Latvia

3.1. Thời kỳ Trung Cổ

Vào khoảng năm 3000 TCN, tổ tiên của người Latvia thuộc nhóm Proto-Baltic đã định cư ở bờ biển phía đông của Biển Baltic. Người Balt đã thiết lập các tuyến đường thương mại đến Roma và Byzantium, trao đổi hổ phách địa phương lấy kim loại quý. Đến năm 900 SCN, bốn bộ lạc Baltic riêng biệt sinh sống ở Latvia: người Curonia (kurši_kurši^Latvian), người Latgallia (latgaļi_latgaļi^Latvian), người Selonia (sēļi_sēļi^Latvian), người Semigallia (zemgaļi_zemgaļi^Latvian), cũng như bộ lạc người Livonia (lībieši_lībieši^Latvian) nói một ngôn ngữ Finnic. Vào thế kỷ 12, trên lãnh thổ Latvia có các vùng đất với những người cai trị riêng: Vanema, Ventava, Bandava, Piemare, Duvzare, Sēlija, Koknese, Jersika, Tālava và Adzele.

Mặc dù người dân địa phương đã có liên hệ với thế giới bên ngoài trong nhiều thế kỷ, họ chỉ hội nhập đầy đủ hơn vào hệ thống chính trị-xã hội châu Âu vào thế kỷ 12. Các nhà truyền giáo đầu tiên, được Giáo hoàng cử đi, đã đi thuyền ngược sông Daugava vào cuối thế kỷ 12 để tìm kiếm người cải đạo. Tuy nhiên, người dân địa phương đã không cải đạo sang Kitô giáo một cách dễ dàng như Giáo hội mong đợi.
Các quân viễn chinh Đức đã được cử đến, hoặc nhiều khả năng là tự quyết định đi vì họ nổi tiếng về điều đó. Thánh Meinhard của Segeberg đến Ikšķile vào năm 1184, đi cùng các thương gia đến Livonia, trong một sứ mệnh Công giáo nhằm cải đạo dân chúng khỏi tín ngưỡng ngoại giáo ban đầu của họ. Giáo hoàng Celestine III đã kêu gọi một cuộc thập tự chinh chống lại người ngoại giáo ở Bắc Âu vào năm 1193. Khi các phương tiện cải đạo hòa bình không mang lại kết quả, Meinhard đã âm mưu cải đạo người Livonia bằng vũ lực.
Vào đầu thế kỷ 13, người Đức cai trị phần lớn lãnh thổ Latvia ngày nay. Dòng người thập tự chinh Đức vào lãnh thổ Latvia ngày nay đặc biệt tăng lên trong nửa sau thế kỷ 13 sau sự suy tàn và sụp đổ của các Nhà nước Thập tự chinh ở Trung Đông. Cùng với miền nam Estonia, những khu vực bị chinh phục này đã hình thành nên nhà nước thập tự chinh được gọi là Terra Mariana (tiếng Latin Trung cổ có nghĩa là "Vùng đất của Mary") hay Livonia. Năm 1282, Riga, và sau đó là các thành phố Cēsis, Limbaži, Koknese và Valmiera, trở thành một phần của Liên minh Hanse. Riga trở thành một điểm giao thương quan trọng giữa đông và tây và hình thành các mối liên kết văn hóa chặt chẽ với Tây Âu. Những người Đức định cư đầu tiên là các hiệp sĩ từ miền bắc nước Đức và công dân của các thị trấn miền bắc nước Đức, họ đã mang tiếng Hạ Đức đến khu vực này, ngôn ngữ này đã định hình nhiều từ mượn trong tiếng Latvia.

3.2. Thời kỳ Cải cách Tôn giáo và thuộc địa của Ba Lan-Thụy Điển

Sau Chiến tranh Livonia (1558-1583), Livonia (Bắc Latvia & Nam Estonia) rơi vào quyền bá chủ của Liên bang Ba Lan-Litva. Phần phía nam của Estonia và phần phía bắc của Latvia được nhượng lại cho Đại công quốc Lietuva và hình thành Công quốc Livonia (Ducatus Livoniae Ultradunensis). Gotthard Kettler, người đứng đầu cuối cùng của Dòng Livonia, đã thành lập Công quốc Courland và Semigallia. Mặc dù công quốc này là một nước chư hầu của Đại công quốc Litva và sau đó là của Ba Lan-Litva, nó vẫn giữ được một mức độ tự trị đáng kể và trải qua một thời kỳ hoàng kim vào thế kỷ 16. Latgale, vùng cực đông của Latvia, trở thành một phần của Inflanty Voivodeship thuộc Liên bang Ba Lan-Litva.

Trong thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18, Liên bang Ba Lan-Litva, Thụy Điển, và Nga đã tranh giành quyền lực tối cao ở vùng Baltic phía đông. Sau Chiến tranh Ba Lan-Thụy Điển, miền bắc Livonia (bao gồm cả Vidzeme) thuộc quyền cai trị của Thụy Điển. Riga trở thành thủ đô của Livonia thuộc Thụy Điển và là thành phố lớn nhất trong toàn bộ Đế quốc Thụy Điển. Giao tranh tiếp tục diễn ra lẻ tẻ giữa Thụy Điển và Ba Lan cho đến Hiệp định Altmark năm 1629. Ở Latvia, thời kỳ Thụy Điển thường được nhớ đến một cách tích cực; chế độ nông nô được nới lỏng, một mạng lưới trường học được thành lập cho nông dân, và quyền lực của các nam tước địa phương bị suy giảm.

Một số thay đổi văn hóa quan trọng đã xảy ra trong thời kỳ này. Dưới sự cai trị của Thụy Điển và phần lớn là của Đức, miền tây Latvia đã chấp nhận Thuyết Luther làm tôn giáo chính. Các bộ lạc cổ của người Couronia, Semigallia, Selonia, Liv, và bắc Latgallia đã đồng hóa để hình thành nên người Latvia, nói một ngôn ngữ Latvia. Tuy nhiên, trong suốt các thế kỷ, một nhà nước Latvia thực sự đã không được thành lập, vì vậy biên giới và định nghĩa về việc ai chính xác thuộc nhóm đó phần lớn mang tính chủ quan. Trong khi đó, phần lớn bị cô lập khỏi phần còn lại của Latvia, người nam Latgallia đã chấp nhận Công giáo dưới ảnh hưởng của Ba Lan/Dòng Tên. Phương ngữ bản địa vẫn khác biệt, mặc dù nó đã tiếp thu nhiều từ mượn của Ba Lan và Nga.

3.3. Thời kỳ Đế quốc Nga

Trong Đại chiến Bắc Âu (1700-1721), có tới 40% người Latvia chết vì đói và bệnh dịch. Một nửa cư dân Riga đã thiệt mạng do dịch hạch năm 1710-1711. Sự đầu hàng của Estonia và Livonia năm 1710 và Hiệp ước Nystad, kết thúc Đại chiến Bắc Âu năm 1721, đã trao Vidzeme cho Nga (nó trở thành một phần của Tỉnh Riga). Vùng Latgale vẫn là một phần của Liên bang Ba Lan-Litva với tên gọi Inflanty Voivodeship cho đến năm 1772, khi nó được sáp nhập vào Nga. Công quốc Courland và Semigallia, một nhà nước chư hầu của Liên bang Ba Lan-Litva, đã bị Nga sáp nhập vào năm 1795 trong Cuộc phân chia Ba Lan lần thứ ba, đưa toàn bộ lãnh thổ Latvia ngày nay vào Đế quốc Nga. Cả ba tỉnh Baltic đều giữ lại luật pháp địa phương, tiếng Đức là ngôn ngữ chính thức địa phương và nghị viện riêng của họ, Landtag.

Việc giải phóng nông nô diễn ra ở Courland vào năm 1817 và ở Vidzeme vào năm 1819. Tuy nhiên, trên thực tế, việc giải phóng lại có lợi cho các địa chủ và quý tộc, vì nó tước đoạt đất đai của nông dân mà không được bồi thường, buộc họ phải quay lại làm việc tại các trang trại "theo ý muốn tự do của họ".
Trong hai thế kỷ này, Latvia đã trải qua một sự bùng nổ về kinh tế và xây dựng - các cảng được mở rộng (Riga trở thành cảng lớn nhất trong Đế quốc Nga), đường sắt được xây dựng; các nhà máy, ngân hàng mới và một trường đại học được thành lập; nhiều tòa nhà dân cư, công cộng (nhà hát và bảo tàng), và trường học được xây dựng; các công viên mới được hình thành; v.v. Các đại lộ của Riga và một số đường phố bên ngoài Phố Cổ có từ thời kỳ này.
Trình độ học vấn cũng cao hơn ở các vùng Livonia và Courland của Đế quốc Nga, điều này có thể bị ảnh hưởng bởi tôn giáo Tin lành của cư dân.
Trong thế kỷ 19, cấu trúc xã hội đã thay đổi đáng kể. Một tầng lớp nông dân độc lập đã tự khẳng định mình sau khi các cuộc cải cách cho phép nông dân mua lại đất đai của họ, nhưng nhiều nông dân không có đất vẫn còn, khá nhiều người Latvia đã rời đến các thành phố và tìm kiếm giáo dục, việc làm công nghiệp. Cũng có một tầng lớp giai cấp vô sản đô thị ngày càng tăng và một tầng lớp tư sản Latvia ngày càng có ảnh hưởng. Phong trào Người Latvia trẻ (Jaunlatvieši_{Người Latvia trẻ}^Latvian) đã đặt nền móng cho chủ nghĩa dân tộc từ giữa thế kỷ, nhiều nhà lãnh đạo của phong trào này tìm kiếm sự ủng hộ từ những người theo Slavophile để chống lại trật tự xã hội do người Đức thống trị. Sự gia tăng việc sử dụng tiếng Latvia trong văn học và xã hội được gọi là Phong trào Thức tỉnh Dân tộc lần thứ nhất. Chính sách Nga hóa bắt đầu ở Latgale sau khi người Ba Lan lãnh đạo Khởi nghĩa Tháng Giêng năm 1863: điều này lan rộng ra phần còn lại của Latvia ngày nay vào những năm 1880. Những người Latvia trẻ phần lớn bị lu mờ bởi Dòng chảy mới, một phong trào xã hội và chính trị cánh tả rộng lớn, vào những năm 1890. Sự bất mãn của quần chúng đã bùng nổ trong Cách mạng Nga 1905, mang tính dân tộc chủ nghĩa ở các tỉnh Baltic.

3.4. Tuyên bố độc lập và thời kỳ giữa hai cuộc chiến tranh

Chiến tranh thế giới thứ nhất đã tàn phá lãnh thổ mà sau này trở thành nhà nước Latvia, và các phần phía tây khác của Đế quốc Nga. Các yêu cầu về quyền tự quyết ban đầu chỉ giới hạn ở quyền tự trị, cho đến khi một khoảng trống quyền lực được tạo ra bởi Cách mạng Nga năm 1917, tiếp theo là Hiệp ước Brest-Litovsk giữa Nga và Đức vào tháng 3 năm 1918, sau đó là hiệp định đình chiến của Đồng minh với Đức vào ngày 11 tháng 11 năm 1918. Vào ngày 18 tháng 11 năm 1918, tại Riga, Hội đồng Nhân dân Latvia đã tuyên bố độc lập của đất nước mới và Kārlis Ulmanis được giao nhiệm vụ thành lập chính phủ và ông đã giữ vị trí thủ tướng.

Đại diện toàn quyền của Đức, August Winnig, đã chính thức trao quyền lực chính trị cho Chính phủ Lâm thời Latvia vào ngày 26 tháng 11. Vào ngày 18 tháng 11, Hội đồng Nhân dân Latvia đã giao cho ông thành lập chính phủ. Ông giữ chức Bộ trưởng Nông nghiệp từ ngày 18 tháng 11 đến ngày 19 tháng 12. Ông giữ chức thủ tướng từ ngày 19 tháng 11 năm 1918 đến ngày 13 tháng 7 năm 1919.

