1. Tổng quan

Công chúa Elena của Romania (sinh ngày 15 tháng 11 năm 1950), Principesa Elena a RomânieiRomanian, là con gái thứ hai của Vua Michael I và Hoàng hậu Anne của Romania. Bà hiện là người đứng đầu tiên trong dòng kế vị ngai vàng cũ của Romania và chức vụ đứng đầu Vương tộc Romania, với tư cách là người thừa kế được chỉ định của chị gái cả, Margareta, người không có con.
Cuộc đời Công chúa Elena gắn liền với thời kỳ lưu vong của Hoàng gia Romania, khiến bà phải trải qua thời thơ ấu và phần lớn cuộc đời trưởng thành ở nước ngoài, chủ yếu tại Thụy Sĩ và Vương quốc Anh. Dù đối mặt với những thách thức của cuộc sống lưu vong, Công chúa Elena đã tích cực tham gia vào nhiều sáng kiến nhân đạo và xã hội, thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với dịch vụ công cộng và phúc lợi con người. Các hoạt động của bà bao gồm giảng dạy trẻ em khuyết tật, phục chế nghệ thuật, và đóng góp đáng kể cho các dự án hỗ trợ người tị nạn và nạn nhân của các chế độ chính trị.
Bên cạnh đó, bà cũng đóng một vai trò nổi bật trong quá trình Hoàng gia Romania tái kết nối với quê hương sau sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản, tham gia nhiều sự kiện chính thức và kỷ niệm quan trọng. Cuộc sống cá nhân của bà, với hai cuộc hôn nhân và con cái, cũng là một phần công khai trong lịch sử hiện đại của nền Quân chủ Romania.
2. Gia đình
Công chúa Elena duy trì mối quan hệ gần gũi với các thành viên trong gia đình trực hệ của mình, bao gồm cha mẹ là Vua Michael I và Hoàng hậu Anne, cùng bốn người chị em gái là Margareta, Irina, Sofia và Maria.
2.1. Cha mẹ
Công chúa Elena là con gái thứ hai của Vua Michael I của Romania và Hoàng hậu Anne. Vua Michael I là vị vua cuối cùng của Romania, người đã bị buộc phải thoái vị vào năm 1947 khi chế độ cộng sản lên nắm quyền. Hoàng hậu Anne, sinh ra là Công chúa Anne của Bourbon-Parma, đã kết hôn với Vua Michael I trong thời kỳ lưu vong. Cả hai người đều có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống và giáo dục của Công chúa Elena, đặc biệt là việc truyền đạt những câu chuyện về quê hương Romania mà họ không thể trở về trong nhiều thập kỷ.
2.2. Anh chị em ruột
Công chúa Elena là con thứ hai trong số năm người con gái của Vua Michael I và Hoàng hậu Anne. Chị cả của bà là Margareta, người hiện là Người Giám hộ Vương miện Romania và đứng đầu Hoàng gia Romania. Các em gái của Công chúa Elena lần lượt là Irina, Sofia và Maria.
Trong thời thơ ấu và những năm tháng lưu vong, Công chúa Elena và các chị em gái đã lớn lên cùng nhau, chia sẻ những trải nghiệm chung về cuộc sống xa quê hương. Mối quan hệ giữa các chị em được duy trì chặt chẽ, và họ thường xuyên tham gia các sự kiện gia đình và hoàng gia cùng nhau, đặc biệt là sau khi Hoàng gia Romania có thể trở lại thăm đất nước. Công chúa Maria thậm chí còn là phù dâu trong lễ cưới đầu tiên của Công chúa Elena.
3. Thời thơ ấu và Giáo dục
Thời thơ ấu và quá trình giáo dục của Công chúa Elena diễn ra trong bối cảnh đặc biệt của gia đình hoàng gia lưu vong, với những ảnh hưởng từ nhiều nền văn hóa và môi trường khác nhau.
