Nwankwo Kanu

1.1. Childhood and Youth Career

Kanu sinh ra tại Owerri, Imo State, Nigeria, vào ngày 1 tháng 8 năm 1976. Anh bắt đầu sự nghiệp bóng đá của mình tại câu lạc bộ địa phương Federation Works trước khi chuyển đến Iwuanyanwu Nationale (nay là Heartland FC). Anh nhanh chóng gây chú ý với màn trình diễn xuất sắc tại giải đấu FIFA U-17 World Championship 1993 ở Nhật Bản, nơi anh cùng đội tuyển U-17 Nigeria giành chức vô địch sau chiến thắng 2-1 trước Ghana trong trận chung kết. Tại giải đấu này, anh đã ghi được 5 bàn thắng, đồng hạng nhì về số bàn thắng cùng với Peter Anosike và Manuel Neira, chỉ sau người đồng đội và đội trưởng Wilson Oruma. Màn trình diễn ấn tượng này đã giúp anh lọt vào mắt xanh của các câu lạc bộ châu Âu.

1.2. Ajax

Vào năm 1993, sau thành công tại giải U-17 Thế giới, Kanu được gã khổng lồ bóng đá Hà Lan Ajax ký hợp đồng với một khoản phí không được tiết lộ. Anh có trận ra mắt Ajax ngay trong năm đó và tiếp tục ghi 25 bàn sau 54 lần ra sân. Anh đã cùng Ajax vô địch Eredivisie ba mùa liên tiếp (1993-94, 1994-95, 1995-96).

Năm 1995, Kanu vào sân từ băng ghế dự bị trong trận chung kết UEFA Champions League 1995 và giúp Ajax giành chiến thắng 1-0 trước AC Milan. Năm tiếp theo, Ajax một lần nữa lọt vào chung kết UEFA Champions League 1996, nhưng lần này họ để thua Juventus trên chấm phạt đền. Kanu đã đá chính và chơi trọn vẹn trận đấu đó. Anh cũng được vinh danh là Tài năng của năm của Ajax (Giải thưởng Marco van Basten) trong mùa giải 1994-95.

1.3. Inter Milan and Health Issues

Năm 1996, Ajax bán Kanu cho câu lạc bộ Serie A Inter Milan với giá khoảng 4.70 M USD. Mùa hè năm đó, anh làm đội trưởng đội tuyển Nigeria giành huy chương vàng tại Thế vận hội Mùa hè 1996 ở Atlanta, nơi anh ghi hai bàn thắng muộn trong trận bán kết gặp Brasil, giúp Nigeria lội ngược dòng từ 2-3 thành 4-3 trong hiệp phụ. Nhờ những màn trình diễn xuất sắc này, Kanu đã được vinh danh là Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi trong năm đó.

Tuy nhiên, ngay sau khi trở về từ Thế vận hội Mùa hè 1996, Kanu trải qua cuộc kiểm tra y tế tại Inter, kết quả cho thấy một khuyết tật tim nghiêm trọng. Các bác sĩ tin rằng sự nghiệp của anh đã kết thúc. Anh đã trải qua ca phẫu thuật thành công vào tháng 11 để thay thế van động mạch chủ, và không trở lại câu lạc bộ cho đến tháng 4 năm 1997. Trong các cuộc phỏng vấn, Kanu thường xuyên nhắc đến đức tin Kitô giáo của mình và coi giai đoạn khó khăn này là lúc anh cầu nguyện với Chúa. Kinh nghiệm này cũng thúc đẩy Kanu thành lập Quỹ Kanu Heart Foundation, một tổ chức từ thiện chuyên giúp đỡ trẻ em châu Phi mắc bệnh tim bẩm sinh.

Mặc dù chỉ thi đấu 12 trận tại giải vô địch quốc gia và ghi được 1 bàn thắng cho Inter, Kanu vẫn cùng câu lạc bộ giành được UEFA Cup 1997-98. Anh rời Inter Milan để gia nhập Arsenal vào tháng 2 năm 1999.

