Elisabeth Bergner

2.1. Sinh ra và lớn lên

Bà có tên khai sinh là Ella vel Ettel Bergner, sinh ngày 22 tháng 8 năm 1897, tại Drohobych, thuộc Đế quốc Áo-Hung (nay là Ukraina). Cha mẹ bà là Sara (nhũ danh Wagner) và Emil (- Schmelke Juda) Bergner, một thương gia. Bà lớn lên trong một gia đình Do Thái không quá chú trọng về mặt tôn giáo. Tiếng Do Thái mà bà nghe được trong thời thơ ấu chỉ liên quan đến các ngày lễ như Yom Kippur và Pesach. Trong những chuyến thăm Israel sau này, bà thường bày tỏ sự tiếc nuối vì không thông thạo ngôn ngữ này.

2.2. Sự nghiệp diễn xuất ban đầu

Bergner lần đầu tiên đứng trên sân khấu khi mới 14 tuổi, và một năm sau đó, bà đã xuất hiện tại Innsbruck. Năm 16 tuổi, bà tham gia một đoàn kịch Shakespeare và đi lưu diễn khắp các tỉnh của Áo và Đức. Bà cũng từng làm người mẫu cho các nghệ sĩ, trong đó có nhà điêu khắc Wilhelm Lehmbruck, người đã phải lòng bà. Sau đó, bà chuyển đến Munich và rồi Berlin để tiếp tục theo đuổi sự nghiệp.

3.1. Khởi đầu sự nghiệp điện ảnh và mở rộng quốc tế

Năm 1923, Elisabeth Bergner có vai diễn điện ảnh đầu tiên trong bộ phim Der Evangelimann_{Der Evangelimann}^German. Với sự trỗi dậy của Chủ nghĩa Phát xít ở Đức, Bergner cùng đạo diễn Paul Czinner đã chuyển đến Luân Đôn và kết hôn vào năm 1933. Việc chuyển đến Anh đánh dấu sự khởi đầu cho các hoạt động quốc tế của bà. Năm 1934, bộ phim Catherine the Great mà bà đóng vai chính và Czinner đạo diễn, đã bị cấm chiếu ở Đức do chính sách phân biệt chủng tộc của chính phủ, theo một báo cáo của tờ Time vào ngày 26 tháng 3 năm 1934. Năm 1938, bà được nhập quốc tịch Anh.

3.2. Các tác phẩm sân khấu và điện ảnh nổi bật

Tại Luân Đôn, Bergner tiếp tục gặt hái thành công trên sân khấu. Bà tham gia vở The Boy David (1936), một vở kịch cuối cùng của J.M. Barrie được viết đặc biệt dành cho bà. Vai diễn nổi bật và được xem là "vai diễn để đời" của bà là Gemma Jones trong vở kịch Escape Me Never của Margaret Kennedy. Bà đã thể hiện vai này lần đầu tiên ở Luân Đôn, sau đó là trên sân khấu Broadway, và cả trong phiên bản điện ảnh năm 1935, giúp bà nhận được đề cử Giải Oscar cho Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất.

Năm 1936, Bergner tiếp tục đảm nhận vai Rosalind trong phiên bản điện ảnh As You Like It, đối diễn với Laurence Olivier trong vai Orlando. Đây là bộ phim có tiếng đầu tiên chuyển thể từ một vở kịch của William Shakespeare được quay tại Anh. Mặc dù Bergner từng đóng vai này nhiều lần trên sân khấu Đức, một số nhà phê bình nhận định rằng giọng Đức của bà đã làm giảm đi sự thưởng thức của họ đối với bộ phim, khiến tác phẩm này không đạt được thành công mong đợi. Sau đó, bà thỉnh thoảng trở lại sân khấu, ví dụ như trong vai chính của vở The Duchess of Malfi của John Webster vào năm 1946. Năm 1943, Bergner trở lại Broadway với vở kịch The Two Mrs. Carrolls.

3.3. Hoạt động sau chiến tranh và sự nghiệp sau này

Năm 1954, Bergner tạm thời trở về Đức, nơi bà tiếp tục hoạt động trong cả lĩnh vực điện ảnh và sân khấu. Một công viên thành phố ở quận Steglitz của Berlin đã được đặt tên theo bà để vinh danh những đóng góp của bà. Năm 1973, bà đóng vai chính trong bộ phim Der Fußgänger_{Der Fußgänger}^German (tựa tiếng Anh: The Pedestrian), bộ phim này đã được đề cử Giải Oscar cho Phim nói tiếng nước ngoài hay nhất và giành Giải Quả cầu vàng cho phim ngoại ngữ hay nhất năm 1974.

3.4. Giải thưởng và vinh danh

Trong suốt sự nghiệp của mình, Elisabeth Bergner đã nhận được nhiều giải thưởng và danh hiệu quan trọng:

• Đề cử Giải Oscar cho Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho vai diễn trong phim Escape Me Never (1935).
• Giải thưởng Diễn xuất Xuất sắc từ Drama League of New York cho vai diễn trong vở The Two Mrs. Carrolls (1943).
• Huân chương Khoa học và Nghệ thuật Áo (Cross of Merit for Science and Art) từ Áo vào năm 1980.
• Giải Eleonora Duse Prize Asolo vào năm 1982.

4.1. Hôn nhân và gia đình

Elisabeth Bergner chỉ kết hôn một lần với Paul Czinner, một nhà văn, đạo diễn điện ảnh và nhà sản xuất người Anh gốc Hungary. Cuộc hôn nhân của họ kéo dài từ năm 1933 đến năm 1972, cho đến khi Czinner qua đời.

4.2. Cảm hứng cho các tác phẩm hư cấu

Kinh nghiệm cá nhân của Elisabeth Bergner đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm hư cấu nổi tiếng, đặc biệt là bộ phim đoạt giải Giải Oscar cho Phim hay nhất năm 1950, All About Eve. Theo cáo phó của tờ The New York Times về nhà văn Mary Orr, Bergner đã kể cho Orr nghe về một trải nghiệm mà bà có được, từ đó Orr đã viết truyện ngắn "The Wisdom of Eve" (Sự khôn ngoan của Eve), được đăng trên tạp chí Cosmopolitan vào năm 1946. Vở kịch dựa trên câu chuyện đó sau này trở thành nền tảng cho kịch bản phim của Joseph L. Mankiewicz cho bộ phim. Sự việc xảy ra khi Bergner đang biểu diễn trong vở kịch The Two Mrs. Carrolls. Bergner đã động lòng thương một phụ nữ trẻ "trông như đứa trẻ lang thang" đứng bên ngoài nhà hát nhiều ngày liền. Bà đã nhận cô gái này làm thư ký, nhưng nữ diễn viên trẻ đó đã tìm cách "chiếm đoạt" cuộc đời của Bergner.

Ngoài ra, Bergner còn được cho là nguồn cảm hứng cho nhân vật Dora Martin trong tiểu thuyết Mephisto của Klaus Mann.

6.1. Ảnh hưởng đến điện ảnh ('All About Eve')

Kinh nghiệm cá nhân của Elisabeth Bergner trong cuộc đối đầu với một diễn viên trẻ đầy tham vọng đã trực tiếp truyền cảm hứng cho cốt truyện của bộ phim kinh điển All About Eve. Bộ phim này, sau khi ra mắt, đã trở thành một biểu tượng trong lịch sử điện ảnh, khám phá những góc khuất của danh vọng và sự đố kỵ trong giới nghệ sĩ. Sự việc này không chỉ làm nổi bật tầm ảnh hưởng của Bergner đối với nghệ thuật, mà còn cho thấy cách những trải nghiệm đời thường của bà có thể định hình nên một tác phẩm đoạt Giải Oscar, đồng thời góp phần vào sự phát triển của thể loại phim tâm lý.

6.2. Ảnh hưởng đến văn học ('Mephisto')

Bên cạnh điện ảnh, cuộc đời và sự nghiệp của Elisabeth Bergner cũng đã trở thành hình mẫu cho nhân vật Dora Martin trong tiểu thuyết Mephisto của Klaus Mann. Tác phẩm này, được xuất bản vào năm 1936, khám phá sự phức tạp của nghệ thuật và đạo đức dưới chế độ Phát xít. Việc Bergner được chọn làm hình mẫu cho một nhân vật trong tác phẩm mang tính biểu tượng như Mephisto cho thấy vai trò của bà không chỉ là một diễn viên tài năng mà còn là một hình tượng có khả năng phản ánh những vấn đề xã hội và chính trị sâu sắc của thời đại. Điều này càng củng cố vị trí của bà như một nhân vật có ảnh hưởng lớn đến cả văn hóa và lịch sử.