Cuộc chiến giành độc lập sau đó là một phần của một thời kỳ hỗn loạn chung của các cuộc nội chiến và chiến tranh biên giới mới ở Đông Âu. Đến mùa xuân năm 1919, thực sự có ba chính phủ: chính phủ lâm thời do Kārlis Ulmanis đứng đầu, được hỗ trợ bởi Hội đồng Nhân dân và Ủy ban Kiểm soát Liên minh; chính phủ Xô viết Latvia do Pēteris Stučka lãnh đạo, được hỗ trợ bởi Hồng quân; và chính phủ lâm thời do Andrievs Niedra đứng đầu, được hỗ trợ bởi các lực lượng Người Đức-Baltic bao gồm Baltische Landeswehr ("Lực lượng Phòng vệ Baltic") và đội hình Freikorps Eiserne Division ("Sư đoàn Sắt").

Các lực lượng Estonia và Latvia đã đánh bại quân Đức trong Trận Wenden vào tháng 6 năm 1919, và một cuộc tấn công lớn của một lực lượng chủ yếu là người Đức-Quân đội Tình nguyện Tây Nga-dưới sự chỉ huy của Pavel Bermondt-Avalov đã bị đẩy lùi vào tháng 11. Đông Latvia đã được giải phóng khỏi các lực lượng Hồng quân bởi quân đội Latvia và Ba Lan vào đầu năm 1920 (từ góc độ của Ba Lan, Trận Daugavpils là một phần của Chiến tranh Ba Lan-Xô viết).

Một hội đồng lập hiến được bầu tự do đã họp vào ngày 1 tháng 5 năm 1920, và thông qua một hiến pháp tự do, Satversme, vào tháng 2 năm 1922. Hiến pháp này bị Kārlis Ulmanis đình chỉ một phần sau cuộc đảo chính của ông năm 1934 nhưng được tái khẳng định vào năm 1990. Kể từ đó, nó đã được sửa đổi và vẫn còn hiệu lực ở Latvia cho đến ngày nay. Với phần lớn cơ sở công nghiệp của Latvia được sơ tán vào nội địa Nga năm 1915, cải cách ruộng đất triệt để là vấn đề chính trị trung tâm đối với nhà nước non trẻ. Năm 1897, 61,2% dân số nông thôn không có đất; đến năm 1936, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 18%.

Vào ngày 15 tháng 5 năm 1934, Ulmanis đã tiến hành một cuộc đảo chính không đổ máu, thiết lập một chế độ độc tài dân tộc chủ nghĩa kéo dài đến năm 1940. Sau năm 1934, Ulmanis đã thành lập các tập đoàn chính phủ để mua lại các công ty tư nhân với mục đích "Latvian hóa" nền kinh tế.

3.5. Thời kỳ bị chiếm đóng (1940 - 1990)

Giai đoạn này chứng kiến Latvia liên tiếp bị Liên Xô và Đức Quốc xã chiếm đóng trong Chiến tranh thế giới thứ hai, và sau đó là thời kỳ Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia kéo dài 45 năm. Các chính sách chiếm đóng và Xô viết hóa đã tác động sâu sắc đến cơ cấu dân tộc và xã hội Latvia, đồng thời cũng làm nảy sinh các phong trào kháng cự.

3.5.1. Liên Xô và Đức Quốc xã chiếm đóng

Vào sáng sớm ngày 24 tháng 8 năm 1939, Liên Xô và Đức Quốc xã đã ký một hiệp ước không xâm lược kéo dài 10 năm, được gọi là Hiệp ước Molotov-Ribbentrop. Hiệp ước này có một nghị định thư bí mật, chỉ được tiết lộ sau khi Đức thất bại năm 1945, theo đó các quốc gia Bắc và Đông Âu được chia thành các "khu vực ảnh hưởng" của Đức và Liên Xô. Ở phía bắc, Latvia, Phần Lan và Estonia được giao cho khu vực ảnh hưởng của Liên Xô.
Sau khi ký kết Hiệp ước Molotov-Ribbentrop, hầu hết người Đức Balt đã rời Latvia theo thỏa thuận giữa chính phủ Ulmanis và Đức Quốc xã trong khuôn khổ chương trình Heim ins Reich. Hầu hết những người còn lại đã rời sang Đức vào mùa hè năm 1940, khi một kế hoạch tái định cư thứ hai được thỏa thuận. Những người được chấp thuận về mặt chủng tộc chủ yếu được tái định cư ở Ba Lan, được cấp đất đai và doanh nghiệp để đổi lấy số tiền họ nhận được từ việc bán tài sản trước đó.

Vào ngày 5 tháng 10 năm 1939, Latvia bị buộc phải chấp nhận một hiệp ước "tương trợ" với Liên Xô, trao cho Liên Xô quyền đóng quân từ 25.000 đến 30.000 quân trên lãnh thổ Latvia.
Các quan chức nhà nước bị sát hại và thay thế bằng các cán bộ Liên Xô. Các cuộc bầu cử được tổ chức với các ứng cử viên thân Liên Xô duy nhất được liệt kê cho nhiều vị trí. Quốc hội nhân dân kết quả ngay lập tức yêu cầu gia nhập Liên Xô, điều mà Liên Xô đã chấp thuận. Latvia, lúc đó là một chính phủ bù nhìn, do Augusts Kirhenšteins đứng đầu. Liên Xô sáp nhập Latvia vào ngày 5 tháng 8 năm 1940, với tên gọi Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia.

Liên Xô đối xử khắc nghiệt với những đối thủ của họ - trước Chiến dịch Barbarossa, trong vòng chưa đầy một năm, ít nhất 34.250 người Latvia đã bị trục xuất hoặc giết hại. Hầu hết bị trục xuất đến Siberia, nơi ước tính có 40% người chết.

Vào ngày 22 tháng 6 năm 1941, quân đội Đức tấn công các lực lượng Liên Xô trong Chiến dịch Barbarossa. Đã có một số cuộc nổi dậy tự phát của người Latvia chống lại Hồng quân, điều này đã giúp đỡ quân Đức. Đến ngày 29 tháng 6, Riga đã bị chiếm và với việc quân đội Liên Xô bị giết, bị bắt hoặc rút lui, Latvia nằm dưới sự kiểm soát của các lực lượng Đức vào đầu tháng 7.
Dưới sự chiếm đóng của Đức, Latvia được quản lý như một phần của Reichskommissariat Ostland. Các đơn vị bán quân sự và Cảnh sát Phụ trợ Latvia do chính quyền chiếm đóng thành lập đã tham gia vào Holocaust và các hành động tàn bạo khác. 30.000 người Do Thái đã bị bắn ở Latvia vào mùa thu năm 1941. 30.000 người Do Thái khác từ khu ổ chuột Riga đã bị giết trong Rừng Rumbula vào tháng 11 và tháng 12 năm 1941, để giảm tình trạng quá tải trong khu ổ chuột và nhường chỗ cho nhiều người Do Thái hơn được đưa từ Đức và phương Tây đến. Giao tranh tạm dừng, ngoại trừ hoạt động của du kích, cho đến sau khi cuộc bao vây Leningrad kết thúc vào tháng 1 năm 1944, và quân đội Liên Xô tiến vào Latvia vào tháng 7 và cuối cùng chiếm được Riga vào ngày 13 tháng 10 năm 1944.

3.5.2. Thời kỳ Xô viết

Liên Xô tái chiếm đất nước vào năm 1944-1945, và các cuộc trục xuất tiếp theo diễn ra khi đất nước bị tập thể hóa và Xô viết hóa.
Trong thời kỳ hậu chiến, Latvia buộc phải áp dụng các phương pháp canh tác của Liên Xô. Các khu vực nông thôn bị buộc phải tập thể hóa. Một chương trình sâu rộng nhằm áp đặt song ngữ đã được khởi xướng ở Latvia, hạn chế việc sử dụng tiếng Latvia trong các mục đích chính thức để ủng hộ việc sử dụng tiếng Nga làm ngôn ngữ chính. Tất cả các trường học của các dân tộc thiểu số (Do Thái, Ba Lan, Belarus, Estonia, Litva) đều bị đóng cửa, chỉ còn lại hai phương tiện giảng dạy trong các trường học: tiếng Latvia và tiếng Nga. Một dòng người nhập cư mới, bao gồm công nhân, quản trị viên, quân nhân và gia đình họ từ Nga và các nước cộng hòa Xô viết khác bắt đầu. Đến năm 1959, khoảng 400.000 người Nga định cư đã đến và dân số người Latvia bản địa đã giảm xuống còn 62%.

Vì Latvia đã duy trì một cơ sở hạ tầng phát triển tốt và các chuyên gia có trình độ, Moskva quyết định đặt một số cơ sở sản xuất tiên tiến nhất của Liên Xô tại Latvia. Công nghiệp mới được tạo ra ở Latvia, bao gồm một nhà máy máy móc RAF lớn ở Jelgava, các nhà máy kỹ thuật điện ở Riga, các nhà máy hóa chất ở Daugavpils, Valmiera và Olaine-và một số nhà máy chế biến thực phẩm và dầu mỏ. Latvia sản xuất tàu hỏa, tàu thủy, xe buýt nhỏ, xe máy, điện thoại, radio và hệ thống hi-fi, động cơ điện và diesel, hàng dệt may, đồ nội thất, quần áo, túi xách và hành lý, giày dép, nhạc cụ, thiết bị gia dụng, đồng hồ, công cụ và thiết bị, thiết bị hàng không và nông nghiệp và một danh sách dài các mặt hàng khác. Latvia có ngành công nghiệp điện ảnh và nhà máy sản xuất đĩa nhạc (LP) riêng. Tuy nhiên, không có đủ người để vận hành các nhà máy mới xây dựng. Để duy trì và mở rộng sản xuất công nghiệp, công nhân lành nghề đã di cư từ khắp Liên Xô, làm giảm tỷ lệ người Latvia bản địa trong nước cộng hòa. Dân số Latvia đạt đỉnh điểm vào năm 1990 với gần 2,7 triệu người.
Vào nửa sau những năm 1980, nhà lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev bắt đầu giới thiệu các cải cách chính trị và kinh tế ở Liên Xô được gọi là glasnost và perestroika. Vào mùa hè năm 1987, các cuộc biểu tình lớn đầu tiên được tổ chức tại Riga tại Tượng đài Tự do-một biểu tượng của độc lập. Vào mùa hè năm 1988, một phong trào dân tộc, hợp nhất thành Mặt trận Nhân dân Latvia, bị phản đối bởi Interfront. Cộng hòa Xô viết Xã hội chủ nghĩa Latvia, cùng với các Nước Cộng hòa Baltic khác được cho phép quyền tự trị lớn hơn, và vào năm 1988, lá cờ Latvia cũ trước chiến tranh lại tung bay, thay thế lá cờ Xô viết Latvia làm quốc kỳ chính thức vào năm 1990. Năm 1989, Xô viết Tối cao Liên Xô đã thông qua một nghị quyết về Sự chiếm đóng các nước Baltic, trong đó tuyên bố việc chiếm đóng là "không phù hợp với luật pháp", và không phải là "ý chí của nhân dân Liên Xô". Các ứng cử viên của Mặt trận Nhân dân Latvia ủng hộ độc lập đã giành được đa số hai phần ba trong Xô viết Tối cao trong cuộc bầu cử dân chủ tháng 3 năm 1990.

3.6. Khôi phục độc lập đến nay (1990 - hiện tại)

Vào ngày 4 tháng 5 năm 1990, Hội đồng Tối cao đã thông qua Tuyên bố Khôi phục Độc lập của Cộng hòa Latvia, và Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia được đổi tên thành Cộng hòa Latvia. Tuy nhiên, chính quyền trung ương ở Moskva vẫn tiếp tục coi Latvia là một nước cộng hòa thuộc Liên Xô trong những năm 1990 và 1991. Vào tháng 1 năm 1991, các lực lượng chính trị và quân sự của Liên Xô đã cố gắng không thành công để lật đổ chính quyền Cộng hòa Latvia bằng cách chiếm đóng nhà xuất bản trung ương ở Riga và thành lập một Ủy ban Cứu quốc để chiếm đoạt các chức năng của chính phủ. Trong giai đoạn chuyển tiếp, Moskva vẫn duy trì nhiều cơ quan nhà nước trung ương của Liên Xô ở Latvia.

