1. Tiểu sử
Nathan Sivin có một cuộc đời học thuật phong phú, dành phần lớn thời gian cho việc nghiên cứu và giảng dạy về văn hóa Trung Quốc và lịch sử khoa học.
1.1. Thời thơ ấu và bối cảnh
Nathan Sivin sinh ngày 11 tháng 5 năm 1931 tại Philadelphia, Hoa Kỳ. Thông tin chi tiết về thời thơ ấu của ông không được công bố rộng rãi, nhưng ông đã trải qua quá trình giáo dục ban đầu và phát triển niềm đam mê với khoa học và lịch sử.
1.2. Giáo dục
Từ năm 1954 đến năm 1956, Sivin theo học chương trình tiếng Trung kéo dài 18 tháng tại Học viện Ngôn ngữ Lục quân Hoa Kỳ (nay là Viện Ngôn ngữ Quốc phòng). Năm 1958, ông nhận bằng Cử nhân Khoa học về nhân văn với chuyên ngành phụ là hóa học tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT).
Ông tiếp tục theo học tại Đại học Harvard, nơi ông nhận bằng Thạc sĩ Nghệ thuật (A.M.) về lịch sử khoa học vào năm 1960 và bằng Tiến sĩ (Ph.D.) cùng chuyên ngành vào năm 1966. Ban đầu, ông chuyên về hóa học, nhưng tại MIT, ông đã chuyển trọng tâm nghiên cứu sang lịch sử và triết học khoa học. Luận án tiến sĩ của ông là một nghiên cứu về tác phẩm Thái Thanh Đan Kinh Yếu Quyết của Tôn Tư Mạc. Sau đó, ông còn mở rộng kiến thức sang các lĩnh vực như nhân học, xã hội học, thiên văn học và y học. Ông cũng nhận bằng Thạc sĩ Nghệ thuật danh dự tại Đại học Pennsylvania.
1.3. Sự nghiệp
Sự nghiệp giảng dạy của Nathan Sivin bắt đầu vào năm 1966 tại Viện Công nghệ Massachusetts, nơi ông giữ chức trợ lý giáo sư nhân văn. Ông được thăng chức phó giáo sư vào năm 1969 và giáo sư vào năm 1972. Năm 1977, ông chuyển đến Đại học Pennsylvania với tư cách là giáo sư văn hóa Trung Quốc và lịch sử khoa học, và ông tiếp tục công tác tại đây cho đến khi nghỉ hưu vào năm 2006. Trong số các học trò của ông tại Đại học Pennsylvania có Benjamin Elman.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Sivin đã nhiều lần đi du học và nghiên cứu ở nước ngoài. Từ tháng 10 năm 1961 đến tháng 8 năm 1962, ông học tiếng Trung và triết học tại Đài Bắc, Đài Loan. Từ tháng 8 năm 1962 đến tháng 3 năm 1963, ông nghiên cứu lịch sử thuật giả kim Trung Quốc tại Singapore và giảng bài khách mời tại đây. Từ những năm 1960 đến những năm 1980, ông thường xuyên đến Kyoto, Nhật Bản, nơi ông làm giáo sư thỉnh giảng, nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Nhân văn, và nghiên cứu thiên văn học Trung Quốc, thuật giả kim và y học. Từ năm 1974 đến năm 2000, ông đã thực hiện nhiều chuyến đi đến Cambridge, Anh, để nghiên cứu thiên văn học Trung Quốc, thăm Gonville và Caius College, Viện Nghiên cứu Needham và St. John's College. Từ cuối những năm 1970 đến cuối những năm 1990, ông đã đi nhiều lần đến Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Tháng 9 năm 1979, ông giảng bài tại các buổi hội thảo ở École Pratique des Hautes Études ở Paris, Pháp, và tại Sinologisches Seminar thuộc Đại học Würzburg ở Đức vào năm 1981.
1.4. Đời sống cá nhân
Vợ của Nathan Sivin là nghệ sĩ Carole Delmore Sivin, người đã qua đời vào năm 2020. Trong nhiều năm, họ sống ở Chestnut Hill, Pennsylvania, thuộc Philadelphia.
2. Hoạt động và Nghiên cứu Học thuật
Nathan Sivin được biết đến với những đóng góp sâu rộng trong nhiều lĩnh vực học thuật, đặc biệt là về lịch sử khoa học và văn hóa Trung Quốc.
2.1. Lĩnh vực nghiên cứu chính
Các lĩnh vực nghiên cứu và trọng tâm chính trong sự nghiệp và các ấn phẩm của Nathan Sivin bao gồm lịch sử khoa học và công nghệ ở Trung Quốc, y học cổ truyền Trung Quốc, triết học Trung Quốc và tín ngưỡng tôn giáo Trung Quốc. Ông được coi là một nhân vật chủ chốt trong việc phát triển nghiên cứu học thuật về các chủ đề này ở phương Tây.
