V. Gordon Childe

1.1. Thời thơ ấu và giáo dục

Childe sinh ngày 14 tháng 4 năm 1892 tại Sydney, Úc. Ông là người con duy nhất còn sống của Linh mục Stephen Henry Childe (1844-1923) và Harriet Eliza Childe, nhũ danh Gordon (1853-1910), một cặp vợ chồng trung lưu gốc Anh. Cha ông là một linh mục Anh giáo và tốt nghiệp Đại học Cambridge. Sau khi cưới Mary Ellen Latchford vào năm 1871 và có năm người con, gia đình ông chuyển đến Úc vào năm 1878, nơi Mary qua đời. Ngày 22 tháng 11 năm 1886, Stephen kết hôn với Harriet Gordon, một phụ nữ Anh giàu có đã chuyển đến Úc từ khi còn nhỏ. Cha của Harriet là Alexander Gordon (chính khách Úc). Gordon Childe lớn lên cùng năm người anh chị em cùng cha khác mẹ tại ngôi nhà lớn của cha mình, Chalet Fontenelle, ở thị trấn Wentworth Falls thuộc Dãy núi Blue (New South Wales), phía tây Sydney. Cha ông làm mục sư cho Giáo xứ St. Thomas nhưng không được lòng giáo dân do thường xuyên tranh cãi và nghỉ lễ bất ngờ.

Do ốm yếu từ nhỏ, Gordon Childe được giáo dục tại gia trong vài năm, trước khi theo học một trường tư thục ở North Sydney. Năm 1907, ông bắt đầu học tại Sydney Church of England Grammar School, lấy được chứng chỉ Junior Matriculation năm 1909 và Senior Matriculation năm 1910. Ở trường, ông học lịch sử cổ đại, tiếng Pháp, tiếng Hy Lạp, tiếng Latinh, hình học, đại số và lượng giác, đạt điểm cao trong tất cả các môn. Tuy nhiên, ông thường xuyên bị bắt nạt vì ngoại hình yếu đuối và không có năng khiếu thể thao. Vào tháng 7 năm 1910, mẹ ông qua đời, và cha ông sớm tái hôn. Mối quan hệ giữa Childe và cha mình khá căng thẳng, đặc biệt sau cái chết của mẹ ông, do sự bất đồng về tôn giáo và chính trị: cha ông là một Ki-tô hữu sùng đạo và bảo thủ, trong khi con trai ông là một người vô thần và xã hội chủ nghĩa.

1.2. Hoạt động ban đầu và niềm tin chính trị

Ngay từ thời sinh viên, Childe đã bộc lộ niềm tin xã hội chủ nghĩa mạnh mẽ, điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho ông trong việc tìm kiếm vị trí trong giới học thuật và định hướng sự nghiệp của ông trong lĩnh vực chính trị.

1.2.1. Giai đoạn ở Úc

Childe theo học ngành nghiên cứu cổ điển tại Đại học Sydney từ năm 1911. Dù tập trung vào các nguồn văn bản, ông lần đầu tiên tiếp cận khảo cổ học cổ điển thông qua các công trình của các nhà khảo cổ Heinrich Schliemann và Arthur Evans. Tại trường đại học, ông trở thành một thành viên tích cực của hội nhóm tranh biện, từng tranh luận rằng "chủ nghĩa xã hội là điều đáng mong muốn". Ngày càng quan tâm đến chủ nghĩa xã hội, ông đã đọc các tác phẩm của Karl Marx và Friedrich Engels, cũng như của triết gia G. W. F. Hegel, người có phép biện chứng đã ảnh hưởng sâu sắc đến lý thuyết Marxist. Tại trường đại học, ông trở thành bạn thân của người bạn cùng khóa và sau này là thẩm phán kiêm chính trị gia Herbert Vere Evatt, người mà ông vẫn giữ liên lạc suốt đời. Childe hoàn thành việc học vào năm 1913 và tốt nghiệp năm sau với nhiều danh hiệu và giải thưởng, bao gồm cả giải thưởng triết học của Giáo sư Francis Anderson.

Với mong muốn tiếp tục học vấn, ông đã giành được Học bổng Tốt nghiệp Chuyên ngành Cổ điển Cooper trị giá 200 GBP, cho phép ông theo học tại Queen's College, một phần của Đại học Oxford, Anh. Ông lên tàu SS Orsova^English vào tháng 8 năm 1914, ngay sau khi Thế chiến thứ nhất bùng nổ. Tại Queen's, Childe theo học khóa diploma về khảo cổ học cổ điển, sau đó là bằng Literae Humaniores, mặc dù ông chưa bao giờ hoàn thành khóa đầu tiên. Trong thời gian ở đây, ông học dưới sự hướng dẫn của John Beazley và Arthur Evans, với Evans là người hướng dẫn luận văn của Childe. Năm 1915, ông xuất bản bài báo học thuật đầu tiên của mình, "Về Niên đại và Nguồn gốc của Đồ gốm Minyan", trên chuyên san Journal of Hellenic Studies. Năm sau, ông hoàn thành luận văn Cử nhân Văn chương (B.Litt.) với đề tài "Ảnh hưởng của người Ấn-Âu ở Hy Lạp tiền sử", cho thấy sự quan tâm của ông trong việc kết hợp bằng chứng ngôn ngữ học và khảo cổ học.

Gordon Childe viết năm 1957: "Khóa huấn luyện của tôi ở Oxford hoàn toàn theo lệ Cổ điển, theo đó những đồ đồng thau, đất nung và gốm sứ (ít nhất phải được sơn) là đáng trân trọng, còn những đồ bằng đá và xương xẩu thì bị coi là rác rưởi."

Tại Oxford, ông tích cực tham gia phong trào xã hội chủ nghĩa, khiến giới chức trường đại học bảo thủ không hài lòng. Ông trở thành thành viên nổi bật của Hội Fabian cánh tả cải lương tại Đại học Oxford, và có mặt vào năm 1915 khi hội này đổi tên thành Hội Xã hội chủ nghĩa Đại học Oxford, sau khi tách khỏi Hội Fabian. Người bạn thân nhất và bạn cùng phòng của ông là Rajani Palme Dutt, một người xã hội chủ nghĩa và Marxist cuồng nhiệt. Hai người họ thường say xỉn và đố nhau kiến thức về lịch sử cổ điển vào đêm khuya. Khi Anh đang trong Thế chiến thứ nhất, nhiều người xã hội chủ nghĩa ở Anh đã từ chối nhập ngũ dù chính phủ đã ban hành lệnh tuyển quân cưỡng bức. Họ tin rằng các giai cấp thống trị của các quốc gia đế quốc châu Âu đang gây chiến vì lợi ích riêng của họ, làm hại đến giai cấp công nhân; những người xã hội chủ nghĩa này cho rằng đấu tranh giai cấp là cuộc xung đột duy nhất họ nên quan tâm. Dutt bị bỏ tù vì từ chối chiến đấu, và Childe đã vận động đòi trả tự do cho cả anh ta và các nhà xã hội chủ nghĩa, người phản chiến khác. Childe không bao giờ phải nhập ngũ, nhiều khả năng là do sức khỏe yếu và thị lực kém. Quan điểm chống chiến tranh của ông khiến chính quyền lo ngại; cơ quan tình báo MI5 đã mở một hồ sơ về ông, thư từ của ông bị chặn, và ông bị theo dõi.

