1. Thời niên thiếu và Bối cảnh
Karl Friedrich sinh ra và lớn lên trong một môi trường hoàng gia phức tạp, với những mối liên hệ sâu sắc với cả hoàng gia Thụy Điển và Đan Mạch, điều này đã định hình cuộc đời và các yêu sách chính trị của ông.
1.1. Sinh và Gia tộc
Karl Friedrich sinh ra tại Thụy Điển vào ngày 30 tháng 4 năm 1700. Ông là con trai duy nhất của Friedrich IV xứ Schleswig-Holstein-Gottorp và vợ ông, Hedvig Sophia của Thụy Điển, con gái của Vua Karl XI của Thụy Điển. Mẹ ông là em gái của Karl XII của Thụy Điển, người chú bên ngoại của Karl Friedrich. Qua cha mình, ông là thành viên của Nhà Oldenburg, một vương tộc có lịch sử lâu đời đã cai trị Đan Mạch và Na Uy. Mối liên hệ gia phả này đặt ông vào vị trí quan trọng trong mạng lưới các hoàng gia châu Âu.
1.2. Tuổi thơ và Giáo dục
Karl Friedrich trở thành công tước khi còn rất nhỏ, chỉ mới hai tuổi, sau cái chết của cha ông vào năm 1702 trong Trận Kliszów. Mẹ ông, Hedvig Sophia, trở thành nhiếp chính và họ tiếp tục cư trú tại Stockholm. Việc cai trị hàng ngày tại các Công quốc Schleswig và Holstein được giao cho các quản trị viên. Mẹ ông được cho là đã nuôi dạy ông một cách dịu dàng nhưng nghiêm khắc, tuy nhiên bà qua đời vào năm 1708 khi Karl Friedrich mới tám tuổi. Sau đó, ông được đặt dưới sự chăm sóc của bà cố (bà nội của mẹ ông), Thái hậu Hedwig Eleonora xứ Holstein-Gottorp. Bà cố được cho là đã nuông chiều ông quá mức, khiến ông trở nên thụ động và lười biếng. Cả mẹ ông và sau này là Hedwig Eleonora đều ủng hộ và nỗ lực để ông được xem xét là người thừa kế ngai vàng Thụy Điển sau người chú không con cái của ông.
1.3. Kế vị Công tước
Karl Friedrich kế vị tước vị Công tước xứ Schleswig-Holstein-Gottorp vào năm 1702, khi cha ông qua đời. Do còn quá nhỏ, ông cai trị dưới sự giám hộ cho đến năm 1717. Trong thời kỳ này, ông cùng cai trị với người anh họ của cha mình, Vua Friedrich IV của Đan Mạch, tại Công quốc Holstein (một thái ấp của Đế quốc La Mã Thần thánh) và Công quốc Schleswig (một thái ấp của Đan Mạch), nơi ông là chư hầu của vua Đan Mạch-Na Uy.
2. Cai trị với tư cách Công tước xứ Schleswig-Holstein-Gottorp
Thời kỳ Karl Friedrich cai trị với tư cách Công tước xứ Schleswig-Holstein-Gottorp bị ảnh hưởng nặng nề bởi Đại chiến phương Bắc và những thay đổi lãnh thổ sau đó, khiến ông mất đi quyền kiểm soát đáng kể đối với các vùng đất của mình.
2.1. Tình hình Lãnh thổ và Mất mát
Do những người giám hộ của Karl Friedrich đứng về phía Thụy Điển chống lại Đan Mạch-Na Uy trong Đại chiến phương Bắc, quân đội Đan Mạch đã tàn phá phần lãnh địa của Gottorp trong các công quốc trong suốt cuộc chiến và chinh phục các khu vực phía bắc vào năm 1713, bao gồm cả Lâu đài Gottorp gần thành phố Schleswig trong công quốc cùng tên, vốn là nơi ở truyền thống của các công tước.