1.4. Arsenal

Vào tháng 2 năm 1999, sau chỉ 12 trận đấu ở giải vô địch quốc gia và một bàn thắng cho Inter Milan, Kanu được Arsenal ký hợp đồng với giá khoảng 4.15 M GBP. Anh ra mắt Arsenal trong trận đấu FA Cup với Sheffield United. Khi tỉ số đang là 1-1 và còn mười phút nữa, thủ môn Alan Kelly của Sheffield United đã đá bóng ra biên để đồng đội Lee Morris được chăm sóc. Khi bóng được Ray Parlour ném lại vào sân, dù ý định là trả bóng cho Kelly, Kanu đã lao theo đường ném biên bên cánh phải không bị cản phá và chuyền bóng vào cho Marc Overmars ghi bàn, nâng tỉ số lên 2-1. Sau trận đấu, huấn luyện viên của Arsenal, Arsène Wenger, đã thừa nhận rằng đó không phải là tinh thần thể thao đúng đắn và đề nghị đá lại trận đấu, và Arsenal lại giành chiến thắng trong trận đá lại đó.

Mặc dù sự kiện đó đã phủ bóng lên trận ra mắt của anh, sự nghiệp của Kanu nhanh chóng được hồi sinh tại Arsenal. Anh ghi bàn thắng đầu tiên cho câu lạc bộ ở vòng tiếp theo của FA Cup gặp Derby County, vào sân từ ghế dự bị để ghi bàn thắng duy nhất của trận đấu. Anh nhanh chóng nổi tiếng với khả năng ghi bàn từ băng ghế dự bị, ghi những bàn thắng quan trọng vào lưới Sheffield Wednesday, Tottenham Hotspur và Aston Villa khi vào sân thay người. Anh trở nên rất được hâm mộ nhờ cử chỉ chào hai ngón tay của mình, bắt đầu vào năm 1999 trong trận đấu với Middlesbrough - điều mà sau này anh giải thích là dựa trên biệt danh của đội, "The Gunners".

Kanu được vinh danh là Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi lần thứ hai vào năm 1999. Trong mùa giải Premier League 1999-2000, anh ghi 17 bàn sau 50 trận cho "Pháo thủ", bao gồm một hat-trick trong mười lăm phút vào lưới Chelsea vào tháng 10 năm 1999, biến tỉ số thua 0-2 thành chiến thắng 3-2. Vào tháng 8 năm 2001, Arsenal đã từ chối lời đề nghị trị giá khoảng 7.00 M GBP từ Fulham cho Kanu.

Tuy nhiên, số lần ra sân của Kanu cho Arsenal dần trở nên ít thường xuyên hơn, đặc biệt là sau sự nổi lên của Thierry Henry với tư cách là tiền đạo số một của Arsenal, Kanu chủ yếu được sử dụng như một cầu thủ dự bị. Kanu sau đó đã giành FA Cup 2003 cùng Arsenal. Cùng với những cầu thủ nổi tiếng khác, như Thierry Henry và Robert Pires, Kanu là thành viên của "Đội hình bất bại" (Invincibles), đội Arsenal đã kết thúc mùa giải Premier League 2003-04 mà không thua trận nào. Anh đã chơi 197 trận cho Arsenal, ghi 44 bàn. Vào mùa hè năm 2004, sau khi hợp đồng với Arsenal kết thúc, anh chuyển đến West Bromwich Albion dưới dạng chuyển nhượng tự do. Năm 2008, Kanu được bình chọn đứng thứ 13 trong cuộc thăm dò "50 cầu thủ vĩ đại nhất của Pháo thủ".

Vào mùa hè năm 2006, Kanu đã thi đấu với tư cách khách mời cho Arsenal trong trận đấu tri ân Dennis Bergkamp, trận đấu đầu tiên được chơi tại Sân vận động Emirates mới của Arsenal. Trận đấu hòa 1-1 khi Kanu ghi bàn thắng quyết định, khiến anh trở thành người thứ ba ghi bàn tại sân vận động này. Cuối trận đấu, Kanu cùng các đồng đội Arsenal đã nâng cầu thủ người Hà Lan đã giải nghệ lên vai khi người hâm mộ dành cho anh một tràng pháo tay hoan nghênh.