Childe trở về Úc vào tháng 8 năm 1917. Là một người kích động xã hội chủ nghĩa nổi tiếng, ông bị cơ quan an ninh giám sát và thư từ của ông bị chặn. Năm 1918, ông trở thành gia sư cao cấp tại St Andrew's College, Đại học Sydney, tham gia phong trào xã hội chủ nghĩa và chống cưỡng chế ở Sydney. Vào Lễ Phục sinh năm 1918, ông phát biểu tại Hội nghị Hòa bình Liên bang lần thứ ba, một sự kiện do Liên minh Kiểm soát Dân chủ Úc vì Tránh Chiến tranh tổ chức, một nhóm phản đối kế hoạch của Thủ tướng Billy Hughes về việc đưa ra chế độ quân dịch bắt buộc. Hội nghị này có một trọng tâm xã hội chủ nghĩa nổi bật; báo cáo của họ lập luận rằng hy vọng tốt nhất để chấm dứt chiến tranh quốc tế là "bãi bỏ Hệ thống Tư bản chủ nghĩa". Tin tức về sự tham gia của Childe đã đến tai Hiệu trưởng St Andrew's College, người đã buộc Childe phải từ chức mặc dù có nhiều sự phản đối từ nhân viên.

Các thành viên trong trường đã giúp ông có việc làm gia sư lịch sử cổ đại tại Khoa Lớp học Hướng dẫn, nhưng hiệu trưởng trường đại học William Portus Cullen lo sợ ông sẽ truyền bá chủ nghĩa xã hội cho sinh viên và đã sa thải ông. Cộng đồng cánh tả lên án đây là sự vi phạm quyền dân sự của Childe, và các chính trị gia trung tả William McKell và T.J. Smith đã nêu vấn đề này tại Quốc hội Úc. Chuyển đến Maryborough, Queensland, vào tháng 10 năm 1918, Childe nhận công việc dạy tiếng Latinh tại Trường Trung học Maryborough dành cho Nam sinh. Tại đây, các mối quan hệ chính trị của ông cũng bị lộ, và ông trở thành mục tiêu của một chiến dịch phản đối từ các nhóm bảo thủ địa phương và tờ báo Maryborough Chronicle, dẫn đến việc bị một số học sinh lăng mạ. Ông sớm từ chức.

Nhận ra rằng mình sẽ bị cấm khỏi sự nghiệp học thuật bởi các cơ quan quản lý đại học, Childe tìm kiếm việc làm trong phong trào cánh tả. Vào tháng 8 năm 1919, ông trở thành thư ký riêng và người viết diễn văn cho chính trị gia John Storey, một thành viên nổi bật của Công Đảng Úc (chi nhánh New South Wales) trung tả, lúc đó đang là phe đối lập với chính phủ của Đảng Quốc gia (Úc) tại New South Wales. Đại diện cho vùng ngoại ô Balmain của Sydney trong Nghị viện New South Wales, Storey trở thành thủ hiến tiểu bang vào năm 1920 khi Công Đảng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Làm việc trong Công Đảng cho phép Childe hiểu rõ hơn về hoạt động của nó; càng tham gia sâu, ông càng chỉ trích Công Đảng, tin rằng một khi nắm giữ chức vụ chính trị, họ đã phản bội lý tưởng xã hội chủ nghĩa của mình và chuyển sang lập trường trung lập, thân tư bản. Ông gia nhập tổ chức cánh tả cực đoan Công nhân Công nghiệp Thế giới, lúc đó bị cấm ở Úc. Vào năm 1921, Storey cử Childe đến London để thông báo cho báo chí Anh về các diễn biến ở New South Wales, nhưng Storey qua đời vào tháng 12 và một cuộc bầu cử tiếp theo ở New South Wales đã đưa chính phủ Quốc gia trở lại dưới sự lãnh đạo của George Fuller. Fuller cho rằng công việc của Childe là không cần thiết, và vào đầu năm 1922 đã chấm dứt việc làm của ông.

1.3. Thời kỳ giáo sư tại Đại học Edinburgh

Từ năm 1927 đến 1946, Childe đảm nhiệm vị trí Giáo sư Khảo cổ học Abercromby tại Đại học Edinburgh, một giai đoạn quan trọng trong sự nghiệp của ông, nơi ông tiếp tục phát triển các lý thuyết của mình và đào sâu mối quan tâm đến chủ nghĩa Marx.



Năm 1927, Đại học Edinburgh đề nghị Childe giữ chức Abercromby Professor of Archaeology, một vị trí mới được thành lập theo di chúc của nhà tiền sử học Lord Abercromby. Dù buồn khi phải rời London, Childe vẫn nhận công việc này và chuyển đến Edinburgh vào tháng 9 năm 1927. Ở tuổi 35, Childe trở thành "nhà tiền sử học học thuật duy nhất có chức vụ giảng dạy ở Scotland". Nhiều nhà khảo cổ học Scotland không ưa Childe, coi ông là một người ngoài không chuyên về tiền sử Scotland; ông đã viết thư cho một người bạn rằng "Tôi sống ở đây trong bầu không khí của sự căm ghét và ghen tị". Tuy nhiên, ông vẫn kết bạn được ở Edinburgh, bao gồm các nhà khảo cổ như W. Lindsay Scott, Alexander Curle, J. G. Callender và Walter Grant, cũng như những người không phải nhà khảo cổ như nhà vật lý Charles Galton Darwin, trở thành cha đỡ đầu của con trai út của Darwin. Ban đầu trọ ở Liberton, ông sau đó chuyển đến Hotel de Vere, một khách sạn bán dân cư trên Eglinton Crescent.

Tại Đại học Edinburgh, Childe tập trung vào nghiên cứu hơn là giảng dạy. Ông được cho là tốt bụng với sinh viên của mình nhưng gặp khó khăn khi nói chuyện trước đông người; nhiều sinh viên cảm thấy bối rối vì khóa học cử nhân khoa học (BSc) về khảo cổ học của ông được cấu trúc ngược thời gian, bắt đầu với Thời đại đồ sắt gần đây hơn trước khi lùi lại đến Thời đại đồ đá cũ. Thành lập Liên đoàn Tiền sử học Edinburgh, ông đưa những sinh viên nhiệt tình nhất của mình đi khai quật và mời các giảng viên khách đến thăm. Là một người tiên phong trong khảo cổ học thực nghiệm, ông đã cho sinh viên tham gia vào các thí nghiệm của mình; vào năm 1937, ông sử dụng phương pháp này để điều tra quá trình thủy tinh hóa thể hiện rõ ở một số pháo đài thời đồ sắt ở miền bắc Anh.

Childe thường xuyên đến London để thăm bạn bè, trong đó có Stuart Piggott, một nhà khảo cổ học Anh có ảnh hưởng khác, người đã kế nhiệm Childe làm Giáo sư Abercromby của Edinburgh. Một người bạn khác là Grahame Clark, người mà Childe đã kết bạn và khuyến khích trong nghiên cứu của mình. Cả ba được bầu vào ủy ban của Hiệp hội Tiền sử học Đông Anglia. Theo gợi ý của Clark, vào năm 1935, họ đã sử dụng ảnh hưởng của mình để biến nó thành một tổ chức quốc gia, Hiệp hội Tiền sử học, mà Childe được bầu làm chủ tịch đầu tiên. Số lượng thành viên của nhóm tăng nhanh chóng; năm 1935 có 353 thành viên và đến năm 1938 đã có 668 thành viên.



