1. Thời thơ ấu và bối cảnh
Jim Wallis sinh ra và lớn lên trong một môi trường truyền thống đã định hình sâu sắc ý thức xã hội và con đường hoạt động của ông. Những trải nghiệm thời thơ ấu và quá trình học vấn ban đầu đã là nền tảng cho sự thức tỉnh mạnh mẽ về công bằng xã hội.
1.1. Tuổi thơ và học vấn
Jim Wallis sinh ngày 4 tháng 6 năm 1948 tại Detroit, Michigan, Hoa Kỳ. Ông là con trai của Phyllis (họ Morrell) và James E. Wallis, Sr. Ông được nuôi dưỡng trong một gia đình theo truyền thống Plymouth Brethren, một nhánh của Tin Lành. Sau này, Jim Wallis tốt nghiệp Đại học bang Michigan. Trong thời gian học tại Trường Thần học Tin Lành Trinity ở Illinois, ông cùng với các bạn sinh viên thần học trẻ khác đã thành lập một cộng đồng mà sau này phát triển thành Sojourners.
1.2. Hoạt động xã hội ban đầu và sự thức tỉnh
Khi còn trẻ, Wallis đã tích cực tham gia vào phong trào Sinh viên vì một Xã hội Dân chủ (Students for a Democratic Society) và Phong trào Dân quyền Hoa Kỳ. Trong những năm sinh viên tại Đại học bang Michigan, ông nhận thấy sự thờ ơ của các Kitô hữu da trắng đối với phân biệt chủng tộc, điều này đã thôi thúc ông trở thành một Kitô hữu cấp tiến thực hành công bằng xã hội và các phong trào hòa bình. Ông đã phát triển ý thức phê phán xã hội dưới ảnh hưởng sâu sắc của Ma-thi-ơ 25 trong Kinh thánh và vụ ám sát Martin Luther King Jr.. Ông cũng tham gia vào phong trào phản đối Chiến tranh Việt Nam, mà ông đã mô tả vào năm 1974 là một "cuộc chiến tàn bạo, tội ác". Tính đến tháng 3 năm 2009, Wallis đã bị bắt 22 lần vì các hành vi bất tuân dân sự.
2. Thành lập và hoạt động của Sojourners
Bối cảnh xã hội và những trải nghiệm cá nhân của Jim Wallis đã dẫn đến sự ra đời của tạp chí và cộng đồng Sojourners, một tổ chức có tầm ảnh hưởng sâu rộng trong phong trào xã hội Kitô giáo.
2.1. Ra mắt 'Post-American' và 'Sojourners'
Tạp chí Sojourners ban đầu có tên là The Post-American, ra đời vào năm 1971 tại Deerfield, Illinois. Jim Wallis và các bạn của mình đã bắt đầu xuất bản tạp chí này khi ông đang theo học thần học tại Trường Thần học Tin Lành Trinity vào năm 1970. Cùng với việc ra mắt tạp chí, họ đã thành lập một nhóm tập trung vào việc theo đuổi công bằng xã hội.
2.2. Vận hành và ảnh hưởng của Cộng đồng Sojourners
Quan điểm và đức tin cấp tiến của Jim Wallis đã khiến ông bị coi là một "học sinh cá biệt" trong các trường thần học bảo thủ, dẫn đến việc ông phải ngừng việc học thần học. Tuy nhiên, tạp chí mà ông sáng lập khi còn là sinh viên đã được tái bản vào năm 1975 dưới tên Sojourners.
q=Washington, D.C.|position=right
Cộng đồng Sojourners, có trụ sở tại Washington, D.C., hoạt động dựa trên triết lý rằng "cuộc sống liên tục của một cộng đồng đức tin tạo ra một thách thức cơ bản đối với thế giới hiện tại, đồng thời đưa ra một giải pháp thay thế khả thi và cụ thể". Wallis tin rằng "phải kêu gọi hội thánh trở thành hội thánh, để xây dựng lại loại cộng đồng mang lại ý nghĩa cho những tuyên bố về đức tin". Tạp chí và cộng đồng này đã có ảnh hưởng lớn đến phong trào xã hội Kitô giáo tại Hoa Kỳ và cả trên trường quốc tế, chẳng hạn như được dịch và đăng nhiều kỳ trên tạp chí 복음과 상황Phúc âm và Tình hìnhKorean của Hàn Quốc, thể hiện ảnh hưởng sâu rộng của nó đến phong trào xã hội Kitô giáo ở đó.