Anh vẫn là một nhân vật nổi tiếng tại Arsenal, luôn nhận được sự cổ vũ khi xuất hiện tại Sân vận động Emirates. Trong thời gian ở câu lạc bộ, anh mặc áo số 25.

1.5. West Bromwich Albion

West Bromwich Albion vừa mới được thăng hạng Premier League lần thứ hai trong vòng hai năm. Kanu bắt đầu sự nghiệp tại câu lạc bộ này một cách thường xuyên, ra mắt trong trận hòa 1-1 trên sân khách trước Blackburn Rovers vào ngày 14 tháng 8 năm 2004. Anh ghi bàn thắng đầu tiên cho Albion vào ngày 18 tháng 9 năm 2004, một bàn gỡ hòa ở phút thứ 88 trong trận hòa 1-1 trên sân nhà trước Fulham. Trong một trận đấu với Middlesbrough vào ngày 14 tháng 11 năm 2004, Kanu đã bỏ lỡ một cơ hội khó tin ở phút bù giờ, khi Albion đang bị dẫn 2-1. Kanu đã sút bóng vọt xà ngang từ khoảng cách một mét trước khung thành. Huấn luyện viên Bryan Robson đã được nhìn thấy trong cảnh quay truyền hình lẩm bẩm những từ "Sao anh ấy có thể bỏ lỡ như vậy?", và pha bỏ lỡ khó tin của Kanu đã được nhiều phương tiện truyền thông vinh danh là "Pha bỏ lỡ của mùa giải" trong các đánh giá cuối mùa của họ. Tuy nhiên, mùa giải 2004-05 cuối cùng là một mùa giải đáng nhớ đối với West Bromwich Albion, khi họ trở thành câu lạc bộ đầu tiên tránh xuống hạng khỏi Premier League sau khi đứng cuối bảng vào dịp Giáng sinh.

Một trong những trận đấu đáng nhớ nhất trong mùa giải 2005-06 của Kanu là trận đấu với câu lạc bộ cũ của anh, Arsenal, tại The Hawthorns vào ngày 15 tháng 10 năm 2005. Philippe Senderos đưa đội khách dẫn trước ở phút thứ 17, nhưng Kanu đã gỡ hòa ngay trước hiệp một. West Brom sau đó đã giành chiến thắng 2-1 với một pha lập công ngoạn mục của Darren Carter. Đây là chiến thắng đầu tiên trên sân nhà của họ trước Arsenal kể từ năm 1973, và là lần đầu tiên họ lội ngược dòng giành chiến thắng trong một trận đấu Premier League. Nhưng những điểm sáng như vậy rất hiếm hoi đối với Albion trong mùa giải đó, và câu lạc bộ đã xuống hạng vào cuối mùa giải 2005-06. Hợp đồng của Kanu đã hết hạn, và anh đã chọn không gia hạn. Trong hai năm ở The Hawthorns, anh đã có tổng cộng 58 lần ra sân - 16 trong số đó là vào sân từ băng ghế dự bị - và ghi 9 bàn.

1.6. Portsmouth

Kanu là cầu thủ tự do sau khi rời West Brom, và anh đã ký hợp đồng một năm với Portsmouth ngay trước khi mùa giải 2006-07 bắt đầu. "Pompey" đã có sự hồi sinh trong nửa sau của mùa giải trước, sau khi Harry Redknapp trở lại làm huấn luyện viên, tránh xuống hạng với bốn điểm cách biệt sau khi ở trong tình trạng nguy hiểm nghiêm trọng vào đầu năm. Khi bắt đầu mùa giải 2006-07, họ đã bất bại trong năm trận đầu tiên, trong đó họ không để thủng lưới bàn nào. Kanu ra mắt Portsmouth với tư cách là cầu thủ dự bị trong trận đấu với Blackburn Rovers vào ngày 19 tháng 8 năm 2006, ngày khai mạc mùa giải Premier League 2006-07. Anh đã ghi hai bàn và bỏ lỡ một quả phạt đền. Kanu sau đó kết thúc mùa giải với tư cách là cầu thủ ghi bàn hàng đầu cho Portsmouth, với tổng cộng 12 bàn thắng. Anh sau đó đã ký một hợp đồng một năm mới với câu lạc bộ.

