo ra đời. Khu định cư lâu dài đầu tiên của người Anh được thành lập vào khoảng năm 1716 tại khu vực mà sau này trở thành Quận Belize. Trong suốt thế kỷ 18, người Anh đã thiết lập một hệ thống sử dụng nô lệ châu Phi bị bắt cóc trong buôn bán nô lệ Đại Tây Dương để khai thác gỗ huyết mộc.

Cả Tây Ban Nha và Anh đều tuyên bố chủ quyền đối với vùng đất này. Tây Ban Nha, coi khu vực này là một phần của các thuộc địa Trung Mỹ của mình, đã cho phép người Anh định cư và khai thác gỗ huyết mộc để đổi lấy sự giúp đỡ của họ trong việc đàn áp cướp biển. Tuy nhiên, chính phủ Anh ban đầu không công nhận khu định cư này là một thuộc địa vì sợ kích động một cuộc tấn công từ Tây Ban Nha. Sự chậm trễ này trong việc giám sát của chính phủ đã cho phép những người định cư thiết lập luật lệ và hình thức chính phủ của riêng họ. Trong thời kỳ này, một số ít người định cư đã giành quyền kiểm soát cơ quan lập pháp địa phương, được gọi là Public Meeting (Hội nghị Công cộng), cũng như phần lớn đất đai và gỗ của khu định cư. Mãi đến năm 1786, Anh mới bổ nhiệm vị giám đốc đầu tiên của mình cho khu vực Belize.

Trong suốt thế kỷ 18, Tây Ban Nha đã tấn công Belize mỗi khi chiến tranh nổ ra với Anh. Trận chiến St. George's Caye năm 1798 là cuộc giao tranh quân sự cuối cùng như vậy giữa một hạm đội Tây Ban Nha và một lực lượng gồm các Baymen cùng nô lệ của họ. Từ ngày 3 đến ngày 5 tháng 9, người Tây Ban Nha cố gắng vượt qua bãi cạn Montego Caye nhưng bị quân phòng thủ chặn lại. Nỗ lực cuối cùng của Tây Ban Nha diễn ra vào ngày 10 tháng 9, khi Baymen đẩy lùi hạm đội Tây Ban Nha trong một cuộc giao tranh ngắn ngủi mà không có thương vong nào được ghi nhận ở cả hai phía. Kỷ niệm trận chiến này đã được tuyên bố là một ngày lễ quốc gia ở Belize và được tổ chức để tưởng nhớ "những người Belize đầu tiên" và việc bảo vệ lãnh thổ của họ khỏi đế quốc Tây Ban Nha.

3.3. Honduras thuộc Anh

Vào đầu thế kỷ 19, người Anh tìm cách cải cách những người định cư, đe dọa đình chỉ Hội nghị Công cộng trừ khi nó tuân thủ các hướng dẫn của chính phủ để loại bỏ hoàn toàn chế độ nô lệ. Sau một thế hệ tranh cãi, chế độ nô lệ đã bị bãi bỏ trong Đế quốc Anh vào năm 1833. Do khả năng của những người châu Phi bị bắt làm nô lệ trong công việc khai thác gỗ gụ, các chủ sở hữu ở Honduras thuộc Anh đã được bồi thường trung bình 53,69 bảng Anh cho mỗi người nô lệ châu Phi, số tiền cao nhất được trả ở bất kỳ lãnh thổ nào của Anh. Đây là một hình thức bồi thường không được trao cho những người châu Phi bị bắt làm nô lệ vào thời điểm đó, cũng như sau này. Việc chấm dứt chế độ nô lệ ít làm thay đổi điều kiện làm việc của những người châu Phi từng bị bắt làm nô lệ nếu họ vẫn tiếp tục công việc của mình. Một loạt các thể chế đã hạn chế khả năng của những người châu Phi được giải phóng trong việc mua đất, trong một hệ thống nợ-lao dịch. Những người từng là thợ cắt gỗ gụ hoặc gỗ huyết mộc "đặc biệt" đã củng cố sự quy kết ban đầu về năng lực (và do đó là những hạn chế) của những người gốc Phi trong thuộc địa. Bởi vì một tầng lớp tinh hoa nhỏ kiểm soát đất đai và thương mại của khu định cư, những người châu Phi từng bị bắt làm nô lệ có ít lựa chọn ngoài việc tiếp tục làm việc khai thác gỗ.

Năm 1836, sau khi các thuộc địa Trung Mỹ giành độc lập khỏi ách thống trị của Tây Ban Nha, người Anh tuyên bố quyền quản lý khu vực này. Năm 1862, Vương quốc Anh chính thức tuyên bố đây là một Thuộc địa Vương thất, trực thuộc Jamaica, và đặt tên là Honduras thuộc Anh. Kể từ năm 1854, những cư dân giàu có nhất đã bầu ra một hội đồng gồm những người có uy tín bằng phiếu bầu theo điều tra dân số, được thay thế bằng một hội đồng lập pháp do chính phủ Anh bổ nhiệm.

Là một thuộc địa, Belize bắt đầu thu hút các nhà đầu tư Anh. Trong số các công ty Anh thống trị thuộc địa vào cuối thế kỷ 19 có Công ty Bất động sản và Sản xuất Belize (Belize Estate and Produce Company), công ty này cuối cùng đã mua lại một nửa tổng số đất tư nhân và cuối cùng đã loại bỏ lao dịch làm công. Ảnh hưởng của Công ty Bất động sản Belize một phần giải thích cho sự phụ thuộc của thuộc địa vào thương mại gỗ gụ trong suốt phần còn lại của thế kỷ 19 và nửa đầu thế kỷ 20.

Cuộc Đại suy thoái những năm 1930 đã gây ra sự sụp đổ gần như hoàn toàn của nền kinh tế thuộc địa khi nhu cầu gỗ của Anh giảm mạnh. Tác động của tình trạng thất nghiệp lan rộng càng trở nên tồi tệ hơn bởi một cơn bão tàn khốc đổ bộ vào thuộc địa năm 1931. Nhận thức về nỗ lực cứu trợ của chính phủ là không đủ đã bị làm trầm trọng thêm bởi việc chính phủ từ chối hợp pháp hóa các công đoàn lao động hoặc đưa ra mức lương tối thiểu. Điều kiện kinh tế được cải thiện trong Chiến tranh thế giới thứ hai, khi nhiều nam giới Belize gia nhập lực lượng vũ trang hoặc đóng góp vào nỗ lực chiến tranh.

Sau chiến tranh, nền kinh tế của thuộc địa bị đình trệ. Quyết định của Anh về việc phá giá đồng đô la Honduras thuộc Anh vào năm 1949 đã làm xấu đi các điều kiện kinh tế và dẫn đến việc thành lập Ủy ban Nhân dân (People's Committee), yêu cầu độc lập. Đảng kế nhiệm của Ủy ban Nhân dân, Đảng Liên hiệp Nhân dân (PUP), đã tìm kiếm các cải cách hiến pháp mở rộng quyền bầu cử cho tất cả người lớn. Cuộc bầu cử đầu tiên theo quyền bầu cử phổ thông được tổ chức vào năm 1954 và PUP đã giành chiến thắng quyết định, bắt đầu một giai đoạn ba thập kỷ mà PUP thống trị chính trị đất nước. Nhà hoạt động ủng hộ độc lập George Cadle Price trở thành lãnh đạo của PUP vào năm 1956 và là người đứng đầu chính phủ trên thực tế vào năm 1961, một vị trí mà ông sẽ giữ dưới nhiều chức danh khác nhau cho đến năm 1984.

Tiến trình giành độc lập bị cản trở bởi một yêu sách chủ quyền của Guatemala đối với lãnh thổ Belize. Năm 1964, Anh trao cho Honduras thuộc Anh quyền tự trị theo một hiến pháp mới. Vào ngày 1 tháng 6 năm 1973, Honduras thuộc Anh chính thức được đổi tên thành Belize. Mặc dù vậy, phong trào độc lập vẫn tiếp tục phát triển, và các nhà lãnh đạo Belize đã tích cực vận động sự ủng hộ quốc tế cho nền độc lập của mình, đặc biệt là tại Liên Hợp Quốc và trong Khối Thịnh vượng chung Anh.

3.4. Belize độc lập

Belize được trao trả độc lập vào ngày 21 tháng 9 năm 1981. Guatemala từ chối công nhận quốc gia mới vì tranh chấp lãnh thổ kéo dài, cho rằng Belize thuộc về Guatemala. Sau khi độc lập, khoảng 1.500 quân Anh vẫn ở lại Belize để ngăn chặn bất kỳ sự xâm nhập nào có thể xảy ra từ Guatemala.

Với George Cadle Price đứng đầu, PUP đã giành chiến thắng trong tất cả các cuộc bầu cử quốc gia cho đến năm 1984. Trong cuộc bầu cử đó, cuộc bầu cử quốc gia đầu tiên sau khi độc lập, PUP đã bị Đảng Dân chủ Thống nhất (UDP) đánh bại. Lãnh đạo UDP Manuel Esquivel đã thay thế Price làm thủ tướng, bản thân Price cũng bất ngờ mất ghế Hạ viện vào tay một đối thủ UDP. PUP dưới sự lãnh đạo của Price trở lại nắm quyền sau cuộc bầu cử năm 1989. Năm sau, Vương quốc Anh tuyên bố sẽ chấm dứt sự can dự quân sự tại Belize, và đội bay Harrier của RAF đã được rút lui cùng năm, sau khi đã đóng quân liên tục tại nước này kể từ khi việc triển khai của họ trở thành thường trực vào năm 1980. Quân đội Anh được rút đi vào năm 1994, nhưng Vương quốc Anh đã để lại một đơn vị huấn luyện quân sự để hỗ trợ Lực lượng Phòng vệ Belize mới thành lập.

UDP giành lại quyền lực trong cuộc bầu cử quốc gia năm 1993, và Esquivel trở thành thủ tướng lần thứ hai. Ngay sau đó, Esquivel tuyên bố đình chỉ một hiệp ước đạt được với Guatemala trong nhiệm kỳ của Price, cho rằng Price đã nhượng bộ quá nhiều để Guatemala công nhận. Hiệp ước này có thể đã hạn chế tranh chấp biên giới kéo dài 130 năm giữa hai nước. Căng thẳng biên giới tiếp tục kéo dài đến đầu những năm 2000, mặc dù hai nước hợp tác trong các lĩnh vực khác.

Năm 1996, Rạn san hô Belize, một trong những hệ sinh thái nguyên sơ nhất của Tây Bán cầu, đã được công nhận là Di sản Thế giới của UNESCO.

PUP đã giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử quốc gia năm 1998, và lãnh đạo PUP Said Musa đã tuyên thệ nhậm chức thủ tướng. Trong cuộc bầu cử năm 2003, PUP duy trì thế đa số, và Musa tiếp tục làm thủ tướng. Ông cam kết cải thiện điều kiện ở khu vực phía nam kém phát triển và phần lớn khó tiếp cận của Belize.

