1. Tổng quan
Raisa Smetanina là một huyền thoại trong môn trượt tuyết băng đồng, nổi bật với sự nghiệp kéo dài và những thành tích phá kỷ lục. Bà đã tham gia năm kỳ Thế vận hội Mùa đông, đại diện cho Liên Xô bốn lần và Đoàn thể thao thống nhất một lần. Tổng cộng, Smetanina đã giành được mười huy chương Olympic, trở thành người phụ nữ đầu tiên đạt được cột mốc này. Đặc biệt, tại Thế vận hội Mùa đông 1992 ở tuổi 39, bà đã giành thêm một huy chương vàng trong nội dung tiếp sức 4 × 5 km, qua đó trở thành vận động viên nữ lớn tuổi nhất giành huy chương vàng tại Thế vận hội Mùa đông vào thời điểm đó. Ngoài Olympic, bà còn đạt được nhiều thành công vang dội tại Giải vô địch trượt tuyết Bắc Âu thế giới FIS và FIS World Cup, cùng với 21 danh hiệu vô địch Liên Xô. Năm 1979, bà được trao tặng Huy chương Holmenkollen, một trong những vinh dự cao quý nhất trong môn trượt tuyết.
2. Cuộc đời và Bối cảnh
Raisa Smetanina đã trải qua một tuổi thơ và trưởng thành gắn liền với vùng đất quê hương ở Cộng hòa Komi, nơi đã đặt nền móng cho sự nghiệp trượt tuyết lừng lẫy của bà.
2.1. Thời thơ ấu và Ngày sinh
Raisa Petrovna Smetanina sinh ngày 29 tháng 2 năm 1952 tại làng Mokhcha, thuộc Huyện Izhemsky, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Komi, Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga, Liên Xô.
2.2. Nguồn gốc và Dân tộc
Raisa Smetanina là người Komi, một dân tộc bản địa sinh sống chủ yếu ở Cộng hòa Komi thuộc Nga. Nền tảng dân tộc và địa lý này đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của bà trong môn trượt tuyết băng đồng, một môn thể thao phổ biến ở các vùng có khí hậu lạnh. Bà đại diện cho đội tuyển Liên Xô trong phần lớn sự nghiệp và sau đó là đội tuyển Nga.
3. Sự nghiệp Vận động viên
Sự nghiệp thi đấu của Raisa Smetanina kéo dài từ cuối những năm 1970 đến đầu những năm 1990, với những thành tích xuất sắc tại các giải đấu lớn nhất thế giới. Bà đã đại diện cho Liên Xô và sau đó là Đoàn thể thao thống nhất trong suốt sự nghiệp của mình.
3.1. Thế vận hội Olympic
Raisa Smetanina đã tham gia tổng cộng năm kỳ Thế vận hội Mùa đông, giành được tổng cộng mười huy chương, một kỷ lục vào thời điểm đó.
3.1.1. Tóm tắt Tham dự và Huy chương Olympic
Smetanina đã tham dự năm kỳ Thế vận hội Mùa đông, đại diện cho Liên Xô bốn lần và Đoàn thể thao thống nhất một lần. Bà đã giành được tổng cộng 10 huy chương Olympic, bao gồm 4 huy chương vàng, 5 huy chương bạc và 1 huy chương đồng. Tại Thế vận hội Mùa đông 1976 ở Innsbruck, bà là vận động viên thành công nhất cùng với Rosi Mittermaier của Tây Đức, giành được hai huy chương vàng và một huy chương bạc. Tại Thế vận hội Mùa đông 1992, ở tuổi 39, Smetanina giành thêm một huy chương vàng trong nội dung tiếp sức 4 × 5 km, trở thành người phụ nữ đầu tiên giành mười huy chương Olympic Mùa đông và là vận động viên nữ lớn tuổi nhất giành huy chương vàng Olympic Mùa đông vào thời điểm đó.