3.1. Thời thơ ấu
Công chúa Elena sinh ngày 15 tháng 11 năm 1950 tại Clinique de Montchoisi ở Lausanne, Thụy Sĩ. Bà được rửa tội theo nghi thức Chính thống giáo. Hai người đỡ đầu của bà là bà nội, Hoàng thái hậu Helen của Romania (người cũng là người được đặt tên theo bà), và Hoàng hậu Mary của Vương quốc Anh.
Công chúa Elena đã trải qua thời thơ ấu tại các ngôi nhà của gia đình ở Lausanne, Thụy Sĩ, và tại Vương quốc Anh ở Ayot House, St Lawrence, Hertfordshire. Trong các kỳ nghỉ, bà và các chị em gái thường dành thời gian với bà nội, Hoàng thái hậu Helen, tại Villa Sparta ở Florence, Ý, cũng như với Công chúa Margaret và Hoàng tử René ở Đan Mạch. Vua Michael I thường kể cho các con gái của mình "những câu chuyện hấp dẫn về một quê hương mà họ không thể đến thăm", điều này đã định hình ý thức về nguồn gốc của Công chúa Elena trong suốt thời thơ ấu.
3.2. Giáo dục
Công chúa Elena nhận nền giáo dục tiểu học tại Thụy Sĩ. Sau đó, bà tiếp tục học trung học tại Effingham House ở Little Common, Bexhill-on-Sea, East Sussex, Vương quốc Anh. Trong những năm đi học, bà rất yêu thích thể thao và đã chơi ở vị trí phòng ngự trong đội bóng lưới của trường.
4. Sự nghiệp và Hoạt động chuyên môn
Ngoài vai trò là thành viên hoàng gia, Công chúa Elena còn có những hoạt động nghề nghiệp cá nhân, thể hiện sự quan tâm đến giáo dục và nghệ thuật.
4.1. Giảng dạy và Phục chế Nghệ thuật
Vào giữa những năm 1970, Công chúa Elena đã dành một thời gian ngắn để giảng dạy trẻ em khuyết tật tại London. Sau khi kết thúc công việc này, bà theo học một khóa phục chế nghệ thuật kéo dài hai năm. Hoàn thành khóa học, bà làm việc tại một công ty phục chế nghệ thuật ở London, tích lũy kinh nghiệm trong lĩnh vực này.
5. Hoạt động và Công tác xã hội
Công chúa Elena đã tích cực tham gia vào nhiều hoạt động công cộng và từ thiện, đặc biệt là các sáng kiến nhân đạo và hỗ trợ xã hội, đồng thời đại diện cho Hoàng gia Romania trong nhiều sự kiện quan trọng.
5.1. Hoạt động nhân đạo và xã hội
Vào những năm 1980, Công chúa Elena cùng người chồng đầu tiên, Robin Medforth-Mills, đã khởi xướng một dự án nhằm đào tạo 45 người tị nạn Ethiopia khuyết tật về in ấn, đóng sách và làm đồ da. Năm 1982, bà thành lập một trường quốc tế tại Gezira, Sudan, thể hiện cam kết của mình đối với giáo dục và hỗ trợ cộng đồng.
Năm 1990, cùng với chồng cũ và Thị trưởng Newcastle lúc bấy giờ, Terry Cooney, cùng Harry Charrington, Công chúa Elena là thành viên sáng lập của Quỹ Cứu trợ Đông Bắc cho Romania. Quỹ này đã cung cấp viện trợ đáng kể cho các nạn nhân của chế độ Ceaușescu sau Cách mạng Romania.
Ngày 26 tháng 6 năm 2011, Công chúa Elena và người chồng thứ hai, Alexander Nixon, đã đến thăm Queen Elizabeth Sixth Form College ở Darlington, County Durham, Anh. Tại đây, họ trao giải thưởng cho các sinh viên đã tham gia công việc tình nguyện ở Brașov, Romania, giúp xây dựng và sửa chữa nhà ở cho cộng đồng người Romani địa phương.
