Sanmao

1.1. Sinh ra và Thời thơ ấu

Sanmao tên thật là Trần Mao-bình (陳懋平_{Chén Mào-píng}^Chinese), sinh ra tại Trùng Khánh, Trung Quốc. Cha bà là Trần Tư Khánh, một luật sư, và mẹ là Miêu Cẩm Lan. Bà có một người chị gái tên là Trần Thiên Tâm. Gia đình bà có nguồn gốc từ Chiết Giang, cụ thể là Định Hải (Dinghai), và là những tín đồ Kitô giáo sùng đạo. Sau Chiến tranh Trung-Nhật lần thứ hai, gia đình bà chuyển đến Nam Kinh. Khi Sanmao lên sáu tuổi, gia đình bà lại di cư đến Đài Loan do kết quả của Nội chiến Trung Quốc.

Ngay từ nhỏ, Sanmao đã bộc lộ niềm đam mê với văn học và đọc rất nhiều tác phẩm của các nhà văn từ khắp nơi trên thế giới, bao gồm Lỗ Tấn, Ba Kim, Băng Tâm, Lão Xá và Dư Đại Phù. Bà cũng đọc các tác phẩm kinh điển như Bá tước Monte Cristo, Don Quijote và Cuốn theo chiều gió. Khi mới 5 tuổi, bà đã đọc Hồng Lâu Mộng ngay trong giờ học ở trường. Khi được hỏi lớn lên muốn làm gì, bà nói rằng mình muốn kết hôn với một nghệ sĩ vĩ đại, đặc biệt là Pablo Picasso. Sanmao thường xuyên trốn học để đọc sách và đôi khi tranh cãi với giáo viên. Có lần, bà bày tỏ mong muốn trở thành người lái xe thu gom rác, nhưng giáo viên của bà đã không đồng tình.

1.2. Giáo dục

Trong những năm học cấp hai, điểm số của Sanmao, đặc biệt là môn toán, bị ảnh hưởng nghiêm trọng do bà quá mải mê đọc sách. Sau một sự cố khi một giáo viên vẽ những vòng tròn đen quanh mắt bà và làm bà bẽ mặt trước lớp, Sanmao đã bỏ học. Cha bà đã tự dạy bà tiếng Anh và văn học cổ điển tại nhà, đồng thời thuê gia sư để dạy bà piano và hội họa.

Năm 1965, Sanmao bắt đầu học triết học tại Đại học Văn hóa Trung Quốc ở Đài Loan, với mục tiêu "tìm kiếm giải pháp cho những vấn đề trong cuộc sống". Bà tốt nghiệp khoa Triết học vào năm 1969. Sau khi mối tình đầu kết thúc, bà chuyển đến Madrid, Tây Ban Nha vào năm 20 tuổi và bắt đầu học tại Đại học Complutense Madrid. Sau đó, bà chuyển đến Đức, nơi bà học tiếng Đức một cách chuyên sâu, đôi khi lên đến 16 giờ mỗi ngày. Trong vòng chín tháng, bà đã đạt được chứng chỉ để dạy tiếng Đức và bắt đầu học gốm sứ. Bà cũng từng làm việc tại một thư viện luật ở Illinois, Hoa Kỳ.

1.3. Bút danh và Nguồn gốc tên gọi

Bút danh của bà là Sanmao (三毛_Sānmáo^Chinese). Tên thật của bà là Trần Mao-bình (陳懋平_{Chén Mào-píng}^Chinese), và sau này bà đã hợp pháp đổi tên thành Trần Bình (陳平_{Chén Píng}^Chinese). Trong tiếng Anh, bà còn được biết đến với tên Echo hoặc Echo Chan, tên đầu tiên bà sử dụng bằng chữ Latinh, được lấy cảm hứng từ nữ thần Echo trong thần thoại Hy Lạp. Ngay từ nhỏ, Sanmao đã được cho là tránh viết chữ "Mao" (懋) vì nó quá phức tạp.

Về nguồn gốc của bút danh "Sanmao", có nhiều giả thuyết khác nhau:

• Một giả thuyết cho rằng bút danh này được lấy từ nhân vật chính trong tác phẩm truyện tranh nổi tiếng Sanmao của Trương Lạc Bình.
• Một giả thuyết khác cho rằng nó có nguồn gốc từ Kinh Dịch.
• Ngoài ra, còn có ý kiến cho rằng "Sanmao" có nghĩa là "chỉ đáng giá 3 Tân Đài tệ" (3 mao qian).

2.1. Kinh nghiệm ở nước ngoài và Khởi đầu sự nghiệp viết

Năm 1962, ở tuổi 19, Sanmao đã xuất bản bài tiểu luận đầu tiên của mình. Sau khi học triết học tại Đại học Văn hóa Trung Quốc, bà có một mối tình nhưng sau đó cảm thấy "vỡ mộng với tình yêu". Bà chuyển đến Madrid, Tây Ban Nha ở tuổi 20 để học tại Đại học Complutense Madrid. Tại đây, bà gặp kỹ sư hàng hải người Tây Ban Nha José María Quero y Ruíz, người mà sau này bà sẽ kết hôn.