3. Thần học và tư tưởng
Thần học và tư tưởng của Jim Wallis là cốt lõi trong hoạt động của ông, tập trung vào việc áp dụng các nguyên tắc Kitô giáo vào các vấn đề xã hội đương đại.
3.1. Phúc âm và công bằng xã hội
Jim Wallis viết vào năm 1974 rằng "ý thức Tin Lành mới đặc trưng nhất bởi sự trở lại với Kitô giáo theo Kinh thánh và mong muốn áp dụng những hiểu biết Kinh thánh vào nhu cầu về các hình thức tham gia chính trị-xã hội mới". Ông tin rằng cuộc đời, cái chết và sự phục sinh của Chúa Kitô đã mang lại chiến thắng trước "các thế lực" và "phá vỡ huyền thoại về quyền lực tuyệt đối của chúng bằng cách thể hiện sự tự do của Ngài đối với chúng". Ông nhấn mạnh rằng Hội thánh là một lực lượng mới trong lịch sử, là dấu hiệu cho thấy "sự thống trị của các thế lực đã bị phá vỡ".
Tư tưởng Kitô giáo của Wallis nổi bật ở việc nhìn nhận các vấn đề chính trị và xã hội thông qua lăng kính của Phúc âm, nhưng ông kiên quyết không đồng nhất niềm tin Kitô giáo với bất kỳ hệ tư tưởng chính trị cụ thể nào. Ông từng viết trong một chuyên mục trên tạp chí Sojourners rằng Chúa Trời không phải là Chúa của Đảng Dân chủ hay Chúa của Đảng Cộng hòa.
Để minh họa cho tư tưởng này, ông thường kể về một thí nghiệm: một sinh viên đã dùng kéo cắt bỏ tất cả các đoạn Kinh thánh nói về người nghèo. Kết quả là cuốn Kinh thánh trở nên "đầy lỗ hổng", đặc biệt là các sách tiên tri và các phần nói về truyền thống Năm Hân hỉ (Jubilee) của Do Thái, vốn yêu cầu giải phóng nô lệ, xóa nợ và chia lại đất đai. Wallis kết luận: "Đây là cuốn Kinh thánh của nước Mỹ, một cuốn Kinh thánh đầy lỗ hổng. Thực tế, tất cả chúng ta nên cầm lấy cuốn Kinh thánh và cây kéo của mình, và thực hiện việc chỉnh sửa này. Hãy cắt bỏ tất cả những câu mà chúng ta đọc nhưng lại bỏ qua."
3.2. Lập trường về các vấn đề xã hội lớn
Wallis đã thể hiện lập trường rõ ràng và đôi khi thay đổi quan điểm về nhiều vấn đề xã hội quan trọng:
- Nghèo đói: Wallis kịch liệt chỉ trích sự thờ ơ của xã hội đối với người nghèo. Ông từng nói rằng "Chúa Giê-su không nói gì về đồng tính luyến ái. Có khoảng 12 câu trong Kinh thánh đề cập đến vấn đề đó. Hầu hết chúng đều rất theo ngữ cảnh. Có hàng nghìn câu nói về nghèo đói. Tôi không nghe nhiều cuộc thảo luận về điều đó." Ông khẳng định: "Nghèo đói là chế độ nô lệ mới. Nghèo đói và bất bình đẳng toàn cầu là những vấn đề đạo đức cơ bản của thời đại chúng ta. Đó là đánh giá của tôi."
- Án tử hình: Wallis phản đối việc nhà nước áp dụng án tử hình cho những tội phạm bị kết án, một lập trường phù hợp với quan điểm của Giáo hội Anh giáo và Công giáo La Mã.