Childe đã dành nhiều thời gian ở lục địa châu Âu và tham dự nhiều hội nghị ở đó, sau khi học được một số ngôn ngữ châu Âu. Năm 1935, ông lần đầu tiên đến thăm Liên Xô, dành 12 ngày ở Leningrad và Moscow; ấn tượng với nhà nước xã hội chủ nghĩa, ông đặc biệt quan tâm đến vai trò xã hội của khảo cổ học Liên Xô. Trở về Anh, ông trở thành một người ủng hộ Liên Xô nhiệt thành và đọc say mê tờ Daily Worker của CPGB, mặc dù ông đã chỉ trích mạnh mẽ một số chính sách của Liên Xô, đặc biệt là Hiệp ước Molotov-Ribbentrop với Đức Quốc Xã. Niềm tin xã hội chủ nghĩa của ông đã dẫn đến sự lên án sớm chủ nghĩa phát xít châu Âu, và ông phẫn nộ với việc Quốc Xã lợi dụng khảo cổ học để tôn vinh những quan niệm của riêng họ về di sản chủng tộc Aryan. Ủng hộ quyết định của chính phủ Anh chiến đấu chống lại các cường quốc phát xít trong Thế chiến thứ hai, ông cho rằng mình có khả năng nằm trong danh sách đen của Quốc Xã và đã quyết định tự tử bằng cách dìm mình xuống kênh nếu Quốc Xã chinh phục Anh. Mặc dù phản đối Đức và Ý phát xít, ông cũng chỉ trích các chính phủ tư bản, đế quốc của Vương quốc Anh và Hoa Kỳ: ông liên tục mô tả Hoa Kỳ là đầy những "linh cẩu phát xít ghê tởm". Điều này không ngăn cản ông đến thăm Hoa Kỳ. Năm 1936, ông phát biểu tại Hội nghị Nghệ thuật và Khoa học kỷ niệm 300 năm Đại học Harvard; tại đó, trường đại học đã trao cho ông bằng tiến sĩ danh dự ngành Văn học. Ông trở lại vào năm 1939, giảng bài tại Harvard, Đại học California, Berkeley và Đại học Pennsylvania.

1.3.1. Các cuộc khai quật lớn

Vị trí giáo sư đại học của Childe buộc ông phải thực hiện các cuộc khai quật khảo cổ, một việc mà ông ghét và tin rằng mình làm không tốt. Sinh viên cũng đồng ý, nhưng công nhận "thiên tài diễn giải bằng chứng" của ông. Không giống như nhiều đồng nghiệp cùng thời, ông cẩn thận trong việc ghi chép và công bố các phát hiện của mình, lập báo cáo gần như hàng năm cho Proceedings of the Society of Antiquaries of Scotland và, một cách bất thường, luôn đảm bảo ghi nhận sự giúp đỡ của từng người đào.

Cuộc khai quật nổi tiếng nhất của ông được thực hiện từ năm 1928 đến 1930 tại Skara Brae thuộc Quần đảo Orkney. Sau khi phát hiện một ngôi làng Thời đại đồ đá mới được bảo tồn tốt, vào năm 1931, ông đã công bố kết quả khai quật trong một cuốn sách mang tên Skara Brae. Tuy nhiên, ông đã mắc lỗi diễn giải khi gán nhầm địa điểm này cho Thời đại đồ sắt. Trong quá trình khai quật, Childe đặc biệt hòa hợp với người dân địa phương; đối với họ, ông là "một giáo sư đúng nghĩa" vì vẻ ngoài và thói quen lập dị của mình. Năm 1932, Childe, hợp tác với nhà nhân chủng học C. Daryll Forde, đã khai quật hai đồi pháo đài thời đồ sắt tại Earn's Hugh trên bờ biển Berwickshire. Tháng 6 năm 1935, ông khai quật một pháo đài mũi đất tại Larriban gần Knocksoghey ở Bắc Ireland. Cùng với Wallace Thorneycroft, một thành viên khác của Hiệp hội Cổ vật Scotland, Childe đã khai quật hai pháo đài thời đồ sắt bị thủy tinh hóa ở Scotland, tại Finavon, Angus (1933-1934) và tại Rahoy, Argyllshire (1936-1937). Năm 1938, ông và Walter Grant giám sát các cuộc khai quật tại khu định cư thời đồ đá mới Rinyo; cuộc điều tra của họ bị gián đoạn trong Thế chiến thứ hai, nhưng tiếp tục vào năm 1946.

1.4. Thời kỳ giám đốc Viện Khảo cổ học London

Sau khi chiến tranh kết thúc, Childe chuyển đến London và trở thành giám đốc Viện Khảo cổ học, một vị trí cho phép ông tiếp tục đóng góp vào ngành khảo cổ, mặc dù vẫn phải đối mặt với những thách thức chính trị trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Năm 1946, Childe rời Edinburgh để đảm nhiệm vị trí giám đốc và giáo sư tiền sử châu Âu tại Viện Khảo cổ học (IOA) ở London. Với mong muốn trở lại London, ông đã giữ im lặng về sự không tán thành của mình đối với các chính sách của chính phủ để không bị cản trở việc nhận công việc. Ông đã định cư tại Isokon building gần Hampstead.

Nằm trong St John's Lodge thuộc Vòng tròn Nội ô của Regent's Park, IOA được thành lập vào năm 1937, phần lớn là do nhà khảo cổ học Mortimer Wheeler, nhưng cho đến năm 1946 chủ yếu dựa vào các giảng viên tình nguyện. Mối quan hệ của Childe với Wheeler bảo thủ căng thẳng, vì tính cách của họ rất khác nhau; Wheeler là một người hướng ngoại thích được chú ý, là một quản trị viên hiệu quả, và không khoan dung với những thiếu sót của người khác, trong khi Childe thiếu kỹ năng quản trị và khoan dung với người khác. Childe được sinh viên của viện yêu mến, họ coi ông là một người lập dị tử tế; họ đã đặt làm một bức tượng bán thân của Childe từ Marjorie Maitland Howard. Tuy nhiên, bài giảng của ông được cho là kém, vì ông thường nói lầm bầm và đi vào phòng bên cạnh để tìm thứ gì đó trong khi vẫn tiếp tục nói. Ông còn khiến sinh viên bối rối hơn khi gọi các quốc gia xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu bằng tên chính thức đầy đủ của chúng, và gọi các thị trấn bằng tên tiếng Slav thay vì những cái tên mà chúng được biết đến rộng rãi hơn trong tiếng Anh. Ông được đánh giá là tốt hơn khi hướng dẫn học tập và hội thảo, nơi ông dành nhiều thời gian hơn để tương tác với sinh viên của mình. Với tư cách là Giám đốc, Childe không bắt buộc phải khai quật, mặc dù ông đã thực hiện các dự án tại các ngôi mộ chôn cất thời đồ đá mới ở Orkney là Quoyness (1951) và Maeshowe (1954-1955).

