Andoni Goikoetxea

1. Sự nghiệp câu lạc bộ

Sự nghiệp câu lạc bộ của Andoni Goikoetxea chủ yếu gắn liền với Athletic Bilbao, nơi ông trải qua những năm tháng đỉnh cao và tạo dựng danh tiếng, xen kẽ với những tranh cãi về lối chơi mạnh bạo.

1.3. Tranh cãi: Vụ phạm lỗi với Maradona và Schuster

Goikoetxea nổi tiếng không chỉ vì tài năng mà còn vì lối chơi cực kỳ thô bạo, đặc biệt là qua hai pha phạm lỗi nghiêm trọng với các ngôi sao lớn.

Vào ngày 24 tháng 9 năm 1983, Goikoetxea đã gây chấn động thế giới bóng đá với pha phạm lỗi kinh hoàng nhằm vào Diego Maradona trong một trận đấu La Liga tại sân Camp Nou. Pha tắc bóng từ phía sau của ông đã khiến Maradona bị gãy mắt cá chân. Maradona sau này mô tả âm thanh ông nghe được giống như tiếng gỗ bị gãy. Vụ việc này được các nhà báo mô tả là "một trong những pha phạm lỗi tàn bạo nhất trong lịch sử bóng đá Tây Ban Nha". Sau sự kiện này, nhà báo người Anh Edward Owen đã đặt cho Goikoetxea biệt danh "Đồ tể của Bilbao", biệt danh này đã gắn liền với ông trong suốt phần đời còn lại của sự nghiệp. César Luis Menotti, huấn luyện viên của FC Barcelona lúc bấy giờ và cũng là đồng hương của Maradona, đã chỉ trích Goikoetxea là "thuộc về một 'chủng tộc những kẻ chống bóng đá'" và kêu gọi một lệnh cấm thi đấu vĩnh viễn. Kết quả, ông bị Liên đoàn Bóng đá Hoàng gia Tây Ban Nha cấm thi đấu 10 trận. Thậm chí, sau này còn có thông tin rằng Goikoetxea đã giữ chiếc giày mà ông dùng trong pha phạm lỗi đó trong một tủ kính tại nhà riêng.

Hai mùa giải trước đó, Goikoetxea cũng đã gây ra chấn thương nghiêm trọng cho tiền vệ Bernd Schuster của Barcelona, khiến cầu thủ người Đức này bị tổn thương nặng ở đầu gối phải, và Schuster đã không bao giờ hồi phục hoàn toàn sau chấn thương đó.

Tháng 5 năm 1984, khi hai đội gặp lại nhau trong trận chung kết Copa del Rey 1984, trận đấu kết thúc với tỉ số 1-0 nghiêng về Athletic Bilbao. Trận đấu này cũng chứng kiến một cuộc ẩu đả lớn trên sân, trong đó Goikoetxea bị nhìn thấy đã đá vào ngực Maradona. Ban đầu, ông bị cấm thi đấu 18 trận vì hành vi này, nhưng sau đó án phạt được giảm xuống còn 7 trận.

2. Sự nghiệp quốc tế

Goikoetxea đã có 39 lần khoác áo đội tuyển bóng đá quốc gia Tây Ban Nha. Ông ra mắt đội tuyển trong trận đấu với đội tuyển bóng đá quốc gia Hà Lan vào ngày 16 tháng 2 năm 1983.

Trong sự nghiệp quốc tế, ông đã đại diện cho Tây Ban Nha tham dự cả Giải vô địch bóng đá châu Âu 1984 và FIFA World Cup 1986. Tại World Cup 1986, ông đã ghi một trong bốn bàn thắng quốc tế của mình từ một quả phạt đền trong chiến thắng 5-1 ở vòng 16 đội trước đội tuyển bóng đá quốc gia Đan Mạch. Bốn bàn thắng quốc tế của Goikoetxea được ghi vào các trận đấu sau:

• Ngày 26 tháng 5 năm 1984: Ghi bàn thứ nhất trong trận giao hữu thắng 4-0 trước đội tuyển bóng đá quốc gia Thụy Sĩ tại Sân vận động Charmilles, Geneva, Thụy Sĩ.
• Ngày 14 tháng 11 năm 1984: Ghi bàn thứ hai trong trận thua 1-3 trước đội tuyển bóng đá quốc gia Scotland ở vòng loại FIFA World Cup 1986 tại Hampden Park, Glasgow, Scotland.
• Ngày 18 tháng 6 năm 1986: Ghi bàn thứ ba trong chiến thắng 5-1 trước đội tuyển bóng đá quốc gia Đan Mạch tại vòng 16 đội FIFA World Cup 1986 tại La Corregidora, Querétaro, México.
• Ngày 15 tháng 10 năm 1986: Ghi bàn thứ tư trong trận giao hữu hòa 2-2 với đội tuyển bóng đá quốc gia Tây Đức tại Niedersachsenstadion, Hanover, Đức.

Ngoài ra, Goikoetxea cũng đã có 4 lần ra sân cho đội tuyển bóng đá xứ Basque trong khoảng thời gian từ năm 1978 đến năm 1990.

3. Phong cách thi đấu

Andoni Goikoetxea nổi tiếng với phong cách thi đấu cực kỳ quyết liệt, mạnh mẽ và đôi khi là thô bạo. Là một trung vệ, ông sở hữu thể chất ấn tượng và tinh thần không khoan nhượng trong các pha tranh chấp bóng. Chính lối chơi này, đặc biệt là những pha phạm lỗi gây chấn thương nặng cho Diego Maradona và Bernd Schuster, đã khiến ông bị gán cho biệt danh "Đồ tể của Bilbao".

