1. Thời thơ ấu và Bối cảnh
La Tuyết Quyên sinh ngày 26 tháng 1 năm 1984 tại Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Cô có chiều cao 1.67 m và nặng 64 kg.
1.1. Tuổi thơ và Giáo dục
La Tuyết Quyên bắt đầu tập bơi vào năm 1991, khi mới 7 tuổi. Cha mẹ cô khuyến khích cô tập luyện môn thể thao này vì cho rằng cô quá gầy và việc tập thể dục sẽ giúp cô khỏe mạnh hơn. Quá trình huấn luyện ban đầu đã đặt nền móng cho sự nghiệp bơi lội xuất sắc sau này của cô.
2. Sự nghiệp Vận động viên
Sự nghiệp bơi lội của La Tuyết Quyên được đánh dấu bằng những bước tiến nhanh chóng và nhiều thành tích nổi bật ở cả đấu trường quốc nội lẫn quốc tế, đặc biệt là ở nội dung bơi ếch.
2.1. Sự nghiệp ban đầu và các giải đấu quốc nội
La Tuyết Quyên lần đầu tiên thu hút sự chú ý của giới thể thao khi giành chiến thắng ở nội dung 100 mét bơi ếch tại vòng loại Thế vận hội Mùa hè 2000 của Trung Quốc ở Tế Nam với thời gian 1 phút 08.87 giây. Cô cũng về nhì ở nội dung 200 mét bơi ếch với 2 phút 27.29 giây. Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là cô chỉ được chọn thi đấu ở nội dung 200 mét bơi ếch, vốn là nội dung yếu hơn của cô, tại Thế vận hội Mùa hè 2000 ở Sydney vài tháng sau đó. Tại Sydney, cô đạt thành tích tốt nhất cá nhân là 2 phút 25.86 giây ở bán kết, nhưng sau đó lại sa sút ở chung kết và về đích thứ 8 với 2 phút 27.33 giây.
Bước sang năm 2001, La Tuyết Quyên đã có những tiến bộ vượt bậc. Tại Giải Vô địch Quốc gia Trung Quốc vào tháng 4, cô đã lập kỷ lục quốc gia ở nội dung 100 mét bơi ếch với 1 phút 07.85 giây và đứng thứ hai ở nội dung 200 mét bơi ếch với 2 phút 26.37 giây, sau Tề Huy người đã lập kỷ lục thế giới với 2 phút 22.99 giây. Ngay sau đó, La Tuyết Quyên tiếp tục phá kỷ lục quốc gia 100 mét bơi ếch của mình xuống còn 1 phút 07.42 giây tại Đại hội Thể thao Đông Á 2001 ở Osaka.
Tại Đại hội Thể thao Quốc gia Trung Quốc năm 2001, cô đã giành chiến thắng ở nội dung 100 mét bơi ếch với thời gian 1 phút 06.96 giây, lập kỷ lục châu Á mới. Cũng trong đại hội này, cô đã đưa ra câu nói nổi tiếng của mình: "Nước trong hồ bơi này không sạch lắm, nhưng bản thân tôi là một vận động viên sạch", ám chỉ một loạt các thành tích đáng kinh ngạc của một số vận động viên vô danh bị nghi ngờ sử dụng doping. Câu nói này đã thể hiện mạnh mẽ quan điểm của cô về sự trong sạch trong thể thao.
2.2. Giải Vô địch Thế giới
La Tuyết Quyên đã có những màn trình diễn xuất sắc tại các Giải Vô địch Bơi lội Thế giới, khẳng định vị thế của mình là một trong những vận động viên bơi ếch hàng đầu thế giới.
2.2.1. Giải Vô địch Thế giới (LC)
Tại Giải Vô địch Thể thao dưới nước Thế giới 2001 ở Fukuoka, La Tuyết Quyên đã giành được 4 huy chương. Cô giành huy chương vàng ở nội dung 50 mét bơi ếch (30.84 giây, kỷ lục châu Á, chỉ kém kỷ lục thế giới 0.01 giây) và 100 mét bơi ếch (1 phút 07.18 giây, kỷ lục châu Á). Cô cũng giành huy chương đồng ở nội dung 200 mét bơi ếch (2 phút 25.29 giây, thành tích tốt nhất cá nhân) và tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét (4 phút 02.53 giây; lượt bơi ếch của cô là 1 phút 06.47 giây, nhanh thứ hai trong lịch sử vào thời điểm đó, chỉ sau 1 phút 06.29 giây của Megan Quann của Hoa Kỳ từ Thế vận hội Sydney 2000).
Trước Giải Vô địch Thể thao dưới nước Thế giới 2003 ở Barcelona, La Tuyết Quyên đặt mục tiêu phá kỷ lục thế giới 1 phút 06.52 giây của Penny Heyns. Kỷ lục này thực sự đã bị phá ở Barcelona, nhưng không phải bởi La Tuyết Quyên mà bởi vận động viên giành huy chương bạc Thế vận hội Sydney 2000 của Úc, Leisel Jones, ở bán kết (1 phút 06.37 giây). La Tuyết Quyên, đương kim vô địch, ngay lập tức trở thành người bị đánh giá thấp hơn khi cô chỉ vượt qua vòng loại với thành tích nhanh thứ ba (1 phút 07.76 giây). Tuy nhiên, trong trận chung kết, khi mọi ánh mắt (và áp lực) đều đổ dồn vào Jones, La Tuyết Quyên đã xuất phát rất mạnh mẽ, đạt 30.87 giây ở mốc 50 mét. Chiến lược này đã phát huy tác dụng khi Jones bị ảnh hưởng bởi tốc độ khủng khiếp của La Tuyết Quyên. La Tuyết Quyên đã giữ vững phong độ để giành chiến thắng với một kỷ lục châu Á khác là 1 phút 06.80 giây, thời gian nhanh thứ ba trong lịch sử. Jones chỉ về thứ ba với 1 phút 07.47 giây, còn Amanda Beard của Hoa Kỳ về thứ hai với 1 phút 07.42 giây. La Tuyết Quyên cũng bảo vệ thành công danh hiệu vô địch thế giới 50 mét bơi ếch của mình với 30.67 giây (30.64 giây ở bán kết, chỉ kém kỷ lục thế giới 0.07 giây), và có lượt bơi ếch nhanh nhất trong lịch sử (1 phút 05.79 giây) để giúp Trung Quốc giành chiến thắng ở nội dung tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét với 3 phút 59.89 giây (kỷ lục châu Á và thời gian nhanh thứ hai trong lịch sử; đội thứ hai sau Hoa Kỳ phá mốc 4 phút).
Tại Giải Vô địch Thể thao dưới nước Thế giới 2005 ở Montreal, La Tuyết Quyên đã không thể bảo vệ các danh hiệu 50 mét và 100 mét bơi ếch của mình. Cô về thứ tư ở nội dung 100 mét bơi ếch (1 phút 07.60 giây) và thứ bảy ở nội dung 50 mét bơi ếch (31.50 giây). Tuy nhiên, điều này có thể hiểu được vì La Tuyết Quyên đã tham gia toàn bộ giải đấu với một chấn thương mắt cá chân nhưng vẫn kiên quyết thi đấu. Mặc dù vậy, cô vẫn giành chiến thắng ở nội dung 100 mét bơi ếch tại Đại hội Thể thao Quốc gia Trung Quốc 2005, đạt thời gian nhanh thứ ba trong năm (1 phút 06.86 giây). Cô cũng giành huy chương bạc ở nội dung 200 mét bơi ếch (2 phút 26.50 giây) sau Tề Huy, và đạt lượt bơi tiếp sức nhanh nhất trong lịch sử (1 phút 05.69 giây) khi cô bơi lượt bơi ếch cho đội Chiết Giang ở nội dung tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét.
2.2.2. Giải Vô địch Thế giới (SC)
Năm 2002 không khởi đầu tốt đẹp cho La Tuyết Quyên. Cô đã không giành được bất kỳ huy chương vàng nào tại Giải Vô địch Bơi lội Thế giới đường ngắn 2002 ở Moskva, về đích thứ hai ở nội dung 50 mét bơi ếch (30.17 giây) và thứ ba ở nội dung 100 mét bơi ếch (1 phút 06.36 giây). Cô cũng giành huy chương đồng ở nội dung tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét.
Tại Giải Vô địch Bơi lội Thế giới đường ngắn 2004, cô về thứ năm ở nội dung 50 mét bơi ếch (31.15 giây).
2.3. Các giải đấu quốc tế khác
Ngoài các giải vô địch thế giới, La Tuyết Quyên còn đạt được nhiều thành tích đáng chú ý tại các giải đấu quốc tế lớn khác.
2.3.1. Giải vô địch Pan Pacific
Giải vô địch Bơi lội Pan Pacific 2002 ở Yokohama cũng khá đáng thất vọng đối với La Tuyết Quyên, khi cô chỉ giành được huy chương đồng ở nội dung 100 mét bơi ếch (1 phút 08.70 giây) và đứng thứ tư ở nội dung 200 mét. Trớ trêu thay, thời gian của cô ở bán kết 100 mét bơi ếch (1 phút 08.14 giây) đã đủ để giành huy chương vàng ở chung kết.
2.3.2. Đại hội Thể thao Sinh viên Thế giới (Universiade)
La Tuyết Quyên đã tỏa sáng tại Đại hội Thể thao Sinh viên Thế giới 2003 ở Daegu, Hàn Quốc. Cô giành huy chương vàng ở nội dung 50 mét bơi ếch, 100 mét bơi ếch và tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét. Cô cũng giành huy chương bạc ở nội dung 200 mét bơi ếch.
2.3.3. Đại hội Thể thao Châu Á (Asian Games)
La Tuyết Quyên cuối cùng đã tỏa sáng tại Đại hội Thể thao Châu Á 2002 ở Busan, giành huy chương vàng với các kỷ lục châu Á ở nội dung 100 mét bơi ếch (1 phút 06.84 giây, thời gian nhanh nhất toàn cầu năm 2002) và tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét (4 phút 00.21 giây). Cô cũng đứng thứ hai ở nội dung 200 mét bơi ếch sau kỷ lục gia thế giới Tề Huy (2 phút 24.67 giây so với 2 phút 24.01 giây của Tề Huy).
Tại Đại hội Thể thao Đông Á 2005 ở Ma Cao, La Tuyết Quyên đã bất ngờ bị đồng đội trẻ Vương Quần đánh bại ở nội dung 100 mét bơi ếch (1 phút 09.14 giây so với 1 phút 08.56 giây), mặc dù cô đã giành huy chương vàng ở nội dung 50 mét bơi ếch (31.67 giây).
Mùa giải 2006, La Tuyết Quyên đã bỏ qua tất cả các giải đấu quốc tế lớn, bao gồm Giải Vô địch Bơi lội Thế giới đường ngắn ở Thượng Hải và Giải vô địch Pan Pacific ở Vancouver. Có những tin đồn rằng La Tuyết Quyên đã có mâu thuẫn với huấn luyện viên lâu năm Trương Á Đông (Trương đã được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia Trung Quốc và do đó không còn nhiều thời gian và sự quan tâm dành cho việc huấn luyện La Tuyết Quyên như trước). La Tuyết Quyên được cho là đã bị "lưu đày" trở về tỉnh nhà Chiết Giang để tập luyện, mặc dù các nhà chức trách bơi lội vẫn khẳng định cô vẫn là thành viên đội tuyển quốc gia. Tại vòng loại Đại hội Thể thao Châu Á 2006, La Tuyết Quyên đã giành chiến thắng ở nội dung 50 mét bơi ếch (31.75 giây) và đứng thứ hai ở nội dung 100 mét bơi ếch (1 phút 09.14 giây), nhưng tên cô đã không xuất hiện trong danh sách vận động viên chính thức. Giải thích chính thức cho việc không chọn nhà vô địch Olympic là La Tuyết Quyên cần thêm thời gian để phục hồi hoàn toàn tình trạng tim của mình để chuẩn bị cho Thế vận hội Mùa hè 2008. Giới truyền thông đã suy đoán rằng La Tuyết Quyên sắp giải nghệ.
2.4. Thế vận hội Olympic
Thế vận hội Olympic là đỉnh cao trong sự nghiệp thi đấu của La Tuyết Quyên, nơi cô đã chạm đến vinh quang cao nhất.
2.4.1. Thế vận hội Sydney 2000
Đây là lần đầu tiên La Tuyết Quyên tham dự Thế vận hội Olympic. Mặc dù đạt thành tích tốt ở vòng loại quốc gia, cô chỉ được chọn thi đấu ở nội dung 200 mét bơi ếch, nội dung không phải sở trường của mình. Cô đã đạt thành tích tốt nhất cá nhân ở bán kết nhưng không thể duy trì phong độ ở chung kết và kết thúc ở vị trí thứ 8.
2.4.2. Thế vận hội Athens 2004
Điểm nhấn trong sự nghiệp của La Tuyết Quyên là tại Thế vận hội Mùa hè 2004 ở Athens, nơi cô giành huy chương vàng ở nội dung 100 mét bơi ếch với kỷ lục Olympic mới là 1 phút 06.64 giây. Đây là thời gian nhanh thứ ba trong lịch sử và chỉ kém kỷ lục thế giới 0.27 giây. Thành tích này đặc biệt đáng chú ý khi cô chỉ vượt qua vòng loại với thành tích khiêm tốn là 1 phút 08.57 giây và bơi ở làn ngoài cùng. Leisel Jones của Úc, người đã lập kỷ lục Olympic 1 phút 06.78 giây ở bán kết, chỉ giành được huy chương đồng ở chung kết với 1 phút 07.16 giây.
La Tuyết Quyên đã rút khỏi nội dung 200 mét bơi ếch để tập trung vào nội dung tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét. Đáng tiếc là đội tuyển Trung Quốc chỉ về đích thứ tư (4 phút 03.35 giây). La Tuyết Quyên đã bơi lượt bơi của mình (1 phút 08.82 giây) trong tình trạng gặp vấn đề về tim và phải được đồng đội giúp đỡ để ra khỏi hồ bơi sau khi hoàn thành phần thi bơi ếch của mình.
3. Các Kỷ lục và Thành tích Chính
La Tuyết Quyên là một cựu kỷ lục gia thế giới ở nội dung 50 mét bơi ếch (đường ngắn). Cô cũng lập kỷ lục Olympic ở nội dung 100 mét bơi ếch tại Thế vận hội Athens 2004. Trong suốt sự nghiệp của mình, cô đã phá nhiều kỷ lục châu Á và giành được vô số huy chương tại các giải đấu lớn.
Dưới đây là bảng tổng hợp các huy chương chính của La Tuyết Quyên tại các giải đấu quốc tế lớn:
| Giải đấu | Nội dung | Huy chương |
|---|---|---|
| Thế vận hội Mùa hè | ||
| Athens 2004 | 100 m bơi ếch | Vàng |
| Giải Vô địch Thể thao dưới nước Thế giới (Đường dài) | ||
| Fukuoka 2001 | 50 m bơi ếch | Vàng |
| Fukuoka 2001 | 100 m bơi ếch | Vàng |
| Fukuoka 2001 | 200 m bơi ếch | Đồng |
| Fukuoka 2001 | Tiếp sức hỗn hợp 4×100 m | Đồng |
| Barcelona 2003 | 50 m bơi ếch | Vàng |
| Barcelona 2003 | 100 m bơi ếch | Vàng |
| Barcelona 2003 | Tiếp sức hỗn hợp 4×100 m | Vàng |
| Giải Vô địch Bơi lội Thế giới đường ngắn | ||
| Moskva 2002 | 50 m bơi ếch | Bạc |
| Moskva 2002 | 100 m bơi ếch | Đồng |
| Moskva 2002 | Tiếp sức hỗn hợp 4×100 m | Đồng |
| Giải vô địch Bơi lội Pan Pacific | ||
| Yokohama 2002 | 100 m bơi ếch | Đồng |
| Đại hội Thể thao Sinh viên Thế giới | ||
| Daegu 2003 | 50 m bơi ếch | Vàng |
| Daegu 2003 | 100 m bơi ếch | Vàng |
| Daegu 2003 | Tiếp sức hỗn hợp 4×100 m | Vàng |
| Daegu 2003 | 200 m bơi ếch | Bạc |
| Đại hội Thể thao Châu Á | ||
| Busan 2002 | 100 m bơi ếch | Vàng |
| Busan 2002 | Tiếp sức hỗn hợp 4×100 m | Vàng |
| Busan 2002 | 200 m bơi ếch | Bạc |
4. Triết lý và Giá trị
La Tuyết Quyên nổi tiếng với quan điểm kiên định về đạo đức thể thao và tinh thần trong sạch trong thi đấu. Câu nói của cô tại Đại hội Thể thao Quốc gia Trung Quốc năm 2001, "Nước trong hồ bơi này không sạch lắm, nhưng bản thân tôi là một vận động viên sạch", đã trở thành biểu tượng cho cam kết của cô đối với sự công bằng và liêm chính trong thể thao. Phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh có nhiều nghi ngờ về việc sử dụng doping của một số vận động viên.
Sau khi giải nghệ, khi trở thành người cầm đuốc Olympic, La Tuyết Quyên tiếp tục thể hiện quan điểm của mình về tinh thần Olympic. Cô đã phát biểu: "Là một người cầm đuốc, tôi nghĩ tinh thần Olympic có nghĩa là sự trong sạch, chơi đẹp, tình hữu nghị, đam mê, hòa bình và hòa hợp". Những lời này nhấn mạnh niềm tin sâu sắc của cô vào các giá trị cao thượng của phong trào Olympic, vượt ra ngoài khuôn khổ của sự cạnh tranh đơn thuần để hướng tới sự đoàn kết và tôn trọng lẫn nhau.
5. Vấn đề Sức khỏe và Thử thách
Trong suốt sự nghiệp của mình, La Tuyết Quyên đã phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe và thử thách đáng kể. Tại Thế vận hội Athens 2004, cô đã thi đấu với vấn đề về tim mạch, đến mức phải được đồng đội giúp đỡ để ra khỏi hồ bơi sau khi hoàn thành lượt bơi ếch của mình trong nội dung tiếp sức hỗn hợp 4x100 mét.
Năm 2005, La Tuyết Quyên đã tham gia Giải Vô địch Thể thao dưới nước Thế giới ở Montreal với một chấn thương mắt cá chân, mặc dù vậy cô vẫn kiên quyết thi đấu.
Năm 2006, có những tin đồn về mâu thuẫn giữa cô và huấn luyện viên lâu năm Trương Á Đông, người đã được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng đội tuyển quốc gia Trung Quốc, dẫn đến việc ông không còn nhiều thời gian dành cho cô như trước. Điều này khiến La Tuyết Quyên phải trở về tỉnh nhà Chiết Giang để tập luyện. Mặc dù đạt thành tích tốt tại vòng loại Đại hội Thể thao Châu Á 2006, cô đã không được chọn vào danh sách chính thức của đội tuyển. Giải thích chính thức là cô cần thêm thời gian để phục hồi hoàn toàn tình trạng tim của mình để chuẩn bị cho Thế vận hội Mùa hè 2008.
6. Giải nghệ và Hoạt động sau Giải nghệ
Sau nhiều năm cống hiến cho bơi lội và đối mặt với các vấn đề sức khỏe, La Tuyết Quyên đã đưa ra quyết định giải nghệ và bắt đầu một chương mới trong cuộc đời.
6.1. Thông báo Giải nghệ
Vào ngày 24 tháng 1 năm 2007, La Tuyết Quyên đã tổ chức một cuộc họp báo để chính thức thông báo về việc giải nghệ khỏi sự nghiệp bơi lội chuyên nghiệp. Quyết định này được đưa ra do một ca phẫu thuật tim không thành công. Theo La Tuyết Quyên, các bác sĩ đã khuyên rằng tính mạng của cô có thể gặp nguy hiểm nếu cô tiếp tục tập luyện với cường độ cao như yêu cầu của một vận động viên cấp Olympic.
6.2. Hoạt động sau Giải nghệ
Sau khi giải nghệ, La Tuyết Quyên đã tiếp tục con đường học vấn của mình tại đại học. Cô cũng trở thành giáo viên thể dục tại Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh từ năm 2018, tiếp tục đóng góp vào lĩnh vực giáo dục và thể thao.
Vào ngày 24 tháng 3 năm 2008, La Tuyết Quyên đã trở thành người cầm đuốc thứ hai tại lễ rước đuốc Thế vận hội Mùa hè 2008 và là người cầm đuốc đầu tiên của Trung Quốc. Với vai trò này, cô đã thể hiện quan điểm của mình về lý tưởng Olympic, nhấn mạnh sự trong sạch, chơi đẹp, tình hữu nghị, đam mê, hòa bình và hòa hợp.
7. Đánh giá và Tầm ảnh hưởng
La Tuyết Quyên được đánh giá là một trong những vận động viên bơi lội vĩ đại nhất của Trung Quốc, đặc biệt ở nội dung bơi ếch. Sự nghiệp của cô được tô điểm bằng một huy chương vàng Olympic, nhiều huy chương vàng tại Giải Vô địch Bơi lội Thế giới, và các kỷ lục châu Á. Cô không chỉ là một tài năng bơi lội xuất chúng mà còn là một hình mẫu về tinh thần thể thao.
Tầm ảnh hưởng của La Tuyết Quyên không chỉ giới hạn trong thành tích thi đấu. Với phát ngôn "vận động viên sạch" và việc nhấn mạnh các giá trị của tinh thần Olympic, cô đã trở thành một biểu tượng của sự liêm chính và đạo đức trong thể thao, đặc biệt trong bối cảnh những lo ngại về doping. Cô đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ vận động viên trẻ ở Trung Quốc và trên thế giới về tầm quan trọng của việc thi đấu công bằng và theo đuổi lý tưởng cao đẹp. Vai trò của cô như một người cầm đuốc Olympic cũng khẳng định vị thế của cô như một đại sứ cho tinh thần hòa bình và hữu nghị thông qua thể thao.