1. Tiểu sử và bối cảnh
Stephen Tataw Eta sinh ngày 31 tháng 3 năm 1963 tại Yaoundé, Cameroon. Ông qua đời vào ngày 31 tháng 7 năm 2020 tại Yaoundé, hưởng thọ 57 tuổi. Ông có chiều cao 175 cm và nặng 67 kg. Các thông tin về bối cảnh gia đình và những năm tháng đầu đời của ông không được công bố rộng rãi.
2. Sự nghiệp cấp câu lạc bộ
Sự nghiệp câu lạc bộ của Stephen Tataw trải dài từ các giải đấu trong nước Cameroon cho đến một giai đoạn thi đấu tiên phong tại Nhật Bản, nơi ông để lại dấu ấn là cầu thủ châu Phi đầu tiên chơi bóng đá chuyên nghiệp.
2.1. Giai đoạn đầu ở Cameroon
Stephen Tataw bắt đầu sự nghiệp của mình tại câu lạc bộ Cammack ở Kumba, trước khi gia nhập Tonnerre Yaoundé và thi đấu từ năm 1988 đến 1991. Sau đó, ông chuyển đến Olympic Mvolyé và chơi bóng từ năm 1992 đến 1994.
Trong thời gian ở Tonnerre Yaoundé, dù đây là một trong những câu lạc bộ hàng đầu của Cameroon, nhưng đội bóng thiếu thốn các cơ sở vật chất cơ bản. Các cầu thủ phải thi đấu trên một sân đất nện trong một sân vận động không có phòng tắm hay phòng thay đồ. Năm 1991, Tataw được cho là kiếm được 60 GBP mỗi tuần từ việc thi đấu, cùng với 100 GBP mỗi tuần từ một công việc nhàn hạ tại Đài Phát thanh Truyền hình Cameroon.
Một sự kiện đáng chú ý xảy ra vào năm 1992 khi Tataw đang thi đấu cho Olympic Mvolyé. Vài ngày trước trận chung kết Cúp Cameroon gặp Diamant Yaoundé, ông đã bị bốn người đàn ông có vũ trang kéo ra khỏi xe và hành hung. Mặc dù vậy, ông đã kiên cường trở lại để đeo băng đội trưởng cho câu lạc bộ của mình trong trận đấu đó. Ông đã có màn trình diễn xuất sắc, góp công lớn vào chiến thắng khi giành được một quả phạt đền, từ đó đồng đội Bertin Ebwellé ghi bàn thắng duy nhất của trận đấu.
2.2. Thử việc ở châu Âu
Vào tháng 10 năm 1990, Stephen Tataw đã tham gia thử việc tại câu lạc bộ Giải bóng đá hạng nhất Anh Queens Park Rangers của Anh. Ông tỏ ra bối rối về trải nghiệm này, chia sẻ rằng: "Huấn luyện viên, tôi quên tên ông ấy (Don Howe), nói rằng tôi rất giỏi - xuất sắc - nhưng ông ấy đã đủ người. Tôi là một hậu vệ phải và ông ấy không cần thêm. Tại sao ông ấy không nói với tôi điều này trước khi tôi đến? Hãy hỏi ông ấy. Tôi đã rất xuất sắc." Tháng sau, ông được báo cáo là đang thử việc với câu lạc bộ Giải bóng đá hạng nhì Anh Brighton & Hove Albion và đã thi đấu cho đội dự bị của họ.
2.3. Thi đấu tại Nhật Bản và giải nghệ
Năm 1995, Tataw gia nhập Tosu Futures của Nhật Bản, trở thành cầu thủ bóng đá châu Phi đầu tiên thi đấu cho một câu lạc bộ chuyên nghiệp của Nhật Bản. Ông đã nỗ lực giúp câu lạc bộ này thăng hạng lên J-League, giải đấu hàng đầu của Nhật Bản. Tuy nhiên, vào năm 1997, Tosu Futures đã phải giải thể do sự rút lui của nhà tài trợ chính. Tataw hy vọng có thể tiếp tục chơi cho Sagan Tosu, câu lạc bộ mới được thành lập tại thành phố, nhưng ông không đạt được thỏa thuận về các điều khoản và quyết định giải nghệ.