Năm 2005, Belize là nơi xảy ra bất ổn do sự bất mãn với chính phủ PUP, bao gồm cả việc tăng thuế trong ngân sách quốc gia. Vào ngày 8 tháng 2 năm 2008, Dean Barrow đã tuyên thệ nhậm chức thủ tướng sau khi UDP của ông giành chiến thắng vang dội trong cuộc tổng tuyển cử. Barrow và UDP đã được tái đắc cử vào năm 2012 với đa số nhỏ hơn đáng kể. Barrow đã lãnh đạo UDP giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử thứ ba liên tiếp vào tháng 11 năm 2015, tăng số ghế của đảng từ 17 lên 19. Ông cho biết cuộc bầu cử này sẽ là cuộc bầu cử cuối cùng của ông với tư cách là lãnh đạo đảng và các công tác chuẩn bị đang được tiến hành để đảng bầu người kế nhiệm ông.

Vào ngày 11 tháng 11 năm 2020, Đảng Liên hiệp Nhân dân (PUP), do Johnny Briceño lãnh đạo, đã đánh bại Đảng Dân chủ Thống nhất (UDP) lần đầu tiên kể từ năm 2003, giành được 26 trong số 31 ghế để thành lập chính phủ mới của Belize. Briceño nhậm chức Thủ tướng vào ngày 12 tháng 11.

Năm 2023, Belize trở thành quốc gia Trung Mỹ thứ hai được WHO cấp chứng nhận loại trừ bệnh sốt rét. Tranh chấp lãnh thổ với Guatemala vẫn tiếp tục là một vấn đề nổi cộm, với cả hai nước đã đồng ý đưa vụ việc ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) để giải quyết. Belize tiếp tục phát triển như một quốc gia độc lập, đối mặt với những thách thức kinh tế và xã hội trong khi vẫn duy trì di sản văn hóa đa dạng và cam kết bảo tồn môi trường tự nhiên độc đáo của mình.

4.1. Khí hậu

Belize có khí hậu nhiệt đới với mùa mưa và mùa khô rõ rệt, mặc dù có những biến đổi đáng kể về kiểu thời tiết theo vùng. Nhiệt độ thay đổi theo độ cao, sự gần gũi với bờ biển và tác động điều hòa của gió mậu dịch đông bắc từ Caribe. Nhiệt độ trung bình ở các vùng ven biển dao động từ 24 °C vào tháng Giêng đến 27 °C vào tháng Bảy. Nhiệt độ ở nội địa hơi cao hơn, ngoại trừ các cao nguyên phía nam, chẳng hạn như Mountain Pine Ridge, nơi có khí hậu mát mẻ hơn rõ rệt quanh năm. Nhìn chung, các mùa được đánh dấu nhiều hơn bởi sự khác biệt về độ ẩm và lượng mưa hơn là về nhiệt độ.

Lượng mưa trung bình thay đổi đáng kể, từ 1.35 K mm ở phía bắc và phía tây đến hơn 4.50 K mm ở cực nam. Sự khác biệt theo mùa về lượng mưa lớn nhất ở các vùng phía bắc và trung tâm của đất nước, nơi từ tháng Giêng đến tháng Tư hoặc tháng Năm, lượng mưa dưới 100 mm mỗi tháng. Mùa khô ở phía nam ngắn hơn, thường chỉ kéo dài từ tháng Hai đến tháng Tư. Một giai đoạn ngắn hơn, ít mưa hơn, được người dân địa phương gọi là "mùa khô nhỏ", thường xảy ra vào cuối tháng Bảy hoặc tháng Tám, sau khi mùa mưa bắt đầu.

Bão

Bão đã đóng những vai trò quan trọng - và tàn khốc - trong lịch sử Belize. Năm 1931, một cơn bão không tên đã phá hủy hơn hai phần ba các tòa nhà ở Thành phố Belize và giết chết hơn 1.000 người. Năm 1955, Bão Janet đã san bằng thị trấn phía bắc Corozal. Chỉ sáu năm sau, Bão Hattie đổ bộ vào khu vực ven biển miền trung của đất nước, với sức gió hơn 300 km/h và triều cường cao 4 m. Sự tàn phá của Thành phố Belize lần thứ hai trong ba mươi năm đã thúc đẩy việc di dời thủ đô khoảng 80 km vào nội địa đến thành phố được quy hoạch Belmopan.

Năm 1978, Bão Greta đã gây thiệt hại hơn 25.00 M USD dọc theo bờ biển phía nam. Năm 2000, Bão Keith, cơn bão nhiệt đới ẩm ướt nhất trong lịch sử quốc gia, đã dừng lại và đổ bộ vào quốc gia này như một cơn bão cấp 4 vào ngày 1 tháng 10, gây ra 19 ca tử vong và thiệt hại ít nhất 280.00 M USD. Ngay sau đó, vào ngày 9 tháng 10 năm 2001, Bão Iris đổ bộ vào Monkey River Town như một cơn bão cấp 4 với sức gió 233 km/h ^{(145 mph)}. Cơn bão đã phá hủy hầu hết các ngôi nhà trong làng và phá hủy vụ mùa chuối. Năm 2007, Bão Dean đổ bộ như một cơn bão cấp 5 chỉ cách biên giới Belize-Mexico 40234 m ^{(25 mile)} về phía bắc. Bão Dean đã gây ra thiệt hại trên diện rộng ở phía bắc Belize.

Năm 2010, Belize bị ảnh hưởng trực tiếp bởi Bão Richard cấp 2, đổ bộ vào khoảng 32187 m ^{(20 mile)} về phía nam-đông nam Thành phố Belize vào khoảng 00:45 UTC ngày 25 tháng 10 năm 2010. Cơn bão di chuyển vào đất liền về phía Belmopan, gây thiệt hại ước tính BZ$33,8 triệu (17.40 M USD năm 2010), chủ yếu do thiệt hại về mùa màng và nhà ở. Cơn bão gần đây nhất đổ bộ vào Belize là Bão Lisa vào năm 2022. Các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, chẳng hạn như bão nhiệt đới và lũ lụt, đã trở nên thường xuyên và dữ dội hơn do biến đổi khí hậu.

4.2. Môi trường và Đa dạng sinh học

Belize có sự đa dạng phong phú về động thực vật do vị trí nằm giữa Bắc Mỹ và Nam Mỹ và một loạt các vùng khí hậu và môi trường sống cho đời sống thực vật và động vật. Dân số thấp của Belize và khoảng 22973195 K m^{2 (8.87 K mile2)} đất chưa được phân phối tạo nên một ngôi nhà lý tưởng cho hơn 5.000 loài thực vật và hàng trăm loài động vật, bao gồm tatu, rắn và khỉ.

Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Lòng chảo Cockscomb là một khu bảo tồn thiên nhiên ở nam trung bộ Belize được thành lập để bảo vệ rừng, động vật và lưu vực của một khu vực rộng khoảng 400 km² ở sườn phía đông của Dãy núi Maya. Khu bảo tồn được thành lập vào năm 1990 là khu bảo tồn hoang dã đầu tiên cho báo đốm và được một tác giả coi là địa điểm hàng đầu để bảo tồn báo đốm trên thế giới.

Thảm thực vật và Hệ thực vật

Ở Belize, độ che phủ rừng chiếm khoảng 56% tổng diện tích đất liền, tương đương 1.28 M ha rừng vào năm 2020, giảm từ 1.60 M ha vào năm 1990. Năm 2020, rừng tái sinh tự nhiên bao phủ 1.27 M ha và rừng trồng bao phủ 2.39 K ha. Trong số rừng tái sinh tự nhiên, 0% được báo cáo là rừng nguyên sinh (bao gồm các loài cây bản địa không có dấu hiệu rõ ràng về hoạt động của con người) và khoảng 59% diện tích rừng nằm trong các khu bảo tồn.

Khoảng 20% diện tích đất của đất nước được bao phủ bởi đất canh tác (nông nghiệp) và các khu định cư của con người. Belize có điểm trung bình Chỉ số Toàn vẹn Cảnh quan Rừng năm 2018 là 6,15/10, xếp thứ 85 trên toàn cầu trong số 172 quốc gia. Xavan, đất cây bụi và đất ngập nước chiếm phần còn lại của độ che phủ đất của Belize. Các hệ sinh thái rừng ngập mặn quan trọng cũng có mặt trên khắp cảnh quan của Belize. Bốn vùng sinh thái trên cạn nằm trong biên giới của đất nước - rừng ẩm Petén-Veracruz, rừng thông Belize, rừng ngập mặn ven biển Belize, và rừng ngập mặn rạn san hô Belize. Là một phần của Hành lang Sinh học Mesoamerica có ý nghĩa toàn cầu trải dài từ nam Mexico đến Panama, đa dạng sinh học của Belize - cả biển và trên cạn - rất phong phú, với hệ thực vật và động vật dồi dào.

Belize cũng là một quốc gia đi đầu trong việc bảo vệ đa dạng sinh học và tài nguyên thiên nhiên. Theo Cơ sở dữ liệu Thế giới về các Khu bảo tồn, 37% lãnh thổ đất liền của Belize thuộc một số hình thức bảo vệ chính thức, mang lại cho Belize một trong những hệ thống khu bảo tồn trên cạn rộng lớn nhất ở châu Mỹ. Để so sánh, Costa Rica chỉ có 27% lãnh thổ đất liền được bảo vệ.

Khoảng 13,6% lãnh hải của Belize, nơi chứa Rạn san hô Belize, cũng được bảo vệ. Rạn san hô Belize là một Di sản Thế giới được UNESCO công nhận và là rạn san hô chắn bờ lớn thứ hai trên thế giới, sau Rạn san hô Great Barrier của Úc.

Một nghiên cứu viễn thám do Trung tâm Nước cho các Vùng Nhiệt đới Ẩm của Mỹ Latinh và Caribe (CATHALAC) và NASA thực hiện, phối hợp với Cục Lâm nghiệp và Trung tâm Thông tin Đất đai (LIC) của Bộ Tài nguyên Thiên nhiên và Môi trường (MNRE) của chính phủ Belize, và được công bố vào tháng 8 năm 2010 cho thấy độ che phủ rừng của Belize vào đầu năm 2010 là khoảng 62,7%, giảm từ 75,9% vào cuối năm 1980. Một nghiên cứu tương tự của Belize Tropical Forest Studies và Conservation International cũng cho thấy xu hướng tương tự về độ che phủ rừng của Belize. Cả hai nghiên cứu đều chỉ ra rằng mỗi năm, 0,6% độ che phủ rừng của Belize bị mất, tương đương với việc phát quang trung bình 24.84 K acre mỗi năm. Nghiên cứu SERVIR do USAID hỗ trợ của CATHALAC, NASA và MNRE cũng cho thấy các khu bảo tồn của Belize đã cực kỳ hiệu quả trong việc bảo vệ rừng của đất nước. Trong khi chỉ có khoảng 6,4% rừng bên trong các khu bảo tồn được tuyên bố hợp pháp bị phát quang từ năm 1980 đến 2010, thì hơn một phần tư rừng bên ngoài các khu bảo tồn đã bị mất từ năm 1980 đến 2010.

