David Gill

1.1. Thời thơ ấu và Giáo dục

David Gill sinh ra tại số 48 Skene Terrace, Aberdeen, Scotland. Cha ông, cũng tên là David Gill, là một thợ chế tác đồng hồ, và mẹ ông là Margaret Mitchell. Ông theo học tại Học viện Bellevue ở Aberdeen, sau đó là Học viện Dollar. Ông tiếp tục theo học hai năm tại Đại học Aberdeen, nơi ông được giảng dạy bởi những nhân vật lỗi lạc như James Clerk Maxwell, người có ảnh hưởng sâu sắc đến tư duy khoa học của ông. Tuy nhiên, ảnh hưởng quan trọng nhất có lẽ đến từ Giáo sư David Thomson. Năm 1863, Gill và Thomson đã cùng nhau sửa chữa đồng hồ của trường đại học và lắp đặt một kính thiên văn cơ học mới tại Đài thiên văn Cromwell Tower. Sự kiện này chính là bước khởi đầu cho niềm đam mê thiên văn học của Gill.

1.2. Hoạt động Thiên văn Ban đầu

Sau khi rời trường đại học, Gill tham gia vào công việc kinh doanh chế tác đồng hồ của cha mình. Tuy nhiên, sở thích của ông dường như nằm ở nơi khác, và sau vài năm, ông đã bán lại công việc kinh doanh này. Ông dành thời gian trang bị cho đài thiên văn tư nhân của Lãnh chúa Lindsay tại Dun Echt, Aberdeenshire.

Năm 1874, Gill tham gia vào một chuyến thám hiểm đến Mauritius để quan sát quá cảnh Sao Kim. Ba năm sau, ông đến Đảo Ascension để quan sát sự tiếp cận gần của Sao Hỏa và tính toán khoảng cách của nó so với Trái Đất. Trong khi thực hiện những phép tính phức tạp này, ông nhận được thông báo về việc bổ nhiệm mình vào Đài thiên văn Cape.

2.1. Bổ nhiệm và Hiện đại hóa Đài thiên văn Cape

Năm 1879, David Gill được bổ nhiệm làm Giám đốc Đài thiên văn Hoàng gia Cape of Good Hope (thường được gọi là Đài thiên văn Cape), một vị trí mà ông nắm giữ cho đến năm 1906. Trong suốt 27 năm tại đây, ông đã thực hiện công cuộc cải tổ và hiện đại hóa toàn diện cơ sở này, biến nó từ một đài thiên văn khiêm tốn thành một tổ chức nghiên cứu hàng đầu thế giới. Gill nổi tiếng là một nhà quan sát tỉ mỉ và có khả năng khai thác tối đa tiềm năng của các dụng cụ của mình.

2.2. Các Quan sát Thiên văn và Dự án Chính

Các công trình của Gill tại Đài thiên văn Cape bao gồm nhiều dự án quan trọng:

• Đo đạc thị sai Mặt Trời và khoảng cách sao**: Ông đã sử dụng kính hiển vi đo thị sai (heliometer) để thực hiện các quan sát thị sai Mặt Trời và tính toán khoảng cách đến các ngôi sao gần hơn. Cụ thể, ông đã sử dụng thị sai của Sao Hỏa để xác định khoảng cách đến Mặt Trời, với kết quả là 8,78 giây cung.
• Tiên phong trong nhiếp ảnh thiên văn**: Gill là một trong những người tiên phong trong việc sử dụng nhiếp ảnh thiên văn. Ông đã chụp được bức ảnh đầu tiên của Đại Sao chổi năm 1882 từ Nam Phi. Sự phát minh của kỹ thuật chụp ảnh tấm khô (dry plate photography) bởi Richard Leach Maddox đã khiến Gill nhận ra tiềm năng của nó trong việc tạo ra hình ảnh các ngôi sao và dễ dàng xác định vị trí tương đối cũng như độ sáng của chúng.
• Dự án "Carte du Ciel"**: Ông là một trong những người ủng hộ sớm và đóng vai trò hàng đầu trong việc tổ chức dự án quốc tế đầy tham vọng mang tên Carte du Ciel (Bản đồ bầu trời), nhằm mục đích lập bản đồ toàn bộ bầu trời.
• Biên soạn "Cape Photographic Durchmusterung"**: Điều này đã dẫn đến một dự án lớn hợp tác với nhà thiên văn học người Hà Lan Jacobus Kapteyn. Kết quả là việc biên soạn chỉ mục về độ sáng và vị trí cho khoảng nửa triệu ngôi sao ở bán cầu nam, được xuất bản thành ba tập dưới tên Cape Photographic Durchmusterung (Bản đồ chụp ảnh Cape) từ năm 1896 đến 1900.
• Khảo sát trắc địa**: Gill cũng khởi xướng ý tưởng về một cuộc khảo sát trắc địa dọc theo kinh tuyến 30 độ Đông, kéo dài từ Nam Phi đến Na Uy. Dự án này đã tạo ra cung kinh tuyến dài nhất từng được đo trên Trái Đất.

