Masaaki Ōsumi

2.1. Nơi sinh và Thời thơ ấu

Masaaki Ōsumi sinh ngày 26 tháng 11 năm 1934 tại tỉnh Hyōgo, Nhật Bản, cụ thể là thành phố Ashiya. Ngay từ khi còn nhỏ, ông đã bộc lộ sự quan tâm đến nghệ thuật biểu diễn. Cùng với anh trai mình, Ōsumi đã thành lập và điều hành một đoàn kịch múa rối có tên là "Kobe Puppet Art Theater" (神戸人形芸術劇場_{Kōbe Ningyō Geijutsu Gekijō}^Japanese) tại Kobe. Hoạt động này đã cung cấp cho ông những kinh nghiệm quý báu về cách kể chuyện và dàn dựng, đặt nền móng cho sự nghiệp đạo diễn sau này của ông.

2.2. Học vấn và Hoạt động ban đầu

Sau thời thơ ấu gắn liền với kịch múa rối, Masaaki Ōsumi tiếp tục theo đuổi con đường học vấn cao hơn. Ông tốt nghiệp từ Trường Khoa học Truyền thông tại Đại học Công nghệ Tokyo. Mối liên hệ của ông với ngành giải trí bắt đầu từ vai trò trưởng đoàn kịch múa rối ở Kobe. Chính từ hoạt động này, ông đã có cơ hội hợp tác với Tokyo Movie Shinsha (TMS), một trong những xưởng phim hoạt hình đầu tiên tại Nhật Bản, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng vào ngành công nghiệp hoạt hình. Về sau, vào năm 2003, ông tiếp tục theo học chương trình thạc sĩ tại Khoa Khoa học Truyền thông, Viện Nghiên cứu Truyền thông của Đại học Công nghệ Tokyo (hiện là Khoa Khoa học Truyền thông, Viện Nghiên cứu Công nghệ Sinh học và Truyền thông Thông tin), chuyên sâu về hoạt hình máy tính. Ông hoàn thành khóa học vào năm 2005 và sau đó trở thành cố vấn sáng tạo tại Viện Nghiên cứu Katayanagi của trường.

3.1. Khởi đầu tại Tokyo Movie

Masaaki Ōsumi bắt đầu sự nghiệp hoạt hình của mình tại Tokyo Movie Shinsha (TMS), một trong những xưởng phim hoạt hình đầu tiên và có ảnh hưởng lớn tại Nhật Bản. Tại đây, ông nhanh chóng trở thành một đạo diễn hoạt hình chủ chốt trong giai đoạn đầu của xưởng. Một trong những tác phẩm đầu tiên mà ông tham gia là Obake no Q-tarō (1965-1967) và Kaibutsu kun (1968-1969) với vai trò đạo diễn và biên kịch. Ông cũng là đạo diễn cho Lupin the Third: Pilot Film (1969), một bộ phim thử nghiệm quan trọng đặt nền móng cho loạt phim Lupin Đệ Tam sau này.

3.2. Phong cách Đạo diễn

Masaaki Ōsumi nổi tiếng với phương pháp làm việc độc đáo và khác biệt so với nhiều đạo diễn hoạt hình khác. Thay vì vẽ storyboard chi tiết, ông thường truyền đạt ý tưởng và chỉ đạo bằng lời nói. Phương pháp này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc và khả năng diễn giải cao từ đội ngũ sản xuất. Hiroyuki Okiura, người từng tham gia sản xuất Hashire Meros, đã chia sẻ rằng ông thực tế phải đảm nhận việc vẽ storyboard, điều này đã tạo ra một sự thay đổi lớn trong cách làm việc của chính Okiura. Phong cách này thể hiện sự tin tưởng của Ōsumi vào khả năng sáng tạo và diễn giải của các cộng sự, đồng thời tạo ra một quy trình sản xuất linh hoạt nhưng cũng đầy thách thức.

