1. Thời niên thiếu và Giáo dục
Konstantin Vladimirovich Rodzaevsky sinh ngày 11 tháng 8 năm 1907, tại Blagoveshchensk, một thị trấn nhỏ thuộc tỉnh Amur, Đế quốc Nga. Gia đình Konstantin thuộc tầng lớp trung lưu, một địa vị khá hiếm và mong manh trong giới tư sản Siberia. Cha ông, Vladimir Ivanovich, là một công chứng viên có bằng luật. Mẹ ông, Nadezhda Mikhailovna, xuất thân từ một gia đình lâu đời ở Blagoveshchensk và dành hết tâm huyết nuôi dưỡng Konstantin cùng với em trai Vladimir và hai em gái Nadezhda và Nina. Đáng chú ý, Konstantin từng là thành viên của Komsomol (Đoàn Thanh niên Cộng sản Lenin) trong thời niên thiếu.
2. Lưu vong ở Mãn Châu và Hình thành Xu hướng Chính trị
Vào năm 1925, Rodzaevsky bất ngờ trốn khỏi Liên Xô và lưu vong đến Mãn Châu. Ban đầu, không ai biết tin tức về ông sau khi vượt sông Amur. Tuy nhiên, đến năm 1926, ông được xác định đang ở Cáp Nhĩ Tân, Mãn Châu. Mẹ ông đã nhận được thị thực xuất cảnh từ chính quyền Liên Xô để đến Cáp Nhĩ Tân thuyết phục ông trở về, nhưng Rodzaevsky từ chối. Kể từ đó, bà Nadezhda trở về một mình và không bao giờ gặp lại con trai. Năm 1928, cha và em trai ông cũng trốn sang Cáp Nhĩ Tân, trong khi mẹ và các em gái còn lại ở Liên Xô đã bị GPU bắt giữ.
Tại Cáp Nhĩ Tân, Rodzaevsky theo học luật tại trường Học viện Luật Cáp Nhĩ Tân. Trong thời gian học, ông chịu ảnh hưởng của Nikolay Nikiforov và Georgy Gins, dần dần nghiêng về chủ nghĩa dân tộc và chống Cộng sản. Ông đã tham gia vào Tổ chức Phát xít Nga. Ngay trước khi tốt nghiệp vào năm 1928, ông đã lãnh đạo một cuộc biểu tình phản đối việc treo cờ Liên Xô trong khuôn viên trường, dẫn đến việc ông bị đuổi học. Tuy nhiên, sau đó ông được phép trở lại trường khi ảnh hưởng của Liên Xô tại trường suy yếu và tốt nghiệp vào năm 1929. Cùng năm đó, ông kết hôn với Lydia Maslova và có hai người con, nhưng cả hai đều mất sớm. Năm 1936, ông ly dị Lydia và tái hôn với Neolina Alisheva vào năm 1937. Với Neolina, ông có một con trai tên Vladimir và một con gái tên Olga, ngoài ra còn một người con khác mất sớm.
3. Lãnh đạo Đảng Phát xít Nga (RFP)
Rodzaevsky đóng vai trò trung tâm trong việc thành lập và định hướng cho Đảng Phát xít Nga (RFP).
3.1. Thành lập và Tư tưởng
Vào ngày 26 tháng 5 năm 1931, Konstantin Rodzaevsky trở thành Tổng thư ký của Đảng Phát xít Nga mới thành lập. Đến năm 1934, Đảng Phát xít Nga hợp nhất với Tổ chức Phát xít Toàn Nga của Anastasy Vonsyatsky, và Rodzaevsky trở thành lãnh đạo thực tế của tổ chức hợp nhất này. Năm 1936, ông chính thức được bầu làm Đảng trưởng. Rodzaevsky lấy Benito Mussolini làm hình mẫu cho mình và sử dụng chữ Vạn (swastika) làm một trong những biểu tượng của phong trào, tương tự như Đảng Quốc Xã của Đức Quốc Xã. Ngoài ra, ông còn sử dụng biểu tượng Đại bàng hai đầu của Đế quốc Nga cũ làm huy hiệu của Đảng.
Tư tưởng cốt lõi của Đảng Phát xít Nga dưới sự lãnh đạo của Rodzaevsky bao gồm chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chống cộng sản mạnh mẽ và đặc biệt là chủ nghĩa bài Do Thái cực đoan. Ông tin rằng chủ nghĩa Bolshevik là một "sản phẩm của người Do Thái" và coi việc tiêu diệt người Do Thái là một bước cần thiết để "giải phóng" Nga.
3.2. Tổ chức, Hoạt động và Quan hệ với Nhật Bản
Đảng Phát xít Nga đã xây dựng một tổ chức chặt chẽ. Rodzaevsky tập hợp xung quanh mình một đội ngũ cận vệ được chọn lọc cá nhân, những người này mặc đồng phục đen với dây đai chéo đen, mô phỏng theo Áo đen của Ý. Đội cận vệ này được trang bị vũ khí do Lục quân Đế quốc Nhật Bản cung cấp. Đảng Phát xít Nga đã thành lập một mạng lưới quốc tế gồm những người Bạch Vệ lưu vong, với văn phòng trung tâm tại Cáp Nhĩ Tân, được mệnh danh là "Moskva của Viễn Đông Nga". Họ đã thiết lập các mối liên hệ tại 26 quốc gia trên thế giới, trong đó các trụ sở quan trọng nhất nằm ở Thành phố New York.
Dưới thời Mãn Châu Quốc, Rodzaevsky có khoảng 12.000 người theo. Năm 1934, ông được bổ nhiệm làm Trưởng phòng thứ hai của Cục Người Nga Lưu vong tại Mãn Châu. Trong lễ kỷ niệm 2.600 năm thành lập Đế quốc Nhật Bản, Rodzaevsky, cùng với một nhóm người được chọn, đã bày tỏ lòng kính trọng đối với Thiên hoàng Chiêu Hòa tại lễ kỷ niệm chính thức trong khu vực.
Tại chi nhánh của Đảng Phát xít Nga ở Mãn Châu Lý, cách biên giới Liên Xô ít nhất 3 km, họ đã dựng một chữ Vạn lớn được chiếu sáng bằng đèn neon. Biểu tượng này được bật cả ngày lẫn đêm nhằm thể hiện sức mạnh và thách thức chính quyền Liên Xô. Rodzaevsky mong chờ ngày ông có thể dẫn dắt các lực lượng chống Liên Xô của Bạch Vệ, cùng với Tướng Kislitsin và quân đội Nhật Bản, tiến vào trận chiến để "giải phóng người dân Nga khỏi sự cai trị của Liên Xô". Các hoạt động quân sự chính của họ bao gồm việc huấn luyện Biệt đội Asano, một lực lượng đặc nhiệm hoàn toàn gồm người Nga gốc Nga trong Quân đội Quan Đông, được tổ chức để thực hiện các hành động phá hoại chống lại lực lượng Liên Xô trong trường hợp Nhật Bản xâm lược Siberia. Nhật Bản rõ ràng quan tâm đến việc thành lập một chế độ Bạch Vệ của Nga ở Ngoại Mãn Châu.
3.3. Các Tác phẩm Chính
Là một người theo chủ nghĩa bài Do Thái khét tiếng, Rodzaevsky đã xuất bản nhiều bài báo trên các tờ báo của Đảng, bao gồm Nash Put (Con đường của chúng ta) và The Nation. Ông cũng là tác giả của cuốn sách nhỏ "Cái kết của Judas" và cuốn sách "Sự Do Thái hóa thế giới đương đại hay Vấn đề Do Thái trong thế kỷ 20". Những tác phẩm này chứa đựng tư tưởng bài Do Thái và chủ nghĩa phát xít cực đoan của ông.
4. Hoạt động trong Thế chiến II và Giải thể Đảng
Trong Chiến tranh thế giới thứ hai, Rodzaevsky đã cố gắng phát động một cuộc đấu tranh công khai chống lại chủ nghĩa Bolshevik. Tuy nhiên, chính quyền Đế quốc Nhật Bản đã hạn chế các hoạt động của Đảng Phát xít Nga, chỉ cho phép họ thực hiện các hành động phá hoại ở Liên Xô.
Vào tháng 5 năm 1943, Rodzaevsky bị Hiến binh Nhật Bản bắt giữ vì nghi ngờ là điệp viên hai mang. Tuy nhiên, sau các cuộc thẩm vấn, ông và các thành viên Đảng Phát xít Nga khác đã được chứng minh vô tội, và ông được thả vào tháng 6 cùng năm, trở lại vị trí Trưởng phòng thứ hai của Cục Người Nga Lưu vong tại Mãn Châu. Mặc dù vậy, vào ngày 1 tháng 7 năm 1943, Quân đội Quan Đông đã áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt đối với hoạt động của Đảng Phát xít Nga, cấm họ mặc đồng phục công khai và hát các bài hát của Đảng, dẫn đến việc Đảng bị giải thể.
5. Lưu vong sau chiến tranh và Trở về Liên Xô
Khi Liên Xô xâm lược Mãn Châu Quốc và quân đội Nhật Bản sắp bị đánh bại vào ngày 13 tháng 8 năm 1945, Rodzaevsky đã trốn khỏi Cáp Nhĩ Tân và di chuyển đến Thượng Hải, bỏ lại gia đình mình.
Vào cuối chiến tranh, Rodzaevsky trải qua điều mà ông gọi là "khủng hoảng tinh thần". Ông tuyên bố rằng chế độ của Joseph Stalin đang phát triển thành một chế độ dân tộc chủ nghĩa, và ông giờ đây hiểu rằng chủ nghĩa Stalin là hiện thân lý tưởng và sự hiện thực hóa của "chủ nghĩa phát xít Nga của chúng ta". Trong một bức thư cá nhân dài gửi cho Stalin, ông đã giải thích, biện minh và thừa nhận những sai lầm của mình. Ông thừa nhận đã tham gia vào các hoạt động chống Liên Xô, nhưng cho rằng đó là "những hành động chống lại quê hương xuất phát từ tình yêu quê hương". Ông nói rằng mình đã sai khi ủng hộ Đức Quốc Xã, nhưng ông đã tin rằng Adolf Hitler có thể giúp Nga bằng cách tiêu diệt người Do Thái. Bức thư cũng cho thấy những điểm tương đồng nổi bật với các học thuyết của chủ nghĩa Bolshevik quốc gia, khi Rodzaevsky tuyên bố rằng ông giờ đây là một "người Cộng sản quốc gia và một người Stalinist tin tưởng". Trong thư, ông viết: "Tôi đã đưa ra lời kêu gọi về một nhà lãnh đạo vô danh, có khả năng lật đổ chính phủ Do Thái và tạo ra một nước Nga mới. Tôi đã không nhận ra rằng, theo ý muốn của số phận, thiên tài của chính mình, và hàng triệu người lao động, Đồng chí J.V. Stalin, nhà lãnh đạo của các dân tộc, đã trở thành nhà lãnh đạo vô danh này."
Rodzaevsky đã đích thân cầu xin Stalin tha thứ, tự gọi mình là "nô lệ không xứng đáng của ngài". Tuy nhiên, tính xác thực của bức thư này đã bị tranh cãi; Neolina Alisheva, vợ ông, đã phủ nhận việc ông viết thư vào năm 1974, và con trai ông Vladimir cũng đồng tình với ý kiến này vào năm 1977.
Đáp lại, Liên Xô đã đề nghị ông được ân xá và một công việc làm nhà báo tại một trong các tờ báo của họ. Rodzaevsky đã tự nguyện trở về Liên Xô, đầu tiên là đến đại sứ quán Liên Xô tại Bắc Kinh và ở lại đó ba tuần cùng với Lev Okhotin, một thành viên khác của Đảng. Tuy nhiên, vào ngày 25 tháng 10 năm 1945, chính quyền Liên Xô đã bội ước lời hứa của mình. Rodzaevsky bị bắt ngay khi đến Moskva cùng với Lev Okhotin.
6. Xét xử và Thi hành án
Phiên tòa xét xử Konstantin Rodzaevsky và các lãnh đạo khác của Đảng Phát xít Nga bắt đầu vào ngày 26 tháng 8 năm 1946, tại Moskva. Phiên tòa này được báo chí Liên Xô đưa tin rộng rãi và do Vasily Ulrikh, Chủ tịch Hội đồng Quân sự Tòa án Tối cao Liên Xô, chủ trì.
Rodzaevsky và các đồng phạm bị buộc tội Kích động chống Liên Xô, thành lập Đảng Phát xít Nga, phân phát tài liệu tuyên truyền chống Liên Xô trong số những người lưu vong Bạch Vệ, và thành lập các tổ chức chống Liên Xô tương tự ở Trung Quốc, châu Âu và Hoa Kỳ. Ngoài ra, theo bản án, ông còn bị cáo buộc tham gia chuẩn bị một cuộc tấn công vào Liên Xô cùng với một số tướng lĩnh Nhật Bản, cũng như đích thân tổ chức các nhóm gián điệp và khủng bố chống Liên Xô với sự hợp tác của tình báo Đức và Nhật Bản. Tất cả các bị cáo đều nhận tội.
Vào ngày 30 tháng 8 năm 1946, Rodzaevsky bị kết án tử hình. Cùng bị kết án với nhiều hình phạt khác nhau là Grigory Mikhaylovich Semyonov, Lev Fillipovich Vasilevsky, Aleksei Proklovich Baksheev, Lev Okhotin, Ukhtomsky và những người khác. Rodzaevsky bị hành quyết bằng cách bắn ngay trong hầm nhà tù Lubyanka vào cùng ngày.
7. Đánh giá và Di sản sau khi qua đời
Sau khi qua đời, Konstantin Rodzaevsky vẫn là một nhân vật gây tranh cãi. Năm 2001, cuốn sách cuối cùng của ông, Di chúc của một người Phát xít Nga (Zaveshchanie russkogo fashistaRussian), đã được xuất bản tại Nga. Tuy nhiên, vào ngày 11 tháng 10 năm 2010, theo quyết định của Tòa án Quận Trung tâm Krasnoyarsk, cuốn sách này đã bị công nhận là tài liệu cực đoan ở Nga và được đưa vào Danh sách Liên bang các tài liệu cực đoan (số 861).
Trong lịch sử, Rodzaevsky được đánh giá là một nhân vật tiêu biểu cho chủ nghĩa phát xít Nga lưu vong, với tư tưởng cực đoan và hành động chống Liên Xô. Di sản của ông gắn liền với chủ nghĩa bài Do Thái, chủ nghĩa dân tộc cực đoan và những nỗ lực nhằm phá hoại chính quyền Liên Xô. Cuộc đời bi thảm của ông, từ một người lãnh đạo phong trào phát xít mạnh mẽ đến việc bị dụ dỗ trở về và bị xử tử, là một phần của lịch sử phức tạp về các phong trào chính trị cực đoan trong thế kỷ 20.