Ngày 3 tháng 10 năm 2011, Công chúa Elena tham dự lễ kỷ niệm 100 năm chuyến đi lịch sử về phía Tây của ʻAbdu'l-Bahá tại London. Là chắt gái của Hoàng hậu Marie, người đã cải đạo sang Tín ngưỡng Baháʼí, Công chúa Elena đã phát biểu về cách di sản Baháʼí của cụ bà đã truyền cảm hứng cho bà giúp đỡ những người gặp khó khăn.
5.2. Hoạt động Hoàng gia và Đối ngoại
Công chúa Elena thường xuyên tham gia các sự kiện quan trọng của Hoàng gia và các hoạt động đối ngoại. Ngày 25 tháng 4 năm 2012, nhân dịp Lễ kỷ niệm Kim cương của Nữ hoàng Elizabeth II, Công chúa Elena và chồng thứ hai đã khánh thành Royal Teas, phòng trà Hoàng gia duy nhất của Vương quốc Anh tại Stanhope, County Durham. Sau đó, vào ngày 19 tháng 5, Công chúa Elena cùng Vua Michael I, Thái tử phi Margareta, em rể Hoàng tử Radu, chồng Alexander Nixon và con trai Hoàng tử Nicholas đã tham dự một cuộc duyệt binh tại Windsor Great Park và một buổi tiệc vườn tại Lâu đài Windsor, do Hoàng tử Andrew và Hoàng tử Edward chủ trì.
Bà cũng thường niên tham dự buổi tiệc của Hiệp hội Công dân Tự do Thành phố London và các hoạt động của phái đoàn Huân chương Quân sự Thần thánh Constantinian của Thánh George ở London.
5.3. Hoạt động tại Romania
Sau 50 năm lưu vong của Hoàng gia Romania khỏi quê hương, vào năm 1990, các em gái của Công chúa Elena, Thái tử phi Margareta và Công chúa Sofia, đã lần đầu tiên trở lại Romania sau Cách mạng Romania và sự sụp đổ của nhà độc tài cộng sản Nicolae Ceaușescu vào tháng 12 năm 1989. Công chúa Elena cùng gia đình hoàng gia đã tích cực tham gia vào các hoạt động hỗ trợ người dân Romania.
Lần xuất hiện chính thức đầu tiên của Công chúa Elena tại Romania là vào ngày 19 tháng 4 năm 1992, ngày lễ Phục sinh, cùng với cựu Vua Michael I, vợ ông Hoàng hậu Anne, người chồng đầu tiên Robin Medforth-Mills và con trai Nicholas. Họ đã được hàng trăm nghìn người ủng hộ chào đón. Công chúa Elena và con trai Nicholas nổi tiếng với hình ảnh vẫy Quốc kỳ Hoàng gia từ ban công ở Quảng trường Cách mạng. Bà trở lại vào ngày Giáng sinh năm 1997, khi toàn bộ gia đình hoàng gia lần đầu tiên đặt chân đến Romania sau nửa thế kỷ lưu vong.
Kể từ chuyến thăm đầu tiên, Công chúa Elena thỉnh thoảng đến Romania để tham dự các buổi họp mặt gia đình, chẳng hạn như lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 60 của Thái tử phi Margareta và lễ kỷ niệm sinh nhật lần thứ 90 của Vua Michael I. Tuy nhiên, kể từ năm 2013, Công chúa Elena đã tăng cường các hoạt động của mình tại Romania bằng cách tham dự các lễ phong tước, trao giải thưởng, ra mắt sách và các buổi họp mặt Giáng sinh.
