Hans Küng

1.1. Giai đoạn đầu đời và giáo dục

Hans Küng sinh ngày 19 tháng 3 năm 1928 tại Sursee, Kanton Luzern, Thụy Sĩ. Ông là con cả trong số bảy anh chị em; cha ông là quản lý một cửa hàng giày. Từ năm 1935 đến 1948, ông theo học các trường tiểu và trung học tại Sursee và Lucerne, tốt nghiệp trung học vào năm 1948.

Từ năm 1948 đến 1951, ông học triết học và từ năm 1951 đến 1955, ông học thần học tại Đại học Giáo hoàng Grêgôriô ở Roma. Trong thời gian học ở Roma, Küng đã rất chú ý đến các bài giảng về sự cứu rỗi dành cho những người không theo đạo Thiên Chúa và những người lạc đạo. Ông tham gia các buổi học ở chủng viện Pontificium Collegium Germanicum et Hungaricum de Urbe mỗi buổi sáng, thực hành nửa giờ chiêm nghiệm về giáo lý trong lễ ban thánh thể, và dành 3-8 ngày mỗi năm để thực hiện "Exercitia spiritualia" - hoạt động chiêm nghiệm về nội dung của Kinh Thánh và Kitô giáo trong yên lặng. Ông trải nghiệm việc cầu nguyện với tất cả sự nghiêm túc, ngày này qua tháng nọ, trong sự tĩnh mịch tuyệt đối dưới các bài thánh ca tiếng Latinh và các bài hát tiếng Đức trong các Thánh lễ do giám mục chủ trì hoặc các Thánh lễ Cao cấp của Giáo hoàng tổ chức tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô. Bên cạnh việc tổ chức Thánh lễ hằng ngày, ông còn thực hiện các nghĩa vụ của chủng sinh như cầu nguyện vào buổi sáng, buổi tối và Chầu Thánh Thể. Ông cũng thực hành các phương thức cầu nguyện mức độ cao hơn và đôi khi đạt được mức độ "cầu nguyện một mình" với "sự hiện hữu tràn đầy của Thiên Chúa và sự dư thừa niềm vui nội tâm", dù thừa nhận đôi khi gặp khó khăn.

Năm 1954, Hans Küng thụ phong chức linh mục của Giáo phận Basel tại Thụy Sĩ. Ông đã dành nhiều năm nghiên cứu bộ sách "Tín điều Kitô giáo" (Kirchlichen Dogmatik) do Karl Barth biên soạn. Sau khi hoàn thành chứng chỉ về triết học và thần học ở Roma, từ năm 1955 đến 1957 Küng theo học tại Đại học Sorbonne và Học viện Công giáo Paris (Institut Catholique de Paris - ICP), nơi ông nhận bằng tiến sĩ thần học vào năm 1957. Luận án tiến sĩ của ông có tựa đề Rechtfertigung. Die Lehre Karl Barths und một suy niệm của Công giáo (Công chính hóa. Học thuyết của Karl Barth và một suy niệm của Công giáo), trong đó ông cố gắng hòa giải sự khác biệt giữa các tín hữu Tin Lành và Công giáo về vấn đề Chúa xá tội và công chính hóa cho người sa ngã. Về sau, ông cũng là một trong những người soạn thảo Tuyên ngôn chung và Học thuyết Công chính hóa ban hành năm 1999. Sau khi tốt nghiệp tại Paris, Küng tiếp tục học tại Amsterdam, Berlin, Madrid và Luân Đôn, sau đó chuyên sâu nghiên cứu triết học của Georg Wilhelm Friedrich Hegel.

1.2. Sự nghiệp thần học

Hans Küng là một trong những nhà thần học có ảnh hưởng lớn nhất thế kỷ 20, với những nghiên cứu và lập trường táo bạo đã định hình các cuộc tranh luận về cải cách Giáo hội và đối thoại liên tôn.