Năm 1949, ông và Crawford đã từ chức thành viên của Hội Cổ vật London. Họ làm như vậy để phản đối việc lựa chọn James Mann - người quản lý kho vũ khí của Tháp London - làm chủ tịch hội, tin rằng Wheeler (một nhà khảo cổ chuyên nghiệp) là một lựa chọn tốt hơn. Childe gia nhập ban biên tập của tạp chí Past & Present, được thành lập bởi các nhà sử học Marxist vào năm 1952. Trong những năm đầu thập niên 1950, ông cũng trở thành thành viên hội đồng quản trị của The Modern Quarterly - sau này là The Marxist Quarterly - làm việc cùng với chủ tịch hội đồng Rajani Palme Dutt, người bạn thân nhất và bạn cùng phòng từ những ngày ở Oxford của ông. Ông thỉnh thoảng viết bài cho tạp chí xã hội chủ nghĩa của Palme Dutt, Labour Monthly, nhưng không đồng ý với ông về Cách mạng Hungary 1956; Palme Dutt bảo vệ quyết định của Liên Xô dùng vũ lực dập tắt cuộc cách mạng, nhưng Childe, giống như nhiều người xã hội chủ nghĩa phương Tây, đã phản đối mạnh mẽ. Sự kiện này khiến Childe mất niềm tin vào giới lãnh đạo Liên Xô, nhưng không phải vào chủ nghĩa xã hội hay chủ nghĩa Marx. Ông vẫn yêu quý Liên Xô, đã đến thăm nhiều lần; ông cũng tham gia vào một tổ chức vệ tinh của CPGB, Hiệp hội Quan hệ Văn hóa với Liên Xô, và giữ chức chủ tịch Ban Lịch sử Quốc gia và Khảo cổ học của tổ chức này từ đầu những năm 1950 cho đến khi qua đời.

Vào tháng 4 năm 1956, Childe được trao Huy chương Vàng của Hội Cổ vật vì những đóng góp của ông cho ngành khảo cổ học. Ông được mời giảng bài tại Hoa Kỳ nhiều lần, bởi Robert Braidwood, William Duncan Strong và Leslie White, nhưng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã cấm ông nhập cảnh vào nước này vì niềm tin Marxist của ông. Khi làm việc tại viện, Childe tiếp tục viết và xuất bản sách về khảo cổ học. History (1947) thúc đẩy quan điểm Marxist về quá khứ và tái khẳng định niềm tin của Childe rằng tiền sử và lịch sử có chữ viết phải được xem xét cùng nhau, trong khi Prehistoric Migrations (1950) thể hiện quan điểm của ông về thuyết khuếch tán ôn hòa. Năm 1946, ông cũng xuất bản một bài báo trên Southwestern Journal of Anthropology. Đây là "Archaeology and Anthropology", lập luận rằng các ngành khảo cổ học và nhân chủng học nên được sử dụng song song, một cách tiếp cận sẽ được chấp nhận rộng rãi trong những thập kỷ sau khi ông qua đời.

1.5. Nghỉ hưu và qua đời

Giữa năm 1956, Childe nghỉ hưu sớm một năm với tư cách giám đốc IOA. Khảo cổ học châu Âu đã mở rộng nhanh chóng trong những năm 1950, dẫn đến sự chuyên môn hóa ngày càng tăng và khiến việc tổng hợp mà Childe nổi tiếng trở nên khó khăn hơn. Năm đó, viện đang chuyển đến Gordon Square, Bloomsbury, và Childe muốn tạo một khởi đầu mới cho người kế nhiệm mình, W.F. Grimes, trong môi trường mới. Để kỷ niệm những thành tựu của ông, Proceedings of the Prehistoric Society đã xuất bản một ấn bản Festschrift vào ngày cuối cùng ông làm giám đốc với những đóng góp từ bạn bè và đồng nghiệp trên khắp thế giới, một điều đã chạm đến Childe sâu sắc. Khi nghỉ hưu, ông nói với nhiều bạn bè rằng ông dự định trở về Úc, thăm người thân và tự tử; ông sợ hãi việc già yếu, lẫn trí và trở thành gánh nặng cho xã hội, đồng thời nghi ngờ mình mắc bệnh ung thư. Các nhà bình luận sau đó gợi ý rằng lý do cốt lõi cho ý định tự tử của ông là mất niềm tin vào chủ nghĩa Marx sau Cách mạng Hungary 1956 và việc Nikita Khrushchev tố cáo Joseph Stalin, mặc dù Bruce Trigger bác bỏ lời giải thích này, lưu ý rằng mặc dù Childe chỉ trích chính sách đối ngoại của Liên Xô, ông chưa bao giờ coi nhà nước và chủ nghĩa Marx là đồng nghĩa.

Sắp xếp công việc của mình, Childe đã hiến tặng hầu hết thư viện và toàn bộ tài sản của mình cho viện. Sau kỳ nghỉ tháng 2 năm 1957 thăm các di chỉ khảo cổ ở Gibraltar và Tây Ban Nha, ông đi thuyền đến Úc, đến Sydney vào sinh nhật thứ 65 của mình. Tại đây, Đại học Sydney, nơi từng cấm ông làm việc, đã trao cho ông bằng tiến sĩ danh dự. Ông đi khắp đất nước trong sáu tháng, thăm các thành viên gia đình và bạn bè cũ, nhưng không mấy ấn tượng với xã hội Úc, tin rằng nó phản động, ngày càng ngoại ô hóa và kém giáo dục. Khi nghiên cứu tiền sử Úc, ông thấy đây là một lĩnh vực nghiên cứu đầy tiềm năng. Ông đã thuyết giảng cho các nhóm khảo cổ và cánh tả về chủ đề này và các chủ đề khác, và lên sóng radio Úc để chỉ trích phân biệt chủng tộc học thuật đối với Thổ dân Úc.

Viết những bức thư cá nhân cho nhiều bạn bè, ông đã gửi một bức thư cho Grimes, yêu cầu không mở nó cho đến năm 1968. Trong đó, ông mô tả nỗi sợ tuổi già và bày tỏ ý định tự tử, nhận xét rằng "cuộc sống kết thúc tốt đẹp nhất khi người ta hạnh phúc và mạnh mẽ". Vào ngày 19 tháng 10 năm 1957, Childe đến khu vực Govett's Leap ở Blackheath, một khu vực thuộc Dãy núi Blue nơi ông lớn lên. Để lại mũ, kính, la bàn, tẩu thuốc và áo mưa Mackintosh trên vách đá, ông rơi xuống 300 m và tử vong. Một điều tra viên đã phán quyết cái chết của ông là tai nạn, nhưng cái chết của ông được công nhận là tự tử khi bức thư ông gửi cho Grimes được công bố vào những năm 1980. Hài cốt của ông được hỏa táng tại Northern Suburbs Crematorium, và tên ông được thêm vào một tấm bia gia đình nhỏ trong Vườn hỏa táng. Sau cái chết của ông, một mức độ tưởng niệm và vinh danh "chưa từng có" đã được cộng đồng khảo cổ học đưa ra, tất cả, theo Ruth Tringham, đã chứng minh vị thế của ông là "nhà tiền sử học vĩ đại nhất châu Âu và một con người tuyệt vời".