Vào năm 1721, Friedrich IV của Đan Mạch-Na Uy, với tư cách là lãnh chúa của Schleswig thuộc Đan Mạch, người đã phong tước Công tước Schleswig cho Karl Friedrich vào năm 1702, đã chính thức thu hồi thái ấp này. Năm 1720, Thụy Điển và Đan Mạch-Na Uy đã ký kết Hiệp ước Frederiksborg, trong đó Thụy Điển cam kết chấm dứt hỗ trợ Nhà Schleswig-Holstein-Gottorp. Công tước Karl Friedrich đã phản đối hiệp ước này, coi đó là hành động của một chính phủ Thụy Điển mà ông cho là nổi loạn chống lại quyền kế vị Thụy Điển của chính ông. Hiệp ước này cũng khiến việc giành lại phần lãnh địa công tước đã mất ở phía bắc Công quốc Schleswig gần như không thể. Điều này sau này trở thành động lực để con trai ông, Pyotr (vào năm 1762, sau khi lên ngôi Sa hoàng Nga), bắt đầu chuẩn bị sử dụng quân đội Nga để tái chiếm các vùng đất đã mất từ Đan Mạch-Na Uy.
3. Quyền kế vị Ngai vàng Thụy Điển
Karl Friedrich có vị thế là người đòi quyền kế vị ngai vàng Thụy Điển sau cái chết của người chú bên ngoại, Karl XII, nhưng những nỗ lực của ông đã vấp phải nhiều trở ngại chính trị.
3.1. Nỗ lực Kế vị Ngai vàng Thụy Điển
Karl Friedrich gặp người chú Karl XII lần đầu tiên vào năm 1716. Ông được tuyên bố là đủ tuổi trưởng thành vào năm 1717 và sau đó được giao một số trách nhiệm quân sự. Karl Friedrich có mối quan hệ căng thẳng với dì của mình, Ulrika Eleonora, người mà những người ủng hộ bà cho rằng ông quá thô lỗ, kiêu ngạo và thiếu tinh thần trách nhiệm để trở thành người thừa kế ngai vàng phù hợp.
Sau cái chết của người chú bên ngoại và anh họ đời thứ hai của ông, Karl XII của Thụy Điển, vào năm 1718, Công tước Karl Friedrich được trình bày là người đòi quyền kế vị ngai vàng Thụy Điển. Tuy nhiên, dì của ông, Ulrika Eleonora Trẻ (1688-1741), đã giành được ngai vàng cho mình, tuyên bố rằng chị gái bà (mẹ của Karl Friedrich) đã không "nhận được sự đồng ý của Các đẳng cấp của Quốc hội" cho cuộc hôn nhân của bà với cha ông, theo luật kế vị được quy định trong Norrköpings arvförening. Phe của công tước khẳng định rằng chế độ quân chủ chuyên chế ở Thụy Điển, do ông nội của ông là Vua Karl XI tạo ra, đã khiến điều khoản hôn nhân đó trở nên không liên quan.
3.2. Loại trừ khỏi Kế vị
Khi nghe tin chú mình qua đời, Karl Friedrich được cho là quá đau buồn để có bất kỳ hành động nào. Tuy nhiên, chồng của Ulrika Eleonora, Friedrich I, người cũng có mặt cùng ông ở Tistedalen, đã vội vàng giúp bà giành lấy ngai vàng. Khi Karl Friedrich đối mặt với Ulrika Eleonora, ông đã bị Arvid Horn buộc phải chào bà như nữ hoàng. Ông yêu cầu được ban tước hiệu Điện hạ Hoàng gia và được công nhận là người thừa kế của bà, nhưng khi chồng bà lại được ban tước hiệu đó, ông đã rời Thụy Điển vào năm 1719. Năm 1723, ông được ban tước hiệu Điện hạ Hoàng gia khi vắng mặt, nhưng chính sách thân Nga của ông đã khiến ông không thể trở thành người thừa kế ngai vàng Thụy Điển.