Là một quốc gia có độ che phủ rừng tương đối cao và tỷ lệ phá rừng thấp, Belize có tiềm năng đáng kể để tham gia vào các sáng kiến như REDD. Đáng chú ý, nghiên cứu SERVIR về nạn phá rừng của Belize cũng được Nhóm Quan sát Trái đất (GEO) công nhận, trong đó Belize là một quốc gia thành viên.

4.3. Rạn san hô Belize

Rạn san hô Belize là một loạt các rạn san hô trải dài dọc bờ biển Belize, cách bờ khoảng 300 m ở phía bắc và 40 km ở phía nam trong phạm vi lãnh thổ quốc gia. Rạn san hô Belize là một đoạn dài 300 km của Hệ thống Rạn san hô Chắn bờ Mesoamerica dài 900 km, kéo dài liên tục từ Cancún ở mũi đông bắc của Bán đảo Yucatán qua Riviera Maya đến Honduras, khiến nó trở thành một trong những hệ thống rạn san hô lớn nhất thế giới.

Đây là điểm đến du lịch hàng đầu ở Belize, phổ biến cho lặn biển và lặn với ống thở, thu hút gần một nửa trong số 260.000 du khách. Nó cũng rất quan trọng đối với ngành công nghiệp đánh bắt cá của quốc gia này. Năm 1842, Charles Darwin đã mô tả nó là "rạn san hô đáng chú ý nhất ở Tây Ấn".

Rạn san hô Belize được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1996 do tính dễ bị tổn thương và thực tế là nó chứa các môi trường sống tự nhiên quan trọng cho việc bảo tồn đa dạng sinh học tại chỗ.

4.4. Tài nguyên thiên nhiên và Năng lượng

Belize được biết là có một số khoáng sản quan trọng về mặt kinh tế, nhưng không có loại nào với số lượng đủ lớn để khai thác. Các khoáng sản này bao gồm dolomit, barit (nguồn bari), bauxite (nguồn nhôm), cassiterit (nguồn thiếc), và vàng. Vào năm 1990, đá vôi, được sử dụng trong xây dựng đường sá, là tài nguyên khoáng sản duy nhất được khai thác cho mục đích sử dụng trong nước hoặc xuất khẩu.

Năm 2006, việc canh tác dầu thô mới được phát hiện tại thị trấn Spanish Lookout đã mang lại những triển vọng và vấn đề mới cho quốc gia đang phát triển này.

Khả năng tiếp cận khả năng sinh học ở Belize cao hơn nhiều so với mức trung bình của thế giới. Năm 2016, Belize có 3,8 hecta toàn cầu khả năng sinh học trên mỗi người trong lãnh thổ của mình, nhiều hơn nhiều so với mức trung bình thế giới là 1,6 hecta toàn cầu trên mỗi người. Năm 2016, Belize đã sử dụng 5,4 hecta toàn cầu khả năng sinh học trên mỗi người - dấu chân sinh thái tiêu dùng của họ. Điều này có nghĩa là họ sử dụng nhiều khả năng sinh học hơn Belize chứa đựng. Do đó, Belize đang chịu thâm hụt khả năng sinh học.

4.5. Biến đổi khí hậu

Belize rất dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu do các khu vực ven biển trũng thấp, hệ sinh thái đa dạng và sự phụ thuộc kinh tế vào du lịch và nông nghiệp. Là một quốc gia, khí thải nhà kính của Belize năm 2023 tương đối thấp (7,46 triệu tấn), tuy nhiên, quốc gia này xếp thứ 13 về lượng khí thải bình quân đầu người, ở mức 18,13 tấn/người. Thay đổi sử dụng đất và lâm nghiệp là nguồn phát thải cao nhất ở Belize. Chính phủ đã cam kết phát thải ròng bằng không vào năm 2050 và đã xây dựng các kế hoạch chống chịu với khí hậu và thích ứng.

5.1. Cơ cấu chính phủ

Quốc hội lưỡng viện của Belize bao gồm một Hạ viện và một Thượng viện. 31 thành viên của Hạ viện được bầu phổ thông đầu phiếu với nhiệm kỳ tối đa là 5 năm và giới thiệu các đạo luật ảnh hưởng đến sự phát triển của Belize. Toàn quyền bổ nhiệm 12 thành viên của Thượng viện, với một Chủ tịch Thượng viện do các thành viên lựa chọn. Thượng viện chịu trách nhiệm tranh luận và phê chuẩn các dự luật đã được Hạ viện thông qua.

Quyền lập pháp được trao cho cả chính phủ và Nghị viện Belize. Các biện pháp bảo vệ hiến pháp bao gồm tự do ngôn luận, báo chí, thờ cúng, đi lại và lập hội. Tư pháp độc lập với hành pháp và lập pháp.

Các thành viên của cơ quan tư pháp độc lập được bổ nhiệm. Hệ thống tư pháp bao gồm các thẩm phán địa phương được tập hợp dưới Tòa án Sơ thẩm, nơi xét xử các vụ án ít nghiêm trọng hơn. Tòa án Tối cao (Chánh án) xét xử các vụ giết người và các vụ án nghiêm trọng tương tự, và Tòa phúc thẩm xét xử các kháng cáo của các cá nhân bị kết án muốn được hủy bản án. Bị cáo có thể, trong một số trường hợp nhất định, kháng cáo vụ án của họ lên Tòa án Công lý Caribe.

5.2. Văn hóa chính trị và Đảng phái

Năm 1935, các cuộc bầu cử được phục hồi, nhưng chỉ có 1,8% dân số đủ điều kiện bỏ phiếu. Năm 1954, phụ nữ giành được quyền bầu cử.

Kể từ năm 1974, hệ thống đảng phái ở Belize bị chi phối bởi Đảng Liên hiệp Nhân dân (PUP) trung tả và Đảng Dân chủ Thống nhất (UDP) trung hữu, mặc dù các đảng nhỏ khác đã tham gia vào tất cả các cấp bầu cử trong quá khứ. Mặc dù không có đảng phái chính trị nhỏ nào từng giành được số ghế hoặc chức vụ đáng kể, nhưng thách thức của họ ngày càng tăng trong những năm qua. PUP được coi là một đảng có khuynh hướng dân chủ xã hội, trong khi UDP có khuynh hướng bảo thủ hơn. Cả hai đảng đều có sự ủng hộ rộng rãi từ các nhóm dân tộc khác nhau và thường xuyên thay nhau nắm quyền. Hệ thống bầu cử của Belize là hệ thống bầu cử theo đa số tương đối (first-past-the-post). Sự tham gia chính trị của người dân Belize tương đối cao, với tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thường xuyên vượt quá 70%.

5.3. Các vấn đề về quyền đất đai của người bản địa

Belize đã ủng hộ Tuyên ngôn Liên Hợp Quốc về Quyền của Người Bản địa vào năm 2007, thiết lập quyền đất đai hợp pháp cho các nhóm bản địa. Các vụ kiện khác đã khẳng định các quyền này, chẳng hạn như quyết định năm 2013 của Tòa án Tối cao Belize duy trì phán quyết năm 2010 công nhận các danh hiệu đất đai theo tập quán là đất chung của các dân tộc bản địa. Một trường hợp khác là lệnh năm 2015 của Tòa án Công lý Caribe (CCJ) đối với chính phủ Belize, trong đó quy định rằng đất nước phải phát triển một sổ đăng ký đất đai để phân loại và thực thi quyền quản lý truyền thống đối với các vùng đất của người Maya. Bất chấp những phán quyết này, Belize đã đạt được rất ít tiến bộ trong việc hỗ trợ quyền đất đai của các cộng đồng bản địa; ví dụ, trong hai năm sau quyết định của CCJ, chính phủ Belize đã không khởi động được sổ đăng ký đất đai của người Maya, khiến nhóm này phải tự mình hành động.

Các hệ lụy chính xác của những trường hợp này cần được xem xét. Tính đến năm 2017, Belize vẫn gặp khó khăn trong việc công nhận các cộng đồng bản địa và các quyền tương ứng của họ. Theo báo cáo quốc gia tự nguyện dài 50 trang mà Belize tạo ra về tiến trình hướng tới Mục tiêu Phát triển Bền vững 2030 của Liên Hợp Quốc, các nhóm bản địa hoàn toàn không được tính đến trong các chỉ số của đất nước. Dân số Maya của Belize chỉ được đề cập một lần trong toàn bộ báo cáo.

Các vấn đề về quyền đất đai của người bản địa, đặc biệt là người Maya, là một thách thức dai dẳng đối với Belize. Người Maya từ lâu đã đòi hỏi quyền sở hữu theo tập quán đối với các vùng đất tổ tiên của họ, nơi họ đã sinh sống và canh tác trong nhiều thế kỷ. Các tranh chấp pháp lý và xã hội đã nảy sinh khi các hoạt động khai thác tài nguyên, phát triển nông nghiệp và du lịch xâm phạm vào các vùng đất này. Chính phủ Belize đã phải đối mặt với áp lực từ cả các cộng đồng bản địa và các tổ chức quốc tế để giải quyết những vấn đề này một cách công bằng và tôn trọng các cam kết quốc tế. Việc thực thi đầy đủ các phán quyết của tòa án và các tuyên bố quốc tế vẫn là một mục tiêu quan trọng để đảm bảo công bằng xã hội và nhân quyền cho các cộng đồng bản địa ở Belize.

7.1. Tranh chấp lãnh thổ với Guatemala

Trong suốt lịch sử của Belize, Guatemala đã tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ hoặc một phần lãnh thổ Belize. Tuyên bố này đôi khi được phản ánh trong các bản đồ do chính phủ Guatemala vẽ, thể hiện Belize là tỉnh thứ hai mươi ba của Guatemala. Yêu sách lãnh thổ của Guatemala liên quan đến khoảng 53% diện tích đất liền của Belize, bao gồm các phần đáng kể của bốn quận: Belize, Cayo, Stann Creek và Toledo. Khoảng 43% dân số cả nước (≈154.949 người Belize) cư trú tại khu vực này.

Tính đến năm 2020, tranh chấp biên giới với Guatemala vẫn chưa được giải quyết và còn nhiều tranh cãi. Yêu sách của Guatemala đối với lãnh thổ Belize một phần dựa trên Điều VII của Hiệp ước Anh-Guatemala năm 1859, theo đó người Anh có nghĩa vụ xây dựng một con đường giữa Thành phố Belize và Guatemala. Vào nhiều thời điểm khác nhau, vấn đề này đã cần đến sự trung gian của Vương quốc Anh, các nguyên thủ chính phủ Cộng đồng Caribe, Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS), Mexico và Hoa Kỳ.