Sau đó, Sanmao chuyển đến Đức, nơi bà học tiếng Đức chuyên sâu và đạt được bằng cấp để dạy tiếng Đức trong vòng chín tháng, sau đó bà học gốm sứ. Ở tuổi 26, Sanmao trở về Đài Loan. Bà đã đính hôn với một giáo viên người Đức, nhưng anh ta qua đời vì một cơn đau tim trước khi họ có thể kết hôn. Để vượt qua cú sốc này, Sanmao trở lại Madrid và bắt đầu dạy tiếng Anh tại một trường tiểu học. Tại đây, bà đã nối lại mối quan hệ với Ruíz và kết hôn với ông vào năm 1973, tại vùng Tây Sahara thuộc Tây Ban Nha khi đó còn nằm dưới sự kiểm soát của Tây Ban Nha.

Những trải nghiệm của bà khi sống ở Tây Sahara cùng José đã trở thành cảm hứng cho tác phẩm tự truyện The Stories of the Sahara (Câu chuyện Sahara), xuất bản năm 1976. Cuốn sách này, vừa là một cuốn du ký vừa là một cuốn hồi ký, đã giúp Sanmao khẳng định vị trí của mình như một nhà văn tự truyện với giọng văn và góc nhìn độc đáo. Sau thành công vang dội của cuốn sách tại Đài Loan, Hồng Kông và Trung Quốc, những bài viết đầu tay của bà đã được tập hợp lại dưới tựa đề Gone With the Rainy Season (Mùa mưa không trở lại). Bà tiếp tục sáng tác, và những trải nghiệm của bà ở Tây Sahara và Quần đảo Canary đã được xuất bản trong nhiều cuốn sách khác.

2.2. Các tác phẩm chính

Từ năm 1976 cho đến khi qua đời vào năm 1991, Sanmao đã xuất bản hơn 20 cuốn sách. Các tác phẩm của bà chủ yếu xoay quanh những trải nghiệm của chính bà khi học tập và sinh sống ở nước ngoài. Chúng được đón nhận nồng nhiệt không chỉ ở Đài Loan mà còn ở Hồng Kông và Trung Quốc, và vẫn giữ được sự phổ biến cho đến ngày nay.

Tác phẩm đầu tay của bà, The Stories of the Sahara (Câu chuyện Sahara), xuất bản năm 1976, đã miêu tả cuộc sống tân hôn kỳ lạ của bà ở Sa mạc Sahara một cách chân thực và hài hước, ngay lập tức nhận được sự yêu mến nồng nhiệt. Thành công này đã khuyến khích Sanmao bắt đầu sự nghiệp viết lách một cách nghiêm túc, và bà đã sáng tác nhiều tác phẩm dựa trên những trải nghiệm độc đáo của mình.

Các tác phẩm tiêu biểu khác của Sanmao bao gồm:

• Gone With the Rainy Season (雨季不再來_{Yǔjì bù zài lái}^Chinese) - tập hợp các bài viết đầu tay.
• The Weeping Camel (哭泣的駱駝_{Kūqì de luòtuó}^Chinese)
• Scarecrow's Manuscript (稻草人的手記_{Dàocǎo rén de shǒujì}^Chinese)
• I Send You a Horse (送你一匹馬_{Sòng nǐ yī pǐ mǎ}^Chinese)
• Gentle Night (溫柔的夜_{Wēnróu de yè}^Chinese)
• Flowers Fall in Dreams (夢裡花落知多少_{Mèng lǐ huā luò zhī duōshǎo}^Chinese)
• My Treasure (我的寶貝_{Wǒ de bǎobèi}^Chinese)
• My Happy Paradise (我的快樂天堂_{Wǒ de kuàilè tiāntáng}^Chinese)
• The Back View (背影_Bèiyǐng^Chinese)
• School Troubles (鬧學記_{Nào xué jì}^Chinese)
• Lily of the Plateau (高原的百合花_{Gāoyuán de bǎihéhuā}^Chinese)
• Heart-to-Heart Talk (談心_Tánxīn^Chinese)

Khả năng kết nối cảm xúc và chia sẻ kinh nghiệm sống đã góp phần lớn vào sự nổi tiếng của bà.

2.3. Hoạt động Dịch thuật

Ngoài sáng tác, Sanmao còn tham gia vào hoạt động dịch thuật. Bà đã dịch bộ truyện tranh Mafalda nổi tiếng của Argentina từ tiếng Tây Ban Nha sang tiếng Trung.

