Tiêu Hồng

1.1. Xuất thân và bối cảnh gia đình

Tiêu Hồng sinh ngày 1 tháng 6 năm 1911 (tức ngày mùng 6 tháng 5 âm lịch, năm Tuyên Thống thứ 3 của nhà Thanh) tại huyện Hô Lan, tỉnh Hắc Long Giang, cách thành phố Cáp Nhĩ Tân khoảng 30 km về phía đông bắc. Bà là con đầu lòng trong một gia đình địa chủ giàu có.
Cha của Tiêu Hồng, Trương Đình Cử, được miêu tả là một người hết sức độc đoán, cay nghiệt, bủn xỉn, keo kiệt, hách dịch và ương ngạnh. Trong tác phẩm tự truyện "Hô Lan Hà Truyện", Tiêu Hồng đã viết rằng cha bà "bị lòng tham che mất tình người. Trong cách đối xử với kẻ ăn người ở, với chúng tôi con cái và ngay cả với ông nội chúng tôi, ông vừa độc ác vừa xa cách". Tiêu Hồng thường xuyên bị cha đánh đập, khiến bà luôn sợ hãi mỗi khi đi qua trước mặt ông. Sau khi mẹ ruột của bà sinh một người con trai, cha bà đã dồn hết tình thương vào người con đích tử này và bỏ rơi Tiêu Hồng. Mối quan hệ cha con đầy cay đắng này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong cuộc đời và tác phẩm của Tiêu Hồng, đồng thời là nguyên nhân khiến bà chống đối thái độ trọng nam khinh nữ và các quy tắc hôn nhân do cha mẹ áp đặt của xã hội cổ truyền Trung Hoa.
Mẹ ruột của Tiêu Hồng, Khương Ngọc Lan, qua đời khi bà mới 9 tuổi. Tiêu Hồng kể rằng bà rất sợ mẹ, thường bị mẹ đánh chửi và thậm chí bị ném đá. Mẹ bà được miêu tả là người "mặt mày dữ tợn, nói năng thô tục". Sau khi mẹ mất, cha Tiêu Hồng tái hôn với Lương Á Lan, và người mẹ kế này cũng hành hạ Tiêu Hồng đủ điều.
Bà nội của Tiêu Hồng, Trương Duy Nhạc, cũng không đối xử tử tế với bà. Trước khi bà nội mất năm Tiêu Hồng 6 tuổi, bà thường "lấy kim đâm ngón tay" của Tiêu Hồng. Ngay cả ông nội của Tiêu Hồng cũng bị bà nội quát mắng, cho là người vô dụng.
Ông nội là người duy nhất trong gia đình thương yêu Tiêu Hồng. Trong "Hô Lan Hà Truyện" và nhiều tản văn khác, Tiêu Hồng viết về ông nội với tất cả tấm lòng thương yêu nồng nàn và kính mến vô cùng. Ông không chỉ dành tình thương cho đứa cháu gái độc nhất này mà còn nuôi dưỡng trong lòng Tiêu Hồng tình nhân loại, lòng yêu mến thiên nhiên, quý trọng chân, thiện và mỹ. Ông cũng là người duy nhất trong gia đình chống đối những bất công xã hội mà Tiêu Hồng thấy khó hiểu và kinh sợ. Ông nội cũng là người đã dạy Tiêu Hồng học. Tình ông cháu này đã ảnh hưởng rất nhiều suốt đời Tiêu Hồng và những kỷ niệm về ông đã đem lại đôi chút vui vẻ cho bà trong những năm cuối cùng cuộc đời. Dù ông mất lúc Tiêu Hồng mới 19 tuổi, bà không bao giờ quên ông và những ngày được sống bên ông.

1.2. Thời thơ ấu và giáo dục

Tuổi thơ của Tiêu Hồng đầy bất hạnh do bị bạc đãi và hành hạ trong gia đình. Năm 1920, bà theo học lớp 1 sơ tiểu tại trường Ất Chủng Nông nghiệp Tiểu học (nay là trường Tiểu học Tiêu Hồng) ở thành Nam trấn Hô Lan. Năm năm sau, bà chuyển sang học tại Khuyến Học tiểu học hiệu (sau đổi tên là Huyện Lập Đệ Nhất Nữ Tử Sơ Cao Lưỡng Cấp Tiểu học Hiệu) cũng ở cửa nam huyện và tốt nghiệp cao tiểu năm 1926.
Năm 1927, Tiêu Hồng thi vào trường Khu Lập Đệ Nhất Nữ Tử Trung học Hiệu (thường gọi tắt là Đệ Nhất Nữ Trung, nay là trường Trung học số 7 Cáp Nhĩ Tân) ở Đặc Biệt Khu, đông Cáp Nhĩ Tân. Mặc dù là một trường trung học bảo thủ dành cho con gái các danh gia vọng tộc, Đệ Nhất Nữ Trung lại là nơi Tiêu Hồng tiếp xúc với những tư tưởng tiến bộ của Phong trào Ngũ Tứ (bắt đầu từ ngày 4 tháng 5 năm 1919) và các tác phẩm văn học Trung Quốc cũng như nước ngoài. Bà bị hấp dẫn bởi các cuộc biểu tình của sinh viên học sinh chống lại việc quân đội Nhật Bản chiếm đóng Mãn Châu (Đông Tam Tỉnh).
Ban đầu, Tiêu Hồng dành hết thời gian và tâm trí cho hội họa, môn học yêu thích của bà cùng với lịch sử. Bà từng có hai tác phẩm góp phần vào một cuộc triển lãm tại địa phương, nhưng đáng tiếc không còn bức họa nào của bà lưu lại đến nay. Bước sang năm thứ hai, Tiêu Hồng chuyên tâm vào văn học nhờ sự giới thiệu của giáo sư lịch sử về các tác phẩm của dòng văn học mới. Bà bắt đầu đọc phụ trương văn học của tờ *Quốc tế Hiệp Báo* (một tờ báo lớn của Cáp Nhĩ Tân) và dần yêu thích "tân văn học".
Tiêu Hồng say mê đọc các tác phẩm của các nhà văn hiện đại Trung Quốc như Lỗ Tấn, Từ Chí Ma, Mao Thuẫn, Băng Tâm, cũng như các bản dịch tiếng Hoa của các tác phẩm của nhà văn Mỹ Upton Sinclair và các nhà văn Nga. Chính nhờ những tác phẩm này, Tiêu Hồng phát triển niềm yêu thích văn chương hướng về xã hội. Từ một cô gái ít nói, cô đơn, trầm tư mặc tưởng, bà biến thành một thiếu nữ hăng hái hoạt động cho tự do, dân chủ, và sau này trở thành một trong những nhà văn yêu nước chống Nhật Bản xâm lược.

1.3. Đời sống cá nhân và các mối quan hệ

Cuộc đời Tiêu Hồng là một chuỗi những mối quan hệ phức tạp, thường xuyên bị ảnh hưởng bởi sự bỏ rơi và sự tàn nhẫn, một phần do những trải nghiệm từ thời thơ ấu với người cha độc đoán.

2.1. Khởi đầu sự nghiệp văn học

Khi còn sống ở nhà Bùi Hương Viên tại Cáp Nhĩ Tân, Tiêu Hồng bắt đầu sự nghiệp viết văn. Các bài của bà, với bút hiệu Thiểu Ngâm, được gửi đăng trên các báo địa phương như *Quốc tế Hiệp Báo* và *Đại Đồng Báo*. Bà bắt đầu nổi tiếng ngay sau khi xuất bản tập truyện ngắn và tản văn "Bạt Thiệp" vào tháng 10 năm 1933, viết chung với Tiêu Quân. Tập sách này gồm 5 truyện ngắn của Tiêu Hồng (ký tên Thiểu Ngâm) và 6 truyện của Tiêu Quân (ký tên Tam Lang).
Tuy nhiên, "Bạt Thiệp" không mang lại lợi ích tài chính cho hai người, vì sách vừa mới được phát hành đã bị nhà cầm quyền Nhật Bản cấm phổ biến do nội dung chống Nhật, khiến họ phải đốt gần hết những cuốn đã in. Lúc này, tình hình chính trị ở Liêu Ninh ngày càng khẩn trương và khó sống. Mặc dù Tiêu Hồng bắt đầu có một địa vị tương đối ổn định trong giới văn học, bà và Tiêu Quân lúc nào cũng túng quẫn, luôn luôn bị đói rét. Các tác phẩm của Tiêu Hồng được trả giá 10 xu cho 100 chữ. Cuộc sống bấp bênh với Tiêu Quân và sức khỏe kém khiến Tiêu Hồng buồn nhiều hơn vui và dần đi đến chỗ tuyệt vọng. Cuộc sống này đã được bà kể lại trong truyện "Thương Thị Nhai".

2.2. Tác phẩm chính

Tiêu Hồng là tác giả của nhiều tiểu thuyết, tản văn và thơ. Các tác phẩm tiêu biểu của bà bao gồm:

• Qier (棄兒, Đứa con bị bỏ rơi) (1933): Truyện ngắn đầu tiên được xuất bản của Tiêu Hồng, sử dụng bút danh Qiao Yin.
• Bashe (跋涉, Bạt Thiệp) (1933): Tập truyện và tản văn chung với Tiêu Quân.
• Shengsi chang (生死場, Sinh tử trường) (1934): Tiểu thuyết đầu tay của Tiêu Hồng, được viết tại Thanh Đảo. Tác phẩm này được Lỗ Tấn ca ngợi là có "những quan sát sắc bén và phong cách viết phi thường". Đây là lần đầu tiên Tiêu Hồng sử dụng bút danh Tiêu Hồng, và tác phẩm này đánh dấu sự khởi đầu danh tiếng của bà. Mặc dù bị Quốc dân Chính phủ cấm lưu hành sau khi xuất bản vào tháng 12 năm 1935, tác phẩm lại được nhiều người tìm đọc nhờ đó.
• Yong jiu de chong jing yu zhui qiu (永久的憧憬與追求, Sự khao khát và theo đuổi vĩnh cửu) (1936): Một tác phẩm tản văn của Tiêu Hồng.
• Shang Shijie (商市街, Phố chợ, còn có tên Một phụ nữ Trung Quốc ở Cáp Nhĩ Tân) (1936): Một loạt các tản văn về những sự kiện hàng ngày dựa trên hai năm đầu bà sống với Tiêu Quân ở Cáp Nhĩ Tân.
• Qiao (橋, Cây cầu) (1936): Tập truyện ngắn.
• Niuxia Shang (牛車上, Trên xe bò) (1936/1937): Tập truyện ngắn.
• Huiyi Lu Xun Xiansheng (回憶魯迅先生, Hồi ức Lỗ Tấn tiên sinh) (1940): Một tác phẩm tưởng nhớ Lỗ Tấn.
• Ma Bole (馬伯樂, Mã Bá Lạc) (1940): Một tiểu thuyết châm biếm lấy bối cảnh ở Thanh Đảo và Thượng Hải, xuất bản năm 1941.
• Hulanhe zhuan (呼蘭河傳, Hô Lan Hà Truyện) (1942): Tác phẩm này đã tạo ra một thách thức cho các nhà sử học văn học hiện đại Trung Quốc vì nỗ lực chưa từng có trong việc kết hợp lịch sử cá nhân với lịch sử của một vùng. Tác phẩm được hoàn thành vào năm 1939 khi bà ở Thiểm Tây, hoặc năm 1940 khi bà ở Hồng Kông.
• Hand (手, Bàn tay): Một văn bản quan trọng trong văn học về thân phận lao động khổ đau.
• Xiaocheng San Yue (小城三月, Tháng ba của thị trấn nhỏ): Tác phẩm được viết khi Tiêu Hồng đang nằm trên giường bệnh ở Hồng Kông.
• Kuangye de Huhan (曠野的呼喊, Tiếng kêu nơi hoang dã): Tập truyện ngắn về cuộc chiến tranh chống Nhật Bản xâm lược.
• Lianhua Chi (蓮花池, Ao sen).
• Shan Xia (山下, Dưới núi).
• Taonan (逃難, Chạy nạn).
• Menglong de Qidai (朦朧的期待, Kỳ vọng mờ mịt).
• Minzu Hun (民族魂, Hồn dân tộc): Một vở á kịch (kịch câm) được sáng tác để tưởng niệm Lỗ Tấn.

2.3. Phong cách và chủ đề

Phong cách viết của Tiêu Hồng tập trung vào các khía cạnh quan hệ của bản thân - sự kết nối của bà với cộng đồng và những người khác, cũng như những cảm xúc và trải nghiệm chung của họ. Bà miêu tả bi kịch của những người nghèo khổ với sự đồng cảm và tình yêu sâu sắc.
Các tác phẩm của Tiêu Hồng thường xuyên đề cập đến các vấn đề xã hội, đặc biệt là nỗi khổ của tầng lớp nghèo khó và những trải nghiệm đau thương của phụ nữ. Bà phê phán gay gắt xã hội gia trưởng, nơi phụ nữ bị đối xử như những món đồ chơi hay đầy tớ không công, không được coi là những người đồng đẳng hay bạn đời. Chính bản thân bà đã là nạn nhân của những người đàn ông hách dịch, kiêu ngạo và một hệ thống xã hội tàn tệ.
Tiêu Hồng cũng quan tâm đến công lý xã hội và cuộc sống của các tầng lớp bị gạt ra ngoài lề xã hội. Những câu chuyện cá nhân của bà, đặc biệt là mối quan hệ phức tạp với cha và những người đàn ông trong đời, đã được bà trải lòng trên hàng trăm trang giấy, tạo nên những tác phẩm có tính tự truyện sâu sắc. Bà là một trong những người đã tranh đấu cho nữ quyền ở Trung Quốc thông qua ngòi bút của mình.

2.4. Mối quan hệ với Lỗ Tấn

Năm 1927, Tiêu Hồng trở thành một độc giả của Tân Văn học, và các tác phẩm của Lỗ Tấn trở thành những tác phẩm yêu thích của bà.
Trước khi Tiêu Hồng và Tiêu Quân đến Thượng Hải, họ đã gửi bản thảo tác phẩm của mình cho Lỗ Tấn. Lỗ Tấn đã đọc bản thảo và chấp nhận yêu cầu của họ để gia nhập nhóm các tác giả cánh tả trẻ. Lỗ Tấn đã xuất bản cả tiểu thuyết của Tiêu Hồng và Tiêu Quân trong bộ "Nô Lệ Tùng Thư" (Nuli congshu) của ông.
Tháng 11 năm 1934, khi Tiêu Hồng và Tiêu Quân vừa đến Thượng Hải, họ đã viết tới 6 bức thư cho Lỗ Tấn trong tháng đầu tiên, hỏi han ý kiến về nhiều vấn đề liên quan đến đời sống cá nhân của Lỗ Tấn, các vấn đề mà cả ba người quan tâm. Họ xin Lỗ Tấn chỉ dẫn đường lối sáng tác tốt nhất và còn hỏi vay tiền (20 CNY). Lỗ Tấn đã đáp lại tất cả các bức thư và chỉ dẫn kỹ càng, nhưng không thể giúp họ kiếm việc làm.
Ngày 27 tháng 11, Lỗ Tấn mời hai người gặp ông ăn trưa vào ngày 30 tại Nội Sơn Thư Điếm gần nhà ông và yêu cầu Tiêu Quân mang theo bản thảo quyển truyện "Bát Nguyệt Đích Hương Thôn" mà Tiêu Quân mới viết xong. Trong lần gặp gỡ này, Lỗ Tấn đã trao cho họ 20 CNY như họ hỏi vay. Lần thứ hai, Lỗ Tấn mời họ tới ăn cơm tối ngày 19 tháng 12, và trong bữa ăn này, Tiêu Hồng đã gặp vài người sau này là bạn thân của bà.
Từ đó, Tiêu Hồng và Tiêu Quân làm quen với nhóm các nhà văn quanh Lỗ Tấn và cả với vợ ông là Hứa Quảng Bình cùng con trai ông là Lỗ Hải Anh. Vài tháng sau, Tiêu Hồng và Tiêu Quân dọn đến ở gần nhà Lỗ Tấn hơn và hầu như ngày nào cũng tới thăm ông.
Mối quan hệ giữa Lỗ Tấn và Tiêu Hồng ngày càng trở nên mật thiết. Lỗ Tấn không chỉ khuyến khích và nâng đỡ Tiêu Hồng cả về vật chất lẫn tinh thần, mà còn giới thiệu các tác phẩm của bà với các nhà báo, mà hầu hết các chủ báo đều là bạn thân của ông. Lỗ Tấn còn bỏ tiền ra cho nhà Vinh Quang xuất bản tác phẩm "Sinh tử trường" của Tiêu Hồng và tác phẩm "Bát Nguyệt Đích Hương Thôn" của Tiêu Quân. Lỗ Tấn đã viết lời Tựa cho "Sinh tử trường" của Tiêu Hồng.
Đầu năm 1935, Lỗ Tấn đã dự đoán một tương lai xán lạn cho Tiêu Hồng, ông nói bà là "nhà văn nữ đầy hứa hẹn nhất, chứng tỏ có nhiều khả năng vượt Đinh Linh, giống như Đinh Linh đã vượt Băng Tâm". Được Lỗ Tấn tận tình khuyến khích và giúp đỡ, trong hai năm 1935-1936, Tiêu Hồng đã hăng hái viết. Tiêu Hồng coi Lỗ Tấn như ân nhân, người đã coi bà như con nuôi và đồng thời cũng là người hướng dẫn về sự nghiệp văn học.

3.1. Chiến tranh và biến động xã hội

Tiêu Hồng sinh ra trong bối cảnh Cách mạng Tân Hợi (1911) và lớn lên trong thời kỳ sôi động của Phong trào Ngũ Tứ (1919), với những cải cách văn hóa và tư tưởng tiến bộ. Các cuộc biểu tình của học sinh, sinh viên chống lại việc quân đội Nhật Bản chiếm đóng Mãn Châu (Đông Tam Tỉnh) vào năm 1931 (Sự biến Mãn Châu) đã ảnh hưởng sâu sắc đến bà, thôi thúc bà tham gia các hoạt động chống Nhật.
Sau đó, Chiến tranh Trung-Nhật bùng nổ vào ngày 7 tháng 7 năm 1937, khiến Thượng Hải thất thủ. Cuộc chiến đã đẩy Tiêu Hồng vào cảnh lang bạt khắp nơi. Bà cũng từng trải qua Sự biến Tây An khi đang ở Tây An.
Năm 1940, Tiêu Hồng và Đoan Mộc Hồng Lương phải lánh nạn đến Hồng Kông do các cuộc tấn công bằng bom của Nhật Bản vào Trùng Khánh. Tuy nhiên, chiến tranh vẫn tiếp tục đeo bám bà. Ngày 8 tháng 12 năm 1941, Chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ với việc không quân Nhật Bản oanh tạc Trân Châu Cảng ở Hawaii. Ngay sau đó, quân đội Nhật Bản công hãm Hồng Kông. Sự kiện này đã ảnh hưởng trực tiếp đến những ngày cuối đời của Tiêu Hồng, khi bà đang bệnh nặng và không thể chạy nạn.

3.2. Cuộc sống lang thang và lưu vong

Vì bị bạc đãi và hành hạ trong gia đình, từ năm 20 tuổi (1931), Tiêu Hồng đã thoát ly gia đình và sống lang thang khắp nơi, dù đói khát cũng nhất định không bao giờ quay trở về nhà nữa.

• Cáp Nhĩ Tân (1911 - 1931): Nơi bà sinh ra, đi học và bắt đầu sự nghiệp văn học. Sau khi thoát ly gia đình, bà trở lại Cáp Nhĩ Tân, sống lang thang, mang thai và bị bỏ rơi, sau đó gặp Tiêu Quân và bắt đầu viết văn.
• Bắc Kinh (1931 - 1934): Tiêu Hồng cùng người đàn ông họ Lý đến Bắc Kinh để tiếp tục học, nhưng sau đó bị bỏ rơi và phải quay lại Cáp Nhĩ Tân một mình trong tình trạng mang thai.
• Thanh Đảo (1934): Cuối tháng 5 năm 1934, Tiêu Hồng và Tiêu Quân đáp xe lửa đi Đại Liên, rồi ngồi tàu thủy Dairen Maru của Nhật Bản đến Thanh Đảo thuộc tỉnh Sơn Đông. Tại đây, họ thuê một căn phòng trên đỉnh đồi trông ra biển, và Tiêu Hồng bắt đầu viết tiểu thuyết "Sinh tử trường".
• Thượng Hải (1934 - 1937): Ngày 1 tháng 11 năm 1934, hai người đáp tàu thủy Kyodo Maru của Nhật Bản đi Thượng Hải, trung tâm thương mại, văn hóa và chính trị quan trọng bậc nhất lúc bấy giờ. Tại đây, họ thuê một căn phòng nhỏ ở ven khu tô giới Pháp và gặp gỡ Lỗ Tấn, người đã có ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp của Tiêu Hồng. Trong thời gian này, bà đã viết nhiều truyện ngắn, tản văn và thơ. Tháng 7 năm 1936, Tiêu Hồng một mình đi Nhật Bản dưỡng bệnh cho đến tháng 1 năm 1937 mới về Thượng Hải. Sau đó, bà đi Bắc Kinh một tháng.
• Thiểm Tây (1937 - 1940): Tháng 9 năm 1937, Tiêu Hồng cùng Tiêu Quân chạy đến Vũ Hán thuộc tỉnh Hồ Bắc. Tại đây, bà lần đầu tiên gặp Đoan Mộc Hồng Lương. Tháng 1 năm 1938, Tiêu Hồng cùng Tiêu Quân và một số nhà văn khác rời Vũ Xương đi Lâm Phần thuộc tỉnh Sơn Tây để dạy học ở Dân tộc Cách Mệnh Đại Học Hiệu. Có tài liệu lại nói họ đi Tây An thuộc tỉnh Thiểm Tây. Tại đây, Tiêu Hồng cuối cùng đã rời bỏ Tiêu Quân và về sống chung với Đoan Mộc Hồng Lương. Từ Lâm Phần (hoặc Tây An), Tiêu Hồng cùng Đoan Mộc Hồng Lương trở lại Vũ Hán vào tháng 4 năm 1938. Tháng 9, Tiêu Hồng cùng một người bạn là Lý Thanh Vận đáp thuyền rời Vũ Hán đi Thiểm Tây. Trong thời gian này, bà đã tham gia các hoạt động của giới văn nghệ tả phái và cộng tác với Hồ Phong xuất bản tạp chí *Thất Nguyệt*. Mùa xuân năm 1939, Tiêu Hồng đến núi Ca Lạc ở Thiểm Tây hưu dưỡng, sau đó cư ngụ ở phòng của Văn Trích xã thuộc Phục Đán Đại Học và đến mùa đông thì dọn đến ở trấn Hoàng Dũng Thụ. Trong thời gian này, bà đã viết xong nhiều tác phẩm quan trọng.
• Trùng Khánh (khoảng 1939 - 1940): Sau Thiểm Tây, Tiêu Hồng đã cư ngụ ở thành phố Trùng Khánh thuộc tỉnh Tứ Xuyên và tại đây bà đã cho xuất bản tập "Hồi ức Lỗ Tấn tiên sinh" và các truyện ngắn về cuộc chiến tranh chống Nhật Bản xâm lăng mà sau này được in thành tập truyện "Khoáng Dã Đích Hô Hảm".
• Hồng Kông (1940 - 1942): Tháng 1 năm 1940, Tiêu Hồng cùng Đoan Mộc Hồng Lương đến Hồng Kông. Tuy nhiên, trong lúc đau ốm tại đây, bà đã bị Đoan Mộc Hồng Lương bỏ rơi. Mặc dù bệnh tật, Tiêu Hồng vẫn tiếp tục viết và sáng tác nhiều tác phẩm quan trọng cho đến những ngày cuối đời.

4.1. Quan điểm nữ quyền

Tiêu Hồng là một trong những nhà văn tiên phong trong việc phê phán xã hội gia trưởng và những nỗi thống khổ mà phụ nữ phải chịu đựng. Bà thường miêu tả những nạn nhân phụ nữ bị những người đàn ông trong đời họ cũng như xã hội bức bách, hành hạ. Chính bản thân bà đã là nạn nhân của những người đàn ông hách dịch, kiêu ngạo, đối xử tàn tệ và của một hệ thống xã hội trong đó đàn bà bị đàn ông coi chỉ là những món đồ chơi, những tên đầy tớ không công, chứ không được coi là những người đồng đẳng hay bạn đường.
Thông qua các tác phẩm của mình, Tiêu Hồng đã lên tiếng cho quyền lợi của phụ nữ, chống đối thái độ trọng nam khinh nữ và các quy tắc hôn nhân do cha mẹ áp đặt của xã hội cổ truyền Trung Hoa. Bà được coi là một người đã tranh đấu cho nữ quyền ở Trung Quốc.

4.2. Công lý xã hội và tầng lớp nghèo khó

Tiêu Hồng dành sự quan tâm đặc biệt đến công lý xã hội và cuộc sống của các tầng lớp bị gạt ra ngoài lề xã hội, những người nghèo khổ. Các tác phẩm của bà miêu tả bi kịch của những người này với sự đồng cảm và tình yêu sâu sắc. Bà không chỉ thuật lại những khó khăn mà họ phải đối mặt mà còn phân tích những bất công xã hội đã đẩy họ vào cảnh khốn cùng.
Trong các tác phẩm của mình, Tiêu Hồng thường xuyên bộc lộ sự căm ghét đối với những bất công xã hội mà bà đã chứng kiến và trải nghiệm. Sự quan tâm của bà đối với tầng lớp nghèo khó và các vấn đề công lý xã hội là một chủ đề xuyên suốt, làm nổi bật góc nhìn phê phán và nhân văn của bà.

5.1. Những ngày cuối đời và cái chết

Tháng 1 năm 1940, Tiêu Hồng cùng Đoan Mộc Hồng Lương đến Hồng Kông. Tuy nhiên, trong lúc đau ốm ở đây, bà đã bị Đoan Mộc Hồng Lương bỏ rơi. Mặc dù bệnh tật, Tiêu Hồng vẫn tiếp tục viết.
Mùa xuân năm 1941, tại Hồng Kông, Tiêu Hồng ngẫu nhiên gặp nữ văn sĩ Hoa Kỳ Agnes Smedley, người đang trên đường về nước. Thấy bệnh tình của Tiêu Hồng ngày một trầm trọng, Smedley khuyên bà nên vào Bệnh viện Queen Mary và còn điều đình giảm chi phí y tế cho bà. Tiêu Hồng nhờ Smedley chuyển tặng cho nhà văn Hoa Kỳ Upton Sinclair, người mà bà rất hâm mộ khi còn học ở Đệ Nhất Nữ Trung, một bản tác phẩm đầu tay "Sinh tử trường". Sinclair đã viết thư cám ơn với lời lẽ nồng nhiệt và còn gửi tặng tác phẩm "Co-Op" (xuất bản năm 1936) của ông.
Dù nằm trên giường bệnh, Tiêu Hồng vẫn viết xong tác phẩm "Tiểu Thành Tam Nguyệt" và vẽ xong một bức tranh cho báo *Thời Đại Văn Học*.
Ngày 8 tháng 12 năm 1941, Chiến tranh Thái Bình Dương bùng nổ, mở đầu bằng việc không quân Nhật Bản oanh tạc Trân Châu Cảng ở Hawaii. Tiếp theo, quân đội Nhật Bản công hãm Hồng Kông. Đúng lúc đó, bệnh phổi của Tiêu Hồng trở nên nặng, nên bà không thể chạy nạn được và phải trú ở Bệnh viện Queen Mary.
Hoàng hôn ngày 13 tháng 1 năm 1942, Tiêu Hồng vào Bệnh viện Dưỡng Hòa ở Bào Mã Địa. Tuy nhiên, một y sĩ vô trách nhiệm tên là Lý Thụ Bồi đã cẩu thả cho rằng Tiêu Hồng có bướu ở cuống họng nên đã cắt đứt hầu quản của bà, khiến Tiêu Hồng bị đau đớn vô vàn. Ngày 18 tháng 1, xe cứu thương của Bệnh viện Dưỡng Hòa chuyển Tiêu Hồng vào Bệnh viện Queen Mary. Hôm sau, vì không còn nói được nữa, Tiêu Hồng viết trên giấy rằng: "Ngã tương dữ lam thiên bích thủy vĩnh xứ, lưu đắc na bán bộ Hồng Lâu cấp biệt nhân tả liễu" (Tôi sẽ vĩnh biệt trời xanh nước biếc, để lại nửa bộ Hồng Lâu đã viết xong cho người khác), và còn viết thêm rằng: "Bán sinh chỉn tao bạch nhãn lãnh ngộ... thân tiên tử, bất cam, bất cam" (nửa đời đã gặp bao gian khổ... thân chết trước, không cam, không cam).
Tiêu Hồng qua đời vào chiều ngày 22 tháng 1 năm 1942 tại bệnh viện tạm thời của trường St. Stephen's Girls' College ở Hồng Kông, hưởng dương 31 tuổi.
Ngày 24 tháng 1, di thể của Tiêu Hồng được hỏa thiêu tại hỏa táng trường ở Bào Mã Địa. Hôm sau, tro cốt được an táng ở nghĩa địa tại Đạm Thủy Loan thuộc Hồng Kông, gần Lệ Đô Hoa Viên bên bờ biển. Hơn 15 năm sau, vào ngày 15 tháng 8 năm 1957, phân hội Quảng Châu thuộc Hiệp hội Tác gia Trung Quốc đã đem di cốt của Tiêu Hồng chuyển sang táng ở Nghĩa trang Cách mạng Ngân Hà Quảng Châu, trong khu đông thành phố Quảng Châu thuộc tỉnh Quảng Đông.

5.2. Đánh giá và ảnh hưởng sau khi qua đời

Vào những tháng cuối cùng của cuộc đời, Tiêu Hồng vẫn viết bài đăng báo khuyến khích mọi người tiếp tục công cuộc kháng chiến chống Nhật Bản xâm lược cho đến cùng. Khi vừa mất, bà vẫn còn nhiều dự thảo sáng tác trong đầu và trên bàn còn có một số bản thảo sau này được in thành sách.
Từ năm 1945, ba năm sau khi Tiêu Hồng từ trần, một số người đã bắt đầu viết về bà, nhưng phần lớn chỉ thuật lại những kỷ niệm, hồi ức hay sự việc có liên quan đến cuộc đời bà. Phải đến năm 1955 ở Đài Loan, năm 1962 ở Nhật Bản, và năm 1976 ở Hoa Kỳ, người ta mới thực sự nghiên cứu sâu rộng về Tiêu Hồng và tác phẩm của bà. Riêng ở Trung Quốc đại lục, mãi đến thập niên 1980 trở đi mới có nhiều nghiên cứu và tái bản các tác phẩm của bà. Sở dĩ có sự muộn màng như vậy một phần vì chủ trương nữ quyền của bà và một phần vì tác giả thí nghiệm thể văn tự sự, không phù hợp với giáo điều hiện thực chủ nghĩa của các nhà đương cục lúc bấy giờ.
Ngày nay, người ta đặc biệt chú ý nhiều đến những nạn nhân phụ nữ bị những người đàn ông trong đời họ cũng như xã hội bức bách, hành hạ, được đề cập tới hay diễn tả trong các trứ tác của Tiêu Hồng. Bà ngày nay được coi là một người đã tranh đấu cho nữ quyền ở Trung Hoa và là một trong những nhà văn hiện đại Trung Quốc nổi bật và tiêu biểu nhất.

6.1. Chuyển thể phim ảnh

Cuộc đời đầy bi kịch và tài năng của Tiêu Hồng đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm điện ảnh:

• Tiêu Hồng (蕭紅): Một bộ phim tiểu sử về cuộc đời bà do Huo Jianqi đạo diễn, được phát hành tại Trung Quốc vào năm 2012.
• Hoàng Kim Thời Đại (黄金时代): Một bộ phim tiểu sử khác về Tiêu Hồng, do đạo diễn Ann Hui chỉ đạo và Thang Duy thủ vai chính. Phim được phát hành vào năm 2014.

6.2. Bản dịch và tuyển tập

Các tác phẩm của Tiêu Hồng đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác nhau, giúp tên tuổi và tư tưởng của bà lan tỏa rộng khắp thế giới:

• Bản dịch Anh ngữ:
  • The Field of Life and Death & Tales of Hulan River (Sinh tử trường & Hô Lan Hà Truyện), Nhà xuất bản Đại học Indiana, 1979.
  • Anthology of Modern Chinese Stories and Novels (Tuyển tập truyện và tiểu thuyết hiện đại Trung Quốc), bao gồm các truyện ngắn "Hands" (Bàn tay) và "Family Outsider" (Người ngoài gia đình) của Tiêu Hồng, 1980.
  • The Field of Life and Death & Tales of Hulan River (Sinh tử trường & Hô Lan Hà Truyện), do Howard Goldblatt dịch, Cheng & Tsui Company, Boston, 2002.
  • The Dyer's Daughter: Selected Stories of Xiao Hong (Con gái người thợ nhuộm: Tuyển tập truyện của Tiêu Hồng), do Howard Goldblatt dịch, Nhà xuất bản Đại học Trung văn, Hồng Kông, tháng 6 năm 2005.
  • Vague Expectations: Xiao Hong Miscellany (Kỳ vọng mờ mịt: Tạp văn Tiêu Hồng), Trung tâm Nghiên cứu Dịch thuật, Hồng Kông, 2020.
• Bản dịch Pháp ngữ:
  • Bashe (L'Acheminement), truyện ngắn và tản văn, cùng với Tiêu Quân, 1933.
  • Sheng si chang (Terre de vie et de mort), tiểu thuyết.
  • Niucheshang (Sur la charette), truyện ngắn, 1936.
  • Qiao (Le Pont), truyện ngắn, 1936.
  • Shangshijie (La Rue commerciale), 1937.
  • Huiyi Luxun Xiangshen (Souvenirs de M. Lu Xun).
  • Xiaohong sanwen (Prose de Xiao Hong).
  • Ma Bole.
  • Hulanhe zhuan (Contes de la rivière Hulan), 1942.
• Bản dịch Hàn ngữ:
  • Gajok-i anin saram (가족이 아닌 사람, Người không phải gia đình), do Lee Hyeon-jeong dịch, Munhak-gwa Jiseongsa, 2022.
  • Saengsa-ui jang (생사의 장, Sinh tử trường), do Lee Hyeon-jeong dịch, Sigongsa, 2011.