Mặt trận Nhân dân Latvia ủng hộ việc tất cả cư dân thường trú đều đủ điều kiện để có quốc tịch Latvia, tuy nhiên, quyền công dân phổ quát cho tất cả cư dân thường trú đã không được thông qua. Thay vào đó, quyền công dân được cấp cho những người đã là công dân Latvia vào ngày mất độc lập năm 1940 cũng như con cháu của họ. Kết quả là, phần lớn những người không phải là người Latvia đã không nhận được quốc tịch Latvia vì cả họ và cha mẹ họ đều chưa từng là công dân Latvia, trở thành người không quốc tịch hoặc công dân của các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ khác. Đến năm 2011, hơn một nửa số người không quốc tịch đã tham gia các kỳ thi nhập tịch và nhận được quốc tịch Latvia, nhưng vào năm 2015 vẫn còn 290.660 người không quốc tịch ở Latvia, chiếm 14,1% dân số. Họ không có quốc tịch của bất kỳ quốc gia nào, và không thể tham gia các cuộc bầu cử quốc hội. Trẻ em sinh ra từ những người không phải là công dân sau khi khôi phục độc lập được tự động hưởng quyền công dân.

Cộng hòa Latvia tuyên bố kết thúc giai đoạn chuyển tiếp và khôi phục hoàn toàn độc lập vào ngày 21 tháng 8 năm 1991, sau cuộc đảo chính bất thành của Liên Xô. Latvia nối lại quan hệ ngoại giao với các quốc gia phương Tây, bao gồm cả Thụy Điển. Saeima, quốc hội Latvia, được bầu lại vào năm 1993. Nga chấm dứt sự hiện diện quân sự của mình bằng cách hoàn thành việc rút quân vào năm 1994 và đóng cửa trạm radar Skrunda-1 vào năm 1998.

Các mục tiêu chính của Latvia trong những năm 1990, gia nhập NATO và Liên minh châu Âu, đã đạt được vào năm 2004. Hội nghị thượng đỉnh NATO 2006 được tổ chức tại Riga. Vaira Vīķe-Freiberga là Tổng thống Latvia từ năm 1999 đến năm 2007. Bà là nữ nguyên thủ quốc gia đầu tiên trong một nhà nước thuộc khối Xô viết cũ và đã tích cực trong việc Latvia gia nhập cả NATO và Liên minh châu Âu vào năm 2004. Latvia đã ký hiệp ước Schengen vào ngày 16 tháng 4 năm 2003 và bắt đầu thực hiện vào ngày 21 tháng 12 năm 2007.

Khoảng 72% công dân Latvia là người Latvia, trong khi 20% là người Nga. Chính phủ đã phi quốc hữu hóa tài sản tư nhân bị Liên Xô tịch thu, trả lại hoặc bồi thường cho chủ sở hữu, và tư nhân hóa hầu hết các ngành công nghiệp thuộc sở hữu nhà nước, tái giới thiệu tiền tệ trước chiến tranh. Mặc dù đã trải qua một quá trình chuyển đổi khó khăn sang nền kinh tế tự do và tái định hướng sang Tây Âu, Latvia là một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất trong Liên minh châu Âu. Vào tháng 11 năm 2013, mái nhà đã sụp đổ tại một trung tâm mua sắm ở Riga, gây ra thảm họa tồi tệ nhất sau độc lập của Latvia với 54 người mua sắm và nhân viên cứu hộ thiệt mạng trong giờ cao điểm.

Vào cuối năm 2018, Cục Lưu trữ Quốc gia Latvia đã công bố một danh sách đầy đủ theo thứ tự bảng chữ cái của khoảng 10.000 người được tuyển dụng làm đặc vụ hoặc người cung cấp thông tin cho KGB của Liên Xô. 'Ấn phẩm này, sau hai thập kỷ tranh luận công khai và việc thông qua một luật đặc biệt, đã tiết lộ tên, mật danh, nơi sinh và các dữ liệu khác về các đặc vụ KGB đang hoạt động và đã từng hoạt động tính đến năm 1991, năm Latvia giành lại độc lập từ Liên Xô.'
Vào tháng 5 năm 2023, quốc hội đã bầu Edgars Rinkēvičs làm Tổng thống Latvia mới, khiến ông trở thành nguyên thủ quốc gia đồng tính công khai đầu tiên của Liên minh châu Âu. Sau nhiều năm tranh luận, Latvia đã phê chuẩn Công ước về Ngăn ngừa và Chống Bạo lực đối với Phụ nữ và Bạo lực Gia đình của EU, còn được gọi là Công ước Istanbul vào tháng 11 năm 2023.

4.1. Địa hình và thủy văn

Latvia có địa hình chủ yếu là đồng bằng thấp và màu mỡ, xen kẽ với những ngọn đồi thoai thoải ở phía đông. Điểm cao nhất của đất nước là Gaiziņkalns, với độ cao 311.6 m so với mực nước biển. Mạng lưới sông ngòi dày đặc, với hơn 12.000 sông và suối. Các con sông lớn nhất bao gồm sông Daugava (còn gọi là Tây Dvina), sông Lielupe, sông Gauja và Venta. Sông Daugava là con sông dài nhất chảy qua lãnh thổ Latvia. Ngoài ra, Latvia còn có hơn 2.256 hồ lớn hơn 1 ha. Hồ lớn nhất là Hồ Lubāns và hồ sâu nhất là Hồ Drīdzis. Tài nguyên nước của Latvia khá phong phú, tuy nhiên việc sử dụng và bảo vệ nguồn nước vẫn là một thách thức.

4.2. Khí hậu

Latvia có khí hậu ôn đới, được mô tả trong các nguồn khác nhau là khí hậu lục địa ẩm (Köppen Dfb) hoặc khí hậu hải dương (Köppen Cfb).
Các vùng ven biển, đặc biệt là bờ biển phía tây của Bán đảo Courland, có khí hậu hải dương hơn với mùa hè mát mẻ hơn và mùa đông ôn hòa hơn, trong khi các vùng phía đông có khí hậu lục địa hơn với mùa hè ấm hơn và mùa đông khắc nghiệt hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi nhiệt độ không lớn do lãnh thổ Latvia tương đối nhỏ. Hơn nữa, địa hình của Latvia đặc biệt bằng phẳng (không cao quá 350 mét), do đó khí hậu Latvia không bị phân hóa theo độ cao.

Latvia có bốn mùa rõ rệt với độ dài gần bằng nhau. Mùa đông bắt đầu vào giữa tháng 12 và kéo dài đến giữa tháng 3. Mùa đông có nhiệt độ trung bình là -6 °C và đặc trưng bởi lớp tuyết phủ ổn định, nắng sáng và ngày ngắn. Các đợt thời tiết mùa đông khắc nghiệt với gió lạnh, nhiệt độ cực đoan khoảng -30 °C và tuyết rơi dày là phổ biến. Mùa hè bắt đầu vào tháng 6 và kéo dài đến tháng 8. Mùa hè thường ấm áp và nhiều nắng, với buổi tối và đêm mát mẻ. Mùa hè có nhiệt độ trung bình khoảng 19 °C, với nhiệt độ cực đoan là 35 °C. Mùa xuân và mùa thu có thời tiết khá ôn hòa.
Năm 2019 là năm ấm nhất trong lịch sử quan sát thời tiết ở Latvia với nhiệt độ trung bình cao hơn +8.1 8.1 °C.

4.3. Môi trường

Phần lớn đất nước bao gồm các đồng bằng đất thấp màu mỡ và những ngọn đồi vừa phải. Trong một cảnh quan Latvia điển hình, một bức tranh khảm gồm những khu rừng rộng lớn xen kẽ với các cánh đồng, trang trại và đồng cỏ. Đất canh tác được điểm xuyết bởi những lùm cây bạch dương và các cụm cây cối rậm rạp, tạo môi trường sống cho nhiều loài thực vật và động vật. Latvia có hàng trăm kilômét bờ biển chưa phát triển - được bao bọc bởi những khu rừng thông, đụn cát và những bãi biển cát trắng liên tục.

Latvia có tỷ lệ đất được che phủ bởi rừng cao thứ năm trong Liên minh châu Âu, sau Thụy Điển, Phần Lan, Estonia và Slovenia. Rừng chiếm 3.50 M ha hay 56% tổng diện tích đất liền.

Latvia có hơn 12.500 con sông, trải dài 38.00 K km. Các con sông lớn bao gồm Daugava, Lielupe, Gauja, Venta, và Salaca, nơi sinh sản lớn nhất của cá hồi ở các quốc gia Baltic phía đông. Có 2.256 hồ lớn hơn 1 ha, với tổng diện tích là 1.00 K km². Đầm lầy chiếm 9,9% lãnh thổ Latvia. Trong số này, 42% là đầm lầy nổi; 49% là đầm lầy than bùn; và 9% là đầm lầy chuyển tiếp. 70% đầm lầy không bị ảnh hưởng bởi nền văn minh, và chúng là nơi ẩn náu cho nhiều loài thực vật và động vật quý hiếm.

Các khu vực nông nghiệp chiếm 1.82 M ha hay 29% tổng diện tích đất liền. Với việc giải thể các nông trường tập thể, diện tích dành cho nông nghiệp đã giảm đáng kể - hiện nay các trang trại chủ yếu là nhỏ. Khoảng 200 trang trại, chiếm 2.75 K ha, đang tham gia vào canh tác hữu cơ (không sử dụng phân bón nhân tạo hoặc thuốc trừ sâu).

Các công viên quốc gia của Latvia là Công viên Quốc gia Gauja ở Vidzeme (từ năm 1973), Công viên Quốc gia Ķemeri ở Zemgale (1997), Công viên Quốc gia Slītere ở Kurzeme (1999), và Công viên Quốc gia Rāzna ở Latgale (2007).

Latvia có một truyền thống bảo tồn lâu đời. Các luật và quy định đầu tiên được ban hành vào thế kỷ 16 và 17. Có 706 khu vực tự nhiên được bảo vệ đặc biệt cấp nhà nước ở Latvia: bốn công viên quốc gia, một khu dự trữ sinh quyển, 42 công viên tự nhiên, chín khu vực cảnh quan được bảo vệ, 260 khu bảo tồn thiên nhiên, bốn khu bảo tồn thiên nhiên nghiêm ngặt, 355 di tích tự nhiên, bảy khu vực biển được bảo vệ và 24 khu bảo tồn vi mô. Các khu vực được bảo vệ cấp quốc gia chiếm 12.79 K km² hay khoảng 20% tổng diện tích đất liền của Latvia. Sách Đỏ Latvia (Danh sách các loài nguy cấp của Latvia), được thành lập năm 1977, bao gồm 112 loài thực vật và 119 loài động vật. Latvia đã phê chuẩn các công ước quốc tế Washington, Bern và Ramsar.

Chỉ số Hiệu suất Môi trường năm 2012 xếp Latvia thứ hai, sau Thụy Sĩ, dựa trên hiệu suất môi trường của các chính sách của đất nước.

Tiếp cận khả năng sinh học ở Latvia cao hơn nhiều so với mức trung bình thế giới. Năm 2016, Latvia có 8,5 hecta toàn cầu khả năng sinh học trên mỗi người trong lãnh thổ của mình, nhiều hơn nhiều so với mức trung bình thế giới là 1,6 hecta toàn cầu trên mỗi người. Năm 2016, Latvia sử dụng 6,4 hecta toàn cầu khả năng sinh học trên mỗi người - dấu chân sinh thái tiêu thụ của họ. Điều này có nghĩa là họ sử dụng ít khả năng sinh học hơn so với lượng mà Latvia có. Kết quả là, Latvia đang có một khoản dự trữ khả năng sinh học.