Trong mùa giải thứ hai tại Portsmouth, Kanu đã ghi bàn trong cả trận bán kết FA Cup thắng 1-0 trước West Bromwich Albion và trận thắng 1-0 trong trận chung kết FA Cup 2008 trước Cardiff City, giúp anh giành được huy chương vô địch FA Cup thứ ba trong sự nghiệp.

Bàn thắng đầu tiên của anh trong mùa giải 2008-09 đã đưa Portsmouth dẫn trước 2-0 trong trận hòa 2-2 tại UEFA Cup với câu lạc bộ Ý AC Milan. Anh sau đó ghi bàn thắng quyết định vào lưới Bolton Wanderers, đảm bảo Portsmouth trụ hạng thành công. Đó là bàn thắng duy nhất của anh ở Premier League trong mùa giải 2008-09. Anh tái ký hợp đồng với Pompey vào tháng 8 năm 2010, với ý định trở thành huấn luyện viên khi giải nghệ. Kanu ký hợp đồng ba năm và giữ áo số 27, nhưng không phải là cầu thủ đá chính thường xuyên trong suốt mùa giải và chỉ ghi được hai bàn.

Trong mùa giải 2011-12, thời gian thi đấu của anh bị giảm sút, chỉ xuất hiện từ băng ghế dự bị. Sau sự ra đi của Steve Cotterill và sự xuất hiện của Michael Appleton, anh cũng bị loại khỏi đội hình dự bị do các vấn đề về thể lực và chấn thương. Đến tháng 5 năm 2012, với việc bị trừ điểm vì phá sản, Portsmouth đã rơi vào cuộc chiến trụ hạng mà cuối cùng đã khiến họ xuống hạng League One. Để cắt giảm chi phí, Ban quản lý đã hy vọng đạt được thỏa thuận chấm dứt hợp đồng của Kanu cùng với sáu cầu thủ khác do họ là những cầu thủ có thu nhập cao nhất tại câu lạc bộ. Vào ngày 9 tháng 7 năm 2012, có thông báo rằng Kanu và Aaron Mokoena dự kiến sẽ rời câu lạc bộ sau khi không tham dự ngày đầu tiên trở lại tập luyện tiền mùa giải. Kanu đe dọa kiện Portsmouth vì tiền lương chưa trả. Vào ngày 30 tháng 7, Kanu đồng ý rời Portsmouth, nhưng anh nhắc lại rằng mình vẫn đang tranh chấp về số tiền lương chưa trả mà câu lạc bộ nợ anh. Vào tháng 4 năm 2013, anh xác nhận rằng mình đã bỏ vụ kiện và không đòi câu lạc bộ số tiền 3.00 M GBP mà anh tuyên bố họ nợ.

2.1. Youth Level

Kanu là một thành viên chủ chốt của đội tuyển quốc gia Nigeria từ năm 1994 đến 2011, ra mắt trong một trận giao hữu với Thụy Điển. Trước đó, vào đầu sự nghiệp, Kanu đã đóng vai trò quan trọng trong thành công chung của Nigeria tại Giải vô địch bóng đá U-17 thế giới 1993 ở Nhật Bản và chiến thắng 2-1 sau đó trước Ghana trong trận chung kết. Với năm bàn thắng, anh là đồng vua phá lưới thứ hai của giải đấu cùng với Peter Anosike và Manuel Neira, chỉ sau người đồng hương và đội trưởng Wilson Oruma.

Ngoài việc giành huy chương vàng môn bóng đá tại Thế vận hội Mùa hè 1996 ở Atlanta, nơi anh ghi bàn thắng quyết định trong chiến thắng 4-3 ở bán kết trước Brasil (bàn thắng thứ hai của anh trong trận đấu), Kanu còn tham dự các kỳ Giải vô địch bóng đá thế giới 1998 và Giải vô địch bóng đá thế giới 2002. Anh cũng là đội trưởng của đội tuyển U-23 Nigeria giành huy chương vàng Olympic lịch sử đó.

2.2. Senior Level

Kanu tham gia vào các kỳ Giải vô địch bóng đá thế giới 1998, Giải vô địch bóng đá thế giới 2002 và Giải vô địch bóng đá thế giới 2010. Vào ngày 24 tháng 6 năm 2010, Kanu kết thúc sự nghiệp quốc tế của mình sau khi Nigeria bị loại khỏi Giải vô địch bóng đá thế giới 2010 ở Nam Phi. "Siêu đại bàng" (biệt danh của đội tuyển Nigeria) đã thua các trận đấu vòng bảng trước Argentina và Hy Lạp, trước khi hòa 2-2 với Hàn Quốc.

Anh đã có 86 lần ra sân và ghi 12 bàn thắng cho đội tuyển quốc gia của mình, đồng thời là cầu thủ Nigeria có số lần ra sân nhiều nhất mọi thời đại cùng với Muda Lawal, cho đến khi Joseph Yobo vượt qua cả hai cầu thủ này vào năm 2012, với lần ra sân thứ 87. Mặc dù là một tiền đạo, anh lại mặc áo số 4 cho đội tuyển quốc gia, một số áo thường được dành cho các cầu thủ phòng ngự. Anh đã chọn số áo này vì thần tượng Ruud Gullit, người đã từng mặc số 4 vào cuối sự nghiệp. Năm 2022, vị thế của anh càng được củng cố khi anh được trang web bóng đá hàng đầu Nigeria, BetwithMusa.com, bình chọn là cầu thủ bóng đá Nigeria xuất sắc nhất mọi thời đại. Vinh dự này ghi nhận những đóng góp đáng kể của Kanu cho bóng đá Nigeria và ảnh hưởng lâu dài của anh đối với các thế hệ cầu thủ.

Ở cấp độ đội tuyển quốc gia, Kanu cũng đã cùng Nigeria giành Afro-Asian Cup of Nations 1995. Anh là á quân Cúp bóng đá châu Phi 2000, và giành huy chương đồng tại các kỳ Cúp bóng đá châu Phi 2002, 2004, 2006 và 2008.

7.1. Club

Iwuanyanwu Nationale

• Nigerian Premier League: 1992-93

Ajax

• Eredivisie: 1993-94, 1994-95, 1995-96
• UEFA Champions League: 1994-95; Á quân: 1995-96
• Siêu cúp UEFA: 1995
• Intercontinental Cup: 1995

Inter Milan

• UEFA Cup: 1997-98

Arsenal

• Premier League: 2001-02, 2003-04
• FA Cup: 2001-02, 2002-03; Á quân: 2000-01
• FA Charity Shield: 1999
• UEFA Cup: Á quân 1999-2000

Portsmouth

• FA Cup: 2007-08; Á quân: 2009-10

7.2. International

Nigeria U17

• FIFA U-17 World Championship: 1993

Nigeria U23

• Thế vận hội Mùa hè: 1996 (Huy chương vàng)

Nigeria

• Afro-Asian Cup of Nations: 1995
• African Cup of Nations: Á quân 2000; Huy chương đồng: 2002, 2004, 2006, 2008

7.3. Individual

• Tài năng của năm của Ajax (Giải thưởng Marco van Basten): 1994-95
• Cầu thủ xuất sắc nhất châu Phi: 1996, 1999
• Cầu thủ bóng đá châu Phi của năm do BBC bình chọn: 1997, 1999
• Cầu thủ xuất sắc nhất trận Chung kết FA Cup: 2008
• Huyền thoại IFFHS
• Đội hình trong mơ mọi thời đại của IFFHS Châu Phi: 2021
• Cầu thủ bóng đá Nigeria xuất sắc nhất mọi thời đại do BetwithMusa.com bình chọn: 2022

9.1. Club

9.2. International