2.4. Hoạt động Giảng dạy và Thuyết trình

Từ năm 1981 đến 1984, Sanmao đã giảng dạy và thuyết trình tại trường cũ của mình, Đại học Văn hóa Trung Quốc, ở Đài Loan. Sau năm 1984, bà quyết định dành toàn bộ thời gian cho việc viết lách. Bà tiếp tục các hoạt động thuyết trình và tương tác với công chúng với tư cách là một nhà văn.

3.1. Hôn nhân và Chồng

Sanmao gặp José María Quero y Ruíz, một kỹ sư hàng hải người Tây Ban Nha, khi bà đang học ở Madrid. Sau khi trở về Madrid từ Đài Loan (sau cái chết của vị hôn phu người Đức), bà đã nối lại mối quan hệ với Ruíz. Họ kết hôn vào năm 1973 tại vùng Tây Sahara thuộc Tây Ban Nha.

Vào ngày 30 tháng 9 năm 1979, José qua đời trong một tai nạn lặn biển. Sự ra đi của ông là một cú sốc lớn đối với Sanmao. Năm 1980, bà trở về Đài Loan. Vào tháng 11 năm 1981, bà đã đi du lịch đến Trung và Nam Mỹ theo yêu cầu của các nhà xuất bản Đài Loan. Những trải nghiệm này đã được ghi lại trong các tác phẩm sau này của bà.

4.1. Tự sát và Nguyên nhân

Vào ngày 4 tháng 1 năm 1991, ở tuổi 47, Sanmao đã tự sát tại Bệnh viện Đa khoa Cựu chiến binh Đài Bắc ở Đài Bắc bằng cách treo cổ bằng một đôi tất lụa.

Cái chết đột ngột của bà đã gây sốc cho nhiều độc giả và kéo theo những biểu hiện đau buồn công khai trên khắp thế giới nói tiếng Trung. Có nhiều suy đoán về lý do bà tự sát:

• Nỗi sợ hãi về căn bệnh ung thư (cụ thể là tăng sản nội mạc tử cung, căn bệnh mà bà phải nhập viện điều trị).
• Sự thất vọng vì mất Giải Kim Mã cho kịch bản phim Hồng Trần, một thất bại mà bà đã đón nhận rất tệ.
• Trầm cảm sau cái chết của chồng 12 năm trước đó.

Một số người hâm mộ, đặc biệt là Trương Cẩm Nhiên, đã tuyên bố rằng cái chết của bà là một vụ giết người. Sanmao được chôn cất tại Nghĩa trang Chin Pao San.

5.1. Thành tựu Văn học và Sự nổi tiếng đại chúng

Các tác phẩm của Sanmao được ca ngợi vì sức sống bền bỉ qua nhiều thế hệ, truyền cảm hứng cho những phụ nữ trẻ Đài Loan và Trung Quốc khao khát sự độc lập khỏi các chuẩn mực văn hóa bảo thủ. Bà được mệnh danh là "người du mục" đã sống một cuộc đời đầy nhiệt huyết để theo đuổi ước mơ của mình. Cho đến nay, bà vẫn là một hình tượng được độc giả Trung Quốc ngưỡng mộ và khao khát.

Trong một cuộc khảo sát năm 2007 về "100 tác giả Trung Quốc hiện đại được yêu thích nhất", Sanmao đứng thứ 6, sau Lỗ Tấn, Tào Tuyết Cần, Ba Kim, Kim Dung và Lý Bạch. Nhà xuất bản Crown Culture ở Đài Loan đã xuất bản bộ toàn tập 27 cuốn các tác phẩm của Sanmao.

5.2. Đánh giá và Tưởng niệm sau khi qua đời

Vào ngày 26 tháng 3 năm 2019, Google đã kỷ niệm Sanmao bằng một Google Doodle nhân dịp sinh nhật lần thứ 76 của bà. Năm 2019, Sanmao được vinh danh trong chuyên mục cáo phó "Overlooked" của báo The New York Times, dành cho những nhân vật đáng chú ý nhưng chưa được công nhận đầy đủ, nhờ cuốn sách The Stories of the Sahara. Các ấn bản tiếng Anh của The Stories of the Sahara đã được xuất bản sau khi bà qua đời bởi Bloomsbury Publishing, theo thỏa thuận với Crown Culture.

5.3. Phê bình và Tranh cãi

Những suy đoán xung quanh nguyên nhân cái chết của bà (nỗi sợ ung thư, thất bại tại Giải Kim Mã, trầm cảm sau cái chết của chồng) và những tuyên bố về vụ giết người (bởi Trương Cẩm Nhiên) là những khía cạnh gây tranh cãi liên quan đến cuộc đời bà. Cuộc sống và những lựa chọn khác thường của bà, dù truyền cảm hứng, đôi khi cũng gây ra những lời phê bình hoặc hiểu lầm từ một số người.