Samuel de Champlain

1.1. Sinh ra và thời thơ ấu

Champlain sinh ra trong một gia đình làm nghề đi biển, với cha là Antoine Champlain (còn được ghi là "Anthoine Chappelain" trong một số hồ sơ) và mẹ là Marguerite Le Roy. Nơi sinh của ông được cho là ở Hiers-Brouage hoặc thành phố cảng La Rochelle, thuộc tỉnh Aunis của Pháp. Tuy nhiên, nơi và ngày sinh chính xác của ông vẫn chưa được xác định chắc chắn.

Ngày 13 tháng 8 năm 1574 được một số nhà nghiên cứu coi là ngày sinh của ông, dựa trên một hồ sơ rửa tội gần đây được tìm thấy bởi nhà phả hệ học Jean-Marie Germe. Tuy nhiên, hồ sơ này không ghi rõ tuổi, ngày sinh hay nơi sinh của Samuel. Các nhà sử học cũng tranh cãi về năm sinh của ông. Vào năm 1870, linh mục Công giáo người Canada Laverdière đã ước tính năm sinh của Champlain là 1567, dựa trên các giả định hiện được cho là không chính xác. Léopold Delayant, một thành viên của l'Académie des belles-lettres, sciences et arts de La Rochelle, đã chỉ ra rằng ước tính của Rainguet là sai ngay từ năm 1867, nhưng các công trình của Rainguet và Laverdière đã có ảnh hưởng lớn. Do đó, năm 1567 đã được khắc trên nhiều tượng đài dành riêng cho Champlain và được nhiều người coi là chính xác. Tuy nhiên, trong nửa đầu thế kỷ 20, một số tác giả đã đưa ra các năm khác như 1570 hoặc 1575. Năm 1978, Jean Liebel đã công bố nghiên cứu đột phá, kết luận rằng Samuel Champlain sinh khoảng năm 1580 tại Brouage, Pháp, và cho rằng các tác giả như Rainguet và Laverdière đã ưu tiên các năm khi Brouage nằm dưới sự kiểm soát của Công giáo (bao gồm 1567, 1570 và 1575).

Champlain tự nhận mình đến từ Brouage trong tựa đề cuốn sách năm 1603 của ông và là người Saintongeais trong tựa đề cuốn sách thứ hai (1613). Gia đình ông thuộc đạo Công giáo La Mã ở Brouage, một thành phố phần lớn theo Công giáo. Brouage là một pháo đài hoàng gia và thống đốc của nó, từ năm 1627 cho đến khi ông qua đời vào năm 1635, là Hồng y Richelieu.

Là con của một gia đình đi biển (cả cha và chú rể của ông đều là thủy thủ hoặc nhà hàng hải), Samuel Champlain đã học cách điều hướng, vẽ, lập hải đồ và viết báo cáo thực tế. Việc giáo dục của ông không bao gồm tiếng Hy Lạp cổ đại hay tiếng Latinh, nên ông không đọc hay học hỏi từ bất kỳ tài liệu cổ đại nào.

1.2. Thời kỳ phục vụ quân đội

Mỗi hạm đội Pháp đều phải tự bảo vệ trên biển, do đó Champlain đã tìm cách học cách chiến đấu với các loại vũ khí thời bấy giờ. Ông đã có được kiến thức thực tế này khi phục vụ trong quân đội của Vua Henry IV trong giai đoạn cuối của Các cuộc chiến tranh Tôn giáo Pháp ở Brittany từ năm 1594 hoặc 1595 đến năm 1598. Ban đầu, ông là một quản lý doanh trại, chịu trách nhiệm về việc cho ăn và chăm sóc ngựa. Trong thời gian này, ông tuyên bố đã thực hiện một "chuyến đi bí mật" cho nhà vua và đã tham gia chiến đấu (có thể bao gồm cả Cuộc vây hãm pháo đài Crozon vào cuối năm 1594). Đến năm 1597, ông đã là "capitaine d'une compagnie" (đội trưởng một đại đội) phục vụ trong một đồn trú gần Quimper.