2.1. Khảo cổ học văn hóa - lịch sử

Ở giai đoạn đầu sự nghiệp, Childe là một người ủng hộ khảo cổ học văn hóa - lịch sử, và được coi là một trong "những người sáng lập và đại diện chính" của trường phái này. Khảo cổ học văn hóa - lịch sử xoay quanh khái niệm "văn hóa", mà nó đã tiếp nhận từ nhân chủng học. Đây là "một bước ngoặt lớn trong lịch sử ngành", cho phép các nhà khảo cổ nhìn vào quá khứ thông qua một động lực không gian thay vì một động lực thời gian. Childe đã tiếp nhận khái niệm "văn hóa" từ nhà ngôn ngữ học và khảo cổ học người Đức Gustaf Kossinna, mặc dù ảnh hưởng này có thể đã được truyền đạt qua Leon Kozłowski, một nhà khảo cổ học người Ba Lan đã tiếp nhận ý tưởng của Kossina và có mối quan hệ chặt chẽ với Childe. Bruce Trigger bày tỏ quan điểm rằng, trong khi tiếp nhận khái niệm cơ bản của Kossina, Childe lại "không nhận thức được" những "ý nghĩa phân biệt chủng tộc" mà Kossina đã gán cho nó.

Sự tuân thủ của Childe đối với mô hình văn hóa-lịch sử được thể hiện rõ trong ba cuốn sách của ông - The Dawn of European Civilisation (1925), The Aryans (1926) và The Most Ancient East (1928) - nhưng không có cuốn nào trong số này ông định nghĩa "văn hóa" nghĩa là gì. Mãi đến sau này, trong The Danube in Prehistory (1929), Childe mới đưa ra một định nghĩa "văn hóa" cụ thể trong khảo cổ học. Trong cuốn sách này, ông định nghĩa "văn hóa" là một tập hợp "các đặc điểm liên tục kết hợp" trong văn hóa vật chất - tức là "đồ gốm, công cụ, đồ trang sức, nghi thức chôn cất, kiểu nhà" - lặp lại trong một khu vực nhất định. Ông nói rằng ở khía cạnh này, "văn hóa" là tương đương khảo cổ của một "dân tộc". Việc Childe sử dụng thuật ngữ này không mang ý nghĩa chủng tộc; ông coi "dân tộc" là một nhóm xã hội, không phải là một chủng tộc sinh học. Ông phản đối việc đánh đồng các nền văn hóa khảo cổ với các chủng tộc sinh học - như các nhà dân tộc chủ nghĩa khác nhau trên khắp châu Âu đang làm vào thời điểm đó - và kịch liệt chỉ trích việc Quốc Xã lợi dụng khảo cổ học, lập luận rằng người Do Thái không phải là một chủng tộc sinh học riêng biệt mà là một nhóm văn hóa-xã hội. Năm 1935, ông gợi ý rằng văn hóa hoạt động như một "cơ thể sống đang hoạt động" và nhấn mạnh tiềm năng thích nghi của văn hóa vật chất; trong điều này, ông chịu ảnh hưởng của thuyết chức năng cấu trúc trong nhân chủng học. Childe chấp nhận rằng các nhà khảo cổ học định nghĩa "văn hóa" dựa trên một sự lựa chọn chủ quan các tiêu chí vật chất; quan điểm này sau đó được các nhà khảo cổ học như Colin Renfrew chấp nhận rộng rãi.

Cuối sự nghiệp, Childe dần chán nản với khảo cổ học văn hóa-lịch sử. Đến cuối thập niên 1940, ông đặt câu hỏi về tính hữu dụng của "văn hóa" như một khái niệm khảo cổ và do đó là giá trị cơ bản của cách tiếp cận văn hóa-lịch sử. McNairn cho rằng điều này là do thuật ngữ "văn hóa" đã trở nên phổ biến trong khoa học xã hội để chỉ tất cả các phương thức hành vi học được, chứ không chỉ văn hóa vật chất như Childe đã làm. Đến thập niên 1940, Childe nghi ngờ liệu một tập hợp khảo cổ nhất định hay một "nền văn hóa" có thực sự phản ánh một nhóm xã hội có những đặc điểm thống nhất khác, chẳng hạn như một ngôn ngữ chung hay không. Vào những năm 1950, Childe so sánh vai trò của khảo cổ học văn hóa-lịch sử giữa các nhà tiền sử học với vị trí của cách tiếp cận chính trị-quân sự truyền thống giữa các nhà sử học.

2.2. Khảo cổ học Marxist

Childe thường được xem là một nhà khảo cổ học Marxist, là nhà khảo cổ học đầu tiên ở phương Tây sử dụng lý thuyết Marxist trong công việc của mình. Khảo cổ học Marxist xuất hiện ở Liên Xô vào năm 1929, khi nhà khảo cổ Vladislav Ravdonikas xuất bản một báo cáo có tựa đề "Vì một Lịch sử Vật chất Xô viết". Chỉ trích ngành khảo cổ học là bản chất tư sản và do đó chống xã hội chủ nghĩa, báo cáo của Ravdonikas kêu gọi một cách tiếp cận khảo cổ học ủng hộ xã hội chủ nghĩa, Marxist như một phần của các cải cách học thuật được thực hiện dưới sự cai trị của Joseph Stalin. Chính trong giữa thập niên 1930, khoảng thời gian ông lần đầu tiên đến thăm Liên Xô, Childe bắt đầu đưa ra những tham chiếu rõ ràng đến chủ nghĩa Marx trong công việc của mình.

Trong thư gửi Rajani Palme Dutt vào năm 1938, Gordon Childe viết: "Đối với tôi Chủ nghĩa Marx có nghĩa là một hướng tiếp cận và là một công cụ phương pháp luận nhằm diễn giải các tư liệu khảo cổ và lịch sử và tôi chấp nhận nó bởi vì, và trong chừng mực ấy, nó hiệu nghiệm. Đối với những người cộng sản bình thường cũng như những kẻ chống cộng khác-... Chủ nghĩa Marx có nghĩa là những giáo điều - những lời huấn của bậc sư phụ, giống như lời huấn của bao kẻ sĩ trung cổ khác, theo đó người ta phải suy định chân lý theo cái lối mà nhà khoa học kỳ vọng đạt được trong thí nghiệm và quan sát."

Nhiều nhà khảo cổ học đã chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi các ý tưởng chính trị-xã hội của chủ nghĩa Marx. Với tư cách là một triết học duy vật, chủ nghĩa Marx nhấn mạnh ý tưởng rằng vật chất quan trọng hơn ý tưởng, và rằng các điều kiện xã hội của một thời kỳ nhất định là kết quả của các điều kiện vật chất hiện có, hay phương thức sản xuất. Do đó, một diễn giải Marxist đặt trọng tâm vào bối cảnh xã hội của bất kỳ sự phát triển hoặc thay đổi công nghệ nào. Các ý tưởng Marxist cũng nhấn mạnh bản chất thiên vị của học thuật, mỗi học giả đều có những niềm tin và lòng trung thành giai cấp riêng của mình; do đó chủ nghĩa Marx lập luận rằng các trí thức không thể tách rời tư duy học thuật của họ khỏi hành động chính trị. Sally Green nói rằng Childe chấp nhận "quan điểm Marxist về một mô hình quá khứ" vì chúng cung cấp "một phân tích cấu trúc của văn hóa theo các thuật ngữ kinh tế, xã hội học và ý thức hệ, và một nguyên tắc cho sự thay đổi văn hóa thông qua kinh tế". McNairn lưu ý rằng chủ nghĩa Marx là "một lực lượng trí tuệ lớn trong tư tưởng của Childe", trong khi Trigger nói Childe đồng cảm với các lý thuyết của Marx "cả về mặt cảm xúc lẫn trí tuệ".