Các câu lạc bộ mà Stephen Tataw đã thi đấu bao gồm:
- Tonnerre Yaoundé (1988-1991)
- Olympic Mvolyé (1992-1994)
- Tosu Futures (1995-1996)
3. Sự nghiệp quốc tế
Stephen Tataw đã có một sự nghiệp quốc tế lẫy lừng trong màu áo đội tuyển bóng đá quốc gia Cameroon, đặc biệt nổi bật với vai trò đội trưởng tại hai kỳ FIFA World Cup.
3.1. Ra mắt và những năm đầu
Tataw có trận ra mắt cho đội tuyển quốc gia Cameroon vào tháng 12 năm 1986, trong một trận đấu thuộc khuôn khổ Cúp UDEAC gặp Cộng hòa Congo tại Malabo, Guinea Xích Đạo. Trong những năm tiếp theo, ông dần trở thành một cầu thủ chủ chốt và không thể thiếu trong đội hình của đội tuyển.
3.2. FIFA World Cup 1990
Giải vô địch bóng đá thế giới 1990 là giải đấu quốc tế thành công và đáng chú ý nhất trong sự nghiệp của Tataw. Với vai trò đội trưởng, ông đã dẫn dắt Cameroon trở thành quốc gia châu Phi đầu tiên trong lịch sử lọt vào tứ kết của giải đấu này.
Cameroon bắt đầu hành trình của mình tại Bảng B với trận khai mạc giải đấu, đối đầu với Argentina, đội đương kim vô địch World Cup 1986 và sở hữu Diego Maradona. Mặc dù các đội bóng Nam Mỹ được đánh giá cao hơn nhiều, Cameroon đã tạo nên một cú sốc lớn khi giành chiến thắng 1-0 nhờ bàn thắng của François Omam-Biyik. Trước trận đấu này, đội tuyển Cameroon đã gặp nhiều vấn đề nội bộ, bao gồm căng thẳng giữa thủ môn Joseph-Antoine Bell và một số cầu thủ do Bell bày tỏ sự không hài lòng về tình hình đội bóng, dẫn đến việc Thomas N'Kono trở thành thủ môn chính thức. Ngoài ra, sự xuất hiện đột ngột của Roger Milla trong danh sách đội hình cũng gây ra nhiều tranh cãi. Mặc dù vậy, Stephen Tataw sau này tiết lộ rằng một trong những yếu tố giúp đội bóng giành chiến thắng trước Argentina, dù có hai cầu thủ André Kana-Biyik và Benjamin Massing bị đuổi khỏi sân và phải chơi với 9 người, là sự có mặt của Tổng thống Paul Biya trên khán đài.
Họ tiếp tục giành chiến thắng trong trận đấu tiếp theo, đánh bại România 2-1 tại Sân vận động San Nicola ở Bari, với Roger Milla ghi hai bàn chỉ trong vòng mười phút sau khi vào sân từ ghế dự bị. Cameroon sau đó chịu thất bại 0-4 trước Liên Xô trong trận đấu cuối cùng vòng bảng, nhưng hai chiến thắng trước đó là đủ để họ vượt qua vòng bảng với tư cách là đội đứng đầu.
Ở vòng hai, Cameroon đối đầu với Colombia và Roger Milla một lần nữa trở thành người hùng. Sau khi trận đấu kết thúc với tỷ số hòa 0-0 trong thời gian thi đấu chính thức, Milla lại ghi hai bàn liên tiếp trong hiệp phụ, và mặc dù Colombia sau đó ghi được một bàn, Cameroon vẫn giữ vững chiến thắng 2-1.
Trận tứ kết gặp Anh là một trận đấu kịch tính. Anh vươn lên dẫn trước nhờ bàn thắng của David Platt, nhưng Cameroon đã đáp trả trong hiệp hai với hai bàn thắng trong bốn phút để dẫn trước 2-1. Một quả phạt đền của Anh đã đưa trận đấu vào hiệp phụ, trong đó Cameroon tiếp tục phải chịu một quả phạt đền khác và bị loại với tỷ số 2-3.
3.3. FIFA World Cup 1994
Tại Giải vô địch bóng đá thế giới 1994, Stephen Tataw tiếp tục góp mặt cùng đội tuyển Cameroon. Trận đấu với Nga tại World Cup 1994 là lần cuối cùng ông khoác áo đội tuyển quốc gia. Cameroon đã bị loại ngay từ vòng bảng ở giải đấu này.