3.3. Moomin (loạt phim TV 1969)

Năm 1969, Masaaki Ōsumi hợp tác với nhà làm phim hoạt hình Yasuo Ōtsuka trong loạt phim truyền hình Moomin. Bộ phim này ngay lập tức trở thành một hit lớn. Tuy nhiên, tác giả gốc người Phần Lan Tove Jansson, người sáng tạo ra bộ sách Moomin, đã phản đối mạnh mẽ cách các nhân vật được miêu tả trong loạt phim. Theo Jansson, "Moomin của tôi không có ô tô, không đánh nhau và không có tiền." Sự khác biệt về tầm nhìn nghệ thuật và cách thể hiện nhân vật đã dẫn đến những tranh cãi gay gắt. Do đó, sau 26 tập, việc sản xuất loạt phim đã được chuyển sang một xưởng phim khác là Mushi Production. Loạt phim Moomin mới (1972) do Mushi Production sản xuất có sự thay đổi đáng kể về thiết lập nhân vật và cốt truyện so với phiên bản của Tokyo Movie. Đến năm 1990, xưởng phim TeleScreen đã sản xuất Tanoshii Moomin Ikka (楽しいムーミン一家_{Tanoshii Moomin Ikka}^Japanese) và Moomin Characters đã công nhận đây là "tiêu chuẩn thế giới cho phiên bản hoạt hình của Moomin". Điều này đã khiến các bản phát sóng lại và phát hành phần mềm của loạt phim cũ bị hạn chế, khiến chúng trở thành "tác phẩm bị phong ấn" trên thực tế.

3.4. Lupin Đệ Tam Phần I

Năm 1971, Masaaki Ōsumi tiếp tục hợp tác với Yasuo Ōtsuka trong loạt phim truyền hình Lupin Đệ Tam Phần I. Ōsumi đạo diễn bảy tập đầu tiên, cùng với tập 9 và 12. Mặc dù loạt phim này được đánh giá cao về phong cách đô thị, hình ảnh thời thượng và tư tưởng châm biếm, phản ánh sự hoài nghi của Ōsumi đối với các khuôn mẫu hoạt hình truyền hình dành cho trẻ em, nhưng lại gặp phải tỷ suất người xem thấp trong lần phát sóng đầu tiên. Ōsumi đã từ chối yêu cầu của đài truyền hình về việc điều chỉnh loạt phim để phù hợp hơn với khán giả nhỏ tuổi. Do đó, ông đã bị xưởng phim sa thải sau khi tập 3 được phát sóng.

Việc đạo diễn sau đó được giao cho bộ đôi Isao Takahata và Hayao Miyazaki (dưới danh nghĩa "nhóm đạo diễn A Production"). Mặc dù họ đã cố gắng thay đổi phong cách từ hardboiled châm biếm sang một hướng hài hước và tập trung vào tinh thần đồng đội hơn, tỷ suất người xem vẫn không được cải thiện và loạt phim cuối cùng bị hủy bỏ sau 2 mùa (26 tập). Mặc dù vậy, loạt phim đã được đánh giá lại cao sau nhiều lần phát sóng lại tại Nhật Bản từ năm 1975 đến 1976, dẫn đến việc sản xuất Phần II. Một chi tiết thú vị là trong tập đầu tiên của Phần I, tên của thẩm phán trên lệnh bắt giữ Fujiko Mine được ghi là "Ōgū Masaaki" (大偶正秋), một lỗi chính tả của tên Ōsumi. Lý do thay đổi diễn viên lồng tiếng cho Fujiko Mine từ Masuyama Eiko (trong hai bản phim thử nghiệm) sang Nikaido Yukiko trong Phần I là vì Masuyama gặp khó khăn khi thể hiện các cảnh "gợi cảm" theo yêu cầu. Mối quan hệ của Ōsumi với Tokyo Movie Shinsha trở nên căng thẳng sau vụ việc này. Tuy nhiên, 22 năm sau, vào ngày 23 tháng 7 năm 1993, ông đã trở lại đạo diễn tập đặc biệt Lupin Đệ Tam: Lệnh ám sát Lupin (ルパン三世 ルパン暗殺指令_{Rupan Sansei: Rupan Ansatsu Shirei}^Japanese), đáp lại lời kêu gọi hàn gắn mối quan hệ từ Tokyo Movie.

3.5. Các tác phẩm Truyền hình và Điện ảnh Khác

Ngoài các dự án Moomin và Lupin Đệ Tam, Masaaki Ōsumi còn đạo diễn nhiều tác phẩm truyền hình và điện ảnh đáng chú ý khác cho các xưởng phim khác và đài truyền hình quốc gia NHK. Các tác phẩm này bao gồm:

• Anime Document Munich e no Michi (アニメドキュメント ミュンヘンへの道_{Anime Dokyumento Myunhen e no Michi}^Japanese) (TV, 1972), nơi ông giữ vai trò đạo diễn.
• La Seine no Hoshi (ラ・セーヌの星_{Ra Sēnu no Hoshi}^Japanese) (TV, 1975), ông là đạo diễn chính và tổng đạo diễn.
• Robokko Bīton (ろぼっ子ビートン_{Robokko Bīton}^Japanese) (TV, 1976-1977), ông là tác giả gốc, đạo diễn và viết lời bài hát.
• The Yearling (子鹿物語_{Kojika Monogatari}^Japanese) (TV, 1983) cho NHK, nơi ông giữ vai trò đạo diễn.
• Bộ phim điện ảnh Hashire Meros (走れメロス_{Hashire Merosu}^Japanese) (1992), ông là đạo diễn và biên kịch.
• Ông cũng đạo diễn bộ phim điện ảnh Attack No. 1 (1970) và Moomin (1971).
• Vào năm 1989, ông viết kịch bản cho bộ phim Umi da! Funade da! Nikodoko, Pun (海だ！船出だ！にこにこ、ぷん_{Umi da! Funade da! Nikodoko, Pun}^Japanese).
• Năm 1997, ông đảm nhận vai trò giám sát CG cho bộ phim Doraemon: Nobita's Great Adventure in the South Seas (ドラえもん のび太のねじ巻き都市冒険記_{Doraemon Nobita no Nejimaki City Bōkenki}^Japanese).

4.1. Tham gia Phát triển Thần tượng Ảo

Vào năm 1996, Masaaki Ōsumi đã tham gia vào quá trình phát triển "Date Kyoko" (伊達杏子_{Date Kyōko}^Japanese), một trong những thần tượng ảo đầu tiên trên thế giới. Sự tham gia của ông vào dự án này cho thấy sự quan tâm của ông đối với công nghệ mới và khả năng ứng dụng chúng vào lĩnh vực giải trí, vượt ra ngoài khuôn khổ hoạt hình truyền thống.

4.2. Hoạt động tại Trường Đại học

Năm 2003, Masaaki Ōsumi tiếp tục con đường học vấn của mình bằng cách theo học chương trình thạc sĩ tại Khoa Khoa học Truyền thông, Viện Nghiên cứu Truyền thông của Đại học Công nghệ Tokyo. Tại đây, ông tập trung nghiên cứu về hoạt hình máy tính. Đáng chú ý, Monkey Punch, tác giả gốc của Lupin Đệ Tam, cũng là một sinh viên cùng khóa với ông. Sau khi hoàn thành khóa học vào năm 2005, Ōsumi đã được bổ nhiệm làm cố vấn sáng tạo tại Viện Nghiên cứu Katayanagi của Đại học Công nghệ Tokyo. Vai trò này cho phép ông chia sẻ kinh nghiệm và kiến thức sâu rộng của mình với thế hệ sinh viên và nhà nghiên cứu trẻ, góp phần vào sự phát triển của lĩnh vực truyền thông và hoạt hình kỹ thuật số.

5.1. Hợp tác với Yoshiyuki Tomino

Masaaki Ōsumi có một mối quan hệ hợp tác đặc biệt với đạo diễn hoạt hình Yoshiyuki Tomino, người nổi tiếng với loạt phim Gundam. Ōsumi đánh giá Tomino là một người có "cảm giác gần gũi" với mình. Ông đã tin tưởng giao cho Tomino vai trò người vẽ storyboard trong dự án Moomin (1969) và sau đó là đạo diễn cho một phần cuối của loạt phim La Seine no Hoshi, cụ thể là 12 tập cuối cùng. Tomino cũng bày tỏ sự yêu mến đối với Ōsumi, từng tiết lộ rằng ông đã chấp nhận lời đề nghị tham gia Moomin mà không do dự. Mối quan hệ này cho thấy sự tôn trọng lẫn nhau và sự ăn ý trong công việc giữa hai đạo diễn tài năng.

6.1. Phim hoạt hình Truyền hình

• Big X (1965) - Đạo diễn (Tập 59)
• Obake no Q-tarō (1967-1968) - Đạo diễn
• Perman (1967-1968) - Đạo diễn
• Kaibutsu kun (1968-1969) - Đạo diễn, Biên kịch
• Moomin (1969) - Đạo diễn (Tập 1-26)
• Lupin Đệ Tam Phần I (1971) - Đạo diễn (Tập 1-12)
• Anime Document Munich e no Michi (1972) - Đạo diễn
• La Seine no Hoshi (1975) - Đạo diễn chính (Tập 1-26), Tổng đạo diễn (Tập 27-39)
• Robokko Bīton (1976-1977) - Tác giả gốc, Đạo diễn, Viết lời bài hát
• The Yearling (1983) - Đạo diễn
• Lupin Đệ Tam: Lệnh ám sát Lupin (1993) - Đạo diễn