2.1. Chuyến đi Tây Ấn (1599-1601)

Vào năm thứ ba, chú rể của Champlain, một nhà hàng hải có con tàu Saint-Julien được giao nhiệm vụ vận chuyển quân đội Tây Ban Nha đến Cádiz theo Hiệp ước Vervins, đã cho phép Champlain đi cùng. Sau một chuyến đi khó khăn, ông đã ở lại Cádiz một thời gian trước khi chú ông, người có con tàu sau đó được thuê để hộ tống một hạm đội lớn của Tây Ban Nha đến Tây Ấn, một lần nữa đề nghị ông một chỗ trên tàu. Chú ông, người giao quyền chỉ huy con tàu cho Jeronimo de Valaebrera, đã hướng dẫn Champlain trẻ tuổi trông nom con tàu.

Chuyến đi này kéo dài hai năm và cho phép Champlain nhìn thấy hoặc nghe về các lãnh thổ thuộc Tây Ban Nha từ Caribe đến Thành phố México. Trên đường đi, ông đã ghi chép chi tiết, viết một báo cáo minh họa về những gì ông đã học được trong chuyến đi này, và trao báo cáo bí mật này cho Vua Henry IV, người đã ban thưởng cho Champlain một khoản lương hằng năm. Báo cáo này được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1870 bởi Laverdière, với tựa đề Brief Discours des Choses plus remarquables que Samuel Champlain de Brouage a reconneues aux Indes Occidentalles au voiage qu'il en a faict en icettes en l'année 1599 et en l'année 1601, comme ensuite (và bằng tiếng Anh là Narrative of a Voyage to the West Indies and Mexico 1599-1602). Trong báo cáo này, ông thậm chí còn đề xuất ý tưởng về việc đào một con kênh đào xuyên qua Panama để nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, một ý tưởng đã trở thành hiện thực hơn 300 năm sau với sự ra đời của Kênh đào Panama. Tính xác thực của tài liệu này như một tác phẩm do Champlain viết đã thường xuyên bị nghi ngờ do sự thiếu chính xác và khác biệt với các nguồn khác ở một số điểm; tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng tác phẩm này có thể do Champlain chấp bút.

Sau khi Champlain trở lại Cádiz vào tháng 8 năm 1600, chú của ông là Guillermo Elena (Guillaume Allene), người đã lâm bệnh, đã yêu cầu ông chăm sóc công việc kinh doanh của mình. Champlain đã làm như vậy, và khi chú ông qua đời vào tháng 6 năm 1601, Champlain đã thừa kế một khối tài sản đáng kể của ông. Nó bao gồm một điền trang gần La Rochelle, các tài sản thương mại ở Tây Ban Nha, và một tàu buôn 150 tấn. Khoản thừa kế này, kết hợp với khoản lương hằng năm của nhà vua, đã mang lại cho nhà thám hiểm trẻ tuổi một sự độc lập lớn, vì ông không cần phải dựa vào sự hỗ trợ tài chính của các thương nhân và các nhà đầu tư khác.

Từ năm 1601 đến 1603, Champlain phục vụ với tư cách là một nhà địa lý tại triều đình của Vua Henry IV. Trong số các nhiệm vụ của mình, ông đã đi đến các cảng của Pháp. Ông đã học được nhiều điều về Bắc Mỹ từ các ngư dân thường xuyên đi đến các khu vực ven biển từ Nantucket đến Newfoundland để khai thác các ngư trường phong phú ở đó. Ông cũng nghiên cứu các thất bại trước đây của Pháp trong việc thuộc địa hóa khu vực, bao gồm cả của Pierre de Chauvin de Tonnetuit tại Tadoussac. Khi Chauvin mất độc quyền về buôn bán lông thú ở Bắc Mỹ vào năm 1602, trách nhiệm khôi phục thương mại được giao cho Aymar de Chaste. Champlain đã tiếp cận de Chaste để xin một vị trí trong chuyến đi đầu tiên, và ông đã nhận được sự đồng ý của nhà vua.