Năm 2007, tờ báo The Times của Anh đã vinh danh ông là "hậu vệ cứng rắn nhất mọi thời đại". Mặc dù biệt danh này phản ánh khía cạnh tiêu cực trong lối chơi của ông, nhưng nó cũng ngầm thừa nhận sự dũng mãnh và không ngại va chạm của Goikoetxea trên sân cỏ. Ông cũng được người hâm mộ Athletic Bilbao biết đến với biệt danh El Gigante de Alonsotegui_{Người khổng lồ của Alonsotegi}^Spanish, cho thấy sự ngưỡng mộ của họ đối với sức mạnh và sự thống trị của ông trong phòng ngự.

4. Sự nghiệp huấn luyện

Hai năm sau khi giải nghệ cầu thủ vào năm 1990, Goikoetxea bắt đầu sự nghiệp huấn luyện của mình. Từ năm 1992 đến 1996, ông từng là huấn luyện viên cho đội tuyển U-21 Tây Ban Nha, và vào năm 1995, ông cũng đảm nhiệm vai trò huấn luyện viên cho đội U-20 Tây Ban Nha. Trong thời gian này, ông đã giúp đội U-21 Tây Ban Nha giành vị trí thứ ba tại Giải vô địch bóng đá U-21 châu Âu 1994 và giành ngôi á quân tại Giải vô địch bóng đá U-21 châu Âu 1996.

Từ năm 1996, ông bắt đầu dẫn dắt các câu lạc bộ. Ông đã có hai giai đoạn làm huấn luyện viên cho UD Salamanca, giúp đội bóng thăng hạng từ Segunda División (hạng hai) vào mùa giải Segunda División 1996-97 với vị trí thứ hai. Ông cũng từng dẫn dắt SD Compostela, CD Numancia (hai giai đoạn), Racing de Santander và Rayo Vallecano. Tại Racing de Santander, ông bị sa thải chỉ trong vòng 48 giờ sau khi được xác nhận bổ nhiệm, còn tại Rayo Vallecano, ông cũng không duy trì được vị trí lâu dài do những mâu thuẫn nội bộ.

Vào tháng 6 năm 2007, Goikoetxea gia nhập Hércules CF tại Alicante, một đội bóng ở hạng hai. Tuy nhiên, ông đã bị câu lạc bộ đình chỉ công tác và sau đó bị sa thải vào cuối mùa giải Segunda División 2007-08 vì ám chỉ rằng cấu trúc nội bộ của câu lạc bộ "bốc mùi".

Ngoài ra, Goikoetxea từng là trợ lý huấn luyện viên cho Javier Clemente, người từng là huấn luyện viên của ông ở Bilbao, tại FIFA World Cup 1994 ở Hoa Kỳ. Vào cuối tháng 2 năm 2013, ông được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng của đội tuyển bóng đá quốc gia Guinea Xích Đạo. Tuy nhiên, ông đã bị sa thải vào tháng 1 năm 2015, chỉ ba tuần trước khi Cúp bóng đá châu Phi 2015 khởi tranh, do thành tích kém cỏi trong các trận giao hữu, bao gồm cả trận thua trước một đội bóng hạng thấp của Bồ Đào Nha. Ông cũng từng dẫn dắt AD Ceuta từ năm 2010 đến 2011.

5. Danh hiệu

Andoni Goikoetxea đã giành được nhiều danh hiệu lớn trong sự nghiệp cầu thủ của mình, đặc biệt là với Athletic Bilbao. Với tư cách huấn luyện viên, ông cũng đạt được một số thành tích đáng chú ý với các đội trẻ.

6. Thống kê sự nghiệp

7. Đánh giá và di sản

Andoni Goikoetxea là một cái tên gây nhiều tranh cãi trong lịch sử bóng đá Tây Ban Nha. Với tư cách là một cầu thủ, ông được đánh giá cao về khả năng phòng ngự kiên cường và lối chơi thể lực mạnh mẽ, giúp Athletic Bilbao đạt được thời kỳ hoàng kim với nhiều danh hiệu trong thập niên 1980. Ông là biểu tượng của sự quyết tâm và tinh thần chiến đấu không khoan nhượng của câu lạc bộ xứ Basque.

Tuy nhiên, di sản của Goikoetxea không thể tách rời khỏi biệt danh "Đồ tể của Bilbao", một cái tên phản ánh chính xác lối chơi hung hăng và những pha phạm lỗi thô bạo đã gây chấn thương nghiêm trọng cho các đối thủ. Đặc biệt, vụ phạm lỗi với Diego Maradona vào năm 1983 đã trở thành một trong những sự kiện đáng quên nhất lịch sử bóng đá, khiến Goikoetxea bị chỉ trích gay gắt và phải đối mặt với những án phạt nặng nề. Vụ việc này, cùng với chấn thương của Bernd Schuster, đã định hình hình ảnh của ông trong mắt công chúng như một cầu thủ sẵn sàng vượt qua giới hạn của lối chơi đẹp mắt để giành chiến thắng.

Dù đã cố gắng thay đổi hình ảnh và theo đuổi sự nghiệp huấn luyện sau khi giải nghệ, Goikoetxea không đạt được thành công tương xứng. Các thử thách tại nhiều câu lạc bộ và cả đội tuyển quốc gia Guinea Xích Đạo đều kết thúc không mấy suôn sẻ, thường là do mâu thuẫn nội bộ hoặc thành tích không như mong đợi.

Nhìn chung, Andoni Goikoetxea để lại một di sản phức tạp: một cầu thủ tài năng và dũng mãnh, người đã mang lại vinh quang cho câu lạc bộ của mình, nhưng đồng thời cũng là một nhân vật gây tranh cãi, đại diện cho mặt tối của sự cạnh tranh trong bóng đá khi lối chơi quyết liệt vượt quá giới hạn fair-play.