Vào ngày 15 tháng 4 năm 2018, chính phủ Guatemala đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để xác định liệu nước này có nên đưa yêu sách lãnh thổ của mình đối với Belize ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) để giải quyết vấn đề kéo dài này hay không. 95% người Guatemala đã bỏ phiếu ủng hộ vấn đề này. Một cuộc trưng cầu dân ý tương tự đã được tổ chức tại Belize vào ngày 10 tháng 4 năm 2019, nhưng một phán quyết của tòa án đã dẫn đến việc hoãn lại. Cuộc trưng cầu dân ý cuối cùng đã được tổ chức vào ngày 8 tháng 5 năm 2019, và 55,4% cử tri đã chọn đưa vấn đề này ra ICJ.

Cả hai nước đã đệ trình yêu cầu lên ICJ (lần lượt vào năm 2018 và 2019) và ICJ đã yêu cầu Guatemala nộp bản tóm tắt ban đầu vào tháng 12 năm 2020 và Belize phản hồi vào năm 2022. Vào ngày 7 tháng 6 năm 2023, giai đoạn đệ trình văn bản đã kết thúc, với bước tiếp theo là các cuộc tranh luận miệng từ các đội pháp lý của mỗi nước.

Belize, với tư cách là quốc gia thực hiện quyền kiểm soát trên thực tế, duy trì lập trường rằng biên giới hiện tại là hợp pháp và được quốc tế công nhận. Tuy nhiên, sự tồn tại của yêu sách từ Guatemala vẫn là một yếu tố gây bất ổn tiềm tàng và ảnh hưởng đến quan hệ song phương cũng như sự phát triển của khu vực biên giới. Giải pháp hòa bình thông qua ICJ được kỳ vọng sẽ mang lại sự rõ ràng và ổn định lâu dài cho cả hai quốc gia.

7.2. Quan hệ với các quốc gia lớn

Belize duy trì quan hệ ngoại giao, kinh tế và an ninh với nhiều quốc gia lớn, trong đó Hoa Kỳ và Vương quốc Anh là những đối tác quan trọng nhất.

Hoa Kỳ là một đối tác ngoại giao quan trọng của Belize kể từ khi nước này giành độc lập vào năm 1981. Trong vài thập kỷ qua, quan hệ giữa hai quốc gia đã không ngừng phát triển thông qua hợp tác lẫn nhau, hình thành một mối quan hệ đối tác mạnh mẽ và lâu dài. Tại Belize, các lĩnh vực như kinh tế, an ninh quốc tế/quốc gia và giáo dục đã được cải thiện đáng kể với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ thường xuyên cung cấp hỗ trợ tài chính cho Belize. Gần đây nhất vào năm 2024, việc phát triển cơ quan viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ, Millennium Challenge Corporation (MCC), là một bước tiến lớn trong việc giải quyết tăng trưởng kinh tế hơn nữa. MCC cung cấp các khoản tài trợ thay vì cho vay, đảm bảo chương trình không vì lợi nhuận. Tại Belize, điều này đã chuyển thành một hệ thống hiện đại hóa các cơ hội giáo dục và tăng cường ngành năng lượng. Trong lịch sử, Belize và Hoa Kỳ có quan hệ tốt đẹp vì cam kết chung đối với quản trị dân chủ. Cùng với viện trợ tài chính, Hoa Kỳ đã liên tục cung cấp cứu trợ thiên tai sau các thảm họa tự nhiên gây thiệt hại đã đe dọa sự ổn định chung của Belize. Peace Corps của Hoa Kỳ cũng đóng một vai trò quan trọng ở Belize. Kể từ năm 1952, Peace Corps của Hoa Kỳ đã có một chương trình y tế công cộng và giáo dục ở Belize thông qua Chương trình An ninh Khu vực của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Trung Mỹ. Các tình nguyện viên làm việc trong các cộng đồng nông thôn và thành thị để giải quyết việc cải thiện giáo dục, phát triển kinh tế, y tế công cộng, v.v. Những nỗ lực này đã tăng cường quan hệ giữa Belize và Hoa Kỳ ở cấp độ cộng đồng hơn.

Vương quốc Anh duy trì mối quan hệ lịch sử và chặt chẽ với Belize, xuất phát từ thời kỳ thuộc địa. Sau khi Belize độc lập, Anh vẫn duy trì sự hiện diện quân sự (BATSUB) để hỗ trợ huấn luyện cho Lực lượng Phòng vệ Belize và như một biện pháp răn đe trong bối cảnh tranh chấp lãnh thổ với Guatemala. Mặc dù quy mô hiện diện quân sự đã giảm, hợp tác quốc phòng và huấn luyện vẫn tiếp tục. Anh cũng là một đối tác thương mại và nhà cung cấp viện trợ phát triển cho Belize, đồng thời hỗ trợ Belize trong các diễn đàn quốc tế.

Ngoài ra, Belize cũng có quan hệ với Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc), là một trong số ít các quốc gia công nhận Đài Loan. Mối quan hệ này bao gồm hợp tác kinh tế, nông nghiệp và kỹ thuật. Belize cũng là thành viên của các tổ chức khu vực như Cộng đồng Caribe (CARICOM) và Hệ thống Hội nhập Trung Mỹ (SICA), qua đó nước này tham gia vào các nỗ lực hợp tác khu vực về kinh tế, an ninh và các vấn đề xã hội.

9.1. Các ngành công nghiệp chính

Nền kinh tế Belize chủ yếu dựa vào một số ngành công nghiệp chính, bao gồm nông nghiệp, du lịch và gần đây là sản xuất dầu mỏ.

Nông nghiệp từ lâu đã là trụ cột của kinh tế Belize. Các sản phẩm nông nghiệp chính bao gồm:

• Đường:** Mía là cây trồng quan trọng nhất, chiếm một phần đáng kể trong kim ngạch xuất khẩu. Các nhà máy đường lớn tập trung chủ yếu ở các quận phía bắc như Orange Walk và Corozal.
• Chuối:** Ngành công nghiệp chuối là một trong những ngành sử dụng nhiều lao động nhất, đặc biệt là ở các quận phía nam như Stann Creek. Chuối được xuất khẩu chủ yếu sang châu Âu.
• Cam quýt:** Cam, bưởi và chanh cũng là những mặt hàng xuất khẩu quan trọng, được trồng chủ yếu ở thung lũng Stann Creek. Các sản phẩm chế biến từ cam quýt như nước ép cô đặc cũng đóng góp vào nền kinh tế.

Du lịch đã trở thành một ngành kinh tế ngày càng quan trọng đối với Belize, đóng góp đáng kể vào GDP và tạo việc làm. Các điểm thu hút chính bao gồm:

• Rạn san hô Belize: Di sản Thế giới UNESCO, thu hút khách du lịch lặn biển, lặn với ống thở và câu cá.
• Các di tích Maya cổ đại: Như Caracol, Xunantunich, Lamanai và Altun Ha.
• Môi trường tự nhiên đa dạng: Rừng nhiệt đới, hang động, sông ngòi và các khu bảo tồn động vật hoang dã, thu hút du lịch sinh thái và phiêu lưu.
• Các hòn đảo (cayes): Như Ambergris Caye và Caye Caulker, nổi tiếng với các khu nghỉ dưỡng và hoạt động biển.

Sản xuất dầu mỏ là một ngành tương đối mới nhưng đã bắt đầu đóng góp vào nền kinh tế kể từ khi dầu được phát hiện vào năm 2006 tại Spanish Lookout. Sản lượng dầu tuy không lớn so với các nước sản xuất dầu mỏ hàng đầu thế giới nhưng vẫn mang lại nguồn thu ngoại tệ cho Belize.

Các ngành công nghiệp khác bao gồm khai thác gỗ (mặc dù đã giảm so với trước đây), nuôi trồng thủy sản (đặc biệt là tôm) và sản xuất hàng hóa nhẹ. Chính phủ Belize đang nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

9.2. Cơ sở hạ tầng công nghiệp

Cơ sở hạ tầng công nghiệp của Belize vẫn đang trong quá trình phát triển và đối mặt với một số thách thức, nhưng cũng có những kế hoạch cải thiện.

• Điện lực:** Belize Electricity Limited (BEL) là nhà cung cấp điện tích hợp lớn nhất và nhà phân phối chính ở Belize. BEL trước đây thuộc sở hữu phần lớn (khoảng 70%) của Fortis Inc., một công ty tiện ích phân phối thuộc sở hữu của nhà đầu tư Canada. Fortis đã tiếp quản việc quản lý BEL vào năm 1999 theo lời mời của chính phủ Belize nhằm giảm thiểu các vấn đề tài chính trước đó với công ty tiện ích do địa phương quản lý. Ngoài khoản đầu tư được quy định vào BEL, Fortis còn sở hữu Belize Electric Company Limited (BECOL), một doanh nghiệp sản xuất thủy điện không theo quy định, vận hành ba nhà máy thủy điện trên Sông Macal. Vào ngày 14 tháng 6 năm 2011, chính phủ Belize đã quốc hữu hóa phần sở hữu của Fortis Inc. tại Belize Electricity Ltd. Công ty tiện ích này đã gặp phải các vấn đề tài chính nghiêm trọng sau khi Ủy ban Tiện ích Công cộng (PUC) của đất nước vào năm 2008 "không cho phép thu hồi chi phí nhiên liệu và điện đã mua trước đó trong giá cước của khách hàng và đặt giá cước của khách hàng ở mức không cho phép BEL kiếm được lợi nhuận công bằng và hợp lý". BEL đã kháng cáo phán quyết này lên Tòa phúc thẩm. Vào tháng 5 năm 2011, Tòa án Tối cao Belize đã chấp thuận đơn của BEL để ngăn PUC thực hiện bất kỳ hành động thực thi nào trong khi chờ kháng cáo. Phòng Thương mại và Công nghiệp Belize đã ra một tuyên bố nói rằng chính phủ đã hành động vội vàng và bày tỏ lo ngại về thông điệp mà nó gửi đến các nhà đầu tư. Belize có giá điện đắt nhất khu vực.

• Viễn thông:** Vào tháng 8 năm 2009, chính phủ Belize đã quốc hữu hóa Belize Telemedia Limited (BTL), hiện đang cạnh tranh trực tiếp với Speednet. Do quá trình quốc hữu hóa, các thỏa thuận kết nối lại phải được đàm phán. Cả BTL và Speednet đều bán các dịch vụ điện thoại cơ bản, các cuộc gọi trong nước và quốc tế, các dịch vụ trả trước, các dịch vụ di động qua GSM 1900 megahertz (MHz) và 4G LTE tương ứng, chuyển vùng di động quốc tế, không dây cố định, dịch vụ internet cáp quang đến tận nhà, và các mạng dữ liệu quốc gia và quốc tế.