1.2.1. Khởi đầu sự nghiệp học thuật và Công đồng Vatican II

Sau một năm giảng dạy tại Đại học Münster, vào năm 1960, Hans Küng được bổ nhiệm làm giáo sư thần học cơ bản tại Đại học Tübingen ở Đức. Cùng năm đó, ông bắt đầu sự nghiệp viết lách với cuốn The Council, Reform and Reunion (Công đồng, Cải cách và Đoàn kết), phác thảo nhiều nội dung sau này trở thành chương trình nghị sự của Công đồng Vaticanô II sắp tới. Cuốn sách này đã trở thành sách bán chạy ở nhiều quốc gia.

Năm 1962, Giáo hoàng Gioan XXIII đã bổ nhiệm ông làm peritus, một cố vấn thần học chuyên gia. Ở tuổi 34, Hans Küng là cố vấn thần học trẻ nhất cho các tham dự viên trong Công đồng Vaticanô II cho đến khi kết thúc vào năm 1965. Theo đề xuất của Küng, Khoa Công giáo tại Tübingen đã bổ nhiệm một peritus khác là Joseph Ratzinger, người sau này trở thành Giáo hoàng Biển Đức XVI, làm giáo sư thần học tín lý. Tuy nhiên, sự hợp tác giữa hai người đã kết thúc khi Ratzinger trở nên bảo thủ hơn, phản ứng trước Phong trào sinh viên Đức năm 1968.

Vào năm 1963, trong chuyến thăm Hoa Kỳ, Küng đã có bài giảng "Giáo hội và Tự do" trước hơn 25.000 khán giả nhiệt tình tại nhiều trường đại học trên khắp đất nước. Mặc dù vậy, ông đã không được phép xuất hiện tại Đại học Công giáo Hoa Kỳ. Sự việc này, cùng với việc Đại học Saint Louis do Dòng Tên điều hành trao cho ông học vị tiến sĩ danh dự đầu tiên mà không có sự cho phép của Roma, đã gây ra sự chú ý đáng kể trên báo chí Công giáo và thế tục, góp phần làm cho chuyến đi của Küng thành công. Vào tháng 4 năm 1963, ông đã nhận lời mời đến thăm John F. Kennedy tại Nhà Trắng, nơi Kennedy giới thiệu ông với một nhóm chính trị gia và nói: "Đây là điều tôi gọi là một người tiên phong của Giáo hội Công giáo."

Luận án tiến sĩ của Küng, Justification: The Doctrine of Karl Barth, được xuất bản bằng tiếng Anh vào năm 1964, đã xác định nhiều điểm đồng thuận giữa thần học của Karl Barth và thần học Công giáo về công chính hóa, kết luận rằng những khác biệt không phải là cơ bản và không cần thiết phải gây chia rẽ trong Giáo hội. Cuốn sách này bao gồm một lá thư của Karl Barth chứng thực rằng ông đồng ý với cách Küng trình bày thần học của mình, dù Barth không đồng ý với kết luận của Küng rằng Cải cách Kháng nghị là một phản ứng thái quá. Trong sách, Küng lập luận rằng Barth, giống như Martin Luther, đã phản ứng thái quá chống lại Giáo hội Công giáo, nơi dù có những khuyết điểm, đã và vẫn là Thân thể của Chúa Kitô. Theo Patricia Lefevere của tờ National Catholic Reporter, Thánh Bộ Tín lý (nay là Bộ Giáo lý Đức tin) đã "mở một hồ sơ bí mật (khét tiếng 399/57i) về Küng ngay sau khi ông viết cuốn sách này".

