Estonia

3.1. Thời tiền sử

Khu định cư lâu đời nhất được biết đến ở Estonia là khu định cư Pulli; theo phương pháp định tuổi bằng cacbon-14, nó đã được định cư khoảng 11.000 năm trước. Sự cư trú sớm nhất của con người trong thời đại đồ đá giữa gắn liền với văn hóa Kunda. Vào khoảng năm 5300 trước Công nguyên, đồ gốm xuất hiện trong thời đại đồ đá mới, được biết đến với tên gọi văn hóa Narva. Tiếp theo đó là văn hóa đồ gốm lược vào khoảng năm 3900 trước Công nguyên, mang đến nền nông nghiệp sơ khai và nghệ thuật tôn giáo tinh xảo. Bắt đầu từ khoảng năm 2800 trước Công nguyên, văn hóa đồ gốm dây xuất hiện; bao gồm các hoạt động mới như canh tác sơ khai và chăn nuôi gia súc. Văn hóa đồ gốm lược và văn hóa đồ gốm dây cùng tồn tại ở Estonia trong một thiên niên kỷ, trước khi cuối cùng hòa trộn thành một nền văn hóa Estonia thời đại đồ đồng. Các ước tính khảo cổ cho thấy dân số trong lãnh thổ Estonia ở mức khiêm tốn, với khoảng 6.000 người vào năm 3900 trước Công nguyên, tăng lên khoảng 10.000 người vào năm 2000 trước Công nguyên.

Thời đại đồ đồng chứng kiến sự thành lập của các khu định cư đồi pháo đài đầu tiên. Hiện tượng Seima-Turbino đã mang những đồ tạo tác bằng đồng đầu tiên đến khu vực và thường được liên kết với sự phát triển của các ngôn ngữ Phần Lan-Ugria. Quá trình chuyển đổi từ săn bắt-đánh cá sang định cư dựa trên trang trại đơn lẻ bắt đầu vào khoảng năm 1000 trước Công nguyên, và hoàn thành vào đầu thời đại đồ sắt khoảng năm 500 trước Công nguyên. Số lượng lớn các đồ vật bằng đồng cho thấy sự tồn tại của mối giao lưu tích cực với các bộ lạc Scandinavia và German. Đến cuối thời đại đồ đồng, việc sản xuất đồ tạo tác bằng đồng tại địa phương đã bắt đầu.

Trong Thời đại đồ sắt, dân số tăng trưởng. Việc sản xuất sắt tại địa phương bắt đầu vào khoảng năm 200 trước Công nguyên. Trong những thế kỷ đầu sau Công nguyên, Bắc Estonia, đặc biệt là vùng ven biển Virumaa, nổi lên như một trung tâm văn hóa. Giai đoạn này chứng kiến một dòng người định cư Bắc Estonia tràn vào khu vực biển Baltic thưa dân. Sự bành trướng văn hóa và ngôn ngữ này bắt nguồn từ Bắc Estonia cũng đã khai sinh ra tiếng Phần Lan lân cận và tiếp tục cho đến đầu thiên niên kỷ thứ 2 sau Công nguyên khi sự xâm lấn của các bộ lạc Balt và Slav đã hạn chế phạm vi của các nền văn hóa Phần Lan.

Các mối quan hệ thương mại trong khu vực biển Baltic phát triển và mở rộng. Trong giai đoạn này, Bắc Estonia đã phát triển các mối liên kết ngày càng vững chắc với các khu vực phía nam và đông nam biển Baltic, đặc biệt là với các bộ lạc liên quan đến văn hóa Wielbark và văn hóa Dollkeim-Kovrovo. Các nguồn tài liệu lịch sử xác định những người này là người Goth và người Aesti. Có một số suy đoán rằng tên Estonia có thể bắt nguồn từ các bộ lạc Aesti. Vào thế kỷ thứ 4, nhà cai trị người Goth Ermanaric tuyên bố đã chinh phục các lãnh thổ tương ứng với Estonia, nhưng không có bằng chứng khảo cổ nào ủng hộ điều này. Tiểu Băng hà Cổ đại Hậu kỳ thể hiện rõ ràng trong hồ sơ khảo cổ, với sự sụt giảm mạnh về số lượng địa điểm và các phát hiện mộ táng, cho thấy sự suy giảm dân số nghiêm trọng và phục hồi chậm chạp.

3.2. Thời đại Viking và các nhà nước bộ lạc cổ đại

Bờ biển Bắc Estonia có vị trí chiến lược trên tuyến đường từ người Varangia đến người Hy Lạp, biến Estonia thành một trung tâm thương mại đồng thời là mục tiêu và điểm xuất phát của nhiều cuộc đột kích. Người Estonia ven biển, đặc biệt là người Oeselia từ Saaremaa, đã tiếp nhận lối sống của người Viking. Nhiều saga Scandinavia đề cập đến các cuộc đối đầu lớn với người Estonia, đáng chú ý là vào đầu thế kỷ thứ 7 khi "người Viking Estonia" đánh bại và giết chết Ingvar Harra, vua của người Thụy Điển. Các cuộc chôn cất tàu Salme có niên đại từ giữa thế kỷ thứ 8 được cho là điểm khởi đầu khả dĩ cho Thời đại Viking ở châu Âu.

Trong các nguồn tài liệu Đông Slav, người Estonia và các bộ lạc Phần Lan có quan hệ gần gũi khác được gọi là người Chud. Năm 862, người Chud đã tham gia vào việc thành lập nhà Rurik ở Novgorod, dần dần mất ảnh hưởng vào tay người Slav Novgorod di cư đến khu vực này, mở rộng về phía tây. Rus' Kiev đã cố gắng chinh phục Estonia vào thế kỷ 11, với việc Yaroslav Thông thái chiếm được Tartu vào khoảng năm 1030. Cứ điểm này tồn tại cho đến năm 1061 khi một bộ lạc Estonia, người Sosol, phá hủy nó. Năm 1187, người Estonia, người Curonia và người Karelia đã cướp phá Sigtuna, một thành phố lớn của Thụy Điển vào thời điểm đó.

Vào những thế kỷ đầu sau Công nguyên, các đơn vị hành chính và chính trị đầu tiên của Estonia bắt đầu hình thành. Các đơn vị chính là giáo xứ (tiếng Estonia: kihelkond) và hạt (tiếng Estonia: maakond), hạt thường bao gồm nhiều giáo xứ. Các giáo xứ thường được cai quản bởi các quý tộc địa phương được gọi là vua (tiếng Estonia: kuningas). Estonia cổ đại có một tầng lớp chiến binh chuyên nghiệp trong khi sự giàu có và uy tín của giới quý tộc dựa trên thương mại quốc tế. Các giáo xứ thường tập trung xung quanh các đồi pháo đài, mặc dù đôi khi có nhiều pháo đài trong một giáo xứ. Đến thế kỷ 13, Estonia được chia thành tám hạt chính - Harjumaa, Järvamaa, Läänemaa, Revala, Saaremaa, Sakala, Ugandi, và Virumaa - cũng như một số hạt nhỏ hơn, chỉ có một giáo xứ. Các hạt này hoạt động như những thực thể độc lập và chỉ thành lập các liên minh lỏng lẻo để phòng thủ chống lại các mối đe dọa từ bên ngoài.

Văn hóa của Estonia trong giai đoạn này được chia thành hai khu vực chính. Các khu vực ven biển phía bắc và phía tây duy trì mối liên kết chặt chẽ với Scandinavia và Phần Lan, trong khi vùng nội địa phía nam có mối quan hệ chặt chẽ hơn với người Balt và thân vương quốc Pskov. Cảnh quan Estonia rải rác với nhiều đồi pháo đài, và bằng chứng về các địa điểm cảng cổ đã được tìm thấy dọc theo bờ biển Saaremaa. Trong Thời đại Viking, Estonia là một khu vực thương mại năng động, với các mặt hàng xuất khẩu như sắt, lông thú và mật ong. Hàng nhập khẩu bao gồm các mặt hàng xa xỉ như lụa, đồ trang sức, thủy tinh và kiếm Ulfberht. Các địa điểm chôn cất của người Estonia từ thời đại này thường chứa các ngôi mộ cá nhân và tập thể, với các hiện vật như vũ khí và đồ trang sức phản ánh văn hóa vật chất chung của Scandinavia và Bắc Âu.

Niềm tin tâm linh và tôn giáo của người Estonia thời trung cổ trước khi họ bị Kitô giáo hóa vẫn là một chủ đề được quan tâm và tranh luận trong lịch sử. Tín ngưỡng Estonia bắt nguồn sâu sắc từ các truyền thống thuyết vật linh, với các thầy pháp (nõid) và thầy bói nổi tiếng ở nước ngoài, như được ghi nhận bởi các nguồn như Adam của Bremen và Biên niên sử Novgorod thứ nhất. Biên niên sử Henry của Livonia đề cập đến Tharapita là một vị thần tối cao được thờ phụng bởi những người dân đảo Saaremaa. Các khu rừng thiêng, đặc biệt là những khu rừng sồi, đóng một vai trò quan trọng trong các thực hành thờ cúng ngoại giáo. Kitô giáo - cả Công giáo Tây phương và Chính thống giáo Đông phương - bắt đầu được các thương nhân và nhà truyền giáo nước ngoài du nhập từ thế kỷ 10 và 11, nhưng hầu hết dân chúng vẫn giữ tín ngưỡng bản địa của họ.

3.3. Thời kỳ Thập tự chinh và Công giáo

Năm 1199, Giáo hoàng Innocent III tuyên bố một cuộc thập tự chinh để "bảo vệ những người Kitô hữu ở Livonia". Chiến sự lan đến Estonia vào năm 1206, khi vua Đan Mạch Valdemar II xâm lược Saaremaa không thành công. Anh em Livonia của Kiếm, những người trước đó đã chinh phục người Livonia, người Latgalia, và người Selonia, bắt đầu chiến dịch chống lại người Estonia vào năm 1208, và trong vài năm tiếp theo, cả hai bên đã thực hiện nhiều cuộc đột kích và phản công. Một nhà lãnh đạo chính của cuộc kháng chiến Estonia là Lembitu, một trưởng lão của hạt Sakala, nhưng vào năm 1217, người Estonia đã chịu một thất bại đáng kể trong Trận St. Matthew's Day, nơi Lembitu bị giết. Năm 1219, Valdemar II đổ bộ vào Lindanise, đánh bại người Estonia trong Trận Lyndanisse, và bắt đầu chinh phục Bắc Estonia. Năm sau, Thụy Điển xâm lược Tây Estonia, nhưng bị đánh lui bởi người Oeselia. Năm 1223, một cuộc nổi dậy lớn đã đánh đuổi người Đức và người Đan Mạch ra khỏi toàn bộ Estonia, ngoại trừ Tallinn, nhưng quân thập tự chinh nhanh chóng tiếp tục tấn công, và vào năm 1227, Saaremaa là maakond (hạt) cuối cùng đầu hàng.

Sau cuộc thập tự chinh, lãnh thổ phía nam Estonia và Latvia ngày nay được đặt tên là Terra Mariana; sau này nó được gọi đơn giản là Livonia. Bắc Estonia trở thành Lãnh địa Estonia của Đan Mạch, trong khi phần còn lại được chia cho Anh em Kiếm và các giáo phận vương quyền của Dorpat và Ösel-Wiek. Năm 1236, sau khi chịu một thất bại lớn, Anh em Kiếm sáp nhập vào Dòng Teutonic trở thành Dòng Livonia. Biên giới phía đông với Cộng hòa Novgorod được ấn định sau Trận chiến trên băng diễn ra trên Hồ Peipus vào năm 1242, nơi quân đội kết hợp của Dòng Livonia và bộ binh Estonia bị Novgorod đánh bại. Vùng đông nam Setomaa vẫn nằm dưới sự cai trị của Nga cho đến thế kỷ 20 và những người Seto bản địa đã cải đạo sang Chính thống giáo Đông phương.

Ban đầu, các quý tộc Estonia chấp nhận rửa tội đã có thể giữ lại quyền lực và ảnh hưởng của mình bằng cách trở thành chư hầu của vua Đan Mạch hoặc nhà thờ; họ kết hôn với các gia đình Thập tự quân mới đến và qua nhiều thế kỷ đã bị Đức hóa, dẫn đến sự hình thành dân tộc của người Đức Baltic. Những người Estonia ngoại giáo đã nổi dậy nhiều lần chống lại sự cai trị của Kitô giáo nước ngoài. Trong nhiều thập kỷ sau khi bị Kitô giáo hóa ban đầu, đã có một số cuộc nổi dậy chống lại những người cai trị Teutonic ở Saaremaa. Năm 1343, một cuộc khởi nghĩa lớn bao trùm Bắc Estonia và Saaremaa. Dòng Teutonic đã đàn áp cuộc nổi dậy vào năm 1345, và vào năm 1346, vua Đan Mạch đã bán tài sản của mình ở Estonia cho Dòng này. Cuộc nổi dậy không thành công đã dẫn đến sự củng cố quyền lực cho thiểu số người Đức thuộc tầng lớp thượng lưu. Trong nhiều thế kỷ tiếp theo, Tiếng Hạ Đức vẫn là ngôn ngữ của giới cầm quyền ở cả các thành phố và vùng nông thôn Estonia.

Tallinn, thủ đô của Estonia thuộc Đan Mạch được thành lập trên địa điểm Lindanise, đã áp dụng Luật Lübeck và nhận được đầy đủ quyền thị trấn vào năm 1248. Liên minh Hanse kiểm soát thương mại trên biển Baltic, và tổng thể bốn thành phố lớn nhất ở Estonia đã trở thành thành viên: Tallinn, Tartu, Pärnu, và Viljandi. Tallinn đóng vai trò trung gian thương mại giữa Novgorod và các thành phố Hanse phía tây, trong khi Tartu đảm nhận vai trò tương tự với Pskov. Nhiều phường hội của các thợ thủ công và thương nhân đã được thành lập trong thời kỳ này. Được bảo vệ bởi các bức tường đá và tư cách thành viên trong Hanse, các thành phố thịnh vượng như Tallinn và Tartu thường thách thức các nhà cai trị khác của Liên minh Livonia thời trung cổ. Sau sự suy tàn của Dòng Teutonic sau thất bại trong Trận Grunwald năm 1410, và thất bại của Dòng Livonia trong Trận Swienta vào ngày 1 tháng 9 năm 1435, Liên minh Livonia được thành lập theo một hiệp ước được ký vào ngày 4 tháng 12 năm 1435.

3.4. Cải cách Tôn giáo và Chiến tranh Livonia

Cải cách Tin Lành bắt đầu ở trung tâm châu Âu vào năm 1517, và nhanh chóng lan rộng về phía bắc đến Livonia bất chấp sự phản đối của Dòng Livonia. Việc thuyết giảng Tin Lành bắt đầu tích cực ở Tallinn vào năm 1524, dẫn đến việc hội đồng thị trấn liên kết với Cải cách vào năm sau. Các sự kiện tương tự diễn ra ở Tartu, nơi căng thẳng nảy sinh với Giám mục Công giáo Johann Blankenfeld, dẫn đến các cuộc bạo loạn phá hủy tượng thánh làm hư hại các nhà thờ và tu viện Công giáo ở cả hai thành phố. Đến cuối những năm 1520, hầu hết các thị trấn Estonia đã chấp nhận Cải cách, mặc dù ảnh hưởng của Công giáo vẫn mạnh hơn ở Viljandi, Haapsalu, và Vana-Pärnu. Không giống như các thành phố, các khu vực nông thôn chậm hơn trong việc chấp nhận Tin Lành, với ảnh hưởng của Công giáo vẫn tồn tại trong giới quý tộc địa phương và nông dân cho đến những năm 1530. Với Cải cách, các buổi lễ nhà thờ bắt đầu được tiến hành bằng ngôn ngữ bản địa, ban đầu có nghĩa là Tiếng Hạ Đức, nhưng từ những năm 1530 trở đi, các buổi lễ tôn giáo thường xuyên được tổ chức bằng tiếng Estonia. Các văn bản Tin Lành tiếng Estonia sơ khai xuất hiện, bao gồm Sách giáo lý Wanradt-Koell năm 1535.

Trong thế kỷ 16, các chế độ quân chủ bành trướng của Muscovy, Thụy Điển và Ba Lan-Litva củng cố quyền lực, gây ra mối đe dọa ngày càng tăng đối với Livonia phi tập trung hóa, vốn đã suy yếu do các tranh chấp giữa các thành phố, quý tộc, giám mục và Dòng. Năm 1558, Sa hoàng Ivan Bạo chúa của Nga (Muscovy) xâm lược Livonia, bắt đầu Chiến tranh Livonia. Dòng Livonia bị đánh bại quyết định vào năm 1560. Phần lớn Livonia chấp nhận sự cai trị của Ba Lan-Litva, trong khi Tallinn và các quý tộc Bắc Estonia thề trung thành với vua Thụy Điển, và Giám mục Ösel-Wiek bán đất của mình cho vua Đan Mạch. Lực lượng của Sa hoàng Ivan ban đầu đã có thể chinh phục phần lớn Livonia. Các trận dịch hạch quét qua lãnh thổ, làm trầm trọng thêm sự tàn phá. Nông dân Estonia, ngày càng bất mãn với việc chính quyền địa phương không bảo vệ họ khỏi các cuộc đột kích của Nga, đã nổi dậy vào năm 1560, bao vây Lâu đài Koluvere ở Läänemaa. Cuộc nổi dậy chứng kiến người Estonia nhanh chóng bầu vua của riêng họ trước khi cuối cùng bị đàn áp.

Các báo cáo về sự tàn bạo của Nga đối với người Livonia, do Ivan Bạo chúa và quân đội của ông lãnh đạo, lan rộng ở châu Âu. Các nhà biên niên sử thời đó, mặc dù có nguồn gốc và lập trường chính trị đa dạng, đều mô tả Ivan và quân đội của ông là những kẻ man rợ và độc tài, nhấn mạnh sự đau khổ của người dân địa phương dưới sự chiếm đóng của Muscovy. Những tài liệu này đã giúp định hình nhận thức của châu Âu về cuộc xung đột, củng cố danh tiếng của Ivan là một kẻ áp bức tàn bạo. Điều này không ngăn cản Magnus, Công tước Holstein đóng một vai trò gây tranh cãi được đánh dấu bằng những lần thay đổi lòng trung thành và khát vọng quyền lực. Năm 1570, ông đến Moskva và được Ivan phong làm Vua Livonia, thề trung thành với Sa hoàng Nga với tư cách là chúa tể của mình. Põltsamaa trở thành thủ đô của Vương quốc Livonia tồn tại ngắn ngủi của ông. Ivan và Magnus đã hai lần bao vây Tallinn một cách tàn bạo, nhưng không chiếm được nó. Một đội quân nông dân Estonia do Ivo Schenkenberg lãnh đạo đã tàn phá hậu phương của Nga. Đến những năm 1580, quân đội Ba Lan-Litva và Thụy Điển đã tấn công và cuộc chiến kết thúc vào năm 1583 với thất bại của Nga.

Kết quả của Chiến tranh Livonia, bắc Estonia trở thành Lãnh địa Estonia của Thụy Điển và nam Estonia trở thành Lãnh địa Livonia của Ba Lan. Saaremaa vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Đan Mạch trong khi Ruhnu là một phần của Lãnh địa Courland và Semigallia. Dưới sự cai trị của Ba Lan ở Nam Estonia, đã có những nỗ lực để khôi phục Công giáo, tuy nhiên điều này khác biệt với các hành động Phản Cải cách truyền thống, vì Ba Lan-Litva đã thúc đẩy sự khoan dung tôn giáo. Năm 1582, Hiến pháp Livonia tái lập Livonia thành một giáo phận Công giáo, đánh dấu một bước ngoặt trong ảnh hưởng tôn giáo trong khu vực. Ảnh hưởng của Dòng Tên phát triển mạnh mẽ, thành lập các cơ sở như Collegium Derpatense ở Tartu, nơi các sách giáo lý tiếng Estonia được xuất bản để hỗ trợ các phái bộ địa phương. Bất chấp những nỗ lực của Dòng Tên, bao gồm các sáng kiến xuất bản và giáo dục sâu rộng, sự hiện diện của họ ở Tartu đã bị cắt đứt bởi cuộc chinh phạt của Thụy Điển vào đầu thế kỷ 17.

3.5. Thời kỳ cai trị của Thụy Điển và Nga

Chiến tranh Ba Lan - Thụy Điển, bắt đầu năm 1600, đã gây ra nhiều năm tàn phá hơn nữa trên khắp Estonia. Trận Weissenstein (Paide) năm 1604 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, nơi hetman Litva Jan Karol Chodkiewicz lãnh đạo một lực lượng Ba Lan-Litva nhỏ hơn gồm 2.300 người giành chiến thắng quyết định trước một đội quân Thụy Điển gồm 6.000 người. Bất chấp chiến thắng này và những chiến thắng khác, các cuộc chiến kéo dài đến năm 1629, kết thúc với việc Thụy Điển giành được Livonia, bao gồm Nam Estonia và Bắc Latvia. Ngoài ra, Saaremaa của Đan Mạch đã được chuyển giao cho Thụy Điển vào năm 1645. Năm 1656, Nga chiếm được các phần phía đông của Estonia, bao gồm cả Tartu, và giữ nó cho đến khi Hiệp ước Cardis được ký kết vào năm 1661. Các cuộc chiến đã làm giảm một nửa dân số Estonia từ khoảng 250.000-270.000 người vào giữa thế kỷ 16 xuống còn 115.000-120.000 người vào những năm 1630.