• Giao thông vận tải:**
  • Đường bộ:** Belize có một mạng lưới đường bộ, nhưng nhiều con đường, đặc biệt là ở các vùng nông thôn, có thể ở trong tình trạng kém và dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết. Đường cao tốc chính bao gồm Đường cao tốc Philip Goldson (nối Thành phố Belize với biên giới Mexico), Đường cao tốc George Price (nối Thành phố Belize với Belmopan và biên giới Guatemala), và Đường cao tốc Hummingbird (nối Belmopan với Dangriga).
  • Cảng biển:** Các cảng chính bao gồm Cảng Belize City và Cảng Big Creek, phục vụ cho việc vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu.
  • Sân bay:** Sân bay Quốc tế Philip S. W. Goldson (PGIA) gần Thành phố Belize là sân bay quốc tế chính, phục vụ các chuyến bay đến và đi từ Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Caribe. Ngoài ra còn có các sân bay nhỏ hơn phục vụ các chuyến bay nội địa.
  • Đường sắt:** Belize không có hệ thống đường sắt đang hoạt động.

  Chính phủ Belize đang nỗ lực cải thiện cơ sở hạ tầng, bao gồm nâng cấp đường xá, mở rộng khả năng tiếp cận điện và viễn thông, và phát triển các cảng biển và sân bay để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và thu hút đầu tư. Tuy nhiên, chi phí cao và nguồn lực hạn chế vẫn là những thách thức.

9.3. Ngành du lịch

Ngành du lịch là một trong những trụ cột kinh tế quan trọng nhất của Belize, đóng góp đáng kể vào GDP, tạo ra việc làm và thu hút ngoại tệ. Đất nước này tự hào với sự kết hợp độc đáo của các tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, thu hút nhiều đối tượng du khách.

• Tài nguyên du lịch chính:**
  • Rạn san hô Belize:** Là Di sản Thế giới UNESCO và là rạn san hô chắn bờ lớn thứ hai thế giới, đây là điểm thu hút hàng đầu. Các hoạt động phổ biến bao gồm lặn biển (scuba diving), lặn với ống thở (snorkeling), câu cá, và tham quan Hố Xanh Lớn (Great Blue Hole) nổi tiếng.
  • Di tích Maya:** Belize có nhiều địa điểm khảo cổ Maya quan trọng như Caracol, Xunantunich, Lamanai, Altun Ha, và Cahal Pech, mang đến cái nhìn sâu sắc về nền văn minh cổ đại từng phát triển rực rỡ tại đây.
  • Môi trường tự nhiên và Du lịch sinh thái:** Các khu rừng nhiệt đới rậm rạp, hệ thống hang động rộng lớn (như Actun Tunichil Muknal), sông ngòi, thác nước và các khu bảo tồn động vật hoang dã (như Khu bảo tồn Động vật Hoang dã Lòng chảo Cockscomb, nơi bảo tồn báo đốm) tạo điều kiện lý tưởng cho các hoạt động đi bộ đường dài, xem chim, chèo thuyền kayak, và khám phá thiên nhiên.
  • Các đảo (Cayes):** Ambergris Caye (với thị trấn San Pedro) và Caye Caulker là những hòn đảo nổi tiếng với bầu không khí thoải mái, các khu nghỉ dưỡng, nhà hàng và các hoạt động biển đa dạng.
  • Số lượng khách du lịch và Doanh thu:** Trước đại dịch COVID-19, Belize đón hàng trăm ngàn lượt khách quốc tế mỗi năm, cùng với một lượng lớn khách du lịch bằng tàu biển. Năm 2012, lượng khách du lịch đạt 917.869 lượt (với khoảng 584.683 lượt từ Hoa Kỳ) và doanh thu du lịch lên tới hơn 1.30 B USD. Ngành du lịch đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch nhưng đang dần phục hồi. Belize là quốc gia đầu tiên ở Caribe cho phép du khách đã tiêm phòng đến thăm mà không cần xét nghiệm COVID-19, nhằm thúc đẩy sự phục hồi của ngành.
  • Chính sách phát triển ngành du lịch:** Chính phủ Belize đã xác định du lịch là một trong những ưu tiên phát triển hàng đầu sau nông nghiệp. Các chính sách tập trung vào việc thúc đẩy du lịch bền vững và có trách nhiệm, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, nâng cao chất lượng dịch vụ, và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch. Việc phát triển cơ sở hạ tầng như sân bay, đường sá và khách sạn cũng được chú trọng. Tuy nhiên, chi phí phát triển vẫn còn cao.

  Ngành du lịch Belize đối mặt với những thách thức như sự cạnh tranh từ các điểm đến khác, tác động của biến đổi khí hậu đối với rạn san hô và các hệ sinh thái, và nhu cầu cân bằng giữa phát triển du lịch với bảo tồn môi trường.

10.1. Nhân khẩu học

Theo điều tra dân số năm 2022, dân số Belize là 397.483 người. Belize có dân số tương đối trẻ và đang phát triển. Tổng tỷ suất sinh của Belize vào năm 2023 là 2,010 trẻ em trên một phụ nữ. Tỷ lệ sinh của nước này là 17,8 ca sinh/1.000 dân (2022), và tỷ lệ tử vong là 6,3 ca tử vong/1.000 dân (2022).

Một sự thay đổi đáng kể về dân tộc-nhân khẩu học đã diễn ra kể từ năm 1980 khi tỷ lệ người Creole/người Hispanic thay đổi từ 58/38 thành 26/53 vào năm 1991, do nhiều người Creole chuyển đến Hoa Kỳ và tỷ lệ sinh của người Mestizo tăng lên cùng với làn sóng di cư từ Mỹ Latinh.

Belize là quốc gia có dân số ít nhất và mật độ dân số thấp nhất ở Trung Mỹ. Tốc độ tăng trưởng dân số 1,87%/năm (ước tính năm 2018) là cao thứ hai trong khu vực và là một trong những tốc độ tăng trưởng cao nhất ở Tây Bán cầu. Thủ đô là Belmopan, và thành phố lớn nhất là thành phố cùng tên Thành phố Belize.

Độ tuổi trung vị của dân số còn trẻ, với một tỷ lệ đáng kể dân số dưới 15 tuổi. Tuổi thọ trung bình ở Belize là khoảng 75 tuổi (ước tính năm 2021). Sự phân bố dân cư không đồng đều, với phần lớn dân số tập trung ở các khu vực ven biển và các thị trấn lớn hơn.

10.2. Các nhóm dân tộc

Belize là một quốc gia đa dân tộc, nơi các nền văn hóa khác nhau cùng tồn tại và hòa quyện. Mặc dù chính quyền thuộc địa đã khuyến khích ý tưởng và áp dụng thụ động phân biệt chủng tộc để giữ cho dân số bị chia rẽ, nhưng nó chưa bao giờ có tác động mạnh mẽ đến dân số nhỏ bé, đa dạng và phần lớn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Giống như nhiều quốc gia hậu thuộc địa khác, có những dấu vết của phân biệt chủng tộc, nhưng nó ở mức tối thiểu: hầu hết người Belize không khoan dung hoặc biện minh cho nó. Belize có hàng chục hoặc nhiều hơn các nền văn hóa đang hoạt động và các nhóm dân tộc khác nhau đều đã đóng góp vào việc hình thành bản sắc Belize thông qua ẩm thực, âm nhạc, từ mượn, văn hóa dân gian, thời trang và nghệ thuật. Họ đã hòa quyện với nhau, tạo nên sự thống nhất của Belize được thể hiện qua khẩu hiệu của đất nước, "Sub umbra floreo," có nghĩa là, "Dưới bóng râm tôi phát triển."

Theo điều tra dân số năm 2022, các nhóm dân tộc chính bao gồm:

10.2.3. Người Garinagu

Người Garinagu (số ít là Garifuna), chiếm khoảng 4,0% (điều tra dân số 2022) đến 4,5% dân số, là một sự pha trộn giữa tổ tiên người Tây/Trung Phi, người Arawak, và người Carib Đảo. Mặc dù họ là những người bị bắt và bị đưa đi khỏi quê hương, những người này chưa bao giờ được ghi nhận là nô lệ. Hai giả thuyết phổ biến là, vào năm 1635, họ hoặc là những người sống sót sau hai vụ đắm tàu được ghi nhận hoặc bằng cách nào đó đã chiếm được con tàu mà họ đi trên đó.

Trong suốt lịch sử, họ đã bị gọi sai là người Carib Da đen. Khi người Anh chiếm Saint Vincent và Grenadines sau Hiệp ước Paris năm 1763, họ đã bị những người định cư Pháp và đồng minh Garinagu của họ chống đối. Người Garinagu cuối cùng đã đầu hàng người Anh vào năm 1796. Người Anh đã tách những người Garifuna trông giống người châu Phi hơn khỏi những người trông giống người bản địa hơn. 5.000 người Garinagu đã bị trục xuất khỏi đảo Baliceaux thuộc Grenadine. Khoảng 2.500 người trong số họ đã sống sót sau chuyến đi đến Roatán, một hòn đảo ngoài khơi bờ biển Honduras. Tiếng Garifuna thuộc họ ngôn ngữ Arawak, nhưng có một số lượng lớn từ mượn từ các ngôn ngữ Carib và từ tiếng Anh.

Vì Roatán quá nhỏ và cằn cỗi để nuôi sống dân số của họ, người Garinagu đã thỉnh cầu chính quyền Tây Ban Nha của Honduras cho phép họ định cư trên bờ biển đất liền. Người Tây Ban Nha đã thuê họ làm binh lính, và họ đã lan rộng dọc theo bờ biển Caribe của Trung Mỹ. Người Garinagu đã định cư tại Seine Bight, Punta Gorda và Punta Negra, Belize, qua ngả Honduras sớm nhất là vào năm 1802. Ở Belize, ngày 19 tháng 11 năm 1832 được chính thức công nhận là "Ngày Định cư Garifuna" ở Dangriga.

Theo một nghiên cứu di truyền, tổ tiên của họ trung bình là 76% người châu Phi cận Sahara, 20% người Arawak/Carib Đảo và 4% người châu Âu. Văn hóa Garifuna nổi tiếng với âm nhạc, khiêu vũ (đặc biệt là điệu nhảy Punta) và ngôn ngữ độc đáo, đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể của Nhân loại. Họ đóng một vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa và xã hội của Belize.

10.2.5. Người da trắng (bao gồm người Mennonite)

Người da trắng hay người Caucasian ở Belize chiếm khoảng 4,8% dân số, là những người và con cháu của người Ireland và Vương quốc Anh, những người nhập cư từ Hoa Kỳ và Canada, người Liban, người Mennonite và nhiều người khác được đưa đến để hỗ trợ sự phát triển của đất nước. Những người định cư và di cư Ireland và các cựu chiến binh từ Louisiana và các bang miền Nam khác đã thành lập các khu định cư của Liên minh miền Nam tại Honduras thuộc Anh và giới thiệu việc sản xuất mía đường thương mại cho thuộc địa, thành lập 11 khu định cư ở nội địa.