2.1. Các tác phẩm nổi bật

Trong cuốn On Being a Christian (Là một Kitô hữu) xuất bản năm 1974, Küng đã truy nguyên Kitô giáo đến tận gốc rễ của nó, sử dụng rộng rãi các học thuyết hiện đại để trích xuất từ các Phúc Âm những gì có thể biết được về Chúa Giêsu lịch sử. Thay vì bắt đầu với giáo huấn của các công đồng Giáo hội và các mệnh đề thần học phát triển cao được các cơ quan chức năng con người đưa ra, ông đã đặt câu hỏi liệu một lựa chọn khác có khả thi không: "Liệu điều đó có phù hợp hơn với bằng chứng Tân Ước và cách suy nghĩ lịch sử của con người hiện đại không nếu chúng ta bắt đầu giống như các môn đệ đầu tiên từ con người thật của Chúa Giêsu, thông điệp và biểu hiện lịch sử của Ngài, cuộc đời và số phận của Ngài, thực tại lịch sử và hoạt động lịch sử của Ngài, và sau đó hỏi về mối quan hệ của con người Chúa Giêsu này với Thiên Chúa, về sự hiệp nhất của Ngài với Cha?"

Năm 1986, ông xuất bản cuốn Christianity and the world religions: paths of dialogue with Islam, Hinduism, and Buddhism (Kitô giáo và các tôn giáo thế giới: con đường đối thoại với Hồi giáo, Ấn Độ giáo và Phật giáo).

Năm 1998, ông xuất bản cuốn Dying with Dignity (Chết với phẩm giá), đồng tác giả với Walter Jens, trong đó ông khẳng định sự chấp nhận trợ tử từ quan điểm Kitô giáo.

Năm 2005, Küng xuất bản cuốn Der Anfang aller Dinge (Khởi nguyên của vạn vật) bằng tiếng Đức, dựa trên các bài giảng Studium Generale của ông tại Đại học Tübingen. Trong cuốn sách này, ông thảo luận về mối quan hệ giữa khoa học và tôn giáo. Trong một phân tích trải dài từ vật lý lượng tử đến khoa học thần kinh, ông cũng bình luận về cuộc tranh luận về thuyết tiến hóa ở Hoa Kỳ, bác bỏ những người phản đối việc giảng dạy thuyết tiến hóa là "ngây thơ [và] không giác ngộ".

Trong cuốn sách Was ich glaube (Tôi tin gì) năm 2010, ông mô tả mối quan hệ cá nhân của mình với thiên nhiên, và cách ông học cách quan sát nó một cách đúng đắn, điều đó có nghĩa là rút sức mạnh từ sự sáng tạo của Chúa mà không rơi vào một tình yêu thiên nhiên sai lầm và cuồng tín.

Năm 2013, Küng viết trong Erlebte Menschlichkeit (Trải nghiệm nhân tính) rằng ông tin rằng mọi người có quyền chấm dứt cuộc sống của chính mình nếu bệnh tật thể chất, đau đớn, hoặc sa sút trí tuệ khiến cuộc sống trở nên không thể chịu đựng được. Ông cho biết mình đang xem xét lựa chọn tự tử có hỗ trợ vì đang mắc bệnh Parkinson và mất khả năng nhìn và viết. Küng viết rằng ông không muốn noi gương Giáo hoàng Gioan Phaolô II.

2.2. Đóng góp thần học và triết học

Hans Küng đã có những đóng góp sâu sắc và đầy tranh cãi trong nhiều lĩnh vực thần học và triết học, đặc biệt là về cải cách Giáo hội, đối thoại liên tôn, và mối quan hệ giữa khoa học và tôn giáo.

Về **cải cách Giáo hội**, Küng là một trong những tiếng nói mạnh mẽ nhất kêu gọi thay đổi. Ông đã công khai chỉ trích luật độc thân giáo sĩ, cho rằng đó là một quy tắc của Giáo hội có từ thế kỷ 11, chứ không phải là một mệnh lệnh thiêng liêng. Ông cũng bày tỏ mong muốn mở rộng hàng giáo sĩ và phó tế cho phụ nữ, và gọi lệnh cấm miễn chuẩn cho các linh mục muốn rời bỏ chức vụ là "sự vi phạm nhân quyền". Küng lập luận rằng nhiều thực hành hiện tại của Công giáo "mâu thuẫn với Phúc Âm và truyền thống Công giáo cổ xưa và nên bị bãi bỏ." Ông cũng so sánh Tòa thánh Vatican với Điện Kremlin, nhấn mạnh tính tập quyền và cứng nhắc của nó.