3.1.2. Kết quả Olympic theo từng nội dung
Dưới đây là bảng tổng hợp kết quả và huy chương của Raisa Smetanina tại các kỳ Thế vận hội Olympic:
| Năm | Tuổi | 5 km | 10 km | 15 km | Đuổi bắt | 20 km | 30 km | Tiếp sức 4 × 5 km |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1976 | 23 | Bạc | Vàng | - | - | - | - | Vàng |
| 1980 | 27 | Vàng | 4 | - | - | - | - | Bạc |
| 1984 | 31 | 11 | Bạc | - | - | Bạc | - | 4 |
| 1988 | 35 | 10 | Bạc | - | - | Đồng | - | - |
| 1992 | 39 | - | - | 4 | - | - | - | Vàng |
3.2. Giải Vô địch Thế giới
Raisa Smetanina cũng đạt được nhiều thành công đáng kể tại Giải vô địch trượt tuyết Bắc Âu thế giới FIS.
3.2.1. Tóm tắt Tham dự và Huy chương Giải Vô địch Thế giới
Smetanina đã tham dự tám kỳ Giải vô địch trượt tuyết Bắc Âu thế giới, giành được tổng cộng 11 huy chương, bao gồm 4 huy chương vàng, 3 huy chương bạc và 4 huy chương đồng. Các huy chương vàng của bà bao gồm nội dung 20 km tại giải năm 1982 và các nội dung tiếp sức 4 × 5 km vào các năm 1974, 1985 và 1991.
3.2.2. Kết quả Giải Vô địch Thế giới theo từng nội dung
Dưới đây là bảng tổng hợp kết quả và huy chương của Raisa Smetanina tại các Giải vô địch trượt tuyết Bắc Âu thế giới:
| Năm | Tuổi | 5 km | 10 km cổ điển | 10 km tự do | 15 km | 20 km | 30 km | Tiếp sức 4 × 5 km |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1974 | 21 | Đồng | - | - | - | - | - | Vàng |
| 1978 | 25 | Đồng | Bạc | - | - | 5 | - | Đồng |
| 1980 | 27 | - | - | - | - | Đồng | - | - |
| 1982 | 29 | 15 | - | - | - | Vàng | - | Bạc |
| 1985 | 32 | - | 4 | - | - | 7 | - | Vàng |
| 1987 | 34 | 4 | 9 | - | - | - | - | - |
| 1989 | 36 | - | 5 | - | 4 | - | - | Bạc |
| 1991 | 38 | 11 | - | - | - | - | - | Vàng |
3.3. FIS World Cup
Raisa Smetanina đã có một sự nghiệp dài và thành công tại FIS World Cup, kéo dài 11 mùa giải từ 1981-82 đến 1991-92.
3.3.1. Xếp hạng theo mùa giải
Bảng dưới đây liệt kê xếp hạng tổng thể của Raisa Smetanina tại FIS World Cup theo từng mùa giải. Thành tích tốt nhất của bà là vị trí thứ hai chung cuộc vào mùa giải 1983-84. Trước khi World Cup chính thức được thành lập vào mùa giải 1981-82, Smetanina cũng đã đạt được vị trí thứ hai chung cuộc trong mùa giải thử nghiệm 1978-79 và giành chiến thắng chung cuộc trong mùa giải thử nghiệm 1980-81.
| Mùa giải | Tuổi | Tổng thể |
|---|---|---|
| 1982 | 30 | 21 |
| 1983 | 31 | 8 |
| 1984 | 32 | Bạc |
| 1985 | 33 | 8 |
| 1986 | 34 | 14 |
| 1987 | 35 | 10 |
| 1988 | 36 | 6 |
| 1989 | 37 | 11 |
| 1990 | 38 | 13 |
| 1991 | 39 | 14 |
| 1992 | 40 | 18 |
3.3.2. Thành tích cá nhân
Raisa Smetanina đã giành được 3 chiến thắng cá nhân và tổng cộng 16 lần đứng trên bục vinh quang (3 lần nhất, 9 lần nhì và 4 lần ba) tại các giải đấu World Cup, bao gồm cả các cuộc thi thuộc Giải vô địch thế giới và Thế vận hội Olympic (trước năm 1999 và 1994, các cuộc đua này được tính vào hệ thống tính điểm World Cup).