2.2. Chuyến thám hiểm Bắc Mỹ đầu tiên (1603-1607)

Chuyến đi đầu tiên của Champlain đến Bắc Mỹ là với tư cách một nhà quan sát trong một chuyến thám hiểm buôn bán lông thú do François Gravé Du Pont dẫn đầu. Du Pont là một nhà hàng hải và thương nhân, từng là thuyền trưởng trong chuyến thám hiểm của Chauvin, và Champlain đã thiết lập một tình bạn bền chặt suốt đời với ông. Du Pont đã giáo dục Champlain về hàng hải ở Bắc Mỹ, bao gồm cả Sông Saint Lawrence, và trong việc giao tiếp với các dân tộc bản địa ở đó (và sau này ở Acadia). Con tàu Bonne-Renommée (Tiếng tăm tốt) đã đến Tadoussac vào ngày 15 tháng 3 năm 1603. Champlain mong muốn được nhìn thấy tất cả những nơi mà Jacques Cartier đã nhìn thấy và mô tả sáu mươi năm trước đó, và muốn đi xa hơn Cartier nếu có thể.

Champlain đã tạo một bản đồ của sông Saint Lawrence trong chuyến đi này và sau khi trở về Pháp vào ngày 20 tháng 9, ông đã xuất bản một cuốn hồi ký với tựa đề Des Sauvages: ou voyage de Samuel Champlain, de Brouages, faite en la France nouvelle l'an 1603 ("Về những người hoang dã: hay hành trình của Samuel Champlain ở Brouages, thực hiện tại Tân Pháp năm 1603"). Trong hồi ký của ông có kể về những cuộc gặp gỡ với Begourat, tù trưởng của người Innu (Montagnais) tại Tadoussac, trong đó mối quan hệ tích cực đã được thiết lập giữa người Pháp và nhiều người Montagnais tụ tập ở đó, cùng với một số người Algonquin. Hứa với Vua Henry IV sẽ báo cáo về những khám phá tiếp theo, Champlain tham gia một chuyến thám hiểm thứ hai đến Tân Pháp vào mùa xuân năm 1604. Chuyến đi này, một lần nữa là một hành trình khám phá không có phụ nữ và trẻ em, kéo dài vài năm, và tập trung vào các khu vực phía nam sông St. Lawrence, trong vùng sau này được biết đến là Acadia. Nó được dẫn đầu bởi Pierre Dugua, Sieur de Mons, một nhà quý tộc và thương nhân Tin lành đã được nhà vua ban cho độc quyền buôn bán lông thú ở Tân Pháp. Dugua yêu cầu Champlain tìm một địa điểm để định cư vào mùa đông.

Sau khi khám phá các địa điểm khả thi ở Vịnh Fundy, Champlain đã chọn Đảo Saint Croix trên sông St. Croix làm địa điểm định cư mùa đông đầu tiên của đoàn thám hiểm. Sau khi trải qua một mùa đông khắc nghiệt trên đảo, khu định cư được di dời sang bên kia vịnh, nơi họ thành lập Port Royal. Cho đến năm 1607, Champlain đã sử dụng địa điểm đó làm căn cứ của mình, trong khi ông khám phá bờ biển Đại Tây Dương. Dugua buộc phải rời khu định cư về Pháp vào tháng 9 năm 1605, vì ông biết rằng độc quyền của mình đang gặp rủi ro. Độc quyền của ông bị nhà vua hủy bỏ vào tháng 7 năm 1607 dưới áp lực từ các thương nhân khác và những người ủng hộ thương mại tự do, dẫn đến việc khu định cư bị bỏ hoang.

Vào năm 1605 và 1606, Champlain đã khám phá bờ biển Bắc Mỹ xa về phía nam đến Cape Cod, tìm kiếm các địa điểm để định cư vĩnh viễn. Những cuộc giao tranh nhỏ với người Nauset bản địa đã khiến ông từ bỏ ý định thành lập một khu định cư gần Chatham, Massachusetts ngày nay. Ông đặt tên cho khu vực này là Mallebar ("bãi cát xấu"), hay đôi khi được gọi là "Cảng Thịnh vượng" (Port Fortune).

