1. Sơ yếu lý lịch và bối cảnh
Walther Wenck sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống quân sự, đặt nền móng cho sự nghiệp binh nghiệp sau này của ông.
1.1. Thời thơ ấu và giáo dục
Walther Wenck sinh ngày 18 tháng 9 năm 1900 tại Wittenberg, Sachsen-Anhalt, Đức. Ông là con trai thứ ba của Maximilian Wenck, một sĩ quan quân đội. Năm 1911, ông gia nhập Quân đoàn Thiếu sinh quân Naumburg và từ mùa xuân năm 1918, ông theo học tại trường quân sự cấp hai ở Gross-Lichterfeld. Mặc dù nhập học vào cuối Chiến tranh thế giới thứ nhất, ông không trực tiếp tham gia chiến đấu.
Sau chiến tranh, Wenck gia nhập một nhóm bán quân sự mang tên Freikorps (Trung đoàn Tình nguyện Reinhard) vào năm 1919, sau đó chính thức gia nhập Reichswehr (Quân đội Cộng hòa Weimar) vào năm 1921. Năm 1923, ông học tại Trường Bộ binh München và được bổ nhiệm làm Thiếu úy tại Trung đoàn Bộ binh số 9. Năm 1928, ông kết hôn và đến năm 1930, ông có hai con trai sinh đôi.
2. Sự nghiệp quân sự
Sự nghiệp quân sự của Walther Wenck bắt đầu từ những năm đầu sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và kéo dài qua toàn bộ Thế chiến thứ hai, nơi ông nắm giữ nhiều vị trí tham mưu và chỉ huy quan trọng, đặc biệt là tại Mặt trận phía Đông.
2.1. Sự nghiệp ban đầu (Thời Cộng hòa Weimar)
Sau khi gia nhập Reichswehr của Cộng hòa Weimar vào năm 1920, Walther Wenck tiếp tục con đường binh nghiệp. Năm 1933, ông tình nguyện gia nhập đơn vị ô tô, một tên gọi ngụy trang cho các đơn vị thiết giáp bị Hiệp ước Versailles cấm đoán, và được chuyển đến Tiểu đoàn Ô tô số 3 ở Berlin. Tại đây, ông đã gặp gỡ và được biết đến bởi Trung tá Heinz Guderian, người lúc đó là Tổng Thanh tra Quân đội Ô tô.
Năm 1934, Wenck được thăng cấp Đại úy. Từ năm 1935, ông theo học tại Học viện Chiến tranh ở Berlin. Sau khi tốt nghiệp vào năm 1936, ông làm việc tại Cục Thiết giáp của Bộ Tổng Tham mưu và đồng thời giữ chức phụ tá cho cựu Tổng Tham mưu trưởng Hans von Seeckt. Năm 1938, ông được bổ nhiệm làm Đại đội trưởng trong Trung đoàn Thiết giáp số 2. Tháng 1 năm 1939, ông trở thành sĩ quan tham mưu của Sư đoàn Thiết giáp số 1.
2.2. Sự nghiệp trong Thế chiến II
Trong Thế chiến II, Wenck đã giữ nhiều vai trò quan trọng từ các vị trí tham mưu đến chỉ huy, đặc biệt là tại Mặt trận phía Đông và trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến.
2.2.1. Hoạt động tại Mặt trận phía Đông
Khi Thế chiến thứ hai bùng nổ vào năm 1939, Walther Wenck được thăng cấp Thiếu tá. Từ năm 1939 đến 1942, ông là Trưởng ban Tác chiến của Sư đoàn Thiết giáp số 1. Năm 1942, ông trở thành giảng viên tại Học viện Chiến tranh ở Berlin, sau đó là Tham mưu trưởng của Quân đoàn LVII và tiếp theo là Tham mưu trưởng Quân đoàn số 3 Romania tại Mặt trận phía Đông.
Từ năm 1942 đến 1943, ông là Tham mưu trưởng của "Cụm tập đoàn quân Hollidt", một đơn vị trực thuộc Quân đoàn số 3 Romania. Năm 1943, ông giữ chức Tham mưu trưởng của Tập đoàn quân số 6 (đơn vị chịu tổn thất nặng nề trong Trận Stalingrad). Từ năm 1943 đến 1944, Wenck tiếp tục làm Tham mưu trưởng cho Tập đoàn quân Thiết giáp số 1. Năm 1944, ông là Tham mưu trưởng Cụm tập đoàn quân Nam Ukraina. Chính tại đây, ông lần đầu tiên thu hút sự chú ý của Adolf Hitler với báo cáo về tình hình Mặt trận phía Đông, trong đó ông nói: "Như Ngài thấy, Quốc trưởng của tôi, Mặt trận phía Đông giống như phô mai Thụy Sĩ, đầy rẫy lỗ hổng." Mặc dù bị khiển trách vì sử dụng ngôn ngữ không trang trọng, Hitler vẫn khen ngợi sự "sống động" trong báo cáo của ông.
2.2.2. Hoạt động tại Mặt trận phía Tây và các mặt trận khác
Trong Chiến dịch Tây Âu năm 1940, Wenck đã thể hiện tài năng chiến lược xuất sắc trong việc chiếm Belfort, góp phần vào thành công của chiến dịch.
Vào ngày 13 tháng 2 năm 1945, sau một cuộc tranh luận dài, Guderian đã thuyết phục Hitler bổ nhiệm Wenck làm Tham mưu trưởng Cụm tập đoàn quân Vistula dưới quyền Heinrich Himmler. Cuộc tấn công của Wenck ban đầu thành công, nhưng Hitler yêu cầu ông phải tham dự các cuộc họp giao ban hàng ngày của Quốc trưởng, buộc ông phải di chuyển một quãng đường khứ hồi khoảng 321868 m (200 mile) mỗi ngày. Ngày 17 tháng 2 năm 1945, Wenck, trong tình trạng cực kỳ mệt mỏi, đã tự lái xe thay cho tài xế Dorn bị kiệt sức. Ông sau đó ngủ gật khi đang lái xe và đâm xe xuống vệ đường. Được Dorn cứu, ông phải nhập viện với một hộp sọ bị nứt và năm xương sườn bị gãy. Trong khi đó, cuộc tấn công của Cụm tập đoàn quân Vistula đã thất bại.
2.2.3. Vai trò tại Bộ chỉ huy Tối cao Lục quân Đức (OKH)
Khoảng ngày 22 tháng 7 năm 1944, Wenck được Heinz Guderian, người vừa được Hitler bổ nhiệm làm Tổng Tham mưu trưởng OKH, bổ nhiệm làm Trưởng ban Tác chiến tại OKH. Ngay sau đó, ông được thăng chức Trưởng ban Chỉ huy (Chief of the Führungsstab), một văn phòng thay thế Tổng Tham mưu trưởng I.
3. Các hoạt động chính trong Thế chiến II
Trong giai đoạn cuối của Thế chiến II, Walther Wenck đóng một vai trò trung tâm trong nỗ lực cứu vãn tình hình quân sự tuyệt vọng của Đức, đặc biệt là trong Trận chiến Berlin, nơi ông đã thực hiện những hành động mang tính nhân đạo quan trọng.
3.1. Bổ nhiệm và nhiệm vụ Tư lệnh Tập đoàn quân số 12
Ngày 10 tháng 4 năm 1945, Walther Wenck được bổ nhiệm làm Tư lệnh Tập đoàn quân số 12 của Đức, đóng quân ở phía tây Berlin để đối phó với lực lượng Mỹ và Anh đang tiến công. Cùng ngày, ông được thăng cấp Đại tướng Thiết giáp (thăng cấp truy hồi từ tháng 10 năm trước). Tuy nhiên, khi Mặt trận phía Tây di chuyển về phía đông và Mặt trận phía Đông di chuyển về phía tây, các đội quân Đức ở cả hai mặt trận đều bị dồn ép lại gần nhau. Kết quả là, khu vực kiểm soát của Tập đoàn quân số 12, phía sau và phía đông sông Elbe, đã trở thành một trại tị nạn khổng lồ cho những người Đức chạy trốn khỏi Quân đội Liên Xô đang tiến đến.
Wenck đã rất nỗ lực để cung cấp lương thực và chỗ ở cho những người tị nạn này. Có thời điểm, Tập đoàn quân số 12 được ước tính phải cung cấp bữa ăn cho hơn 250.000 người (theo nguồn tiếng Anh) hoặc thậm chí lên đến 500.000 người (theo nguồn tiếng Nhật) mỗi ngày. Hành động này thể hiện rõ nét khía cạnh nhân đạo của ông trong bối cảnh chiến tranh tàn khốc.
3.2. Vai trò trong Trận chiến Berlin
Vào ngày 21 tháng 4 năm 1945, Adolf Hitler ra lệnh cho Felix Steiner, một sĩ quan Waffen-SS, tấn công lực lượng của Nguyên soái Georgy Zhukov thuộc Mặt trận Belorussia số 1 của Liên Xô, đơn vị đang bao vây Berlin từ phía bắc. Tuy nhiên, Steiner, với ít xe tăng hoạt động và chỉ khoảng một sư đoàn bộ binh, đã yêu cầu được phép rút lui thay vì tấn công, vì ông không muốn lãng phí sinh mạng binh lính một cách vô ích.
Ngày 22 tháng 4, khi Steiner rút lui, Tập đoàn quân số 12 của Wenck trở thành một phần trong nỗ lực phi thực tế và kém kế hoạch của Hitler nhằm cứu Berlin khỏi vòng vây. Theo gợi ý của Alfred Jodl, Wenck được lệnh rút quân khỏi đối đầu với quân Mỹ ở phía tây và tấn công về phía đông, liên kết với Tập đoàn quân số 9 của Theodor Busse. Cùng nhau, họ sẽ tấn công quân Liên Xô đang bao vây Berlin từ phía tây và phía nam. Trong khi đó, Quân đoàn Thiết giáp XLI dưới quyền Rudolf Holste sẽ tấn công quân Liên Xô từ phía bắc.
Vào ngày 23 tháng 4, Wenck đã phát biểu trước các binh sĩ của Tập đoàn quân số 12, truyền đạt một thông điệp mang tính nhân đạo sâu sắc: "Thưa các đồng chí, các bạn phải nỗ lực thêm một lần nữa. Giờ đây không còn là vấn đề của Berlin nữa, không còn là vấn đề của Đệ Tam Đế chế nữa. Nhiệm vụ của các bạn là cứu người dân khỏi cuộc chiến và khỏi người Nga." Hans-Dietrich Genscher, một kỹ sư trong Tập đoàn quân số 12 lúc bấy giờ, đã mô tả khoảnh khắc này là sự thể hiện của "lòng trung thành, trách nhiệm và tinh thần đoàn kết." Một chỉ huy tiểu đoàn thuộc Sư đoàn Scharnhorst tham gia cuộc tấn công đã viết rằng đó là một "cuộc hành quân cấp tốc để chiến đấu với Ivan (ám chỉ người Nga) ở phía Đông."
Lực lượng của Wenck tấn công về phía Berlin, nhưng họ đã bị chặn lại bên ngoài Potsdam bởi sự kháng cự mạnh mẽ của Liên Xô. Cả Busse lẫn Holste đều không đạt được nhiều tiến bộ về phía Berlin. Đến cuối ngày 27 tháng 4, các lực lượng Liên Xô bao vây Berlin đã liên kết với nhau và các lực lượng bên trong thành phố hoàn toàn bị cắt đứt.
Trong đêm 28 tháng 4, Wenck báo cáo với Bộ Tư lệnh Tối cao Quân đội Đức ở Fuerstenberg rằng Tập đoàn quân số 12 của ông đã bị đẩy lùi trên toàn mặt trận. Theo Wenck, không thể thực hiện cuộc tấn công vào Berlin vì không còn có thể mong đợi sự hỗ trợ từ Tập đoàn quân số 9 của Busse. Cùng đêm đó, Tham mưu trưởng Hans Krebs đã gọi điện cho Tổng Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh Tối cao Quân đội Đức (OKH) Wilhelm Keitel từ Phủ Thủ tướng, nói rằng nếu quân cứu viện không đến trong vòng 48 giờ, mọi thứ sẽ sụp đổ. Keitel hứa sẽ thúc giục Wenck và Busse. Chiều tối ngày 29 tháng 4, Krebs lại liên lạc vô tuyến với Trưởng ban Tác chiến OKW Alfred Jodl để hỏi về vị trí và thời gian tấn công của quân Wenck và Busse, cũng như vị trí của quân Holste. Sáng sớm ngày 30 tháng 4, Jodl trả lời rằng quân Wenck đã bị chặn lại ở phía nam hồ Schwielow và không thể tiếp tục tiến vào Berlin; Tập đoàn quân số 9 gần như bị bao vây hoàn toàn; và quân Holste đang bận phòng thủ. Do đó, việc giải cứu Berlin từ bên ngoài là không thể tiếp tục.
Thay vào đó, bắt đầu từ ngày 24 tháng 4, Wenck đã di chuyển quân đội của mình về phía Rừng Halbe, đột phá vào túi Halbe và liên kết với tàn quân của Tập đoàn quân số 9, "Cụm tập đoàn quân Spree" của Hellmuth Reymann, và quân đồn trú Potsdam. Wenck đã gửi một thông điệp từ tuyến đầu của cuộc tấn công: "Chúng tôi đang giữ tuyến đường thoát hiểm và chờ đợi, hãy nhanh lên!"
Theo nhà sử học Antony Beevor, cuộc tấn công về phía đông của Wenck hướng tới Berlin được thực hiện đặc biệt nhằm cung cấp cho người dân và quân đồn trú Berlin một tuyến đường thoát hiểm đến các khu vực do lực lượng quân đội Hoa Kỳ chiếm đóng. Vào thời điểm đó, Liên Xô chưa ký Công ước La Hay về quy định tù binh chiến tranh, nên việc đầu hàng quân Liên Xô được cho là sẽ dẫn đến những hậu quả không thể tưởng tượng được. Wenck đã đưa quân đội của mình, tàn quân của Tập đoàn quân số 9, và nhiều người tị nạn dân sự vượt qua sông Elbe và vào lãnh thổ do quân đội Hoa Kỳ kiểm soát. Theo Randall Hansen, các hành động của Wenck, với sự giúp đỡ của may mắn và Tướng William Simpson của Hoa Kỳ, đã thành công sơ tán một số lượng lớn binh lính và dân thường, ước tính lên tới 250.000 người, trong đó có khoảng 25.000 binh sĩ của Tập đoàn quân số 9. Bản thân Wenck là một trong những người cuối cùng vượt sông.
3.3. Đầu hàng và bị bắt làm tù binh
Sau khi Đức thất bại, vào tháng 5 năm 1945, Tập đoàn quân số 12 đã đầu hàng quân đội Hoa Kỳ tại tòa thị chính Stendal. Walther Wenck bị bắt làm tù binh và bị giam giữ cho đến khi được thả vào dịp Giáng sinh năm 1947.
4. Cuộc sống sau chiến tranh
Sau Thế chiến II, Walther Wenck đã chuyển hướng sang lĩnh vực công nghiệp và từ chối lời mời quay trở lại quân đội, thể hiện sự độc lập trong tư duy và tầm nhìn của mình.
4.1. Hoạt động trong giới công nghiệp
Sau khi được trả tự do vào năm 1947, Walther Wenck bắt đầu sự nghiệp thứ hai với vai trò là một nhà công nghiệp. Từ năm 1948, ông làm nhân viên kinh doanh tại một công ty bán máy móc ở Bochum và đến năm 1955, ông trở thành chủ tịch của công ty này. Trong những năm 1950, ông giữ chức giám đốc điều hành của Dr. C. Otto & Comp., một nhà sản xuất lò công nghiệp. Đến những năm 1960, ông tiếp tục làm giám đốc của Tập đoàn Diehl, một nhà sản xuất vũ khí. Ông nghỉ hưu vào năm 1966.
4.2. Đề nghị và từ chối chức Tổng Thanh tra Bundeswehr
Năm 1957, Wenck được mời trở thành Tổng Thanh tra Bundeswehr (Lực lượng Vũ trang Liên bang Đức) khi Tây Đức tái vũ trang. Tuy nhiên, ông đã từ chối nhận chức vụ này sau khi được thông báo rằng các yêu cầu của ông, chẳng hạn như biến chức vụ này thành một vị trí Tổng tư lệnh thực sự chứ không chỉ là một nhà lãnh đạo hành chính, không thể được đáp ứng. Điều này thể hiện lập trường kiên định của ông về vai trò và quyền hạn của một chỉ huy quân sự.
5. Đánh giá và ảnh hưởng
Walther Wenck được đánh giá cao về năng lực quân sự và có ảnh hưởng đáng kể đến văn hóa đại chúng thông qua những câu chuyện về vai trò của ông trong Thế chiến II.
5.1. Đánh giá quân sự
Walther Wenck được các nhà sử học quân sự đánh giá là một chỉ huy tài năng và một người ứng biến xuất sắc. Ông được biết đến với biệt danh "Thiếu tướng trẻ" (The Boy GeneralThiếu tướng trẻEnglish) vì là vị tướng trẻ nhất trong Quân đội Đức trong Thế chiến thứ hai. Tuy nhiên, nhiệm vụ mà ông được giao vào cuối cuộc chiến, đặc biệt là việc giải cứu Berlin vào năm 1945, được coi là bất khả thi. Mặc dù vậy, khả năng lãnh đạo và tinh thần trách nhiệm của ông trong việc cố gắng sơ tán binh lính và dân thường đã được ghi nhận.
5.2. Ảnh hưởng văn hóa
Những nỗ lực và thành tựu của Walther Wenck, đặc biệt là trong giai đoạn cuối của Thế chiến II, đã được tái hiện trong văn hóa đại chúng. Điển hình là ban nhạc Sabaton của Thụy Điển đã đưa câu chuyện của ông vào bài hát "Hearts of Iron", phản ánh sự quan tâm và ghi nhận đối với vai trò lịch sử của ông.
6. Huân chương và phần thưởng
Trong suốt sự nghiệp quân sự của mình, Walther Wenck đã nhận được nhiều huân chương và phần thưởng cao quý, bao gồm:
- Huân chương Chữ thập Sắt (1939) Hạng 2 (13 tháng 9 năm 1939) & Hạng 1 (4 tháng 10 năm 1939)
- Huân chương Chữ thập Đức bằng vàng (26 tháng 1 năm 1942)
- Huân chương Chữ thập Hiệp sĩ của Chữ thập Sắt vào ngày 28 tháng 12 năm 1942 với tư cách là Đại tá và Tham mưu trưởng của Cụm tập đoàn quân Hollidt.
7. Cái chết
Walther Wenck qua đời vào ngày 1 tháng 5 năm 1982 trong một chuyến đi đến Áo, khi chiếc xe của ông đâm vào một cái cây. Ông được an táng tại quê nhà Bad Rothenfelde ở Hạ Sachsen vài ngày sau đó.