1. Cuộc đời
Cuộc đời của Tsuyoshi Yamanaka được đánh dấu bằng những thành tựu thể thao lẫy lừng và những trải nghiệm cá nhân đáng chú ý.
1.1. Sinh và thời thơ ấu
Tsuyoshi Yamanaka sinh ngày 18 tháng 1 năm 1939 tại Wajima, Ishikawa, Đế quốc Nhật Bản. Ông có chiều cao 171 cm và cân nặng 75 kg. Có một giai thoại nổi tiếng về mẹ của ông, một người phụ nữ làm nghề `海人AmaJapanese` (thợ lặn biển truyền thống). Bà đã lặn biển cho đến vài ngày trước khi sinh ông. Điều này đã tạo nên một câu chuyện truyền miệng rằng "Yamanaka đã biết bơi từ trước khi chào đời", ám chỉ tài năng bẩm sinh của ông với nước.
1.2. Giáo dục
Yamanaka theo học tại Trường Trung học Wajima tỉnh Ishikawa và đã tham gia Thế vận hội Mùa hè 1956 khi vẫn còn là học sinh trung học. Sau đó, ông tiếp tục học tại Đại học Waseda, Khoa Giáo dục. Sau khi tốt nghiệp Đại học Waseda, ông sang Hoa Kỳ du học tại Đại học Nam California (USC). Tại đây, ông đã cùng với các vận động viên bơi lội nổi tiếng khác như Murray Rose và John Konrads xây dựng nên "thời kỳ vàng son" cho đội bơi lội của trường.
2. Sự nghiệp bơi lội
Sự nghiệp bơi lội của Tsuyoshi Yamanaka kéo dài qua ba kỳ Thế vận hội và chứng kiến nhiều kỷ lục thế giới được thiết lập.
2.1. Tham dự Olympic
Tsuyoshi Yamanaka đã tham gia ba kỳ Thế vận hội Mùa hè liên tiếp, giành được tổng cộng bốn huy chương bạc và đạt nhiều thành tích đáng kể:
- Thế vận hội Mùa hè 1956 tại Melbourne, Úc:
- Ông giành huy chương bạc ở nội dung 400 mét tự do, về nhì sau Murray Rose của Úc.
- Ông cũng giành huy chương bạc ở nội dung 1500 mét tự do, một lần nữa về sau Murray Rose.
- Trong nội dung tiếp sức 4x200 mét tự do, đội Nhật Bản của ông đứng thứ tư.
- Thế vận hội Mùa hè 1960 tại Rome, Ý:
- Yamanaka tiếp tục giành huy chương bạc ở nội dung 400 mét tự do, lần này về sau John Konrads của Úc.
- Ông cũng giành huy chương bạc ở nội dung tiếp sức 4x200 mét tự do. Mặc dù ông đã bơi lượt nhanh nhất trong đội, nhưng đội Nhật Bản vẫn để thua đội Hoa Kỳ.
- Ở nội dung 1500 mét tự do, ông về thứ tư.
- Thế vận hội Mùa hè 1964 tại Tokyo, Nhật Bản:
- Yamanaka tham gia nội dung 400 mét tự do và về thứ sáu.
- Ông cũng góp phần giúp đội Nhật Bản giành huy chương đồng ở nội dung tiếp sức 4x200 mét tự do bằng cách tham gia vòng loại.
Tổng cộng, Yamanaka đã tham gia bảy nội dung thi đấu tại ba kỳ Thế vận hội, tất cả đều nằm trong top 6, và giành được bốn huy chương bạc.
Tsuyoshi Yamanaka (giữa) cùng Murray Rose (trái) và John Konrads (phải) tại Thế vận hội Mùa hè 1960.
2.2. Kỷ lục thế giới và thành tích thi đấu
Tsuyoshi Yamanaka đã thiết lập nhiều kỷ lục thế giới và đạt được nhiều thành tích ấn tượng trong suốt sự nghiệp của mình:
- Kỷ lục thế giới:
- Ông đã phá kỷ lục thế giới ở nội dung 200 mét tự do tổng cộng năm lần: hai lần vào năm 1958-1959 và ba lần trong vòng hai tháng vào năm 1961 khi đang học tại Đại học Nam California. Đáng tiếc, nội dung 200 mét tự do không phải là một sự kiện Olympic vào thời điểm đó.
- Kỷ lục 200m tự do (bể dài): Giữ từ ngày 22 tháng 8 năm 1958 đến ngày 16 tháng 1 năm 1959.
- Kỷ lục 200m tự do (bể dài): Giữ từ ngày 26 tháng 7 năm 1959 đến ngày 11 tháng 8 năm 1962.
- Ông cũng thiết lập kỷ lục thế giới ở nội dung 400 mét tự do vào năm 1959.
- Kỷ lục 400m tự do (bể dài): Giữ từ ngày 26 tháng 7 năm 1959 đến ngày 23 tháng 2 năm 1960.
- Ngoài ra, ông còn thiết lập ba kỷ lục thế giới ở nội dung tiếp sức 4x200 mét tự do vào các năm 1959 và 1963.
- Tổng cộng, ông được ghi nhận là đã thiết lập 14 kỷ lục thế giới ở các nội dung 200m, 400m tự do và tiếp sức tự do.
- Ông đã phá kỷ lục thế giới ở nội dung 200 mét tự do tổng cộng năm lần: hai lần vào năm 1958-1959 và ba lần trong vòng hai tháng vào năm 1961 khi đang học tại Đại học Nam California. Đáng tiếc, nội dung 200 mét tự do không phải là một sự kiện Olympic vào thời điểm đó.
- Đại hội Thể thao châu Á:
- Tại Đại hội Thể thao châu Á 1958 được tổ chức tại Tokyo, ông đã giành huy chương vàng ở cả hai nội dung 400 mét và 1500 mét tự do.
- Thành tích tại Hoa Kỳ:
- Yamanaka từng giữ hai kỷ lục quốc gia Hoa Kỳ ở các nội dung 200 mét và 400 mét tự do.
- Ông đã giành chức vô địch quốc gia AAU (Amateur Athletic Union) ở các nội dung 200 mét và 400 mét tự do.
- Tại Thế vận hội, ông đã đánh bại George Breen, một vận động viên được vinh danh tại Đại sảnh Danh vọng Bơi lội Quốc tế.
2.3. Kỹ thuật và phương pháp huấn luyện
Yamanaka nổi tiếng với kỹ thuật bơi tự do mạnh mẽ và phương pháp huấn luyện độc đáo. Huấn luyện viên của ông đã sử dụng một phương pháp đặc biệt để giữ cho ông tập trung và không lơ là trong các buổi tập: bất cứ khi nào Yamanaka thả lỏng, huấn luyện viên sẽ ném một viên sỏi vào lưng ông. Sau buổi tập, Yamanaka phải tự mình nhặt những viên sỏi đó dưới đáy bể bơi. Phương pháp này giúp ông duy trì sự cảnh giác và nỗ lực tối đa.
Trong suốt sự nghiệp, Yamanaka thường xuyên cạnh tranh với các đối thủ mạnh như Murray Rose và John Konrads. Mối quan hệ cạnh tranh này đã thúc đẩy cả ba vận động viên đạt đến đỉnh cao phong độ, đặc biệt là trong các cuộc đối đầu tại Thế vận hội và khi họ cùng tập luyện tại Đại học Nam California.
3. Sau sự nghiệp thi đấu
Sau khi kết thúc sự nghiệp thi đấu chuyên nghiệp, Tsuyoshi Yamanaka đã chuyển sang các vai trò khác, tiếp tục đóng góp cho xã hội và ngành bơi lội.
3.1. Sự nghiệp chuyên nghiệp và huấn luyện
Sau khi trở về Nhật Bản, Yamanaka đã làm việc cho Taiyo Fishery (nay là Maruha Nichiro). Ông cũng giữ vai trò lãnh đạo, trở thành giám đốc tại Trường bơi Itoman ở Osaka, một trong những trường bơi hàng đầu của Nhật Bản, nơi ông tiếp tục truyền đạt kinh nghiệm và niềm đam mê bơi lội cho thế hệ trẻ.
3.2. Hoạt động chính trị
Năm 1995, Tsuyoshi Yamanaka đã thử sức trong lĩnh vực chính trị khi tranh cử vào Thượng viện Nhật Bản theo danh sách tỷ lệ của đảng `さわやか新党Sawayaka ShintōJapanese`. Tuy nhiên, nỗ lực tranh cử của ông đã không thành công.
4. Cuộc sống cá nhân và giai thoại
Tsuyoshi Yamanaka còn được biết đến với một số giai thoại đáng kinh ngạc về cuộc sống cá nhân, đặc biệt là việc ông đã nhiều lần may mắn sống sót sau các vụ tai nạn máy bay.
- Năm 1962, khi đang trên đường trở về từ Nam Mỹ cùng với John Konrads, ông và Konrads đã lỡ chuyến bay Varig Chuyến bay 810 của Hãng hàng không Varig Brazil, chuyến bay này sau đó đã gặp nạn và rơi ở Peru. Nhờ việc lỡ chuyến, cả hai đã thoát chết.
- Năm 1966, ông lại may mắn thoát khỏi hai vụ tai nạn máy bay liên tiếp của All Nippon Airways (ANA). Ông đã hủy chuyến bay ngay trước khi ANA Chuyến bay 60 rơi ngoài khơi Haneda và ANA Chuyến bay 533 rơi ngoài khơi Matsuyama, nhờ việc gặp gỡ bạn bè và thay đổi kế hoạch.
5. Qua đời
Tsuyoshi Yamanaka qua đời vào ngày 10 tháng 2 năm 2017 tại một bệnh viện ở Nerima, Tokyo, Nhật Bản, ở tuổi 78. Nguyên nhân cái chết của ông được xác định là viêm phổi.
6. Giải thưởng và sự công nhận
Những đóng góp và thành tựu của Tsuyoshi Yamanaka trong môn bơi lội đã được công nhận rộng rãi:
- Năm 1983, ông được vinh danh và ghi danh vào Đại sảnh Danh vọng Bơi lội Quốc tế, một trong những giải thưởng cao quý nhất dành cho các vận động viên bơi lội trên thế giới.
- Ông cũng được ghi nhận với các thành tích nổi bật khác bao gồm:
- Bốn huy chương bạc Olympic (1956: 400m/1500m tự do; 1960: 400m tự do/800m tiếp sức tự do).
- 14 kỷ lục thế giới ở các nội dung 200m, 400m tự do và tiếp sức tự do.
- Ba kỷ lục quốc gia Hoa Kỳ ở 200m và 400m tự do.
- Hai chức vô địch quốc gia AAU ở 200m và 400m tự do.