Thời kỳ Thụy Điển ở Estonia rất phức tạp, được đánh dấu bằng cả sự đàn áp văn hóa và những cải cách quan trọng. Ban đầu, nó mang đến những người Thanh giáo Tin Lành phản đối các tín ngưỡng và thực hành truyền thống của Estonia, dẫn đến các phiên tòa xét xử phù thủy, cấm nhạc dân gian và đốt trang phục truyền thống. Mặc dù phần lớn dân số nông thôn vẫn còn trong chế độ nông nô, các cải cách pháp lý dưới thời Vua Charles XI đã củng cố quyền sử dụng đất và quyền thừa kế của cả nông nô và nông dân tự do - do đó, giai đoạn này được mệnh danh là "Thời kỳ Thụy Điển cổ tốt đẹp" trong ký ức lịch sử. Vua Gustavus Adolphus của Thụy Điển đã thành lập các gymnasium ở Tallinn và Tartu; trường ở Tartu được nâng cấp thành Đại học Tartu vào năm 1632. Các xưởng in cũng được thành lập ở cả hai thị trấn. Sự khởi đầu của hệ thống giáo dục công cộng Estonia xuất hiện vào những năm 1680, phần lớn nhờ những nỗ lực của Bengt Gottfried Forselius, người cũng đã giới thiệu các cải cách chính tả cho tiếng Estonia viết. Dân số Estonia tăng nhanh cho đến Nạn đói lớn năm 1695-97, trong đó khoảng 20% dân số đã chết.

Trong Đại chiến Bắc Âu, Pyotr Đại đế của Nga đã tiến hành một cuộc xâm lược khác vào Estonia năm 1700. Vào thời điểm Đại chiến Bắc Âu, nhiều người Estonia trung thành với vương triều Thụy Điển, với khoảng 20.000 người chiến đấu để bảo vệ Estonia chống lại sự xâm lược của Nga. Những câu chuyện về vua Thụy Điển Charles XII, người được tôn kính trong ký ức dân gian Estonia, thể hiện một tình cảm phân biệt thời kỳ Thụy Điển với sự cai trị khắc nghiệt hơn của Nga sau đó. Bất chấp thành công ban đầu của Thụy Điển trong Trận Narva thắng lợi, Nga đã chinh phục toàn bộ Estonia vào cuối năm 1710. Cuộc chiến một lần nữa tàn phá dân số Estonia, với dân số năm 1712 được ước tính chỉ còn 150.000-170.000 người.

Theo các điều khoản của Đầu hàng Estonia và Livonia, đất nước này được sáp nhập vào Đế quốc Nga theo "Trật tự Đặc biệt Baltic" (Balti erikord). Chính sách này đã khôi phục các quyền chính trị và sở hữu đất đai của tầng lớp quý tộc địa phương, và công nhận Giáo hội Luther là tín ngưỡng chủ đạo. Estonia được chia thành hai tỉnh: Tỉnh Estonia, bao gồm Tallinn và phần phía bắc của Estonia, và Tỉnh Livonia phía nam, kéo dài đến phần phía bắc của Latvia. Quyền của nông dân địa phương đạt đến điểm thấp nhất, vì chế độ nông nô hoàn toàn chi phối các mối quan hệ nông nghiệp trong thế kỷ 18.

Bất chấp những nỗ lực không thường xuyên của chính quyền trung ương Nga nhằm điều chỉnh quản trị Estonia cho phù hợp với các tiêu chuẩn đế quốc rộng lớn hơn, quyền tự trị của các tỉnh Baltic nói chung vẫn được giữ nguyên, vì chế độ Sa hoàng tìm cách tránh xung đột với giới quý tộc địa phương. Từ năm 1783 đến năm 1796, cơ cấu hành chính tạm thời thay đổi dưới "Hệ thống Tỉnh" của Nữ hoàng Catherine II, nhằm mục đích tập trung hóa quản trị và đưa các vùng Baltic đến gần hơn với các chuẩn mực đế quốc; tuy nhiên, hệ thống này đã bị bãi bỏ, và Trật tự Đặc biệt Baltic được khôi phục dưới thời Hoàng đế Paul I. Trật tự Đặc biệt Baltic này phần lớn vẫn có hiệu lực cho đến cuối thế kỷ 19, đánh dấu một giai đoạn quản trị địa phương hóa đặc biệt trong Đế quốc Nga. Chế độ nông nô bị bãi bỏ vào năm 1816-1819, nhưng ban đầu điều này ít có tác dụng thực tế; những cải thiện lớn về quyền của nông dân bắt đầu với các cải cách vào giữa thế kỷ 19.

3.6. Phong trào Thức tỉnh Dân tộc

Việc mở lại trường đại học ở Tartu vào năm 1802 đã mang lại cơ hội học vấn cao hơn cho cả người Đức Baltic và một số lượng ngày càng tăng sinh viên Estonia, bao gồm cả những người ủng hộ công khai đầu tiên của chủ nghĩa dân tộc Estonia. Đồng thời, các ý tưởng dân tộc chủ nghĩa của Johann Gottfried Herder đã ảnh hưởng lớn đến giới trí thức Đức Baltic để thấy được giá trị trong văn hóa bản địa Estonia. Kết quả là phong trào Estophile đã khai sinh ra Hiệp hội Học thuật Estonia và các hội khoa học khác, hỗ trợ giáo dục bằng tiếng Estonia và thành lập các tờ báo đầu tiên bằng tiếng Estonia. Họ cũng bắt đầu coi trọng và sưu tầm văn hóa dân gian Estonia. Một dấu hiệu khác của ý thức dân tộc Estonia đang lên là một phong trào quần chúng ở Nam Estonia cải đạo sang Chính thống giáo Đông phương vào những năm 1840, sau một nạn đói và lời hứa sẽ được thưởng đất đai.

Các phong trào toàn quốc đầu tiên được thành lập vào những năm 1860, chẳng hạn như chiến dịch thành lập Trường Alexander tiếng Estonia, việc thành lập Hiệp hội Văn học Estonia và Hiệp hội Sinh viên Estonia, và lễ hội bài hát quốc gia đầu tiên, được tổ chức vào năm 1869 tại Tartu. Các cải cách ngôn ngữ đã giúp phát triển tiếng Estonia. Sử thi quốc gia Kalevipoeg được xuất bản năm 1857, và năm 1870 chứng kiến những buổi biểu diễn đầu tiên của sân khấu Estonia. Năm 1878, một sự chia rẽ lớn đã xảy ra trong phong trào dân tộc. Cánh ôn hòa do Hurt lãnh đạo tập trung vào phát triển văn hóa và giáo dục Estonia, trong khi cánh cấp tiến do Jakobson lãnh đạo bắt đầu yêu cầu tăng cường các quyền chính trị và kinh tế.

Vào cuối thế kỷ 19, Nga hóa bắt đầu, khi chính quyền trung ương khởi xướng các biện pháp hành chính và văn hóa khác nhau để gắn kết các tỉnh Baltic chặt chẽ hơn với đế quốc. Tiếng Nga đã thay thế tiếng Đức và tiếng Estonia trong hầu hết các trường trung học và đại học, và nhiều hoạt động xã hội và văn hóa bằng ngôn ngữ địa phương đã bị đàn áp. Vào cuối những năm 1890, một làn sóng chủ nghĩa dân tộc mới nổi lên với sự trỗi dậy của các nhân vật nổi bật như Jaan Tõnisson và Konstantin Päts. Vào đầu thế kỷ 20, người Estonia bắt đầu giành quyền kiểm soát chính quyền địa phương ở các thị trấn từ tay người Đức.

Trong Cách mạng 1905, các đảng chính trị hợp pháp đầu tiên của Estonia được thành lập. Một đại hội dân tộc Estonia đã được triệu tập và yêu cầu thống nhất các khu vực Estonia thành một lãnh thổ tự trị duy nhất và chấm dứt chính sách Nga hóa. Tình trạng bất ổn đi kèm với cả các biểu tình chính trị ôn hòa và các cuộc bạo loạn bạo lực với cướp bóc ở khu thương mại Tallinn và một số trang viên của các địa chủ giàu có ở vùng nông thôn Estonia. Quốc kỳ Estonia, được Hiệp hội Sinh viên Estonia thông qua từ năm 1881, đã được trưng bày nổi bật trong các cuộc biểu tình này. Vào tháng 12 năm 1905, nỗ lực đầu tiên nhằm tuyên bố Estonia là một quốc gia độc lập đã diễn ra tại làng Vaali, Järvamaa. Chính phủ Sa hoàng đã đáp trả bằng một cuộc đàn áp tàn bạo; khoảng 500 người bị hành quyết và hàng trăm người khác bị bỏ tù hoặc bị đày đến Siberia.

3.7. Độc lập (1918-1940)

Trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, hơn 100.000 người đàn ông Estonia đã bị động viên vào Quân đội Đế quốc Nga; 8.000 đến 10.000 người thiệt mạng, và cứ năm người thì có một người bị thương. Trong chiến tranh, các ý tưởng về một đội quân quốc gia Estonia bắt đầu bén rễ, trong khi tình trạng thiếu thốn và khó khăn ở hậu phương đã dẫn đến tình trạng bất ổn dân sự. Năm 1917, sau Cách mạng Tháng Hai, Chính phủ Lâm thời Nga đã nhượng bộ các yêu cầu chính trị của Estonia: hai tỉnh chính riêng biệt có người Estonia sinh sống được hợp nhất thành một, Estonia được cấp quyền tự trị, và Hội đồng Tỉnh Estonia được bầu ra.

Vào tháng 11 năm 1917, những người Bolshevik đã giành chính quyền ở Estonia, tuyên bố giải tán Hội đồng Tỉnh. Để đối phó, Hội đồng đã thành lập Ủy ban Cứu quốc Estonia, đóng một vai trò quan trọng trong giai đoạn ngắn giữa cuộc rút lui của Bolshevik và sự xuất hiện của quân đội Đức. Vào ngày 23 tháng 2 năm 1918 tại Pärnu và vào ngày 24 tháng 2 tại Tallinn, ủy ban đã tuyên bố độc lập của Estonia, thành lập Chính phủ Lâm thời Estonia. Ngay sau đó, sự chiếm đóng của Đức bắt đầu, kèm theo một nỗ lực tạo ra Lãnh địa Baltic Thống nhất, nhằm mục đích thành lập một quốc gia bù nhìn của Đế quốc Đức trong khu vực. Tuy nhiên, sau thất bại của Đức trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, người Đức buộc phải trao lại quyền lực cho Chính phủ Lâm thời Estonia vào ngày 19 tháng 11 năm 1918.

Vào ngày 28 tháng 11 năm 1918, Nga Xô viết đã xâm lược, bắt đầu Chiến tranh giành độc lập Estonia. Hồng quân đã tiến đến cách Tallinn 30 km, nhưng vào tháng 1 năm 1919, Quân đội Estonia, do Johan Laidoner lãnh đạo, đã phản công, đánh đuổi lực lượng Bolshevik ra khỏi Estonia trong vòng vài tuần. Các cuộc tấn công mới của Liên Xô thất bại, và vào mùa xuân năm 1919, quân đội Estonia, hợp tác với lực lượng Bạch vệ Nga, đã tiến vào Nga và Latvia. Vào tháng 6 năm 1919, Estonia đã đánh bại Landeswehr Đức vốn đã cố gắng thống trị Latvia, khôi phục quyền lực cho chính phủ của Kārlis Ulmanis ở đó. Sau sự sụp đổ của lực lượng Bạch vệ Nga, Hồng quân đã phát động một cuộc tấn công lớn vào Narva vào cuối năm 1919, nhưng không đạt được bước đột phá. Vào ngày 2 tháng 2 năm 1920, Hiệp ước Hòa bình Tartu đã được ký kết bởi Estonia và Nga Xô viết, với việc Nga Xô viết cam kết từ bỏ vĩnh viễn mọi yêu sách chủ quyền đối với Estonia.

Vào tháng 4 năm 1919, Hội đồng Lập hiến Estonia được bầu ra. Hội đồng Lập hiến đã thông qua một cuộc cải cách ruộng đất sâu rộng nhằm trưng thu các đồn điền lớn, và thông qua một hiến pháp mới rất tự do thành lập Estonia như một nền dân chủ nghị viện. Năm 1924, Liên Xô đã tổ chức một nỗ lực đảo chính cộng sản, nhưng nhanh chóng thất bại. Luật tự trị văn hóa cho các dân tộc thiểu số của Estonia, được thông qua năm 1925, được công nhận rộng rãi là một trong những luật tự do nhất thế giới vào thời điểm đó. Đại suy thoái gây áp lực nặng nề lên hệ thống chính trị của Estonia, và vào năm 1933, phong trào Vaps cánh hữu đã đi đầu trong một cuộc cải cách hiến pháp thành lập một tổng thống mạnh mẽ. Vào ngày 12 tháng 3 năm 1934, quyền nguyên thủ quốc gia, Konstantin Päts, đã mở rộng tình trạng khẩn cấp ra toàn quốc, với lý do phong trào Vaps đã lên kế hoạch đảo chính. Päts tiếp tục cai trị bằng sắc lệnh trong nhiều năm, trong khi quốc hội không họp lại ("Kỷ nguyên Im lặng"). Một hiến pháp mới được thông qua trong một cuộc trưng cầu dân ý năm 1937, và vào năm 1938, một quốc hội lưỡng viện mới đã được bầu trong một cuộc bỏ phiếu phổ thông, nơi cả các ứng cử viên ủng hộ chính phủ và phe đối lập đều tham gia. Chế độ Päts tương đối ôn hòa so với các chế độ độc tài khác ở châu Âu giữa hai cuộc chiến tranh, và chế độ này chưa bao giờ sử dụng bạo lực chống lại các đối thủ chính trị.

Bất chấp những phức tạp chính trị, Estonia đã có sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh. Cải cách ruộng đất đã cải thiện điều kiện của nông dân, nhưng đất nước cũng thịnh vượng nhờ công nghiệp hóa và phát triển khai thác đá phiến dầu. Với độc lập, hầu hết các liên kết kinh tế với Nga đã bị cắt đứt, nhưng thương mại đã nhanh chóng được định hướng lại sang các thị trường ở phương Tây. Estonia gia nhập Hội Quốc Liên vào năm 1921. Các nỗ lực thành lập một liên minh lớn hơn cùng với Phần Lan, Ba Lan, và Latvia đã thất bại, chỉ có một hiệp ước phòng thủ chung được ký kết với Latvia vào năm 1923, và sau đó được tiếp nối bằng Hiệp ước Baltic năm 1934. Vào những năm 1930, Estonia cũng tham gia vào hợp tác quân sự bí mật với Phần Lan. Các hiệp ước không xâm lược đã được ký kết với Liên Xô vào năm 1932, và với Đức vào năm 1939. Năm 1939, Estonia tuyên bố trung lập, nhưng điều này tỏ ra vô ích trong Chiến tranh thế giới thứ hai.

3.8. Chiến tranh thế giới thứ hai

Một tuần trước khi Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ, giao thức bí mật của Hiệp ước Molotov-Ribbentrop đã giao Estonia cho phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô. Trong cuộc xâm lược Ba Lan, Joseph Stalin đã đưa ra một tối hậu thư cho Estonia, và chính phủ Estonia đã ký "Hiệp ước tương trợ Xô viết-Estonia", cho phép Liên Xô thành lập các căn cứ quân sự ở Estonia. Vào ngày 14 tháng 6 năm 1940, Liên Xô đã thiết lập một cuộc phong tỏa hải quân và không quân hoàn toàn đối với Estonia, bắn hạ máy bay chở khách Kaleva. Vào ngày 16 tháng 6, Liên Xô đưa ra một tối hậu thư khác yêu cầu Hồng quân được tự do đi vào Estonia và thành lập một chính phủ thân Liên Xô. Cảm thấy rằng sự kháng cự là vô ích, chính phủ Estonia đã tuân thủ và toàn bộ đất nước bị chiếm đóng. Tiểu đoàn Truyền tin Độc lập là đơn vị duy nhất của Quân đội Estonia tiến hành kháng cự vũ trang. Vào ngày 6 tháng 8 năm 1940, Estonia chính thức bị Liên Xô sáp nhập thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia.

Liên Xô đã thiết lập một chế độ thời chiến đàn áp ở Estonia bị chiếm đóng, nhắm vào giới tinh hoa của đất nước để bắt giữ. Sự đàn áp của Liên Xô leo thang vào ngày 14 tháng 6 năm 1941, khi khoảng 11.000 người Estonia bị trục xuất đến Nga. Khi Đức phát động Chiến dịch Barbarossa chống lại Liên Xô vào ngày 22 tháng 6, Chiến tranh Mùa hè bắt đầu ở Estonia. Chính quyền Liên Xô đã cưỡng bức khoảng 34.000 thanh niên Estonia nhập ngũ; chưa đến 30% sống sót sau chiến tranh. Các tiểu đoàn hủy diệt của Liên Xô đã áp dụng chính sách tiêu thổ, thảm sát nhiều thường dân trong quá trình này, và các đơn vị NKVD đã hành quyết các tù nhân chính trị không thể sơ tán. Hàng ngàn người Estonia đã tham gia các nhóm du kích chống Liên Xô được gọi là Anh em Rừng. Đến giữa tháng 7, cuộc nổi dậy của Anh em Rừng đã thành công trong việc giải phóng Nam Estonia trước khi quân đội Đức tiến công, cho phép các cơ quan địa phương của Cộng hòa Estonia trước chiến tranh hoạt động trở lại. Liên Xô đã hoàn toàn sơ tán Tallinn vào cuối tháng 8, chịu tổn thất nặng nề trong quá trình này.

Một chính quyền bù nhìn Chính quyền tự trị Estonia được thành lập, và Estonia bị chiếm đóng được sáp nhập vào Reichskommissariat Ostland. Khoảng một nghìn người Do Thái Estonia đã bị giết vào năm 1941 và nhiều trại lao động cưỡng bức được thành lập. Chính quyền chiếm đóng của Đức bắt đầu tuyển mộ nam giới vào các đơn vị tình nguyện và chế độ tòng quân hạn chế được thiết lập vào năm 1943, cuối cùng dẫn đến việc thành lập sư đoàn Waffen-SS Estonia. Hàng nghìn người Estonia đã trốn sang Phần Lan, nơi nhiều người tình nguyện chiến đấu cùng với người Phần Lan chống lại Liên Xô.

Hồng quân đã tiến đến biên giới Estonia một lần nữa vào đầu năm 1944, làm dấy lên nỗi lo sợ về một cuộc chiếm đóng mới của Liên Xô. Chính quyền Tự trị Estonia, với sự hỗ trợ của các đảng chính trị lớn trước chiến tranh và tổng thống lâm thời Jüri Uluots, đã tuyên bố tổng động viên, huy động 38.000 người vào Waffen-SS. Với sự hỗ trợ đáng kể từ các đơn vị Estonia, lực lượng Đức đã cố gắng chặn đứng bước tiến của Liên Xô trong sáu tháng trong các trận chiến ác liệt gần Narva. Không quân Liên Xô đã tiến hành các cuộc không kích quy mô lớn vào Tallinn và các thành phố khác của Estonia, gây ra thiệt hại nghiêm trọng và mất mát về người. Từ tháng 7 đến tháng 9, lực lượng Liên Xô đã phát động nhiều cuộc tấn công lớn, buộc quân Đức phải rút lui. Trong cuộc rút lui của Đức, Jüri Uluots đã bổ nhiệm một chính phủ do Otto Tief lãnh đạo trong một nỗ lực cuối cùng để khôi phục độc lập. Chính phủ nắm quyền kiểm soát ở Tallinn và các vùng phía tây Estonia, nhưng không ngăn chặn được cuộc tấn công của Liên Xô, vốn đã chiếm Tallinn vào ngày 22 tháng 9 và phần còn lại của đất liền Estonia ngay sau đó. Vào tháng 11 và tháng 12, những đội quân Đức cuối cùng trên các hòn đảo của Estonia đã được sơ tán đến Túi Courland, để lại Estonia dưới sự chiếm đóng của Liên Xô.

Đối mặt với cuộc chiếm đóng thứ hai của Liên Xô, hàng chục ngàn người Estonia đã chạy trốn về phía tây. Nhìn chung, Estonia đã mất khoảng 25% dân số do tử vong, trục xuất và sơ tán trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Estonia cũng chịu một số tổn thất lãnh thổ không thể khắc phục được, khi Liên Xô chuyển các khu vực biên giới chiếm khoảng 5% lãnh thổ Estonia trước chiến tranh từ Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia sang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga.

3.9. Thời kỳ Liên Xô chiếm đóng (1944-1991)

Sau khi Liên Xô tái chiếm đóng Estonia, hàng ngàn người Estonia một lần nữa tham gia Anh em Rừng để chống lại sự cai trị của Liên Xô. Cuộc kháng chiến vũ trang này đặc biệt dữ dội trong những năm ngay sau chiến tranh, nhưng lực lượng Liên Xô cuối cùng đã làm suy yếu nó thông qua các chiến thuật tiêu hao không ngừng, chấm dứt cuộc kháng chiến vũ trang có tổ chức vào những năm 1960. Chế độ Liên Xô cũng tăng cường chính sách tập thể hóa, buộc nông dân Estonia từ bỏ nông nghiệp tư nhân và tham gia các hợp tác xã do nhà nước quản lý. Khi người dân địa phương chống cự, chính quyền đã phát động một chiến dịch khủng bố, đỉnh điểm là vào tháng 3 năm 1949 với chiến dịch Priboi - cuộc trục xuất hàng loạt khoảng 20.000 người Estonia đến hệ thống gulag ở Siberia. Việc tập thể hóa hoàn toàn diễn ra ngay sau đó, đánh dấu một giai đoạn mới trong sự kiểm soát của Liên Xô đối với nền kinh tế Estonia.

Đồng thời, Liên Xô đã khởi xướng các chính sách Nga hóa nhằm định hình lại nhân khẩu học của Estonia và làm suy yếu bản sắc văn hóa của nước này. Một số lượng lớn người dân tộc Nga và các công dân Xô viết khác đã được tái định cư ở Estonia, đe dọa biến người Estonia bản địa thành một thiểu số trên chính quê hương của họ. Từ năm 1945 đến năm 1989, tỷ lệ người dân tộc Estonia trong nước giảm từ 97% xuống còn 62%. Đảng Cộng sản Estonia, do người dân tộc Nga thống trị, đóng vai trò như một cơ chế cho sự thay đổi nhân khẩu học này. Chính quyền chiếm đóng đã tiến hành các chiến dịch thanh lọc sắc tộc, trục xuất hàng loạt dân bản địa và thực dân hóa hàng loạt bởi những người định cư Nga. Người Estonia phải đối mặt với những khó khăn bổ sung, vì hàng ngàn người bị cưỡng bức nhập ngũ vào các cuộc xung đột của Liên Xô, bao gồm Chiến tranh Xô-Afghanistan và việc dọn dẹp Thảm họa Chernobyl.

