1. Cuộc đời
Otto Yulyevich Schmidt đã trải qua một cuộc đời đầy biến động và cống hiến, từ thời thơ ấu tại Đế quốc Nga cho đến khi trở thành một nhân vật chủ chốt của Liên Xô.
1.1. Thuở thiếu thời và Giáo dục
Otto Schmidt sinh ngày 30 tháng 9 năm 1891 tại thị trấn Mogilev (nay thuộc Belarus), thuộc Đế quốc Nga. Cha ông là hậu duệ của những người Đức định cư ở Courland (nay thuộc Latvia), trong khi mẹ ông là người Latvia.
Sau khi tốt nghiệp trung học ở Kiev vào năm 1909, Schmidt tiếp tục theo học vật lý học và toán học tại Đại học Quốc gia Taras Shevchenko Kyiv (trước đây là Đại học Hoàng gia Thánh Vladimir Kiev). Ông tốt nghiệp đại học vào năm 1913 và bắt đầu làm giảng viên tư nhân (privat-docent) tại đây từ năm 1916. Trong thời gian học đại học (1912-1913), ông đã công bố nhiều công trình toán học về lý thuyết nhóm, đặt nền móng cho Định lý Krull-Schmidt.
1.2. Hôn nhân và Gia đình
Vào năm 1913, Schmidt kết hôn với Vera Yanitskaia, một nhà phân tâm học nổi tiếng.
1.3. Khởi đầu Sự nghiệp và Hoạt động ban đầu
Sau Cách mạng Tháng Mười năm 1917, Otto Schmidt chuyển từ lĩnh vực học thuật sang hoạt động chính trị và hành chính trong chính quyền Xô viết. Năm 1918, ông trở thành thành viên của Đảng Lao động Dân chủ Xã hội Nga (Quốc tế hóa), một đảng sau này đã sáp nhập vào Đảng Cộng sản Nga (tiền thân của Đảng Cộng sản Liên Xô).
Trong giai đoạn từ năm 1918 đến 1922, ông giữ nhiều vị trí quan trọng trong các Ủy ban Nhân dân (Narkomat). Cụ thể, ông là thành viên hội đồng tại Narkomprod (Ủy ban Nhân dân Cung ứng) từ năm 1918 đến 1920, và sau đó là thành viên Ủy ban Nhân dân Tài chính từ năm 1921 đến 1922.
Ngoài ra, Schmidt còn là một người ủng hộ mạnh mẽ việc phát triển hệ thống giáo dục đại học, xuất bản và khoa học tại Nga Xô viết. Ông làm việc tại Narkompros (Ủy ban Nhân dân Giáo dục), Hội đồng Khoa học Nhà nước thuộc Hội đồng Ủy viên Nhân dân Liên Xô, và Học viện Cộng sản. Từ tháng 10 năm 1921, ông làm Chủ tịch Ủy ban Văn học Nước ngoài. Sau đó, theo ủy ban Litkens, Schmidt cũng đảm nhiệm vai trò giám đốc Nhà xuất bản Quốc gia (Gosizdat) từ năm 1921 đến 1924, và là tổng biên tập của bộ Bách khoa toàn thư Xô Viết vĩ đại từ năm 1924 đến 1941.
Từ năm 1923, ông là Giáo sư tại Đại học Quốc gia Moscow thứ hai, và sau đó là Đại học Quốc gia Moscow. Trong khoảng thời gian từ năm 1930 đến 1932, Schmidt là người đứng đầu Viện Bắc Cực.
2. Sự nghiệp Khoa học và Học thuật
Otto Schmidt có những đóng góp đáng kể trong nhiều lĩnh vực khoa học, từ toán học đến địa vật lý và thiên văn học, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc thành lập và lãnh đạo các tổ chức nghiên cứu khoa học hàng đầu.
2.1. Toán học và Lý thuyết nhóm
Ngay từ những năm học đại học (1912-1913), Schmidt đã công bố một số công trình nghiên cứu về lý thuyết nhóm trong toán học, đặt nền móng cho Định lý Krull-Schmidt, một định lý quan trọng trong lý thuyết module và lý thuyết nhóm. Ông cũng là người sáng lập Trường Đại số Moscow, một trường phái toán học nổi bật, và trực tiếp lãnh đạo nó trong nhiều năm. Trong giai đoạn này, ông cũng là người đã đặt ra thuật ngữ cho "quy tắc liên kết đôi" (double bond rule).
2.2. Địa vật lý, Thiên văn học và Giả thuyết Vũ trụ học
Vào giữa những năm 1940, Schmidt đã đề xuất một giả thuyết vũ trụ học mới về sự hình thành của Trái Đất và các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời. Ông tiếp tục phát triển giả thuyết này cùng với một nhóm các nhà khoa học Liên Xô cho đến khi qua đời. Giả thuyết này là một trong những đóng góp nổi bật nhất của ông trong lĩnh vực thiên văn học và địa vật lý.
Ông cũng là người tổ chức và là giám đốc đầu tiên của Viện Vật lý Địa cầu (trước đây là Viện Địa vật lý Lý thuyết) thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô cho đến năm 1949.
2.3. Các tổ chức và Viện nghiên cứu
Schmidt đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và lãnh đạo nhiều tổ chức khoa học hàng đầu của Liên Xô. Ông là người đứng đầu Viện Bắc Cực từ năm 1930 đến 1932. Sau đó, từ năm 1939 đến 1942, ông giữ chức vụ Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô, nơi ông đã tổ chức Viện Vật lý Địa cầu. Như đã đề cập, ông cũng là người sáng lập và lãnh đạo Trường Đại số Moscow trong nhiều năm.
3. Thăm dò Bắc Cực và Lãnh đạo
Một trong những lĩnh vực nổi bật nhất trong sự nghiệp của Otto Schmidt là vai trò tiên phong của ông trong công cuộc thăm dò và khai thác khu vực Bắc Cực. Ông không chỉ là một nhà thám hiểm dũng cảm mà còn là một nhà quản lý tài ba, giám sát các hoạt động quan trọng tại Tuyến đường Biển Phương Bắc.
3.1. Lãnh đạo Cục Vận tải Biển Phương Bắc
Từ năm 1932 đến 1939, Otto Schmidt được bổ nhiệm làm người đứng đầu Tổng cục Tuyến đường Biển Phương Bắc (Glavsevmorput' - Glavnoe upravlenie Severnogo Morskogo Puti). Cơ quan này chịu trách nhiệm giám sát toàn bộ các hoạt động thương mại và khoa học trên Tuyến đường Biển Phương Bắc, một tuyến đường hàng hải chiến lược dọc theo bờ biển phía bắc Nga.
3.2. Các đoàn thám hiểm Bắc Cực quan trọng
Schmidt đã trực tiếp lãnh đạo nhiều chuyến thám hiểm quan trọng, góp phần đáng kể vào việc khám phá và khẳng định chủ quyền của Liên Xô tại Bắc Cực.
3.2.1. Thám hiểm trên tàu Georgy Sedov (1929-1930)
Vào các năm 1929 và 1930, Schmidt đã dẫn đầu các cuộc thám hiểm trên tàu phá băng hơi nước Georgy Sedov. Trong các chuyến đi này, ông đã thiết lập trạm nghiên cứu khoa học đầu tiên trên Quần đảo Franz Josef Land, khám phá các phần phía tây bắc của Biển Kara và bờ biển phía tây của Severnaya Zemlya, đồng thời phát hiện ra một số hòn đảo mới.
3.2.2. Chuyến đi không ngừng trên tàu Sibiryakov (1932)
Năm 1932, chuyến thám hiểm của Schmidt trên tàu phá băng hơi nước Sibiryakov, cùng với Thuyền trưởng Vladimir Voronin, đã lập nên một kỳ tích lịch sử: thực hiện chuyến hải trình không ngừng nghỉ từ Arkhangelsk đến Thái Bình Dương mà không cần trú đông. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử một con tàu hoàn thành tuyến đường này trong một mùa, mở ra tiềm năng lớn cho giao thông thương mại và khoa học ở Bắc Cực.
3.2.3. Thám hiểm trên tàu Cheliuskin (1933-1934)
Từ năm 1933 đến 1934, Schmidt tiếp tục dẫn đầu chuyến hành trình của tàu hơi nước Cheliuskin, cũng với Thuyền trưởng Vladimir Voronin, dọc theo Tuyến đường Biển Phương Bắc. Chuyến đi này gặp phải nhiều thách thức lớn khi con tàu bị kẹt và chìm trong băng, dẫn đến một chiến dịch cứu hộ quy mô lớn thành công.
3.2.4. Trạm "Bắc Cực-1" và sơ tán (1937-1938)
Năm 1937, ông giám sát một chuyến thám hiểm trên không đã thiết lập trạm nghiên cứu trên băng trôi "Bắc Cực-1" (North Pole-1). Năm 1938, ông phụ trách công tác sơ tán toàn bộ nhân sự khỏi trạm khi tảng băng trôi có nguy cơ tan vỡ, đảm bảo an toàn cho các nhà khoa học.
4. Sự nghiệp Chính trị và Hành chính
Ngoài những đóng góp trong khoa học và thám hiểm, Otto Schmidt còn là một nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong bộ máy chính quyền và hành chính của Liên Xô, giữ nhiều vị trí quan trọng trong các cơ quan nhà nước và học thuật.
4.1. Hoạt động trong các Ủy ban Nhân dân
Sau Cách mạng Tháng Mười, Schmidt tham gia tích cực vào các Ủy ban Nhân dân (Narkomat) của Liên Xô. Ông là thành viên hội đồng tại Ủy ban Nhân dân Cung ứng (Narkomprod) từ năm 1918 đến 1920, và sau đó là Ủy ban Nhân dân Tài chính từ năm 1921 đến 1922. Ông cũng làm việc tại Ủy ban Nhân dân Giáo dục (Narkompros), Hội đồng Khoa học Nhà nước dưới quyền Hội đồng Ủy viên Nhân dân Liên Xô, và Học viện Cộng sản.
Từ tháng 10 năm 1921, ông là Chủ tịch Ủy ban Văn học Nước ngoài. Ông cũng giữ chức giám đốc Nhà xuất bản Quốc gia (Gosizdat) từ năm 1921 đến 1924, và là tổng biên tập của Bách khoa toàn thư Xô Viết vĩ đại trong giai đoạn 1924-1941. Từ năm 1923, ông là giáo sư tại Đại học Quốc gia Moscow thứ hai và sau đó là Đại học Quốc gia Moscow, nơi ông làm việc cho đến năm 1956.
4.2. Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô
Từ năm 1939 đến 1942, Schmidt giữ chức vụ Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Trong vai trò này, ông đã tổ chức Viện Vật lý Địa cầu Lý thuyết (sau này là Viện Vật lý Địa cầu Schmidt), nơi ông làm giám đốc cho đến năm 1949. Ông đóng vai trò chủ chốt trong việc thúc đẩy và điều phối các nghiên cứu khoa học trên quy mô quốc gia.
4.3. Đại biểu Chính phủ
Otto Schmidt là thành viên của Ủy ban Chấp hành Trung ương Liên Xô, cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước giữa các kỳ Đại hội Xô viết. Ông cũng là một đại biểu của Xô viết Tối cao Liên Xô khóa đầu tiên (1938-1946), đại diện cho lợi ích của người dân và tham gia vào quá trình lập pháp của đất nước.
5. Tư tưởng và Triết học
Mặc dù các tài liệu không đi sâu vào các hệ thống tư tưởng hay triết học cụ thể của Otto Schmidt, nhưng thông qua sự nghiệp và các hoạt động của ông, có thể nhận thấy Schmidt là một người kiên định với tinh thần khoa học và đổi mới. Ông tin tưởng mạnh mẽ vào vai trò của giáo dục, nghiên cứu và xuất bản trong sự phát triển của xã hội.
Với vai trò là người đề xuất và phát triển các hệ thống giáo dục đại học, tổng biên tập Bách khoa toàn thư, và người lãnh đạo các viện nghiên cứu khoa học, Schmidt đã thể hiện sự cam kết sâu sắc đối với việc phổ biến tri thức và nâng cao trình độ dân trí. Hoạt động thám hiểm Bắc Cực của ông cũng cho thấy tư tưởng về việc khai thác và tận dụng các nguồn lực tự nhiên phục vụ sự phát triển của đất nước, đồng thời khẳng định vị thế quốc gia trên trường quốc tế thông qua các thành tựu khoa học và địa lý.
6. Cái chết
Otto Yulyevich Schmidt qua đời vào ngày 7 tháng 9 năm 1956 tại Moskva, Liên Xô, ở tuổi 64. Ông được an táng tại Nghĩa trang Novodevichy ở Moscow, nơi an nghỉ của nhiều nhân vật nổi bật trong lịch sử Nga và Liên Xô.
7. Di sản và Đánh giá
Di sản của Otto Schmidt rất phong phú, bao gồm những đóng góp sâu rộng trong nhiều lĩnh vực và sự vinh danh của nhà nước Liên Xô dành cho ông.
7.1. Giải thưởng và Vinh danh
Otto Schmidt đã được nhà nước Liên Xô trao tặng nhiều giải thưởng và danh hiệu cao quý nhất, ghi nhận những cống hiến to lớn của ông:
- Anh hùng Liên Xô (được trao ngày 27 tháng 6 năm 1937)
- Huân chương Lenin, ba lần
- Huân chương Cờ đỏ Lao động, hai lần
- Huân chương Sao đỏ
- Nhiều huân chương và huy chương khác.
7.2. Các địa danh và vật thể mang tên ông
Để vinh danh những đóng góp của Schmidt, nhiều địa danh và vật thể đã được đặt tên theo ông:
- Đảo Schmidt ở Biển Kara.
- Mũi Schmidt trên bờ biển Biển Chukchi thuộc Khu tự trị Chukotka.
- Viện Vật lý Địa cầu Otto Yulyevich Schmidt thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô.
- Tiểu hành tinh 2108 Otto Schmidt được nhà thiên văn học Liên Xô Pelageya Shajn phát hiện vào năm 1948.
- Tàu nghiên cứu Liên Xô Otto Schmidt được đặt tên theo ông vào năm 1979.
7.3. Đánh giá Lịch sử và Xã hội
Otto Yulyevich Schmidt được đánh giá là một trong những nhà khoa học, nhà thám hiểm và nhà tổ chức hàng đầu của Liên Xô thế kỷ 20. Sự nghiệp đa dạng của ông từ toán học, địa vật lý đến công tác hành chính và thám hiểm Bắc Cực đã để lại dấu ấn sâu đậm. Ông là một trong những người chủ trương chính trong việc phát triển hệ thống giáo dục đại học, hoạt động xuất bản và khoa học tại Nga Xô viết.
Những đóng góp của ông trong việc khám phá và phát triển Tuyến đường Biển Phương Bắc không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn có tầm quan trọng chiến lược đối với Liên Xô, giúp mở rộng quyền kiểm soát và khai thác tài nguyên ở khu vực Bắc Cực. Giả thuyết vũ trụ học của ông về sự hình thành Trái Đất cũng là một cột mốc quan trọng trong thiên văn học Liên Xô. Tổng thể, Schmidt là một nhân vật có tầm nhìn xa, đã thúc đẩy mạnh mẽ sự tiến bộ khoa học và góp phần vào việc xây dựng nền tảng tri thức cho nhà nước Xô viết.
8. Tác động
Tác động của Otto Schmidt đối với sự phát triển khoa học, địa lý, giáo dục và chính sách của Liên Xô là vô cùng sâu rộng. Với tư cách là một nhà lãnh đạo khoa học, ông đã định hình các hướng nghiên cứu quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực địa vật lý và thiên văn học thông qua giả thuyết về sự hình thành các hành tinh.
Trong lĩnh vực giáo dục và xuất bản, Schmidt là người ủng hộ mạnh mẽ việc phổ biến tri thức và nâng cao trình độ học vấn. Vai trò của ông trong việc điều hành Nhà xuất bản Quốc gia và là tổng biên tập Bách khoa toàn thư Xô Viết vĩ đại đã tạo điều kiện cho việc tiếp cận thông tin khoa học và văn hóa rộng rãi hơn trong xã hội Xô viết.
Tuy nhiên, tác động lớn nhất của ông nằm ở công cuộc thám hiểm và quản lý Bắc Cực. Những chuyến thám hiểm lịch sử dưới sự chỉ đạo của ông đã mở ra các tuyến đường hàng hải mới, thiết lập sự hiện diện khoa học và chiến lược của Liên Xô tại khu vực này. Với vai trò là người đứng đầu Glavsevmorput', ông đã biến Tuyến đường Biển Phương Bắc từ một khái niệm khó khăn thành một tuyến đường khả thi, có ý nghĩa kinh tế và quân sự. Những nỗ lực của Schmidt đã đặt nền móng vững chắc cho việc Liên Xô khẳng định vị thế cường quốc tại Bắc Cực trong suốt thế kỷ 20.
9. Tưởng niệm
Để ghi nhớ công lao và những đóng góp của Otto Yulyevich Schmidt, nhiều hình thức tưởng niệm đã được thực hiện:
- Một tượng bán thân của Otto Schmidt được đặt tại Arkhangelsk, một thành phố cảng quan trọng ở phía bắc nước Nga, nơi các chuyến thám hiểm Bắc Cực của ông thường khởi hành.
- Liên Xô đã phát hành con tem bưu chính vào năm 1966 để vinh danh ông, thể hiện sự công nhận của nhà nước đối với di sản của Schmidt.