- Hôn nhân đồng giới: Vào năm 2008, Wallis tuyên bố: "Tôi không nghĩ rằng nghi thức hôn nhân nên bị thay đổi. Một số người nói rằng Chúa Giê-su không nói về đồng tính luyến ái, và điều đó về mặt kỹ thuật là đúng. Nhưng hôn nhân xuyên suốt Kinh thánh, và nó không phải là trung tính về giới tính. Tôi chưa bao giờ thực hiện một lễ ban phước nào cho một cặp đôi đồng giới. Tôi cũng chưa từng được yêu cầu làm điều đó. Tôi không chắc mình có làm không. Tôi muốn các nhà thờ không đồng ý về vấn đề này có một cuộc thảo luận Kinh thánh, thần học và sống với những khác biệt của họ, chứ không phải dành 90% thời gian của giáo phái để tranh cãi về vấn đề này trong khi mỗi ngày có 30.000 trẻ em đang chết vì nghèo đói và bệnh tật." Tuy nhiên, trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2013, Wallis đã thay đổi lập trường và công khai ủng hộ hôn nhân đồng giới. Ông nói: "Hôn nhân cần được củng cố. Hãy bắt đầu với hôn nhân, và sau đó tôi nghĩ chúng ta phải nói về cách để bao gồm các cặp đôi đồng giới vào sự hiểu biết sâu sắc hơn về hôn nhân đó."
- Phá thai: Wallis bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ cho việc giảm thiểu phá thai, đồng thời nhấn mạnh rằng "Tôi không nghĩ phá thai là vấn đề tương đương về đạo đức với chế độ nô lệ mà William Wilberforce đã giải quyết." Ông viết rằng "bảo vệ sự sống chưa sinh bằng mọi cách có thể, nhưng không hình sự hóa việc phá thai." Ông nói thêm: "Mọi người đều đồng ý rằng ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn là một điều tốt. Tôi đang nói, hãy tiến thêm một bước nữa và nói rằng giảm thiểu phá thai cũng là một điều tốt. Đó là về việc cung cấp các lựa chọn - không tước bỏ quyền lựa chọn của phụ nữ, mà làm cho những việc như nhận con nuôi trở nên dễ dàng hơn." Ông cũng chỉ trích Hillary Clinton và Đảng Dân chủ vì đã không chấp nhận một cách tiếp cận "trung dung" đối với phá thai, và chỉ trích Clinton vì từ chối nói rằng phá thai nên "hiếm".
- Chăm sóc sức khỏe: Wallis ủng hộ Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền của Tổng thống Obama và đã ký một lá thư thúc giục thông qua luật này ngay cả khi nó không chứa ngôn ngữ rõ ràng cấm tài trợ liên bang cho phá thai.
4. Ảnh hưởng chính trị và hoạt động bất tuân dân sự
Jim Wallis đã có ảnh hưởng đáng kể đến chính trị Hoa Kỳ và quốc tế thông qua vai trò cố vấn và các hoạt động bất tuân dân sự của mình, thường xuyên đặt mình vào trung tâm của các cuộc tranh luận xã hội.
4.1. Vai trò cố vấn chính phủ và tương tác với các chính trị gia chủ chốt
Wallis được mời bởi Thượng nghị sĩ Harry Reid (Đảng Dân chủ, Nevada) để đọc diễn văn hàng tuần của Đảng Dân chủ trên radio vào ngày 2 tháng 12 năm 2006. Ông đã nói về tầm quan trọng của lãnh đạo đạo đức ở Washington, D.C. và chạm đến nhiều mối quan ngại xã hội. Vào tháng 2 năm 2007, ông viết trên tạp chí Time về kỷ nguyên hậu Cánh hữu Tôn giáo và sự hồi sinh của Kitô giáo chính thống, với các Tin Lành "rời bỏ Cánh hữu Tôn giáo hàng loạt".