Chế độ Liên Xô đã chiếm đoạt toàn bộ ngành công nghiệp và tập trung hóa nông nghiệp, nhấn mạnh vào phát triển công nghiệp nặng thường bỏ qua phúc lợi địa phương và gây ra thiệt hại môi trường đáng kể. Sự hiện diện quân sự lan tràn, với các khu quân sự đóng chiếm 2% diện tích đất nước, trong khi việc vào các khu vực ven biển đòi hỏi giấy phép đặc biệt, khiến Estonia bị cô lập một phần với thế giới bên ngoài. Mặc dù Estonia bị chiếm đóng có một trong những mức sống cao nhất ở Liên Xô, nhưng nó vẫn thua xa nước láng giềng Phần Lan về phát triển kinh tế và chất lượng cuộc sống.

Lực lượng an ninh Liên Xô ở Estonia được trao quyền lực rộng lớn để đàn áp bất đồng chính kiến, nhưng phong trào kháng cự ngầm vẫn tồn tại. Bất chấp sự kiểm duyệt gắt gao, nhiều người Estonia đã vượt qua các hạn chế bằng cách bí mật nghe các chương trình phát thanh của Đài Tiếng nói Hoa Kỳ và xem truyền hình Phần Lan, mang đến những cái nhìn hiếm hoi về cuộc sống bên ngoài Bức màn sắt. Vào cuối những năm 1970, áp lực ý thức hệ của Moskva tăng cường với một làn sóng nhập cư mới của người Nga, và Karl Vaino, một quan chức từ Moskva hầu như không nói được tiếng Estonia, được bổ nhiệm làm người đứng đầu Đảng Cộng sản Estonia. Những người bất đồng chính kiến Estonia, phản ứng lại sự Nga hóa ngày càng leo thang này, ngày càng lên tiếng mạnh mẽ hơn, với các cuộc biểu tình đáng chú ý như Lời kêu gọi Baltic gửi Liên Hợp Quốc năm 1979, và Thư của 40 nhà trí thức năm 1980, công khai chỉ trích các chính sách của Liên Xô.

Hầu hết các quốc gia phương Tây từ chối công nhận việc Liên Xô sáp nhập Estonia, cho rằng điều đó là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế. Tính liên tục pháp lý của nhà nước Estonia được bảo tồn thông qua chính phủ lưu vong và các đại diện ngoại giao Estonia mà các chính phủ phương Tây tiếp tục công nhận. Lập trường này nhận được sự ủng hộ từ Học thuyết Stimson, vốn từ chối công nhận những thay đổi lãnh thổ được thực hiện bằng vũ lực, và xuất hiện trên các bản đồ do Hoa Kỳ sản xuất, có kèm theo tuyên bố từ chối trách nhiệm khẳng định không công nhận việc Liên Xô sáp nhập năm 1940. Năm 1980, Tallinn đăng cai tổ chức các sự kiện thuyền buồm cho Thế vận hội Moskva, một sự kiện đã gây ra các cuộc tẩy chay quốc tế để phản đối cả việc Liên Xô xâm lược Afghanistan và việc chiếm đóng các quốc gia Baltic. Mặc dù Thế vận hội mang lại các khoản đầu tư kinh tế cho Tallinn, nhiều người Estonia lưu vong và các quốc gia phương Tây đã lên án các sự kiện được tổ chức trên lãnh thổ bị chiếm đóng.

3.10. Khôi phục độc lập

Việc chính phủ Liên Xô giới thiệu perestroika vào năm 1987 đã mở lại khả năng hoạt động chính trị ở Estonia, châm ngòi cho Cách mạng Hát, một phong trào ôn hòa hướng tới độc lập. Một trong những hành động phản kháng lớn đầu tiên là Chiến tranh Phosphorit, một cuộc biểu tình môi trường chống lại kế hoạch của Liên Xô nhằm thành lập các mỏ phosphat lớn ở Virumaa. Vào ngày 23 tháng 8 năm 1987, cuộc họp Hirvepark ở Tallinn đã kêu gọi công khai Hiệp ước Molotov-Ribbentrop và các giao thức bí mật của nó vốn đã dẫn đến việc Estonia mất độc lập. Mặc dù các yêu cầu trực tiếp về độc lập chưa được đưa ra, những người tổ chức nhằm mục đích củng cố tính liên tục của nhà nước Estonia và chuẩn bị nền tảng cho việc khôi phục dựa trên các nguyên tắc pháp lý.

Năm 1988, các phong trào chính trị mới nổi lên, bao gồm Mặt trận Nhân dân Estonia, đại diện cho một phe ôn hòa trong phong trào độc lập, và Đảng Độc lập Dân tộc Estonia, trở thành đảng chính trị phi cộng sản đầu tiên được đăng ký hợp pháp tại Liên Xô. Nghị viện Estonia do Liên Xô kiểm soát đã khẳng định tính ưu việt của luật pháp Estonia với Tuyên ngôn Chủ quyền vào ngày 16 tháng 11 năm 1988, truyền cảm hứng cho các tuyên ngôn tương tự trên khắp các nước cộng hòa Xô viết khác. Vào ngày 23 tháng 8 năm 1989, khoảng hai triệu người đã thành lập Con đường Baltic, một chuỗi người trải dài khắp Estonia, Latvia và Litva, để thể hiện sự đoàn kết trong việc theo đuổi độc lập. Năm 1989, Ủy ban Công dân Estonia bắt đầu đăng ký công dân theo nguyên tắc quyền huyết thống - những người có quốc tịch bắt nguồn từ nước cộng hòa trước chiến tranh. Điều này dẫn đến việc thành lập Quốc hội Estonia, một nghị viện cơ sở chuyên tâm đạt được độc lập thông qua tính liên tục pháp lý và chủ quyền. Vào tháng 3 năm 1991, một cuộc trưng cầu dân ý đã được tổ chức nơi 78,4% cử tri (bao gồm cả công dân Liên Xô) ủng hộ độc lập hoàn toàn. Trong cuộc đảo chính ở Moskva, Estonia đã tuyên bố khôi phục độc lập vào ngày 20 tháng 8 năm 1991. Chính quyền Liên Xô đã công nhận độc lập của Estonia vào ngày 6 tháng 9 năm 1991, và vào ngày 17 tháng 9, Estonia được gia nhập Liên Hợp Quốc. Các đơn vị cuối cùng của Quân đội Nga đã rời Estonia vào năm 1994.

Năm 1992, Estonia thực thi một hiến pháp mới được thông qua bởi cuộc trưng cầu dân ý và giới thiệu tiền tệ riêng của mình, kroon Estonia. Cùng năm đó, Estonia tổ chức cuộc bầu cử quốc hội và tổng thống đầu tiên sau chiến tranh, bầu Lennart Meri làm tổng thống và Mart Laar làm thủ tướng. Dưới sự lãnh đạo của Laar, Estonia đã khởi xướng các cải cách thị trường nhanh chóng và triệt để, bao gồm tư nhân hóa và cải tổ tiền tệ, giúp đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường. Mặc dù các cải cách này thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chúng cũng gây ra những thách thức xã hội, đặc biệt ảnh hưởng đến các cộng đồng nghèo hơn và nông thôn.

Năm 1996, Tổng thống Meri đã khởi động chương trình Tiigrihüpe, một sáng kiến quốc gia nhằm mục đích biến Estonia thành một xã hội thông tin bằng cách thúc đẩy máy tính hóa rộng rãi. Đến năm 1999, liên minh trung hữu do Mart Laar lãnh đạo trở lại nắm quyền, hoàn thành các cuộc đàm phán về tư cách thành viên của Estonia trong Liên minh châu Âu và NATO, bãi bỏ thuế thu nhập doanh nghiệp, và giới thiệu thẻ căn cước quốc gia. Bất chấp tăng trưởng kinh tế, những khó khăn chính trị đã dẫn đến sự sụp đổ của chính phủ vào năm 2002, sau đó Siim Kallas của Đảng Cải cách trở thành thủ tướng. Arnold Rüütel được bầu làm tổng thống năm 2001.

Năm 2004, Estonia gia nhập cả NATO và Liên minh châu Âu, đánh dấu một thành tựu chính sách đối ngoại quan trọng được khởi xướng trong thập kỷ trước. Estonia gia nhập OECD năm 2010. Năm 2007, Estonia đối mặt với căng thẳng nội bộ và quốc tế sau việc di dời Chiến sĩ Đồng Tallinn, một tượng đài chiến tranh của Liên Xô, dẫn đến các cuộc bạo loạn Đêm Đồng ở Tallinn và các cuộc tấn công mạng đáng kể nhắm vào các tổ chức của Estonia. Vụ việc đã làm căng thẳng quan hệ với Nga, càng trở nên trầm trọng hơn bởi các hành động sau này của Nga ở Gruzia và Ukraina. Estonia đã liên kết với EU trong việc áp đặt các biện pháp trừng phạt chống lại Nga để đáp trả những hành động gây hấn này.

Giữa cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, tăng trưởng kinh tế của Estonia bị đình trệ vào năm 2008, buộc chính phủ phải thực hiện các biện pháp cắt giảm ngân sách nghiêm ngặt để đáp ứng các tiêu chí chấp nhận đồng euro. Estonia gia nhập Khu vực đồng Euro vào ngày 1 tháng 1 năm 2011. Những năm 2010 cũng chứng kiến sự phân cực chính trị ngày càng tăng ở Estonia, khi cả các đảng bảo thủ dân tộc và tự do xã hội đều giành được sự nổi bật. Estonia từng là thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc từ năm 2020 đến năm 2021, khẳng định thêm vai trò của mình trong ngoại giao toàn cầu.

4.1. Địa hình và địa chất

Estonia nằm ở phần tây bắc của Thềm Đông Âu, giáp với Khiên Fennoscandia. Nền đá của Estonia bao gồm hai lớp chính: móng kết tinh và lớp phủ trầm tích. Chúng được phân loại thành ba phức hợp địa chất riêng biệt. Móng kết tinh, bao gồm đá granit, đá phiến ma, và các loại đá kết tinh khác, hình thành trong Đại Nguyên Sinh. Lớp này được phủ bởi một lớp phủ trầm tích gồm các loại đá Đại Cổ sinh, bao gồm đá vôi và sa thạch. Phía trên lớp này là một lớp bề mặt Đệ Tứ chủ yếu bao gồm các trầm tích không cố kết như sỏi, cát, và đất sét, hình thành trong Đại Tân Sinh.

4.2. Khí hậu

Estonia trải qua một khí hậu chuyển tiếp nằm giữa ảnh hưởng của khí hậu lục địa và khí hậu đại dương, được đặc trưng là khí hậu lục địa ẩm. Khí hậu của Estonia ôn hòa hơn đáng kể so với các khu vực khác ở cùng vĩ độ do tác động điều hòa của Đại Tây Dương và dòng hải lưu Bắc Đại Tây Dương. Ở Bắc Mỹ, Estonia tương ứng với vĩ độ trung bình của Bán đảo Labrador và bờ biển phía nam của Alaska, làm cho khí hậu của nó trở nên độc đáo đối với vị trí địa lý của nó. Các kiểu thời tiết chủ yếu ở Estonia bị ảnh hưởng đáng kể bởi hoạt động xoáy thuận tích cực ở phía bắc Đại Tây Dương, đặc biệt là từ Vùng áp thấp Iceland. Điều này dẫn đến gió mạnh, mưa nhiều và biến động nhiệt độ đột ngột, đặc biệt là trong những tháng mùa thu và mùa đông. Gió tây mang không khí biển ẩm vào sâu trong lục địa, dẫn đến nhiệt độ ôn hòa hơn vào mùa đông và điều kiện mát mẻ hơn một chút vào mùa hè so với các khu vực lục địa xa bờ biển hơn. Các vùng ven biển và hải đảo thường có khí hậu ôn hòa hơn, với biển Baltic điều hòa nhiệt độ, giữ cho các khu vực ven biển ấm hơn vào mùa đông và mát mẻ hơn vào mùa hè.

Estonia nằm trong vùng khí hậu ôn đới, và trong vùng chuyển tiếp giữa khí hậu đại dương và khí hậu lục địa, đặc trưng bởi mùa hè ấm áp và mùa đông khá ôn hòa. Sự khác biệt chính ở địa phương là do biển Baltic, nơi làm ấm các khu vực ven biển vào mùa đông và làm mát chúng vào mùa xuân. Nhiệt độ trung bình tính toán cho lãnh thổ của đất nước dao động từ 17.8 °C vào tháng Bảy đến -3.8 °C vào tháng Hai, với nhiệt độ trung bình hàng năm là 6.4 °C. Nhiệt độ cao nhất được ghi nhận là 35.6 °C từ năm 1992, và thấp nhất là -43.5 °C từ năm 1940. Lượng mưa trung bình hàng năm là 662 mm, với kỷ lục hàng ngày là 148 mm. Lớp phủ tuyết thay đổi đáng kể qua các năm khác nhau. Gió vorherrschend là gió tây, tây nam và nam, tốc độ gió trung bình hàng năm dao động từ 2.1 m/s đến 6.1 m/s, nhỏ hơn ở nội địa và lớn nhất ở bờ biển phía tây. Thời gian nắng trung bình hàng tháng dao động từ 290 giờ vào tháng Tám, đến 21 giờ vào tháng Mười Hai. Theo tính toán trung bình, Estonia nhận được 1830 giờ nắng mỗi năm.

Sự khác biệt theo mùa ở Estonia cũng rõ rệt về độ dài ngày. Ví dụ, ngày dài nhất kéo dài tới 18 giờ 40 phút ở Tallinn và 18 giờ 10 phút ở Võru, trong khi ngày ngắn nhất khoảng 6 giờ 2 phút ở Tallinn và 6 giờ 39 phút ở Valga. Hiện tượng "đêm trắng" xảy ra từ đầu tháng Năm đến cuối tháng Bảy, trong thời gian đó mặt trời vẫn nhìn thấy được trong thời gian dài. Thời kỳ sinh trưởng kéo dài từ 179 đến 203 ngày, với thời kỳ không có sương giá kéo dài từ 110 đến 190 ngày. Lớp phủ tuyết thay đổi đáng kể trên toàn quốc, trung bình kéo dài từ 75 đến 135 ngày mỗi năm, với lượng tuyết ít nhất được tìm thấy ở bờ biển phía tây Saaremaa và nhiều nhất ở Haanja và Cao nguyên Pandivere.

4.3. Đa dạng sinh học

Estonia được công nhận là một trong những khu vực đa dạng sinh học nhất ở châu Âu, đặc biệt là về quy mô và vĩ độ. Đất nước này tự hào có một loạt các điều kiện khí hậu và đất đai đa dạng, cũng như sự phong phú của cả hệ sinh thái biển và nước ngọt. Sự đa dạng sinh học phong phú này cho phép nhiều loài đã tuyệt chủng ở hầu hết các quốc gia châu Âu khác tồn tại. Các khu bảo tồn chiếm 19,4% diện tích đất liền của Estonia và 23% tổng diện tích cùng với lãnh hải. Đất nước này là nơi sinh sống của gần 4.000 đối tượng tự nhiên được bảo vệ, bao gồm sáu vườn quốc gia, 231 khu bảo tồn thiên nhiên và 154 khu bảo tồn cảnh quan.

Estonia nằm ở biên giới phía bắc của các khu sinh học rừng lá rộng ôn đới. Về mặt địa lý thực vật, Estonia được chia sẻ giữa các tỉnh Trung Âu và Đông Âu của Vùng Circumboreal trong Vương quốc Boreal. Theo WWF, lãnh thổ Estonia thuộc vùng sinh thái rừng hỗn hợp Sarmatic. Hơn 330 loài chim đã được tìm thấy ở Estonia, bao gồm đại bàng đuôi trắng, đại bàng đốm nhỏ, đại bàng vàng, gà gô rừng Tây, cò đen và cò trắng, và nhiều loại cú, chim lội và ngỗng. Nhạn bụng trắng là quốc鳥 của Estonia. Estonia nằm trên tuyến đường di cư của hàng triệu chim sẻ bay qua trung tâm Estonia cũng như hơn 50 triệu chim nước và chim ven biển bay dọc theo bờ biển tây bắc, giữ kỷ lục châu Âu về số lượng loài di cư được quan sát cao nhất.

Động vật Estonia được đặc trưng bởi sự hiện diện đáng kể của các loài thủy sinh, ven sông, rừng và đồng ruộng. Đất nước này là nơi sinh sống của 64 loài động vật có vú được ghi nhận, 11 loài lưỡng cư và 5 loài bò sát. Các loài động vật có vú lớn bao gồm sói xám, linh miêu, gấu nâu, cáo đỏ, lửng, lợn rừng, nai sừng tấm, hoẵng châu Âu, hải ly, rái cá, hải cẩu xám, và hải cẩu vòng. Đáng chú ý, Estonia đã duy trì thành công một quần thể chồn nâu châu Âu trên các hòn đảo của mình thông qua các chương trình bảo tồn kéo dài hàng thập kỷ, chống lại sự xâm lấn của chồn nâu châu Mỹ. Chồn nâu châu Âu đang bị đe dọa nghiêm trọng đã được tái du nhập thành công trên Hiiumaa, trong khi sóc bay Xibia quý hiếm phát triển mạnh ở miền đông Estonia. Hơn nữa, hươu đỏ, trước đây đã bị tuyệt chủng cục bộ, đã được tái du nhập thành công. Vào đầu thế kỷ 21, một quần thể chó rừng châu Âu đã được xác nhận ở miền tây Estonia, mở rộng đáng kể phạm vi của chúng. Các loài động vật có vú được du nhập bao gồm hươu sao, hươu sao, lửng chó, chuột xạ hương, và chồn nâu châu Mỹ.

Cảnh quan tự nhiên của Estonia có hệ thực vật độc đáo, bao gồm các loài đặc hữu như cỏ khua Saaremaa, không thể tìm thấy ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Đất nước này có thành phần phong phú của các nhóm thực vật, với ước tính 3.000 loài tảo và vi khuẩn lam, 850 loài địa y, và 600 loài rêu. Tính đến năm 2012, rừng bao phủ 48% diện tích đất liền của Estonia, hỗ trợ một loạt các loài thực vật. Trong số này, 87 loài cây bản địa và hơn 500 loài cây và bụi được du nhập đã được xác định, với các loại cây phổ biến nhất là thông (41%), bạch dương (28%), và vân sam (23%). Hoa thanh cúc là quốc hoa của Estonia. Ngoài ra, Estonia là nơi sinh sống của khoảng 6.000 loài nấm, với 3.461 loài đã được xác định. Những loại nấm này đóng một vai trò quan trọng trong hệ sinh thái bằng cách hình thành các mối liên kết nấm rễ với cây và cây bụi, và tất cả các loài cây có mặt ở Estonia đều dựa vào các mối quan hệ cộng sinh này để phát triển và khỏe mạnh.

4.4. Các vấn đề môi trường

Tình trạng môi trường ở Estonia nói chung là thuận lợi, nhưng vẫn tồn tại các vấn đề liên quan đến ô nhiễm do giao thông vận tải, bảo tồn đa dạng sinh học và bảo vệ các vùng nước. Hồ Peipus, hồ xuyên biên giới lớn nhất châu Âu, phải đối mặt với những thách thức sinh thái đáng kể. Dữ liệu giám sát từ năm 2009 đến năm 2023 cho thấy các chỉ số chất lượng nước của hồ chủ yếu ở trong tình trạng sinh thái kém. Năm 2023, nhiệt độ nước cao bất thường đã thúc đẩy việc giải phóng phốt pho từ trầm tích hồ, làm suy giảm thêm chất lượng nước. Ngoài ra, độ trong của nước ở cả phần Estonia và Nga của hồ đều có xu hướng giảm, báo hiệu tình trạng căng thẳng môi trường đang diễn ra.

Mặc dù số lượng các chất ô nhiễm phát thải đã giảm từ những năm 1980, không khí vẫn bị ô nhiễm lưu huỳnh đioxit từ ngành công nghiệp khai thác mỏ mà Liên Xô đã phát triển nhanh chóng vào đầu những năm 1950. Ở một số khu vực, nước biển ven bờ bị ô nhiễm, chủ yếu xung quanh khu công nghiệp Sillamäe. Vùng nước ven biển ở Estonia cũng phải đối mặt với những lo ngại về môi trường tương tự. Việc giám sát năm vùng nước ven biển vào năm 2023 cho thấy tình trạng sinh thái không tối ưu. Nồng độ thủy ngân cao trong sinh vật là một yếu tố chính góp phần vào các phân loại này, và ở Vịnh Tallinn, nồng độ tributyltin trong trầm tích cũng vượt quá giới hạn an toàn. Những chất ô nhiễm hóa học này gây rủi ro cho cả hệ sinh thái thủy sinh và sức khỏe môi trường tổng thể của khu vực.

Một số chỉ số đã xấu đi trong những năm gần đây, đặc biệt là những chỉ số liên quan đến phát thải khí nhà kính và quản lý chất thải. Lượng phát thải khí nhà kính ròng của Estonia đã tăng từ 13,4 triệu tấn CO₂ tương đương vào năm 2021 lên 14,3 triệu tấn vào năm 2022, khiến quốc gia này ngày càng xa mục tiêu 8 triệu tấn vào năm 2035. Sản lượng chất thải cũng tăng, từ 19,4 triệu tấn vào năm 2021 lên 22,9 triệu tấn vào năm 2022, nhấn mạnh các vấn đề về lạm dụng tài nguyên và tỷ lệ tái chế chất thải không đủ. Tiêu thụ tài nguyên và tái chế chất thải là những lĩnh vực quan tâm chính trong các biện pháp bền vững của Estonia. Tỷ lệ tái chế chất thải đô thị đã bị đình trệ. Sự phụ thuộc của Estonia vào tài nguyên thiên nhiên còn được phản ánh qua việc khai thác đá phiến dầu tăng, từ 9,2 triệu tấn vào năm 2021 lên 10,7 triệu tấn vào năm 2022, và việc khai thác nước ngầm tăng lên 236,5 triệu mét khối vào năm 2022.