Karl Friedrich rút khỏi Thụy Điển, cuối cùng định cư ở Nga, nơi vào tháng 5 năm 1725, ông kết hôn với Đại công nữ Anna Petrovna, con gái lớn của Sa hoàng Pyotr Đại đế. Trong khi đó, cái gọi là Đảng Holstein ở Thụy Điển tiếp tục thúc đẩy các yêu sách của Karl Friedrich. Đảng này đã chuẩn bị và chờ đợi cái chết của Ulrika Eleonora không con, nhưng Karl Friedrich đã qua đời trước dì của mình và để lại các yêu sách của mình cho con trai sơ sinh của ông. Tuy nhiên, vào thời điểm này, Thụy Điển đã ban hành luật kế vị mới, đặc biệt loại trừ Karl Friedrich và những người thừa kế của ông vì chính sách thân Nga của họ, do vào thời điểm đó, Nga và Thụy Điển có mối quan hệ căng thẳng. Việc loại trừ Karl Friedrich và con cháu của ông khỏi việc kế vị Thụy Điển đã tránh được sự liên minh cá nhân giữa Thụy Điển và Nga, vì người con duy nhất của Karl Friedrich sẽ trở thành Sa hoàng Pyotr III của Nga.
Sau đó, câu hỏi đặt ra là ai sẽ trở thành vị vua tiếp theo của Thụy Điển sau cái chết của người đương nhiệm không con. Cái gọi là "Đảng Mũ" ở Thụy Điển đã thành công trong việc bầu người anh họ đời đầu của Karl Friedrich, Adolph Friedrich, người là con trai của em trai cha ông và do đó thuộc cùng Vương tộc Oldenburg, làm Thái tử Thụy Điển.
4. Mối quan hệ với Hoàng gia Nga
Mối quan hệ của Karl Friedrich với Hoàng gia Nga được đánh dấu bằng cuộc hôn nhân chiến lược của ông với Đại công nữ Anna Petrovna, củng cố vị thế của ông trong chính trị châu Âu và mở đường cho con trai ông lên ngôi Sa hoàng.
4.1. Hôn nhân với Anna Petrovna
Karl Friedrich đã rút khỏi Thụy Điển và cuối cùng định cư ở Nga. Vào tháng 5 năm 1725, ông kết hôn với Đại công nữ Anna Petrovna, con gái lớn của Sa hoàng Pyotr Đại đế và Marta Skavronskaya (người sau này trở thành Nữ hoàng Ekaterina I của Nga). Vì Karl là người thừa kế Thụy Điển, Pyotr Đại đế coi cuộc hôn nhân này có lợi về mặt chính trị. Karl Friedrich đã chính thức đính hôn với Anna theo ý của Sa hoàng Pyotr. Sau cái chết của Pyotr vào năm 1725, ông được Ekaterina I ban cho một vị trí trong hội đồng, triều đình riêng, cung điện và thu nhập, rồi kết hôn với Anna. Anna không mấy nhiệt tình với cuộc hôn nhân này, vì danh tiếng của ông về việc giao du với gái điếm.
4.2. Con trai Peter III và Kế vị Ngôi vua Nga
Karl Friedrich, khi đó là chỉ huy đội cận vệ cung điện ở Saint Petersburg và là thành viên của Hội đồng Cơ mật Tối cao, đã cố gắng đảm bảo quyền kế vị ngai vàng Nga cho vợ mình sau cái chết của mẹ vợ ông, Nữ hoàng Ekaterina I của Nga, vào năm 1727. Nỗ lực của ông đã thất bại, nhưng con trai ông với Đại công nữ Anna Petrovna, Karl Peter Ulrich (người - với tư cách là Công tước xứ Holstein-Gottorp - đã kế vị phần lãnh địa công tước của Holstein vào năm 1739), cuối cùng đã trở thành Sa hoàng Nga vào năm 1762, với tên là Pyotr III.
Karl Friedrich và Anna rời đến phần lãnh địa công tước Gottorp của Holstein vào năm 1727, định cư tại Lâu đài Kiel, nơi Anna qua đời sau khi sinh con trai họ vào năm 1728. Con trai ông, Pyotr III, sau này đã có ý định sử dụng quân đội Nga để tái chiếm các vùng đất đã mất từ Đan Mạch-Na Uy, nhưng kế hoạch này đã không thành hiện thực do cuộc đảo chính của vợ ông, Ekaterina II.
5. Cuối đời và Cái chết
Giai đoạn cuối đời của Karl Friedrich chủ yếu tập trung vào cuộc sống của ông tại Holstein-Gottorp và những ưu tiên cá nhân, đặc biệt là tương lai của con trai ông.
5.1. Cuộc sống tại Holstein-Gottorp
Sau khi phần lãnh địa công tước Gottorp ở Holstein thuộc Đức và Schleswig thuộc Đan Mạch bị Đan Mạch chiếm đóng từ năm 1713, Karl Friedrich đã rời đến Hamburg. Ông đã thành công trong việc loại bỏ sự chiếm đóng phần lãnh địa công tước ở Holstein thuộc Đức thông qua việc thỉnh cầu lãnh chúa của mình ở Holstein, Hoàng đế La Mã Thần thánh. Ông dành phần còn lại của cuộc đời mình ở Holstein-Gottorp tại Kiel. Mối quan tâm hàng đầu của ông là đảm bảo quyền kế vị ngai vàng Nga cho con trai mình. Ông cũng hỗ trợ những người ủng hộ mình ở Thụy Điển, nhưng không mấy chú ý đến việc quản lý Holstein-Gottorp.
5.2. Cái chết
Trước khi một thành viên của gia đình Holstein-Gottorp lên ngôi ở Thụy Điển hoặc Nga, Công tước Karl Friedrich đã qua đời vào ngày 18 tháng 6 năm 1739 tại Rohlfshagen, ngày nay là một phần của thị trấn Rümpel, Đức. Mộ của ông nằm trong Nhà thờ Tu viện tại Bordesholm.
6. Di sản và Tầm ảnh hưởng
Di sản của Karl Friedrich chủ yếu nằm ở vai trò của ông như một tổ tiên quan trọng, người đã định hình tương lai của một trong những đế chế lớn nhất châu Âu.
6.1. Tổ tiên của Triều đại Romanov
Karl Friedrich đóng một vai trò quan trọng với tư cách là tổ tiên của Nhà Holstein-Gottorp-Romanov, triều đại đã kế vị và cai trị Đế quốc Nga trong nhiều thế kỷ. Ông là tổ tiên theo dòng cha của tất cả các hoàng đế Nga bắt đầu từ Pyotr III, ngoại trừ Ekaterina II (người là vợ của Pyotr III và không phải là hậu duệ trực tiếp của Karl Friedrich). Dòng dõi này đã có tầm ảnh hưởng lâu dài đến lịch sử và chính trị Nga.
6.2. Đánh giá Lịch sử
Cuộc đời của Karl Friedrich là một minh chứng cho sự phức tạp của chính trị hoàng gia châu Âu thế kỷ 18. Mặc dù ông có những yêu sách hợp pháp đối với ngai vàng Thụy Điển, nhưng chính sách thân Nga và những thiếu sót cá nhân (như sự thụ động và lười biếng được báo cáo) đã khiến ông bị loại khỏi danh sách kế vị. Tuy nhiên, liên minh hôn nhân của ông với Đại công nữ Anna Petrovna đã mở ra một con đường mới cho gia tộc ông, cuối cùng đưa con trai ông lên ngôi Sa hoàng Nga. Do đó, ông được đánh giá là một nhân vật trung tâm trong việc chuyển giao quyền lực và củng cố mối quan hệ giữa các vương triều Thụy Điển, Đan Mạch và Nga, đặc biệt là trong việc thiết lập dòng dõi Holstein-Gottorp-Romanov, một triều đại có ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử Nga.