Childe nói ông sử dụng các ý tưởng Marxist khi diễn giải quá khứ "bởi vì và trong chừng mực nó hiệu nghiệm"; ông chỉ trích nhiều đồng nghiệp Marxist vì đã coi lý thuyết chính trị-xã hội như một tập hợp các giáo điều. Chủ nghĩa Marx của Childe thường khác với chủ nghĩa Marx của những người cùng thời, cả vì ông tham chiếu các văn bản gốc của Hegel, Karl Marx và Friedrich Engels chứ không phải các diễn giải sau này, và vì ông đã chọn lọc trong việc sử dụng các tác phẩm của họ. McNairn coi chủ nghĩa Marx của Childe là "một diễn giải cá nhân" khác với chủ nghĩa Marx "phổ biến hoặc chính thống"; Trigger gọi ông là "một nhà tư tưởng Marxist sáng tạo"; Gathercole cho rằng mặc dù "món nợ của Childe đối với Marx khá rõ ràng", "thái độ của ông đối với chủ nghĩa Marx đôi khi mơ hồ". Nhà sử học Marxist Eric Hobsbawm sau này mô tả Childe là "nhà văn Marxist người Anh độc đáo nhất từ những ngày tuổi trẻ của tôi". Nhận thức được rằng trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh việc ông liên kết với chủ nghĩa Marx có thể nguy hiểm cho mình, Childe đã tìm cách làm cho các ý tưởng Marxist của mình dễ chấp nhận hơn đối với độc giả. Trong các bài viết khảo cổ học của mình, ông hiếm khi trực tiếp đề cập đến Marx. Có một sự phân biệt trong các tác phẩm xuất bản từ cuối đời ông giữa những tác phẩm công khai Marxist và những tác phẩm mà các ý tưởng và ảnh hưởng Marxist ít rõ ràng hơn. Nhiều nhà khảo cổ học Anh đồng nghiệp của Childe không coi trọng việc ông tuân thủ chủ nghĩa Marx, coi đó là điều ông làm để gây sốc.

Gordon Childe đã giải thích quan điểm này vào năm 1979: "Quan điểm Marxist về lịch sử và tiền sử rõ ràng là duy vật biện chứng. Nhưng thuyết định mệnh của nó không có nghĩa là chủ nghĩa cơ giới. Cách giải thích Marxist thực tế được gọi là 'duy vật biện chứng'. Nó mang tính định mệnh vì nó giả định rằng quá trình lịch sử không phải là một chuỗi các sự kiện không thể giải thích hoặc kỳ diệu đơn thuần, mà tất cả các sự kiện cấu thành đều có mối liên hệ với nhau và tạo thành một mô hình dễ hiểu."

Childe chịu ảnh hưởng của khảo cổ học Liên Xô nhưng vẫn chỉ trích nó, không tán thành việc chính phủ Liên Xô khuyến khích các nhà khảo cổ của đất nước đưa ra kết luận trước khi phân tích dữ liệu của họ. Ông cũng chỉ trích cái mà ông coi là cách tiếp cận kiểu loại cẩu thả trong khảo cổ học Liên Xô. Là một người theo thuyết khuếch tán ôn hòa, Childe đã chỉ trích mạnh mẽ xu hướng "Marrist" trong khảo cổ học Liên Xô, dựa trên các lý thuyết của nhà ngữ văn Gruzia Nikolay Marr, người đã bác bỏ thuyết khuếch tán để ủng hộ tiến hóa luận đơn tuyến. Theo quan điểm của ông, việc hiểu được sự lan truyền của cây trồng, vật nuôi và ý tưởng thông qua thuyết khuếch tán "không thể là phi Marxist". Childe không công khai những lời chỉ trích này đối với các đồng nghiệp Liên Xô của mình, có lẽ để không xúc phạm bạn bè cộng sản hoặc cung cấp đạn dược cho các nhà khảo cổ học cánh hữu. Thay vào đó, ông công khai ca ngợi hệ thống khảo cổ và quản lý di sản của Liên Xô, đối lập thuận lợi với Anh vì nó khuyến khích sự hợp tác thay vì cạnh tranh giữa các nhà khảo cổ học. Sau khi lần đầu tiên đến thăm đất nước này vào năm 1935, ông trở lại vào các năm 1945, 1953 và 1956, kết bạn với nhiều nhà khảo cổ học Liên Xô, nhưng ngay trước khi tự tử đã gửi một lá thư cho cộng đồng khảo cổ học Liên Xô nói rằng ông "cực kỳ thất vọng" vì họ đã tụt hậu về mặt phương pháp so với Tây Âu và Bắc Mỹ.

Các nhà Marxist khác - như George Derwent Thomson và Neil Faulkner - lập luận rằng công trình khảo cổ của Childe không thực sự Marxist vì ông đã không tính đến đấu tranh giai cấp như một công cụ thay đổi xã hội, một nguyên lý cốt lõi của tư tưởng Marxist. Mặc dù đấu tranh giai cấp không phải là yếu tố mà Childe xem xét trong công trình khảo cổ của mình, ông chấp nhận rằng các nhà sử học và khảo cổ học thường diễn giải quá khứ thông qua lợi ích giai cấp của riêng họ, lập luận rằng hầu hết các đồng nghiệp cùng thời của ông đã tạo ra các nghiên cứu với một chương trình nghị sự tư sản bẩm sinh. Childe còn khác biệt với chủ nghĩa Marx chính thống bằng cách không sử dụng phép biện chứng trong phương pháp luận của mình. Ông cũng phủ nhận khả năng của chủ nghĩa Marx trong việc dự đoán sự phát triển trong tương lai của xã hội loài người, và - không giống như nhiều nhà Marxist khác - không coi sự tiến bộ của nhân loại thành xã hội cộng sản thuần túy là không thể tránh khỏi, thay vào đó ông cho rằng xã hội có thể bị hóa đá hoặc tuyệt chủng.

2.3. Cách mạng Đá mới và Cách mạng Đô thị

Dựa trên nền tảng tư tưởng Marxist, Vere Gordon Childe đã đề xuất các khái niệm mang tính đột phá về "Cách mạng Đá mới" và "Cách mạng Đô thị". Những khái niệm này mô tả những bước ngoặt lớn trong sự phát triển của nền văn minh nhân loại, tập trung vào những thay đổi sâu rộng về công nghệ, kinh tế và xã hội.

Chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa Marx, Childe lập luận rằng xã hội đã trải qua những thay đổi quy mô lớn trong những khoảng thời gian tương đối ngắn, lấy Cách mạng công nghiệp làm ví dụ hiện đại. Ý tưởng này không có trong các tác phẩm ban đầu của ông; trong các nghiên cứu như The Dawn of European Civilisation, ông nói về sự thay đổi xã hội như "chuyển đổi" hơn là "cách mạng". Trong các bài viết từ đầu thập niên 1930, như New Light on the Most Ancient East, ông bắt đầu mô tả sự thay đổi xã hội bằng thuật ngữ "cách mạng", mặc dù vẫn chưa phát triển đầy đủ những ý tưởng này. Vào thời điểm này, thuật ngữ "cách mạng" đã có liên hệ với chủ nghĩa Marx do Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917. Childe đã giới thiệu những ý tưởng của mình về "các cuộc cách mạng" trong một bài phát biểu chủ tịch trước Hiệp hội Tiền sử học vào năm 1935. Trình bày khái niệm này như một phần của diễn giải chức năng-kinh tế về Hệ thống ba thời, ông lập luận rằng một "Cách mạng Đá mới" đã khởi xướng kỷ nguyên đồ đá mới, và rằng các cuộc cách mạng khác đánh dấu sự khởi đầu của Thời đại đồ đồng và Thời đại đồ sắt. Năm sau, trong Man Makes Himself, ông đã kết hợp các cuộc Cách mạng Thời đại đồ đồng và Thời đại đồ sắt này thành một "Cách mạng Đô thị" duy nhất, tương ứng phần lớn với khái niệm "văn minh" của nhà nhân chủng học Lewis H. Morgan.

Đối với Childe, Cách mạng Đá mới là một thời kỳ thay đổi căn bản, trong đó loài người - vốn là những người săn bắt hái lượm - bắt đầu trồng cây và nuôi động vật để lấy thức ăn, cho phép kiểm soát nguồn cung cấp thực phẩm và tăng trưởng dân số lớn hơn. Ông tin rằng Cách mạng Đô thị phần lớn là do sự phát triển của luyện kim đồng, và trong một bài báo năm 1950 đã đề xuất mười đặc điểm mà ông tin là có mặt trong các thành phố cổ nhất: chúng lớn hơn các khu định cư trước đây, chúng chứa các chuyên gia thủ công toàn thời gian, thặng dư được thu gom và trao cho một vị thần hoặc vua, chúng chứng kiến kiến trúc hoành tráng, có sự phân bố không đồng đều của thặng dư xã hội, chữ viết được phát minh, khoa học phát triển, nghệ thuật tự nhiên phát triển, thương mại với các khu vực nước ngoài tăng lên, và tổ chức nhà nước dựa trên cư trú chứ không phải quan hệ họ hàng. Childe tin rằng Cách mạng Đô thị có một mặt tiêu cực, ở chỗ nó dẫn đến sự phân tầng xã hội thành các giai cấp và sự áp bức đa số bởi một tầng lớp quyền lực. Không phải tất cả các nhà khảo cổ học đều chấp nhận khuôn khổ của Childe về sự phát triển xã hội loài người như một loạt các "cuộc cách mạng" biến đổi; nhiều người tin rằng thuật ngữ "cách mạng" gây hiểu lầm vì quá trình phát triển nông nghiệp và đô thị là những biến đổi dần dần.

2.4. Ảnh hưởng đến khảo cổ học hậu thế

Thông qua công trình của mình, Childe đã đóng góp vào hai trong số các phong trào lý thuyết lớn trong khảo cổ học Anh-Mỹ phát triển trong những thập kỷ sau khi ông qua đời, chủ nghĩa quá trình và chủ nghĩa hậu quá trình. Trường phái đầu tiên xuất hiện vào cuối thập niên 1950, nhấn mạnh ý tưởng rằng khảo cổ học nên là một nhánh của nhân học, tìm kiếm việc khám phá các quy luật phổ quát về xã hội, và tin rằng khảo cổ học có thể xác định thông tin khách quan về quá khứ. Trường phái thứ hai xuất hiện như một phản ứng đối với chủ nghĩa quá trình vào cuối thập niên 1970, bác bỏ ý tưởng rằng khảo cổ học có thể tiếp cận thông tin khách quan về quá khứ và nhấn mạnh tính chủ quan của mọi diễn giải.

Nhà khảo cổ học quá trình Colin Renfrew đã mô tả Childe là "một trong những cha đẻ của tư tưởng quá trình" nhờ vào "sự phát triển các chủ đề kinh tế và xã hội trong tiền sử", một ý tưởng được Faulkner lặp lại. Bruce Trigger lập luận rằng công trình của Childe đã báo trước tư tưởng quá trình theo hai cách: bằng cách nhấn mạnh vai trò của sự thay đổi trong sự phát triển xã hội, và bằng cách tuân thủ một quan điểm duy vật nghiêm ngặt về quá khứ. Cả hai điều này đều xuất phát từ chủ nghĩa Marx của Childe. Mặc dù có mối liên hệ này, hầu hết các nhà quá trình Mỹ đã bỏ qua công trình của Childe, coi ông là một người theo chủ nghĩa đặc thù lịch sử không liên quan đến việc họ tìm kiếm các quy luật tổng quát về hành vi xã hội. Theo tư tưởng Marxist, Childe không đồng ý rằng những quy luật tổng quát như vậy tồn tại, tin rằng hành vi không phải là phổ quát mà được điều kiện hóa bởi các yếu tố kinh tế-xã hội. Peter Ucko, một trong những người kế nhiệm Childe làm giám đốc Viện Khảo cổ học, nhấn mạnh rằng Childe chấp nhận tính chủ quan của diễn giải khảo cổ học, một điều hoàn toàn trái ngược với sự nhấn mạnh của các nhà quá trình rằng diễn giải khảo cổ học có thể khách quan. Kết quả là, Trigger cho rằng Childe là "một nhà khảo cổ học hậu quá trình nguyên mẫu".

4.1. Đánh giá học thuật

Khi ông qua đời, Childe được đồng nghiệp Stuart Piggott ca ngợi là "nhà tiền sử học vĩ đại nhất ở Anh và có lẽ là trên thế giới". Nhà khảo cổ học Randall H. McGuire sau này mô tả ông là "có lẽ là nhà khảo cổ học nổi tiếng và được trích dẫn nhiều nhất trong thế kỷ 20", một ý tưởng được Bruce Trigger lặp lại, trong khi Barbara McNairn gọi ông là "một trong những nhân vật xuất sắc và có ảnh hưởng nhất trong ngành". Nhà khảo cổ học Andrew Sherratt mô tả Childe chiếm "một vị trí quan trọng trong lịch sử" khảo cổ học.

Sherratt cũng lưu ý rằng "sản lượng của Childe, theo bất kỳ tiêu chuẩn nào, là khổng lồ". Trong suốt sự nghiệp của mình, Childe đã xuất bản hơn hai mươi cuốn sách và khoảng 240 bài báo học thuật. Nhà khảo cổ học Brian Fagan mô tả các cuốn sách của ông là "những câu chuyện đơn giản, viết tốt" đã trở thành "kinh điển khảo cổ học từ những năm 1930 đến đầu những năm 1960". Đến năm 1956, ông được vinh danh là tác giả người Úc được dịch nhiều nhất trong lịch sử, với các cuốn sách của ông được xuất bản bằng các ngôn ngữ như tiếng Trung Quốc, tiếng Séc, tiếng Hà Lan, tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Hindi, tiếng Hungary, tiếng Ý, tiếng Nhật, tiếng Ba Lan, tiếng Nga, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Thụy Điển và tiếng Thổ Nhĩ Kỳ. Các nhà khảo cổ David Lewis-Williams và David Pearce coi Childe "có lẽ là nhà khảo cổ học được viết nhiều nhất" trong lịch sử, bình luận rằng các cuốn sách của ông vẫn là "tài liệu đọc bắt buộc" đối với những người trong ngành vào năm 2005. Tính đến năm 2024, Đại học Sydney đã đặt tên Trung tâm Vere Gordon Childe để vinh danh ông.