Wallis từng là thành viên của Hội đồng Cố vấn cho Văn phòng Đối tác dựa trên Đức tin và Cộng đồng của Nhà Trắng của Tổng thống Barack Obama. Ông cũng phục vụ với tư cách là cố vấn tinh thần cho Tổng thống Obama. Ngoài Tổng thống Obama, Wallis đã phát triển tình bạn cá nhân với cựu Thủ tướng Vương quốc Anh Gordon Brown và cựu Thủ tướng Úc Kevin Rudd. Trong cuốn sách Rediscovering Values năm 2010 của mình, Wallis viết: "Tôi coi Rudd là một trong những nhà lãnh đạo chính trị trẻ đầy hy vọng nhất thế giới hiện nay, một Kitô hữu tận tâm tìm cách áp dụng đức tin của mình vào việc phục vụ công chúng; chúng tôi coi nhau là bạn tốt." Năm 2009, có nhiều đồn đoán rằng Wallis có thể được chọn vào vị trí Đại sứ Hoa Kỳ tại Tòa thánh, nhưng cuối cùng nhà thần học Miguel H. Diaz đã được chọn thay thế. Ông cũng đã bày tỏ sự ủng hộ đối với ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân chủ Kamala Harris trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2024.
4.2. Tham gia các phong trào bất tuân dân sự
Wallis đã tham gia nhiều phong trào bất tuân dân sự khác nhau:
- Ông tích cực trong phong trào phản đối Chiến tranh Việt Nam, mà ông mô tả là "một cuộc chiến tàn bạo, tội ác".
- Vào mùa xuân năm 2011, Wallis đã tham gia một cuộc tuyệt thực chỉ uống chất lỏng liên quan đến thỏa hiệp ngân sách của quốc hội. Trong thời gian tuyệt thực, Wallis nói: "Vấn đề ngân sách thực sự đã tiếp thêm năng lượng và huy động cộng đồng tín ngưỡng... Đó là tiếng gọi của chúng ta với tư cách là người dân của Chúa để bảo vệ những người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất." Wallis được cho là người đã đặt ra cụm từ "ngân sách là một tài liệu đạo đức."
- Vào tháng 12 năm 2013, Jim Wallis đã viết một bài xã luận trên HuffPost thảo luận về cuộc tuyệt thực "Fast for Families" của Công đoàn Quốc tế Nhân viên Dịch vụ (SEIU). Các nhà lãnh đạo tôn giáo và những người trẻ tuổi thuộc chương trình DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals) đã hoàn thành cuộc tuyệt thực kéo dài 22 ngày để "nhắc nhở các nhà lãnh đạo [chính trị] điều gì thực sự đang bị đe dọa trong cuộc chiến vì cải cách nhập cư."
- Vào tháng 10 năm 2014, Wallis nằm trong số các giáo sĩ Kitô giáo, Do Thái giáo và Hồi giáo bị bắt vì gây mất trật tự sau một hành động bất tuân dân sự có kế hoạch bên ngoài trụ sở cảnh sát ở Ferguson, Missouri, sau vụ cảnh sát bắn chết Michael Brown. Về trải nghiệm của mình tại Ferguson, Wallis nói: "Đó không chỉ là việc thừa nhận hành vi sai trái mà còn cam kết thực hiện những thay đổi ngăn chặn thêm tổn hại, và vẫn chưa có bất kỳ sự thừa nhận sai trái nào từ bất kỳ thế lực nào ở Ferguson."
4.3. Những chỉ trích và tranh cãi chính trị
Jim Wallis đã đối mặt với những chỉ trích và tranh cãi liên quan đến quan điểm và hành động chính trị của mình:
- Ông đã chỉ trích điều mà ông gọi là ảnh hưởng của "cánh tả văn hóa" trong Đảng Dân chủ. Ông chỉ trích Hillary Clinton và Đảng Dân chủ vì đã không chấp nhận cách tiếp cận "trung dung" đối với vấn đề phá thai. Ông tuyên bố rằng cả Clinton và Donald Trump đều là "những lựa chọn có sai sót" trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2016, nhưng ông cũng hiểu tại sao nhiều Kitô hữu bảo thủ không sẵn lòng bỏ phiếu cho Clinton do bà ủng hộ quyền phá thai. Ông cũng chỉ trích Clinton vì từ chối nói rằng phá thai nên "hiếm".