4.1. Liên minh và các trận chiến (1609-1610)

Trong mùa hè năm 1609, Champlain cố gắng xây dựng mối quan hệ tốt hơn với các bộ lạc bản địa địa phương. Ông đã thiết lập liên minh với người Wyandot (được người Pháp gọi là Huron) và với người Algonquin, người Innu (Montagnais) và người Etchemin, những người sống trong khu vực Sông Saint Lawrence. Các bộ lạc này đã tìm kiếm sự giúp đỡ của Champlain trong cuộc chiến của họ chống lại người Haudenosaunee (Iroquois), những người sống xa hơn về phía nam. Champlain cùng với chín binh lính Pháp và 300 người bản địa lên đường khám phá Rivière des Iroquois (nay được gọi là Sông Richelieu), và trở thành người châu Âu đầu tiên lập bản đồ Hồ Champlain. Do chưa từng chạm trán với người Haudenosaunee vào thời điểm này, nhiều người đã quay trở lại, để lại Champlain với chỉ 2 người Pháp và 60 người bản địa.

Vào ngày 29 tháng 7, tại một khu vực nào đó gần Ticonderoga và Crown Point, New York (các nhà sử học không chắc chắn về địa điểm chính xác, nhưng các nhà sử học của Pháo đài Ticonderoga cho rằng nó xảy ra gần địa điểm của họ), Champlain và đoàn của ông đã chạm trán một nhóm người Haudenosaunee. Trong một trận chiến bắt đầu vào ngày hôm sau, hai trăm năm mươi người Haudenosaunee tiến về vị trí của Champlain, và một trong những người hướng dẫn của ông đã chỉ ra ba tù trưởng. Trong hồi ký về trận chiến, Champlain kể lại việc ông đã bắn súng hỏa mai và giết chết hai người trong số họ bằng một phát đạn duy nhất, sau đó một trong những người của ông đã giết chết người thứ ba. Người Haudenosaunee đã quay lưng và bỏ chạy. Mặc dù điều này đã khiến người Iroquois phải kiềm chế trong vài năm, nhưng sau đó họ sẽ trở lại để chiến đấu thành công với người Pháp và Algonquin trong suốt phần còn lại của thế kỷ trong Các cuộc chiến tranh Hải ly. Phải đến năm 1701, Hiệp ước Hòa bình lớn của Montreal mới được ký kết, liên quan đến người Pháp và tất cả các quốc gia bản địa sống dọc bờ sông Saint Lawrence.

Trận Sorel xảy ra vào ngày 19 tháng 6 năm 1610, với Samuel de Champlain được Vương quốc Pháp và các đồng minh của ông là người Wyandot, Algonquin và Innu hỗ trợ chống lại người Mohawk ở Tân Pháp tại Sorel-Tracy, Quebec ngày nay. Lực lượng của Champlain được trang bị súng hỏa mai đã giao chiến và giết chết hoặc bắt giữ gần như tất cả người Mohawk. Trận chiến đã chấm dứt các cuộc xung đột lớn với người Mohawk trong 20 năm.

5.1. Thám hiểm sông Ottawa và Ngũ Đại Hồ (1613-1615)

Vào ngày 29 tháng 3 năm 1613, khi trở lại Tân Pháp, ông đã đảm bảo rằng lệnh ủy nhiệm hoàng gia mới của mình được công bố. Champlain khởi hành vào ngày 27 tháng 5 để tiếp tục khám phá đất nước của người Huron và hy vọng tìm thấy "biển phía bắc" mà ông đã nghe nói (có thể là Vịnh Hudson). Ông đã đi trên Sông Ottawa, sau đó đưa ra mô tả đầu tiên về khu vực này. Trên đường đi, ông dường như đã làm rơi hoặc bỏ lại một kho chứa các chén bạc, ấm đồng và một kính thiên văn bằng đồng thau có niên đại 1603 (Kính thiên văn của Champlain), sau này được một cậu bé nông dân tên Edward Lee tìm thấy gần Cobden, Ontario. Vào tháng 6, ông đã gặp Tessouat, tù trưởng người Algonquin của Đảo Allumettes, và đề nghị xây dựng một pháo đài cho bộ lạc nếu họ di chuyển từ khu vực họ đang sinh sống, với đất đai nghèo nàn, đến vùng Thác Lachine. Tuy nhiên, quyền sở hữu chiếc kính thiên văn của Champlain đã bị các học giả hiện đại đặt câu hỏi.