4.4. Đa dạng sinh học

Khoảng 30.000 loài động thực vật đã được ghi nhận ở Latvia. Các loài động vật có vú lớn hơn ở Latvia bao gồm nai, lợn rừng, nai sừng tấm, linh miêu, gấu, cáo, hải ly và sói. Các loài nhuyễn thể không phải biển của Latvia bao gồm 170 loài.
Các loài đang bị đe dọa ở các nước châu Âu khác nhưng phổ biến ở Latvia bao gồm: hạc đen (Ciconia nigra), gà nước ngô (Crex crex), đại bàng đốm nhỏ (Aquila pomarina), gõ kiến lưng trắng (Picoides leucotos), sếu Á-Âu (Grus grus), hải ly Á-Âu (Castor fiber), rái cá Á-Âu (Lutra lutra), sói châu Âu (Canis lupus) và linh miêu châu Âu (Felis lynx).

Về mặt địa lý thực vật, Latvia được chia sẻ giữa các tỉnh Trung Âu và Bắc Âu của Vùng Circumboreal trong Vương quốc Boreal. Theo WWF, lãnh thổ của Latvia thuộc về vùng sinh thái của rừng hỗn hợp Sarmatic. 56% lãnh thổ Latvia được bao phủ bởi rừng, chủ yếu là thông Scots, bạch dương, và vân sam Na Uy. Latvia có điểm trung bình Chỉ số Toàn vẹn Cảnh quan Rừng năm 2019 là 2,09/10, xếp thứ 159 trên toàn cầu trong số 172 quốc gia.

Một số loài động thực vật được coi là biểu tượng quốc gia. Sồi (Quercus robur, ozols_sồi^Latvian), và đoạn (Tilia cordata, liepa_đoạn^Latvian) là cây quốc gia của Latvia và cúc Marguerite (Leucanthemum vulgare, pīpene_{cúc Marguerite}^Latvian) là hoa quốc gia. Chìa vôi trắng (Motacilla alba, baltā cielava_{chìa vôi trắng}^Latvian) là chim quốc gia của Latvia. Côn trùng quốc gia của Latvia là bọ rùa hai đốm (Adalia bipunctata, divpunktu mārīte_{bọ rùa hai đốm}^Latvian). Hổ phách, nhựa cây hóa thạch, là một trong những biểu tượng văn hóa quan trọng nhất của Latvia. Vào thời cổ đại, hổ phách được tìm thấy dọc theo bờ biển Baltic đã được người Viking cũng như các thương nhân từ Ai Cập, Hy Lạp và Đế chế La Mã săn lùng. Điều này dẫn đến sự phát triển của Con đường Hổ phách.

Một số khu bảo tồn thiên nhiên bảo vệ các cảnh quan hoang sơ với nhiều loài động vật lớn. Tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pape, nơi bò bison châu Âu, ngựa hoang và bò rừng châu Âu tái tạo đã được tái du nhập, hiện có một quần thể động vật lớn Holocene gần như hoàn chỉnh cũng bao gồm nai sừng tấm, hươu và sói.

5.1. Cơ cấu chính phủ

Quốc hội Latvia, gọi là Saeima, là một cơ quan lập pháp đơn viện gồm 100 thành viên được bầu theo hệ thống đại diện tỷ lệ với nhiệm kỳ 4 năm. Các cuộc bầu cử quốc hội được tổ chức ít nhất bốn năm một lần, nhưng thủ tướng có quyền yêu cầu tổng thống kêu gọi một cuộc bầu cử trước khi nhiệm kỳ kết thúc.
Tổng thống là nguyên thủ quốc gia và được Saeima bầu ra với nhiệm kỳ 4 năm. Tổng thống bổ nhiệm thủ tướng, người đứng đầu chính phủ và chịu trách nhiệm trước Saeima. Nội các, bao gồm thủ tướng và các bộ trưởng, thực thi quyền hành pháp. Saeima có thể buộc một bộ trưởng hoặc toàn bộ chính phủ phải từ chức thông qua một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm.

Hệ thống chính trị của Latvia hoạt động theo khuôn khổ được quy định trong Hiến pháp Latvia. Các thay đổi đối với hiến pháp đòi hỏi đa số hai phần ba. Các dự luật có thể do Chính phủ hoặc các thành viên quốc hội khởi xướng.
Vị trí thủ tướng thuộc về người có khả năng cao nhất giành được sự tín nhiệm của đa số trong Saeima; điều này thường là lãnh đạo hiện tại của đảng chính trị lớn nhất hoặc, hiệu quả hơn, thông qua một liên minh các đảng. Một đảng duy nhất thường không có đủ quyền lực chính trị về số ghế để tự thành lập nội các; Saeima thường được cai trị bởi các chính phủ liên hiệp, bản thân các chính phủ này thường là các chính phủ thiểu số phụ thuộc vào các đảng không thuộc chính phủ.

Sau cuộc bầu cử quốc hội tháng 10 năm 2022, Thủ tướng Krišjānis Kariņš đã thành lập Nội các Kariņš thứ hai vào tháng 12 năm 2022, một liên minh của Đoàn kết Mới, Liên minh Quốc gia, và Danh sách Thống nhất. Vào ngày 14 tháng 8 năm 2023, Kariņš từ chức, với lý do Liên minh Quốc gia phản đối việc mở rộng liên minh để bao gồm Những người Tiến bộ và Liên minh Xanh và Nông dân. Nội các Siliņa, bao gồm Đoàn kết Mới, Liên minh Xanh và Nông dân, và Những người Tiến bộ, đã tuyên thệ nhậm chức vào ngày 15 tháng 9 năm 2023.

5.2. Phân chia hành chính

Latvia là một nhà nước đơn nhất, hiện được chia thành 43 đơn vị chính quyền địa phương bao gồm 36 khu tự quản (novadi_{khu tự quản}^Latvian) và 7 thành phố trực thuộc trung ương (valstspilsētas_{thành phố trực thuộc trung ương}^Latvian) có hội đồng thành phố và chính quyền riêng: Daugavpils, Jelgava, Jūrmala, Liepāja, Rēzekne, Riga, và Ventspils. Có bốn vùng lịch sử và văn hóa ở Latvia - Courland, Latgale, Vidzeme, Zemgale, được công nhận trong Hiến pháp Latvia. Selonia, một phần của Zemgale, đôi khi được coi là một vùng văn hóa riêng biệt, nhưng nó không phải là một phần của bất kỳ sự phân chia chính thức nào. Biên giới của các vùng lịch sử và văn hóa thường không được xác định rõ ràng và trong một số nguồn có thể khác nhau. Trong các phân chia chính thức, vùng Riga, bao gồm thủ đô và các phần của các vùng khác có mối quan hệ chặt chẽ với thủ đô, cũng thường được bao gồm trong các phân chia vùng; ví dụ, có năm vùng quy hoạch của Latvia (plānošanas reģioni_{vùng quy hoạch}^Latvian), được thành lập năm 2009 để thúc đẩy sự phát triển cân bằng của tất cả các vùng. Theo sự phân chia này, vùng Riga bao gồm phần lớn các vùng theo truyền thống được coi là Vidzeme, Courland và Zemgale. Các vùng thống kê của Latvia, được thành lập theo Danh mục các đơn vị lãnh thổ để thống kê của EU, sao chép sự phân chia này.
Thành phố lớn nhất ở Latvia là Riga, thành phố lớn thứ hai là Daugavpils và thành phố lớn thứ ba là Liepaja.

5.3. Văn hóa chính trị

Trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2010, liên minh trung hữu cầm quyền đã giành được 63 trên 100 ghế quốc hội. Phe đối lập cánh tả Trung tâm Hòa hợp được sự ủng hộ của cộng đồng thiểu số nói tiếng Nga của Latvia đã giành được 29 ghế. Vào tháng 11 năm 2013, Thủ tướng Latvia Valdis Dombrovskis, tại vị từ năm 2009, đã từ chức sau khi ít nhất 54 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương trong vụ sập mái tại một siêu thị ở Riga.

Trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2014, liên minh trung hữu cầm quyền được thành lập bởi Đảng Đoàn kết, Liên minh Quốc gia và Liên minh Xanh và Nông dân lại một lần nữa giành chiến thắng. Họ giành được 61 ghế và Trung tâm Hòa hợp giành được 24 ghế. Vào tháng 12 năm 2015, nữ thủ tướng đầu tiên của đất nước, tại vị từ tháng 1 năm 2014, Laimdota Straujuma đã từ chức. Vào tháng 2 năm 2016, một liên minh gồm Liên minh Xanh và Nông dân, Đảng Đoàn kết và Liên minh Quốc gia đã được thành lập bởi Thủ tướng mới Māris Kučinskis.

Trong cuộc bầu cử quốc hội năm 2018, đảng Hòa hợp thân Nga một lần nữa là đảng lớn nhất với 23 trên 100 ghế, đứng thứ hai và thứ ba là các đảng dân túy mới KPV LV và Đảng Bảo thủ Mới. Liên minh cầm quyền, bao gồm Liên minh Xanh và Nông dân, Liên minh Quốc gia và đảng Đoàn kết, đã thất bại. Vào tháng 1 năm 2019, Latvia có một chính phủ do Thủ tướng mới Krišjānis Kariņš của đảng trung hữu Đoàn kết Mới lãnh đạo. Liên minh của Kariņš được thành lập bởi năm trong số bảy đảng trong quốc hội, chỉ loại trừ đảng Hòa hợp thân Nga và Liên minh Xanh và Nông dân. Vào ngày 15 tháng 9 năm 2023, Evika Siliņa trở thành thủ tướng mới của Latvia, sau khi cựu Thủ tướng Krišjānis Kariņš từ chức vào tháng trước. Chính phủ của Siliņa là một liên minh ba đảng giữa đảng Đoàn kết Mới (JV) của bà, Liên minh Xanh và Nông dân (ZZS), và đảng Tiến bộ dân chủ xã hội (PRO) với tổng số 52 trên 100 ghế trong quốc hội.

5.4. Quan hệ đối ngoại

Latvia là thành viên của Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu, Hội đồng châu Âu, NATO, OECD, OSCE, IMF, và WTO. Nước này cũng là thành viên của Hội đồng các Quốc gia Biển Baltic và Ngân hàng Đầu tư Bắc Âu. Latvia từng là thành viên của Hội Quốc Liên (1921-1946). Latvia là một phần của Khu vực Schengen và gia nhập Khu vực đồng Euro vào ngày 1 tháng 1 năm 2014.

Latvia đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 158 quốc gia. Nước này có 44 cơ quan đại diện ngoại giao và lãnh sự và duy trì 34 đại sứ quán và 9 phái đoàn thường trực ở nước ngoài. Có 37 đại sứ quán nước ngoài và 11 tổ chức quốc tế tại thủ đô Riga của Latvia. Latvia là nơi đặt trụ sở của một cơ quan Liên minh châu Âu, Cơ quan Điều tiết Truyền thông Điện tử châu Âu (BEREC).

Các ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Latvia bao gồm hợp tác trong khu vực Biển Baltic, hội nhập châu Âu, tham gia tích cực vào các tổ chức quốc tế, đóng góp vào các cơ cấu an ninh và quốc phòng châu Âu và xuyên Đại Tây Dương, tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình dân sự và quân sự quốc tế, và hợp tác phát triển, đặc biệt là tăng cường sự ổn định và dân chủ ở các nước Đối tác phía Đông của EU.

Kể từ đầu những năm 1990, Latvia đã tham gia vào hợp tác ba bên tích cực của các quốc gia Baltic với các nước láng giềng Estonia và Litva, và hợp tác Bắc Âu-Baltic với các quốc gia Bắc Âu. Latvia là thành viên của Hội đồng Baltic liên nghị viện, Hội đồng Bộ trưởng Baltic liên chính phủ và Hội đồng các Quốc gia Biển Baltic. Nordic-Baltic Eight (NB-8) là sự hợp tác chung của chính phủ các nước Đan Mạch, Estonia, Phần Lan, Iceland, Latvia, Litva, Na Uy và Thụy Điển. Nordic-Baltic Six (NB-6), bao gồm các nước Bắc Âu-Baltic là thành viên Liên minh châu Âu, là một khuôn khổ cho các cuộc họp về các vấn đề liên quan đến EU. Hợp tác liên nghị viện giữa Hội đồng Baltic và Hội đồng Bắc Âu đã được ký kết vào năm 1992 và kể từ năm 2006, các cuộc họp thường niên được tổ chức cũng như các cuộc họp thường xuyên ở các cấp độ khác. Các sáng kiến hợp tác chung Bắc Âu-Baltic bao gồm chương trình giáo dục NordPlus và các chương trình di động cho hành chính công, doanh nghiệp và công nghiệp và văn hóa. Hội đồng Bộ trưởng Bắc Âu có văn phòng tại Riga.

Latvia tham gia vào Chiều hướng phương Bắc và Chương trình Vùng Biển Baltic, các sáng kiến của Liên minh châu Âu nhằm thúc đẩy hợp tác xuyên biên giới trong vùng Biển Baltic và Bắc Âu. Ban thư ký của Đối tác Chiều hướng phương Bắc về Văn hóa (NDPC) sẽ được đặt tại Riga. Năm 2013, Riga đã tổ chức Diễn đàn Tương lai phương Bắc thường niên, một cuộc họp không chính thức kéo dài hai ngày của các thủ tướng các nước Bắc Âu-Baltic và Vương quốc Anh. Quan hệ đối tác tăng cường ở Bắc Âu hay e-Pine là khuôn khổ ngoại giao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ để hợp tác với các nước Bắc Âu-Baltic.

Latvia đã tổ chức Hội nghị thượng đỉnh NATO năm 2006 và kể từ đó, Hội nghị Riga thường niên đã trở thành một diễn đàn chính sách đối ngoại và an ninh hàng đầu ở Bắc Âu. Latvia giữ chức Chủ tịch Hội đồng Liên minh châu Âu trong nửa đầu năm 2015.
Kể từ tháng 2 năm 2022, quan hệ của Latvia với Nga đã xấu đi đến mức Latvia đã rút đại sứ của mình khỏi Nga và trục xuất đại sứ Nga tại Latvia vào tháng 1 năm 2023 và cấm người Nga nhập cảnh vào Latvia. Vấn đề này phản ánh căng thẳng gia tăng trong khu vực, đặc biệt sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraina, và lập trường của Latvia trong việc ủng hộ Ukraina và lên án hành động của Nga.

5.5. Quốc phòng

Lực lượng Vũ trang Quốc gia (tiếng Latvia: Nacionālie bruņotie spēki (NAF)) của Latvia bao gồm Lục quân, Hải quân, Không quân, Vệ binh Quốc gia, Đơn vị Đặc nhiệm, Cảnh sát Quân sự, Tiểu đoàn Tham mưu NAF, Bộ Tư lệnh Huấn luyện và Học thuyết, và Bộ Tư lệnh Hậu cần. Khái niệm quốc phòng của Latvia dựa trên mô hình Thụy Điển-Phần Lan về một lực lượng phản ứng nhanh bao gồm một cơ sở huy động và một nhóm nhỏ các chuyên gia quân sự chuyên nghiệp. Từ ngày 1 tháng 1 năm 2007, Latvia chuyển sang một đội quân chuyên nghiệp hoàn toàn dựa trên hợp đồng.

Latvia tham gia vào các hoạt động gìn giữ hòa bình và an ninh quốc tế. Lực lượng vũ trang Latvia đã đóng góp cho các hoạt động quân sự của NATO và EU tại Bosnia và Herzegovina (1996-2009), Albania (1999), Kosovo (2000-2009), Macedonia (2003), Iraq (2005-2006), Afghanistan (từ 2003), Somalia (từ 2011) và Mali (từ 2013). Latvia cũng tham gia vào chiến dịch Lực lượng Đa quốc gia do Hoa Kỳ lãnh đạo tại Iraq (2003-2008) và các phái bộ OSCE tại Gruzia, Kosovo và Macedonia. Lực lượng vũ trang Latvia đã đóng góp cho một Nhóm tác chiến do Vương quốc Anh lãnh đạo vào năm 2013 và Nhóm tác chiến Bắc Âu vào năm 2015 theo Chính sách An ninh và Quốc phòng chung (CSDP) của Liên minh châu Âu. Latvia đóng vai trò là quốc gia dẫn đầu trong việc điều phối Mạng lưới Phân phối phía Bắc để vận chuyển hàng hóa phi sát thương của ISAF bằng đường hàng không và đường sắt đến Afghanistan. Nước này là một phần của Đơn vị Hỗ trợ Chuyển tiếp Bắc Âu (NTSU), đơn vị đóng góp lực lượng chung để hỗ trợ các cơ cấu an ninh Afghanistan trước khi các lực lượng ISAF của Bắc Âu và Baltic rút quân vào năm 2014. Kể từ năm 1996, hơn 3600 quân nhân đã tham gia các hoạt động quốc tế, trong đó có 7 binh sĩ thiệt mạng. Tính theo đầu người, Latvia là một trong những quốc gia đóng góp lớn nhất cho các hoạt động quân sự quốc tế.

Các chuyên gia dân sự Latvia đã đóng góp cho các phái bộ dân sự của EU: phái bộ hỗ trợ biên giới cho Moldova và Ukraina (2005-2009), các phái bộ pháp quyền ở Iraq (2006 và 2007) và Kosovo (từ 2008), phái bộ cảnh sát ở Afghanistan (từ 2007) và phái bộ giám sát ở Gruzia (từ 2008).
Kể từ tháng 3 năm 2004, khi các quốc gia Baltic gia nhập NATO, các máy bay chiến đấu của các thành viên NATO đã được triển khai luân phiên cho nhiệm vụ Tuần tra không phận Baltic tại Sân bay Šiauliai ở Litva để bảo vệ không phận Baltic. Latvia tham gia vào một số Trung tâm Xuất sắc của NATO: Hợp tác Dân sự-Quân sự ở Hà Lan, Phòng thủ Không gian mạng Hợp tác ở Estonia và An ninh Năng lượng ở Litva. Nước này có kế hoạch thành lập Trung tâm Xuất sắc Truyền thông Chiến lược của NATO tại Riga.
Latvia hợp tác với Estonia và Litva trong một số sáng kiến hợp tác quốc phòng ba bên của các nước Baltic:

• Tiểu đoàn Baltic (BALTBAT) - tiểu đoàn bộ binh tham gia các hoạt động hỗ trợ hòa bình quốc tế, có trụ sở gần Riga, Latvia;
• Hải đội Baltic (BALTRON) - lực lượng hải quân có khả năng rà phá bom mìn, có trụ sở gần Tallinn, Estonia;
• Mạng lưới Giám sát Không phận Baltic (BALTNET) - hệ thống thông tin giám sát không phận, có trụ sở gần Kaunas, Litva;
• Các cơ sở giáo dục quân sự chung: Cao đẳng Quốc phòng Baltic ở Tartu, Estonia, Trung tâm Huấn luyện Lặn Baltic ở Liepāja, Latvia và Trung tâm Huấn luyện Truyền thông Hải quân Baltic ở Tallinn, Estonia.

Hợp tác trong tương lai sẽ bao gồm việc chia sẻ cơ sở hạ tầng quốc gia cho mục đích huấn luyện và chuyên môn hóa các khu vực huấn luyện (BALTTRAIN) và thành lập chung các đội hình cấp tiểu đoàn để sử dụng trong lực lượng phản ứng nhanh của NATO. Vào tháng 1 năm 2011, các quốc gia Baltic được mời tham gia Hợp tác Quốc phòng Bắc Âu, khuôn khổ quốc phòng của các quốc gia Bắc Âu. Vào tháng 11 năm 2012, ba quốc gia đã đồng ý thành lập một bộ tham mưu quân sự chung vào năm 2013.
Vào ngày 21 tháng 4 năm 2022, Saeima của Latvia đã thông qua các sửa đổi do Bộ Quốc phòng xây dựng cho dự thảo luật Sửa đổi Luật Tài trợ Quốc phòng, quy định việc tăng dần ngân sách quốc phòng lên 2,5% GDP của đất nước trong ba năm tới.

5.6. Nhân quyền

Theo các báo cáo của Freedom House và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, nhân quyền ở Latvia nhìn chung được chính phủ tôn trọng: Latvia được xếp hạng trên trung bình trong số các quốc gia có chủ quyền trên thế giới về dân chủ, tự do báo chí, quyền riêng tư và phát triển con người.
Hơn 56% các vị trí lãnh đạo ở Latvia do phụ nữ nắm giữ, đứng đầu châu Âu; Latvia đứng đầu thế giới về quyền của phụ nữ, chia sẻ vị trí này với năm quốc gia châu Âu khác theo Ngân hàng Thế giới.
Đất nước này có một cộng đồng dân tộc Nga lớn, được đảm bảo các quyền cơ bản theo hiến pháp và các luật nhân quyền quốc tế được chính phủ Latvia phê chuẩn.
Khoảng 206.000 người không quốc tịch - bao gồm cả những người vô quốc tịch - bị hạn chế tiếp cận một số quyền chính trị - chỉ công dân mới được phép tham gia các cuộc bầu cử quốc hội hoặc thành phố, mặc dù không có hạn chế nào đối với việc gia nhập các đảng phái chính trị hoặc các tổ chức chính trị khác. Năm 2011, OSCE Cao ủy về các Dân tộc Thiểu số "kêu gọi Latvia cho phép những người không phải là công dân bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử thành phố." Ngoài ra, đã có báo cáo về việc cảnh sát lạm dụng những người bị giam giữ và bắt giữ, điều kiện nhà tù tồi tệ và quá tải, tham nhũng tư pháp, các vụ bạo lực đối với các dân tộc thiểu số, và bạo lực xã hội cũng như các vụ việc chính phủ phân biệt đối xử với người đồng tính. Hôn nhân đồng giới bị cấm theo hiến pháp ở Latvia.
Tuy nhiên, một số vấn đề nhân quyền vẫn còn tồn tại, đặc biệt là liên quan đến tình trạng của những "người không có quốc tịch" (chủ yếu là người gốc Nga định cư trong thời kỳ Xô viết và con cháu của họ), những người không có quyền công dân Latvia hoặc bất kỳ quốc gia nào khác và do đó bị hạn chế một số quyền chính trị và xã hội. Quyền của các dân tộc thiểu số, đặc biệt là việc sử dụng ngôn ngữ và giáo dục, cũng là một vấn đề nhạy cảm. Ngoài ra, quyền của cộng đồng LGBT vẫn còn hạn chế và phải đối mặt với sự phân biệt đối xử trong xã hội. Quan điểm trung tả/tự do xã hội đòi hỏi phải có những nỗ lực liên tục để giải quyết những thách thức này, đảm bảo quyền bình đẳng và hội nhập cho tất cả mọi người sống ở Latvia.

6.1. Tổng quan và xu hướng kinh tế

Latvia là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (1999) và Liên minh châu Âu (2004). Vào ngày 1 tháng 1 năm 2014, euro trở thành tiền tệ của đất nước, thay thế cho Lats. Theo thống kê vào cuối năm 2013, 45% dân số ủng hộ việc giới thiệu đồng euro, trong khi 52% phản đối. Sau khi giới thiệu đồng Euro, các cuộc khảo sát của Eurobarometer vào tháng 1 năm 2014 cho thấy sự ủng hộ đồng euro là khoảng 53%, gần với mức trung bình của châu Âu.

Từ năm 2000, Latvia đã có một trong những tỷ lệ tăng trưởng (GDP) cao nhất ở châu Âu. Tuy nhiên, sự tăng trưởng chủ yếu dựa vào tiêu dùng ở Latvia đã dẫn đến sự sụp đổ của GDP Latvia vào cuối năm 2008 và đầu năm 2009, trầm trọng hơn bởi cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, thiếu hụt tín dụng và nguồn tiền khổng lồ được sử dụng để cứu trợ Ngân hàng Parex. Nền kinh tế Latvia giảm 18% trong ba tháng đầu năm 2009, mức giảm lớn nhất trong Liên minh châu Âu.

Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2009 đã chứng minh những giả định trước đó rằng nền kinh tế tăng trưởng nhanh chóng đang tiến tới sự sụp đổ của bong bóng kinh tế, bởi vì nó chủ yếu được thúc đẩy bởi sự tăng trưởng của tiêu dùng trong nước, được tài trợ bởi sự gia tăng nghiêm trọng của nợ tư nhân, cũng như cán cân thương mại nước ngoài tiêu cực. Giá bất động sản, tăng 150% từ năm 2004 đến năm 2006, là một yếu tố đóng góp đáng kể vào bong bóng kinh tế.
Việc tư nhân hóa ở Latvia gần như hoàn tất. Hầu như tất cả các công ty nhỏ và vừa thuộc sở hữu nhà nước trước đây đã được tư nhân hóa, chỉ còn lại một số ít các công ty nhà nước lớn nhạy cảm về mặt chính trị. Khu vực tư nhân chiếm 70% GDP của đất nước vào năm 2006.

Đầu tư nước ngoài vào Latvia vẫn còn khiêm tốn so với các mức ở bắc-trung Âu. Một luật mở rộng phạm vi bán đất, bao gồm cả cho người nước ngoài, đã được thông qua vào năm 1997. Đại diện cho 10,2% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của Latvia, các công ty Mỹ đã đầu tư 127 triệu đô la vào năm 1999. Cùng năm đó, Hợp衆국 Hoa Kỳ đã xuất khẩu 58,2 triệu đô la hàng hóa và dịch vụ sang Latvia và nhập khẩu 87,9 triệu đô la. Mong muốn gia nhập các tổ chức kinh tế phương Tây như Tổ chức Thương mại Thế giới, OECD, và Liên minh châu Âu, Latvia đã ký một Thỏa thuận châu Âu với EU vào năm 1995-với thời gian chuyển tiếp 4 năm. Latvia và Hoa Kỳ đã ký các hiệp ước về đầu tư, thương mại, bảo hộ sở hữu trí tuệ và tránh đánh thuế hai lần.
Năm 2010, Latvia đã khởi động một chương trình Cư trú bằng Đầu tư (Golden Visa) nhằm thu hút các nhà đầu tư nước ngoài và giúp nền kinh tế địa phương hưởng lợi từ đó. Chương trình này cho phép các nhà đầu tư nhận được giấy phép cư trú Latvia bằng cách đầu tư ít nhất 250.00 K EUR vào bất động sản hoặc vào một doanh nghiệp có ít nhất 50 nhân viên và doanh thu hàng năm ít nhất 10.00 M EUR.
Sau khi khôi phục độc lập, Latvia đã trải qua một quá trình chuyển đổi đầy thách thức từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường. Những năm đầu thập niên 1990 chứng kiến sự suy giảm kinh tế mạnh mẽ, nhưng sau đó là giai đoạn tăng trưởng nhanh chóng, đặc biệt là trước khi gia nhập Liên minh châu Âu năm 2004. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này phần lớn dựa vào tín dụng và bong bóng bất động sản, dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính nghiêm trọng năm 2008-2009. Latvia đã phải thực hiện các biện pháp thắt lưng buộc bụng khắc khổ để nhận được gói cứu trợ quốc tế.
Sau khủng hoảng, nền kinh tế Latvia đã phục hồi dần. Việc gia nhập Khu vực đồng Euro vào năm 2014 được coi là một bước quan trọng trong việc ổn định kinh tế và hội nhập sâu hơn vào châu Âu. Hiện nay, Latvia phải đối mặt với những thách thức như dân số già hóa và di cư lao động, cũng như sự phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu. Triển vọng kinh tế phụ thuộc vào khả năng đổi mới, nâng cao năng suất và thu hút đầu tư bền vững.
Nền kinh tế Latvia đã bước vào giai đoạn thu hẹp tài khóa trong nửa sau năm 2008 sau một thời gian dài đầu cơ dựa trên tín dụng và sự tăng giá phi thực tế của bất động sản. Ví dụ, thâm hụt tài khoản quốc gia năm 2007 chiếm hơn 22% GDP trong năm trong khi lạm phát ở mức 10%.
Tỷ lệ thất nghiệp của Latvia tăng mạnh trong giai đoạn này từ mức thấp 5,4% vào tháng 11 năm 2007 lên hơn 22%. Vào tháng 4 năm 2010, Latvia có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất trong EU, ở mức 22,5%, cao hơn Tây Ban Nha, với 19,7%.
Paul Krugman, người đoạt giải Nobel kinh tế năm 2008, đã viết trên chuyên mục Op-Ed của tờ New York Times vào ngày 15 tháng 12 năm 2008: "Các vấn đề cấp bách nhất nằm ở vùng ngoại vi của châu Âu, nơi nhiều nền kinh tế nhỏ hơn đang trải qua các cuộc khủng hoảng gợi nhớ mạnh mẽ đến các cuộc khủng hoảng trong quá khứ ở Mỹ Latinh và châu Á: Latvia là Argentina mới".
Tuy nhiên, đến năm 2010, các nhà bình luận đã ghi nhận những dấu hiệu ổn định trong nền kinh tế Latvia. Cơ quan xếp hạng Standard & Poor's đã nâng triển vọng nợ của Latvia từ tiêu cực lên ổn định. Tài khoản vãng lai của Latvia, vốn thâm hụt 27% vào cuối năm 2006, đã thặng dư vào tháng 2 năm 2010. Kenneth Orchard, nhà phân tích cấp cao tại Moody's Investors Service cho rằng: "Nền kinh tế khu vực đang mạnh lên đang hỗ trợ sản xuất và xuất khẩu của Latvia, trong khi sự thay đổi mạnh mẽ trong cán cân tài khoản vãng lai cho thấy 'sự mất giá nội bộ' của đất nước đang phát huy tác dụng."
IMF đã kết thúc Cuộc thảo luận giám sát sau chương trình đầu tiên với Cộng hòa Latvia vào tháng 7 năm 2012, thông báo rằng nền kinh tế Latvia đã phục hồi mạnh mẽ kể từ năm 2010, sau suy thoái sâu sắc năm 2008-09. Tăng trưởng GDP thực tế 5,5% vào năm 2011 được củng cố bởi tăng trưởng xuất khẩu và sự phục hồi của nhu cầu trong nước. Đà tăng trưởng tiếp tục kéo dài sang năm 2012 và 2013 bất chấp điều kiện bên ngoài xấu đi, và nền kinh tế dự kiến sẽ tăng trưởng 4,1% vào năm 2014. Tỷ lệ thất nghiệp đã giảm từ mức đỉnh hơn 20% vào năm 2010 xuống còn khoảng 9,3% vào năm 2014.
GDP theo giá hiện hành tăng từ 23,7 tỷ € năm 2014 lên 30,5 tỷ € năm 2019. Tỷ lệ việc làm tăng trong cùng kỳ từ 59,1% lên 65% với tỷ lệ thất nghiệp giảm từ 10,8% xuống 6,5%.
Việc phát triển kinh tế của Latvia cần được xem xét trong bối cảnh các vấn đề xã hội như bảo vệ môi trường, quyền lao động và công bằng xã hội. Mặc dù tăng trưởng kinh tế là quan trọng, nó không nên đi kèm với sự suy thoái môi trường, bóc lột lao động hoặc gia tăng bất bình đẳng. Một cách tiếp cận cân bằng, ưu tiên phát triển bền vững và bao trùm, là cần thiết để đảm bảo rằng lợi ích của tăng trưởng kinh tế được chia sẻ rộng rãi và góp phần vào phúc lợi chung của xã hội Latvia.

6.2. Các ngành kinh tế chủ chốt

Nền kinh tế Latvia tương đối đa dạng, với các ngành chính bao gồm:

• Chế biến gỗ và sản xuất đồ gỗ: Đây là một trong những ngành xuất khẩu quan trọng nhất, tận dụng nguồn tài nguyên rừng phong phú của đất nước.
• Công nghiệp kim loại và chế tạo máy: Bao gồm sản xuất máy móc, thiết bị vận tải và các sản phẩm kim loại khác.
• Nông nghiệp và chế biến thực phẩm: Các sản phẩm chính bao gồm ngũ cốc, khoai tây, rau quả, sữa và thịt. Ngành chế biến thực phẩm cũng đóng góp đáng kể vào xuất khẩu.
• Sản xuất máy móc và thiết bị điện tử: Latvia có một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất thiết bị điện tử và linh kiện.
• Công nghệ thông tin và truyền thông (ICT): Ngành ICT đang phát triển nhanh chóng, với sự gia tăng của các công ty khởi nghiệp và dịch vụ công nghệ.
• Du lịch: Thủ đô Riga và các khu vực ven biển là những điểm thu hút khách du lịch quan trọng.
• Dịch vụ vận tải và hậu cần: Với vị trí địa lý thuận lợi và các cảng biển quan trọng, Latvia đóng vai trò là một trung tâm trung chuyển hàng hóa trong khu vực Baltic.

6.3. Cơ sở hạ tầng

Cơ sở hạ tầng của Latvia đã được cải thiện đáng kể kể từ khi giành lại độc lập, đặc biệt là sau khi gia nhập Liên minh châu Âu, nhờ vào các nguồn tài trợ và đầu tư. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức trong việc hiện đại hóa và mở rộng cơ sở hạ tầng để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế và xã hội.

6.3.1. Giao thông vận tải

Hệ thống giao thông vận tải của Latvia bao gồm đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không.

• Cảng biển: Ba cảng biển chính là Riga, Ventspils, và Liepāja, đóng vai trò quan trọng trong thương mại quốc tế và vận chuyển hàng quá cảnh, đặc biệt là từ Nga và các nước CIS. Cảng Ventspils là một trong những cảng bận rộn nhất ở các quốc gia Baltic. Ngoài các kết nối đường bộ và đường sắt, Ventspils còn được kết nối với các mỏ khai thác dầu và trước năm 2022, các tuyến vận tải của Liên bang Nga thông qua hệ thống hai đường ống dẫn từ Polotsk, Belarus.
• Sân bay: Sân bay quốc tế Riga là sân bay lớn nhất và là trung tâm hàng không chính của khu vực Baltic, phục vụ 7,8 triệu hành khách vào năm 2019. Nó có các chuyến bay thẳng đến hơn 80 điểm đến tại 30 quốc gia. Sân bay duy nhất khác xử lý các chuyến bay thương mại thường xuyên là Sân bay quốc tế Liepāja. airBaltic là hãng hàng không quốc gia của Latvia và là một hãng hàng không giá rẻ với các trung tâm ở cả ba quốc gia Baltic, nhưng cơ sở chính ở Riga, Latvia.
• Đường sắt: Mạng lưới đường sắt của Latvia có tổng chiều dài 1.860 km, chủ yếu sử dụng khổ đường ray Nga (1.520 mm), trong đó 251 km được điện khí hóa. Dự án Rail Baltica, một tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn châu Âu kết nối Helsinki-Tallinn-Riga-Kaunas-Warsaw, đang được xây dựng và dự kiến hoàn thành vào năm 2026, hứa hẹn sẽ cải thiện đáng kể kết nối đường sắt của Latvia với phần còn lại của châu Âu.
• Đường bộ: Mạng lưới đường bộ quốc gia bao gồm 1.675 km đường chính, 5.473 km đường khu vực và 13.064 km đường địa phương. Các tuyến đường nổi tiếng nhất là A1 (Đường châu Âu E67), kết nối Warsaw và Tallinn, cũng như Đường châu Âu E22, kết nối Ventspils và Terehova. Năm 2017, có tổng cộng 803.546 phương tiện được cấp phép tại Latvia.

Sự phát triển của ngành vận tải và hậu cần là một ưu tiên của chính phủ Latvia, nhằm tận dụng vị trí địa lý chiến lược của đất nước.

7.1. Dân số

Dân số Latvia vào khoảng 1,9 triệu người (ước tính năm 2023). Giống như nhiều quốc gia Đông Âu khác, Latvia đang phải đối mặt với tình trạng suy giảm dân số do tỷ lệ sinh thấp và di cư ra nước ngoài, đặc biệt là trong giới trẻ. Tỷ suất sinh thô (TFR) năm 2018 ước tính là 1,61 con/phụ nữ, thấp hơn mức thay thế là 2,1. Năm 2012, 45,0% số ca sinh là của phụ nữ chưa kết hôn. Tuổi thọ trung bình năm 2013 ước tính là 73,2 tuổi (68,1 tuổi đối với nam, 78,5 tuổi đối với nữ). Tính đến năm 2015, Latvia được ước tính có tỷ lệ nam/nữ thấp nhất thế giới, ở mức 0,85 nam/nữ. Năm 2017, có 1.054.433 nữ và 895.683 nam sống trên lãnh thổ Latvia. Hàng năm, số bé trai sinh ra nhiều hơn số bé gái. Đến 39 tuổi, số nam nhiều hơn số nữ. Trên 70 tuổi, số nữ nhiều gấp 2,3 lần số nam.
Sự suy giảm dân số đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với sự phát triển kinh tế và xã hội bền vững của đất nước.

7.2. Thành phần dân tộc

Theo thống kê năm 2021, thành phần dân tộc của cư dân Latvia bao gồm: người Latvia (62,7%), người Nga (24,4%), người Belarus (3,1%), người Ukraina (2,2%), người Ba Lan (2,0%), người Litva (1,1%), và các dân tộc khác (4,1%).
Latvia là một quốc gia đa sắc tộc. Theo thống kê năm 2023, Người Latvia chiếm khoảng 62,4% dân số, tiếp theo là người Nga (23,7%), người Belarus (3%), người Ukraina (3%), người Ba Lan (2%), và người Litva (1%). Ở một số thành phố, bao gồm Daugavpils và Rēzekne, người dân tộc Latvia chiếm thiểu số trong tổng dân số. Mặc dù tỷ lệ người dân tộc Latvia tăng đều đặn trong hơn một thập kỷ, người dân tộc Latvia vẫn chiếm ít hơn một nửa dân số thủ đô Latvia - Riga.

Tỷ lệ người dân tộc Latvia đã giảm từ 77% (1.467.035) vào năm 1935 xuống còn 52% (1.387.757) vào năm 1989. Trong bối cảnh dân số tổng thể giảm, số người Latvia vào năm 2011 ít hơn so với năm 1989, nhưng tỷ lệ của họ trong dân số lại lớn hơn - 1.285.136 (62,1% dân số).

Phần lớn dân số Latvia là người Latvia, một dân tộc Baltic. Đất nước này cũng có một cộng đồng thiểu số người Nga đáng kể, cũng như các cộng đồng nhỏ hơn người Ukraina, Belarus và các dân tộc Slav khác. Các nhóm dân tộc này đều là hậu duệ của những người định cư ở Latvia trong nhiều thế kỷ dưới sự cai trị của Nga và Liên Xô.

Sự đa dạng sắc tộc của Latvia là kết quả của nhiều yếu tố, bao gồm lịch sử lâu dài bị ngoại bang cai trị, vị trí của nó trên tuyến đường thương mại Biển Baltic, và sự gần gũi với các nước Slav khác. Đế quốc Nga đã chinh phục Latvia vào thế kỷ 18 và cai trị đất nước này trong hơn 200 năm. Trong thời gian này, chính quyền Nga đã khuyến khích việc định cư của thực dân Nga ở Latvia. Sau sự sụp đổ của Đế quốc Nga vào năm 1918, Latvia trở thành một quốc gia độc lập. Tuy nhiên, đất nước này đã bị Liên Xô chiếm đóng vào năm 1940 và vẫn nằm dưới sự cai trị của Liên Xô cho đến năm 1991. Liên Xô đã trục xuất một số nhóm và tái định cư những nhóm khác ở Latvia, đặc biệt là người Nga. Sau năm 1991, nhiều người bị trục xuất đã trở về Latvia.

Do mối quan hệ xấu đi với Nga, Latvia đã quyết định không muốn có công dân Nga ở Latvia mà không hòa nhập. Vào cuối năm 2023, dự kiến có khoảng 5-6.000 người Nga sẽ bị trả về Nga vì họ đã ít nỗ lực học tiếng Latvia, hòa nhập với Latvia hoặc xin trở thành công dân Latvia.
Vấn đề "người không quốc tịch" (chủ yếu là người Nga và con cháu của họ, những người đã đến Latvia trong thời kỳ Xô viết nhưng không tự động được cấp quốc tịch Latvia sau khi độc lập) vẫn là một thách thức xã hội và nhân quyền quan trọng. Chính sách hội nhập và đảm bảo quyền của các nhóm thiểu số là một ưu tiên của chính phủ.

7.3. Ngôn ngữ

Ngôn ngữ chính thức duy nhất của Latvia là tiếng Latvia, thuộc nhóm ngôn ngữ Baltic của nhánh Balt-Slav thuộc họ ngôn ngữ Ấn-Âu. Một ngôn ngữ đáng chú ý khác của Latvia là tiếng Livonia gần như đã tuyệt chủng thuộc nhánh Phần Lan của họ ngôn ngữ Ural, được pháp luật bảo vệ; tiếng Latgalia - với tư cách là một phương ngữ của tiếng Latvia cũng được luật pháp Latvia bảo vệ nhưng với tư cách là một biến thể lịch sử của tiếng Latvia. Tiếng Nga, được sử dụng rộng rãi trong thời kỳ Xô viết, vẫn là ngôn ngữ thiểu số được sử dụng rộng rãi nhất cho đến nay (năm 2023, 37,7% nói tiếng Nga như tiếng mẹ đẻ và 34,6% nói tiếng Nga ở nhà, bao gồm cả những người không phải là người dân tộc Nga).

Mặc dù hiện nay tất cả học sinh đều phải học tiếng Latvia, các trường học cũng đưa tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Pháp và tiếng Nga vào chương trình giảng dạy. Tiếng Anh cũng được chấp nhận rộng rãi ở Latvia trong kinh doanh và du lịch. Tính đến năm 2014, có 109 trường học cho các dân tộc thiểu số sử dụng tiếng Nga làm ngôn ngữ giảng dạy (27% tổng số học sinh) cho 40% các môn học (60% còn lại các môn học được dạy bằng tiếng Latvia).

Vào ngày 18 tháng 2 năm 2012, Latvia đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý hiến pháp về việc có nên chấp nhận tiếng Nga làm ngôn ngữ chính thức thứ hai hay không. Theo Ủy ban Bầu cử Trung ương, 74,8% bỏ phiếu chống, 24,9% bỏ phiếu thuận và tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu là 71,1%.

Từ năm 2019, việc giảng dạy bằng tiếng Nga đã dần bị ngừng tại các trường cao đẳng tư thục và các trường đại học tư thục ở Latvia, cũng như việc giảng dạy chung tại các trường trung học phổ thông công lập của Latvia, ngoại trừ các môn học liên quan đến văn hóa và lịch sử của dân tộc thiểu số Nga, chẳng hạn như các lớp học tiếng Nga và văn học Nga.
Tất cả các trường học, bao gồm cả trường mầm non, vẫn sử dụng tiếng Nga vào năm 2023 cần phải chuyển sang sử dụng tiếng Latvia trong tất cả các lớp học trong vòng 3 năm.

7.4. Tôn giáo

Theo thống kê năm 2011, các nhóm tôn giáo chính ở Latvia là: Lutheran (34,2%), Công giáo La Mã (24,1%), Chính thống giáo Nga (17,8%), Tín hữu Cựu (1,6%), và các nhánh Kitô giáo khác (1,2%). Khoảng 21,1% dân số theo các tôn giáo khác hoặc không theo tôn giáo nào.
Tôn giáo lớn nhất ở Latvia là Kitô giáo (79%). Các nhóm lớn nhất tính đến năm 2011 là:

• Tin Lành Luther - 708.773 người
• Công giáo La Mã - 500.000 người
• Chính thống giáo Nga - 370.000 người

Trong Eurobarometer thăm dò ý kiến năm 2010, 38% công dân Latvia trả lời rằng "họ tin có Thượng đế", trong khi 48% trả lời rằng "họ tin có một loại linh hồn hoặc sinh lực nào đó" và 11% tuyên bố rằng "họ không tin có bất kỳ loại linh hồn, Thượng đế, hoặc sinh lực nào".

Thuyết Luther nổi bật hơn trước thời kỳ chiếm đóng của Liên Xô, khi đó nó được khoảng 60% dân số theo, phản ánh mối liên hệ lịch sử mạnh mẽ của đất nước với các các nước Bắc Âu, và đặc biệt là ảnh hưởng của Hansa và Đức nói chung. Kể từ đó, thuyết Luther đã suy giảm ở mức độ lớn hơn một chút so với Công giáo La Mã ở cả ba quốc gia Baltic. Giáo hội Tin Lành Luther, với ước tính 600.000 thành viên vào năm 1956, bị ảnh hưởng bất lợi nhất. Một tài liệu nội bộ ngày 18 tháng 3 năm 1987, gần cuối thời kỳ cai trị của cộng sản, nói về một số thành viên tích cực đã giảm xuống chỉ còn 25.000 ở Latvia, nhưng đức tin này sau đó đã trải qua một sự phục hưng.

Những người Kitô hữu Chính thống giáo của đất nước thuộc về Giáo hội Chính thống giáo Latvia, một cơ quan bán tự trị trong Giáo hội Chính thống giáo Nga. Năm 2011, có 416 người Do Thái ở Latvia và 319 người Hồi giáo ở Latvia. Kể từ năm 2004, có hơn 600 người tân ngoại giáo Latvia, Dievturība (Những người giữ gìn các vị thần), tôn giáo của họ dựa trên thần thoại Latvia. Khoảng 21% tổng dân số không theo một tôn giáo cụ thể nào.

Latvia đã tìm cách trong nhiều năm để tách Giáo hội Chính thống giáo Latvia khỏi Moskva, cho rằng mối quan hệ lâu dài với Nga gây ra "những lo ngại về an ninh quốc gia". Điều này đã đạt được vào tháng 9 năm 2022 với một đạo luật loại bỏ mọi ảnh hưởng hoặc quyền lực đối với Giáo hội Chính thống giáo từ những người không phải là người Latvia, bao gồm cả thượng phụ của Moskva.

7.5. Giáo dục và khoa học

Đại học Latvia và Đại học Kỹ thuật Riga là hai trường đại học lớn trong nước, cả hai đều là kế thừa của Viện Bách khoa Riga, và tọa lạc tại Riga. Các trường đại học quan trọng khác, được thành lập trên cơ sở Đại học Quốc gia Latvia, bao gồm Đại học Khoa học Đời sống và Công nghệ Latvia (thành lập năm 1939 trên cơ sở Khoa Nông nghiệp) và Đại học Riga Stradiņš (thành lập năm 1950 trên cơ sở Khoa Y học). Cả hai ngày nay đều bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau. Đại học Daugavpils là một trung tâm giáo dục quan trọng khác.

Latvia đã đóng cửa 131 trường học từ năm 2006 đến 2010, giảm 12,9%, và trong cùng thời kỳ, số lượng tuyển sinh vào các cơ sở giáo dục đã giảm hơn 54.000 người, giảm 10,3%.

Chính sách khoa học và công nghệ của Latvia đã đặt ra mục tiêu dài hạn là chuyển đổi từ nền kinh tế sử dụng nhiều lao động sang nền kinh tế dựa trên tri thức. Đến năm 2020, chính phủ đặt mục tiêu chi 1,5% GDP cho nghiên cứu và phát triển, với một nửa số vốn đầu tư đến từ khu vực tư nhân. Latvia có kế hoạch dựa trên sự phát triển tiềm năng khoa học của mình vào các truyền thống khoa học hiện có, đặc biệt là trong hóa học hữu cơ, hóa dược, kỹ thuật di truyền, vật lý, khoa học vật liệu và công nghệ thông tin. Số lượng bằng sáng chế lớn nhất, cả trong nước và nước ngoài, đều thuộc lĩnh vực hóa dược. Latvia được xếp hạng thứ 42 trong Chỉ số Đổi mới Toàn cầu năm 2024.