Bà cũng có mặt tại lễ viếng Vua Michael I vào tháng 12 năm 2017 và Hoàng hậu Anne vào tháng 8 năm 2016 (được tổ chức lần lượt tại Lâu đài Peleș và sau đó tại Phòng Ngai vàng của Cung điện Hoàng gia Bucharest). Bà cũng tham dự lễ tang công cộng của họ ở Bucharest và lễ an táng tại Curtea de Argeș.
Hiện tại, Công chúa Elena dành thời gian luân phiên giữa Vương quốc Anh (tại điền trang của bà ở Easington, County Durham) cùng chồng thứ hai Alexander và con gái Elisabeta-Karina, và Romania (tại Cung điện Elisabeta).
6. Đời tư
Cuộc đời tư của Công chúa Elena được đánh dấu bằng hai cuộc hôn nhân và việc nuôi dạy con cái, trong bối cảnh là thành viên của một gia đình hoàng gia lưu vong.
6.1. Hôn nhân và Con cái
Vào ngày 20 tháng 7 năm 1983, Công chúa Elena kết hôn dân sự với Robin Medforth-Mills (1942-2002) tại Durham, Anh. Sau đó, vào ngày 24 tháng 9 năm 1983, họ tổ chức hôn lễ hoàng gia tại một nhà thờ Chính thống giáo Hy Lạp ở Lausanne, Thụy Sĩ. Tiệc cưới có sự tham dự của Vua Michael I, em họ của ông là cựu Vua Constantine II của Hy Lạp và vợ ông Hoàng hậu Anne-Marie, tất cả đều đóng vai trò là Koumbaros (người đỡ đầu trong nghi lễ cưới hỏi Chính thống giáo). Các phù dâu bao gồm em gái út của bà là Công chúa Maria, hai người em họ thứ hai của bà là Công chúa Alexia của Hy Lạp và Đan Mạch và Công chúa Mafalda của Savoy, cùng với Fabiola Fruchaud.
Công chúa Elena và Robin có hai người con:
- Nicholas Michael de Roumanie Medforth-Mills sinh ngày 1 tháng 4 năm 1985 tại Bệnh viện La Tour, Meyrin, Geneva, Thụy Sĩ. Ông từng là Hoàng tử Nicholas của Romania. Ông kết hôn dân sự với Alina Maria Binder, một nhà báo Romania, vào ngày 6 tháng 10 năm 2017 tại Henley-on-Thames. Ngày 30 tháng 9 năm 2018, cặp đôi tổ chức hôn lễ tôn giáo tại Nhà thờ Thánh Elijah ở Sinaia, và tiệc cưới diễn ra tại Sòng bạc Sinaia. Ông có ba người con:
- Iris Anna Cîrjan (sinh ngày 9 tháng 2 năm 2016), con gái từ mối quan hệ trước đó với Nicoleta Cîrjan.
- Maria Alexandra Medforth-Mills (sinh ngày 7 tháng 11 năm 2020).
- Mihai de Roumanie-Medforth-Mills (sinh ngày 15 tháng 4 năm 2022).
- Elisabeta Karina de Roumanie Medforth-Mills sinh ngày 4 tháng 1 năm 1989 tại Bệnh viện Phụ sản Princess Mary, Newcastle-upon-Tyne, Anh. Bà là con đỡ đầu của tiểu thuyết gia Catherine Cookson và Margareta, Người Giám hộ Vương miện Romania. Bà kết hôn dân sự với Kurt Matcalfe vào ngày 26 tháng 4 năm 2024 tại Barnard Castle. Bà có một con trai từ cuộc hôn nhân này:
- Augustus Mihai de Roumanie Metcalfe (sinh ngày 23 tháng 5 năm 2024).
Công chúa Elena và Robin Medforth-Mills ly hôn vào ngày 28 tháng 11 năm 1991, sau 8 năm chung sống.