Đến ngày 26 tháng 8, Champlain đã trở lại Saint-Malo. Tại đó, ông đã viết một tài liệu về cuộc đời mình từ năm 1604 đến 1612 và hành trình của mình lên sông Ottawa, cuốn Voyages của ông và xuất bản một bản đồ khác của Tân Pháp. Năm 1614, ông thành lập "Compagnie des Marchands de Rouen et de Saint-Malo" và "Compagnie de Champlain", ràng buộc các thương nhân Rouen và Saint-Malo trong mười một năm. Ông trở lại Tân Pháp vào mùa xuân năm 1615 với bốn tu sĩ Recollect để phát triển đời sống tôn giáo trong thuộc địa mới. Giáo hội Công giáo La Mã cuối cùng đã được cấp các vùng đất rộng lớn và có giá trị theo hệ thống lãnh chúa, ước tính gần 30% tổng số đất đai được Vua Pháp cấp ở Tân Pháp.

Năm 1615, Champlain hội ngộ với Étienne Brûlé, người phiên dịch tài năng của mình, sau bốn năm khám phá riêng biệt. Tại đó, Brûlé đã báo cáo về các cuộc khám phá Bắc Mỹ, bao gồm việc ông đã cùng với một người phiên dịch Pháp khác tên là Grenolle, đi dọc theo bờ phía bắc của la mer douce (biển yên tĩnh), nay được gọi là Hồ Huron, đến thác ghềnh lớn của Sault Ste. Marie, nơi Hồ Superior đổ vào Hồ Huron, một phần trong số đó đã được Champlain ghi lại.
Champlain tiếp tục nỗ lực cải thiện mối quan hệ với các dân tộc bản địa, hứa sẽ giúp họ trong cuộc đấu tranh chống lại người Iroquois. Với các hướng dẫn viên bản địa của mình, ông đã khám phá xa hơn lên Sông Ottawa và đến Hồ Nipissing. Sau đó, ông đi theo Sông French cho đến khi đến Hồ Huron. Năm 1615, Champlain đã được một nhóm người Wendat hộ tống qua khu vực ngày nay là Peterborough, Ontario. Ông đã sử dụng con đường cảng cổ giữa Hồ Chemong và Hồ Little (nay là Đường Chemong) và ở lại một thời gian ngắn gần nơi ngày nay là Bridgenorth.

7.1. Vai trò hành chính và phát triển thuộc địa

Champlain trở lại Tân Pháp vào năm 1620 và dành phần đời còn lại tập trung vào việc quản lý lãnh thổ hơn là khám phá. Champlain đã trải qua mùa đông để xây dựng Pháo đài Saint-Louis trên đỉnh Cape Diamond. Đến giữa tháng 5, ông biết rằng độc quyền buôn bán lông thú đã được giao cho một công ty khác do anh em Caen lãnh đạo. Sau một số cuộc đàm phán căng thẳng, người ta quyết định sáp nhập hai công ty dưới sự điều hành của anh em Caen. Champlain tiếp tục xây dựng mối quan hệ với các dân tộc bản địa và đã thành công trong việc áp đặt một tù trưởng do ông lựa chọn lên họ. Ông cũng đàm phán một hiệp ước hòa bình với người Iroquois.

Champlain tiếp tục xây dựng các công sự của vùng đất sau này trở thành Thành phố Québec, đặt viên đá đầu tiên vào ngày 6 tháng 5 năm 1624. Vào ngày 15 tháng 8, ông một lần nữa trở về Pháp, nơi ông được khuyến khích tiếp tục công việc của mình cũng như tiếp tục tìm kiếm một lối đi đến Trung Quốc, điều mà nhiều người tin là có tồn tại vào thời điểm đó. Đến ngày 5 tháng 7, ông đã trở lại Québec và tiếp tục mở rộng thành phố.

