1. Thời thơ ấu và sự nghiệp tiền chiến
Rūdolfs Gaitars sinh ngày 29 tháng 5 năm 1907 tại Penkule Parish, vùng Semigallia (hay Zemgale) của Latvia. Trước khi Thế chiến thứ hai bùng nổ, ông làm công tác quản lý trường học tại một trường tiểu học địa phương ở Penkule. Bên cạnh công việc giáo dục, ông cũng từng phục vụ trong Quân đội Latvia và đạt đến cấp bậc Chuẩn úy.
2. Hoạt động trong Thế chiến thứ hai
Sự nghiệp và cuộc đời Rūdolfs Gaitars trải qua nhiều biến động lớn dưới tác động của Thế chiến thứ hai và sự chiếm đóng của các cường quốc.
2.1. Sự chiếm đóng của Liên Xô và phản ứng ban đầu
Sau khi Liên Xô chiếm đóng Latvia vào tháng 9 năm 1940, Rūdolfs Gaitars đã bị bãi nhiệm khỏi chức vụ giáo viên tại trường học của mình. Trong cuộc trục xuất hàng loạt của Liên Xô vào ngày 14 tháng 6 năm 1941, tên của Gaitars nằm trong danh sách những người bị trục xuất, nhưng ông đã trốn thoát bằng cách ẩn náu trong một khu rừng. Đáng tiếc, gia đình ông đã bị cưỡng bức đưa đến Siberia.
Sau khi Chiến dịch Barbarossa của Đức Quốc xã bắt đầu vào tháng 6 năm 1941, Gaitars đã tổ chức các đơn vị vũ trang tại Penkule để phản ứng với sự rút lui của Liên Xô và thiết lập trật tự địa phương. Cùng với các cựu thành viên của tổ chức bán quân sự Aizsargi (lực lượng cận vệ nhà), ông đã thiết lập các trạm kiểm soát trên đường và tiến hành bắt giữ các nhà hoạt động và chính trị gia Liên Xô. Sau đó, Gaitars trở thành chỉ huy trưởng (Commandant) của giáo xứ Penkule.
2.2. Phục vụ trong Tiểu đoàn Cảnh sát Latvia
Vào tháng 5 năm 1942, Rūdolfs Gaitars gia nhập Tiểu đoàn Cảnh sát Latvia số 19 Latgale. Đơn vị của ông sau đó được điều động đến Mặt trận phía Đông để tham gia các chiến dịch chống lại quân đội Liên Xô. Ông đã tham gia vào các trận chiến ác liệt tại Mặt trận Leningrad, đặc biệt là gần Đài thiên văn Pulkovo, nơi tiểu đoàn của ông đã chịu tổn thất nặng nề.
2.3. Phục vụ trong Waffen-SS và thành tích quân sự
Vào tháng 4 năm 1943, các tàn dư của Tiểu đoàn số 19 đã được sáp nhập vào Lữ đoàn SS bộ binh Latvia số 2 (sau này là một phần của Sư đoàn SS Grenadier số 15 (Latvia)), và được điều động đến Mặt trận Volchov. Trong giai đoạn này, Gaitars tiếp tục thăng tiến trong quân đội. Ông được phong quân hàm Untersturmführer và vào tháng 8 năm 1943, ông được trao tặng Huân chương Chữ thập Sắt hạng hai. Chỉ hai tháng sau, vào tháng 10 cùng năm, ông nhận được Huân chương Chữ thập Sắt hạng nhất.
Vào tháng 2 năm 1944, đại đội của Gaitars đã xuất sắc đẩy lùi một cuộc tấn công của một đơn vị Liên Xô cấp tiểu đoàn và sau đó tiêu diệt một đoàn quân sự của Liên Xô gần Zapolje. Với những hành động dũng cảm trong các chiến dịch này, vào tháng 5 năm 1944, Rūdolfs Gaitars đã trở thành người Latvia đầu tiên được trao tặng Huân chương Chữ thập Đức bằng Vàng, một trong những phần thưởng quân sự cao quý nhất của Đức Quốc xã.
2.4. Các trận chiến cuối cùng và cái chết
Đại đội của Rūdolfs Gaitars tiếp tục chiến đấu trong suốt mùa hè và mùa thu năm 1944, trong quá trình quân Đức rút lui từ Nga về Latvia. Trong các trận chiến ác liệt tại Vòng vây Courland, Gaitars bị thương nặng và buộc phải rời tiền tuyến cho đến tháng 1 năm 1945.
Tuy nhiên, ông không thể hồi phục hoàn toàn. Ngày 22 tháng 3 năm 1945, ông lại bị thương nặng một lần nữa trong các trận chiến cuối cùng và qua đời vì vết thương tại một bệnh viện dã chiến ở Zante, gần Tukums, Latvia. Rūdolfs Gaitars được an táng tại một nghĩa trang nhỏ ở vùng nông thôn gần trang viên Dārziņi.
3. Đánh giá và di sản
Rūdolfs Gaitars là một nhân vật phức tạp trong lịch sử Latvia thời Thế chiến thứ hai. Mặc dù được công nhận về lòng dũng cảm và tinh thần chiến đấu thông qua các huân chương cao quý như Huân chương Chữ thập Đức bằng Vàng, sự phục vụ của ông trong Waffen-SS vẫn là một chủ đề nhạy cảm. Đối với nhiều người Latvia, ông đại diện cho một người lính đã chiến đấu để bảo vệ quê hương khỏi sự chiếm đóng của Liên Xô. Tuy nhiên, việc gia nhập và thăng cấp trong một tổ chức như Waffen-SS, một nhánh quân sự của Đảng Quốc xã và có liên quan đến các tội ác chiến tranh, khiến di sản của ông trở nên gây tranh cãi trong bối cảnh lịch sử rộng lớn hơn của Thế chiến thứ hai và tội ác của Đức Quốc xã. Cuộc đời ông phản ánh sự lựa chọn khó khăn và đôi khi bi thảm mà người dân Latvia phải đối mặt khi bị kẹp giữa hai cường quốc đối địch.