Nhóm người Caucasian lớn nhất là người Mennonite: họ tự chia thành người Mennonite truyền thống và bảo thủ hoặc chính thống và người Mennonite hiện đại hoặc cải cách.

Hơn 12.000 người Mennonite nói tiếng Plautdietsch sống ở Belize, canh tác đất đai và sống theo tín ngưỡng tôn giáo của họ. Phần lớn dân số Mennonite bao gồm những người được gọi là người Mennonite Nga gốc Đức định cư tại Đế quốc Nga trong thế kỷ 18 và 19. Hầu hết người Mennonite Nga sống trong các khu định cư Mennonite như Spanish Lookout, Shipyard, Little Belize, và Blue Creek. Những người Mennonite này nói tiếng Plautdietsch (một phương ngữ Hạ Đức) trong cuộc sống hàng ngày, nhưng chủ yếu sử dụng tiếng Đức tiêu chuẩn để đọc (Kinh thánh) và viết. Những người Mennonite nói tiếng Plautdietsch chủ yếu đến từ Mexico trong những năm sau 1958 và họ thông thạo ba thứ tiếng với trình độ tiếng Tây Ban Nha. Cũng có một số người Mennonite Cựu Trật tự chủ yếu nói tiếng Hà Lan Pennsylvania đến từ Hoa Kỳ và Canada vào cuối những năm 1960. Họ chủ yếu sống ở Upper Barton Creek và các khu định cư liên quan. Những người Mennonite này đã thu hút những người từ các nền tảng Anabaptist khác nhau, những người đã thành lập một cộng đồng mới. Họ trông khá giống với người Amish Cựu Trật tự, nhưng khác biệt với họ.

Cộng đồng Mennonite ở Belize nổi tiếng với lối sống nông nghiệp truyền thống, sự chăm chỉ và các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao như sữa, phô mai, gia cầm và rau quả. Họ thường sống tách biệt trong các cộng đồng của riêng mình và duy trì các trường học và nhà thờ riêng.

10.3. Ngôn ngữ

Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức của Belize. Điều này xuất phát từ việc đất nước này từng là thuộc địa của Anh. Belize là quốc gia duy nhất ở Trung Mỹ có tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức. Ngoài ra, tiếng Anh là ngôn ngữ chính trong giáo dục công, chính phủ và hầu hết các phương tiện truyền thông. Mặc dù tiếng Anh được sử dụng rộng rãi, tiếng Creole Belize được nói trong một số tình huống, dù là đối thoại thân mật, trang trọng, xã hội hay giữa các dân tộc, ngay cả trong các cuộc họp của Hạ viện.

Khi một ngôn ngữ creole tồn tại cùng với ngôn ngữ cấu tạo từ vựng của nó, như trường hợp ở Belize, một dải liên tục hình thành giữa ngôn ngữ creole và ngôn ngữ cấu tạo từ vựng.

Khoảng 52,9% người Belize tự nhận mình là người Mestizo, Hispanic. Khi Belize là thuộc địa của Anh, tiếng Tây Ban Nha bị cấm trong trường học, nhưng kể từ đó nó đã được sử dụng rộng rãi. "Kitchen Spanish" là một dạng trung gian của tiếng Tây Ban Nha pha trộn với tiếng Creole Belize, được nói ở các quận phía bắc. Một số ví dụ điển hình là Corozal và San Pedro.

Hơn một nửa dân số là đa ngôn ngữ. Là một quốc gia nhỏ, đa dân tộc, được bao quanh bởi các quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha, lợi ích kinh tế và xã hội từ đa ngôn ngữ là rất cao.

Belize cũng là nơi có ba ngôn ngữ Maya: tiếng Q'eqchi', tiếng Mopan (một ngôn ngữ bị đe dọa), và tiếng Maya Yucatec. Khoảng 16.100 người nói tiếng Garifuna thuộc họ ngôn ngữ Arawakan, và 6.900 người Mennonite ở Belize chủ yếu nói tiếng Plautdietsch trong khi một thiểu số người Mennonite nói tiếng Hà Lan Pennsylvania. Môi trường đa ngôn ngữ này phản ánh sự đa dạng văn hóa phong phú của đất nước.

10.4. Tôn giáo

Theo điều tra dân số năm 2010, 40,1% người Belize là Công giáo La Mã, 31,8% là Tin Lành (8,4% Ngũ Tuần; 5,4% Cơ Đốc Phục Lâm; 4,7% Anh giáo; 3,7% Mennonite; 3,6% Baptist; 2,9% Giám lý; 2,8% Nazarene), 1,7% là Nhân Chứng Giê-hô-va, 10,3% theo các tôn giáo khác (tôn giáo Maya, tôn giáo Garifuna, Obeah và Myalism, và các nhóm thiểu số của Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô, Ấn giáo, Phật giáo, Hồi giáo, Baháʼí, Rastafarian và các tôn giáo khác) và 15,5% tự nhận là vô thần.

Theo PROLADES, Belize có 64,6% dân số là Công giáo La Mã, 27,8% Tin Lành, 7,6% tôn giáo khác vào năm 1971. Cho đến cuối những năm 1990, Belize là một quốc gia có đa số dân theo Công giáo La Mã. Người Công giáo chiếm 57% dân số vào năm 1991, và giảm xuống còn 49% vào năm 2000. Tỷ lệ người Công giáo La Mã trong dân số đã giảm trong vài thập kỷ qua do sự phát triển của các nhà thờ Tin Lành, các tôn giáo khác và những người không theo tôn giáo.

Ngoài người Công giáo, luôn có một thiểu số Tin Lành đông đảo. Đạo Tin Lành được người Anh, người Đức, và những người định cư khác mang đến thuộc địa Honduras thuộc Anh. Ngay từ đầu, đạo này chủ yếu mang tính chất Anh giáo và Mennonite. Cộng đồng Tin Lành ở Belize đã trải qua một làn sóng lớn người theo Ngũ Tuần và Cơ Đốc Phục Lâm gắn liền với sự lan rộng gần đây của các giáo phái Tin Lành Phúc âm khác nhau trên khắp Mỹ Latinh. Về mặt địa lý, người Mennonite Đức chủ yếu sống ở các quận nông thôn Cayo và Orange Walk.

Giáo hội Chính thống Hy Lạp có sự hiện diện tại Santa Elena.

Hiệp hội Kho Lưu trữ Dữ liệu Tôn giáo ước tính có 7.776 người theo đạo Baháʼí ở Belize vào năm 2005, tương đương 2,5% dân số cả nước. Ước tính của họ cho thấy đây là tỷ lệ người theo đạo Baháʼí cao nhất ở bất kỳ quốc gia nào. Dữ liệu của họ cũng cho biết rằng Tín ngưỡng Baháʼí là tôn giáo phổ biến thứ hai ở Belize, sau Kitô giáo. Ấn Độ giáo được hầu hết những người nhập cư Ấn Độ theo. Người Sikh là những người nhập cư Ấn Độ đầu tiên đến Belize (không kể lao động hợp đồng), và cựu Chánh án Belize George Singh là con trai của một người nhập cư Sikh, cũng có một bộ trưởng nội các là người Sikh. Người Hồi giáo cho rằng đã có người Hồi giáo ở Belize từ thế kỷ 16 được đưa từ châu Phi sang làm nô lệ, nhưng không có nguồn nào cho tuyên bố đó. Dân số Hồi giáo hiện đại tăng lên từ những năm 1980. Người Hồi giáo có 243 người vào năm 2000 và 577 người vào năm 2010 theo số liệu thống kê chính thức, và chiếm 0,16% dân số. Một nhà thờ Hồi giáo nằm tại Phái bộ Hồi giáo Belize (IMB), còn được gọi là Cộng đồng Hồi giáo Belize. Một nhà thờ Hồi giáo khác, Masjid Al-Falah, chính thức khai trương vào năm 2008 tại Thành phố Belize.

Quyền tự do tôn giáo được hiến pháp Belize bảo đảm.

10.5. Giáo dục

Một số trường mẫu giáo, trung học và đại học ở Belize cung cấp giáo dục cho học sinh - hầu hết được chính phủ tài trợ. Belize có khoảng một chục cơ sở giáo dục đại học, nổi bật nhất là Đại học Belize, được phát triển từ Trường Cao đẳng Đại học Belize thành lập năm 1986. Trước đó, Cao đẳng St. John, thành lập năm 1877, đã thống trị lĩnh vực giáo dục đại học. Cơ sở Mở của Đại học Tây Ấn có một địa điểm ở Belize. Trường cũng có các cơ sở ở Barbados, Trinidad, và Jamaica. Chính phủ Belize đóng góp tài chính cho UWI.

Giáo dục ở Belize là bắt buộc trong độ tuổi từ 6 đến 14. Tính đến năm 2010, tỷ lệ biết chữ ở Belize ước tính là 79,7%, một trong những tỷ lệ thấp nhất ở Tây Bán cầu.

Chính sách giáo dục hiện đang tuân theo "Chiến lược ngành giáo dục 2011-2016", đặt ra ba mục tiêu cho những năm tới: Cải thiện khả năng tiếp cận, chất lượng và quản trị của hệ thống giáo dục bằng cách cung cấp giáo dục và đào tạo kỹ thuật và dạy nghề.

Hệ thống giáo dục Belize bao gồm các cấp tiểu học, trung học và sau trung học. Mặc dù giáo dục tiểu học là miễn phí và bắt buộc, nhiều trẻ em, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và các cộng đồng nghèo khó, vẫn phải đối mặt với những rào cản trong việc tiếp cận giáo dục có chất lượng. Các thách thức bao gồm thiếu nguồn lực, cơ sở vật chất không đầy đủ, tỷ lệ giáo viên/học sinh cao và sự liên quan của chương trình giảng dạy. Nỗ lực đang được thực hiện để cải thiện chất lượng giáo dục, tăng cường đào tạo giáo viên và cung cấp nhiều cơ hội hơn cho giáo dục kỹ thuật và dạy nghề để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

10.6. Y tế

Belize có tỷ lệ mắc các bệnh truyền nhiễm cao như bệnh đường hô hấp và bệnh đường ruột. Hệ thống y tế của Belize bao gồm cả các cơ sở y tế công cộng và tư nhân. Chính phủ điều hành một mạng lưới các bệnh viện và phòng khám trên toàn quốc, cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản. Tuy nhiên, khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế chuyên sâu có thể bị hạn chế, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và vùng sâu vùng xa.

Các bệnh chính và mối quan tâm về sức khỏe ở Belize bao gồm các bệnh không lây nhiễm như tiểu đường, bệnh tim mạch và ung thư, cũng như các bệnh truyền nhiễm như HIV/AIDS, lao và các bệnh do véc tơ truyền như sốt xuất huyết và Zika. Sốt rét từng là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng kể, nhưng Belize đã được WHO chứng nhận loại trừ sốt rét vào năm 2023.

