Donovan Bailey

1.1. Tuổi thơ và giáo dục

Trước khi theo học tại Trường Tiểu học Mount Olivet ở Jamaica, Bailey đã phụ giúp gia đình chăm sóc gà, dê và lợn. Anh bộc lộ năng khiếu chạy nhanh từ khi còn nhỏ, với cô giáo cũ Claris Lambert kể lại rằng "Anh ấy đã thể hiện kỹ năng điền kinh từ lớp một. Anh ấy luôn về nhất trong các cuộc đua."

Trước khi chuyển đến Canada, Bailey đã thi đấu một năm cho trường Knox College ở Manchester, Jamaica tại giải ISSA Champs. Năm 12 tuổi, anh cùng gia đình di cư sang Canada và định cư tại Oakville, Ontario. Tại Trường Trung học Queen Elizabeth Park ở Oakville, anh chơi bóng rổ, đây là môn thể thao mà anh dành sự quan tâm chính. Anh cũng cho thấy tốc độ vượt trội khi chạy 100m với thời gian 10.65 giây ở tuổi 16. Anh trai của Bailey, O'Neil, đã giành được bốn danh hiệu cấp tỉnh Ontario trong môn nhảy xa. Sau khi tốt nghiệp trung học vào tháng 6 năm 1984, Bailey theo học Sheridan College, nơi anh tiếp tục chơi bóng rổ trong năm học 1986-1987. Anh tốt nghiệp Sheridan với bằng Quản trị Kinh doanh.

1.2. Khởi đầu sự nghiệp

Sau khi tốt nghiệp, Bailey bắt đầu làm cố vấn bất động sản và tiếp thị cho một công ty nhập khẩu và xuất khẩu quần áo. Mãi đến năm 1990, sau khi theo dõi Giải vô địch Điền kinh Canada, anh mới nhận ra rằng nhiều vận động viên đang thi đấu là những người anh từng đánh bại ở trường trung học. Nhận thấy tiềm năng của mình, anh quyết định bắt đầu tập luyện chuyên nghiệp cho nội dung 100m bán thời gian, đồng thời làm môi giới chứng khoán.

Năm 1991, Bailey giành chiến thắng ở nội dung 60 mét tại Giải vô địch Điền kinh trong nhà Ontario. Cùng năm đó, tại Đại hội Thể thao Liên Mỹ 1991 ở La Habana, Cuba, Bailey đã chạy chốt ở nội dung tiếp sức 4x100m, giúp đội tuyển Canada giành huy chương bạc. Năm 1992, anh đứng thứ hai ở nội dung 100m tại giải vô địch quốc gia.

Từ năm 1993 đến 1994, anh thi đấu cho câu lạc bộ Fenerbahçe Athletics. Trong thời gian này, anh giành huy chương đồng 100m và bạc 200m tại giải vô địch quốc gia năm 1993. Tại Đại hội Thể thao Cộng đồng Pháp ngữ 1994 ở Paris, anh giành huy chương bạc 100m và huy chương vàng 4x100m tiếp sức. Anh cũng giành huy chương vàng 4x100m tại Đại hội Thể thao Khối Thịnh vượng chung 1994 ở Victoria, British Columbia. Tuy nhiên, dù có thành tích ấn tượng ở cấp quốc gia, anh chỉ được chọn làm vận động viên dự bị cho đội 4x100m tại Giải vô địch Điền kinh Thế giới 1993 ở Stuttgart.

Huấn luyện viên người Mỹ Dan Pfaff, người từng huấn luyện Glenroy Gilbert (một người bạn trung học của Bailey) tại Đại học Bang Louisiana, đã rất ấn tượng với màn trình diễn của Bailey, đặc biệt khi anh có phong độ và thể lực chưa tốt. Pfaff đã mời Bailey đến tập luyện cùng anh và Gilbert tại LSU. Chỉ sau ba tháng tập luyện cùng nhau, Bailey đã rút ngắn 0.3 giây thời gian cá nhân tốt nhất của mình ở nội dung 100m; thành tích 10.03 giây đó là thời gian nhanh thứ ba trong lịch sử Canada.

2.1. Bước đột phá và các danh hiệu thế giới đầu tiên (1995)

Vào ngày 22 tháng 4 năm 1995, Donovan Bailey đã làm nên lịch sử khi lần đầu tiên phá vỡ rào cản 10 giây ở nội dung 100m, trở thành người thứ 18 và là người Canada thứ hai làm được điều này một cách hợp lệ. Thành tích 9.99 giây của anh chỉ kém 0.04 giây so với kỷ lục 9.95 giây của Ben Johnson.

Vào tháng 7 cùng năm, anh đã phá kỷ lục của Johnson với thời gian 9.91 giây tại giải vô địch quốc gia, đây là thời gian nhanh nhất trong năm, khẳng định vị thế của anh như một ứng cử viên sáng giá cho huy chương vàng tại Giải vô địch Điền kinh Thế giới 1995 ở Gothenburg (Thụy Điển). Bailey tiếp tục giành chiến thắng ở nội dung 100m với thời gian 9.97 giây, sau đó anh tiếp tục chạy chốt, giúp đội tuyển Canada giành huy chương vàng vô địch thế giới đầu tiên ở nội dung tiếp sức 4x100m.

2.2. Huy chương vàng Olympic và kỷ lục thế giới (1996)

Với danh hiệu vô địch thế giới đã có, Bailey được coi là ứng cử viên hàng đầu cho chức vô địch Olympic tại Atlanta vào tháng 7 năm đó. Là một sự chuẩn bị cho Thế vận hội thế kỷ, vào tháng 2 năm 1996, Bailey đã phá kỷ lục thế giới 50m trong nhà tại một giải đấu ở Reno, Nevada, Hoa Kỳ, với thời gian 5.56 giây. Vận động viên Maurice Greene sau này đã đạt được thành tích tương tự vào năm 1999, nhưng kỷ lục của anh không bao giờ được phê chuẩn.

Bailey chính thức được chọn đại diện cho Canada tại Thế vận hội Mùa hè 1996 sau khi giành chức vô địch quốc gia 100m lần thứ ba liên tiếp. Vào ngày 27 tháng 7, sau một khởi đầu khá hỗn loạn trong cuộc đua, Bailey đã giành chức vô địch 100m Olympic và lập kỷ lục thế giới mới với thời gian 9.84 giây. Kỷ lục này là lần đầu tiên một vận động viên không phải người Mỹ phá vỡ kỷ lục thế giới 100m kể từ khi hệ thống tính giờ điện tử được giới thiệu vào năm 1968. Trong cuộc đua này, anh đạt tốc độ tối đa 12.1 m/s (tương đương 43.6 km/h hoặc 44 km/h ^{(27.1 mph)}), đây là tốc độ tối đa nhanh nhất từng được ghi nhận bởi một con người vào thời điểm đó. Nhiều người Canada cảm thấy chiến thắng của Bailey đã khôi phục hình ảnh của các vận động viên Canada, sau khi vụ bê bối sử dụng doping của Ben Johnson bị phơi bày. Vào thời điểm đó, Bailey chỉ là người thứ hai sau Carl Lewis đồng thời nắm giữ tất cả các danh hiệu lớn ở nội dung 100m (Vô địch Thế giới, Vô địch Olympic và Kỷ lục Thế giới). Cho đến nay, chỉ có bốn vận động viên từng đạt được thành tích này là Carl Lewis, Donovan Bailey, Maurice Greene và Usain Bolt. Cùng năm đó, anh được vinh danh là "Vận động viên điền kinh của năm" và nhận Giải thưởng Lou Marsh cho vận động viên xuất sắc nhất Canada. Sáu ngày sau, anh tiếp tục giành cú đúp 100m/4x100m, chạy chốt giúp Canada giành chức vô địch Olympic 4x100m đầu tiên với kỷ lục quốc gia 37.69 giây.

2.3. Cuộc đối đầu với Michael Johnson

Sau khi Thế vận hội Mùa hè 1996 kết thúc, Bình luận viên thể thao người Mỹ Bob Costas tuyên bố rằng vận động viên giành huy chương vàng 200m Michael Johnson nhanh hơn Bailey, vì thời gian 200m của Johnson (19.32 giây) chia đôi (9.66 giây) ngắn hơn thời gian 100m của Bailey (9.84 giây). Điều này đã gây ra một cuộc tranh luận về việc ai mới là "Người đàn ông nhanh nhất thế giới" thực sự, dẫn đến một cuộc chạy đua 150m giữa hai người tại Canada vào ngày 31 tháng 5 năm 1997. Bailey đã giành chiến thắng sau khi Johnson tuyên bố bị chấn thương gân kheo và bỏ cuộc giữa chừng.

2.4. Giải vô địch thế giới và giai đoạn cuối sự nghiệp (1997-2001)

Tại Giải vô địch Điền kinh Thế giới 1997 ở Athens, Bailey đã cố gắng bảo vệ danh hiệu 100m của mình, nhưng bị Maurice Greene đánh bại và phải chấp nhận huy chương bạc với thời gian 9.91 giây. Tuy nhiên, cùng với các đồng đội Canada, anh đã bảo vệ thành công danh hiệu 4x100m của Canada với thời gian 37.86 giây, đây là thời gian nhanh nhất trong năm. Một trong những giải đấu cuối cùng của anh trong mùa giải đó là tại ISTAF Berlin; sau khi về nhì ở nội dung 100m, Bailey đã chạy lượt đầu tiên trong đội tiếp sức 4x100m "Dream Team II", đây là cuộc đua cuối cùng trong sự nghiệp của Carl Lewis. Với Leroy Burrell ở lượt thứ hai, Frankie Fredericks ở lượt thứ ba và Lewis ở lượt cuối, đội đã giành chiến thắng với thời gian 38.24 giây, một kỷ lục của giải đấu.

Tại Đại hội Thể thao Thiện chí 1998 ở New York, Bailey và đội tiếp sức 4x100m Canada đã giành huy chương bạc với thời gian 38.23 giây, về sau đội Hoa Kỳ. Bailey bị đứt gân Achilles khi chơi bóng rổ trong mùa giải sau năm 1998, điều này thực sự đã bắt đầu chấm dứt sự nghiệp điền kinh của anh.

Bailey giành huy chương bạc với đội tiếp sức 4x100m Canada với thời gian 38.49 giây tại Đại hội Thể thao Liên Mỹ 1999 ở Winnipeg, về sau đội Brazil. Huy chương bạc này đã sánh ngang với huy chương quốc tế đầu tiên mà anh giành được tám năm trước tại Đại hội Thể thao Liên Mỹ 1991 ở nội dung tiếp sức 4x100m và đó cũng là huy chương quốc tế cuối cùng của anh. Bailey là thành viên của đội tiếp sức 4x100m Canada tại Giải vô địch Điền kinh Thế giới 1999 ở Seville, Tây Ban Nha, nhưng đội đã bị loại ở vòng loại đầu tiên.

Anh đã cố gắng lần thứ hai tại Thế vận hội Mùa hè 2000, nhưng bị viêm phổi và phải bỏ cuộc giữa các vòng loại (anh đã về thứ 8 ở vòng tứ kết với thành tích 11.36 giây). Anh chính thức giải nghệ vào năm 2001 sau Giải vô địch Điền kinh Thế giới 2001 ở Edmonton, sau khi đã giành được ba chức vô địch thế giới và hai chức vô địch Olympic.

3.1. Sự nghiệp kinh doanh và truyền thông

Sau khi giải nghệ khỏi đường đua, Donovan Bailey đã thành lập công ty riêng mang tên DBX Sport Management, chuyên giúp đỡ các vận động viên nghiệp dư tìm cách quảng bá bản thân. Anh cũng mở một phòng khám chấn thương thể thao tại Oakville, Ontario.

Vào tháng 8 năm 2008, Bailey bắt đầu làm bình luận viên điền kinh cho CBC Television tại Thế vận hội Mùa hè 2008. Anh ước tính rằng nếu Usain Bolt không giảm tốc độ gần cuối đường chạy 100m (mà anh ấy vẫn giành chiến thắng với thời gian kỷ lục), thì anh ấy có thể đã lập kỷ lục 9.55 giây. Anh trở lại với vai trò nhà phân tích điền kinh cho chương trình đưa tin của CBC về Thế vận hội Mùa hè 2016.

3.2. Vinh dự và công nhận

Bailey đã được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng Thể thao Canada hai lần: vào năm 2004 với tư cách cá nhân, và vào năm 2008 với tư cách là thành viên của đội tiếp sức 4x100m tại Thế vận hội Mùa hè 1996. Năm 2005, anh cũng được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng Thể thao Ontario.

Năm 2010, Bailey là một trong những người nhận giải thưởng "Top 25 Người nhập cư Canada hàng đầu" do tạp chí Canadian Immigrant Magazine trao tặng. Năm 2016, anh được phong tặng thành viên của Huân chương Ontario. Năm 2017, Đại lộ Danh vọng Canada đã vinh danh anh bằng một ngôi sao. Năm 2022, Bailey được bổ nhiệm làm sĩ quan Huân chương Canada.

4.1. Đời tư

Các thông tin về đời tư của Donovan Bailey không được công khai rộng rãi, chủ yếu tập trung vào sự nghiệp thể thao và các hoạt động sau giải nghệ.

4.2. Các tranh cãi

Năm 2014, Bailey đã nhận tội lái xe khi say rượu vào năm 2012. Đây là lần thứ ba Bailey gặp sự cố liên quan đến giao thông. Năm 1998, anh đâm xe vào một cột tiện ích bê tông và bị phạt 200 USD vì không báo cáo vụ tai nạn. Năm 2001, Bailey bị phạt 975 USD vì lái xe với tốc độ 200 km/h trên đoạn đường có giới hạn 100 km/h ở Toronto.

Năm 2018, có thông tin cho rằng Bailey đã cung cấp toàn bộ khoản quỹ ủy thác vận động viên trị giá 3.75 M USD của mình cho luật sư Stuart Bollefer của Aird & Berlis, người đã đầu tư số tiền này vào một kế hoạch mà chính phủ Canada xác định là trốn thuế. Bailey đã mất toàn bộ số tiền do kế hoạch này, tuy nhiên tòa án đã ra lệnh cho Aird & Berlis phải trả tất cả các khoản thuế còn nợ do sự sơ suất của họ.

5.1. Thành tích cá nhân tốt nhất

Nội dung	Thời gian (giây)	Địa điểm	Ngày
50 mét	5.56 giây	Reno, Nevada, Hoa Kỳ	9 tháng 2, 1996
60 mét	6.51 giây	Maebashi, Gunma, Nhật Bản	8 tháng 2, 1997
100 mét nam	9.84 giây (1996-1999) (1996-2008)	Atlanta, Georgia, Hoa Kỳ	27 tháng 7, 1996
150 mét	14.99 giây	Toronto, Ontario, Canada	1 tháng 6, 1997
200 mét	20.14 giây	Bislett Games Oslo, Na Uy	4 tháng 7, 1997

5.2. Kết quả các giải đấu lớn