7.2. Chiến tranh Anh-Pháp và mất Québec (1628-1632)

Năm 1627, công ty của anh em Caen mất độc quyền về buôn bán lông thú, và Hồng y Richelieu (người đã gia nhập Hội đồng Hoàng gia vào năm 1624 và nhanh chóng vươn lên vị trí thống trị trong chính trị Pháp cho đến khi ông qua đời vào năm 1642) đã thành lập Công ty Một trăm Cộng sự (Compagnie des Cent-Associés) để quản lý việc buôn bán lông thú. Champlain là một trong 100 nhà đầu tư, và hạm đội đầu tiên của công ty, chở đầy người định cư và vật tư, đã ra khơi vào tháng 4 năm 1628.

Champlain đã trải qua mùa đông ở Québec. Nguồn cung cấp cạn kiệt, và các thương gia Anh đã cướp phá Cap Tourmente vào đầu tháng 7 năm 1628. Chiến tranh Anh-Pháp (1627-1629) đã nổ ra giữa Pháp và Anh, và Charles I của Anh đã ban hành các thư ủy quyền cho phép chiếm giữ các tàu vận chuyển của Pháp và các thuộc địa của họ ở Bắc Mỹ. Champlain nhận được lệnh đầu hàng vào ngày 10 tháng 7 từ anh em Kirke, hai anh em người Scotland đang làm việc cho chính phủ Anh. Champlain từ chối giao dịch với họ, lừa dối họ tin rằng hệ thống phòng thủ của Québec tốt hơn thực tế (Champlain chỉ có 23 kg ^{(50 lb)} thuốc súng để bảo vệ cộng đồng). Bị lừa thành công, họ rút lui, nhưng sau đó đã gặp và bắt giữ hạm đội tiếp tế của Pháp, cắt đứt nguồn cung cấp của thuộc địa trong năm đó. Đến mùa xuân năm 1629, nguồn cung cấp cạn kiệt một cách nguy hiểm và Champlain buộc phải gửi người đến Bán đảo Gaspé và các cộng đồng người bản địa để bảo tồn khẩu phần ăn. Vào ngày 19 tháng 7, anh em Kirke đã đến Québec sau khi chặn được lời kêu gọi giúp đỡ của Champlain, và Champlain buộc phải đầu hàng thuộc địa. Nhiều người định cư đã được Kirke vận chuyển trước tiên đến Anh và sau đó đến Pháp, nhưng Champlain vẫn ở lại London để bắt đầu quá trình giành lại thuộc địa. Một hiệp ước hòa bình đã được ký vào tháng 4 năm 1629, ba tháng trước khi đầu hàng, và theo các điều khoản của hiệp ước đó, Québec và các chiến lợi phẩm khác bị Kirke chiếm giữ sau hiệp ước phải được trả lại. Tuy nhiên, phải đến Hiệp ước Saint-Germain-en-Laye (1632) năm 1632, Québec mới chính thức được trả lại cho Pháp. (David Kirke được Charles I phong tước hiệp sĩ và ban cho một điều lệ cho Newfoundland.) Champlain lấy lại vai trò chỉ huy của Tân Pháp thay mặt cho Richelieu vào ngày 1 tháng 3 năm 1633, đã phục vụ trong những năm xen kẽ với tư cách là chỉ huy ở Tân Pháp "khi vắng mặt của Đức Hồng y Richelieu" từ năm 1629 đến 1635. Năm 1632, Champlain xuất bản Voyages de la Nouvelle-France, dành tặng cho Hồng y Richelieu, và Traitté de la marine et du devoir dánbon marinier, một chuyên luận về lãnh đạo, kỹ năng hàng hải và điều hướng. (Champlain đã thực hiện hơn 25 chuyến đi khứ hồi vượt Đại Tây Dương trong đời, mà không mất một con tàu nào.)