Các chỉ số y tế như tuổi thọ trung bình, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và tỷ lệ tử vong ở bà mẹ đã được cải thiện trong những năm gần đây, nhưng vẫn còn những thách thức. Khả năng tiếp cận dịch vụ y tế, đặc biệt là đối với các nhóm dân cư dễ bị tổn thương và những người sống ở các khu vực khó khăn, vẫn là một vấn đề. Chính phủ Belize, với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, đang nỗ lực tăng cường hệ thống y tế, cải thiện cơ sở hạ tầng y tế, đào tạo nhân lực y tế và thúc đẩy các chương trình y tế công cộng.

10.7. Cơ cấu xã hội và Phụ nữ

Cấu trúc xã hội của Belize được đánh dấu bằng sự khác biệt lâu dài trong việc phân phối của cải, quyền lực và uy tín. Do quy mô dân số nhỏ của Belize và quy mô thân mật của các mối quan hệ xã hội, khoảng cách xã hội giữa người giàu và người nghèo, mặc dù đáng kể, nhưng không lớn bằng ở các xã hội Caribe và Trung Mỹ khác, chẳng hạn như Jamaica và El Salvador. Belize thiếu xung đột giai cấp và chủng tộc bạo lực đã từng nổi bật trong đời sống xã hội của các nước láng giềng Trung Mỹ.

Quyền lực chính trị và kinh tế vẫn nằm trong tay giới tinh hoa địa phương. Nhóm trung lưu khá lớn bao gồm những người thuộc các nguồn gốc dân tộc khác nhau. Nhóm trung lưu này không tạo thành một giai cấp xã hội thống nhất, mà là một số nhóm trung lưu và giai cấp công nhân, định hướng lỏng lẻo xung quanh các khuynh hướng chung đối với giáo dục, sự tôn trọng văn hóa và khả năng thăng tiến xã hội. Những niềm tin này, và các thực tiễn xã hội mà chúng tạo ra, giúp phân biệt nhóm trung lưu với đa số quần chúng cơ sở của người Belize.

Phụ nữ

Năm 2021, Diễn đàn Kinh tế Thế giới xếp Belize thứ 90 trong số 156 quốc gia trong Báo cáo Khoảng cách Giới tính Toàn cầu. Trong tất cả các quốc gia ở Mỹ Latinh và Caribe, Belize xếp thứ tư từ dưới lên. Belize xếp hạng cao hơn trong các hạng mục "tham gia và cơ hội kinh tế" và "sức khỏe và sự sống còn", nhưng rất thấp trong "trao quyền chính trị". Năm 2019, LHQ đã cho Belize điểm Chỉ số Bất bình đẳng Giới là 0,415, xếp thứ 97 trong số 162 quốc gia.

Tính đến năm 2019, 49,9% phụ nữ ở Belize tham gia lực lượng lao động, so với 80,6% nam giới. 11,1% số ghế trong Quốc hội Belize do phụ nữ nắm giữ.

Mặc dù đã có những tiến bộ, phụ nữ Belize vẫn phải đối mặt với những thách thức liên quan đến bình đẳng giới. Bạo lực trên cơ sở giới, bao gồm bạo lực gia đình và tấn công tình dục, vẫn là một vấn đề nghiêm trọng. Phụ nữ cũng ít được đại diện trong các vị trí lãnh đạo chính trị và kinh tế. Các tổ chức xã hội dân sự và chính phủ đang nỗ lực thúc đẩy quyền của phụ nữ, tăng cường bảo vệ pháp lý chống lại bạo lực giới và tạo cơ hội lớn hơn cho phụ nữ trong giáo dục, việc làm và tham gia chính trị. Tuy nhiên, việc thay đổi các chuẩn mực văn hóa và cấu trúc xã hội ăn sâu vẫn là một quá trình lâu dài.

10.8. Tội phạm

Belize có tỷ lệ tội phạm bạo lực ở mức vừa phải. Phần lớn bạo lực ở Belize xuất phát từ hoạt động băng đảng, bao gồm buôn bán ma túy và người, bảo vệ các tuyến đường buôn lậu ma túy và đảm bảo lãnh thổ để buôn bán ma túy.

Năm 2023, có 87 vụ giết người được ghi nhận ở Belize, đưa tỷ lệ giết người của đất nước này lên 19,7 vụ/100.000 dân, thấp hơn các nước láng giềng Mexico và Honduras, nhưng cao hơn Guatemala và El Salvador. Quận Belize (bao gồm Thành phố Belize) có số vụ giết người cao nhất so với tất cả các quận khác. Năm 2023, 66% các vụ giết người xảy ra ở Quận Belize. Bạo lực ở Thành phố Belize (đặc biệt là phía nam thành phố) phần lớn là do chiến tranh băng đảng.

Năm 2023, có 34 vụ hiếp dâm được báo cáo, 170 vụ cướp, 628 vụ trộm cắp tài sản và 118 vụ trộm cắp vặt.

Các vấn đề an ninh công cộng khác bao gồm trộm cắp, đột nhập và tội phạm liên quan đến ma túy. Chính phủ Belize đang nỗ lực đối phó với tội phạm thông qua các biện pháp tăng cường thực thi pháp luật, cải thiện hệ thống tư pháp hình sự và các chương trình phòng chống tội phạm dựa vào cộng đồng. Tuy nhiên, các vấn đề như nghèo đói, thất nghiệp và thiếu cơ hội cũng góp phần vào tình hình tội phạm và cần được giải quyết một cách toàn diện. Du khách thường được khuyên nên thận trọng ở một số khu vực nhất định, đặc biệt là vào ban đêm.

10.9. Các thành phố lớn

Belize có một số trung tâm đô thị đóng vai trò quan trọng về kinh tế, hành chính và văn hóa.

• Belmopan:** Là thủ đô của Belize, Belmopan được thành lập sau khi Bão Hattie tàn phá thủ đô cũ là Thành phố Belize vào năm 1961. Thành phố này được quy hoạch và nằm sâu trong đất liền để tránh các mối đe dọa từ bão. Dân số của Belmopan nhỏ hơn so với Thành phố Belize (khoảng 20.000 người vào năm 2009, hiện tại có thể khoảng trên 25.000 người), nhưng đây là trung tâm hành chính của đất nước, nơi đặt các cơ quan chính phủ và đại sứ quán. Kinh tế của Belmopan chủ yếu dựa vào các dịch vụ công và các hoạt động liên quan đến chính phủ.

• Thành phố Belize:** Là thành phố lớn nhất và là trung tâm thương mại, tài chính và văn hóa chính của Belize. Đây cũng là thủ đô cũ của đất nước. Dân số của Thành phố Belize vào khoảng trên 60.000 người. Thành phố này là một cảng biển quan trọng và là cửa ngõ cho nhiều du khách quốc tế. Thành phố Belize có một di sản kiến trúc thuộc địa phong phú, nhưng cũng phải đối mặt với những thách thức về tội phạm và cơ sở hạ tầng. Các ngành kinh tế chính bao gồm thương mại, dịch vụ, du lịch và công nghiệp nhẹ.

• San Ignacio và Santa Elena:** Đây là hai thị trấn liền kề ở Quận Cayo, thường được coi là một khu vực đô thị. San Ignacio là trung tâm kinh tế và du lịch lớn thứ hai của Belize, là cửa ngõ để khám phá các di tích Maya và các điểm du lịch tự nhiên ở phía tây đất nước. Dân số kết hợp của hai thị trấn này vào khoảng trên 20.000 người. Nông nghiệp và du lịch là những ngành kinh tế quan trọng.

• Orange Walk Town:** Là thủ phủ của Quận Orange Walk ở phía bắc Belize. Đây là một trung tâm nông nghiệp quan trọng, đặc biệt là mía đường. Thị trấn này có một cộng đồng Mestizo đông đảo và chịu ảnh hưởng văn hóa Mexico mạnh mẽ. Dân số khoảng trên 13.000 người.

• Corozal Town:** Nằm ở phía bắc Belize, gần biên giới Mexico, Corozal là một thị trấn ven biển yên tĩnh với một lịch sử phong phú. Đây cũng là một trung tâm nông nghiệp và ngày càng trở nên phổ biến với những người về hưu và khách du lịch tìm kiếm một lối sống thoải mái. Dân số khoảng trên 10.000 người.

• Dangriga:** Là thủ phủ của Quận Stann Creek và được coi là trung tâm văn hóa của người Garifuna ở Belize. Thị trấn ven biển này nổi tiếng với âm nhạc Punta và các lễ hội văn hóa. Kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp (đặc biệt là cam quýt và chuối) và du lịch. Dân số khoảng gần 10.000 người.

• San Pedro Town:** Nằm trên đảo Ambergris Caye, San Pedro là một điểm đến du lịch nổi tiếng, thu hút du khách với các hoạt động lặn biển, lặn với ống thở và bầu không khí thoải mái. Kinh tế chủ yếu dựa vào du lịch. Dân số khoảng trên 11.000 người.

11.1. Ẩm thực

Ẩm thực Belize là một sự pha trộn sôi động phản ánh thành phần đa văn hóa của đất nước, kết hợp các yếu tố từ ảnh hưởng của người Mestizo, Creole, Garifuna, Maya và người nhập cư, bao gồm cả truyền thống Trung Quốc và Ấn Độ. Sự kết hợp độc đáo này làm cho ẩm thực Belize trở thành sự kết hợp của các hương vị từ Trung Mỹ, Caribe, và thậm chí cả những nơi xa hơn, tạo ra những món ăn vừa quen thuộc với những khu vực này lại vừa đặc trưng của Belize.

Bữa sáng thường thịnh soạn, bao gồm các món chủ yếu như bánh mì, bánh tortilla bột mì, hoặc fry jack (những miếng bột chiên), thường được kết hợp với phô mai, đậu chiên lại, và trứng, cùng với cà phê hoặc trà. Những người bán hàng rong thường cung cấp các lựa chọn bữa sáng như tacos và bánh nhân thịt, trong khi bữa ăn trưa, được người dân địa phương gọi là "dinner," là bữa ăn chính trong ngày. Các món ăn trưa truyền thống bao gồm cơm và đậu (có hoặc không có nước cốt dừa), gà hầm, tamale, escabeche (một loại súp hành tây), và panades (vỏ ngô chiên với đậu hoặc cá).

Ở các vùng nông thôn, bữa ăn thường tập trung vào ngô, đậu, và bí được trồng tại địa phương, đặc biệt là trong các cộng đồng Maya, trong khi ẩm thực Garifuna nổi tiếng với nguồn gốc Afro-Caribe và chủ yếu sử dụng hải sản và các món ăn từ sắn như ereba (bánh mì sắn). Những nguyên liệu và phương pháp nấu ăn địa phương này mang đến sự kết nối sâu sắc với đất đai và truyền thống. Sự đa dạng ẩm thực này được hỗ trợ bởi nền nông nghiệp phong phú của Belize, cho phép có nhiều loại nguyên liệu tươi ngon, từ trái cây nhiệt đới đến hải sản.