- Vào năm 2010, Wallis thừa nhận đã nhận tiền tài trợ cho Sojourners từ nhà từ thiện George Soros sau khi ban đầu phủ nhận điều này. Khi nhà văn bảo thủ Marvin Olasky chỉ ra điều này, và rằng Soros cũng tài trợ cho các nhóm ủng hộ phong trào ủng hộ quyền phá thai, Chủ nghĩa vô thần mới, và hôn nhân đồng giới, Wallis đã xin lỗi Olasky vì những bình luận ban đầu của mình. Năm 2011, Wallis thừa nhận rằng Sojourners đã nhận thêm 150.00 K USD từ Quỹ Xã hội Mở của Soros.
- Năm 2009, Wallis đã đưa ra một lời nguyền rủa chống lại Sarah Palin trong bối cảnh cuộc tranh luận về cải cách chăm sóc sức khỏe ở Hoa Kỳ. Ông nói: "Sarah, chính cô mới là người hành động 'ác', cô đang nói như một kẻ mị dân theo truyền thống tồi tệ nhất của những kẻ cố tình xuyên tạc và lừa dối, vì mục đích chính trị của riêng mình. Cô muốn kích động nỗi sợ hãi tồi tệ nhất của mọi người và sau đó, hy vọng, họ sẽ tìm đến một người như cô để làm lãnh đạo... Làm ơn đừng viện dẫn 'đức tin Kitô giáo' của cô nữa và làm xấu hổ người dân của Chúa thêm nữa. Cầu mong những nỗ lực của cô để hù dọa người Mỹ trong cuộc tranh luận quan trọng này thất bại. Cầu mong tương lai chính trị của cô cũng thất bại, và cầu mong ngôi sao của cô sụp đổ nhanh như khi nó đã nổi lên chỉ vài tháng trước - bởi vì bây giờ chúng tôi biết cô thực sự là ai."
5. Các tác phẩm chính
Jim Wallis là tác giả của nhiều cuốn sách quan trọng, thể hiện sâu sắc tư tưởng thần học và xã hội của ông:
- Agenda for Biblical People (1976)
- The Call to Conversion (1981, tái bản 2005): Cuốn sách này thảo luận về bản chất đích thực của sự hoán cải, nhấn mạnh sự giải phóng khỏi những giới hạn của thế giới và sự khôi phục tính toàn vẹn. Ông cho rằng mục tiêu của việc truyền bá Phúc âm không phải là làm cho nó thoải mái mà là truyền đạt rõ ràng, đòi hỏi sự thay đổi hoàn toàn trong hành vi và lối sống.
- The New Radical (1983)
- Waging Peace: A Handbook for the Struggle to Abolish Nuclear Weapons (biên tập viên, 1982)
- The Soul of Politics: A practical and prophetic vision of change (1994): Tập trung vào một tầm nhìn thực tế và mang tính tiên tri về sự thay đổi.
- Who Speaks for God? A New Politics of Compassion, Community and Civility (1996)
- Faith Works: How Faith Based Organizations Are Changing Lives, Neighborhoods, and America (2000): Nghiên cứu cách các tổ chức dựa trên đức tin tác động tích cực đến cuộc sống và cộng đồng.
- God's Politics: Why the Right Gets It Wrong and the Left Doesn't Get It (2005): Đây là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, tranh luận về việc cánh hữu đã hiểu sai và cánh tả chưa hiểu đúng về chính trị dựa trên đức tin.
- Living God's Politics: A Guide to Putting Your Faith into Action (2006)
- The Great Awakening: Reviving Faith and Politics in a Post-Religious Right America (2008): Phân tích sự hồi sinh của đức tin và chính trị trong kỷ nguyên hậu Cánh hữu Tôn giáo.