7.3. Giai đoạn hành chính cuối cùng

Champlain trở lại Québec vào ngày 22 tháng 5 năm 1633, sau bốn năm vắng mặt. Richelieu đã ban cho ông chức vụ Phó Tổng tư lệnh Tân Pháp, cùng với các tước hiệu và trách nhiệm khác, nhưng không phải là tước hiệu thống đốc. Bất chấp sự thiếu địa vị chính thức này, nhiều người định cư, thương nhân Pháp và người bản địa vẫn đối xử với ông như thể ông có tước hiệu đó; những ghi chép còn sót lại cho thấy ông được gọi là "thống đốc của chúng ta". Vào ngày 18 tháng 8 năm 1634, ông gửi một báo cáo cho Richelieu nói rằng ông đã xây dựng lại trên đống đổ nát của Québec, mở rộng công sự của nó và thiết lập thêm hai khu định cư. Một khu định cư cách đó 83 km về phía thượng nguồn, và khu còn lại ở Trois-Rivières. Ông cũng bắt đầu một cuộc tấn công chống lại người Iroquois, báo cáo rằng ông muốn họ bị tiêu diệt hoặc "được đưa vào trật tự".

9.1. Tầm quan trọng lịch sử

Nhiều địa điểm và danh lam thắng cảnh đã được đặt tên để vinh danh Champlain, người là một nhân vật nổi bật ở nhiều vùng của Acadia, Ontario, Quebec, New York (bang) và Vermont. Được vinh danh là "Cha đẻ của Tân Pháp" và "Cha đẻ của Acadia", ý nghĩa lịch sử của ông vẫn còn tồn tại trong thời hiện đại. Hồ Champlain, nằm dọc biên giới giữa phía bắc New York (bang) và Vermont, kéo dài một chút qua biên giới vào Canada, đã được ông đặt tên vào năm 1609, khi ông dẫn một đoàn thám hiểm dọc theo Sông Richelieu, khám phá một hồ dài và hẹp nằm giữa Dãy núi Green của Vermont ngày nay và Dãy núi Adirondack của New York (bang) ngày nay. Là người châu Âu đầu tiên lập bản đồ và mô tả nó, Champlain đã tuyên bố hồ mang tên ông.

Champlain được nhớ đến như một trong những người tiên phong vĩ đại trong việc mở rộng lãnh thổ của Pháp vào thế kỷ 17. Ông đã thành lập một số khu định cư, bao gồm Acadia và Thành phố Québec. Ông cũng đã khám phá và lập bản đồ phần lớn khu vực. Các chuyến đi của ông đã giúp Pháp giành quyền kiểm soát lục địa Bắc Mỹ và hình thành nên quốc gia Canada. Champlain đã để lại các tài liệu liên quan đến các chuyến đi của mình. Các câu chuyện của ông mô tả nhiều khu vực mà ông đã khám phá, các dân tộc bản địa, hệ thực vật và động vật địa phương, và nhiều bản đồ.

9.2. Các đài tưởng niệm và vinh danh

Champlain được vinh danh khắp Canada và Hoa Kỳ. Hồ Champlain là một trong những địa danh nổi bật nhất mang tên ông. Di sản của ông được thể hiện rõ nhất ở Thành phố Québec, nơi số lượng người định cư Pháp đã tăng từ khoảng 300 người vào thời điểm ông qua đời lên hơn 7 triệu người ngày nay. Thành phố Québec vẫn là thủ phủ của Québec (tỉnh) và tiếp tục phát triển thịnh vượng.

Các đài tưởng niệm bao gồm:

• Các hình thái địa lý:
  • Hồ Champlain, Thung lũng Champlain, Hồ Champlain Trail.
  • Biển Champlain: một cửa biển cổ đại của Đại Tây Dương ở Bắc Mỹ, trên các sông Saint Lawrence, Saguenay và Richelieu, đến trên Hồ Champlain, cửa biển này đã biến mất nhiều nghìn năm trước khi Champlain ra đời.
  • Núi Champlain, Vườn quốc gia Acadia - mà ông lần đầu tiên quan sát vào năm 1604.
  • Một thị trấn và làng ở New York, cũng như một thị trấn ở Ontario và một đô thị ở Quebec.
  • Khu vực bầu cử cấp tỉnh Champlain, Québec, và một số khu vực bầu cử đã ngừng hoạt động khác ở Canada.
  • Công viên tỉnh Samuel de Champlain, một công viên cấp tỉnh ở phía bắc Ontario gần thị trấn Mattawa.
• Các cấu trúc chức năng:
  • Cầu Champlain (Montreal), nối Đảo Montreal với Brossard, Québec qua sông St. Lawrence.
  • Cầu Champlain (Ottawa), nối các thành phố Ottawa, Ontario và Gatineau, Québec.
  • Trường Champlain, một trong sáu trường cao đẳng tại Đại học Trent ở Peterborough, Ontario, được đặt tên để vinh danh ông.
  • Fort Champlain, một ký túc xá tại Trường Cao đẳng Quân sự Hoàng gia Canada ở Kingston, Ontario; được đặt tên để vinh danh ông vào năm 1965, nó là nơi ở của phi đội học viên thứ 10.
  • Một trường Pháp ở Saint John, New Brunswick; École Champlain, một trường tiểu học ở Moncton, New Brunswick và một trường ở Brossard; Trường Champlain, ở Burlington, Vermont; và Trường Cao đẳng Khu vực Champlain, một CEGEP với ba cơ sở ở Quebec.
  • Khách sạn Marriott Château Champlain ở Montreal.
• Đường phố và các vật phẩm tưởng niệm khác:
  • Các đường phố mang tên Champlain ở nhiều thành phố, bao gồm Québec, Shawinigan, thành phố Dieppe ở tỉnh New Brunswick, ở Plattsburgh, và không dưới mười một cộng đồng ở phía tây bắc Vermont.
  • Một khu vườn tên là Jardin Samuel-de-Champlain ở Paris, Pháp.
  • Một bức tượng tưởng niệm trên Đại lộ Cumberland ở Plattsburgh, New York bên bờ Hồ Champlain trong một công viên mang tên Champlain.
  • Một bức tượng tưởng niệm ở Saint John, New Brunswick, Canada trong Quảng trường Nữ hoàng để kỷ niệm việc ông khám phá ra Sông Saint John (New Brunswick).
  • Một bức tượng tưởng niệm ở Isle La Motte, Vermont, bên bờ Hồ Champlain.
  • Hải đăng tại Crown Point, New York có một bức tượng Champlain của Carl Augustus Heber.
  • Một đợt phát hành tem kỷ niệm vào tháng 5 năm 2006 do Bưu chính Hoa Kỳ và Bưu chính Canada phối hợp.
  • Một bức tượng ở Ticonderoga, New York, được khánh thành vào năm 2009 để kỷ niệm 400 năm Champlain khám phá Hồ Champlain.
  • Một bức tượng ở Orillia, Ontario tại Công viên Bãi biển Couchiching bên Hồ Couchiching. Bức tượng này đã bị Công viên Canada di dời và không có khả năng được trả lại, vì nó thể hiện những hình ảnh xúc phạm người dân First Nations.
  • HMCS Champlain (1919), một tàu khu trục lớp S đã phục vụ trong Hải quân Hoàng gia Canada từ năm 1928 đến 1936.
  • HMCS Champlain, một sư đoàn Hải quân Dự bị Lực lượng Canada có trụ sở tại Chicoutimi, Quebec kể từ khi được kích hoạt vào năm 1985.
  • Champlain Place, một trung tâm mua sắm nằm ở Dieppe, New Brunswick, Canada.
  • Hội Champlain, một hội lịch sử và xuất bản văn bản của Canada, được thành lập năm 1927.
  • Một bức tượng tưởng niệm ở Ottawa tại Kìwekì Point, của Hamilton MacCarthy. Bức tượng mô tả Champlain cầm một kính thiên văn (bị lộn ngược). Trước đây, nó có một "Trinh sát viên Da đỏ" quỳ gối ở chân tượng. Vào những năm 1990, sau khi được người dân bản địa vận động, nó đã bị gỡ bỏ khỏi chân tượng, được đổi tên và đặt làm "Trinh sát viên Anishinaabe" trong Công viên Major's Hill.