Trong lĩnh vực **đối thoại liên tôn**, Küng là một người tiên phong với dự án Đạo đức Toàn cầu (Weltethos). Ông tìm cách xác định những điểm chung giữa các tôn giáo trên thế giới và xây dựng một bộ quy tắc hành vi tối thiểu có thể chấp nhận được cho tất cả mọi người. Tầm nhìn này được thể hiện trong Tuyên ngôn Hướng tới một Đạo đức Toàn cầu, được ký bởi các nhà lãnh đạo tôn giáo và tâm linh tại Nghị viện Tôn giáo Thế giới năm 1993, và sau đó đóng vai trò quan trọng trong Năm Đối thoại giữa các Nền văn minh của Liên Hợp Quốc năm 2001. Ông tin rằng sự kiên định trong đức tin của mỗi người và khả năng đối thoại với những người có niềm tin khác là những đức tính bổ sung cho nhau.

Küng cũng đã đóng góp vào cuộc tranh luận về **mối quan hệ giữa khoa học và tôn giáo**. Trong tác phẩm của mình, ông khám phá các chủ đề từ vật lý lượng tử đến khoa học thần kinh, khẳng định rằng khoa học và tôn giáo không phải là đối lập mà có thể bổ sung cho nhau. Ông mạnh mẽ bác bỏ những người chống đối thuyết tiến hóa, gọi họ là "ngây thơ và không giác ngộ".

Một trong những quan điểm gây tranh cãi nhất của Küng là về **quyền được chết một cách nhân phẩm**, bao gồm cả việc chấp nhận an tử và tự tử có hỗ trợ. Ông cho rằng con người có quyền chấm dứt cuộc sống của mình nếu phải chịu đựng bệnh tật thể chất, đau đớn không thể chịu đựng được hoặc sa sút trí tuệ. Quan điểm này của ông đã nhận được nhiều phản hồi tiêu cực, đặc biệt là từ các giới bảo thủ trong Giáo hội.

5.1. Đánh giá tích cực và đóng góp

Hans Küng được nhiều người ca ngợi về chiều sâu tư tưởng thần học và lòng dũng cảm trong những nỗ lực cải cách Giáo hội. Ông là một tiếng nói tiên phong trong phong trào đại kết và đối thoại liên tôn, góp phần thúc đẩy sự hiểu biết và hợp tác giữa các tín ngưỡng khác nhau. Ông được xem là "tiếng nói mạnh mẽ nhất cho cải cách trong Giáo hội Công giáo trong 60 năm qua" và là một nhà văn rất năng suất. Küng cũng được ghi nhận vì đã thúc đẩy sự phát triển dân chủ và công bằng xã hội trong các vấn đề tôn giáo, không ngừng đặt câu hỏi về những cấu trúc quyền lực cứng nhắc và bảo thủ.

5.2. Phê phán và tranh cãi

Ngoài những tranh cãi xoay quanh tín điều Giáo hoàng vô ngộ, Hans Küng còn vấp phải sự chỉ trích về những quan điểm khác của mình. Đặc biệt, lập trường của ông về an tử và tự tử có hỗ trợ đã gây ra nhiều phản ứng tiêu cực trong và ngoài Giáo hội. Ông đã bày tỏ sự ủng hộ việc chấm dứt cuộc sống một cách nhân phẩm trong trường hợp mắc bệnh nan y hoặc đau đớn không thể chịu đựng được. Những quan điểm này, cùng với sự ủng hộ của ông đối với ly hôn và phá thai (theo một số nguồn), đã khiến ông trở thành một nhân vật gây tranh cãi liên tục, đặc biệt là trong giới bảo thủ của Giáo hội Công giáo.

6.1. Giải thưởng

• 1991: Giải Văn hóa Thụy Sĩ
• 1992: Giải Karl Barth
• 1998: Giải Quