Transnistria

3.1. Thời cổ đại và trung đại

Trong thời cổ đại, khu vực Transnistria là nơi sinh sống của các bộ lạc Thracia và Scythia. Vào khoảng năm 600 trước Công nguyên, người Hy Lạp đã thành lập một thuộc địa tên là Tyras gần cửa sông Dniester (nay là Bilhorod-Dnistrovskyi thuộc Ukraina). Vào thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, người Goth đã chinh phục Tyras và Olbia (một thuộc địa Hy Lạp khác) ven Biển Đen. Người Goth định cư ở cả hai bên bờ sông Dniester, sau này hình thành nên hai nhánh là Visigoth (Tây Goth) và Ostrogoth (Đông Goth).

Vào cuối thời cổ đại, Đế quốc Đông La Mã đã xây dựng một pháo đài trên nền Tyras đổ nát và đặt tên là Asprokastron. Sau này, khi Đế quốc Ottoman xâm chiếm, một bộ phận cư dân thành phố này đã chạy trốn lên thượng nguồn sông Dniester, hình thành các khu định cư nhỏ, tiền thân của Tiraspol sau này.

Vào thế kỷ thứ 6, các dân tộc và nền văn hóa khác nhau, bao gồm cả người Slav phía Nam, đã đến Transnistria. Người Slav phía Đông cũng có thể đã sinh sống ở đây nhưng bị các bộ tộc Turk đẩy lên phía bắc. Biên niên sử Chính yếu ghi nhận sự hiện diện của các nhóm dân cư nói tiếng România trong khu vực vào thế kỷ thứ 10.

Khoảng thế kỷ 11, khu vực này từng nằm dưới sự kiểm soát của Kievan Rus'. Vào thế kỷ 14, Cộng hòa Genoa đã thiết lập các điểm giao thương tại đây. Thân vương quốc Moldavia, thành lập vào giữa thế kỷ 14, đã mở rộng lãnh thổ đến sông Dniester vào cuối thế kỷ này, nhưng không kiểm soát được vùng đất phía đông sông (Transnistria).

Vào thế kỷ 15, khu vực này chính thức trở thành một phần của Đại công quốc Litva. Trong khi phần lớn lãnh thổ Moldova ngày nay rơi vào tay Đế quốc Ottoman, phần lớn Transnistria vẫn thuộc Liên bang Ba Lan-Litva cho đến cuộc Phân chia Ba Lan lần thứ hai năm 1793. Tuy nhiên, phần phía nam của Transnistria vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Ottoman.

3.2. Thời Đế quốc Nga

Năm 1792, sau Chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, phần phía nam của Transnistria được Đế quốc Ottoman nhượng lại cho Đế quốc Nga theo Hòa ước Iași. Năm 1793, sau cuộc Phân chia Ba Lan lần thứ hai, phần phía bắc của Transnistria cũng bị sáp nhập vào Nga. Đế quốc Nga gọi vùng đất này là "Tân Moldavia" và tuyên bố đây là một công quốc mới dưới sự bảo hộ của Nga.

Do dân số thưa thớt, chính quyền Nga đã thực hiện chính sách di dân quy mô lớn vào khu vực này. Với vị trí là vùng biên giới phía tây, nhiều người Nga và người Ukraina đã được khuyến khích đến định cư để củng cố quốc phòng. Nông dân Moldova được cấp đất miễn thuế để hỗ trợ quá trình thuộc địa hóa. Các chính sách này đã làm thay đổi đáng kể thành phần dân tộc của khu vực.

Năm 1812, Nga sáp nhập Bessarabia (vùng đất giữa sông Prut và sông Dniester), khiến Transnistria không còn là vùng biên giới trực tiếp nữa. Tuy nhiên, nó vẫn là một khu vực quan trọng về mặt chiến lược và kinh tế đối với Đế quốc Nga. Hệ thống hành chính của Nga được thiết lập, và các thay đổi xã hội diễn ra khi khu vực này được tích hợp sâu hơn vào đế quốc.

Trong Thế chiến thứ nhất, các đại diện của cộng đồng nói tiếng România ở phía tây sông Dniester đã tham gia phong trào dân tộc Bessarabia (1917-1918) và yêu cầu sáp nhập lãnh thổ của họ vào Đại România. Tuy nhiên, România đã không đáp ứng yêu cầu này do đòi hỏi sự can thiệp quân sự quy mô lớn. Năm 1918, khi Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc, Cộng hòa Nhân dân Ukraina đã tuyên bố chủ quyền đối với khu vực tả ngạn sông Dniester.

3.3. Thời Liên Xô

Sau Nội chiến Nga, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina (Ukraina Xô viết) được thành lập vào năm 1922. Lịch sử Transnistria trong thời kỳ Liên Xô được đánh dấu bằng việc thành lập các thực thể hành chính khác nhau, những thay đổi lớn về chính trị và xã hội, đặc biệt là trong và sau Chiến tranh thế giới thứ hai, cũng như các chính sách công nghiệp hóa và Nga hóa.

3.3.1. Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Moldavia

Năm 1924, Grigore Kotovsky, một nhà lãnh đạo quân sự Bessarabia, đã đề xuất thành lập một khu tự trị Moldavia. Sau đó, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Moldavia (MASSR) được thành lập trong lãnh thổ Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina, bao gồm vùng Transnistria ngày nay (khoảng 4.10 K km²) và một khu vực rộng khoảng 4.20 K km² ở phía đông bắc xung quanh thành phố Balta. MASSR không bao gồm Bessarabia, lúc đó là một phần của Vương quốc Romania. Một trong những mục tiêu chính của việc thành lập MASSR là để Liên Xô củng cố yêu sách lãnh thổ đối với Bessarabia, coi Chișinău là "thành phố bị chiếm đóng tạm thời" và là thủ đô trên danh nghĩa của MASSR.

Thủ đô ban đầu của MASSR đặt tại Balta, sau đó chuyển về Tiraspol vào năm 1929. Dân số MASSR vào thời điểm đó bao gồm khoảng 48% người Ukraina, 30% người România/Moldova, 9% người Nga và 8,5% người Do Thái. Các trường học dạy bằng tiếng România (được gọi là tiếng Moldova) đã được mở.

Tuy nhiên, chính sách tự do văn hóa ban đầu nhanh chóng bị thay thế bằng các biện pháp đàn áp. Năm 1927, các cuộc nổi dậy lớn của nông dân và công nhân chống lại chính quyền Liên Xô ở Tiraspol và các thành phố khác đã bị quân đội từ Moskva dập tắt, ước tính có khoảng 4.000 người thiệt mạng. Dưới thời Stalin, các cộng đồng không phải người Ukraina, Nga hay România bị buộc phải Nga hóa. Giáo dục bằng tiếng mẹ đẻ cho các dân tộc thiểu số như người Ba Lan bị bãi bỏ và thay thế bằng tiếng Ukraina hoặc tiếng Nga. Hàng ngàn người România/Moldova ở Transnistria đã trốn sang România trong những năm 1920 và 1930.

3.4. Quá trình ly khai

Vào những năm 1980, các chính sách perestroika (cải tổ) và glasnost (công khai) của Mikhail Gorbachev ở Liên Xô đã cho phép tự do hóa chính trị ở cấp độ khu vực. Điều này dẫn đến sự hình thành các phong trào không chính thức trên khắp đất nước và sự gia tăng của chủ nghĩa dân tộc ở hầu hết các nước cộng hòa thuộc Liên Xô. Tại Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia (MSSR), đã có một sự trỗi dậy mạnh mẽ của chủ nghĩa dân tộc thân România trong cộng đồng người Moldova. Phong trào nổi bật nhất là Mặt trận Nhân dân Moldova (PFM).

Đầu năm 1988, PFM yêu cầu chính quyền Liên Xô tuyên bố tiếng Moldova là ngôn ngữ nhà nước duy nhất, quay trở lại sử dụng bảng chữ cái Latinh và công nhận bản sắc dân tộc chung của người Moldova và người România. Các phe phái cấp tiến hơn của PFM đã thể hiện các quan điểm cực đoan chống lại các dân tộc thiểu số, mang tính dân tộc vị chủng và chủ nghĩa sô vanh, kêu gọi các nhóm dân tộc thiểu số, đặc biệt là người Slav (chủ yếu là người Nga và người Ukraina) và người Gagauz, rời khỏi hoặc bị trục xuất khỏi Moldova.

Ngày 31 tháng 8 năm 1989, Xô viết Tối cao của MSSR đã thông qua luật menjadikan tiếng Moldova là ngôn ngữ chính thức, trong khi tiếng Nga chỉ được giữ lại cho các mục đích thứ yếu. Luật này cũng khôi phục việc sử dụng bảng chữ cái Latinh cho tiếng Moldova và tuyên bố một bản sắc ngôn ngữ chung Moldova-România. Khi các kế hoạch thay đổi văn hóa lớn ở Moldova được công khai, căng thẳng càng gia tăng. Các dân tộc thiểu số cảm thấy bị đe dọa bởi viễn cảnh loại bỏ tiếng Nga làm ngôn ngữ chính thức (vốn đóng vai trò là phương tiện giao tiếp giữa các dân tộc), khả năng thống nhất Moldova với România trong tương lai, cũng như những lời lẽ mang tính dân tộc vị chủng của PFM. Phong trào Yedinstvo (Thống nhất), do cộng đồng người Slav ở Moldova thành lập, đã gây áp lực đòi địa vị bình đẳng cho cả tiếng Nga và tiếng Moldova.

Thành phần dân tộc và ngôn ngữ của Transnistria khác biệt đáng kể so với hầu hết các vùng còn lại của Moldova. Tỷ lệ người Nga và người Ukraina đặc biệt cao, và phần lớn dân số, bao gồm cả một số người Moldova, nói tiếng Nga là tiếng mẹ đẻ.

PFM theo chủ nghĩa dân tộc đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội tự do đầu tiên ở MSSR vào đầu năm 1990, và chương trình nghị sự của họ bắt đầu được thực hiện một cách chậm chạp. Ngày 2 tháng 9 năm 1990, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia Pridnestrovia (PMSSR) được một hội đồng ad hoc, Đại hội Đại biểu Nhân dân Transnistria lần thứ hai, tuyên bố thành lập như một nước cộng hòa thuộc Liên Xô, sau một cuộc trưng cầu dân ý thành công. Bạo lực leo thang khi vào tháng 10 năm 1990, PFM kêu gọi các tình nguyện viên thành lập lực lượng dân quân vũ trang để ngăn chặn một cuộc trưng cầu dân ý về quyền tự trị ở Gagauzia, nơi có tỷ lệ dân tộc thiểu số thậm chí còn cao hơn. Đáp lại, các lực lượng dân quân tình nguyện cũng được thành lập ở Transnistria. Vào tháng 4 năm 1990, các đám đông theo chủ nghĩa dân tộc đã tấn công các nghị sĩ người Nga, trong khi cảnh sát Moldova từ chối can thiệp hoặc lập lại trật tự.

Vì lợi ích duy trì một MSSR thống nhất trong Liên Xô và ngăn chặn tình hình leo thang hơn nữa, Tổng thống Liên Xô lúc đó là Mikhail Gorbachev, trong khi chỉ ra việc Moldova hạn chế các quyền dân sự của các dân tộc thiểu số là nguyên nhân của tranh chấp, đã tuyên bố rằng tuyên bố thành lập PMSSR là không có cơ sở pháp lý và đã hủy bỏ nó bằng một sắc lệnh tổng thống vào ngày 22 tháng 12 năm 1990. Tuy nhiên, không có hành động đáng kể nào được thực hiện chống lại Transnistria và chính quyền mới dần dần thiết lập quyền kiểm soát khu vực.

Sau nỗ lực đảo chính ở Liên Xô năm 1991, PMSSR tuyên bố độc lập khỏi Liên Xô. Vào ngày 5 tháng 11 năm 1991, Transnistria từ bỏ hệ tư tưởng xã hội chủ nghĩa và được đổi tên thành "Cộng hòa Moldova Pridnestrovia".

3.5. Chiến tranh Transnistria

Chiến tranh Transnistria diễn ra sau các cuộc đụng độ vũ trang quy mô hạn chế đã nổ ra giữa những người ly khai Transnistria và Moldova từ tháng 11 năm 1990 tại Dubăsari. Các tình nguyện viên, bao gồm cả người Cossack, đã đến từ Nga để hỗ trợ phe ly khai. Vào giữa tháng 4 năm 1992, theo các thỏa thuận về việc phân chia trang thiết bị quân sự của Liên Xô cũ đã được đàm phán giữa 15 nước cộng hòa cũ trong những tháng trước đó, Moldova đã thành lập Bộ Quốc phòng riêng. Theo sắc lệnh thành lập, hầu hết trang thiết bị quân sự của Quân đoàn Vệ binh 14 của Liên Xô sẽ được Moldova giữ lại.

Bắt đầu từ ngày 2 tháng 3 năm 1992, đã có hành động quân sự phối hợp giữa Moldova và Transnistria. Giao tranh leo thang trong suốt đầu năm 1992. Quân đoàn Vệ binh 14 của Liên Xô cũ đã tham gia vào cuộc xung đột ở giai đoạn cuối, nổ súng chống lại các lực lượng Moldova; khoảng 700 người đã thiệt mạng. Kể từ đó, Moldova không còn thực hiện quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng hiệu quả nào đối với chính quyền Transnistria. Một thỏa thuận ngừng bắn, được ký vào ngày 21 tháng 7 năm 1992, đã được duy trì cho đến ngày nay.

Là một phần của thỏa thuận ngừng bắn, một Ủy ban Kiểm soát Chung ba bên (Moldova, Nga và Transnistria) và một lực lượng gìn giữ hòa bình ba bên trực thuộc ủy ban đã được thành lập để giải quyết các vi phạm ngừng bắn. Thỏa thuận này đã tạo ra một vùng an ninh phi quân sự bao gồm 20 địa phương ở cả hai bên bờ sông. Cuộc chiến đã gây ra những hậu quả nhân đạo nghiêm trọng, với hàng ngàn người phải di dời và nhiều cơ sở hạ tầng bị phá hủy. Lập trường của các bên liên quan rất khác biệt: Moldova coi Transnistria là một phần lãnh thổ không thể tách rời, trong khi Transnistria khẳng định quyền tự quyết và độc lập. Nga đóng vai trò trung gian hòa giải nhưng cũng bị cáo buộc ủng hộ phe ly khai, đặc biệt thông qua sự hiện diện của Quân đoàn 14. Cộng đồng quốc tế, bao gồm Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE), đã tham gia vào các nỗ lực giải quyết xung đột, nhưng cho đến nay vẫn chưa đạt được một giải pháp chính trị lâu dài.

3.6. Thời kỳ hậu chiến

Sau Chiến tranh Transnistria năm 1992, tình hình chính trị tại Transnistria vẫn căng thẳng và chưa được giải quyết. Khu vực này trên thực tế đã trở thành một nhà nước độc lập không được công nhận, duy trì các cơ cấu chính quyền, quân đội và tiền tệ riêng. Các nỗ lực hòa giải của cộng đồng quốc tế, thông qua các định dạng như OSCE và các cuộc đàm phán 5+2 (bao gồm Transnistria, Moldova, Ukraina, Nga, OSCE, cùng với Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu làm quan sát viên), đã được tiến hành nhưng không mang lại kết quả đột phá.

Trong nội bộ, Transnistria đã trải qua nhiều biến động chính trị. Igor Smirnov giữ chức tổng thống từ năm 1991 đến năm 2011, sau đó Yevgeny Shevchuk và Vadim Krasnoselsky lần lượt kế nhiệm. Khu vực này phụ thuộc nhiều vào sự hỗ trợ kinh tế và quân sự từ Nga.

5.1. Cấu trúc chính phủ

Cấu trúc chính phủ của Transnistria bao gồm ba nhánh quyền lực chính: hành pháp, lập pháp và tư pháp.

• Nhánh hành pháp: Đứng đầu là Tổng thống, người được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ 5 năm và có thể phục vụ tối đa hai nhiệm kỳ liên tiếp. Tổng thống hiện tại là Vadim Krasnoselsky. Tổng thống bổ nhiệm Thủ tướng và các thành viên nội các. Nhánh hành pháp chịu trách nhiệm điều hành các hoạt động hàng ngày của nhà nước.
• Nhánh lập pháp: Hội đồng Tối cao là cơ quan lập pháp đơn viện. Hội đồng này có 33 thành viên (trước đây là 43), được bầu theo khu vực bầu cử với nhiệm kỳ 5 năm. Các cuộc bầu cử diễn ra trong một hệ thống đa đảng. Đảng chiếm đa số trong Hội đồng Tối cao hiện nay là phong trào Đổi mới (Obnovlenie), đã đánh bại đảng Cộng hòa liên kết với Igor Smirnov vào năm 2005 và tiếp tục giành thắng lợi trong các cuộc bầu cử năm 2010 và 2015. Chức năng chính của Hội đồng Tối cao là xây dựng và thông qua luật pháp.
• Nhánh tư pháp: Hệ thống tư pháp của Transnistria bao gồm các tòa án các cấp, với Tòa án Tối cao là cơ quan xét xử cao nhất. Tuy nhiên, do tình trạng không được công nhận, các phán quyết của tòa án Transnistria không có giá trị pháp lý bên ngoài lãnh thổ do họ kiểm soát.

Các cuộc bầu cử ở Transnistria không được các tổ chức quốc tế như Liên minh châu Âu cũng như nhiều quốc gia công nhận, và bị coi là nguồn gốc làm gia tăng căng thẳng. Có nhiều tranh cãi về việc liệu các cuộc bầu cử ở Transnistria có tự do và công bằng hay không. Chế độ chính trị được mô tả là "siêu chế độ tổng thống" trước cuộc cải cách hiến pháp năm 2011. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2006, việc đăng ký ứng cử viên đối lập Andrey Safonov đã bị trì hoãn cho đến vài ngày trước cuộc bỏ phiếu, khiến ông có ít thời gian để vận động tranh cử. Một số nguồn tin cho rằng kết quả bầu cử đáng ngờ; ví dụ, vào năm 2001, có báo cáo rằng Igor Smirnov đã giành được 103,6% số phiếu bầu ở một khu vực. Chính phủ PMR cáo buộc "chính phủ Moldova đã phát động một chiến dịch nhằm thuyết phục các nhà quan sát quốc tế không tham dự" cuộc bầu cử ngày 11 tháng 12 năm 2005, nhưng các giám sát viên từ các giám sát viên bầu cử của Cộng đồng các Quốc gia Độc lập do Nga dẫn đầu đã bỏ qua điều đó và tuyên bố cuộc bỏ phiếu là dân chủ.

Đảng đối lập Narodovlastie và phong trào Quyền lực cho Nhân dân đã bị đặt ngoài vòng pháp luật vào đầu năm 2000 và cuối cùng bị giải tán. Năm 2007, việc đăng ký Đảng Dân chủ Xã hội đã được cho phép. Đảng này, do một cựu lãnh đạo ly khai và thành viên chính phủ PMR là Andrey Safonov lãnh đạo, được cho là ủng hộ một liên minh với Moldova. Vào tháng 9 năm 2007, lãnh đạo Đảng Cộng sản Pridnestrovia, Oleg Khorzhan, đã bị kết án tù treo 1 năm rưỡi vì tổ chức các hành động biểu tình trái phép.

Cư dân sẽ có cơ hội bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý của Moldova về việc gia nhập EU, dự kiến vào mùa thu năm 2024. Sẽ không có điểm bỏ phiếu nào trong Transnistria; tuy nhiên, cư dân sẽ được tự do đi đến các khu vực khác của Moldova để bỏ phiếu nếu muốn.

5.2. Địa vị quốc tế

Tất cả các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc đều coi Transnistria là một phần hợp pháp của Cộng hòa Moldova. Chỉ có các nhà nước được công nhận hạn chế hoặc không được công nhận là Nam Ossetia và Abkhazia đã công nhận Transnistria là một thực thể có chủ quyền sau khi Transnistria tuyên bố độc lập khỏi Moldova vào năm 1990 với Tiraspol là thủ đô được tuyên bố.

Từ năm 1929 đến 1940, Tiraspol giữ vai trò là thủ đô của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tự trị Moldavia, một nước cộng hòa tự trị tồn tại từ năm 1924 đến 1940 trong lòng Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina.

Mặc dù không thực hiện quyền kiểm soát trực tiếp đối với lãnh thổ Transnistria, chính phủ Moldova đã thông qua "Luật về các điều khoản cơ bản của quy chế pháp lý đặc biệt của các địa phương ở tả ngạn sông Dniester" vào ngày 22 tháng 7 năm 2005, thành lập một phần của Transnistria (lãnh thổ của Cộng hòa Moldova Pridnestrovia không bao gồm Bender và các lãnh thổ nằm dưới sự kiểm soát của Moldova) thành Các đơn vị hành chính-lãnh thổ ở tả ngạn sông Dniester thuộc Cộng hòa Moldova.

Theo điều tra dân số năm 2004, dân số Transnistria là 555.347 người, trong khi tại cuộc điều tra dân số năm 2015, dân số giảm xuống còn 475.373 người. Năm 2004, 90% dân số Transnistria là công dân Transnistria. Người Transnistria có thể có hai, ba hoặc thậm chí bốn quốc tịch của các quốc gia được quốc tế công nhận, bao gồm:

• Công dân Moldova: khoảng 300.000 người (bao gồm công dân song tịch Moldova và Nga, khoảng 20.000 người) hoặc Moldova và các quốc gia EU (khoảng 80%) của Romania, Bulgaria, hoặc Cộng hòa Séc.
• Công dân Romania: không rõ số lượng.
• Công dân Nga: khoảng 150.000 người (bao gồm khoảng 15.000 công dân song tịch Belarus, Israel, Thổ Nhĩ Kỳ); không bao gồm những người có song tịch Nga và Moldova (khoảng 20.000 người).
• Công dân Ukraina: khoảng 100.000 người. Có khoảng 20.000-30.000 người có song tịch (Moldova và Ukraina, hoặc Nga và Ukraina) hoặc ba quốc tịch (Moldova, Nga và Ukraina). Họ được tính vào số lượng công dân Ukraina.
• Người không quốc tịch: khoảng 20.000-30.000 người.

Mười lăm làng từ 11 xã của huyện Dubăsari, bao gồm Cocieri và Doroțcaia nằm ở bờ đông sông Dniester (trong khu vực Transnistria), đã nằm dưới sự kiểm soát của chính phủ trung ương Moldova sau sự tham gia của người dân địa phương vào phe lực lượng Moldova trong Chiến tranh Transnistria. Những ngôi làng này, cùng với Varnița và Copanca, gần Bender và Tiraspol, đều bị PMR tuyên bố chủ quyền. Một thành phố (Bender) và sáu ngôi làng nằm ở bờ tây (trong khu vực Bessarabia) do PMR kiểm soát, nhưng được Moldova coi là một đô thị riêng biệt (Bender và làng Proteagailovca) hoặc một phần của Huyện Căușeni (năm làng trong ba xã).

Tình hình căng thẳng đã định kỳ nổi lên do các tranh chấp lãnh thổ này, chẳng hạn như vào năm 2005 khi lực lượng Transnistria tiến vào Vasilievca, vào năm 2006 xung quanh Varnița, và vào năm 2007 tại khu vực Dubăsari-Cocieri, khi một cuộc đối đầu giữa lực lượng Moldova và Transnistria xảy ra, mặc dù không có thương vong.

Các cuộc khảo sát vào tháng 6 năm 2010 cho thấy 13% dân số Transnistria mong muốn khu vực này tái hòa nhập vào Moldova với điều kiện tự trị lãnh thổ, trong khi 46% muốn Transnistria trở thành một phần của Liên bang Nga.

5.3. Quan hệ đối ngoại

Transnistria duy trì chính sách đối ngoại tập trung vào việc tìm kiếm sự công nhận quốc tế và củng cố mối quan hệ với các đồng minh chủ chốt. Quan hệ với Nga là quan trọng nhất, với Nga cung cấp hỗ trợ kinh tế, chính trị và quân sự đáng kể. Transnistria coi Nga là người bảo đảm an ninh và đã nhiều lần bày tỏ mong muốn gia nhập Liên bang Nga.

Quan hệ với Moldova vẫn căng thẳng và phức tạp. Moldova không công nhận nền độc lập của Transnistria và coi đây là một phần lãnh thổ của mình. Các cuộc đàm phán định dạng 5+2 (bao gồm Transnistria, Moldova, Ukraina, Nga, OSCE, cùng Hoa Kỳ và EU làm quan sát viên) đã được tiến hành nhằm tìm giải pháp cho cuộc xung đột, nhưng chưa đạt được tiến triển đáng kể. Các vấn đề chính trong tranh chấp bao gồm quy chế chính trị của Transnistria, việc rút quân đội Nga và giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội.

Quan hệ với Ukraina cũng mang tính chất phức tạp. Trước cuộc tấn công của Nga vào Ukraina năm 2022, Ukraina đóng vai trò trung gian hòa giải và là đối tác thương mại quan trọng. Tuy nhiên, sau năm 2022, Ukraina đã đóng cửa biên giới với Transnistria và coi sự hiện diện quân sự của Nga tại đây là một mối đe dọa an ninh. Năm 2024, Cơ quan An ninh Ukraina đã truy nã Bộ trưởng Ngoại giao Transnistria Vitaly Ignatiev vì nghi ngờ hợp tác với Nga và xâm phạm toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina.

Transnistria cũng duy trì quan hệ với các nhà nước không được công nhận khác, chủ yếu thông qua Cộng đồng vì Dân chủ và Quyền của các Dân tộc, bao gồm Abkhazia và Nam Ossetia. Các quốc gia này công nhận lẫn nhau và hợp tác trong một số lĩnh vực.

Trong chính sách đối ngoại, Transnistria thường xuyên phải đối mặt với những lời chỉ trích về tình hình nhân quyền, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tự do báo chí, quyền của các nhóm thiểu số và các trường học sử dụng tiếng România (tiếng Moldova) bằng chữ Latinh. Quan điểm của các bên bị ảnh hưởng, chẳng hạn như những người phải di dời do xung đột hoặc những người bị hạn chế quyền, cần được xem xét một cách cân bằng.

Nina Shtanski giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao Transnistria từ năm 2012 đến 2015; Vitaly Ignatiev kế nhiệm bà.

5.4. Luật pháp

Hệ thống pháp luật của Transnistria được xây dựng dựa trên mô hình pháp luật Xô viết cũ, với những điều chỉnh để phù hợp với tình hình thực tế của một nhà nước không được công nhận. Nguồn luật chính là Hiến pháp, được thông qua vào năm 1995 và sửa đổi nhiều lần.

Các lĩnh vực luật chính bao gồm:

• Luật Hiến pháp: Xác định cấu trúc nhà nước, các cơ quan quyền lực, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Hiến pháp thiết lập Tòa án Tối cao, Tòa án Trọng tài, Tòa án Hiến pháp và hệ thống tư pháp cũng như chính phủ của Cộng hòa Moldova Pridnestrovia. Nó cũng liên quan đến việc thiết lập địa vị của một số quan chức chính phủ, chẳng hạn như Thẩm phán, Đại biểu Hội đồng Tối cao và Văn phòng Công tố viên. Nó cũng thành lập một ủy viên nhân quyền, các chế độ pháp lý đặc biệt, luật quốc tịch. Hạng mục này cũng chứa các sửa đổi đối với trật tự hiến pháp và thủ tục sửa đổi hiến pháp. Có 28 văn bản pháp luật hợp nhất trong lĩnh vực này.
• Luật Dân sự: Điều chỉnh các quan hệ tài sản và phi tài sản, hợp đồng, quyền sở hữu, thừa kế.
• Luật Hình sự: Quy định các loại tội phạm và hình phạt tương ứng.
• Luật Tố tụng: Bao gồm luật tố tụng dân sự và luật tố tụng hình sự, quy định trình tự, thủ tục giải quyết các vụ án tại tòa án. Có 13 văn bản pháp luật trong lĩnh vực này.
• Luật Hành chính: Điều chỉnh hoạt động quản lý nhà nước và xử lý các vi phạm hành chính. Luật hình sự, hải quan và hành chính có 12 văn bản pháp luật.
• Luật Lao động, Đất đai, Gia đình: Điều chỉnh các quan hệ xã hội tương ứng. Luật dân sự, nhà ở và gia đình có 28 văn bản pháp luật.
• Luật Ngân sách, Tài chính, Kinh tế và Thuế: Có 55 văn bản pháp luật.
• Luật Quân sự và Quốc phòng: Có 16 văn bản pháp luật.
• Luật Y tế và Bảo trợ Xã hội: Có 49 văn bản pháp luật.
• Luật Nông nghiệp và Sinh thái: Có 28 văn bản pháp luật.
• Luật Công nghiệp, Thương mại, Tư nhân hóa, Xây dựng, Giao thông, Năng lượng và Truyền thông: Có 42 văn bản pháp luật.
• Luật Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Chính sách Thanh niên, Truyền thông và Thực hiện các Quyền và Tự do Chính trị của Công dân: Có 43 văn bản pháp luật.
• Luật về các Chương trình Chính phủ và Chương trình Mục tiêu của Chính phủ: Có 20 văn bản pháp luật.

Việc áp dụng pháp luật tại Transnistria gặp nhiều hạn chế do tình trạng không được công nhận quốc tế. Các phán quyết của tòa án Transnistria không có giá trị thi hành bên ngoài lãnh thổ do họ kiểm soát. Ngoài ra, có những lo ngại về tính độc lập của hệ thống tư pháp và việc tuân thủ các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế.

6.1. Lực lượng vũ trang Transnistria

Lực lượng vũ trang Transnistria được thành lập vào ngày 6 tháng 9 năm 1991. Lực lượng này bao gồm khoảng 4.500 đến 7.500 binh sĩ tại ngũ (số liệu năm 2007), được tổ chức thành bốn lữ đoàn bộ binh cơ giới đóng tại Tiraspol, Bender, Rîbnița, và Dubăsari. Lực lượng này có khả năng huy động thêm khoảng 15.000 đến 25.000 quân dự bị.

Trang bị chính của quân đội Transnistria bao gồm:

• 18 xe tăng
• 107 xe thiết giáp chở quân
• 73 khẩu pháo dã chiến
• 46 hệ thống phòng không
• 173 đơn vị chống tăng

Không quân của Transnistria khá hạn chế, bao gồm 1 máy bay trực thăng Mi-8T và 1 máy bay trực thăng Mi-24. Trước đây, lực lượng này từng vận hành các máy bay cánh cố định An-26, An-2, và Yak-52, cùng các máy bay trực thăng Mi-2 và các loại Mi-8T, Mi-24 khác.

Chế độ nghĩa vụ quân sự được áp dụng tại Transnistria. Năng lực tác chiến của quân đội Transnistria được coi là hạn chế so với các quân đội quốc gia lớn hơn, nhưng đủ để duy trì quyền kiểm soát lãnh thổ và đối phó với các mối đe dọa tiềm tàng từ Moldova trong trường hợp xung đột tái diễn.

6.2. Sự hiện diện quân sự của Nga

Nga duy trì một sự hiện diện quân sự đáng kể tại Transnistria, được gọi là Nhóm Tác chiến của Lực lượng Nga (OGRF). Lực lượng này là tàn dư của Quân đoàn Vệ binh 14 của Liên Xô cũ, đóng tại khu vực này từ thời Chiến tranh Lạnh.

Bối cảnh đồn trú của quân đội Nga bắt nguồn từ Chiến tranh Transnistria năm 1992. Sau khi cuộc chiến kết thúc bằng một thỏa thuận ngừng bắn, Nga đã triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình tại đây. Cơ sở pháp lý cho sự hiện diện này dựa trên thỏa thuận ngừng bắn năm 1992 giữa Moldova và Transnistria, có sự tham gia của Nga. Ban đầu, lực lượng này có vai trò gìn giữ hòa bình, nhưng theo thời gian, vai trò của họ đã thay đổi và trở thành một yếu tố gây tranh cãi.

Quy mô của OGRF hiện nay vào khoảng 1.500 binh sĩ, được chia thành hai tiểu đoàn. Mặc dù Nga cam kết rút quân và vũ khí theo Hiệp ước về các lực lượng vũ trang thông thường ở châu Âu (CFE) và các thỏa thuận tại Hội nghị thượng đỉnh OSCE ở Istanbul năm 1999, việc rút quân vẫn chưa hoàn thành. Nga cho rằng lực lượng còn lại là lực lượng gìn giữ hòa bình được ủy quyền và sẽ ở lại cho đến khi xung đột được giải quyết hoàn toàn. Tuy nhiên, Moldova và cộng đồng quốc tế coi sự hiện diện quân sự này là vi phạm chủ quyền của Moldova và là một yếu tố gây bất ổn khu vực. Năm 2022, Hội đồng Nghị viện của Hội đồng Châu Âu đã thông qua nghị quyết xác định lãnh thổ Transnistria là bị chiếm đóng quân sự bởi Nga.

Sự hiện diện quân sự của Nga tại Transnistria là một vấn đề nhạy cảm trong quan hệ Nga-Moldova và Nga-Phương Tây. Nó cũng làm dấy lên lo ngại về khả năng Nga sử dụng Transnistria làm bàn đạp cho các hoạt động quân sự trong khu vực, đặc biệt sau cuộc tấn công của Nga vào Ukraina năm 2022.

6.3. Kiểm soát vũ khí và giải trừ quân bị

Một trong những vấn đề an ninh lớn nhất liên quan đến Transnistria là kho vũ khí khổng lồ từ thời Liên Xô được cất giữ tại làng Cobasna. Đây được coi là một trong những kho đạn dược lớn nhất ở Đông Âu, chứa khoảng 20.000 tấn vũ khí và đạn dược. Số vũ khí này thuộc về Quân đoàn Vệ binh 14 của Liên Xô cũ.

Sau khi Liên Xô tan rã, đã có những lo ngại rằng chính quyền Transnistria có thể bán số vũ khí này ra thị trường quốc tế, và áp lực mạnh mẽ đã được đặt lên Nga để di dời chúng. Trong những năm 2000-2003, Nga đã rút một phần vũ khí và đạn dược, với sự giám sát của OSCE. Cụ thể:

• Năm 2000-2001, Nga đã rút 125 đơn vị thiết bị hạn chế theo Hiệp ước (TLE) và 60 toa xe lửa chứa đạn dược.
• Năm 2002, Nga rút ba đoàn tàu (118 toa xe lửa) thiết bị quân sự và hai đoàn tàu (43 toa) đạn dược.
• Năm 2003, 11 đoàn tàu chở thiết bị quân sự và 31 đoàn tàu chở đạn dược đã được rút. Theo Phái bộ OSCE tại Moldova, trong tổng số 42.000 tấn đạn dược được cất giữ tại Transnistria, 1.153 tấn (3%) đã được vận chuyển về Nga vào năm 2001, 2.405 tấn (6%) vào năm 2002 và 16.573 tấn (39%) vào năm 2003.

Tuy nhiên, không có hoạt động rút quân nào diễn ra kể từ tháng 3 năm 2004, và một lượng lớn đạn dược (khoảng 20.000 tấn) cùng một số thiết bị quân sự còn lại vẫn chưa được di dời.

Đã có những cáo buộc về việc Transnistria tham gia vào hoạt động buôn bán vũ khí bất hợp pháp, nhưng các quan chức OSCE và Liên minh châu Âu vào năm 2005 cho biết không có bằng chứng nào cho thấy Transnistria "đã từng buôn bán vũ khí hoặc vật liệu hạt nhân" và phần lớn sự báo động là do nỗ lực của chính phủ Moldova nhằm gây áp lực lên Transnistria. Một báo cáo của Liên Hợp Quốc năm 2007 cũng cho rằng bằng chứng về việc sản xuất và buôn bán vũ khí bất hợp pháp vào và từ Transnistria trong quá khứ đã bị phóng đại, mặc dù việc buôn bán vũ khí hạng nhẹ có khả năng đã xảy ra trước năm 2001.

Cộng đồng quốc tế, đặc biệt là OSCE, đã nhiều lần yêu cầu kiểm soát vũ khí và giải trừ quân bị tại Transnistria, cũng như việc Nga hoàn thành cam kết rút toàn bộ vũ khí và đạn dược. Chính quyền Transnistria đã cho phép các cuộc thanh tra vũ khí gần đây do OSCE tiến hành. Trách nhiệm chính trong việc di dời số vũ khí còn lại thuộc về Nga.

8.1. Lịch sử kinh tế và kinh tế vĩ mô

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Transnistria được công nghiệp hóa mạnh mẽ, đến mức vào năm 1990, khu vực này chịu trách nhiệm cho 40% GDP của Moldova và 90% sản lượng điện, mặc dù chỉ chiếm 17% dân số Moldova. Sau khi Liên Xô tan rã, Transnistria muốn quay trở lại một "nền kinh tế kế hoạch hóa kiểu Brezhnev". Tuy nhiên, vài năm sau, khu vực này quyết định hướng tới một nền kinh tế thị trường.

Theo chính phủ Transnistria, GDP năm 2007 là 6.789 triệu rúp (khoảng 799.00 M USD) và GDP bình quân đầu người khoảng 1.50 K USD. GDP tăng 11,1% và tỷ lệ lạm phát là 19,3% với GDP bình quân đầu người là 2.14 K USD, cao hơn GDP bình quân đầu người của Moldova cùng thời điểm là 2.04 K USD. Ngân sách chính phủ Transnistria năm 2007 là 246.00 M USD, với thâm hụt ước tính khoảng 100.00 M USD mà chính phủ dự định trang trải bằng thu nhập từ tư nhân hóa. Ngân sách năm 2008 là 331.00 M USD, với thâm hụt ước tính khoảng 80.00 M USD. Năm 2021, GDP danh nghĩa là 1.20 B USD, với GDP danh nghĩa bình quân đầu người là 2.58 K USD.

Năm 2004, Transnistria có khoản nợ 1.20 B USD (hai phần ba là với Nga), bình quân đầu người cao hơn khoảng sáu lần so với Moldova (không tính Transnistria). Vào tháng 3 năm 2007, khoản nợ với Gazprom để mua khí đốt tự nhiên đã tăng lên 1.30 B USD. Ngày 22 tháng 3 năm 2007, Gazprom đã bán khoản nợ khí đốt của Transnistria cho doanh nhân Nga Alisher Usmanov, người kiểm soát Nhà máy thép Moldova, doanh nghiệp lớn nhất ở Transnistria. Tổng thống Transnistria Igor Smirnov tuyên bố rằng Transnistria sẽ không trả nợ khí đốt vì "Transnistria không có khoản nợ pháp lý nào với Gazprom". Vào tháng 11 năm 2007, tổng nợ của khu vực công Transnistria lên tới 1.64 B USD.

Trong nửa đầu năm 2023, tình hình kinh tế xấu đi với nhập khẩu tăng 12% lên 1.32 B USD và xuất khẩu giảm 10% xuống chỉ còn 346.00 M USD, thâm hụt thương mại là 970.00 M USD, gần bằng GDP của Transnistria trong cả năm 2021, được tài trợ bằng việc không thanh toán tiền cung cấp khí đốt tự nhiên từ Nga.

Vào ngày 1 tháng 1 năm 2025, thỏa thuận mà theo đó khí đốt Nga được cung cấp qua Ukraina đã hết hạn, làm ngừng dòng chảy khí đốt của Nga đến Transnistria và gây ra một cuộc khủng hoảng năng lượng nghiêm trọng. Vào ngày 30 tháng 12 năm 2024, Tirasteploenegro, công ty cung cấp nhiệt điện của Transnistria, đã ban hành một loạt hướng dẫn - dự đoán việc hết hạn thỏa thuận của Gazprom với Ukraina, yêu cầu chỉ xả nước trong đường ống và bình acquy trong trường hợp khẩn cấp, đóng tất cả các vòi nước đang chảy (nếu nguồn cung cấp nước biến mất) để tránh ngập lụt khi có nước trở lại, "mặc ấm", tránh hỏa hoạn trong mùa đông và mùa thu, không sử dụng bếp ga hoặc bếp điện để sưởi ấm phòng vì có thể dẫn đến thảm kịch, và thay vào đó chỉ sử dụng máy sưởi điện do nhà máy sản xuất; không phải loại tự chế. Cuộc khủng hoảng khí đốt nghiêm trọng đã khiến chỉ có cơ sở hạ tầng quan trọng được phép sưởi ấm, còn các hộ gia đình bị cắt để tiết kiệm khí đốt. Nhà máy điện Cuciurgan, nhà máy chính của cả Transnistria và Moldova, hiện cũng đang được cung cấp nhiên liệu bằng than đá, tuy nhiên nguồn cung chỉ đủ cho 50 ngày.

8.2. Ngoại thương

Năm 2020, Hải quan Transnistria báo cáo xuất khẩu đạt 633.10 M USD và nhập khẩu đạt 1.05 B USD. Vào đầu những năm 2000, hơn 50% kim ngạch xuất khẩu hướng đến CIS, chủ yếu là Nga, nhưng cũng có Belarus, Ukraina và Moldova (mà chính quyền Transnistria coi là nước ngoài). Các thị trường ngoài CIS chính cho hàng hóa Transnistria là Ý, Ai Cập, Hy Lạp, Romania và Đức. CIS chiếm hơn 60% kim ngạch nhập khẩu, trong khi tỷ trọng của EU là khoảng 23%. Các mặt hàng nhập khẩu chính là kim loại thường, thực phẩm và điện.

Sau khi Moldova ký Thỏa thuận Liên kết với EU vào năm 2014, Transnistria - được tuyên bố là một phần của Moldova - đã được hưởng lợi từ việc xuất khẩu miễn thuế sang EU. Kết quả là, vào năm 2015, 27% trong số 189.00 M USD kim ngạch xuất khẩu của Transnistria đã hướng đến EU, trong khi xuất khẩu sang Nga giảm xuống còn 7,7%. Sự chuyển dịch sang thị trường EU này tiếp tục tăng trưởng vào năm 2016.

Từ tháng 3 năm 2022, với việc biên giới Ukraina bị đóng cửa đối với Transnistria, tất cả hàng hóa thương mại đến và đi từ Transnistria đều phải đi qua Moldova. Transnistria hiện phải tuân thủ các tiêu chuẩn của Moldova và EU khi xuất khẩu sản phẩm. Transnistria báo cáo về thương mại trong nửa đầu năm 2023: 48% xuất khẩu là sang phần còn lại của Moldova, hơn 33% sang EU và 9% sang Nga. 68% nhập khẩu đến từ Nga, 14% từ EU và 7% từ Moldova.

Năm 2024, do kết quả của thỏa thuận thương mại tự do giữa Moldova và Liên minh châu Âu, mà Transnistria cũng được hưởng lợi, Moldova đã quyết định rằng hàng hóa nhập khẩu/xuất khẩu đến/từ Transnistria sẽ được đối xử tương tự như hàng hóa nhập khẩu/xuất khẩu đến/từ Moldova. Theo đó, các nhà nhập khẩu Transnistria muốn nhập khẩu từ/qua Moldova phải đăng ký và có thể, tùy thuộc vào loại hàng hóa, phải chịu thuế đối với hàng hóa nhập khẩu, nộp cho Moldova.

8.3. Các ngành công nghiệp chủ chốt

Ngành công nghiệp hàng đầu là thép, nhờ có Nhà máy thép Moldova (MMZ, một phần của tập đoàn Metalloinvest của Nga) ở Rîbnița, chiếm khoảng 60% doanh thu ngân sách của Transnistria.

Công ty lớn nhất trong ngành dệt may là Tirotex, tự nhận là công ty dệt may lớn thứ hai ở châu Âu.

Ngành năng lượng bị chi phối bởi các công ty Nga. Công ty điện lực lớn nhất Moldavskaya GRES (nhà máy điện Cuciurgan) ở Dnestrovsc thuộc sở hữu của Inter RAO UES, và công ty truyền tải và phân phối khí đốt Tiraspoltransgaz có lẽ do Gazprom kiểm soát, mặc dù Gazprom chưa chính thức xác nhận quyền sở hữu.

Ngành ngân hàng của Transnistria bao gồm 8 ngân hàng thương mại, bao gồm Gazprombank.

Nhà sản xuất rượu lâu đời nhất là KVINT, đặt tại Tiraspol, sản xuất và xuất khẩu brandy, rượu vang và vodka.

9.1. Dân cư

Theo điều tra dân số năm 2015 do chính quyền Transnistria tổ chức, tổng dân số của khu vực là 475.373 người, giảm 14,5% so với con số ghi nhận trong cuộc điều tra dân số năm 2004. Tỷ lệ đô thị hóa là 69,9%.
Về thành phần dân tộc, dân số Transnistria được phân bổ như sau:

• Người Nga: 29,1%
• Người Moldova: 28,6% (có tranh cãi về việc người Moldova có phải là người Romania hay một nhóm dân tộc riêng biệt)
• Người Ukraina: 22,9%
• Người Bulgaria: 2,4%
• Người Gagauz: 1,1%
• Người Belarus: 0,5%
• Người Transnistria: 0,2% (lần đầu tiên người dân có tùy chọn tự nhận mình là "người Transnistria")
• Các dân tộc khác: 1,4%
• Khoảng 14% dân số không khai báo quốc tịch.

Theo một nguồn khác, các nhóm dân tộc lớn nhất vào năm 2015 là 161.300 người Nga (34%), 156.600 người Moldova (33%), và 126.700 người Ukraina (26,7%). Người Bulgaria chiếm 13.300 (2,8%), người Gagauz 5.700 (1,2%) và người Belarus 2.800 (0,6%). Người Đức chiếm 1.400 (0,3%) và người Ba Lan 1.000 (0,2%). Tất cả các nhóm dân tộc khác cộng lại chiếm 5.700 người (1,2%).

Ba ngôn ngữ chính thức được sử dụng là tiếng Nga (ngôn ngữ giao tiếp phổ biến nhất và chiếm ưu thế trong hành chính, giáo dục), tiếng Moldova (được viết bằng chữ Kirin) và tiếng Ukraina. Hầu hết người dân Transnistria có thể nói và hiểu tiếng Nga.

9.2. Tôn giáo

Tôn giáo chính ở Transnistria là Kitô giáo Chính thống Đông phương. Theo thống kê chính thức của PMR, 91% dân số theo Chính thống giáo Đông phương, trong khi 4% theo Công giáo Rôma. Những người Công giáo Rôma chủ yếu tập trung ở phía bắc Transnistria, nơi có một cộng đồng thiểu số người Ba Lan đáng chú ý.

Chính quyền Transnistria đã hỗ trợ việc phục hồi và xây dựng các nhà thờ Chính thống giáo mới. Chính quyền khẳng định rằng nước cộng hòa có tự do tôn giáo và cho biết 114 tín ngưỡng và giáo đoàn đã được đăng ký chính thức. Tuy nhiên, vào năm 2005, một số nhóm tôn giáo, đặc biệt là Nhân Chứng Giê-hô-va, đã gặp phải những rào cản trong việc đăng ký. Năm 2007, Mạng lưới Truyền hình Cơ đốc giáo có trụ sở tại Hoa Kỳ đã lên án việc đàn áp người Tin Lành ở Transnistria.

Giáo hội Chính thống giáo tại Transnistria thuộc quyền tài phán của Giáo hội Chính thống giáo Moldova, trực thuộc Tòa Thượng phụ Moskva. Giám mục Tiraspol và Dubăsari là người đứng đầu giáo phận tại đây. Mức độ tự do tôn giáo thực tế và chính sách tôn giáo của chính phủ vẫn là một vấn đề được các tổ chức nhân quyền quốc tế quan tâm.

9.3. Giáo dục

Hệ thống giáo dục ở Transnistria chủ yếu tuân theo tiêu chuẩn giáo dục của Nga và sử dụng chương trình giảng dạy của Nga. Ngôn ngữ giảng dạy chính là tiếng Nga, mặc dù cũng có các trường dạy bằng tiếng Moldova (sử dụng chữ Kirin) và tiếng Ukraina.

Hệ thống giáo dục bao gồm các cấp học từ mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông và giáo dục đại học. Có một số cơ sở giáo dục đại học chính, nổi bật nhất là Đại học Quốc gia Transnistria Taras Shevchenko ở Tiraspol. Các trường dạy nghề và cao đẳng kỹ thuật cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo lực lượng lao động.

Một vấn đề gây tranh cãi kéo dài là tình trạng của các trường học sử dụng tiếng România (được chính quyền Transnistria gọi là tiếng Moldova) bằng bảng chữ cái Latinh. Chỉ có một số ít trường như vậy được phép hoạt động và chúng thường xuyên phải đối mặt với áp lực từ chính quyền. (Xem thêm mục Vấn đề trường học tiếng Romania).

Bằng cấp do các cơ sở giáo dục Transnistria cấp thường không được công nhận rộng rãi ở các quốc gia khác, điều này gây khó khăn cho sinh viên tốt nghiệp muốn tìm việc làm hoặc học lên cao ở Moldova hoặc các nước phương Tây. Nga thường là điểm đến mặc định cho sinh viên và sinh viên tốt nghiệp.

9.4. Nhân quyền

Tình hình nhân quyền tại Transnistria đã bị nhiều chính phủ và tổ chức quốc tế chỉ trích. Báo cáo Freedom in the World năm 2007 của tổ chức Freedom House có trụ sở tại Hoa Kỳ đã mô tả đây là một lãnh thổ "không tự do", với tình hình tồi tệ như nhau về cả quyền chính trị và tự do dân sự.

Theo một báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ năm 2006:
{{blockquote|Quyền của công dân trong việc thay đổi chính phủ của họ bị hạn chế... Chính quyền được cho là tiếp tục sử dụng tra tấn và bắt giữ, giam giữ tùy tiện... Ở Transnistria, chính quyền hạn chế tự do ngôn luận và báo chí... Chính quyền thường không cho phép tụ tập tự do... Tại khu vực ly khai Transnistria, chính quyền tiếp tục từ chối đăng ký và sách nhiễu một số nhóm tôn giáo thiểu số... Khu vực ly khai vẫn là một nguồn cung cấp và trung chuyển quan trọng cho nạn buôn người...}}

Các vấn đề nhân quyền nổi cộm bao gồm:

• Tự do báo chí và ngôn luận: Các phương tiện truyền thông độc lập gặp nhiều khó khăn, và có những cáo buộc về việc chính quyền kiểm soát chặt chẽ thông tin.
• Tự do hội họp và lập hội: Việc tổ chức các cuộc biểu tình ôn hòa và thành lập các tổ chức xã hội dân sự độc lập bị hạn chế.
• Quyền của các nhóm thiểu số: Đặc biệt là vấn đề liên quan đến việc sử dụng tiếng România (Moldova) bằng chữ Latinh trong giáo dục (xem Vấn đề trường học tiếng Romania).
• Sự phát triển dân chủ: Quá trình bầu cử và hoạt động của các đảng phái chính trị đối lập thường xuyên bị đặt dấu hỏi về tính minh bạch và công bằng.
• Điều kiện giam giữ và đối xử với tù nhân: Có những báo cáo về điều kiện giam giữ tồi tệ và các trường hợp tra tấn hoặc đối xử vô nhân đạo.

Chính quyền Transnistria thường bác bỏ những lời chỉ trích này và cho rằng họ tôn trọng các quyền cơ bản của công dân. Tuy nhiên, sự thiếu minh bạch và hạn chế tiếp cận của các tổ chức giám sát nhân quyền quốc tế khiến việc đánh giá khách quan trở nên khó khăn.

9.4.2. Truyền thông

Tình hình truyền thông tại Transnistria được đặc trưng bởi sự kiểm soát chặt chẽ của chính quyền và các thực thể liên kết với chính quyền. Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE) đã mô tả môi trường truyền thông ở Transnistria là hạn chế và cho rằng chính quyền tiếp tục một chiến dịch lâu dài nhằm bịt miệng các tiếng nói và nhóm đối lập độc lập.

Các phương tiện truyền thông chính bao gồm:

• Truyền hình và phát thanh: Hầu hết các đài truyền hình và phát thanh đều do chính quyền Transnistria kiểm soát hoặc thuộc sở hữu của Sheriff, một tập đoàn kinh tế lớn có ảnh hưởng chính trị đáng kể và chiếm đa số trong cơ quan lập pháp khu vực. Các đài này thường phản ánh quan điểm của chính quyền. Ví dụ bao gồm đài truyền hình TSV và đài phát thanh INTER-FM.
• Báo chí: Hai tờ báo lớn của khu vực đều do chính quyền kiểm soát. Có một tờ báo hàng tuần độc lập ở Bender và một tờ khác ở thành phố Rîbnița phía bắc. Tuy nhiên, các tờ báo độc lập thường bị sách nhiễu vì đưa tin chỉ trích chế độ Transnistria.
• Internet: Internet ngày càng trở nên phổ biến, nhưng không gian mạng cũng không hoàn toàn tự do khỏi sự giám sát hoặc áp lực của chính quyền.

Theo một báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ năm 2006, "Chính quyền ly khai đã sách nhiễu các tờ báo độc lập vì đưa tin chỉ trích chế độ Transnistria... Hầu hết các đài truyền hình, đài phát thanh và ấn phẩm in đều do chính quyền Transnistria kiểm soát, họ phần lớn chỉ đạo các chính sách biên tập và hoạt động tài chính của các cơ quan này... Vào tháng 7 năm 2005, Hội đồng Tối cao Transnistria đã sửa đổi luật bầu cử để cấm các phương tiện truyền thông do chính quyền Transnistria kiểm soát công bố kết quả các cuộc thăm dò dư luận và dự báo liên quan đến bầu cử."

Mức độ tự do báo chí thấp và sự thiếu vắng các cơ quan truyền thông độc lập mạnh mẽ là một rào cản đối với sự phát triển dân chủ và việc tiếp cận thông tin đa chiều của người dân Transnistria.

9.5. Ngày lễ công cộng

Transnistria có một số ngày lễ quốc gia chính thức được công nhận. Những ngày lễ này phản ánh lịch sử, văn hóa và các giá trị được đề cao tại khu vực ly khai này. Một số ngày lễ chính bao gồm:

• 1-2 tháng 1:** Năm mới (Новый Год_{Novy God}^Russian) - được nghỉ hai ngày kể từ năm 2006.
• 7 tháng 1:** Lễ Giáng Sinh của Chính thống giáo (Рождество Христово_{Rozhdestvo Khristovo}^Russian).
• 23 tháng 2:** Ngày Bảo vệ Tổ quốc (День защитника отечества_{Den' zashchitnika Otechestva}^Russian).
• 8 tháng 3:** Ngày Quốc tế Phụ nữ (Международный женский день_{Mezhdunarodnyy zhenskiy den'}^Russian).
• 1-2 tháng 5:** Ngày Quốc tế Lao động (День солидарности трудящихся_{Den' solidarnosti trudyashchikhsya}^Russian).
• 9 tháng 5:** Ngày Chiến thắng (День Победы_{Den' Pobedy}^Russian) - kỷ niệm chiến thắng của Liên Xô trước Đức Quốc xã trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
• 2 tháng 9:** Ngày Cộng hòa (День Республики_{Den' Respubliki}^Russian) - kỷ niệm ngày tuyên bố thành lập Cộng hòa Moldova Pridnestrovia (1990). Đây là ngày lễ quan trọng nhất.
• 7 tháng 11:** Ngày Cách mạng Xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Vĩ đại (День Великой Октябрьской социалистической революции_{Den' Velikoy Oktyabr'skoy sotsialisticheskoy revolyutsii}^Russian) - vẫn được kỷ niệm tại Transnistria.
• 24 tháng 12:** Ngày Hiến pháp (День конституции_{Den' konstitutsii}^Russian) - kể từ năm 1996.
• 25 tháng 12:** Lễ Giáng Sinh (Рождество Христово по григорианскому календарю_{Rozhdestvo Khristovo po grigorianskomu kalendaryu}^Russian) - theo lịch Gregory.

Những ngày lễ này thường được tổ chức với các sự kiện công cộng, diễu hành, và các hoạt động văn hóa khác nhau, phản ánh sự pha trộn giữa di sản Liên Xô và bản sắc riêng mà Transnistria cố gắng xây dựng.