Alfred von Waldersee

1.1. Xuất thân và gia đình

Alfred von Waldersee chào đời tại Potsdam, Vương quốc Phổ, vào ngày 8 tháng 4 năm 1832. Ông là người con thứ năm trong số sáu người con của Thượng tướng kỵ binh Phổ Franz Heinrich von Waldersee (1791-1873) và Bertha von Hünerbein (1799-1859). Gia đình Waldersee có nguồn gốc quý tộc, bắt đầu từ Franz Anton von Waldersee (1763-1823), người con ngoài giá thú của Leopold III Friedrich Franz, Công tước xứ Anhalt-Dessau (1740-1817) và Johanne Eleonore Hoffmeier (1739-1816). Mặc dù vậy, Franz Anton vẫn được nuôi dưỡng và giáo dục tại triều đình công tước Anhalt-Dessau, và được phong tước Graf_{Bá tước}^German vào năm 1786. Điền trang của gia đình Waldersee, Waterneverstorf, nằm trên bờ biển Baltic gần Behrensdorf thuộc bang Schleswig-Holstein của Đức.

1.2. Giáo dục và đào tạo quân sự ban đầu

Sau khi theo học tại một số trường thiếu sinh quân, vào ngày 28 tháng 2 năm 1850, Alfred von Waldersee được bổ nhiệm làm Trung úy trong Quân đoàn Pháo binh của Lục quân Phổ. Ông cũng được đào tạo thêm về công binh. Với tài năng và sự tận tâm, ông sớm được các cấp trên chú ý và đánh giá cao.

2.1. Phục vụ ban đầu và các cuộc chiến tranh

Trong chiến dịch lớn đầu tiên của mình, Chiến tranh Áo-Phổ năm 1866, Waldersee giữ chức vụ sĩ quan hầu cận cho Thượng tướng Pháo binh Hoàng thân Friedrich Karl của Phổ và đã có mặt tại Trận Königgrätz. Trong chiến dịch này, Bá tước Waldersee được thăng quân hàm Thiếu tá và được bổ nhiệm vào Bộ Tổng tham mưu Phổ. Sau đó, ông phục vụ trong bộ tham mưu của Quân đoàn X, một đơn vị mới thành lập tại Vương quốc Hanover sau khi bị Phổ chinh phạt.

Vào tháng 1 năm 1870, ông trở thành tùy viên quân sự tại Đại sứ quán Phổ ở Paris. Trên cương vị này, ông đã thu thập được nhiều thông tin tình báo quý giá về thực lực quân đội và địa hình của Pháp, điều này đã chứng tỏ tầm quan trọng to lớn trong các chiến dịch sắp tới.

Trong Chiến tranh Pháp-Phổ (1870-1871), Trung tá Bá tước Waldersee, được công nhận về tài năng quân sự và khả năng phân tích lực lượng đối phương, đã trở thành một trợ lý đắc lực cho "Tổng tư lệnh tối cao" Vua Wilhelm I. Ông tham gia các trận đánh lớn xung quanh Metz, được bổ nhiệm vào bộ tham mưu của Đại Công tước Friedrich Franz xứ Mecklenburg-Schwerin, và sau đó tham gia các chiến dịch chống lại quân đội của Chanzy trên sông Loire. Mặc dù Đại Công tước là một chiến binh giỏi, nhưng ông không phải là một nhà chiến thuật xuất sắc, và thắng lợi của chiến dịch phía Tây phần lớn là nhờ vào sự cố vấn của Waldersee.

Sau khi chiến tranh kết thúc, Waldersee được tặng thưởng Huân chương Thập tự Sắt hạng nhất và được giao nhiệm vụ khó khăn là đại diện của Đế quốc Đức tại Paris, nơi ông thể hiện sự khéo léo và lịch thiệp của mình. Cuối năm 1871, Waldersee chỉ huy Trung đoàn Thương kỵ binh số 13 tại Hanover, và hai năm sau, ông trở thành tham mưu trưởng của Quân đoàn Hanover, đơn vị mà ông đã từng phục vụ trước năm 1870.

2.2. Các vị trí tại Bộ Tổng tham mưu

Vào năm 1882, Thống chế Helmuth von Moltke Lớn đã chọn Waldersee làm trợ lý chính của mình tại Bộ Tổng tham mưu ở Berlin, với quân hàm Thượng tướng hậu cần (Generalquartiermeister^German). Trong Bộ Tổng tham mưu Đức, Thượng tướng hậu cần là vị trí cao thứ hai sau Tổng tham mưu trưởng. Quân hàm này đã bị bãi bỏ sau khi Moltke nghỉ hưu và Waldersee được bổ nhiệm, nhưng sau đó được khôi phục từ năm 1894 đến năm 1918. Với vị trí này, Waldersee đã được coi là người kế nhiệm tiềm năng của vị Thống chế đã ngoài bát tuần.

Trong nhiều dịp, Waldersee đã tháp tùng Hoàng tử Wilhelm, Hoàng đế Đức tương lai, trong các chuyến công du nước ngoài để đại diện cho ông nội của Hoàng tử là Hoàng đế Wilhelm I. Từ những chuyến đi này, một mối quan hệ thầy-trò mong manh đã hình thành. Tuy nhiên, Waldersee bị cha mẹ có tư tưởng tự do của Wilhelm là Thái tử Friedrich Wilhelm và Victoria, Trưởng nữ Hoàng gia Anh nhìn nhận là người "bài Do Thái, sùng tín một cách hẹp hòi, và phản động... thượng tướng hậu cần là hiện thân của tất cả mọi thứ mà song thân của Wilhelm bài xích dữ dội nhất."

Thủ tướng Bismarck đã nắm quyền ở Phổ và Đức trong một thế hệ, nhưng vào giữa thập niên 1880, tâm lý chính trị - xã hội ở Đức đang thay đổi. Những người theo chủ nghĩa xã hội giành được nhiều ghế trong Quốc hội (Reichstag^German), và tầng lớp trung lưu tự do có một người bạn ở Thái tử. Bismarck, nhằm giữ vững quyền lực của mình, tìm cách liên kết với quân đội, nhưng ông lại cảnh giác và nghi ngờ Waldersee. Mặc dù trên thực tế đã là Tổng tham mưu trưởng nhưng chưa có danh nghĩa, Bá tước Waldersee được mô tả là "có năng lực nhưng cực kỳ tham vọng, không ngừng mưu mô, [và ông] ít nhiều công khai khao khát chức vụ Thủ tướng [cho bản thân]."

Bộ Tổng tham mưu không nắm rõ nhiều về các kế hoạch của Bismarck, và quan điểm của Waldersee đôi khi mâu thuẫn với các lập trường chính sách đối ngoại của Thủ tướng. Waldersee, dù chính thức vẫn là người thứ hai dưới quyền Moltke, đã nâng tầm các tùy viên quân sự tại các đại sứ quán của đế quốc thành "một cơ quan ngoại giao gần như độc lập," thường xuyên tìm cách qua mặt Bộ Ngoại giao. Sau khi một vi phạm nghi thức như vậy bị phát hiện tại Đại sứ quán Viên, đích thân Waldersee đã bị Bismarck "xỉ vả thậm tệ" để khẳng định quyền điều hành các vấn đề đối ngoại của Thủ tướng.

Năm 1888, Hoàng đế Wilhelm I qua đời và Friedrich lên ngôi Hoàng đế Friedrich III. Tuy nhiên, vì tân Hoàng đế đã mắc bệnh ung thư vòm họng và đang hấp hối, Waldersee đã hủy bỏ kế hoạch đảo chính của mình, đoán đúng rằng Friedrich sẽ sớm qua đời và người bạn của ông, Hoàng tử Wilhelm, sẽ sớm trở thành Hoàng đế.

Thống chế Moltke cuối cùng đã nghỉ hưu vào tháng 8 năm 1888, và việc bổ nhiệm Waldersee làm người kế nhiệm ông là điều đã được dự đoán trước: Hoàng đế Wilhelm II 29 tuổi mới lên ngôi đã chấp thuận. Waldersee về cơ bản tiếp nối đường lối của Moltke cho đến khi ông va chạm trực diện với vị Hoàng đế trẻ tuổi thường khó đoán. Vào năm 1890, trong các cuộc diễn tập mùa thu (Kaisermanöver^German) của Lục quân Đế quốc Đức, Waldersee đã cả gan "đánh bại" một cách thuyết phục các đội hình dưới quyền chỉ huy của Wilhelm II nóng nảy. Do đó, Waldersee mất đi sự tin cậy của quân vương và bị miễn nhiệm khỏi chức vụ, được điều chuyển sang chỉ huy Quân đoàn IX tại Hamburg-Altona, một sự giáng chức rõ ràng nhưng vẫn là một nhiệm vụ quan trọng. Bất chấp mọi chuyện đã xảy ra, Waldersee vẫn thiết lập dinh thự của mình ở Hamburg, gần điền trang nghỉ hưu của Bismarck tại Friedrichsruh. Năm 1898, ông được bổ nhiệm làm Tổng thanh tra Quân đoàn III tại Hanover, và lệnh thuyên chuyển này đi kèm với những lời tán dương bày tỏ thiện ý của Wilhelm II.

2.3. Chỉ huy trong cuộc viễn chinh Trung Quốc

Vào năm 1900, khoảng 2.000 tín đồ Ki-tô giáo người châu Âu và Trung Quốc bị quân nổi dậy Nghĩa Hòa Đoàn bao vây tại Khu công sứ ở Bắc Kinh. Một Liên quân tám nước gồm quân đội châu Âu, Hoa Kỳ và Đế quốc Nhật Bản đã được điều động để giải cứu. Do công sứ của Hoàng đế Wilhelm II tại Trung Quốc, Nam tước Clemens von Ketteler, đã bị quân Nghĩa Hòa Đoàn sát hại, Đức "tuyên bố một quyền ưu tiên nhất định trong cuộc thập tự chinh chống lại sự man rợ của Trung Hoa."
Wilhelm II mong muốn Waldersee chỉ huy cuộc viễn chinh đến Trung Quốc, và ông đã tuyên bố với báo chí thế giới rằng việc bổ nhiệm này là do sáng kiến của Hoàng đế Nikolai II của Nga. Tuy nhiên, trên thực tế, Wilhelm chỉ gửi một bức điện tín cho người anh họ Nikolai hỏi liệu ông có phản đối việc quân đội Nga chịu sự chỉ huy của một tướng Đức hay không. Nikolai trả lời không phản đối, nhưng Wilhelm đã xuyên tạc điều này tại cuộc họp báo ở Berlin, nói rằng Nikolai đã yêu cầu Waldersee chỉ huy cuộc viễn chinh. Việc công bố này được thực hiện mà không tham khảo ý kiến các cường quốc khác, gây ra căng thẳng lớn cho Bộ Ngoại giao Đức (Auswärtiges Amt^German), vốn phải thuyết phục các nước khác chấp nhận việc bổ nhiệm Waldersee. Điều này chỉ thành công bằng cách đe dọa rằng Wilhelm sẽ cảm thấy bị sỉ nhục nếu lệnh chỉ huy của Waldersee bị từ chối, và điều này sẽ làm căng thẳng quan hệ với Đức - một hình thức tống tiền đã có hiệu quả, dù nó làm tổn hại đến vị thế ngoại giao của Đức.
Vào ngày 7 tháng 8 năm 1900, Waldersee nhận được điện tín từ Wilhelm II thông báo rằng ông đã được bổ nhiệm làm chỉ huy cuộc viễn chinh. Thống chế Alfred Bá tước von Waldersee, lúc bấy giờ đã 68 tuổi và đang bán nghỉ hưu nhưng được thăng cấp nhân dịp này, đã được Sa hoàng Nga chính thức đề xuất và được Nhật Bản tán thành, trở thành Tổng tư lệnh tối cao Liên quân đầu tiên trong thời hiện đại.
Những chuẩn bị cho việc vị Thống chế rời Đức đến Trung Quốc đã gây ra nhiều lời châm biếm về cái được gọi là Waldersee Rummel hay "những vở kịch Waldersee," điều mà ông rất ghét. Ông viết trong sự khó chịu của mình rằng phần lớn sự "hỗn loạn" này "...đáng tiếc đã lên báo."

Waldersee đến tiền tuyến Bắc Kinh vào ngày 17 tháng 10 năm 1900, quá muộn để chỉ huy lực lượng đa quốc gia của mình trong bất kỳ cuộc giao tranh đáng kể nào. Ông đã rất thất vọng khi cuộc chiến chính đã kết thúc, và ông tự mình ở trong phòng ngủ của Từ Hi Thái hậu tại Tử Cấm Thành. Thay vào đó, ông được giao nhiệm vụ bình định Nghĩa Hòa Đoàn. Theo lời của chính ông, Waldersee đã làm việc với "hoạt động sốt sắng" bằng cách ra lệnh thực hiện 75 cuộc viễn chinh trừng phạt ở vùng nông thôn xung quanh Bắc Kinh, trong đó hàng ngàn người, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, đã bị sát hại. "Những cuộc viễn chinh trừng phạt này... là những công việc vô thưởng vô phạt [và] theo quan điểm của Waldersee... hầu như không cấu thành một cuộc chiến tranh."
Tuy nhiên, có khả năng rằng "nếu việc bổ nhiệm ông không tồn tại, hoặc nếu nó được giao cho một nhân vật ít quyết đoán hơn, những sự thù địch không ngừng làm căng thẳng các quân đoàn quốc tế ở Hoa Bắc có thể đã trở nên nghiêm trọng. ... [Ngoài ra] có vô số sự cố nhỏ, và ít nhất một phần là nhờ công của Waldersee mà không có chuyện gì xảy ra."
Một kỹ nữ tên là Sai Jinhua, người mà ông đã gặp ở châu Âu, đã nối lại "mối quen biết" với Waldersee. Ying Hu viết rằng "Truyền thuyết kể rằng trên "giường rồng" của Thái hậu, mà Sai và Waldersee cùng chia sẻ, bà đã cố gắng và đôi khi thành công trong việc kiềm chế sự tàn bạo của quân lính." Wenxian Zhang cũng viết rằng Sai Jinhua "được ghi nhận là đã ảnh hưởng đến Waldersee để ôn hòa cách đối xử khắc nghiệt với cư dân Bắc Kinh." Sai Jinhua, trong tiểu sử của mình, thừa nhận rằng bà có mối quan hệ tốt với Waldersee nhưng, như Hu Ying đã nói, bà "kiên quyết" phủ nhận rằng bà có quan hệ tình dục với ông.
Bá tước Waldersee nhận thấy rằng hành vi của những kẻ chinh phạt là không phù hợp: binh lính của họ nhàn rỗi và chán nản, bệnh lây truyền qua đường tình dục lan tràn, và sau khi các hành động cướp bóc bị hạn chế, binh lính vẫn đủ cả tin để bị lừa gạt bằng "nghệ thuật Trung Hoa" dưới mọi hình thức.
Sau khi chiến dịch kết thúc, ông vội vã trở về Đức. Năm 1901, vì "những thành tựu vì lợi ích hòa bình thế giới," ông được phong làm Công dân danh dự của Hamburg, nơi ông từng cư trú. Một lần nữa tại Hanover, ông tiếp tục nhiệm vụ Tổng thanh tra, và thực hiện nhiệm vụ này gần như cho đến khi ông qua đời vào năm 1904 ở tuổi 71.

3.1. Quan điểm và tư tưởng cá nhân

John C. G. Röhl, một nhà sử học Anh, đã viết rằng Waldersee "...dường như đã mắc một dạng mê sảng hoang tưởng tự đại" khi ông tin vào một âm mưu Do Thái toàn cầu rộng lớn, trong đó "toàn bộ" người Do Thái trên thế giới đang làm việc để phá hủy Reich.
Năm 1885, Waldersee viết trong nhật ký của mình: "Chúng ta có quá nhiều kẻ thù, người Pháp, người Slav, trên hết là người Công giáo [nhấn mạnh trong bản gốc], và sau đó là toàn bộ đám tàn dư của những người bị tước đoạt, với những người ủng hộ họ." Năm 1886, ông tiếp tục ghi: "Ở khắp mọi nơi, quần chúng đang nổi dậy, ở khắp mọi nơi có sự nổi loạn chống lại chính quyền, sự phủ nhận mọi tôn giáo, sự tạo ra hận thù và đố kỵ đối với những người giàu có. Chúng ta có lẽ đang đối mặt với những thảm họa lớn." Trong một nhật ký khác, Waldersee viết: "Bóng ma của chủ nghĩa xã hội đang bắt đầu lộ diện một cách rất nghiêm túc," đồng thời ông gọi Đảng Zentrum là một băng nhóm "những kẻ khốn nạn đạo đức giả không có Tổ quốc, chỉ muốn Đức sụp đổ và Phổ bị hủy diệt."
Quan điểm của Waldersee về tình hình quốc tế cũng u ám không kém, với dân chủ được thiết lập ở Pháp, Ý và Anh, trong khi chế độ chuyên chế phải đối mặt với thách thức ở Nga, Áo-Hung và Đế quốc Ottoman. Đối với Waldersee, chỉ khi Reich vững vàng, điều này mới cung cấp nền tảng "trụ cột cho toàn bộ châu Âu, nhưng nếu chúng ta yếu đi, toàn bộ thế giới cũ sẽ sụp đổ." Waldersee tin rằng một ngày nào đó ông sẽ lãnh đạo các lực lượng của Reich chống lại tất cả những gì ông ghét trong một cuộc chiến tranh tận thế.
Trước khi cuộc chiến có thể bắt đầu, Waldersee lập luận rằng "kẻ thù bên trong" bao gồm Đảng Tiến bộ Đức, toàn bộ cộng đồng Do Thái ở Đức, và Thái tử Friedrich tự do cùng người vợ Anh của ông, Thái tử phi Victoria, sẽ phải bị loại bỏ trước tiên. Waldersee kinh hoàng trước viễn cảnh Thái tử Friedrich sẽ lên ngôi, vì ông tin rằng với Friedrich làm Hoàng đế, Đức sẽ trở thành một nền dân chủ, các Junker và phần còn lại của giới quý tộc sẽ mất đi vị trí đặc quyền của họ, và quân đội sẽ mất đi vị thế "nhà nước trong nhà nước" bằng cách đưa quân đội dưới sự kiểm soát dân sự. Để ngăn chặn tất cả những điều này xảy ra, Waldersee đã âm mưu để quân đội thực hiện một cuộc đảo chính nhằm phế truất Friedrich để ủng hộ con trai ông là Hoàng tử Wilhelm nếu ông này lên ngôi; trục xuất Victoria trở về Anh; chấm dứt phổ thông đầu phiếu cho nam giới đối với Reichstag; và phát động một cuộc chiến để "loại bỏ" Pháp, Áo và Nga (việc Đức liên minh với hai nước cuối cùng không quan trọng đối với Waldersee).
Trong một lá thư gửi Hoàng tử Wilhelm (Hoàng đế Wilhelm II tương lai) vào năm 1887, Waldersee viết:
"Tất cả những người Tiến bộ với những người ủng hộ họ, toàn bộ cộng đồng Do Thái (Judenschaft^German) và hầu hết các nước ngoài, nghĩa là, tổng hợp lại là những kẻ thù đáng gờm... Với ảnh hưởng khổng lồ mà người Do Thái có được nhờ tài sản của họ, qua đó họ đã đảm bảo được sự phục vụ của những người Kitô giáo ở các vị trí có ảnh hưởng, mặc dù bản thân họ ít về số lượng, họ là những kẻ thù nguy hiểm nhất của chúng ta."
Ngay sau đó, Hoàng tử Wilhelm đã phát biểu tại một cuộc họp của Đảng Xã hội Thiên chúa giáo bài Do Thái do mục sư Tin Lành Adolf Stoecker đứng đầu, người mà Hoàng tử ca ngợi là "một Luther thứ hai." Trong làn sóng phản đối quốc tế sau bài phát biểu của Wilhelm tại đảng của Stoecker, Waldersee viết trong một lá thư gửi Wilhelm rằng "toàn bộ sự ồn ào trên báo chí đến từ người Do Thái" mà "các cuộc tấn công của họ không nhằm vào Stoecker mà là nhằm vào Hoàng tử." Trong nhật ký của mình, Waldersee viết: "Quá nhiều người đang chịu ảnh hưởng của người Do Thái," những người mà ông viết là sợ Wilhelm, cũng như "tất cả kẻ thù của chúng ta - người Pháp, người Nga, những người Tiến bộ và Đảng Dân chủ Xã hội."

3.2. Quan hệ và tương tác chính trị

Waldersee có mối quan hệ phức tạp với các nhân vật chính trị chủ chốt của Đế quốc Đức. Ông được biết đến là một trong những "vị tướng chính trị" đầu tiên của Đức, với tham vọng và sự can thiệp sâu rộng vào các vấn đề dân sự và ngoại giao.
Ông từng là cộng sự thân cận của Thái tử Wilhelm, và cùng với Hoàng tử, ông đã chỉ trích chính sách đối ngoại của Thủ tướng Bismarck. Waldersee đã soạn thảo các kế hoạch tác chiến chống lại các quốc gia đối thủ tiềm tàng như Đế quốc Nga và Đệ Tam Cộng hòa Pháp. Mặc dù Bismarck đã nắm quyền trong nhiều thập kỷ, Waldersee, với sự tham vọng của mình, đã công khai khao khát chức vụ Thủ tướng.
Waldersee đã tìm cách nâng cấp các tùy viên quân sự tại các đại sứ quán đế quốc thành một "cơ quan ngoại giao gần như độc lập," thường xuyên qua mặt Bộ Ngoại giao. Điều này dẫn đến một sự cố tại Đại sứ quán Viên vào cuối năm 1887, khi tùy viên quân sự tự ý gây tranh cãi về việc bố trí binh lực Đức-Áo trong trường hợp chiến tranh với Nga. Waldersee đã bị đích thân Bismarck "xỉ vả thậm tệ" để khẳng định quyền điều hành các vấn đề đối ngoại của Thủ tướng.
Sau khi Hoàng đế Wilhelm II lên ngôi vào năm 1888, Waldersee được bổ nhiệm làm Tổng tham mưu trưởng. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa ông và Hoàng đế nhanh chóng xấu đi. Năm 1890, trong cuộc diễn tập mùa thu của Lục quân Đế quốc Đức, Waldersee đã "đánh bại" các đội hình dưới quyền chỉ huy của Wilhelm II, khiến ông mất đi sự tín nhiệm của Hoàng đế và bị cách chức vào năm 1891, chuyển sang chỉ huy Quân đoàn IX.
Mặc dù bị giáng chức, Waldersee vẫn tiếp tục thể hiện quan điểm bảo thủ và chống chủ nghĩa xã hội. Năm 1897, ông tham gia vào việc trấn áp Đảng Dân chủ Xã hội, luôn tự nhận mình là thần dân trung thành của Hoàng đế và coi chủ nghĩa xã hội là mối đe dọa đối với đế quốc.

4.1. Hôn nhân

Vào ngày 14 tháng 4 năm 1874, Alfred von Waldersee kết hôn với Mary Esther Lee (1837-1914). Bà là con gái thứ ba của thương nhân giàu có Thành phố New York David Lee và là góa phụ của Vương công Friedrich xứ Schleswig-Holstein. Trước đó, Mary đã được Hoàng đế Áo phong làm Công nương Nöer. Chị gái của bà, Josephine, là vợ của Nam tước August von Wächter, Bộ trưởng Ngoại giao của Vương quốc Württemberg. Mary von Waldersee được biết đến là một người ủng hộ nhiệt thành cho người nghèo ở Phổ và được vinh danh vì lòng trắc ẩn của mình.

5.1. Đánh giá lịch sử

Alfred von Waldersee được biết đến là "vị tướng chính trị" đầu tiên của Đế quốc Đức. Mặc dù người tiền nhiệm của ông, Moltke Lớn, cũng có ý chí chính trị, nhưng ông này tuân theo sáng kiến của Thủ tướng Bismarck. Ngược lại, Waldersee đã chủ trương tiến hành một chiến tranh phòng ngừa chống lại Đế quốc Nga trước khi Pháp kịp tái thiết lực lượng quân sự của mình, điều này đã khiến ông mâu thuẫn với Bismarck và tham gia vào việc lật đổ Thủ tướng. Ông được coi là một trong những quân nhân thành công nhất trong giới chính trị trước khi Hindenburg và Ludendorff xuất hiện trong thời Cộng hòa Weimar.
Mặc dù thường bị đánh giá thấp hơn so với người tiền nhiệm Moltke và người kế nhiệm Schlieffen, Waldersee được cho là có năng lực tác chiến không hề kém cạnh hai người này. Các chiến lược chống Nga và Pháp của Waldersee sau này đã được Schlieffen kế thừa và phát triển thành Kế hoạch Schlieffen, trở thành chiến lược cơ bản của quân đội Đức khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ.
Ông qua đời ngay sau khi Chiến tranh Nga-Nhật bùng nổ, nhưng trước đó, ông đã soạn thảo một kế hoạch tác chiến riêng cho quân đội Nhật Bản chống lại Nga. Sau này, Tổng tham mưu trưởng Schlieffen đã nói với anh họ của Waldersee rằng kế hoạch tác chiến thực tế của quân đội Nhật Bản hoàn toàn trùng khớp với đề xuất của Waldersee.

5.2. Phê bình và tranh cãi

Sự nghiệp và tư tưởng của Alfred von Waldersee vấp phải nhiều phê bình và tranh cãi.

• Tư tưởng bài Do Thái và phản động: Waldersee bị cha mẹ có tư tưởng tự do của Hoàng đế Wilhelm II xem là người "bài Do Thái, sùng tín một cách hẹp hòi, và phản động". John C. G. Röhl nhận định Waldersee "dường như đã mắc một dạng mê sảng hoang tưởng tự đại" khi ông tin vào một âm mưu Do Thái toàn cầu nhằm hủy diệt Reich. Ông cũng bày tỏ sự căm ghét đối với người Pháp, người Slav, và đặc biệt là người Công giáo, cùng với "đám tàn dư của những người bị tước đoạt."
• Chống chủ nghĩa xã hội và âm mưu chính trị: Waldersee coi chủ nghĩa xã hội là mối đe dọa lớn, cho rằng "bóng ma của chủ nghĩa xã hội đang bắt đầu lộ diện một cách rất nghiêm túc" và mô tả Đảng Zentrum là "những kẻ khốn nạn đạo đức giả không có Tổ quốc." Ông lo sợ Đức sẽ trở thành một nền dân chủ nếu Thái tử Friedrich lên ngôi, và đã âm mưu một cuộc đảo chính quân sự để phế truất Friedrich, trục xuất Thái tử phi Victoria về Anh, chấm dứt phổ thông đầu phiếu cho Reichstag, và phát động chiến tranh chống Pháp, Áo và Nga.
• Hành động tại Trung Quốc: Dù được ghi nhận là đã giúp duy trì trật tự giữa các lực lượng Liên quân tám nước, Waldersee cũng bị chỉ trích nặng nề vì các cuộc "viễn chinh trừng phạt" mà ông ra lệnh ở vùng nông thôn quanh Bắc Kinh, trong đó "hàng ngàn người, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, đã bị sát hại." Ông cũng nhận thấy rằng hành vi của quân đội chinh phạt là "không phù hợp," với binh lính nhàn rỗi, chán nản, bệnh lây truyền qua đường tình dục lan tràn, và dễ bị lừa gạt. Việc ông được bổ nhiệm làm Tổng tư lệnh đã gây ra nhiều bình luận châm biếm ở Đức, được gọi là Waldersee Rummel hay "những vở kịch Waldersee."