Vào ngày 14 tháng 8 năm 1998, Công chúa Elena tái hôn dân sự tại Peterlee với Alexander Philips Nixon McAteer (sinh ngày 22 tháng 10 năm 1964). Cuộc hôn nhân này diễn ra riêng tư, với sự tham dự của gia đình hoàng gia Romania, mẹ của chú rể và những người bạn thân thiết. Chú rể được phong tước hiệu His Excellency Domnul Alexander McAteer và sau đó đổi họ thành Nixon. Ông là Hiệp sĩ của Huân chương Quân sự Thần thánh Constantinian của Thánh George và nắm giữ một số huân chương của Romania. Ông kiên quyết từ chối bất kỳ tước hiệu hoàng gia nào.
Công chúa Elena và Alexander đã tổ chức hôn lễ tôn giáo tại Nhà thờ đăng quang, Alba Iulia vào ngày 11 tháng 9 năm 2013, cũng trong một buổi lễ riêng tư.
7. Danh hiệu và Huân chương
Công chúa Elena đã nhận được nhiều danh hiệu và huân chương từ Hoàng gia Romania và các quốc gia khác, ghi nhận những cống hiến và vị thế của bà.
7.1. Quốc gia
- Hoàng gia Romania: Hiệp sĩ Đại sĩ quan Huân chương Carol I
- Hoàng gia Romania: Hiệp sĩ Đại thập tự Huân chương Vương miện
- Hoàng gia Romania: Hiệp sĩ Huân chương Hoàng gia Người Giám hộ Vương miện, Hạng đặc biệt
7.2. Huân chương nước ngoài
- Hoàng gia Hai Sicilia: Người nhận Huân chương Quân sự Thần thánh Constantinian Công trạng của Thánh George, Hạng đặc biệt
- Hoàng gia Hai Sicilia: Hiệp sĩ Đại thập tự Huân chương Hoàng gia Francis I (29 tháng 7 năm 2012)
- Hoàng gia Montenegro: Hiệp sĩ Đại thập tự Huân chương Hoàng tử Danilo I, Hạng đặc biệt
8. Di sản và Đánh giá
Công chúa Elena của Romania, với cuộc đời gắn liền với số phận lưu vong của gia đình hoàng gia và những nỗ lực tái kết nối với quê hương, đã để lại một di sản đáng kể thông qua các hoạt động nhân đạo và vai trò của bà trong việc duy trì hình ảnh của hoàng gia.
Vai trò của bà không chỉ giới hạn ở việc là một thành viên hoàng gia mà còn mở rộng sang các lĩnh vực xã hội và giáo dục. Những đóng góp của bà trong việc đào tạo người tị nạn, thành lập trường học quốc tế, và đặc biệt là sự tham gia vào Quỹ Cứu trợ Đông Bắc cho Romania để giúp đỡ các nạn nhân của chế độ Ceaușescu, cho thấy một cam kết sâu sắc đối với các vấn đề nhân đạo và quyền con người. Những hoạt động này phản ánh một quan điểm trung tả, nhấn mạnh trách nhiệm xã hội và sự đồng cảm với những người yếu thế.
Sự hiện diện của Công chúa Elena trong các sự kiện hoàng gia ở cả Vương quốc Anh và Romania, đặc biệt là các chuyến thăm Romania sau khi chế độ cộng sản sụp đổ, đã góp phần vào quá trình hòa giải và tái khẳng định vai trò lịch sử của Hoàng gia Romania trong lòng dân tộc. Bà đã trở thành một biểu tượng của sự kiên cường và hy vọng cho nhiều người Romania, những người mong muốn sự trở lại của các giá trị truyền thống và một tương lai dân chủ.
Cuộc đời bà, từ thời thơ ấu trong cảnh lưu vong đến những đóng góp tích cực cho xã hội và sự hiện diện tại quê hương, đã định hình một hình ảnh về một thành viên hoàng gia hiện đại, không chỉ mang danh hiệu mà còn tích cực tham gia vào các hoạt động có ý nghĩa xã hội, củng cố di sản của Hoàng gia Romania trong thế kỷ 21.