| No. | Mùa giải | Ngày | Địa điểm | Cuộc đua | Cấp độ | Vị trí |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1981-82 | 26 tháng 2 năm 1982 | Oslo, Na Uy | 20 km Cá nhân | Giải vô địch thế giới | Hạng nhất |
| 2 | 1982-83 | 5 tháng 3 năm 1983 | Lahti, Phần Lan | 5 km Cá nhân | World Cup | Hạng nhì |
| 3 | 1983-84 | 9 tháng 2 năm 1984 | Sarajevo, Nam Tư | 10 km Cá nhân | Thế vận hội Olympic | Hạng nhì |
| 4 | 18 tháng 2 năm 1984 | Sarajevo, Nam Tư | 20 km Cá nhân | Thế vận hội Olympic | Hạng nhì | |
| 5 | 25 tháng 2 năm 1984 | Falun, Thụy Điển | 10 km Cá nhân | World Cup | Hạng nhất | |
| 6 | 3 tháng 3 năm 1984 | Lahti, Phần Lan | 5 km Cá nhân | World Cup | Hạng nhì | |
| 7 | 8 tháng 3 năm 1984 | Oslo, Na Uy | 20 km Cá nhân | World Cup | Hạng ba | |
| 8 | 24 tháng 3 năm 1984 | Murmansk, Liên Xô | 10 km Cá nhân | World Cup | Hạng nhì | |
| 9 | 1984-85 | 23 tháng 2 năm 1985 | Syktyvkar, Liên Xô | 20 km Cá nhân | World Cup | Hạng nhất |
| 10 | 1985-86 | 15 tháng 2 năm 1986 | Oberstdorf, Tây Đức | 20 km Cá nhân C | World Cup | Hạng ba |
| 11 | 22 tháng 2 năm 1986 | Kavgolovo, Liên Xô | 10 km Cá nhân C | World Cup | Hạng ba | |
| 12 | 1986-87 | 21 tháng 3 năm 1987 | Oslo, Na Uy | 20 km Cá nhân C | World Cup | Hạng nhì |
| 13 | 1987-88 | 19 tháng 12 năm 1987 | Reit im Winkl, Tây Đức | 5 km Cá nhân F | World Cup | Hạng nhì |
| 14 | 14 tháng 2 năm 1988 | Calgary, Canada | 10 km Cá nhân C | Thế vận hội Olympic | Hạng nhì | |
| 15 | 25 tháng 2 năm 1988 | Calgary, Canada | 20 km Cá nhân F | Thế vận hội Olympic | Hạng ba | |
| 16 | 1989-90 | 14 tháng 1 năm 1990 | Moskva, Liên Xô | 7.5 km Cá nhân C | World Cup | Hạng nhì |
3.3.3. Thành tích đồng đội
Raisa Smetanina đã giành được 3 chiến thắng đồng đội và tổng cộng 9 lần đứng trên bục vinh quang trong các cuộc thi đấu tiếp sức tại World Cup.
| No. | Mùa giải | Ngày | Địa điểm | Cuộc đua | Cấp độ | Vị trí | Đồng đội |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1981-82 | 24 tháng 2 năm 1982 | Oslo, Na Uy | Tiếp sức 4 × 5 km | Giải vô địch thế giới | Hạng nhì | Lyadova / Zabolotskaya / Kulakova |
| 2 | 1983-84 | 26 tháng 2 năm 1984 | Falun, Thụy Điển | Tiếp sức 4 × 5 km | World Cup | Hạng ba | Markashanskaya / Zimyatova / Burlakova |
| 3 | 1984-85 | 22 tháng 1 năm 1985 | Seefeld, Áo | Tiếp sức 4 × 5 km | Giải vô địch thế giới | Hạng nhất | Tikhonova / Vasilchenko / Reztsova |
| 4 | 1988-89 | 22 tháng 2 năm 1989 | Lahti, Phần Lan | Tiếp sức 4 × 5 km C/F | Giải vô địch thế giới | Hạng nhì | Shamshurina / Tikhonova / Välbe |
| 5 | 12 tháng 3 năm 1989 | Falun, Thụy Điển | Tiếp sức 4 × 5 km C | World Cup | Hạng nhì | Lazutina / Tikhonova / Välbe | |
| 6 | 1989-90 | 4 tháng 3 năm 1990 | Lahti, Phần Lan | Tiếp sức 4 × 5 km F | World Cup | Hạng nhì | Nageykina / Yegorova / Lazutina |
| 7 | 1990-91 | 15 tháng 2 năm 1991 | Val di Fiemme, Ý | Tiếp sức 4 × 5 km C/F | Giải vô địch thế giới | Hạng nhất | Yegorova / Tikhonova / Välbe |
| 8 | 15 tháng 3 năm 1991 | Oslo, Na Uy | Tiếp sức 4 × 5 km C/F | World Cup | Hạng nhì | Nageykina / Tikhonova / Välbe | |
| 9 | 1991-92 | 18 tháng 2 năm 1992 | Albertville, Pháp | Tiếp sức 4 × 5 km C/F | Thế vận hội Olympic | Hạng nhất | Välbe / Lazutina / Yegorova |
3.4. Các giải thưởng khác
Ngoài các thành tích tại Olympic và Giải vô địch thế giới, Raisa Smetanina còn giành được nhiều giải thưởng và vinh danh khác trong suốt sự nghiệp của mình. Bà đã ba lần vô địch tại Lễ hội trượt tuyết Holmenkollen, bao gồm một lần ở nội dung 10 km (năm 1975) và hai lần ở nội dung 5 km (năm 1975 và 1979). Năm 1979, bà được trao tặng Huy chương Holmenkollen, một giải thưởng danh giá trong môn trượt tuyết, cùng với Erik Håker và Ingemar Stenmark. Năm 1984, bà được trao tặng Huân chương Hữu nghị các Dân tộc. Smetanina cũng đã giành được tổng cộng 21 danh hiệu vô địch tại Giải vô địch Liên Xô, khẳng định vị thế thống trị của bà ở cấp độ quốc gia.
4. Đời sống Cá nhân
Thông tin công khai về đời sống cá nhân của Raisa Smetanina khá hạn chế. Bà được biết đến chủ yếu qua sự nghiệp thể thao lẫy lừng của mình.
5. Di sản và Đánh giá
Raisa Smetanina để lại một di sản vĩ đại trong lịch sử trượt tuyết băng đồng và Thế vận hội Mùa đông. Bà là người phụ nữ đầu tiên giành được mười huy chương tại Thế vận hội Mùa đông, một cột mốc lịch sử cho thấy sự bền bỉ và tài năng vượt trội của bà. Thành tích giành huy chương vàng ở tuổi 39 tại Thế vận hội Mùa đông 1992 cũng biến bà thành vận động viên nữ lớn tuổi nhất đạt được vinh quang này vào thời điểm đó, minh chứng cho tuổi thọ đáng kinh ngạc trong sự nghiệp thi đấu đỉnh cao. Smetanina đã duy trì vị thế là vận động viên có nhiều huy chương nhất tại Thế vận hội Mùa đông trong nhiều năm, chia sẻ kỷ lục này với Sixten Jernberg và sau đó là Bjørn Dæhlie. Bà đã giải nghệ sau mùa giải 1992, để lại một dấu ấn không thể phai mờ trong lòng người hâm mộ thể thao và là nguồn cảm hứng cho các thế hệ vận động viên trượt tuyết sau này.