2.2. Hoạt động và Giao lưu Quốc tế
Nathan Sivin đã thực hiện nhiều chuyến đi nước ngoài để học tập và nghiên cứu, tham gia vào các hội nghị quốc tế và hợp tác với các học giả nổi tiếng. Ông đã hợp tác với các học giả hàng đầu như G.E.R. Lloyd, A.C. Graham và Joseph Needham. Ngoài ra, ông còn có công trong việc bồi dưỡng các học giả trẻ. Ông đã có hơn 200 bài giảng trên khắp Châu Âu, Châu Á, Úc và Bắc Mỹ.
2.3. Năng lực Ngôn ngữ
Nathan Sivin có khả năng sử dụng nhiều ngôn ngữ nước ngoài, bao gồm tiếng Quan thoại, tiếng Nhật, tiếng Đức và tiếng Pháp. Năng lực ngôn ngữ này đã tạo điều kiện thuận lợi cho ông trong việc tiếp cận các tài liệu gốc và giao lưu học thuật quốc tế, góp phần quan trọng vào sự thành công trong nghiên cứu của ông.
2.4. Hoạt động trong các Tổ chức Học thuật
Trong suốt sự nghiệp của mình, Nathan Sivin là thành viên được bầu của nhiều hiệp hội và ủy ban học thuật. Điều này bao gồm Hiệp hội Nghiên cứu Tôn giáo Hoa Kỳ, Hiệp hội Philomathean, Viện Hàn lâm Quốc tế Lịch sử Khoa học, Hiệp hội Nghiên cứu Đường, và nhiều tổ chức khác. Ông cũng từng là chủ tịch của câu lạc bộ văn học Philadelphia, Franklin Inn Club, từ năm 1996 đến năm 1998.
3. Tác phẩm và Thành tựu Chính
Nathan Sivin đã có một sự nghiệp viết lách và nghiên cứu đồ sộ, với nhiều tác phẩm và ấn phẩm quan trọng đã định hình lĩnh vực lịch sử khoa học Trung Quốc.
3.1. Tác phẩm và Ấn phẩm Chính
Theo thống kê từ OCLC/WorldCat, các bài viết của và về Nathan Sivin bao gồm khoảng 50 tác phẩm trong hơn 80 ấn phẩm bằng 7 ngôn ngữ và hơn 4.000 thư viện lưu trữ.
Ông đã đóng góp vào bộ sách Khoa học và Văn minh ở Trung Quốc của Joseph Needham:
- Năm 1980, ông là đồng tác giả của Tập 5, Phần 4, Khám phá Hóa học, trong đó ông viết một phần về nền tảng lý thuyết của thuật giả kim phòng thí nghiệm.
- Năm 2000, ông là biên tập viên và viết lời giới thiệu cho Tập 6, Phần 6, Y học.
Các tác phẩm và ấn phẩm chính khác của ông bao gồm:
- 1968. Chinese Alchemy: Preliminary Studies. (Thuật giả kim Trung Quốc: Các nghiên cứu sơ bộ.)
- 1969. Cosmos and Computation in Early Chinese Mathematical Astronomy. (Vũ trụ và tính toán trong thiên văn học toán học Trung Quốc thời kỳ đầu.)
- 1973. Chinese Science: Explorations of an Ancient Tradition. (Khoa học Trung Quốc: Khám phá một truyền thống cổ đại.) (Đồng biên tập với Shigeru Nakayama)
- 1977. Science and Technology in East Asia. (Khoa học và Công nghệ ở Đông Á.) (Tuyển chọn và biên tập các bài báo từ tạp chí Isis từ năm 1913-1975)
- 1979. Astronomy in Contemporary China. (Thiên văn học ở Trung Quốc đương đại.) (Đồng tác giả với mười thành viên của Phái đoàn Thiên văn học Hoa Kỳ)
- 1984. Chūgoku no Kopernikusu (Copernicus in China). (Copernicus ở Trung Quốc.) (Tuyển tập các bài tiểu luận của N.S. được dịch sang tiếng Nhật)
- 1985. Chūgoku no renkinjutsu to ijutsu (Chinese alchemy and medicine). (Thuật giả kim và y học Trung Quốc.) (Tuyển tập các bài tiểu luận của N.S. được dịch sang tiếng Nhật)
- 1987. Traditional Medicine in Contemporary China. (Y học cổ truyền ở Trung Quốc đương đại.) (Bản dịch một phần của Đề cương Y học Trung Quốc sửa đổi (1972) với một nghiên cứu giới thiệu về sự thay đổi trong y học hiện đại và cổ đại.)