5.1. Quốc hội

Quốc hội Estonia (Riigikogu) là cơ quan lập pháp đơn viện của Estonia. Quốc hội bao gồm 101 thành viên được bầu theo hình thức đại diện theo tỷ lệ với nhiệm kỳ bốn năm. Công dân Estonia từ 18 tuổi trở lên có quyền bầu cử. Quốc hội có các chức năng chính sau:

• Phê chuẩn hoặc bãi bỏ chính phủ.
• Thông qua các đạo luật và ngân sách nhà nước.
• Thực hiện giám sát nghị viện đối với hoạt động của chính phủ và các cơ quan nhà nước khác.
• Theo đề nghị của Tổng thống, bổ nhiệm các chức danh quan trọng như Chánh án Tòa án Tối cao, Chủ tịch Ngân hàng Estonia, Tổng Kiểm toán Nhà nước, Chưởng lý Tư pháp và Tổng Tư lệnh Lực lượng Phòng vệ.

Quốc hội đóng vai trò trung tâm trong hệ thống chính trị Estonia, đảm bảo tính đại diện của người dân và kiểm soát quyền lực hành pháp. Các cuộc bầu cử thường dẫn đến các chính phủ liên minh do không có đảng nào thường giành được đa số tuyệt đối.

5.2. Chính phủ

Chính phủ Estonia, do Thủ tướng đứng đầu, là cơ quan hành pháp cao nhất của đất nước. Thủ tướng được Tổng thống đề cử và phải được Quốc hội (Riigikogu) phê chuẩn. Chính phủ bao gồm Thủ tướng và các bộ trưởng, những người chịu trách nhiệm quản lý các lĩnh vực chính sách đối nội và đối ngoại. Mỗi bộ trưởng đại diện cho lợi ích của bộ mình và chịu trách nhiệm trước Quốc hội.

Do đặc điểm của hệ thống bầu cử theo tỷ lệ, Estonia thường có các chính phủ liên minh, nơi nhiều đảng phái cùng nhau thành lập chính phủ. Điều này đòi hỏi sự thỏa hiệp và hợp tác giữa các đảng phái.

Estonia nổi tiếng là một quốc gia tiên phong trong lĩnh vực chính phủ điện tử (e-government). Hầu hết các dịch vụ công đều có thể truy cập trực tuyến, từ khai thuế, đăng ký kinh doanh đến bỏ phiếu. Bầu cử qua Internet lần đầu tiên được áp dụng trên toàn quốc trong các cuộc bầu cử địa phương năm 2005 và đã trở thành một phần quan trọng trong các cuộc bầu cử quốc hội sau này. Trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2023, hơn một nửa số phiếu đã được bỏ trực tuyến.

Trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2023, Kaja Kallas của Đảng Cải cách đã thành lập chính phủ liên minh với các đảng Estonia 200 và Đảng Dân chủ Xã hội. Năm 2024, sau khi Kallas từ chức để đảm nhận vị trí Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu về Đối ngoại và Chính sách An ninh, Kristen Michal của Đảng Cải cách đã trở thành thủ tướng mới.

5.3. Phân chia hành chính

Estonia là một quốc gia đơn nhất với hệ thống chính quyền địa phương một cấp. Các công việc địa phương được quản lý tự chủ bởi các chính quyền địa phương. Kể từ cuộc cải cách hành chính năm 2017, có tổng cộng 79 chính quyền địa phương, bao gồm 15 thị xã (linn) và 64 xã nông thôn (vald). Tất cả các đô thị đều có địa vị pháp lý bình đẳng và là một phần của một maakond (hạt), là một đơn vị hành chính cấp dưới của nhà nước. Cơ quan đại diện của các chính quyền địa phương là hội đồng đô thị, được bầu trong các cuộc bầu cử trực tiếp phổ thông với nhiệm kỳ bốn năm. Hội đồng bổ nhiệm chính quyền địa phương. Đối với các thị xã, người đứng đầu chính quyền địa phương là linnapea (thị trưởng) và vallavanem đối với các xã. Để tăng cường phân cấp, các chính quyền địa phương có thể thành lập các quận đô thị với thẩm quyền hạn chế; hiện tại, các quận này đã được thành lập ở Tallinn và Hiiumaa cùng một số xã khác.

Hiến pháp đảm bảo quyền tự trị của chính quyền địa phương, cho phép các đô thị tự quyết định và quản lý các công việc địa phương trong phạm vi Hiến pháp và luật pháp quốc gia. Do đó, chính quyền địa phương không phải là cơ quan mở rộng của các bộ của nhà nước hay chính phủ trung ương; thay vào đó, chúng phục vụ để giải quyết trực tiếp các nhu cầu của cộng đồng địa phương và theo cách phù hợp với từng địa phương. Các vấn đề như dự án xây dựng, bảo trì đường sá, quản lý chất thải và các sáng kiến cải thiện chất lượng cuộc sống chủ yếu do cộng đồng địa phương xử lý, những người được coi là có đủ năng lực nhất để đưa ra các quyết định mang lại lợi ích cho cư dân của họ. Tuy nhiên, nhà nước cung cấp hỗ trợ tài chính và lập pháp, đảm bảo rằng các chính quyền địa phương có đủ kinh phí cho các sáng kiến này.

5.4. Tư pháp

Hiến pháp Estonia là luật cơ bản, thiết lập trật tự hiến pháp dựa trên năm nguyên tắc: nhân phẩm, dân chủ, pháp quyền, nhà nước xã hội và bản sắc Estonia. Estonia có hệ thống luật dân sự dựa trên mô hình pháp luật Đức. Hệ thống tòa án có cấu trúc ba cấp. Cấp thứ nhất là các tòa án hạt xử lý tất cả các vụ án hình sự và dân sự, và các tòa án hành chính xét xử các khiếu nại về chính phủ và các quan chức địa phương, cũng như các tranh chấp công cộng khác. Cấp thứ hai là các tòa án quận xử lý các kháng cáo đối với các quyết định của cấp thứ nhất. Tòa án Tối cao là tòa giám đốc thẩm, tiến hành xem xét hiến pháp, và có 19 thành viên. Cơ quan tư pháp độc lập, các thẩm phán được bổ nhiệm trọn đời và chỉ có thể bị cách chức khi bị kết tội. Hệ thống tư pháp đã được đánh giá là một trong những hệ thống hiệu quả nhất trong Liên minh châu Âu theo Bảng điểm Tư pháp của EU.

Hệ thống pháp luật Estonia được xây dựng trên các thể chế dân chủ ổn định, với một cơ quan tư pháp độc lập là trụ cột cơ bản của pháp quyền. Tuy nhiên, vẫn còn những lo ngại về tính độc lập về cơ cấu của cơ quan tư pháp, đặc biệt là do vai trò quan trọng của Bộ Tư pháp trong việc quản lý các tòa án cấp dưới và giám sát việc quản lý của chúng. Mối liên hệ này đã đặt ra câu hỏi về khả năng ảnh hưởng gián tiếp đến việc ra quyết định của tòa án, vì sự giám sát và kiểm soát tài chính của Bộ đối với các tòa án hạn chế quyền tự chủ tài chính của các tòa án, khiến chúng dễ bị áp lực chính trị hơn. Trong khi Tòa án Tối cao Estonia tự quản lý một cách độc lập, các tòa án cấp dưới có rất ít ảnh hưởng đến việc lập kế hoạch và phân bổ ngân sách. Trong những năm gần đây, niềm tin của công chúng vào cơ quan tư pháp đã suy giảm, điều này có thể làm suy yếu những nỗ lực nhằm đảm bảo tính độc lập hoàn toàn của tòa án. Cuộc tranh luận đang diễn ra về cải cách tư pháp của Estonia tập trung vào nhu cầu độc lập hơn về thể chế, như được nêu trong dự thảo Đạo luật Tòa án, mặc dù nhiều thẩm phán tin rằng các cải cách được đề xuất chưa đáp ứng đầy đủ việc đảm bảo tính độc lập của tòa án trong quá trình ra quyết định.

Estonia là nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ đầu tiên hợp pháp hóa kết hợp dân sự cho các cặp đồng giới, với một đạo luật được thông qua vào tháng 10 năm 2014. Những bất đồng chính trị đã trì hoãn việc thông qua luật thực thi cần thiết, và các cặp đồng giới không thể ký thỏa thuận chung sống cho đến ngày 1 tháng 1 năm 2016. Kể từ tháng 6 năm 2023, các đối tác đồng giới đã đăng ký và các cặp vợ chồng đồng giới có quyền nhận con nuôi. Các cặp đồng giới đã giành được quyền kết hôn ở Estonia vào năm 2024.

5.5. Quan hệ đối ngoại

Estonia đã tích cực theo đuổi mối quan hệ chặt chẽ với các nước phương Tây kể từ khi khôi phục độc lập vào năm 1991. Là thành viên của Hội Quốc Liên từ năm 1921 và là thành viên Liên Hợp Quốc từ năm 1991, Estonia nhanh chóng hội nhập vào các khuôn khổ châu Âu và xuyên Đại Tây Dương, gia nhập NATO và Liên minh châu Âu vào năm 2004. Năm 2007, Estonia gia nhập Khu vực Schengen, và năm 2011 gia nhập Khu vực đồng Euro. Tallinn là nơi đặt trụ sở của Cơ quan Liên minh châu Âu về quản lý vận hành các hệ thống CNTT quy mô lớn, hoạt động từ năm 2012, và Estonia đã giữ chức Chủ tịch luân phiên của Hội đồng Liên minh châu Âu vào nửa cuối năm 2017. Estonia cũng là thành viên của OECD, OSCE, WTO, IMF, Hội đồng các Quốc gia Biển Baltic. Từ tháng 1 năm 2020, Estonia giữ vai trò thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc trong nhiệm kỳ hai năm.

Một thành phần quan trọng trong chính sách đối ngoại của Estonia là hợp tác chặt chẽ với Latvia và Litva, tham gia hợp tác khu vực Baltic và quan hệ Bắc Âu-Baltic. Estonia tham gia một số hội đồng khu vực, như Hội đồng Baltic, Hội đồng Bộ trưởng Baltic, và Hội đồng các Quốc gia Biển Baltic. Kể từ thời kỳ chiếm đóng của Liên Xô, quan hệ với Nga vẫn còn căng thẳng, mặc dù hợp tác thực tế đã diễn ra giữa hai bên. Kể từ ngày 24 tháng 2 năm 2022, quan hệ với Nga càng xấu đi do Nga xâm lược Ukraina. Estonia đã mạnh mẽ ủng hộ Ukraina trong cuộc chiến, cung cấp sự hỗ trợ cao nhất so với tổng sản phẩm quốc nội của mình.

Estonia đã xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các nước Bắc Âu, đặc biệt là Phần Lan và Thụy Điển, và là thành viên của Nordic-Baltic Eight. Các dự án chung Bắc Âu-Baltic bao gồm chương trình giáo dục Nordplus và các chương trình di chuyển cho doanh nghiệp và công nghiệp cũng như cho hành chính công. Hội đồng Bộ trưởng Bắc Âu có văn phòng tại Tallinn với các chi nhánh tại Tartu và Narva. Các quốc gia Baltic là thành viên của Ngân hàng Đầu tư Bắc Âu, Nhóm Chiến đấu Bắc Âu của Liên minh châu Âu, và vào năm 2011 đã được mời hợp tác với Hợp tác Quốc phòng Bắc Âu trong các hoạt động được lựa chọn. Năm 1999, Bộ trưởng Ngoại giao Toomas Hendrik Ilves đã ủng hộ việc Estonia được coi là một "quốc gia Bắc Âu", nhằm làm nổi bật những tiến bộ kinh tế và xã hội của Estonia và phân biệt nó với các nước láng giềng Baltic. Đến những năm 2020, khát vọng được coi là "Bắc Âu" đã giảm bớt ở Estonia, phản ánh niềm tự hào ngày càng tăng về mối liên kết với các nước Đông Âu, đặc biệt là thông qua Sáng kiến Ba Biển.

5.6. Quân sự

Lực lượng Phòng vệ Estonia bao gồm lực lượng mặt đất, hải quân, và không quân. Nghĩa vụ quân sự quốc gia hiện tại là bắt buộc đối với nam giới khỏe mạnh từ 18 đến 28 tuổi, với lính nghĩa vụ phục vụ các chuyến đi 8 hoặc 11 tháng, tùy thuộc vào trình độ học vấn và vị trí do Lực lượng Phòng vệ cung cấp. Quy mô thời bình của Lực lượng Phòng vệ Estonia là khoảng 6.000 người, trong đó một nửa là lính nghĩa vụ. Quy mô thời chiến theo kế hoạch của Lực lượng Phòng vệ là 60.000 quân nhân, bao gồm 21.000 quân nhân trong lực lượng dự bị sẵn sàng cao. Kể từ năm 2015, ngân sách quốc phòng của Estonia đã vượt quá 2% GDP, hoàn thành nghĩa vụ chi tiêu quốc phòng của NATO.

Liên đoàn Phòng vệ Estonia là một tổ chức quốc phòng quốc gia tự nguyện thuộc sự quản lý của Bộ Quốc phòng. Nó được tổ chức dựa trên các nguyên tắc quân sự, có thiết bị quân sự riêng và cung cấp nhiều khóa huấn luyện quân sự khác nhau cho các thành viên của mình, bao gồm cả chiến thuật du kích. Liên đoàn Phòng vệ có 17.000 thành viên, cùng với 11.000 tình nguyện viên bổ sung trong các tổ chức liên kết của mình.

Estonia hợp tác với Latvia và Litva trong một số sáng kiến hợp tác quốc phòng ba bên Baltic. Là một phần của Mạng lưới Giám sát Hàng không Baltic (BALTNET), ba quốc gia quản lý trung tâm kiểm soát không phận Baltic, Tiểu đoàn Baltic (BALTBAT) đã tham gia vào Lực lượng Phản ứng NATO, và một cơ sở giáo dục quân sự chung Trường Cao đẳng Quốc phòng Baltic được đặt tại Tartu. Estonia gia nhập NATO vào ngày 29 tháng 3 năm 2004. Trung tâm Xuất sắc về Phòng thủ Không gian mạng Hợp tác của NATO được thành lập tại Tallinn vào năm 2008. Để đối phó với cuộc chiến của Nga ở Ukraina, kể từ năm 2017, một nhóm chiến đấu tiểu đoàn Hiện diện Tiên phong Tăng cường của NATO đã đóng quân tại Căn cứ Quân sự Tapa. Cũng là một phần của NATO, việc triển khai Cảnh sát Hàng không Baltic đã được đặt tại Căn cứ Không quân Ämari kể từ năm 2014. Trong Liên minh châu Âu, Estonia tham gia vào Nhóm Chiến đấu Bắc Âu và Hợp tác Cơ cấu Thường trực.

Theo Chỉ số Hòa bình Toàn cầu năm 2024, Estonia là quốc gia hòa bình thứ 24 trên thế giới. Kể từ năm 1995, Estonia đã tham gia nhiều phái bộ an ninh và gìn giữ hòa bình quốc tế, bao gồm: Afghanistan, Iraq, Liban, Kosovo, và Mali. Lực lượng triển khai cao nhất của Estonia ở Afghanistan là 289 binh sĩ vào năm 2009. Mười một binh sĩ Estonia đã thiệt mạng trong các nhiệm vụ ở Afghanistan và Iraq. Ngoài ra, có tới một trăm tình nguyện viên Estonia đã tham gia Lực lượng Vũ trang Ukraina trong cuộc xâm lược Ukraina của Nga, ba người trong số họ đã thiệt mạng.

5.7. An ninh và dịch vụ khẩn cấp

Estonia phần lớn được bảo vệ khỏi các thảm họa tự nhiên lớn. Tuy nhiên, cháy rừng, lũ lụt nhỏ ở các vùng trũng thấp và các trận động đất nhỏ không thường xuyên vẫn là những thách thức cục bộ. Thảm họa gần đây nhất và đáng kể nhất trong lịch sử Estonia là vụ chìm phà MS Estonia năm 1994 ở biển Baltic, vẫn là thảm họa hàng hải thời bình gây chết người nhiều nhất ở châu Âu.

Việc thực thi pháp luật ở Estonia chủ yếu do các cơ quan thuộc Bộ Nội vụ quản lý. Cơ quan chính, Cục Cảnh sát và Biên phòng, giám sát việc thực thi pháp luật và an ninh nội bộ, chịu trách nhiệm về một loạt các nhiệm vụ từ trật tự công cộng đến kiểm soát nhập cư. Estonia cũng có một khu vực an ninh tư nhân mạnh mẽ, cung cấp các dịch vụ an ninh bổ sung cho các cá nhân và doanh nghiệp nhưng không có thẩm quyền pháp lý để bắt giữ hoặc giam giữ nghi phạm. Để giải quyết vấn đề an ninh quốc gia, Cục An ninh Nội bộ Estonia đóng vai trò là cơ quan phản gián và chống khủng bố chính của đất nước, trong khi Cục Tình báo Đối ngoại Estonia xử lý các mối đe dọa từ bên ngoài, thu thập thông tin tình báo ở nước ngoài để bảo vệ lợi ích quốc gia của Estonia.

Các dịch vụ khẩn cấp ở Estonia bao gồm các dịch vụ y tế khẩn cấp toàn diện và Cục Cứu hộ Estonia, chịu trách nhiệm về các hoạt động tìm kiếm và cứu nạn trên toàn quốc. Các dịch vụ khẩn cấp này đóng một vai trò quan trọng trong việc quản lý và giảm thiểu rủi ro, phối hợp các nỗ lực ứng phó nhanh chóng đối với các sự cố và đảm bảo an toàn công cộng trong thời kỳ khủng hoảng.

6.1. Chính sách kinh tế

Nền kinh tế Estonia tiếp tục hưởng lợi từ một chính phủ minh bạch và các chính sách duy trì mức độ tự do kinh tế cao, xếp thứ 6 toàn cầu và thứ 2 ở châu Âu. Nhà nước pháp quyền vẫn được củng cố và thực thi mạnh mẽ bởi một hệ thống tư pháp độc lập và hiệu quả. Một hệ thống thuế đơn giản hóa với thuế suất bằng phẳng và thuế gián thu thấp, sự cởi mở với đầu tư nước ngoài, và một chế độ thương mại tự do đã hỗ trợ cho một nền kinh tế kiên cường và hoạt động tốt. Tính đến tháng 5 năm 2018, Chỉ số Môi trường Kinh doanh của Nhóm Ngân hàng Thế giới xếp Estonia ở vị trí thứ 16 trên thế giới. Sự tập trung mạnh mẽ vào lĩnh vực CNTT thông qua chương trình e-Estonia đã dẫn đến các dịch vụ công nhanh hơn, đơn giản hơn và hiệu quả hơn, ví dụ như việc khai thuế chỉ mất chưa đầy năm phút và 98% giao dịch ngân hàng được thực hiện qua internet. Estonia có nguy cơ hối lộ kinh doanh thấp thứ 13 trên thế giới, theo TRACE Matrix.

Sau khi khôi phục độc lập, vào những năm 1990, Estonia tự định vị mình là "cửa ngõ giữa Đông và Tây" và tích cực theo đuổi cải cách kinh tế và tái hòa nhập với phương Tây. Năm 1994, áp dụng các lý thuyết kinh tế của Milton Friedman, Estonia trở thành một trong những quốc gia đầu tiên áp dụng thuế suất bằng phẳng, với một tỷ lệ thống nhất là 26% bất kể thu nhập cá nhân. Tỷ lệ này sau đó đã được giảm nhiều lần, ví dụ, xuống 24% vào năm 2005, 23% vào năm 2006, và xuống 21% vào năm 2008. Chính phủ Estonia đã chấp nhận đồng euro làm tiền tệ của đất nước vào ngày 1 tháng 1 năm 2011, muộn hơn dự kiến do lạm phát cao kéo dài. Một Thuế giá trị đất đai được áp dụng để tài trợ cho các đô thị địa phương. Đây là một loại thuế cấp nhà nước, nhưng 100% doanh thu được sử dụng để tài trợ cho các Hội đồng Địa phương. Tỷ lệ được Hội đồng Địa phương ấn định trong giới hạn 0,1-2,5%. Đây là một trong những nguồn tài trợ quan trọng nhất cho các đô thị. Thuế Giá trị Đất đai chỉ đánh vào giá trị của đất, không tính đến các công trình cải tạo và tòa nhà. Rất ít trường hợp được miễn thuế giá trị đất đai và ngay cả các tổ chức công cộng cũng phải chịu thuế. Thuế này đã góp phần vào tỷ lệ nhà ở do chủ sở hữu chiếm dụng cao (~90%) ở Estonia, so với tỷ lệ 67,4% ở Hoa Kỳ.

6.2. Các ngành công nghiệp chính

Công nghiệp đóng vai trò là một trụ cột nền tảng của nền kinh tế Estonia, với ngành sản xuất là phân khúc lớn nhất, chiếm khoảng 15% GDP quốc gia. Ngành này cung cấp việc làm cho khoảng một phần năm lực lượng lao động, tương đương khoảng 120.000 cá nhân. Ngoài ra, kim ngạch xuất khẩu của các doanh nghiệp công nghiệp thường chiếm khoảng hai phần ba tổng kim ngạch xuất khẩu của Estonia. Thực phẩm, xây dựng và công nghiệp điện tử hiện là một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất của Estonia. Các ngành chủ chốt trong công nghiệp Estonia bao gồm sản xuất thực phẩm, xây dựng và điện tử, riêng ngành xây dựng đã sử dụng hơn 80.000 người vào năm 2007, chiếm khoảng 12% tổng lực lượng lao động. Các ngành cơ khí và hóa chất cũng rất quan trọng, chủ yếu tập trung ở Hạt Ida-Viru và xung quanh Tallinn.