Gordon Childe (1958) chia sẻ: "Những đóng góp nguyên bản và hữu ích nhất mà tôi có thể đã thực hiện cho tiền sử chắc chắn không phải là những dữ liệu mới được giải cứu bằng cuộc khai quật rực rỡ từ lòng đất hay bằng nghiên cứu kiên nhẫn từ các tủ trưng bày bảo tàng bụi bặm, cũng không phải là các sơ đồ niên đại được thiết lập tốt hay các nền văn hóa mới được định nghĩa, mà là các khái niệm diễn giải và phương pháp giải thích."

Được biết đến như "người Tổng hợp Vĩ đại", Childe chủ yếu được tôn trọng vì đã phát triển một sự tổng hợp về tiền sử châu Âu và Cận Đông vào thời điểm mà hầu hết các nhà khảo cổ tập trung vào các địa điểm và trình tự khu vực. Kể từ khi ông qua đời, khuôn khổ này đã được sửa đổi nhiều sau khi phát hiện ra phương pháp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ, các diễn giải của ông đã "bị bác bỏ phần lớn", và nhiều kết luận của ông về châu Âu thời đồ đá mới và đồ đồng đã được tìm thấy là không chính xác. Bản thân Childe tin rằng đóng góp chính của ông cho khảo cổ học là trong các khuôn khổ diễn giải của mình, một phân tích được Alison Ravetz và Peter Gathercole ủng hộ. Theo Sherratt: "Giá trị lâu dài trong các diễn giải của ông là ở mức độ chi tiết hơn của bài viết, liên quan đến việc nhận biết các mô hình trong tài liệu ông mô tả. Chính những mô hình này tồn tại như những vấn đề kinh điển của tiền sử châu Âu, ngay cả khi những giải thích của ông về chúng được nhận ra là không phù hợp". Công trình lý thuyết của Childe phần lớn đã bị bỏ qua trong suốt cuộc đời ông, và vẫn bị lãng quên trong những thập kỷ sau khi ông qua đời, mặc dù nó sẽ trở lại vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000. Nó vẫn được biết đến nhiều nhất ở Mỹ Latinh, nơi chủ nghĩa Marx vẫn là một dòng lý thuyết cốt lõi trong giới khảo cổ học suốt cuối thế kỷ 20.

Mặc dù có ảnh hưởng toàn cầu, công trình của Childe lại ít được hiểu ở Hoa Kỳ, nơi công trình của ông về tiền sử châu Âu chưa bao giờ trở nên nổi tiếng. Kết quả là, ở Hoa Kỳ, ông đã nhầm lẫn có được danh tiếng là một chuyên gia Cận Đông và là người sáng lập Tân tiến hóa luận, cùng với Julian Steward và Leslie White, mặc dù cách tiếp cận của ông "tinh tế và sắc thái hơn" của họ. Steward đã nhiều lần xuyên tạc Childe là một người theo thuyết tiến hóa đơn tuyến trong các bài viết của mình, có lẽ là một phần trong nỗ lực phân biệt cách tiếp cận tiến hóa "đa tuyến" của chính mình với các ý tưởng của Marx và Engels. Ngược lại với sự bỏ bê và xuyên tạc này của Mỹ, Trigger tin rằng chính một nhà khảo cổ học Mỹ, Robert McCormick Adams, Jr., là người đã đóng góp nhiều nhất để phát triển "những ý tưởng sáng tạo nhất" của Childe sau khi ông qua đời. Childe cũng có một nhóm nhỏ các nhà khảo cổ học và nhân chủng học Mỹ theo ông vào những năm 1940, những người muốn đưa các ý tưởng duy vật và Marxist trở lại nghiên cứu của họ sau nhiều năm mà chủ nghĩa đặc thù Boasian đã thống trị ngành. Ở Hoa Kỳ, tên ông cũng được nhắc đến trong bộ phim bom tấn năm 2008 Indiana Jones và vương quốc sọ người.

4.2. Hình ảnh trong văn hóa đại chúng

Trong bộ phim nổi tiếng Indiana Jones và vương quốc sọ người (2008), nhân vật Indiana Jones được miêu tả là chịu ảnh hưởng từ Vere Gordon Childe, một cách gián tiếp ghi nhận tầm ảnh hưởng của ông đến cả học thuật và văn hóa đại chúng. Việc này cho thấy công trình của Childe, dù phức tạp về mặt học thuật, đã phần nào lan tỏa ra ngoài giới chuyên môn và chạm đến nhận thức của công chúng, dù có thể là thông qua một lăng kính giải trí.

4.3. Các hội nghị và ấn phẩm học thuật

Sau khi ông qua đời, một số bài báo đã được xuất bản để xem xét tác động của Childe đối với khảo cổ học. Năm 1980, cuốn Gordon Childe: Revolutions in Archaeology của Bruce Trigger xuất hiện, nghiên cứu những ảnh hưởng đã mở rộng tư tưởng khảo cổ học của Childe; cùng năm đó chứng kiến sự ra đời của cuốn The Method and Theory of V. Gordon Childe của Barbara McNairn, xem xét các cách tiếp cận phương pháp luận và lý thuyết của ông đối với khảo cổ học. Năm sau, Sally Green xuất bản cuốn Prehistorian: A Biography of V. Gordon Childe, trong đó bà mô tả ông là "học giả lỗi lạc và có ảnh hưởng nhất về tiền sử châu Âu trong thế kỷ 20". Peter Gathercole cho rằng công trình của Trigger, McNairn và Green là "cực kỳ quan trọng"; Tringham coi tất cả đó là một phần của phong trào "tìm hiểu Childe kỹ hơn".



Tháng 7 năm 1986, một hội thảo chuyên đề về công trình của Childe được tổ chức tại Thành phố México, đánh dấu kỷ niệm 50 năm ngày xuất bản cuốn Man Makes Himself. Tháng 9 năm 1990, Trung tâm Nghiên cứu Úc của Đại học Queensland đã tổ chức một hội nghị kỷ niệm trăm năm Childe tại Brisbane, với các bài thuyết trình xem xét cả công trình học thuật và xã hội chủ nghĩa của ông. Tháng 5 năm 1992, một hội nghị kỷ niệm trăm năm ngày sinh của ông được tổ chức tại Viện Khảo cổ học UCL ở London, đồng tài trợ bởi Viện và Hiệp hội Tiền sử học, cả hai tổ chức mà ông từng đứng đầu. Kỷ yếu hội nghị đã được xuất bản trong một tập san năm 1994 do David R. Harris, giám đốc Viện, biên tập, có tựa đề The Archaeology of V. Gordon Childe: Contemporary Perspectives. Harris nói cuốn sách tìm cách "chứng minh những phẩm chất năng động trong tư tưởng của Childe, sự rộng lớn và sâu sắc trong học thuật của ông, và sự liên quan liên tục của công trình của ông đối với các vấn đề đương đại trong khảo cổ học". Năm 1995, một tuyển tập hội nghị khác được xuất bản. Có tựa đề Childe and Australia: Archaeology, Politics and Ideas, nó được biên tập bởi Peter Gathercole, T. H. Irving và Gregory Melleuish. Các bài báo khác về chủ đề Childe xuất hiện trong những năm tiếp theo, xem xét các chủ đề như thư từ cá nhân của ông và nơi an nghỉ cuối cùng.