3.1. Đo lường và Tiêu chuẩn hóa

Mối quan tâm của Gill đối với đo lường chính xác đã dẫn ông trở thành thành viên của Ủy ban Quốc tế về Cân đo (CIPM) từ năm 1907 đến 1914. Với tư cách là chủ tịch Hiệp hội Anh vì sự Tiến bộ Khoa học, ông đã có một bài phát biểu quan trọng vào năm 1907, trong đó ông ủng hộ việc định nghĩa các đơn vị đo lường dựa trên các thuộc tính vật lý cơ bản, thay vì dựa vào các tiêu chuẩn tùy tiện như một thanh kim loại có các vạch đánh dấu mét hoặc yard. Quan điểm này phản ánh cam kết của ông đối với tính khách quan và phổ quát trong khoa học.

4.1. Hôn nhân và Gia đình

David Gill kết hôn với Isobel Black vào năm 1870. Bà là một người bạn đời ủng hộ, và đã cùng ông đến Đảo Ascension trong chuyến thám hiểm quan sát Sao Hỏa của ông. Sau khi Gill nghỉ hưu vào năm 1906, cặp đôi chuyển đến London, nơi họ tiếp tục sống cho đến khi ông qua đời.

5.1. Chủ tịch Hội Thiên văn Hoàng gia

Sau khi nghỉ hưu từ vị trí Giám đốc Đài thiên văn Cape vào năm 1906, David Gill vẫn tiếp tục hoạt động tích cực trong giới thiên văn học. Ông giữ chức chủ tịch Hội Thiên văn Hoàng gia từ năm 1909 đến 1911.

5.2. Cái chết

Sir David Gill qua đời tại London vào ngày 24 tháng 1 năm 1914, do biến chứng của viêm phổi. Ông được chôn cất cùng vợ mình, Isobel Sarah Gill, trong khuôn viên Nhà thờ St Machar ở Aberdeen, Scotland. Ngôi mộ của ông nằm ở bức tường phía đông bên ngoài nhà thờ.

6.1. Vinh danh và Giải thưởng

David Gill đã nhận được nhiều vinh danh và giải thưởng cao quý trong suốt sự nghiệp của mình:

• Được bầu làm Hội viên Hội Hoàng gia Luân Đôn vào ngày 7 tháng 6 năm 1883.
• Được phong tặng Huân chương Bath hạng Companions (CB) vào ngày 20 tháng 5 năm 1896, và sau đó là hạng Knight Commander (KCB) vào ngày 24 tháng 5 năm 1900, mang lại cho ông tước hiệu Sir.
• Được bầu làm Thành viên Quốc tế của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ vào năm 1898.
• Được bầu làm Thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển vào năm 1910.
• Được bầu làm Thành viên Danh dự Quốc tế của Hội Triết học Hoa Kỳ vào năm 1910.
• Được bầu làm Thành viên Danh dự Quốc tế của Viện Hàn lâm Khoa học và Nghệ thuật Hoa Kỳ.
• Các giải thưởng khoa học bao gồm:
  • Giải Valz (1879)
  • Huy chương Vàng của Hội Thiên văn Hoàng gia (1882 và 1908)
  • Huy chương James Craig Watson (1899)
  • Huy chương Bruce (1900)
  • Huy chương Hoàng gia (1901)
• Năm 1909, ông được mời thuyết trình tại Bài giảng Giáng sinh của Viện Hoàng gia với chủ đề Thiên văn học, Cũ và Mới.
• Năm 1910, ông nhận Huân chương Pour le Mérite hạng Dân sự của Phổ.
• Năm 1913, ông được phong tặng cấp bậc Commandeur của Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh của Pháp.

6.2. Đặc điểm Địa lý được Đặt theo Tên Ông

Để vinh danh những đóng góp của ông, hai miệng núi lửa trên các thiên thể đã được đặt theo tên David Gill:

• Gill (miệng núi lửa Mặt Trăng)
• Gill (miệng núi lửa Sao Hỏa)

6.3. Ảnh hưởng đến Thiên văn học

David Gill được công nhận là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thiên văn học hiện đại. Ông là người tiên phong trong việc áp dụng nhiếp ảnh vào thiên văn học, giúp cách mạng hóa cách các nhà khoa học ghi lại và phân tích dữ liệu thiên văn. Các công trình của ông về đo lường khoảng cách thiên văn, đặc biệt là thị sai Mặt Trời và khoảng cách sao bằng heliometer, đã thiết lập các tiêu chuẩn mới về độ chính xác.

Ngoài ra, vai trò của ông trong các dự án hợp tác quốc tế quy mô lớn như Carte du Ciel và Cape Photographic Durchmusterung đã thể hiện tầm nhìn và khả năng tổ chức của ông, thúc đẩy sự hợp tác toàn cầu trong nghiên cứu khoa học. Sự kiên trì của ông trong việc tìm kiếm các định nghĩa đo lường dựa trên thuộc tính vật lý cơ bản cũng góp phần vào việc xây dựng một nền tảng khoa học vững chắc và khách quan hơn. Di sản của ông vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến các phương pháp và mục tiêu của thiên văn học ngày nay.