3.4. Thành tích quốc tế tổng thể
Tổng cộng, Stephen Tataw đã có 63 lần ra sân cho đội tuyển quốc gia Cameroon và ghi được 3 bàn thắng. Một số thống kê khác cho thấy ông có 51 lần ra sân trong giai đoạn 1987-1994, với chi tiết như sau:
| Năm | Số trận | Số bàn thắng |
|---|---|---|
| 1987 | 8 | 2 |
| 1988 | 7 | 0 |
| 1989 | 7 | 0 |
| 1990 | 10 | 0 |
| 1991 | 3 | 0 |
| 1992 | 5 | 0 |
| 1993 | 6 | 0 |
| 1994 | 5 | 1 |
| Tổng cộng | 51 | 3 |
4. Sự nghiệp sau khi giải nghệ
Sau khi kết thúc sự nghiệp cầu thủ, Stephen Tataw đã có những nỗ lực trong lĩnh vực huấn luyện, thể hiện mong muốn tiếp tục đóng góp cho bóng đá Cameroon.
4.1. Sự nghiệp huấn luyện
Tháng 4 năm 2018, Stephen Tataw là một trong 77 ứng viên nộp đơn cho vị trí huấn luyện viên trưởng còn trống của đội tuyển bóng đá quốc gia Cameroon. Mặc dù không được bổ nhiệm, việc ông ứng cử cho thấy tâm huyết và mong muốn cống hiến kinh nghiệm của mình cho bóng đá nước nhà.
5. Danh hiệu và thành tựu
Stephen Tataw đã đạt được nhiều danh hiệu và thành tựu đáng kể trong suốt sự nghiệp cầu thủ của mình, cả ở cấp câu lạc bộ lẫn đội tuyển quốc gia.
5.1. Danh hiệu cấp câu lạc bộ
- Cúp Cameroon:
- 1989, 1991 (cùng Tonnerre Yaoundé)
- 1992 (cùng Olympic Mvolyé)
5.2. Danh hiệu quốc tế
- Cúp các quốc gia châu Phi: 1988
5.3. Danh hiệu cá nhân
- Đội hình tiêu biểu Cúp các quốc gia châu Phi: 1988
6. Đời tư và qua đời
Những thông tin về đời tư của Stephen Tataw không được công bố rộng rãi. Ông qua đời vào năm 2020.
6.1. Đời tư
Các nguồn thông tin không cung cấp chi tiết về tình trạng hôn nhân, gia đình hay các khía cạnh khác trong đời tư của ông.
6.2. Qua đời
Stephen Tataw qua đời vào ngày 31 tháng 7 năm 2020 tại nhà riêng ở Yaoundé, hưởng thọ 57 tuổi.
7. Di sản và ảnh hưởng
Stephen Tataw để lại một di sản quan trọng cho bóng đá, không chỉ ở Cameroon mà còn ở châu Á, với vai trò tiên phong và khả năng lãnh đạo nổi bật.
7.1. Vai trò tiên phong trong bóng đá châu Á
Việc Stephen Tataw trở thành cầu thủ châu Phi đầu tiên thi đấu cho một câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp tại Nhật Bản (Tosu Futures) là một dấu mốc quan trọng. Điều này đã mở ra cánh cửa cho nhiều cầu thủ châu Phi khác đến thi đấu tại các giải đấu chuyên nghiệp ở châu Á, góp phần tăng cường sự đa dạng và chất lượng của bóng đá tại lục địa này. Hành trình của ông tại Nhật Bản đã chứng minh khả năng hòa nhập và thành công của các cầu thủ châu Phi trong một môi trường bóng đá mới.
7.2. Ảnh hưởng đến bóng đá Cameroon
Với tư cách là đội trưởng của đội tuyển quốc gia Cameroon tại FIFA World Cup 1990, Stephen Tataw đã dẫn dắt đội bóng tạo nên lịch sử khi trở thành quốc gia châu Phi đầu tiên lọt vào tứ kết giải đấu. Khả năng lãnh đạo kiên cường, tinh thần vượt khó, và màn trình diễn xuất sắc của ông đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho cả một thế hệ cầu thủ và người hâm mộ Cameroon. Ông được xem là một biểu tượng về sự kiên cường và lòng yêu nước, góp phần định hình bản sắc của bóng đá Cameroon trên đấu trường quốc tế. Vai trò của ông trong việc nâng cao vị thế của bóng đá châu Phi cũng là một phần không thể thiếu trong di sản của ông.