7.6. Y tế

Hệ thống chăm sóc sức khỏe của Latvia là một chương trình chăm sóc sức khỏe toàn dân, phần lớn được tài trợ thông qua thuế của chính phủ. Đây là một trong những hệ thống chăm sóc sức khỏe được xếp hạng thấp nhất ở châu Âu, do thời gian chờ đợi điều trị quá lâu, khả năng tiếp cận thuốc mới nhất không đủ và các yếu tố khác. Có 59 bệnh viện ở Latvia vào năm 2009, giảm từ 94 bệnh viện vào năm 2007 và 121 bệnh viện vào năm 2006.

8.1. Văn hóa và nghệ thuật truyền thống

`
Latvia có một di sản văn hóa dân gian phong phú, đặc biệt là các bài dân ca truyền thống được gọi là dainas. Hàng triệu dainas đã được sưu tầm, phản ánh cuộc sống, tín ngưỡng và phong tục của người Latvia qua nhiều thế kỷ. Múa dân gian cũng là một phần quan trọng của văn hóa truyền thống, với nhiều điệu múa đa dạng và đầy màu sắc.

Lễ hội Bài hát và Vũ điệu Latvia (Vispārējie Latviešu Dziesmu un Deju svētki_{Lễ hội Bài hát và Vũ điệu Latvia}^Latvian) là một sự kiện văn hóa lớn, được tổ chức 5 năm một lần. Lễ hội này có sự tham gia của hàng chục ngàn ca sĩ và vũ công từ khắp Latvia và cộng đồng người Latvia ở nước ngoài, trình diễn các bài hát và điệu múa dân gian. Đây là một biểu hiện mạnh mẽ của bản sắc dân tộc Latvia và đã được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.
Bên cạnh văn hóa truyền thống, Latvia cũng có một nền nghệ thuật hiện đại sôi động. Âm nhạc cổ điển có nhiều nhà soạn nhạc và nghệ sĩ biểu diễn nổi tiếng quốc tế. Mỹ thuật Latvia bao gồm nhiều trường phái và phong cách, từ hội họa hiện thực đến nghệ thuật trừu tượng và đương đại. Điện ảnh Latvia cũng đang dần khẳng định vị thế của mình với các bộ phim tham gia các liên hoan phim quốc tế.

Văn hóa dân gian truyền thống của Latvia, đặc biệt là điệu nhảy của các bài hát dân gian, có từ hơn một nghìn năm trước. Hơn 1,2 triệu văn bản và 30.000 giai điệu của các bài hát dân gian đã được xác định.
Vào thế kỷ 19, các phong trào dân tộc chủ nghĩa Latvia nổi lên. Họ quảng bá văn hóa Latvia và khuyến khích người Latvia tham gia vào các hoạt động văn hóa. Thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 thường được người Latvia coi là thời kỳ cổ điển của văn hóa Latvia. Các áp phích cho thấy ảnh hưởng của các nền văn hóa châu Âu khác, ví dụ, các tác phẩm của các nghệ sĩ như nghệ sĩ người Đức-Baltic Bernhard Borchert và người Pháp Raoul Dufy. Với sự bùng nổ của Chiến tranh thế giới thứ hai, nhiều nghệ sĩ Latvia và các thành viên khác của giới tinh hoa văn hóa đã trốn khỏi đất nước nhưng vẫn tiếp tục sản xuất tác phẩm của họ, phần lớn là cho khán giả Latvia di cư.

Lễ hội Bài hát và Vũ điệu Latvia là một sự kiện quan trọng trong văn hóa và đời sống xã hội Latvia. Nó được tổ chức từ năm 1873, thường là năm năm một lần. Khoảng 30.000 người biểu diễn tham gia sự kiện này. Các bài hát dân gian và các bài hát hợp xướng cổ điển được hát, với trọng tâm là hát a cappella, mặc dù các bài hát nổi tiếng hiện đại gần đây cũng đã được đưa vào danh mục biểu diễn.

Sau khi sáp nhập vào Liên Xô, các nghệ sĩ và nhà văn Latvia bị buộc phải theo phong cách nghệ thuật hiện thực xã hội chủ nghĩa. Trong thời kỳ Xô viết, âm nhạc ngày càng trở nên phổ biến, với những bài hát nổi tiếng nhất là từ những năm 1980. Vào thời điểm này, các bài hát thường chế giễu các đặc điểm của cuộc sống Xô viết và quan tâm đến việc bảo tồn bản sắc Latvia. Điều này đã gây ra các cuộc biểu tình của quần chúng chống lại Liên Xô và cũng làm gia tăng sự phổ biến của thơ ca. Kể từ khi độc lập, sân khấu, thiết kế sân khấu, nhạc hợp xướng, và nhạc cổ điển đã trở thành những nhánh đáng chú ý nhất của văn hóa Latvia.

Trong tháng 7 năm 2014, Riga đã tổ chức Thế vận hội Hợp xướng Thế giới lần thứ tám khi đón tiếp hơn 27.000 ca sĩ hợp xướng đại diện cho hơn 450 dàn hợp xướng và hơn 70 quốc gia. Lễ hội này là lớn nhất thuộc loại này trên thế giới và được tổ chức hai năm một lần tại một thành phố chủ nhà khác nhau.
Bắt đầu từ năm 2019, Latvia tổ chức Lễ hội Âm nhạc Riga Jurmala khai mạc, một lễ hội mới trong đó các dàn nhạc và nhạc trưởng nổi tiếng thế giới biểu diễn trong bốn ngày cuối tuần vào mùa hè. Lễ hội diễn ra tại Nhà hát Opera Quốc gia Latvia, Great Guild, và các Hội trường Lớn và Nhỏ của Hội trường Hòa nhạc Dzintari. Năm nay có sự góp mặt của Dàn nhạc Giao hưởng Đài phát thanh Bavaria, Dàn nhạc Giao hưởng Israel, Dàn nhạc Giao hưởng London và Dàn nhạc Quốc gia Nga.

8.2. Ẩm thực

Ẩm thực Latvia thường bao gồm các sản phẩm nông nghiệp, với thịt xuất hiện trong hầu hết các món ăn chính. Cá thường được tiêu thụ do vị trí của Latvia trên Biển Baltic. Ẩm thực Latvia chịu ảnh hưởng của các nước láng giềng. Các nguyên liệu phổ biến trong công thức nấu ăn của Latvia được tìm thấy tại địa phương, chẳng hạn như khoai tây, lúa mì, lúa mạch, bắp cải, hành tây, trứng và thịt lợn. Thực phẩm Latvia nói chung khá béo và sử dụng ít gia vị.
Đậu Hà Lan xám với thịt muối thường được coi là thực phẩm chủ yếu của người Latvia. Súp me chua (skābeņu zupa) cũng được người Latvia tiêu thụ. Rupjmaize là một loại bánh mì đen làm từ lúa mạch đen, được coi là thực phẩm chủ yếu của quốc gia.

8.3. Thể thao

Khúc côn cầu trên băng thường được coi là môn thể thao phổ biến nhất ở Latvia. Latvia đã có nhiều ngôi sao khúc côn cầu nổi tiếng như Helmuts Balderis, Artūrs Irbe, Kārlis Skrastiņš và Sandis Ozoliņš và gần đây hơn là Zemgus Girgensons, người mà người dân Latvia đã ủng hộ mạnh mẽ trong các giải đấu quốc tế và NHL, được thể hiện qua sự cống hiến sử dụng Hệ thống bỏ phiếu All Star của NHL để đưa Zemgus lên vị trí số một trong cuộc bỏ phiếu. Dinamo Riga là câu lạc bộ khúc côn cầu mạnh nhất của đất nước, chơi ở Giải khúc côn cầu cao hơn Latvia. Giải đấu quốc gia là Giải khúc côn cầu cao hơn Latvia, được tổ chức từ năm 1931. Giải vô địch thế giới IIHF 2006 được tổ chức tại Riga.

Môn thể thao phổ biến thứ hai là bóng rổ. Latvia có truyền thống bóng rổ lâu đời, khi đội tuyển bóng rổ quốc gia Latvia đã giành chức vô địch EuroBasket đầu tiên vào năm 1935 và huy chương bạc vào năm 1939, sau khi thua trận chung kết trước Litva chỉ với một điểm. Latvia đã có nhiều ngôi sao bóng rổ châu Âu như Jānis Krūmiņš, Maigonis Valdmanis, Valdis Muižnieks, Valdis Valters, Igors Miglinieks, cũng như cầu thủ NBA người Latvia đầu tiên Gundars Vētra. Andris Biedriņš là một trong những cầu thủ bóng rổ Latvia nổi tiếng nhất, người đã chơi ở NBA cho Golden State Warriors và Utah Jazz. Các cầu thủ NBA hiện tại bao gồm Kristaps Porziņģis, người chơi cho Boston Celtics, Dāvis Bertāns, người chơi cho Oklahoma City Thunder, và Rodions Kurucs, người chơi lần cuối cho Milwaukee Bucks. Câu lạc bộ bóng rổ Latvia trước đây Rīgas ASK đã ba lần liên tiếp vô địch giải đấu Euroleague trước khi giải thể. Hiện tại, VEF Rīga, thi đấu tại EuroCup, là câu lạc bộ bóng rổ chuyên nghiệp mạnh nhất ở Latvia. BK Ventspils, tham gia EuroChallenge, là câu lạc bộ bóng rổ mạnh thứ hai ở Latvia, trước đó đã 8 lần vô địch LBL và BBL vào năm 2013. Latvia là một trong những nước chủ nhà của EuroBasket 2015 và sẽ một lần nữa là một trong những nước chủ nhà vào năm 2025.

Các môn thể thao phổ biến khác bao gồm bóng đá, floorball, quần vợt, bóng chuyền, đi xe đạp, bobsleigh và skeleton. Đội tuyển bóng đá quốc gia Latvia chỉ tham gia một giải đấu lớn của FIFA là Giải vô địch châu Âu UEFA năm 2004.
Latvia đã tham gia thành công cả Thế vận hội Mùa đông và Thế vận hội Mùa hè. Vận động viên Olympic thành công nhất trong lịch sử Latvia độc lập là Māris Štrombergs, người đã hai lần vô địch Olympic vào năm 2008 và 2012 ở môn BMX nam.
Trong quyền Anh, Mairis Briedis là võ sĩ Latvia đầu tiên và duy nhất cho đến nay giành được danh hiệu vô địch thế giới quyền Anh, đã giữ đai WBC hạng cruiseweight từ năm 2017 đến 2018, đai WBO hạng cruiseweight năm 2019, và đai IBF / The Ring magazine hạng cruiseweight năm 2020.
Năm 2017, tay vợt người Latvia Jeļena Ostapenko đã giành chức vô địch Đơn nữ Pháp mở rộng 2017, trở thành tay vợt không được xếp hạt giống đầu tiên làm được điều này trong kỷ nguyên mở.
Trong Futsal, Latvia sẽ đăng cai UEFA Futsal Euro 2026 cùng với Litva, đội tuyển quốc gia của họ sẽ ra mắt với tư cách đồng chủ nhà.

8.4. Di sản thế giới

Latvia có hai địa điểm được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới:

• Trung tâm Lịch sử Riga (Historic Centre of Riga): Được công nhận vào năm 1997, khu phố cổ Riga nổi tiếng với kiến trúc Art Nouveau độc đáo, các nhà thờ thời Trung Cổ và các tòa nhà lịch sử khác, phản ánh lịch sử phong phú và vai trò là một trung tâm thương mại quan trọng của Liên minh Hanse.
• Vòng cung trắc đạc Struve (Struve Geodetic Arc): Được công nhận vào năm 2005, đây là một di sản xuyên quốc gia (chung với 9 quốc gia khác). Vòng cung này là một chuỗi các điểm đo đạc được thiết lập vào thế kỷ 19 để xác định kích thước và hình dạng của Trái Đất. Hai điểm thuộc vòng cung này nằm trên lãnh thổ Latvia.

Các di sản này không chỉ có giá trị lịch sử và văn hóa đối với Latvia mà còn đóng góp vào di sản chung của nhân loại.