Ngành sản xuất của Estonia bao gồm 7.981 doanh nghiệp, chiếm 8% tổng số doanh nghiệp trong cả nước. Ngành này sử dụng hơn 107.000 cá nhân, chiếm 22% tổng số người có việc làm ở Estonia. Năm 2020, tổng tỷ suất lợi nhuận của các công ty sản xuất là 4,9%. Một phần đáng kể của ngành này bao gồm các doanh nghiệp siêu nhỏ, với 78% các công ty sản xuất sử dụng ít hơn 10 công nhân, trong khi chỉ có 3% các công ty có hơn 100 nhân viên (tổng cộng 215 công ty). Khoảng 17% các doanh nghiệp sản xuất báo cáo doanh thu bán hàng vượt quá 1 triệu euro, và xuất khẩu đóng góp 52% vào tổng doanh thu bán hàng của ngành. Ngành sản xuất quan trọng nhất là sản xuất máy móc, chiếm khoảng 25% tổng sản lượng. Các ngành công nghiệp chủ chốt khác bao gồm sản xuất gỗ và giấy (20%), chế biến thực phẩm (15%), sản xuất hóa chất (10%), gia công kim loại (13%), và công nghiệp nhẹ, chiếm chưa đến 5% tổng sản lượng. Năm 2018, hàng hóa xuất khẩu của Estonia đạt 10,4 tỷ euro, chiếm 72% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước. Ngành sản xuất sử dụng khoảng 124.000 cá nhân và đóng góp 15,4% vào GDP của Estonia, với 20% tăng trưởng GDP năm đó bắt nguồn từ ngành này.

Về giá trị gia tăng, tỷ trọng của ngành sản xuất trong nền kinh tế Estonia hơi thấp hơn mức trung bình của Liên minh châu Âu, khoảng 15%. Tuy nhiên, Estonia có một trong những tỷ lệ việc làm cao nhất trong ngành sản xuất trong số các nước EU, với gần một phần năm lực lượng lao động tham gia vào ngành này. Sản xuất là ngành sử dụng lao động lớn nhất ở Estonia, với sự gia tăng đáng kể việc làm vào năm 2019, đặc biệt là trong sản xuất thiết bị điện và sửa chữa, lắp đặt máy móc thiết bị. Ngành công nghiệp gỗ chứng kiến sự tăng trưởng lớn nhất về khối lượng sản xuất trong năm đó. Các ngành công nghiệp chính theo việc làm là chế biến gỗ, sản xuất thực phẩm và gia công kim loại. Ngành này phụ thuộc nhiều vào thị trường bên ngoài, với hơn 60% sản lượng được xuất khẩu. Các thị trường xuất khẩu chủ chốt bao gồm Phần Lan và Thụy Điển, cũng chiếm hơn 60% vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành sản xuất của Estonia.

Trong những năm 2000, đã có một sự thay đổi đáng chú ý trong cơ cấu kinh tế của Estonia, với sự đóng góp của ngành dịch vụ vào GDP tăng lên trong khi nông nghiệp và công nghiệp lại giảm tỷ trọng. Hiện tại, dịch vụ chiếm 68,1% GDP của Estonia và sử dụng 76,8% lực lượng lao động. Mặc dù có sự tăng trưởng, một số ngành liên quan đến dịch vụ thường có mức lương thấp nhất trong nền kinh tế. Ví dụ, các công việc trong dịch vụ cá nhân, chẳng hạn như làm tóc và các dịch vụ làm đẹp khác, cũng như sửa chữa đồ gia dụng, báo cáo mức lương gộp trung bình hàng tháng là 617 euro, thấp hơn gần ba lần so với mức lương trong lĩnh vực CNTT.

6.3. Nông nghiệp, ngư nghiệp và lâm nghiệp

Nông nghiệp là một trong những ngành kinh tế truyền thống của Estonia, có vai trò lịch sử quan trọng đối với nền kinh tế đất nước. Trong lịch sử, Estonia là quốc gia ở cực bắc có thể trồng ngũ cốc để xuất khẩu.

Sau khi Estonia tái độc lập, tầm quan trọng của nông nghiệp trong nền kinh tế giảm mạnh khi các nông trường tập thể lớn thời Xô viết bị giải thể và tư nhân hóa. Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp lớn một lần nữa trở nên chiếm ưu thế, trong khi các trang trại nhỏ hơn tập trung vào các thị trường ngách, nông nghiệp hữu cơ và du lịch nông thôn. Những năm gần đây chứng kiến sự gia tăng diện tích đất canh tác của Estonia, với khoảng 1,05 triệu ha đất trồng trọt và 0,24 triệu ha đồng cỏ tự nhiên được ghi nhận vào năm 2019. Estonia có một trong những quy mô trang trại trung bình lớn nhất trong Liên minh châu Âu với 62 ha mỗi trang trại, với khoảng 78% đất nông nghiệp thuộc sở hữu của các thực thể quản lý ít nhất 100 ha - cao hơn nhiều so với mức trung bình 49% của EU cho loại hình sở hữu này. Estonia đứng thứ hai ở châu Âu, sau Áo, về tỷ lệ đất nông nghiệp được canh tác hữu cơ.

Ngành đánh bắt cá từ lâu đã là một ngành quan trọng ở Estonia, chịu ảnh hưởng bởi vị trí ven biển của đất nước. Khoảng 95% cá đánh bắt được ở vùng biển Estonia đến từ Biển Baltic, phần còn lại có nguồn gốc từ các vùng nước nội địa. Đánh bắt xa bờ cũng được thực hiện. Ngành thủy sản Biển Baltic phân biệt giữa các loài di cư, chẳng hạn như cá trích cơm, cá trích, cá tuyết và cá hồi, chịu hạn ngạch của EU, và các loài địa phương, chẳng hạn như cá rô và cá chó, được quản lý trong nước. Bất chấp các quy định nghiêm ngặt, trữ lượng cá của Estonia phải đối mặt với những thách thức đáng kể, bao gồm mất môi trường sống, đánh bắt quá mức và giảm diện tích sinh sản. Để đối phó, Estonia đã đưa ra các sáng kiến bảo tồn để bảo vệ các loài cá dễ bị tổn thương và tăng cường các chương trình nhân giống.

Ngành lâm nghiệp là một ngành đóng góp quan trọng cho nền kinh tế quốc gia Estonia, cân bằng giữa trách nhiệm sinh thái và nhu cầu thị trường đối với các sản phẩm gỗ. Chính phủ Estonia đặt mục tiêu thiết lập mức thu hoạch hàng năm bền vững phù hợp với các mục tiêu khí hậu của EU, trong khi ngành công nghiệp thúc đẩy hạn ngạch thu hoạch cao hơn để đảm bảo lợi nhuận và an ninh việc làm. Ngược lại, các nhà bảo tồn ủng hộ việc giảm khai thác gỗ để bảo vệ đa dạng sinh học và thực hiện các cam kết về khí hậu. Hiện tại, chính phủ duy trì ngưỡng thu hoạch ít nhất 9,5 triệu mét khối để cân bằng giữa tác động kinh tế và mục tiêu môi trường. Tuy nhiên, các cuộc kiểm kê cho thấy tình trạng khai thác quá mức nghiêm trọng, dẫn đến các cuộc tranh luận gay gắt hơn về cách duy trì ngành công nghiệp gỗ trong khi bảo vệ sự đa dạng sinh học phong phú của Estonia. Kể từ ít nhất năm 2009, việc khai thác gỗ đã tăng đáng kể trên cả đất tư nhân và đất được bảo vệ, bao gồm cả các vườn quốc gia. Trong khi các hoạt động khai thác gỗ của Estonia cần được giảm bớt để tăng cường đa dạng sinh học và đạt được các mục tiêu hấp thụ carbon, ngành này vẫn tiếp tục mở rộng; vào năm 2022, cơ quan lâm nghiệp nhà nước RMK đã báo cáo lợi nhuận kỷ lục 1,4 tỷ euro.

6.4. Năng lượng

Ngành năng lượng ở Estonia trong lịch sử bị chi phối bởi ngành công nghiệp đá phiến dầu, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất điện từ những năm 1920, nhưng sản lượng điện từ đá phiến dầu đã giảm đáng kể trong những thập kỷ gần đây. Ngành công nghiệp đá phiến dầu, tập trung ở Hạt Ida-Viru, sản xuất khoảng 73% tổng lượng điện của cả nước. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đã có sự tăng trưởng đáng kể trong sản xuất năng lượng tái tạo, cùng với các cuộc thảo luận đang diễn ra về khả năng sử dụng năng lượng hạt nhân trong tương lai. Nhà sản xuất điện và nhiệt năng lớn nhất ở Estonia là công ty nhà nước Eesti Energia. Đá phiến dầu vẫn là nguồn năng lượng chính ở Estonia, chủ yếu được sử dụng để sản xuất điện và sưởi ấm, đặc biệt là ở Narva. Ngoài điện, Estonia ngày càng sản xuất dầu từ nguồn tài nguyên này, với khối lượng sản xuất tăng đều đặn. Các nguồn năng lượng khác bao gồm than bùn, củi, thủy điện và năng lượng gió, các tấm pin mặt trời, và khí tự nhiên và khí hóa lỏng nhập khẩu, cũng như than đá.

Estonia có một trong những mức độ phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng thấp nhất trong EU. Điều này phần lớn là do tỷ trọng cao của các nguồn năng lượng trong nước, bao gồm đá phiến dầu và tỷ lệ năng lượng tái tạo ngày càng tăng, chẳng hạn như sinh khối, gió, năng lượng mặt trời, và hiệu quả năng lượng được cải thiện trong sản xuất, truyền tải và tiêu thụ. Sự đa dạng của các nhà cung cấp điện, khí đốt, nhiên liệu lỏng và nhiên liệu rắn đã góp phần tạo ra giá năng lượng cạnh tranh, dựa trên thị trường cho người tiêu dùng. Trong lịch sử, nhập khẩu điện chiếm một tỷ trọng nhỏ trong nguồn cung năng lượng của Estonia, ở mức dưới 10%. Tuy nhiên, con số này đã tăng lên từ 20% đến 37% trong những năm 2010. Trước năm 2002, điện được nhập khẩu từ Nga, trong khi nhập khẩu từ Latvia, Litva và Phần Lan qua cáp điện Estlink bắt đầu vào đầu những năm 2000.

Trong một sự thay đổi chính sách đáng chú ý, Estonia đã cấm nhập khẩu khí đốt qua đường ống từ Nga kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2023. Điều này diễn ra sau một thập kỷ mà khí đốt của Nga chiếm 100% lượng tiêu thụ của đất nước. Tính đến năm 2023, lượng tiêu thụ khí đốt của Estonia được ghi nhận là 3,42 TWh, được hỗ trợ bởi một kho dự trữ khí đốt chiến lược 1 TWh đặt tại cơ sở lưu trữ khí đốt dưới lòng đất Inčukalns ở Latvia, tương đương khoảng 29% nhu cầu khí đốt trung bình hàng năm của đất nước. Cũng đã có sự gia tăng đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo, với năng lượng gió mở rộng đều đặn; sản lượng hiện tại gần 60 MW, với thêm 399 MW dự án đang được triển khai và hơn 2.800 MW được đề xuất ở các khu vực như Hồ Peipus và các vùng ven biển Hiiumaa. Các kế hoạch cải tạo các đơn vị cũ của Nhà máy điện Narva và thành lập các nhà máy mới nhằm mục đích nâng cao hiệu quả trong sản xuất năng lượng dựa trên đá phiến dầu. Trong khi Estonia, cùng với Litva, Ba Lan và Latvia, đã xem xét tham gia xây dựng nhà máy điện hạt nhân Visaginas ở Litva, dự án này phải đối mặt với sự chậm trễ và thách thức, khiến Eesti Energia chuyển trọng tâm sang sản xuất dầu đá phiến, được coi là có lợi hơn. Thị trường điện Estonia đã được tự do hóa vào năm 2013, hội nhập vào mạng lưới Nord Pool Spot.

6.5. Tài nguyên thiên nhiên và khai khoáng

Estonia tương đối giàu các vật liệu có tiềm năng làm tài nguyên thiên nhiên, mặc dù nhiều loại không được tìm thấy với số lượng khả thi về mặt kinh tế hoặc phải đối mặt với những thách thức kỹ thuật và môi trường cản trở việc khai thác. Đất nước này có trữ lượng lớn đá phiến dầu (đặc biệt là kukersite) và đá vôi. Ngoài đá phiến dầu và đá vôi, Estonia còn có trữ lượng lớn phosphorit, pitchblende, và đá granit hiện không được khai thác, hoặc không được khai thác rộng rãi. Các tài nguyên dưới lòng đất có thể bao gồm vàng, molypden, platin, vanadi, và stronti. Các tài nguyên tiềm năng trong tương lai được cho là bao gồm đất tảo cát và uranium. Cũng có những dấu hiệu về dầu mỏ gần Hiiumaa và trữ lượng khí thiên nhiên ở Bắc Estonia. Hiện tại, các tài nguyên quan trọng nhất đang được khai thác ở Estonia là đá phiến dầu và phosphorit, cùng với các vật liệu xây dựng tự nhiên như cát, sỏi, đá vôi, và đất sét.

Estonia sở hữu nhiều loại tài nguyên nhỏ hơn bên cạnh trữ lượng đá phiến dầu và đá vôi đáng kể. Tính đến năm 2013, ngành công nghiệp đá phiến dầu ở Estonia là một trong những ngành phát triển nhất trên toàn cầu, cung cấp khoảng 70% tổng nhu cầu năng lượng sơ cấp của đất nước và đóng góp khoảng 4% vào GDP vào năm 2012. Ngoài ra, một lượng đáng kể các oxit đất hiếm được tìm thấy trong chất thải từ hơn 50 năm khai thác quặng urani, đá phiến sét và loparit tại Sillamäe. Giá các nguyên tố đất hiếm tăng trên toàn cầu đã làm cho việc khai thác các oxit này trở nên khả thi về mặt kinh tế, với Estonia hiện đang xuất khẩu khoảng 3.000 tấn mỗi năm, chiếm khoảng 2% sản lượng toàn cầu.

6.6. Giao thông vận tải

Hệ thống giao thông của Estonia là một phần thiết yếu của cơ sở hạ tầng đất nước, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa và hành khách cả trong nước và quốc tế. Các phương thức vận tải chính bao gồm đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không, mỗi loại đóng góp đáng kể vào nền kinh tế và khả năng tiếp cận của khu vực. Cảng Tallinn là một trong những doanh nghiệp hàng hải lớn nhất ở Biển Baltic, phục vụ cả vận tải hàng hóa và hành khách. Trong số các cơ sở vật chất có cảng không đóng băng Muuga, nằm gần Tallinn, tự hào có khả năng trung chuyển hiện đại, một thang máy ngũ cốc công suất cao, kho chứa lạnh và đông lạnh, và các cơ sở dỡ hàng tàu chở dầu được tăng cường. Công ty vận tải biển Estonia Tallink vận hành một đội tàu tàu du lịch phà Biển Baltic và tàu ropax, trở thành nhà khai thác vận tải hành khách và hàng hóa lớn nhất ở Biển Baltic, với các tuyến đường kết nối Estonia với Phần Lan và Thụy Điển. Các tuyến phà đến các đảo của Estonia do TS Laevad và Kihnu Veeteed vận hành.

Mạng lưới đường sắt của Estonia, chủ yếu do công ty nhà nước Eesti Raudtee vận hành, bao gồm hơn 2.00 K km, bao gồm cả tuyến đường Tallinn-Narva dài 209.6 km, cũng đóng vai trò là một liên kết đến Sankt-Peterburg. Trong khi phần lớn mạng lưới đường sắt khổ hẹp ban đầu của Estonia đã bị tháo dỡ trong thời kỳ chiếm đóng của Liên Xô, các đoạn được bảo tồn có thể được tìm thấy tại bảo tàng đường sắt Lavassaare và trên đảo Naissaar. Ngoài ra, Tallinn vận hành một mạng lưới xe điện khổ hẹp. Đất nước này chủ yếu hoạt động trên khổ đường sắt Nga là 1.52 mm. Một dự án lớn, Rail Baltica, đang được xây dựng và nhằm mục đích kết nối Estonia và các thủ đô Baltic khác với hệ thống đường sắt khổ tiêu chuẩn châu Âu. Ngoài ra, một đường hầm đường sắt dưới biển nối Tallinn và Helsinki đã được đề xuất từ lâu.

Cơ sở hạ tầng đường bộ ở Estonia rất rộng lớn, với 16.98 K km đường do nhà nước quản lý, bao gồm 12.72 K km bề mặt trải nhựa, đảm bảo vận tải đáng tin cậy trên toàn quốc. Các đường cao tốc chính như Đường cao tốc Narva (E20), Đường cao tốc Tartu (E263), và Đường cao tốc Pärnu (E67), rất cần thiết cho cả du lịch địa phương và quốc tế. Estonia có tỷ lệ sở hữu ô tô cao, với hầu hết các hộ gia đình sở hữu ít nhất một chiếc xe, và gần một nửa sở hữu hai chiếc. Gần một nửa cư dân thành phố và một phần ba cư dân nông thôn tham gia đi bộ hoặc đi xe đạp như một phần của việc đi lại hàng ngày của họ. Chính quyền đang cố gắng thúc đẩy an toàn đường bộ và chống chạy quá tốc độ.

Sân bay Lennart Meri Tallinn là sân bay lớn nhất ở Estonia. Sau sự phá sản của hãng hàng không quốc gia Estonian Air vào năm 2015 và Nordica vào năm 2024, sân bay Tallinn vẫn là một trung tâm phụ cho AirBaltic và LOT Polish Airlines. Các sân bay khác có các chuyến bay chở khách thường xuyên bao gồm Sân bay Tartu, Sân bay Pärnu, Sân bay Kuressaare, và Sân bay Kärdla.

6.7. Khoa học và công nghệ

Estonia là thành viên của các tổ chức khoa học quốc tế CERN, ESA, Euratom và UNESCO. Viện Hàn lâm Khoa học Estonia là viện hàn lâm quốc gia về khoa học. Viện nghiên cứu công phi lợi nhuận mạnh nhất thực hiện nghiên cứu cơ bản và ứng dụng là Viện Vật lý Hóa học và Lý sinh Quốc gia (NICPB; tiếng Estonia KBFI). Tính đến năm 2015, Estonia chi khoảng 1,5% GDP cho Nghiên cứu và Phát triển, so với mức trung bình của EU là khoảng 2,0%.

Estonia đã thành lập một lĩnh vực công nghệ thông tin vững mạnh, một sự phát triển một phần nhờ vào dự án Tiigrihüpe được khởi xướng vào giữa những năm 1990. Đất nước này thường được coi là một trong những quốc gia "kết nối mạng" và tiên tiến nhất ở châu Âu về các sáng kiến chính phủ điện tử. Chương trình cư trú điện tử, ra mắt năm 2014, đã mở rộng các dịch vụ kỹ thuật số khác nhau cho những người không cư trú. Những đổi mới công nghệ đáng chú ý bao gồm Skype, được phát triển bởi các kỹ sư tại Estonia Ahti Heinla, Priit Kasesalu, và Jaan Tallinn, những người cũng đã tạo ra Kazaa. Các công ty khởi nghiệp đáng chú ý khác có nguồn gốc từ Estonia bao gồm Bolt, GrabCAD, Fortumo và Wise. Đất nước này được cho là có tỷ lệ khởi nghiệp trên đầu người cao nhất toàn cầu, với 1.291 công ty khởi nghiệp tính đến tháng 1 năm 2022, bao gồm bảy kỳ lân, tương đương với gần một công ty khởi nghiệp cho mỗi 1.000 người Estonia.

Nghiên cứu không gian Estonia được neo giữ bởi Đài thiên văn Tartu, nơi có truyền thống phong phú về nghiên cứu các thiên hà và mô hình hóa cấu trúc vũ trụ, đáng chú ý là thông qua công trình của các nhà thiên văn học được kính trọng như Friedrich Georg Wilhelm von Struve, Ernst Öpik, và Jaan Einasto. Trong Chiến tranh Lạnh, Estonia đã được tích hợp vào chương trình không gian của Liên Xô, mặc dù những nỗ lực ban đầu này được theo sau bởi sự tập trung vào vũ trụ học sau khi giành lại độc lập. Kể từ những năm 2000, Estonia đã tái tham gia vào lĩnh vực không gian, ký một hiệp ước hợp tác với Cơ quan Vũ trụ châu Âu vào năm 2007 và chính thức gia nhập vào năm 2015, dẫn đến các dự án hợp tác như sứ mệnh Gaia và các vụ phóng thành công các vệ tinh nghiên cứu ESTCube-1 vào năm 2013 và ESTCube-2 vào năm 2023.

Estonia là quốc gia đầu tiên cung cấp các dịch vụ thông tin di truyền cá nhân do nhà nước tài trợ. Mục đích là để giảm thiểu và ngăn ngừa các bệnh tật trong tương lai cho những người có gen khiến họ dễ mắc các bệnh như tiểu đường khởi phát ở người lớn và các bệnh tim mạch. Chính phủ cũng có kế hoạch cung cấp lời khuyên về lối sống dựa trên DNA cho 100.000 trong số 1,3 triệu công dân của mình.

7.1. Dân tộc và quyền công dân

Estonia nhìn chung đồng nhất về mặt dân tộc, với 13 trong số 15 hạt có hơn 80% dân số là người dân tộc Estonia; hạt đồng nhất nhất là Hạt Hiiu, nơi 98,4% cư dân là người dân tộc Estonia. Tuy nhiên, ở Hạt Harju, bao gồm thủ đô Tallinn, và Hạt Ida-Viru, thành phần dân tộc đa dạng hơn do có một thiểu số nói tiếng Nga đáng kể. Người dân tộc Estonia chiếm khoảng 60% dân số ở Hạt Harju và chỉ khoảng 20% ở Hạt Ida-Viru, nơi cộng đồng nói tiếng Nga chiếm gần 70% cư dân. Thiểu số dân tộc Nga này chiếm khoảng 24% tổng dân số Estonia, phần lớn là kết quả của sự nhập cư thời Xô viết, và tồn tại cùng với những người tị nạn Ukraina gần đây đến vào năm 2022, hiện chiếm khoảng 6% dân số quốc gia.

Trong lịch sử, Estonia, cũng như Latvia, có một cộng đồng Người Đức Baltic đáng kể. Vào thế kỷ 12 và 13, các thương nhân và thập tự quân Công giáo Đức (xem Ostsiedlung^German) bắt đầu định cư ở các lãnh thổ phía đông Baltic. Người Đức Baltic, đặc biệt là quý tộc Đức Baltic, là tầng lớp có ảnh hưởng nhất trong xã hội, và sự hiện diện của họ đã ảnh hưởng đáng kể đến văn hóa Estonia. Tiếng Đức duy trì vị trí hàng đầu cho đến chính sách Nga hóa của thời Sa hoàng vào cuối thế kỷ 19, và đôi khi còn lâu hơn nữa. Dân số nói tiếng Đức chủ yếu rời Estonia vào năm 1939.

Trong lịch sử, nhiều vùng ven biển tây bắc và các đảo của Estonia đã có dân cư là nhóm dân tộc bản địa rannarootslased ("Người Thụy Điển ven biển"). Trong những năm gần đây, số lượng cư dân Thụy Điển ở Estonia đã tăng trở lại, lên tới gần 500 người vào năm 2008, nhờ các cải cách tài sản được ban hành vào đầu những năm 1990. Năm 2004, cộng đồng thiểu số Phần Lan Ingria ở Estonia đã bầu một hội đồng văn hóa và được trao quyền tự trị văn hóa. Cộng đồng thiểu số người Thụy Điển Estonia tương tự cũng nhận được quyền tự trị văn hóa vào năm 2007. Cũng có một cộng đồng Roma khoảng 1.000-1.500 người.

Tính đến ngày 2 tháng 7 năm 2010, 84,1% cư dân Estonia là công dân Estonia, 8,6% là công dân các nước khác và 7,3% là "công dân không xác định quốc tịch". Estonia cũng đã chấp nhận người tị nạn theo hạn ngạch theo kế hoạch di cư được các quốc gia thành viên EU nhất trí vào năm 2015. Báo cáo của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc năm 2008 gọi mô tả về chính sách quốc tịch của Estonia là "phân biệt đối xử" là "cực kỳ đáng tin cậy". Người Nga ở Estonia đã phát triển bản sắc riêng của họ - hơn một nửa số người được hỏi công nhận rằng người Nga ở Estonia khác biệt đáng kể so với người Nga ở Nga.

Luật Tự trị Văn hóa Estonia được thông qua năm 1925 là duy nhất ở châu Âu vào thời điểm đó. Quyền tự trị văn hóa có thể được cấp cho các dân tộc thiểu số có số lượng hơn 3.000 người có mối quan hệ lâu đời với Cộng hòa Estonia. Luật Tự trị Văn hóa cho các Dân tộc Thiểu số được phục hồi vào năm 1993.

7.2. Đô thị và nông thôn

Các mô hình định cư ở Estonia được đặc trưng bởi một loạt các khu vực đông dân cư được phân loại dựa trên truyền thống lịch sử, các yếu tố nhân khẩu học và các chức năng kinh tế xã hội. Theo quy định của chính phủ Estonia được thiết lập vào năm 2004, các khu vực đông dân cư ở Estonia được phân loại như sau: küla (làng), alevik (thị trấn nhỏ hoặc quận nhỏ), alev (thị trấn), và linn (thành phố). Một küla thường là một khu vực dân cư thưa thớt hoặc một khu định cư đông dân với ít hơn 300 cư dân thường trú. Một alevik thường có ít nhất 300 cư dân thường trú, trong khi cả alev và linn đều được phân loại là các khu vực đông dân với ít nhất 1.000 cư dân. Tính đến năm 2024, Estonia có 47 thành phố, 13 thị trấn, 186 thị trấn nhỏ và 4.457 làng, với Tallinn là thủ đô và thành phố lớn nhất, nằm ở bờ biển phía bắc dọc theo Vịnh Phần Lan.

Kể từ khi khôi phục độc lập, Estonia tiếp tục trải qua xu hướng đô thị hóa, với nhiều cư dân chuyển đến các thành phố. Tuy nhiên, thập kỷ qua cũng chứng kiến sự xuất hiện của các khu dân cư mới gần các trung tâm đô thị, cho thấy sự thay đổi trong sở thích sinh sống. Xu hướng này đã làm giảm tầm quan trọng nông nghiệp của các khu vực nông thôn, đồng thời tăng sức hấp dẫn của chúng như những địa điểm dân cư. Hơn 70% dân số Estonia hiện đang cư trú tại các thành phố, phản ánh một sự chuyển dịch rộng lớn hơn sang cuộc sống đô thị trong khi vẫn thừa nhận tầm quan trọng lịch sử và văn hóa của các khu định cư nông thôn. Mật độ dân số ở Estonia trung bình khoảng 30,6 người trên mỗi km vuông, với sự khác biệt đáng kể giữa các vùng. Mật độ thấp nhất được tìm thấy ở Hạt Hiiu với 10,2 người trên mỗi km vuông, trong khi Hạt Harju, bao gồm Tallinn, có mật độ cao nhất là 121,3 người trên mỗi km vuông.

7.3. Ngôn ngữ

Ngôn ngữ chính thức, tiếng Estonia, là một ngôn ngữ Phần Lan thuộc ngữ hệ Ural, một trong số ít các nhóm ngôn ngữ ở châu Âu không thuộc ngữ hệ Ấn-Âu. Sau khi khôi phục độc lập, tiếng Estonia được thiết lập là ngôn ngữ chính thức duy nhất của nhà nước. Để thực thi điều này, Thanh tra Ngôn ngữ đã được thành lập để giám sát việc tuân thủ Luật Ngôn ngữ.

Các phương ngữ Nam Estonia, bao gồm Mulgi, Tartu, Võro và Seto, tạo thành một ngôn ngữ riêng biệt được khoảng 100.000 người sử dụng, chiếm khoảng 10% dân số Estonia theo điều tra dân số năm 2021. Các phương ngữ này chủ yếu được nói ở đông nam Estonia và về mặt nguồn gốc khác biệt với tiếng Bắc Estonia. Tuy nhiên, chúng thường được coi là phương ngữ hoặc dạng vùng miền của tiếng Estonia, chứ không phải là ngôn ngữ riêng biệt. Sự phân loại này là một điểm tranh luận đang diễn ra, với các cuộc thảo luận tập trung vào việc liệu tiếng Nam Estonia có nên được công nhận là một ngôn ngữ riêng biệt, nhiều ngôn ngữ, hay chỉ là các phương ngữ. Mặc dù có di sản văn hóa độc đáo, các phương ngữ Nam Estonia phải đối mặt với những thách thức về sự công nhận và hỗ trợ của nhà nước. Trong khi hầu hết những người nói tiếng Nam Estonia đều thông thạo tiếng Estonia chuẩn, sự tồn tại và phát triển của các phương ngữ truyền thống này bị hạn chế theo các chính sách ngôn ngữ và khu vực hiện hành.

Trong lịch sử, do cuộc chinh phạt và thuộc địa hóa của Đức, đã có một cộng đồng người Đức Baltic đáng kể ở Estonia, và tiếng Đức duy trì vị trí hàng đầu của mình do "trật tự đặc biệt Baltic" cho đến chính sách Nga hóa của Đế quốc Nga vào cuối thế kỷ 19, và lâu hơn nữa như một ngoại ngữ.

Tiếng Nga, ngôn ngữ thiểu số được sử dụng rộng rãi nhất ở Estonia, phổ biến ở một số vùng, với một số thành phố ở đông bắc Estonia, chẳng hạn như Narva, có đa số dân nói tiếng Nga. Do vai trò lịch sử là ngôn ngữ không chính thức của Estonia bị Liên Xô chiếm đóng, tiếng Nga là bắt buộc trong trường học, dẫn đến nhiều người Estonia, đặc biệt là những người trong độ tuổi từ 40 đến 70, nói tiếng Nga trôi chảy. Mặc dù tiếng Nga có địa vị pháp lý đặc biệt ở Estonia từ năm 1990 đến năm 1995, nhưng nó đã mất địa vị này vào năm 1995. Tuy nhiên, đến năm 2010, hơn 64% người không phải dân tộc Estonia đã đạt được trình độ tiếng Estonia.

Trong lịch sử, các cộng đồng nói tiếng Thụy Điển sống ở Estonia từ thế kỷ 13 đến thế kỷ 20, đặc biệt là dọc theo bờ biển và trên các hòn đảo. Sau khi Estonia độc lập, các cộng đồng này được chính thức công nhận, với tiếng Thụy Điển được sử dụng làm ngôn ngữ hành chính ở các đô thị đa số người Thụy Điển. Tuy nhiên, trong Thế chiến thứ hai, hầu hết những người nói tiếng Thụy Điển đã chạy trốn sang Thụy Điển trước khi Liên Xô chiếm đóng vào năm 1944, chỉ còn lại một số ít người nói tiếng Thụy Điển cao tuổi ở Estonia. Ảnh hưởng của Thụy Điển vẫn còn rõ rệt, đặc biệt là ở các vùng như Giáo xứ Noarootsi của Hạt Lääne, nơi các địa danh và biển báo song ngữ Estonia-Thụy Điển vẫn còn tồn tại.

Các ngoại ngữ phổ biến nhất được học sinh Estonia học là tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Đức và tiếng Pháp. Các ngôn ngữ phổ biến khác bao gồm tiếng Phần Lan, tiếng Tây Ban Nha và tiếng Thụy Điển. Tiếng Anh là ngoại ngữ được sử dụng rộng rãi nhất ở Estonia ngày nay. Theo dữ liệu điều tra dân số gần đây nhất (2021), 76% dân số có thể nói một ngoại ngữ. Sau tiếng Anh, tiếng Nga là ngoại ngữ được sử dụng rộng rãi thứ hai ở Estonia, và trong cuộc điều tra dân số, 17% người bản ngữ tiếng Estonia chuẩn cho biết họ cũng có thể nói một phương ngữ của tiếng Estonia.

Ngôn ngữ ký hiệu Estonia, được chính thức công nhận vào năm 2007 theo Đạo luật Ngôn ngữ Estonia, là ngôn ngữ ký hiệu chính của Estonia và được ước tính có khoảng 4.500 người sử dụng, chủ yếu ở các khu vực đô thị như Tallinn và Pärnu. Trong khi Ngôn ngữ ký hiệu Estonia đóng vai trò là ngôn ngữ quốc gia cho cộng đồng người khiếm thính, Ngôn ngữ ký hiệu Nga hoặc một pidgin Nga-Estonia thường được sử dụng phổ biến hơn trong cộng đồng người khiếm thính nói tiếng Nga của Estonia. Tiếng Lotfitka Romani được cộng đồng thiểu số Roma ở Estonia sử dụng, làm tăng thêm sự đa dạng ngôn ngữ của đất nước.

7.4. Tôn giáo

Estonia có một lịch sử tôn giáo đa dạng, do ảnh hưởng từ các xã hội láng giềng khác nhau. Trong những năm gần đây, đất nước này ngày càng trở nên thế tục hóa, với đa số tương đối hoặc đa số dân số tự nhận là không tôn giáo trong các cuộc điều tra dân số gần đây, tiếp theo là những người tự nhận là "không khai báo" tôn giáo. Các nhóm thiểu số lớn nhất là các giáo phái Kitô giáo khác nhau, chủ yếu là tín đồ Chính thống giáo và Luther, với một số lượng rất nhỏ tín đồ các tôn giáo phi Kitô giáo, cụ thể là Hồi giáo, Tân pagan giáo Estonia, và Phật giáo.

Khoảng 29% dân số Estonia xác định có tôn giáo theo dữ liệu thu thập từ cuộc điều tra dân số năm 2021, với phần lớn theo Chính thống giáo. Ngược lại, 58% người Estonia cho biết không có liên kết tôn giáo nào. Những con số này phản ánh sự gia tăng khiêm tốn nhưng liên tục của các liên kết phi tôn giáo ở Estonia. Trong số những người xác định có tôn giáo, 93% tự coi mình là Kitô hữu, giảm nhẹ so với 97% vào năm 2011. Các tôn giáo khác, bao gồm Công giáo và Hồi giáo, chiếm các phân khúc nhỏ hơn nhưng đang tăng dần; ví dụ, người Công giáo tăng từ 0,4% năm 2011 lên 0,8% năm 2021, và dân số Hồi giáo tăng từ 0,1% lên 0,5%.

Hiến pháp Estonia đảm bảo tự do tôn giáo, tách biệt nhà thờ và nhà nước, và quyền riêng tư cá nhân về tín ngưỡng và tôn giáo. Estonia là một trong những quốc gia ít tôn giáo nhất trên thế giới, với đa số dân số tự nhận là vô tôn giáo. Một nghiên cứu năm 2015 của Trung tâm Nghiên cứu Pew, cho thấy trong số 45% người tự nhận là không liên kết tôn giáo, được chia thành 9% là người vô thần, 1% là người bất khả tri và 35% tin vào "không có gì đặc biệt". Mặc dù đôi khi được coi là một quốc gia vô thần, hầu hết người Estonia thuộc loại "tâm linh nhưng không tôn giáo". 57% người Estonia tin vào một "lực lượng tâm linh cao hơn dẫn dắt thế giới" và 37% tin vào đầu thai, những con số này thuộc hàng cao nhất ở châu Âu. 84% người Estonia tin rằng động vật có linh hồn và 65% tin rằng thực vật cũng có linh hồn, phản ánh một khuynh hướng tâm linh không phù hợp với các liên kết tôn giáo truyền thống.

Theo truyền thống, giáo phái tôn giáo lớn nhất trong nước là Luther, được 86.030 người Estonia (hay 7,72% dân số) theo, theo điều tra dân số năm 2021, chủ yếu là người dân tộc Estonia. Ngoài ra, có khoảng 8.000 đến 9.000 thành viên ở nước ngoài. Tuy nhiên, kể từ cuộc điều tra dân số năm 2011, Chính thống giáo Đông phương đã vượt qua Luther giáo trở thành tôn giáo được thực hành nhiều nhất ở Estonia. Mặc dù không phải là nhà thờ nhà nước, nhà thờ Luther trong lịch sử từng là nhà thờ quốc gia của Estonia với một thỏa thuận trao quy chế ưu đãi cho nhà thờ Luther kết thúc vào năm 2023. Trước Chiến tranh thế giới thứ hai, Estonia có khoảng 80% dân số theo Tin Lành, phần lớn là Luther, tiếp theo là Chủ nghĩa Calvin và các nhánh Tin Lành khác. Liên kết tôn giáo ở Estonia đã giảm đáng kể trong thế kỷ qua, một phần do tôn giáo gắn liền với sự cai trị của nước ngoài trong thời kỳ phong kiến và các nỗ lực thế tục hóa sau đó.

Chính thống giáo Đông phương hiện là nhóm tôn giáo lớn nhất, chủ yếu được thực hành bởi thiểu số nói tiếng Nga, cũng như người Seto, một nhóm dân tộc Estonia nhỏ. Các nhánh Chính thống giáo chủ yếu ở Estonia là Giáo hội Chính thống Estonia, thuộc Tòa Thượng phụ Moskva, và Giáo hội Chính thống Tông truyền Estonia, liên kết với Tòa Thượng phụ Đại kết Hy Lạp-Chính thống và phục vụ thêm 28.000 tín đồ. Trong lịch sử, đã có một thiểu số nhỏ nhưng đáng chú ý của Cựu tín đồ Nga gần khu vực Hồ Peipus ở hạt Tartu. Người Công giáo là một thiểu số nhỏ ở Estonia. Họ được tổ chức dưới Giám quản Tông Tòa Latinh và hai giáo xứ Công giáo Hy Lạp.

Estonia cũng là nơi sinh sống của một số tôn giáo thiểu số khác. Theo điều tra dân số năm 2021, có khoảng 6.000 tín đồ của tín ngưỡng Taara bản địa hoặc Maausk, tập trung vào việc thờ cúng thiên nhiên truyền thống của Estonia. Các cộng đồng tôn giáo nhỏ hơn bao gồm khoảng 5.800 người Hồi giáo, 1.900 người Phật giáo và một cộng đồng Do Thái nhỏ.

7.5. Giáo dục

Estonia được xếp hạng là một trong những quốc gia có thành tích giáo dục hàng đầu, đặc biệt là trong số các quốc gia châu Âu. Theo báo cáo PISA năm 2018, học sinh Estonia đứng đầu châu Âu và có thành tích đặc biệt xuất sắc trên toàn cầu, xếp thứ 5 về đọc hiểu, thứ 8 về toán học và thứ 4 về khoa học. Estonia cũng tự hào có một trong những trình độ học vấn người lớn cao nhất trong thế giới công nghiệp hóa, với 89% người lớn trong độ tuổi 25-64 đã hoàn thành ít nhất bằng tốt nghiệp trung học. Đại học Tartu, trường đại học lâu đời nhất và được xếp hạng cao nhất của quốc gia, giữ một vị trí nổi bật ở Bắc Âu, xếp thứ 285 trên toàn cầu theo Bảng xếp hạng các trường đại học thế giới QS.

Nguồn gốc của giáo dục chính quy ở Estonia có thể bắt nguồn từ thế kỷ 13 và 14, với sự thành lập của các tu viện và trường nhà thờ đầu tiên. Việc xuất bản cuốn sách vỡ lòng tiếng Estonia đầu tiên vào năm 1575 đã góp phần hơn nữa vào sự phát triển của giáo dục. Đại học Tartu, được thành lập năm 1632 bởi Vua Thụy Điển Gustavus Adolphus, đóng một vai trò trung tâm trong giáo dục đại học, với các khóa học được giảng dạy bằng tiếng Estonia lần đầu tiên vào năm 1919. Sau khi khôi phục độc lập vào những năm 1990, Estonia cung cấp giáo dục công miễn phí bằng tiếng Nga, nhưng vào năm 2024, đất nước này bắt đầu chuyển đổi tất cả các trường công sang giảng dạy hoàn toàn bằng tiếng Estonia, nhấn mạnh sự tập trung mới vào ngôn ngữ và văn hóa quốc gia.

Hệ thống giáo dục Estonia được cấu trúc thành bốn cấp độ: mầm non, cơ bản, trung học và đại học, với các trường học bao gồm các loại hình phổ thông, dạy nghề và năng khiếu. Ngoài các trường công lập và trường thuộc quản lý của thành phố, đất nước này còn hỗ trợ một loạt các cơ sở giáo dục tư thục và công lập, tổng cộng có 514 trường tính đến năm 2023. Estonia đã đi tiên phong trong công nghệ giáo dục, khởi động chương trình Tiigrihüpe để trang bị máy tính và truy cập internet cho các trường học, thúc đẩy đáng kể khả năng đọc viết kỹ thuật số và kết nối trong lĩnh vực giáo dục.

Giáo dục đại học Estonia theo cấu trúc ba bậc: cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ, với một số chương trình tích hợp kết hợp bậc cử nhân và thạc sĩ. Các trường đại học công lập Estonia, như Đại học Tartu, Đại học Công nghệ Tallinn, Đại học Tallinn, và Đại học Khoa học Đời sống Estonia, có quyền tự chủ đáng kể, bao gồm kiểm soát chương trình giảng dạy học thuật, tiêu chí tuyển sinh, ngân sách và quản trị. Estonia cũng có sự pha trộn giữa các trường đại học công lập và tư thục, với Trường Kinh doanh Estonia là cơ sở tư thục lớn nhất của đất nước.

8.1. Âm nhạc và vũ đạo

Âm nhạc Estonia có một lịch sử phong phú bắt nguồn từ những ghi chép sớm trong các biên niên sử thời trung cổ, với tài liệu tham khảo đầu tiên được biết đến xuất hiện trong tác phẩm Gesta Danorum^Latin của Saxo Grammaticus vào khoảng năm 1179. Hình thức cổ nhất của các bài hát dân gian ở Estonia, được gọi là regilaulud (bài hát runic), theo một thể thơ riêng biệt được chia sẻ với những người Finn Baltic khác.

Âm nhạc dân gian Estonia cũng có một truyền thống nhạc cụ đệm mạnh mẽ, nổi bật với kannel, một loại nhạc cụ giống đàn tranh, cùng với torupill, một loại kèn túi Estonia. Torupill chủ yếu được sử dụng cho nhạc khiêu vũ. Các nhạc cụ khác, như fiddle, concertina, và accordion, cũng góp phần vào kho tàng âm nhạc dân gian, đặc biệt là cho các điệu nhảy truyền thống. Âm nhạc Estonia thời trung cổ phản ánh ảnh hưởng của âm nhạc nhà thờ, với các bản thảo phụng vụ còn sót lại cho thấy ký hiệu âm nhạc sơ khai. Đến thế kỷ 14, đàn organ đã phổ biến trong các nhà thờ Estonia, trong khi các nhạc sĩ thế tục chơi các nhạc cụ như torupill và trống tại các buổi họp mặt cộng đồng.

Lễ hội Bài hát Estonia là một trong những truyền thống âm nhạc đáng chú ý nhất của đất nước, tượng trưng cho sự đoàn kết dân tộc và di sản văn hóa. Bắt nguồn từ năm 1869 trong Phong trào Thức tỉnh Dân tộc Estonia, lễ hội nhanh chóng phát triển thành một trong những sự kiện hợp xướng nghiệp dư lớn nhất thế giới. Được tổ chức năm năm một lần tại Sân khấu Lễ hội Bài hát Tallinn, lễ hội thường xuyên thu hút tới 100.000 người tham gia.

Nền âm nhạc chuyên nghiệp của Estonia bắt đầu phát triển vào cuối thế kỷ 19 với các nhà soạn nhạc như Miina Härma, Mart Saar, và Rudolf Tobias, những người đã đặt nền móng cho các truyền thống âm nhạc cổ điển và hợp xướng. Artur Kapp và Heino Eller, các nhà soạn nhạc có ảnh hưởng trong thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh, đã thành lập các trường phái riêng biệt lần lượt ở Tallinn và Tartu. Học trò của họ bao gồm Eduard Tubin, nổi tiếng với các tác phẩm giao hưởng sử thi, và Cyrillus Kreek, người đã đưa sáng tác hợp xướng Estonia lên một tầm cao mới. Vở opera Estonia đầu tiên, Vikerlased (1928) của Evald Aav, lấy cảm hứng từ thần thoại Estonia. Vào những năm 1950, baritone Georg Ots đã nổi tiếng trên toàn thế giới. Gần đây hơn, nhà soạn nhạc Arvo Pärt đã đạt được sự hoan nghênh toàn cầu cho các tác phẩm tối giản, mang đậm tính tâm linh của mình. Pärt trở thành nhà soạn nhạc còn sống được trình diễn nhiều nhất thế giới từ năm 2010 đến 2018.

Nhạc rock Estonia xuất hiện vào giữa những năm 1960, với các ban nhạc thời kỳ đầu biểu diễn trong các sân khấu ngầm để tránh sự giám sát của Liên Xô, vốn coi nhạc rock là phương Tây và có tính lật đổ. Các ban nhạc quan trọng thời kỳ đầu bao gồm Juuniorid, Optimistid, và Virmalised. Đến cuối những năm 1960 và 1970, nhạc rock Estonia phát triển thành progressive rock, pha trộn các sáng tác phức tạp và ảnh hưởng của hard rock, với các nhóm như Ruja và Gunnar Graps Group trở nên nổi tiếng khắp Liên Xô. Punk rock trở nên phổ biến vào những năm 1980, mô phỏng punk Anh trong khi phải đối mặt với sự phản đối của Liên Xô, và các ban nhạc như J.M.K.E. đã tìm được khán giả ngoài Estonia ở Phần Lan. Những năm 1990 chứng kiến sự suy giảm mức độ phổ biến của nhạc rock, tuy nhiên các ban nhạc như Vennaskond và Terminaator vẫn duy trì được lượng người hâm mộ mạnh mẽ. Kể từ những năm 2000, nhạc rock đã chứng kiến sự quan tâm trở lại, với Estonia hiện tự hào là một trong những quốc gia có tỷ lệ ban nhạc metal trên đầu người cao nhất thế giới.

Trong âm nhạc đại chúng, Estonia đã đạt được thành công đáng kể trên trường quốc tế. Ca sĩ Estonia Kerli Kõiv đã trở nên nổi tiếng khắp châu Âu và Bắc Mỹ, và Estonia đã giành chiến thắng trong Cuộc thi Ca khúc Truyền hình châu Âu năm 2001 với bài hát "Everybody" do Tanel Padar và Dave Benton trình bày, và đăng cai cuộc thi vào năm 2002. Các nhạc sĩ nhạc pop được kính trọng như Maarja-Liis Ilus, Eda-Ines Etti, Koit Toome, và Lenna Kuurmaa của Vanilla Ninja cũng đã được quốc tế công nhận, với bài hát "Rändajad" của Urban Symphony lọt vào bảng xếp hạng ở nhiều quốc gia châu Âu. Laur Joamets, một nghệ sĩ guitar đồng quê người Estonia, đã giành Giải Grammy năm 2017 cho Album Đồng quê hay nhất.

Điệu nhảy dân gian Estonia, độc đáo trong văn hóa Estonia, là một hình thức truyền thống được đặc trưng bởi các mô-típ lặp đi lặp lại và các mẫu chuyển động đơn giản. Điệu nhảy dân gian Estonia nói chung là nhẹ nhàng, mặc dù nó nổi bật trong số các truyền thống thế giới về sự đa dạng của các bước cơ bản. Nguồn gốc của nó bắt nguồn từ các điệu nhảy nghi lễ của các bộ lạc Finno-Ugric, với những ghi chép sớm nhất về điệu nhảy dân gian Estonia có từ thế kỷ 12. Các yếu tố từ những điệu nhảy nghi lễ cổ xưa này được bảo tồn trong các điệu nhảy vòng tròn và dây chuyền, một số hình thức lâu đời nhất trong văn hóa khiêu vũ Estonia, ban đầu nhằm mục đích bảo vệ chống lại các linh hồn ma quỷ. Điệu nhảy dân gian Estonia cũng bao gồm các điệu nhảy bắt chước, trong đó các chuyển động bắt chước động vật hoặc hoạt động; những điệu nhảy này tồn tại đến thế kỷ 19 trước khi dần mất đi vị thế của mình. Vào những năm 1930, các yếu tố của điệu nhảy dân gian Estonia bắt đầu ảnh hưởng đến các sản phẩm sân khấu chuyên nghiệp và góp phần vào sự phát triển của ba lê Estonia. Lễ hội Khiêu vũ Estonia, được tổ chức bốn năm một lần tại Kalevi Keskstaadion của Tallinn, là lễ kỷ niệm lớn nhất của điệu nhảy dân gian Estonia.

8.2. Thần thoại và văn hóa dân gian

Văn hóa dân gian và thần thoại Estonia bắt nguồn từ tín ngưỡng vật linh tiền Kitô giáo và được định hình bởi nhiều ảnh hưởng văn hóa qua nhiều thế kỷ. Nhiều câu chuyện dân gian vẫn được kể cho đến ngày nay và một số đã được ghi lại và dịch để giúp độc giả quốc tế tiếp cận. Mặc dù phần lớn thần thoại cổ đại của Estonia nằm rải rác trong các mảnh vỡ của truyền khẩu, một số thần thoại lâu đời nhất được cho là đã tồn tại trong các bài hát rune truyền thống. Một bài hát như vậy kể về sự ra đời của thế giới, nơi một con chim đẻ ba quả trứng, từ đó xuất hiện Mặt Trời, Mặt Trăng, và Trái Đất. Những bài hát này mô tả một thế giới tập trung xung quanh một cây cột hoặc cây vũ trụ, thường được mô tả với Dải Ngân Hà (Linnutee hoặc "Con đường của các loài chim" trong tiếng Estonia) trải dài trên bầu trời như một nhánh của cây thế giới này (Ilmapuu) và đóng vai trò là con đường cho các loài chim, được cho là vận chuyển linh hồn của người quá cố đến thế giới bên kia.

Thần thoại Estonia mang những hình thức mới với sự chuyển đổi từ xã hội săn bắt hái lượm sang đời sống nông nghiệp, cũng được truyền cảm hứng từ sự tiếp xúc với các nền văn hóa láng giềng. Quá trình chuyển đổi này đã dẫn đến sự nổi bật của các vị thần bầu trời và thời tiết, bao gồm một vị thần sấm sét tên là Uku. Một vị thần khác, Jumal, được chia sẻ với các nền văn hóa Phần Lan khác với tư cách là một vị thần bầu trời. Trái đất cũng được tôn kính như một nữ thần, thể hiện sự màu mỡ và sự tái sinh vĩnh cửu của đất đai. Các biên niên sử từ các nhà truyền giáo thời trung cổ đề cập đến một vị thần tên là Tharapita, được thờ phụng đặc biệt trên đảo Saaremaa, người được cho là sinh ra trên Đồi Ebavere và được tôn kính trong các khu rừng thiêng của nó.

Các anh hùng và người khổng lồ thần thoại, chẳng hạn như Kalevipoeg và Suur Tõll, là trung tâm của văn hóa dân gian Estonia. Kalevipoeg, anh hùng khổng lồ huyền thoại của Estonia, thường được miêu tả là bảo vệ đất nước khỏi quân xâm lược, và nhiều địa danh tự nhiên được cho là dấu vết của những chiến công của ông. Nhân vật Kalevipoeg hòa quyện với thần thoại Kitô giáo và dân gian để tạo thành một nhân vật nửa quỷ được gọi là Vanapagan, sống trong một trang viên và thường đi cùng với người trợ lý xảo quyệt của mình, Kaval-Ants ("Hans Xảo quyệt"). Những nhân vật này thể hiện sự pha trộn giữa chủ nghĩa anh hùng cổ đại, sự thông minh và các yếu tố lừa lọc nổi bật trong cách kể chuyện của Estonia.

Nhiều mô-típ trong thần thoại Estonia xoay quanh các vật thể và sự biến đổi thần thoại, chẳng hạn như một cây sồi hùng mạnh mọc lên trời và bị đốn hạ để tạo ra các vật thể quyền năng, và những câu chuyện về những người cầu hôn trên trời, nơi một thiếu nữ cuối cùng chọn Ngôi Sao. Các đặc điểm tự nhiên, như hồ nước, được cho là di chuyển khi bị xúc phạm, và câu chuyện bi thảm về một Thiếu nữ Không khí, người bay lên trời sau khi bị mẹ giết, phản ánh mối liên hệ sâu sắc của văn hóa dân gian Estonia với các chủ đề về thiên nhiên, số phận và siêu nhiên. Những truyền thuyết mang tính biểu tượng sâu sắc khác kể về một người thợ rèn tạo ra một người phụ nữ bằng vàng nhưng không thể ban cho cô ấy một linh hồn, hoặc một khu rừng thiêng khô héo cho đến khi sự hy sinh của chín anh em trai khôi phục lại nó. Các câu chuyện dân gian cũng kể lại việc một cô gái tìm thấy một con cá với một người phụ nữ bên trong, hoặc những cô gái trẻ gặp gỡ những linh hồn quyến rũ từ thế giới bên kia.

Một nhân vật hàng đầu trong Hiệp hội Học thuật Estonia, Friedrich Robert Faehlmann đã xuất bản một số truyền thuyết và thần thoại Estonia bằng tiếng Đức dựa trên văn hóa dân gian Estonia chân chính và thần thoại Phần Lan của Ganander. "Bình minh và Hoàng hôn" (Koit ja Hämarik) được coi là một trong những thần thoại Estonia đẹp nhất có nguồn gốc xác thực. Jakob Hurt, được biết đến với biệt danh "vua của văn hóa dân gian Estonia", đã bắt đầu chiến dịch sưu tầm quy mô lớn vào những năm 1880, thu thập được khoảng 12.400 trang văn hóa dân gian. Lấy cảm hứng từ Hurt, Matthias Johann Eisen đã tích lũy được một bộ sưu tập đồ sộ gồm 90.000 trang văn hóa dân gian vào đầu thế kỷ 20. Những bộ sưu tập này được lưu giữ bởi Kho Lưu trữ Văn hóa Dân gian Estonia, một trong những tổ chức lớn nhất thế giới thuộc loại này.

8.3. Văn học và triết học

Những ghi chép cổ nhất về tiếng Estonia viết có từ thế kỷ 13. Thơ tiếng Estonia viết xuất hiện trong thế kỷ 17-18, với các tác giả như Reiner Brockmann và Käsu Hans. Mặc dù vậy, ít tác phẩm văn học đáng chú ý nào được viết cho đến thế kỷ 19 và sự khởi đầu của một phong trào thức tỉnh dân tộc Estonia. Kristjan Jaak Peterson, nhà thơ Estonia đầu tiên được công nhận, xuất hiện vào đầu thế kỷ 19, truyền cảm hứng cho các nhân vật như Friedrich Robert Faehlmann và Friedrich Reinhold Kreutzwald để bảo tồn thơ ca dân gian Estonia và tạo ra Kalevipoeg, sử thi quốc gia của Estonia. Nó được viết theo mét Kalevala, một hình thức thơ dân gian chủ yếu là trữ tình dựa trên số lượng âm tiết. Phong trào thức tỉnh dân tộc cũng thúc đẩy sự trỗi dậy của thơ ca lãng mạn dân tộc, với Lydia Koidula là nhân vật hàng đầu.

Thời kỳ Thức tỉnh Dân tộc chứng kiến sự trỗi dậy của các nhà thơ và tiểu thuyết gia viết bằng tiếng Estonia, đáng chú ý là Juhan Liiv, August Kitzberg và Eduard Vilde. Một phong trào văn học quan trọng là Estonia Trẻ, được phát triển vào năm 1905 nhằm quảng bá phong trào suy đồi, chủ nghĩa tượng trưng và Art Nouveau. Oskar Luts là nhà văn xuôi nổi bật nhất của văn học Estonia sơ khai và vẫn được đọc rộng rãi cho đến ngày nay, đặc biệt là cuốn tiểu thuyết học đường trữ tình Kevade (Mùa xuân) của ông. Vào đầu thế kỷ 20, thơ ca Estonia đã đạt được chiều sâu mới với nhóm Siuru, một phong trào văn học có ảnh hưởng bao gồm chủ nghĩa hiện đại và sự gợi cảm; các thành viên của nhóm bao gồm các nhà thơ nổi tiếng như Marie Under, Henrik Visnapuu, và Friedebert Tuglas. Những năm 1930 chứng kiến sự xuất hiện của Arbujad, một nhóm các nhà thơ nổi tiếng với phong cách nội tâm và triết học đại diện cho một hướng đi mới trong thơ ca Estonia.

Sau khi độc lập, văn học phát triển mạnh mẽ, với các tác phẩm văn xuôi được đánh giá cao của các tác giả như A. H. Tammsaare và Karl Ristikivi đã định hình thời đại. Bộ năm tác phẩm sử thi xã hội và hiện thực tâm lý của Tammsaare, Sự thật và Công lý, đã ghi lại sự phát triển của xã hội Estonia từ một cộng đồng nông dân nghèo đói thành một quốc gia độc lập đồng thời theo sát cuộc đấu tranh không ngừng của con người với những câu hỏi hiện sinh. Nhiều nhà văn đã chạy trốn khỏi Estonia vào năm 1944 khỏi ách thống trị của Liên Xô. Từ năm 1944 đến năm 1990, các nhà văn lưu vong đã xuất bản 267 tiểu thuyết, 181 tập thơ và 155 hồi ký, phản ánh quyết tâm của họ trong việc bảo tồn bản sắc dân tộc thông qua nghệ thuật và văn học.

Trong thời hiện đại, Jaan Kross và Jaan Kaplinski là những nhà văn nổi tiếng và được dịch nhiều nhất của Estonia. Trong thời kỳ chiếm đóng của Liên Xô, họ đã khéo léo sử dụng ngụ ngôn lịch sử để truyền tải khả năng phục hồi bản sắc Estonia, dạy các chiến lược sinh tồn văn hóa và tự hiện thực hóa bản thân thông qua cả những câu chuyện tinh tế và sau này là những câu chuyện cởi mở đã định hình ý thức dân tộc Estonia. Mats Traat cũng giữ một vị trí quan trọng trong văn học Estonia, đặc biệt với những cuốn tiểu thuyết mô tả cuộc sống nông thôn Estonia qua nhiều thế hệ và bảo tồn phương ngữ Tartu. Trong số những nhà văn nổi tiếng nhất cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21 là Tõnu Õnnepalu và Andrus Kivirähk, người sử dụng các yếu tố văn hóa dân gian và thần thoại Estonia, biến tấu chúng thành những điều phi lý và kỳ괴.

Triết học Estonia bao gồm cả triết học tổng quát được tạo ra hoặc thực hành ở Estonia và bởi người Estonia, cũng như một hình thức triết học riêng biệt được định hình bởi các sắc thái của ngôn ngữ và văn hóa Estonia. Theo nghĩa hẹp hơn, đặc thù văn hóa, triết học Estonia phản ánh một thế giới quan và bản sắc dân tộc độc đáo, nhấn mạnh các diễn giải dựa trên các thuật ngữ Estonia gốc chứ không phải các từ mượn Latinh hoặc German. Cách tiếp cận này dựa trên ý tưởng, được các nhà tư tưởng như Uku Masing ủng hộ, rằng các khái niệm triết học bắt nguồn ý nghĩa từ từ nguyên học và bối cảnh văn hóa của chúng. Một diễn giải như vậy truyền vào tư tưởng triết học một cảm수 Estonia đặc biệt đối với thế giới và sự tồn tại. Các nhân vật như Uku Masing, Madis Kõiv, và Jaan Kaplinski đã đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển triết học attuned văn hóa này. Ngoài ra, triết học Estonia kết hợp các yếu tố ký hiệu học, chịu ảnh hưởng từ các tác phẩm của Jakob von Uexküll và Juri Lotman, nhấn mạnh việc nghiên cứu các dấu hiệu và ý nghĩa trong các bối cảnh văn hóa. Tư tưởng Estonia đương đại cũng bao gồm ethnofuturism, một phong trào hình dung sự tích hợp các yếu tố văn hóa truyền thống với các quan điểm hướng tới tương lai.

8.4. Mỹ thuật

Nghệ thuật Estonia phản ánh các xu hướng nghệ thuật châu Âu đồng thời kết hợp các chủ đề địa phương đặc sắc, bao gồm văn hóa dân gian, phong cảnh và các mô-típ lấy cảm hứng từ bản sắc dân tộc. Dấu vết của nghệ thuật Estonia có từ Thời đại Đồ đá, với các hiện vật bằng xương được trang trí, mặt dây chuyền bằng hổ phách và các bức tượng nhỏ sơ khai. Trong Thời Trung cổ, nghệ thuật Gothic trở nên nổi bật, có thể thấy trong các nhà thờ thời trung cổ trên Saaremaa và được minh chứng bằng tác phẩm Danse Macabre của Bernt Notke trong Nhà thờ Thánh Nicholas, Tallinn. Họa sĩ Phục hưng Michael Sittow, được đào tạo theo phong cách Hà Lan Sơ kỳ, là nghệ sĩ Estonia đầu tiên được quốc tế công nhận, nổi tiếng với những bức chân dung bậc thầy tại các triều đình châu Âu.

Trong thời kỳ Tân cổ điển, hội họa phong cảnh trở nên nổi bật trong giới nghệ sĩ Estonia, cả trong nước và nước ngoài. Thời kỳ này cũng chứng kiến sự xuất hiện của các thể loại khác như tranh tường, tranh thu nhỏ, tranh kính và màu nước, thường có chủ đề cổ điển hoặc cảnh thiên nhiên Estonia. Các họa sĩ nổi tiếng của thời kỳ này bao gồm Gustav Adolf Hippius, Karl August Senff và Julie Wilhelmine Hagen-Schwarz. Thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 cũng chứng kiến sự trỗi dậy của các chủ đề dân tộc, do các họa sĩ như Johann Köler dẫn đầu, những người đã nắm bắt phong cảnh và truyền thống Estonia. Vào đầu thế kỷ 20, nghệ thuật Estonia nở rộ thành một biểu hiện văn hóa đặc sắc. Trong những năm giữa hai cuộc chiến tranh của Cộng hòa, các nghệ sĩ ngày càng tích hợp những ảnh hưởng tiên phong từ châu Âu trong khi vẫn duy trì sự tập trung vào chủ nghĩa hiện thực và các chủ đề dân tộc. Việc thành lập Trường Nghệ thuật Pallas ở Tartu vào năm 1919 đã đánh dấu một bước ngoặt, khai sinh ra một thế hệ nghệ sĩ bao gồm Konrad Mägi, Nikolai Triik, Kristjan Raud, và nhà khắc Eduard Wiiralt, những tác phẩm của họ đã nắm bắt được cả tinh thần tiên phong và những cảm수 Estonia độc đáo.

Khi Liên Xô chiếm đóng Estonia vào năm 1944, nhiều nghệ sĩ Estonia đã chạy trốn về phía tây, trong khi chính quyền Liên Xô nắm quyền kiểm soát nền nghệ thuật địa phương. Dưới chế độ Stalin, nghệ thuật Estonia bị quản lý chặt chẽ, với Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa được quảng bá là phong cách chính thức, trong khi những ảnh hưởng của phương Tây bị décourager. Tuy nhiên, đến những năm 1960, các hạn chế bắt đầu được nới lỏng, và các nghệ sĩ Estonia đã lấy cảm hứng từ thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh. Một bước đột phá đã đến với sự thành lập của tập thể ANK '64, một nhóm các nghệ sĩ đã thoát khỏi các chủ đề của Liên Xô và nắm bắt những thế giới cá nhân, kỳ ảo. Các nhân vật hàng đầu như Jüri Arrak và Tõnis Vint đã khám phá thẩm mỹ hiện đại, nhấn mạnh sự biểu hiện cá nhân và chủ nghĩa hiện thực giàu trí tưởng tượng. Sự thay đổi này lên đến đỉnh điểm vào "cuộc cách mạng nghệ thuật" năm 1966 ở Estonia, cho phép các tác phẩm hiện đại tham gia các triển lãm chính thức và tạo tiền đề cho sự chuyển đổi của nghệ thuật Estonia trong những năm 1970. Đến lúc đó, nghệ thuật Estonia đã phát triển khác biệt so với các phong cách chính thức của Moskva, nắm bắt một chủ nghĩa hiện đại ưu tiên tầm nhìn cá nhân và bản sắc văn hóa.

Kể từ những năm 1990, nghệ thuật Estonia đã đa dạng hóa đáng kể với sự trỗi dậy của nhiếp ảnh, video và nghệ thuật khái niệm. Giai đoạn này chứng kiến sự suy giảm của việc tài trợ và quản lý nghệ thuật tập trung, cùng với việc thành lập các trung tâm truyền thông mới tại Học viện Nghệ thuật Estonia. Các nghệ sĩ như Toomas Vint đã trở nên nổi tiếng quốc tế, và các nghệ sĩ video Estonia đã được tiếp xúc tại các địa điểm như São Paulo và Venice Biennales. Ngày nay, nền nghệ thuật của Estonia rất năng động, với các phòng trưng bày và triển lãm đương đại trên khắp các thành phố lớn trưng bày sự pha trộn giữa ảnh hưởng truyền thống và sự đổi mới hiện đại.

Nghệ thuật điêu khắc Estonia bắt nguồn từ công trình của August Weizenberg, người được coi là người sáng lập ra ngành điêu khắc quốc gia ở Estonia. Phong cách đa dạng của ông, chủ yếu dựa trên chủ nghĩa cổ điển, ưa chuộng đá cẩm thạch và bao gồm nhiều chủ đề, bao gồm chân dung, các nhân vật thần thoại và các tác phẩm ngụ ngôn. Một nhà điêu khắc quan trọng khác, Amandus Adamson, đã chuyển sang một phong cách thoải mái hơn kết hợp các yếu tố của chủ nghĩa hiện thực. Làm việc thành thạo với các vật liệu như gỗ, đồng và đá cẩm thạch, Adamson đã tạo ra các tác phẩm thần thoại, chân dung và mô tả cuộc sống đánh cá, cùng với các tượng đài khác nhau. Anton Starkopf, một nhà điêu khắc nổi tiếng của những năm 1930, đã phát triển một phong cách độc đáo bằng đá granit và khám phá các chủ đề đa dạng, bao gồm cả những ẩn ý gợi tình. Sự chiếm đóng của Liên Xô đã làm đình trệ sự tiến bộ của điêu khắc ở Estonia, vì các nghệ sĩ phải đối mặt với những hạn chế nghiêm trọng và thiếu nguồn lực. Tuy nhiên, những năm 1960 và 1970 đánh dấu một thời kỳ phục hưng cho điêu khắc Estonia, được đặc trưng bởi sản lượng dồi dào và các phương pháp tiếp cận sáng tạo.

8.5. Kiến trúc

Kiến trúc của Estonia phản ánh sự pha trộn của các phong cách Bắc Âu được định hình bởi truyền thống và vật liệu địa phương. Kiến trúc dân gian Estonia nổi bật với những trang trại đơn lẻ nằm giữa những cảnh quan rộng mở, thường bao gồm một phòng tắm hơi khói. Các vật liệu chính, gỗ và đá tảng, được sử dụng rộng rãi trong các công trình kiến trúc truyền thống của Estonia. Rehielamu, một kiểu nhà nông trại độc đáo của Estonia, vẫn còn nổi bật ở một số ngôi làng Nam Estonia. Estonia cũng là nơi có nhiều đồi pháo đài từ thời tiền Kitô giáo, các lâu đài thời trung cổ, nhà thờ và các công trình kiến trúc nông thôn như trang viên, cối xay, và quán trọ. Các phương pháp xây dựng truyền thống vẫn được thực hành ở một số vùng.

Vào thời Trung Cổ, các thành phố Livonia cổ phát triển xung quanh các khu chợ trung tâm với mạng lưới đường phố tạo thành các phố cổ gắn kết. Xu hướng kiến trúc quan trọng sớm nhất là Romanesque vào thế kỷ 12 và 13, thể hiện qua các ví dụ còn sót lại hạn chế như Nhà thờ Valjala trên đảo Saaremaa. Kiến trúc Gothic bắt đầu từ thế kỷ 13 đã định hình phong cách trung cổ của Estonia, như được thấy trong các lâu đài Kuressaare và Narva, và các nhà thờ chính tòa ở Tallinn và Tartu. Sự khác biệt về địa chất đã ảnh hưởng đến phong cách khu vực: Nam Estonia ưa chuộng gạch Gothic đỏ, trong khi đá vôi trắng chiếm ưu thế ở Tallinn. Phố cổ thời trung cổ của Tallinn, hiện là Di sản Thế giới của UNESCO, vẫn là một trong những quần thể kiến trúc quan trọng nhất của Estonia. Kiến trúc Phục Hưng đã để lại dấu ấn qua Ngôi nhà của những người đầu đen ở Tallinn, trong khi Baroque đã tạo ra Cung điện Kadriorg và khu phố cổ của Narva đã bị phá hủy trong Thế chiến thứ hai. Cảnh quan kiến trúc của Tartu bị ảnh hưởng nặng nề bởi Đại chiến Bắc Âu, với phần lớn Phố cổ bị phá hủy; tuy nhiên, các công trình kiến trúc như Nhà thờ Thánh John và tàn tích của Nhà thờ chính tòa Tartu vẫn còn tồn tại. Vào thế kỷ 18 và 19, Tartu phần lớn được xây dựng lại theo phong cách Tân cổ điển, với Johann Wilhelm Krause nổi lên như một kiến trúc sư chủ chốt trong giai đoạn này.

Vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, phong cách Lãng mạn Dân tộc nổi lên, tìm kiếm nguồn cảm hứng từ kiến trúc truyền thống Estonia. Sau khi Estonia độc lập, đất nước này đã tìm cách thể hiện bản sắc của mình thông qua các công trình kiến trúc mới. Tòa nhà quốc hội Estonia tại Toompea, do các kiến trúc sư Eugen Habermann và Herbert Johanson thiết kế và hoàn thành vào năm 1922, kết hợp giữa mặt tiền truyền thống với nội thất Biểu hiện độc đáo, khiến nó trở thành tòa nhà quốc hội theo phong cách Biểu hiện duy nhất trên thế giới. Trong những năm 1930, Estonia chứng kiến sự phát triển của một phong cách Cổ điển giản lược đặc biệt, chịu ảnh hưởng của các kiến trúc sư như Alar Kotli và Edgar Johan Kuusik, trở thành biểu tượng của Estonia độc lập. Trong khi đó, Chủ nghĩa Công năng trở nên phổ biến ở Nõmme và Pärnu, đặc biệt là qua công trình của Olev Siinmaa, định hình cách tiếp cận hiện đại trong kiến trúc công cộng.

Dưới sự chiếm đóng của Liên Xô, kiến trúc Estonia chịu ảnh hưởng nặng nề của chủ nghĩa hiện đại đô thị Xô viết. Những năm 1980 đánh dấu sự phục hưng của bản sắc kiến trúc Estonia, với các kiến trúc sư hậu hiện đại lấy cảm hứng từ các phong cách những năm 1930. Kể từ khi giành lại độc lập, Estonia đã đón nhận các xu hướng kiến trúc đa dạng, đặc biệt là ở các khu thương mại của Tallinn. Kiến trúc sư Vilen Künnapu nổi lên như một nhân vật hàng đầu.

8.6. Sân khấu, điện ảnh và hoạt hình

Sân khấu Estonia có một lịch sử lâu dài và không ngừng phát triển, với những buổi biểu diễn được ghi nhận sớm nhất có từ thế kỷ 16. Đến năm 1784, nhà viết kịch người Đức August von Kotzebue đã giúp thành lập một nhà hát nghiệp dư ở Tallinn, và năm năm sau, tiếng Estonia lần đầu tiên xuất hiện trên sân khấu trong vở kịch Sự mong đợi của người cha của Kotzebue. Nhà hát Thành phố Tallinn, khai trương năm 1809, trở thành nhà hát chuyên nghiệp đầu tiên của Estonia, biểu diễn các tác phẩm bằng tiếng Đức nhưng cũng có một số tác phẩm bằng tiếng Estonia. Tuy nhiên, một nền văn hóa sân khấu Estonia đặc sắc bắt đầu hình thành với sự phát triển của các hội ca kịch, bao gồm buổi biểu diễn mang tính bước ngoặt năm 1870 của vở Người anh em họ từ Saaremaa của Lydia Koidula bởi Hội Văn hóa Vanemuine, đánh dấu sự ra đời của sân khấu quốc gia Estonia.

Đầu thế kỷ 20 chứng kiến sự chuyên nghiệp hóa của sân khấu Estonia, với Vanemuine ở Tartu và Nhà hát Estonia ở Tallinn chính thức trở thành các tổ chức chuyên nghiệp vào năm 1906. Dưới sự chỉ đạo của Karl Menning, Vanemuine bắt đầu dàn dựng các vở diễn chất lượng cao nhấn mạnh chủ nghĩa tự nhiên và diễn xuất tập thể. Các vở kịch của các nhà văn Estonia August Kitzberg, Oskar Luts và Eduard Vilde được dàn dựng cùng với các tác phẩm kinh điển thế giới. Trong khi đó, Nhà hát Estonia được biết đến với các diễn viên ngôi sao, bao gồm Theodor Altermann, Paul Pinna, và Erna Villmer, cũng như công việc tiên phong trong lĩnh vực opera và operetta từ năm 1908 trở đi. Những năm 1920 và 1930 mang lại sự đa dạng hơn nữa cho nền sân khấu với sự thành lập của Nhà hát Công nhân ở Tallinn, nổi tiếng với những lời phê bình xã hội, và Nhà hát Buổi sáng thử nghiệm, khám phá chủ nghĩa biểu hiện. Các nhà hát khu vực mới cũng xuất hiện ở Viljandi và Narva, và sân khấu Estonia mở rộng bao gồm các bi kịch cổ điển quy mô lớn và các vở kịch hiện đại, thiết lập một truyền thống sân khấu sôi động và đa dạng kéo dài qua thời kỳ Xô viết và đến thời hiện đại.

Điện ảnh Estonia bắt đầu vào năm 1908 với một bản tin thời sự ghi lại chuyến thăm Tallinn của Vua Thụy Điển Gustav V, đánh dấu sản phẩm điện ảnh sớm nhất được biết đến ở nước này. Phim tự sự sớm theo sau, với các tác phẩm ban đầu như Laenatud naene (1913) và Karujaht Pärnumaal (1914) của Johannes Pääsuke. Bộ phim chiến tranh đầu tiên của Estonia, Noored kotkad (1927), bao gồm các cảnh chiến đấu quy mô lớn, trong khi Kuldämblik (1930) trở thành bộ phim có âm thanh đầu tiên của đất nước. Trong số những bộ phim Estonia nổi tiếng nhất là Viimne reliikvia (1969), một bộ phim đình đám lấy bối cảnh trong Chiến tranh Livonia. Điện ảnh Estonia thường chuyển thể các tác phẩm văn học lớn của Estonia, như được thấy trong November, Trái tim của gấu, Tên trên đá cẩm thạch, và Vũ hội mùa thu. Các chủ đề về Thế chiến thứ hai và những quyết định khó khăn mà người Estonia phải đối mặt được khám phá trong các bộ phim đương đại như Những lá thư tình cũ đó, 1944, Kiếm sĩ, và Trong gió ngược. Nổi tiếng với phong cách kể chuyện chậm rãi và không khí u ám khuôn mẫu, điện ảnh Estonia đã được quốc tế công nhận, với Quýt (2013) nhận được đề cử cho cả Giải Oscar và Quả cầu vàng. Các diễn viên Estonia nổi tiếng bao gồm Lembit Ulfsak, Jaan Tätte, và Elmo Nüganen, người cũng nổi tiếng với vai trò đạo diễn. Các bộ phim nước ngoài đáng chú ý được quay ở Estonia bao gồm Stalker và Tenet.

Hoạt hình Estonia bắt đầu vào những năm 1930 với Cuộc phiêu lưu của chó Juku, một bộ phim ngắn của Voldemar Päts. Việc thành lập Nukufilm, một xưởng phim hoạt hình rối do Elbert Tuganov thành lập năm 1958 sau chiến tranh, đã đặt nền móng cho việc sản xuất đều đặn các bộ phim rối, bắt đầu với Giấc mơ của Peeter nhỏ. Năm 1971, Rein Raamat thành lập Joonisfilm, một xưởng phim chuyên về hoạt hình cel truyền thống, và tác phẩm Veekandja (1972) của ông đã đánh dấu sự khởi đầu của việc sản xuất phim hoạt hình thường xuyên ở Estonia. Bộ phim Suur Tõll năm 1980 của Raamat, mô tả một anh hùng dân gian thần thoại Estonia, đã trở thành một trong những tác phẩm quan trọng nhất của ông. Nhà làm phim hoạt hình Priit Pärn, nổi tiếng với phong cách siêu thực và châm biếm, đã được quốc tế công nhận với Bữa sáng trên cỏ (1987), một lời phê bình sâu sắc về xã hội toàn trị, và đã giành Giải thưởng Lớn tại Liên hoan Phim hoạt hình Quốc tế Ottawa năm 1998. Ngày nay, các xưởng phim Estonia vẫn được đánh giá cao trong ngành công nghiệp hoạt hình, với các đạo diễn Janno Põldma và Heiki Ernits trở nên nổi tiếng qua một loạt phim truyện có nhân vật Lotte được yêu mến.

8.7. Truyền thông và giải trí

Ngành truyền thông và giải trí của Estonia được đặc trưng bởi một loạt các phương tiện truyền thông đa dạng, quyền tự do báo chí đáng chú ý, và ảnh hưởng ngày càng tăng trong âm nhạc và truyền hình. Bối cảnh truyền thông bao gồm nhiều tờ báo và tạp chí hàng tuần, cùng với chín kênh truyền hình trong nước và một loạt các đài phát thanh. Estonia luôn được xếp hạng trong số các quốc gia hàng đầu về tự do báo chí, đạt vị trí thứ 6 trên Chỉ số Tự do Báo chí toàn cầu vào năm 2024 và vị trí thứ 8 vào năm 2023, theo Phóng viên không biên giới. Hai hãng thông tấn chính hoạt động ở Estonia: Dịch vụ Tin tức Baltic (BNS), một hãng thông tấn tư nhân được thành lập năm 1990 chuyên đưa tin về các quốc gia Baltic, và ETV24, một phần của Eesti Rahvusringhääling, tổ chức phát thanh truyền hình công cộng của Estonia. Được thành lập năm 2007, Eesti Rahvusringhääling hợp nhất các dịch vụ phát thanh và truyền hình trước đây do Eesti Raadio và Eesti Televisioon cung cấp theo Đạo luật Phát thanh Truyền hình Quốc gia Estonia.

Estonia cấp giấy phép truyền hình tư nhân đầu tiên vào năm 1992 và ra mắt đài phát thanh tư nhân đầu tiên vào năm 1990. Sự thay đổi này đã xúc tác cho một nền giải trí năng động, đặc biệt là trong lĩnh vực phim truyền hình và hài kịch châm biếm. Õnne 13, loạt phim truyền hình dài tập nhất của Estonia kể từ khi ra mắt năm 1993, mô tả cuộc sống hàng ngày của các gia đình Estonia qua những thay đổi của xã hội, vẫn là chương trình truyền hình nổi tiếng nhất ở Estonia. Truyền hình và giải trí Estonia được đánh dấu bằng sự pha trộn độc đáo giữa châm biếm và phê bình văn hóa, được minh chứng qua các chương trình như Kreisiraadio, Tujurikkuja và Wremja. Chúng trở nên nổi tiếng nhờ sự hài hước đen tối và bình luận xã hội, thường vượt qua ranh giới của những gì được coi là chấp nhận được trên truyền hình Estonia. Được biết đến với các tiểu phẩm thách thức các chuẩn mực xã hội và các điều cấm kỵ chính trị, các chương trình như vậy đã phản ánh và định hình diễn ngôn công chúng ở Estonia. Các diễn viên và diễn viên hài như Jan Uuspõld, Märt Avandi, và Ott Sepp được biết đến rộng rãi.

8.8. Ẩm thực

Mối liên hệ chặt chẽ với đất đai đã định hình ẩm thực Estonia, phản ánh nguồn gốc nông nghiệp lịch sử của nó, với trọng tâm là các nguyên liệu địa phương, theo mùa và cách chế biến đơn giản. Theo truyền thống, thực phẩm dựa trên những gì có sẵn từ các trang trại địa phương và biển, một phong tục vẫn còn rõ ràng trong các món ăn Estonia hiện đại. Trong nhiều thế kỷ, săn bắn và đánh bắt cá là một phần không thể thiếu của văn hóa ẩm thực Estonia, và mặc dù hiện nay chúng được yêu thích hơn như những sở thích, thịt và cá có nguồn gốc địa phương vẫn là trung tâm của các bữa ăn truyền thống của Estonia. Các mặt hàng chủ lực phổ biến nhất bao gồm bánh mì lúa mạch đen, thịt lợn, khoai tây và các sản phẩm từ sữa, và những thực phẩm này được thưởng thức dưới nhiều hình thức khác nhau qua các mùa. Người Estonia đặc biệt coi trọng các nguyên liệu tươi vào mùa xuân và mùa hè, kết hợp các loại quả mọng, thảo mộc và rau củ trực tiếp từ vườn, trong khi các bữa ăn mùa đông thường có mứt bảo quản, dưa chua và nấm. Ở các vùng ven biển và ven hồ, cá đóng một vai trò quan trọng. Cá trích Baltic (räim), cùng với cá trích cơm (kilu), rất được yêu thích và thường được phục vụ dưới dạng tẩm gia vị làm món khai vị hoặc bánh mì kẹp mở, chẳng hạn như món kiluvõileib phổ biến, một loại bánh mì kẹp mở với cá trích cơm trên bánh mì đen.

Món khai vị điển hình trong bữa ăn của người Estonia bao gồm nhiều loại món nguội, nổi bật với rau củ muối chua, xúc xích, thịt và các món salad phổ biến như salad khoai tây và rosolje, một món salad củ dền và cá trích. Các loại bánh ngọt nhỏ gọi là pirukas, nhân thịt, cá hoặc rau củ, cũng là món khai vị phổ biến, thường được dùng kèm với nước dùng nhẹ, hay puljong, giúp tăng thêm hương vị đậm đà của chúng. Các món cá nguội như cá chình hun khói hoặc ướp và tôm hùm đất cũng là những món ngon ở Estonia. Súp đóng vai trò trung tâm trong chế độ ăn uống của người Estonia và theo truyền thống được phục vụ như một bữa ăn hoàn chỉnh, mặc dù ngày nay chúng thường được thưởng thức như một món khai vị. Súp đậu đặc biệt phổ biến, nhất là trong những tháng lạnh hơn. Điểm nổi bật trong các bữa ăn của người Estonia là bánh mì đen làm từ lúa mạch đen, được công nhận vì hương vị đậm đà và kết cấu đặc, và được phục vụ trong hầu hết các bữa ăn làm nền cho bánh mì kẹp mở hoặc món ăn kèm với súp và các món chính. Các loại ngũ cốc nguyên hạt như lúa mạch và yến mạch cũng được sử dụng rộng rãi trong nấu ăn của người Estonia. Sản phẩm từ sữa giữ một vị trí quan trọng trong ẩm thực Estonia, với sữa và các sản phẩm từ sữa được coi trọng cả về đồ uống và nguyên liệu ẩm thực. Đồ uống làm từ sữa truyền thống được thưởng thức hàng ngày và phản ánh khẩu vị Bắc Âu đối với sữa tươi và sữa lên men. Các món tráng miệng của Estonia cũng đặc biệt không kém, bao gồm món vastlakukkel tẩm gia vị bạch đậu khấu, một loại bánh cuộn ngọt nhân hạnh nhân được thưởng thức theo mùa từ Giáng sinh đến Lễ Phục sinh.

Đồ uống có cồn ở Estonia theo truyền thống dựa trên bia, với các loại bia sản xuất tại địa phương là thức uống được ưa chuộng để dùng kèm với bữa ăn. Các loại đồ uống có cồn cổ xưa như rượu mật ong (mõdu) từng phổ biến trong lịch sử, mặc dù bia sau đó đã trở nên phổ biến hơn. Ngày nay, các loại rượu trái cây Estonia làm từ táo và quả mọng được thưởng thức cùng với vodka (viin) và các loại rượu mạnh chưng cất khác. Những đồ uống truyền thống này tiếp tục được tôn vinh, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và trong các dịp lễ hội. Đồ uống không cồn ở Estonia cũng phản ánh di sản mùa vụ và nông nghiệp của đất nước. Kali, một loại đồ uống tương tự như kvass, được làm từ bánh mì lúa mạch đen lên men và vẫn là một lựa chọn phổ biến, đặc biệt là vào mùa hè. Một loại đồ uống độc đáo khác là nhựa cây bạch dương (kasemahl), được thu hoạch vào đầu mùa xuân.

8.9. Ngày lễ và truyền thống

Estonia có 11 ngày lễ chính thức được nghỉ làm việc và kỷ niệm thêm 12 ngày lễ quốc gia khác mỗi năm. Ngày Quốc khánh của Estonia là Ngày Độc lập, được tổ chức vào ngày 24 tháng 2 để kỷ niệm Tuyên ngôn Độc lập Estonia năm 1918. Một ngày lễ quan trọng khác, Võidupüha, được tổ chức vào ngày 23 tháng 6 để tưởng nhớ chiến thắng Trận Cēsis năm 1919. Ngày lễ này thường được gộp chung với Jaanipäev, hay Giữa hè, một trong những sự kiện lâu đời và được tổ chức rộng rãi nhất ở Estonia, có nguồn gốc từ các nghi lễ sinh sản ngoại giáo. Vào đêm Giữa hè, người Estonia theo truyền thống tụ tập quanh lửa trại gần xích đu làng để thưởng thức khiêu vũ, ca hát và các lễ hội khác. Giáng sinh (jõulud) cũng rất được trân trọng ở Estonia, các truyền thống của nó pha trộn giữa phong tục đông chí cổ xưa với các thực hành Kitô giáo và ngày lễ hiện đại.

Lịch dân gian Estonia phản ánh sự pha trộn độc đáo giữa các ảnh hưởng bản địa, nông nghiệp và Kitô giáo, ghi lại việc chấm công truyền thống và các nghi lễ văn hóa. Lịch rune âm lịch theo truyền thống được sử dụng ở Tây Estonia, để tuân theo các ngày lễ của lịch dân gian. Được cấu trúc xung quanh những thay đổi theo mùa và các chu kỳ nông nghiệp, nó bao gồm hơn 80 ngày đặc biệt, nhiều ngày có ý nghĩa khu vực và phản ánh sự tôn trọng sâu sắc đối với thiên nhiên và tổ tiên. Các ngày đông chí và hạ chí đặc biệt quan trọng, với nhiều phong tục khác nhau đánh dấu những thay đổi theo mùa này. Ngày Các Thánh nổi bật như một ngày để tôn vinh người đã khuất; các thành viên trong gia đình tụ tập tại các nghĩa trang để dọn dẹp bia mộ và thắp nến, tạo ra một bầu không khí tôn kính.

8.10. Thể thao

Thể thao đóng một vai trò không thể thiếu trong văn hóa Estonia, với các vận động viên Estonia tham gia nổi bật trong các Thế vận hội Olympic đầu tiên. Ngày nay, các môn thể thao phổ biến bao gồm bóng rổ, bóng chuyền bãi biển, trượt tuyết, và bóng đá. Estonia cũng đã sản sinh ra các vận động viên, đô vật và vận động viên xe đạp đẳng cấp thế giới, và duy trì các cơ sở vật chất trong nhà và ngoài trời rộng lớn cho nhiều môn thể thao. Một đóng góp độc đáo cho thể thao toàn cầu từ Estonia là kiiking. Môn thể thao này sử dụng một chiếc xích đu được sửa đổi, trong đó mục tiêu là hoàn thành một vòng quay 360 độ hoàn chỉnh.

Kể từ khi giành lại độc lập, Estonia đã liên tục thi đấu trong tất cả các Thế vận hội Mùa hè và Mùa đông, giành được huy chương ở các môn điền kinh, cử tạ, đấu vật, trượt tuyết băng đồng và tự do, chèo thuyền, đấu kiếm và các môn thể thao khác. Thứ hạng Olympic tốt nhất của Estonia là thứ 13 tại Thế vận hội 1936 và thứ 12 tại Thế vận hội Mùa đông 2006. Xét về số huy chương Estonia giành được so với dân số, Estonia có thể được coi là một trong những quốc gia thành công nhất về số huy chương trên đầu người.