6.2. Phim hoạt hình Điện ảnh

• Attack No. 1 (1970) - Đạo diễn
• Moomin (1971) - Đạo diễn
• Lupin the Third: Pilot Film (1969) - Đạo diễn
• Umi da! Funade da! Nikodoko, Pun (1989) - Biên kịch
• Hashire Merosu (1992) - Đạo diễn, Biên kịch
• Doraemon: Nobita's Great Adventure in the South Seas (1997) - Giám sát CG

6.3. OVA và các Tác phẩm Khác

• Young Scheherazade (2004) - Đạo diễn (OVA)
• Cake-ya Ken-chan (1972) - Phim truyền hình
• Omocha-ya Ken-chan (1973) - Phim truyền hình

7.1. Phê bình và Tranh cãi

Sự nghiệp của Masaaki Ōsumi không thiếu những tranh cãi, đặc biệt là trong giai đoạn đầu ông làm việc tại Tokyo Movie Shinsha. Trong quá trình sản xuất Moomin (1969), ông đã vướng vào mâu thuẫn với tác giả gốc Tove Jansson về cách thể hiện nhân vật, dẫn đến việc ông rời khỏi dự án sau 26 tập. Jansson đã chỉ trích rằng phiên bản hoạt hình đã đi chệch khỏi tinh thần nguyên tác, đặc biệt là với câu nói "Moomin của tôi không có ô tô, không đánh nhau và không có tiền."

Tương tự, với Lupin Đệ Tam Phần I, phong cách đạo diễn độc đáo của Ōsumi, mang đậm tính picaresque, suy đồi và châm biếm, đã không được lòng các nhà sản xuất và đài truyền hình do tỷ suất người xem thấp. Ông đã từ chối thỏa hiệp để làm cho bộ phim "thân thiện với trẻ em" hơn, dẫn đến việc ông bị sa thải sau một vài tập. Mặc dù sau đó Hayao Miyazaki và Isao Takahata tiếp quản, tỷ suất người xem vẫn không được cải thiện và loạt phim bị hủy bỏ. Tuy nhiên, chính phong cách táo bạo và không thỏa hiệp của Ōsumi đã tạo nên một tác phẩm mang tính biểu tượng, được nhiều người hâm mộ sau này đánh giá cao và coi là một trong những phiên bản Lupin Đệ Tam có chiều sâu nhất.

7.2. Ảnh hưởng và Di sản

Mặc dù đối mặt với những tranh cãi và khó khăn trong sự nghiệp, Masaaki Ōsumi đã để lại một di sản quan trọng trong ngành hoạt hình Nhật Bản. Phong cách đạo diễn độc đáo của ông, đặc biệt là việc truyền đạt ý tưởng bằng lời nói thay vì storyboard chi tiết, đã thể hiện một cách tiếp cận nghệ thuật khác biệt và đòi hỏi sự sáng tạo cao từ đội ngũ sản xuất.

Các tác phẩm của ông, đặc biệt là những tập đầu của Lupin Đệ Tam Phần I, đã tạo ra một thế giới quan mới lạ và táo bạo cho hoạt hình truyền hình, vượt ra ngoài khuôn khổ "thiện thắng ác" thông thường. Mặc dù ban đầu không thành công về mặt thương mại, tầm nhìn nghệ thuật của Ōsumi đã được tái đánh giá cao qua thời gian, thu hút một lượng lớn người hâm mộ trung thành và ảnh hưởng đến các thế hệ nhà làm phim sau này. Sự trở lại của ông để đạo diễn Lupin Đệ Tam: Lệnh ám sát Lupin vào năm 1993 cũng là minh chứng cho tầm ảnh hưởng và sự tôn trọng mà ông vẫn giữ được trong ngành. Ngoài ra, việc ông tham gia phát triển thần tượng ảo "Date Kyoko" và nghiên cứu hoạt hình máy tính tại trường đại học cho thấy ông là một người tiên phong, luôn tìm tòi và áp dụng công nghệ mới vào lĩnh vực sáng tạo. Di sản của Masaaki Ōsumi là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của tầm nhìn nghệ thuật và sự dũng cảm trong việc theo đuổi nó, ngay cả khi đối mặt với những thách thức.