Quốc gia này có rất nhiều nhà hàng và các cơ sở thức ăn nhanh với giá cả khá phải chăng. Trái cây địa phương khá phổ biến, nhưng rau sống từ chợ thì ít hơn. Giờ ăn là thời gian sum họp của gia đình và trường học, một số doanh nghiệp đóng cửa vào giữa trưa để ăn trưa, mở cửa lại vào buổi chiều. Một số món ăn và đồ uống tiêu biểu khác bao gồm: gà hầm (stew chicken), bò hầm (stew beef), cá hầm (stew fish), hudut (một món ăn Garifuna làm từ cá, nước cốt dừa và sắn), ceviche, và các loại nước ép trái cây tươi.

11.2. Âm nhạc

Âm nhạc Belize phản ánh sự đa dạng văn hóa của đất nước, với nhiều thể loại độc đáo và ảnh hưởng từ các truyền thống khác nhau.

• Punta và Punta Rock:** Punta là một thể loại âm nhạc và điệu nhảy đặc trưng của người Garifuna. Nó có nhịp điệu sôi động, thường sử dụng trống, maracas và các nhạc cụ gõ khác. Punta Rock là một phiên bản hiện đại hơn, kết hợp các yếu tố của rock, calypso và soca. Đây là một trong những thể loại âm nhạc phổ biến và dễ nhận biết nhất của Belize.
• Brukdown:** Đây là một phong cách âm nhạc hiện đại của Belize có liên quan đến calypso. Nó phát triển từ âm nhạc và điệu nhảy của những người khai thác gỗ, đặc biệt là một hình thức gọi là buru. Brukdown thường có lời bài hát mang tính kể chuyện và bình luận xã hội, sử dụng các nhạc cụ như banjo, guitar, trống và hàm của lừa (jawbone).
• Âm nhạc Maya:** Các cộng đồng Maya vẫn duy trì các hình thức âm nhạc truyền thống của họ, thường gắn liền với các nghi lễ và lễ hội. Marimba là một nhạc cụ quan trọng trong âm nhạc Maya, cùng với các loại sáo và trống.
• Âm nhạc Mestizo:** Chịu ảnh hưởng từ âm nhạc Mexico và Trung Mỹ, âm nhạc Mestizo thường sử dụng guitar, violin, accordion và marimba. Các điệu nhảy như cumbia và zapateado cũng phổ biến.
• Ảnh hưởng hiện đại:** Trong những năm gần đây, âm nhạc Latinh, bao gồm reggaeton và banda, đã ngày càng phổ biến ở Belize, cùng với các thể loại truyền thống như punta và brukdown. Điều này phản ánh ảnh hưởng của các nước Mỹ Latinh láng giềng và các kết nối văn hóa tồn tại trong khu vực. Sự gia tăng phổ biến của âm nhạc Latinh ở Belize cho thấy bức tranh âm nhạc sôi động và đa dạng của đất nước, thể hiện khả năng của âm nhạc trong việc vượt qua biên giới và gắn kết mọi người. Reggae, dancehall, soca du nhập từ Jamaica, Trinidad và phần còn lại của Tây Ấn, cũng như rap, hip-hop, heavy metal, và nhạc rock từ Hoa Kỳ, cũng phổ biến trong giới trẻ Belize.

Âm nhạc đóng một vai trò quan trọng trong đời sống xã hội và văn hóa của Belize, thường được biểu diễn tại các lễ hội, sự kiện cộng đồng và các buổi tụ họp.

11.3. Thể thao

Các môn thể thao chính ở Belize là bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền và đua xe đạp, với một lượng nhỏ người theo dõi đua thuyền, điền kinh, bóng mềm, cricket và bóng bầu dục. Câu cá cũng phổ biến ở các vùng ven biển của Belize.

Cross Country Cycling Classic, còn được gọi là cuộc đua "xuyên quốc gia" hay Holy Saturday Cross Country Cycling Classic, được coi là một trong những sự kiện thể thao quan trọng nhất của Belize. Sự kiện thể thao kéo dài một ngày này dành cho các tay đua xe đạp nghiệp dư nhưng cũng đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Lịch sử của Cross Country Cycling Classic ở Belize bắt nguồn từ thời kỳ khi Monrad Metzgen nảy ra ý tưởng từ một ngôi làng nhỏ trên Đường cao tốc phía Bắc (nay là Đường cao tốc Phillip Goldson). Người dân từ ngôi làng này thường đi xe đạp một quãng đường dài để tham dự trận cricket hàng tuần. Ông đã cải tiến dựa trên quan sát này bằng cách tạo ra một sự kiện thể thao trên địa hình khó khăn của Đường cao tốc phía Tây, lúc đó được xây dựng kém.

Một sự kiện thể thao lớn hàng năm khác ở Belize là La Ruta Maya Belize River Challenge, một cuộc đua marathon ca nô kéo dài 4 ngày được tổ chức vào tháng 3 hàng năm. Cuộc đua chạy từ San Ignacio đến Thành phố Belize, một quãng đường dài 289681 m ^{(180 mile)}.

Vào ngày Phục sinh, người dân Dangriga tham gia một giải đấu câu cá hàng năm. Giải nhất, nhì và ba được trao dựa trên sự kết hợp điểm số về kích thước, loài và số lượng. Giải đấu được phát sóng trên các đài phát thanh địa phương, và tiền thưởng được trao cho những người chiến thắng.

Đội tuyển bóng rổ quốc gia Belize là đội tuyển quốc gia duy nhất đã đạt được những chiến thắng lớn trên đấu trường quốc tế. Đội đã giành chức vô địch Giải vô địch bóng rổ nam CARICOM năm 1998, được tổ chức tại Trung tâm Hành chính ở Thành phố Belize, và sau đó tham gia Giải đấu Centrobasquet năm 1999 tại Havana. Đội tuyển quốc gia kết thúc ở vị trí thứ bảy trong số tám đội sau khi chỉ thắng 1 trận mặc dù thi đấu sít sao trong suốt giải. Trong lần trở lại tại giải vô địch CARICOM năm 2000 ở Barbados, Belize đứng thứ tư. Ngay sau đó, Belize chuyển sang khu vực Trung Mỹ và giành chức vô địch Đại hội Thể thao Trung Mỹ năm 2001.

Đội đã không thể lặp lại thành công này, gần đây nhất là kết thúc với thành tích 2-4 tại giải vô địch COCABA năm 2006. Đội đứng thứ hai tại giải đấu COCABA năm 2009 ở Cancun, Mexico, nơi họ bất bại 3-0 ở vòng bảng. Belize đã thắng trận mở màn tại Giải đấu Centrobasquet 2010, đánh bại Trinidad và Tobago, nhưng thua đậm Mexico trong trận tái đấu chung kết COCABA. Một chiến thắng khó khăn trước Cuba đã giúp Belize có vị trí để đi tiếp, nhưng họ đã thua Puerto Rico trong trận đấu cuối cùng và không thể giành quyền tham dự.

Simone Biles, người từng đoạt bốn huy chương vàng tại Thế vận hội Mùa hè Rio 2016, mang hai quốc tịch Hoa Kỳ và Belize, nơi cô coi là quê hương thứ hai của mình. Biles là người Mỹ gốc Belize.

11.4. Ngày lễ và Lễ hội

Các ngày lễ và lễ hội đóng một vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa và xã hội của Belize, phản ánh sự đa dạng dân tộc và lịch sử phong phú của đất nước.

• Ngày lễ công cộng chính thức:**
  • Ngày đầu năm mới (1 tháng 1)
  • Ngày Anh hùng và Nhà hảo tâm (trước đây là Ngày Baron Bliss - 9 tháng 3 hoặc thứ Hai gần nhất)
  • Thứ Sáu Tuần Thánh (thay đổi)
  • Thứ Bảy Tuần Thánh (thay đổi)
  • Thứ Hai Phục Sinh (thay đổi)
  • Ngày Quốc tế Lao động (1 tháng 5)
  • Ngày Khối Thịnh vượng chung (Ngày Sinh nhật của Quốc vương - 24 tháng 5 hoặc thứ Hai gần nhất)
  • Ngày St. George's Caye (10 tháng 9) - Kỷ niệm chiến thắng của người Anh và người định cư Baymen trước người Tây Ban Nha năm 1798.
  • Ngày Độc lập (21 tháng 9) - Kỷ niệm ngày Belize giành độc lập từ Vương quốc Anh năm 1981.
  • Ngày Pan American (trước đây là Ngày Columbus - 12 tháng 10 hoặc thứ Hai gần nhất)
  • Ngày Định cư Garifuna (19 tháng 11) - Kỷ niệm sự xuất hiện của người Garifuna ở Belize.
  • Ngày Giáng sinh (25 tháng 12)
  • Ngày Tặng quà (Boxing Day - 26 tháng 12)
  • Lễ kỷ niệm tháng Chín (September Celebrations):** Đây là một chuỗi các sự kiện và lễ hội kéo dài suốt tháng Chín, tập trung vào Ngày St. George's Caye và Ngày Độc lập. Các hoạt động bao gồm diễu hành, hòa nhạc, các cuộc thi sắc đẹp, sự kiện thể thao, và bắn pháo hoa. Carnival Road March ở Thành phố Belize là một điểm nhấn đặc biệt, với các đoàn diễu hành đầy màu sắc, âm nhạc và khiêu vũ.
  • Lễ hội Carnival:** Ngoài Carnival tháng Chín, một số khu vực ở Belize, đặc biệt là San Pedro, tổ chức lễ hội Carnival truyền thống trước Mùa Chay (thường vào tháng Hai), với các hoạt động tương tự như diễu hành, hóa trang và âm nhạc.
  • Ngày Định cư Garifuna (19 tháng 11):** Đây là một lễ kỷ niệm quan trọng của người Garifuna, đặc biệt là ở các thị trấn phía nam như Dangriga, Hopkins và Punta Gorda. Lễ hội bao gồm các nghi lễ tái hiện cuộc đổ bộ của người Garifuna, các buổi biểu diễn âm nhạc và khiêu vũ truyền thống (như Punta), và các món ăn Garifuna đặc trưng.
  • Các lễ hội khác:** Nhiều cộng đồng địa phương cũng tổ chức các lễ hội riêng của họ, kỷ niệm các vị thánh bảo trợ, mùa màng, hoặc các sự kiện văn hóa khác. Lễ hội Tôm Hùm ở Caye Caulker và San Pedro, Lễ hội Sô cô la ở quận Toledo là những ví dụ.

  Các ngày lễ và lễ hội ở Belize là dịp để người dân thể hiện niềm tự hào dân tộc, tôn vinh di sản văn hóa đa dạng và thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng.