Bill Foulkes

2.1.1. 1950-1957: Thời kỳ "Busby Babes"

Bill Foulkes được Manchester United phát hiện khi đang chơi cho câu lạc bộ Whiston Boys ở tuổi 18. Ông gia nhập câu lạc bộ vào tháng 3 năm 1950 và thi đấu ở các đội trẻ trước khi chính thức trở thành cầu thủ chuyên nghiệp vào tháng 8 năm 1951.

Trận ra mắt chuyên nghiệp của Foulkes diễn ra vào ngày 13 tháng 12 năm 1952, ở tuổi 20, trong một trận đấu thuộc Giải hạng nhất Anh gặp Liverpool. Manchester United đã giành chiến thắng 2-1 trong trận đấu đó. Ông cũng có 2 lần ra sân cho đội tuyển U-23 Anh.

Bàn thắng đầu tiên trong số 9 bàn thắng của ông cho câu lạc bộ được ghi vào ngày 2 tháng 1 năm 1954, trong trận đấu Giải hạng nhất Anh gặp Newcastle United tại Sân vận động St James' Park. Bàn thắng được ghi từ gần giữa sân, một thành tích đáng nể đối với một hậu vệ. United kết thúc mùa giải đó ở vị trí thứ năm.

Vào ngày 2 tháng 10 năm 1954, Foulkes có trận ra mắt cho đội tuyển Anh ở vị trí hậu vệ phải trong trận đấu với Bắc Ireland, 22 tháng sau khi ra mắt United. Tuy nhiên, đây cũng là lần ra sân duy nhất của ông cho đội tuyển quốc gia ở cấp độ cao nhất trong suốt sự nghiệp. Chỉ sau khi được gọi lên tuyển, ông mới ngừng hẳn công việc thợ mỏ.

Trong mùa giải 1955-56, Foulkes giành chức vô địch Giải hạng nhất Anh đầu tiên cùng United. Cuối mùa giải đó, Foulkes phải đối mặt với các cam kết nghĩa vụ quốc gia. Vì lý do đó, huấn luyện viên Matt Busby bắt đầu ưu tiên Ian Greaves ở vị trí hậu vệ phải thay vì Foulkes. Foulkes đã phản ứng bằng cách tập luyện chăm chỉ hơn bình thường, quyết tâm giành lại vị trí trong đội hình chính. Thái độ này đã mang lại kết quả, và ông trở lại thi đấu thường xuyên cho đội một từ mùa giải tiếp theo cho đến cuối những năm 1960.

United giành chức vô địch trong mùa giải 1955-56, qua đó đủ điều kiện tham dự Cúp C1 châu Âu vào mùa giải 1956-57. Bất chấp sự phản đối từ The Football League, United đã trở thành đại diện đầu tiên của Anh tại Cúp châu Âu. Trong trận đấu thứ hai của giải đấu, United đã đánh bại Anderlecht với tỷ số 10-0, mặc dù Foulkes không ghi bàn nào. Kết quả này vẫn là chiến thắng kỷ lục của United trong một trận đấu cấp châu Âu. Trong mùa giải đó, Foulkes đã giúp United lọt vào bán kết Cúp châu Âu, nhưng để thua Real Madrid với tổng tỷ số 5-3 sau khi thua 1-3 tại Sân vận động Santiago Bernabéu và hòa 2-2 trong trận lượt về tại Old Trafford. United cũng lọt vào chung kết FA Cup, nhưng thua Aston Villa 2-1, và bảo vệ thành công chức vô địch Giải hạng nhất Anh trong mùa giải đó.

2.1.2. Thảm họa hàng không Munich

Là nhà vô địch The Football League mùa 1956-57, United một lần nữa đại diện cho Anh tại Cúp C1 châu Âu mùa 1957-58. Trong trận lượt về vòng tứ kết gặp Red Star Belgrade ở Nam Tư, United hòa 3-3, thắng chung cuộc 5-4. Sau trận đấu, đội có một buổi tiệc chiêu đãi, sau đó đến Đại sứ quán Anh, nơi mỗi cầu thủ được tặng một chai rượu gin.

Trên chuyến bay trở về Manchester vào ngày 6 tháng 2 năm 1958, chiếc máy bay của hãng British European Airways chở đội bóng đã dừng lại ở München để tiếp nhiên liệu. Do vấn đề tăng áp, hai lần cất cánh đã bị hủy bỏ. Phi công quay trở lại nhà ga, và sau một thời gian, thông báo rằng sẽ có thêm một nỗ lực cất cánh nữa. Lúc đó, Foulkes đang chơi bài với Kenny Morgans, David Pegg, Albert Scanlon, Roger Byrne và Liam Whelan ở giữa máy bay. Khi nghe thông báo, ông bắt đầu lo lắng cho sự an toàn của mình. Trong một cuộc phỏng vấn năm 1998 với Carling-Net, ông nói về thông báo đó: "Khi họ nói vậy, bạn không cần phải là một thiên tài để biết rằng điều này sẽ hơi nguy hiểm."

Trong lần cất cánh thứ ba, các phi công đã kiểm soát được sự tăng áp, nhưng khi máy bay đạt đến tốc độ V₁ (tốc độ mà sau đó việc hủy cất cánh trở nên nguy hiểm), tốc độ bay đột ngột giảm. Máy bay rời đường băng và đâm vào hàng rào và một ngôi nhà. Trong cuộc phỏng vấn năm 1998, Foulkes nhớ lại:
: Máy bay nảy lên và rõ ràng không đủ nhanh, rồi đột nhiên có ba tiếng va chạm kinh hoàng và mọi thứ quay cuồng. Một giây sau tôi đang ngồi trên ghế với đôi chân trong tuyết.
Chiếc máy bay đã vỡ ngay dưới ghế mà Foulkes đang ngồi. Trong vụ tai nạn, chai rượu gin từ Đại sứ quán Anh, mà Foulkes đã đặt trên giá để đồ phía trên cùng với áo khoác của mình, đã rơi trúng vào sau đầu Foulkes. Chấn thương đầu là vết thương duy nhất mà ông phải chịu trong vụ tai nạn. Ngay sau vụ tai nạn, Foulkes đã trèo ra khỏi dây an toàn và chạy xa máy bay 50 yd. Sau đó, ông quay lại và nhìn thấy chiếc máy bay bị phá hủy. Như Foulkes sau này đã nói:
: Phần đuôi máy bay đã biến mất. Tôi ra ngoài nhanh nhất có thể và cứ chạy mãi. Rồi tôi quay lại và nhận ra rằng máy bay sẽ không nổ, và tôi quay lại. Ở phía xa, tôi có thể thấy phần đuôi máy bay đang bốc cháy và khi tôi chạy lại, tôi bắt gặp các thi thể. Roger Byrne vẫn còn bị mắc kẹt trên ghế của mình, Bobby Charlton nằm bất động trên một ghế khác, và Dennis Viollet. Rồi Harry Gregg xuất hiện và chúng tôi cố gắng xem có thể làm gì để giúp đỡ.

23 người sống sót được đưa vào bệnh viện, nhưng Foulkes được xuất viện và qua đêm tại một khách sạn cùng Gregg. Sáng hôm sau, Foulkes đến thăm các đồng đội của mình trong bệnh viện. Ông đã đến thăm Duncan Edwards, Johnny Berry, Jackie Blanchflower, Viollet, Scanlon, Charlton và Ray Wood. Sau đó, ông nhớ lại: "Tôi vừa mới bắt đầu nghĩ rằng mọi chuyện không quá tệ thì tôi hỏi những người còn lại ở đâu. Y tá chỉ lắc đầu và nói: 'Thế thôi, mọi người khác đã chết rồi.'"

Chỉ đến lúc đó Foulkes mới nhận ra toàn bộ sự kinh hoàng của thảm kịch. Bảy đồng đội của ông - Mark Jones, David Pegg, Roger Byrne, Geoff Bent, Eddie Colman, Liam Whelan và Tommy Taylor - đã thiệt mạng ngay tại hiện trường vụ tai nạn, cùng với 14 người khác bao gồm ba quan chức của Manchester United. Duncan Edwards qua đời 15 ngày sau đó do chấn thương. Thư ký câu lạc bộ Walter Crickmer và các huấn luyện viên Tom Curry và Bert Whalley cũng thiệt mạng ngay lập tức. Berry và Blanchflower sống sót nhưng không bao giờ chơi bóng được nữa do mức độ chấn thương của họ. Foulkes tự mình sống sót, cùng với Busby, Charlton, Gregg, Morgans, Scanlon, Viollet và Wood.

Trong nhiều năm kể từ thảm họa, Foulkes cảm thấy tức giận về việc các phi công đã cố gắng cất cánh lần thứ ba, bất chấp những nguy hiểm rõ ràng.
: Rõ ràng là chúng tôi sẽ gặp khó khăn khi cất cánh và họ đã mạo hiểm. Họ không bao giờ nên làm điều đó. Tôi không cảm thấy tội lỗi khi là người sống sót. Tôi chỉ may mắn khủng khiếp. Nhưng tôi vẫn giữ cảm giác rằng điều đó không cần thiết, điều đó khiến tôi tức giận. Nó đã gây tổn thất quá lớn cho câu lạc bộ, cho đất nước.

2.1.3. Sau thảm họa Munich (1958-1966)

Ngay sau vụ tai nạn, Bill Foulkes đã đảm nhận vị trí đội trưởng câu lạc bộ thay cho Roger Byrne, người đã thiệt mạng trong thảm kịch. Sau các trận đấu với Sheffield Wednesday, West Bromwich Albion và Fulham, United đã lọt vào chung kết FA Cup, nhưng để thua Bolton Wanderers với tỷ số 2-0. Tuy nhiên, đội bóng không thi đấu tốt ở giải vô địch quốc gia, chỉ thắng 1 trận trước Sunderland, hòa 5 và thua 8, kết thúc ở vị trí thứ chín. Tại bán kết Cúp châu Âu, United thắng Milan 2-1 ở lượt đi, nhưng thua 4-0 ở lượt về tại San Siro, thua chung cuộc 5-2.

Manchester United kết thúc ở vị trí á quân tại giải vô địch quốc gia trong mùa giải đầu tiên sau thảm họa Munich (1958-59), nhưng sau đó lại xếp thứ bảy trong các mùa 1959-60 và 1960-61, trước khi tụt xuống vị trí thứ 15 trong mùa 1961-62 - đây là vị trí thấp nhất của câu lạc bộ sau chiến tranh vào thời điểm đó. Tại FA Cup, câu lạc bộ bị loại ở vòng 3, vòng 5, vòng 4 và bán kết lần lượt trong bốn mùa giải sau thảm họa Munich.

Trong mùa giải 1962-63, United thi đấu tệ ở giải vô địch quốc gia, kết thúc ở vị trí thứ 19, nhưng đã giành chức vô địch FA Cup sau khi thắng Leicester City 3-1 trong trận chung kết vào ngày 25 tháng 5 năm 1963. Trong suốt thời gian này, Foulkes đã phải vật lộn rất nhiều với những ảnh hưởng từ vụ tai nạn. Sau này ông nói: "Tôi sụt cân rất nhiều, tôi không thể ăn, không thể ngủ, tôi mất đi thể lực và phong độ và tôi thực sự đã chịu đựng đủ rồi."

Vào ngày 10 tháng 10 năm 1960, Busby lần đầu tiên xếp Foulkes chơi ở vị trí trung vệ, sau khi đã thử nghiệm một loạt cầu thủ để lấp đầy vị trí này kể từ khi vụ tai nạn cướp đi sinh mạng của Mark Jones và chấm dứt sự nghiệp thi đấu của Jackie Blanchflower hơn hai năm trước đó. Vị trí trung vệ sẽ trở thành vị trí sở trường của ông trong phần còn lại của sự nghiệp cầu thủ, nhưng ông phải đến năm 1963 mới bắt đầu lại tận hưởng niềm vui chơi bóng. Trong mùa giải 1963-64, United kết thúc ở vị trí thứ hai trong giải vô địch quốc gia, và cuối cùng giành chức vô địch trong mùa giải 1964-65, sau chuỗi 13 chiến thắng trong 15 trận. Đến lúc đó, Foulkes và Bobby Charlton là hai người sống sót duy nhất từ thảm họa Munich còn lại trong đội. Vào ngày 11 tháng 11 năm 1964, trong một trận đấu Cúp châu Âu gặp Borussia Dortmund, Foulkes đã chơi trận đấu thứ 511 của mình cho United và trở thành cầu thủ giữ kỷ lục ra sân nhiều nhất câu lạc bộ, vượt qua Joe Spence người đã giữ kỷ lục này trong hơn 36 năm. Trong mùa 1966-67, Foulkes đã giúp United giành chức vô địch một lần nữa, hoàn thành bộ sưu tập bốn huy chương vô địch Giải hạng nhất Anh của mình, nhiều hơn bất kỳ cầu thủ United nào khác cùng thời, và thực tế là nhiều hơn bất kỳ cầu thủ nào khác tại câu lạc bộ trong 32 năm tiếp theo.

2.1.4. Chức vô địch Cúp châu Âu (1967-1968)

Với việc giành chức vô địch giải vô địch quốc gia trong mùa 1966-67, United một lần nữa đủ điều kiện tham dự Cúp châu Âu mùa 1967-68. Sau khi đánh bại Hibernians, Sarajevo và Górnik Zabrze, United đối đầu với Real Madrid ở bán kết. Foulkes không thi đấu ở lượt đi tại Old Trafford, trận đấu mà United thắng sít sao 1-0. Tuy nhiên, ông đã thi đấu ở lượt về tại Bernabéu vào ngày 15 tháng 5 năm 1968, trong đó Real dẫn 3-1 ở hiệp một. David Sadler ghi bàn trong hiệp hai để cân bằng tỷ số 3-3 chung cuộc. Gần cuối trận đấu, George Best tạt bóng vào khu vực cấm địa. Foulkes sút bóng vào lưới, ghi một trong những bàn thắng quan trọng nhất trong sự nghiệp của mình và đưa United vào chung kết.

Trận chung kết được tổ chức tại Sân vận động Wembley vào ngày 29 tháng 5 năm 1968. Đối đầu với Benfica, Foulkes ra sân ở vị trí trung vệ. Khi trận đấu bước vào hiệp phụ, tỷ số là 1-1, với bàn thắng của United đến từ Charlton. Sau đó, Best, Brian Kidd và Charlton mỗi người ghi một bàn, và United giành chiến thắng 4-1, trở thành đội bóng Anh đầu tiên vô địch Cúp châu Âu. 10 năm sau Thảm họa hàng không München, Foulkes cuối cùng đã giành được huy chương vô địch Cúp châu Âu ở tuổi 36. Foulkes sau này nói rằng việc giành Cúp đã giúp ông "vượt qua thảm kịch". Ông và Charlton là những cầu thủ duy nhất còn lại ở câu lạc bộ từ thời điểm xảy ra thảm họa. Thật vậy, tất cả những người sống sót khác, ngoại trừ Harry Gregg (người ở lại Old Trafford đến năm 1966) đã rời câu lạc bộ trong vòng bốn năm sau thảm họa.

2.1.5. Cuối sự nghiệp cầu thủ và giải nghệ

Sau khi giành Cúp châu Âu, Foulkes cảm thấy mình đã đạt được tất cả những gì có thể và muốn giải nghệ. Tuy nhiên, Busby đã thuyết phục ông ở lại thêm hai năm nữa, mặc dù ông thi đấu ít thường xuyên hơn trong thời gian này. Mùa giải tiếp theo, United kết thúc ở vị trí thứ 11 trong giải vô địch quốc gia. Trong mùa giải 1968-69, Wilf McGuinness (người từng chơi cùng Foulkes vào cuối những năm 1950) đã thay thế Busby, người đã nghỉ hưu, làm huấn luyện viên của United. Foulkes chỉ chơi ba trận dưới thời McGuinness, trận cuối cùng diễn ra vào đầu mùa giải 1969-70 trong trận thua 1-4 trước Southampton tại Old Trafford vào ngày 16 tháng 8 năm 1969. Ở giai đoạn này, ông là cầu thủ lớn tuổi nhất trong đội ở tuổi 37, và thực sự là một trong những cầu thủ lớn tuổi nhất vẫn còn hoạt động trong The Football League. Ông chính thức giải nghệ vào ngày 1 tháng 6 năm 1970 ở tuổi 38.

Kết thúc sự nghiệp kéo dài của mình, Foulkes đã có 688 lần ra sân cho United và ghi được 9 bàn thắng. Ông từng giữ kỷ lục ra sân nhiều nhất câu lạc bộ cho đến khi Charlton (758 lần ra sân) vượt qua ông một thời gian sau đó, và sau này là Ryan Giggs và Paul Scholes, mặc dù ông vẫn đứng ở vị trí thứ tư về số lần ra sân cho United. Ông cũng có 3 lần ra sân thay người trong mùa giải 1968-69 ở Giải hạng nhất Anh. Ông cũng ra sân trong mọi trận đấu của United trong các mùa giải 1957-58, 1959-60, 1963-64 và 1964-65. Ông đã phục vụ United ở Giải hạng nhất Anh trong 18 mùa giải, hầu hết trong số đó với tư cách là một cầu thủ thường xuyên, và là cầu thủ phục vụ lâu nhất tại câu lạc bộ vào thời điểm ông thi đấu trận cuối cùng. Ông ghi tổng cộng 9 bàn thắng cho United, bàn đầu tiên trong chiến thắng 2-1 tại giải đấu trước Newcastle United vào ngày 2 tháng 1 năm 1954, và bàn cuối cùng vào ngày 15 tháng 5 năm 1968 trong trận bán kết lượt về Cúp châu Âu tại Madrid.

Sau khi giải nghệ, ông ở lại Old Trafford với tư cách là huấn luyện viên đội trẻ từ năm 1970 đến 1975, khi ông cuối cùng rời United sau 25 năm phục vụ liên tục.