- Rediscovering Values: On Main Street, Wall Street, and Your Street (2010)
- On God's Side: What Religion Forgets and Politics Hasn't Learned (2013)
- America's Original Sin (2015): Cuốn sách này đề cập đến vấn đề phân biệt chủng tộc có hệ thống ở Hoa Kỳ.
- Christ in Crisis?: Why We Need to Reclaim Jesus (2019)
6. Đời tư
Jim Wallis kết hôn với Joy Carroll Wallis, người là một trong những nữ linh mục đầu tiên của Giáo hội Anh giáo và là nguồn cảm hứng một phần cho nhân vật chính trong bộ phim sitcom The Vicar of Dibley của BBC. Họ có hai người con trai tên là Luke và Jack. Jim Wallis cũng từng làm huấn luyện viên cho các đội Little League baseball của con trai mình.
7. Đánh giá và di sản
Jim Wallis được nhìn nhận là một nhân vật có ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào xã hội Kitô giáo, đồng thời cũng là chủ đề của nhiều cuộc tranh luận do các lập trường và hành động của ông.
7.1. Đánh giá tích cực và những đóng góp
Jim Wallis là một nhà hoạt động Kitô giáo tiên phong, người đã thúc đẩy mạnh mẽ các giá trị công bằng xã hội và hòa bình trong bối cảnh chính trị và tôn giáo. Năm 1995, ông được trao giải thưởng Hòa bình và Tự do Pacem in Terris, một minh chứng cho những đóng góp của ông vào hòa bình và công bằng xã hội. Ông đã đóng góp đáng kể vào việc thay đổi nhận thức về vai trò của đức tin trong chính trị, đặc biệt là trong việc thách thức các quan điểm bảo thủ truyền thống và thúc đẩy một cách tiếp cận Phúc âm hơn đối với các vấn đề xã hội. Ông được xem là một trong những nhà lãnh đạo hàng đầu của phong trào Tin Lành cánh tả và Kitô giáo cấp tiến, đã thành công trong việc kết nối niềm tin tôn giáo với các vấn đề như nghèo đói, bất bình đẳng, phân biệt chủng tộc và chiến tranh. Các tác phẩm và bài giảng của ông đã truyền cảm hứng cho nhiều người, đặc biệt là các Kitô hữu trẻ, tham gia vào các hoạt động xã hội. Việc ông gia nhập Đại học Georgetown với tư cách là Chủ tịch Tiên phong về Đức tin và Công lý, đồng thời lãnh đạo Trung tâm Đức tin và Công lý, càng củng cố vị thế của ông trong giới học thuật và vai trò của ông trong việc định hình các cuộc đối thoại về đức tin và công lý. Ông cũng từng giảng dạy về đức tin, chính trị và xã hội cho sinh viên tại Trường Chính phủ Kennedy và Trường Thần học Harvard của Đại học Harvard.
7.2. Chỉ trích và tranh cãi
Mặc dù có nhiều đóng góp, Jim Wallis cũng là đối tượng của một số chỉ trích và tranh cãi. Một trong những vấn đề gây tranh cãi là việc ông nhận tài trợ từ nhà từ thiện George Soros cho tổ chức Sojourners. Ban đầu, Wallis phủ nhận việc nhận tiền này nhưng sau đó đã thừa nhận và xin lỗi. Điều này đã dẫn đến những lời chỉ trích từ các nhà bảo thủ, đặc biệt là khi Soros cũng tài trợ cho các nhóm có quan điểm khác với Kitô giáo truyền thống về các vấn đề như phá thai và hôn nhân đồng giới. Ngoài ra, việc Wallis công khai lên án Sarah Palin bằng những lời lẽ gay gắt trong cuộc tranh luận về cải cách chăm sóc sức khỏe năm 2009 cũng gây ra phản ứng trái chiều. Những người chỉ trích ông cũng cho rằng quan điểm của ông đôi khi quá thiên về "cánh tả văn hóa" và làm mất đi sự cân bằng trong cách tiếp cận chính trị của ông, đặc biệt là trong các cuộc tranh luận về phá thai và hôn nhân đồng giới.