- 1988. Contemporary Atlas of China. (Tập bản đồ Trung Quốc đương đại.) (Biên tập tư vấn)
- 1989. Science and Medicine in Twentieth-Century China: Research and Education. (Khoa học và Y học ở Trung Quốc thế kỷ XX: Nghiên cứu và Giáo dục.) (Đồng biên tập)
- 1995. Science in Ancient China. Researches and Reflections. (Khoa học ở Trung Quốc cổ đại. Nghiên cứu và suy ngẫm.) (Tuyển tập các nghiên cứu)
- 1995. Medicine, Philosophy and Religion in Ancient China. Researches and Reflections. (Y học, Triết học và Tôn giáo ở Trung Quốc cổ đại. Nghiên cứu và suy ngẫm.) (Tuyển tập các nghiên cứu)
- 1996. History of Humanity. Scientific and Cultural Development. Vol. III. From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD. (Lịch sử Nhân loại. Phát triển Khoa học và Văn hóa. Tập III. Từ thế kỷ thứ VII TCN đến thế kỷ thứ VII CN.) (Đóng góp tích hợp về khoa học, y học và công nghệ.)
- 2002. The Way and the Word. Science and Medicine in Early Greece and China. (Con đường và Lời nói. Khoa học và Y học ở Hy Lạp và Trung Quốc cổ đại.) (Đồng tác giả với Sir Geoffrey Lloyd.)
- 2005. "A Multi-dimensional Approach to Research on Ancient Science". (Một cách tiếp cận đa chiều để nghiên cứu khoa học cổ đại.)
- 2008. Granting the Seasons: The Chinese Astronomical Reform of 1280, With a Study of Its Many Dimensions and A Translation of Its Records. (Ban hành các mùa: Cải cách thiên văn Trung Quốc năm 1280, với một nghiên cứu về nhiều khía cạnh của nó và bản dịch các ghi chép của nó.)
3.2. Giải thưởng và Vinh danh
Năm 1977, Nathan Sivin được bầu vào Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Hoa Kỳ.
Năm 2010, tác phẩm Granting the Seasons: The Chinese Astronomical Reform of 1280 của ông là tác phẩm đầu tiên nhận được Giải thưởng Sách Osterbrock, do Hiệp hội Thiên văn học Hoa Kỳ trao tặng. Ông từng chia sẻ với ủy ban giải thưởng rằng: "Tôi không phải là nhà sử học thiên văn học, mà là một nhà tổng quát đã nghiên cứu tất cả các ngành khoa học Trung Quốc và mọi thời kỳ trong lịch sử Trung Quốc." Ông bắt đầu thực hiện dự án này vào những năm 1970 và rất ấn tượng rằng quy mô lớn và nguồn tài trợ hào phóng từ chính phủ Trung Quốc thế kỷ XIII là điều đáng chú ý so với sự hỗ trợ hạn chế cho thiên văn học toán học ở Châu Âu trước thời hiện đại.
3.3. Nghiên cứu Đang Tiến hành
Trong những năm cuối đời, Nathan Sivin đang thực hiện một số dự án, bao gồm một cuốn tiểu sử về nhà khoa học bách khoa Thẩm Hoạt thời nhà Tống và bản dịch sang tiếng Anh một luận thuyết lịch pháp thời nhà Nguyên được xuất bản năm 1279 SCN, có tên là Thụ Thời (một dấu ấn của thiên văn học toán học Trung Quốc).
4. Đánh giá và Ảnh hưởng
Nathan Sivin được giới học thuật đánh giá cao về những đóng góp của ông trong việc nghiên cứu lịch sử khoa học Trung Quốc, cũng như ảnh hưởng lâu dài của ông đối với lĩnh vực này.
4.1. Đánh giá của Giới Học thuật
Nathan Sivin đã hợp tác với nhiều học giả nổi tiếng như G.E.R. Lloyd, A.C. Graham và Joseph Needham, đồng thời có công trong việc bồi dưỡng các học giả trẻ. Ông đã giảng dạy Benjamin Elman, một học giả nổi tiếng khác về lịch sử Trung Quốc.
Vào năm 2009, một tập san vinh danh ông mang tên Star Gazing, Firephasing, And Healing In China: Essays In Honor Of Nathan Sivin đã được xuất bản, bao gồm các bài tiểu luận của nhiều học giả uy tín như Anthony C. Yu, Roger T. Ames, G.E.R. Lloyd, Michael Nylan, John S. Major, Sarah A. Queen và Marta E. Hanson. Điều này cho thấy tầm ảnh hưởng và sự kính trọng mà ông nhận được từ các đồng nghiệp trong giới học thuật.
4.2. Ảnh hưởng Lâu dài
Các công trình nghiên cứu của Nathan Sivin, đặc biệt là về thiên văn học và y học Trung Quốc, đã có ảnh hưởng sâu rộng đến các thế hệ học giả sau này. Nghiên cứu của ông về Granting the Seasons đã làm nổi bật sự hỗ trợ đáng kể của chính phủ Trung Quốc thế kỷ XIII đối với thiên văn học toán học, một khía cạnh ít được biết đến so với lịch sử khoa học phương Tây. Ông đã giúp định hình cách thức nghiên cứu và hiểu biết về lịch sử khoa học và công nghệ Trung Quốc ở phương Tây, khuyến khích một cách tiếp cận đa chiều và toàn diện.
5. Qua đời
Nathan Sivin qua đời vào ngày 24 tháng 6 năm 2022, hưởng thọ 91 tuổi.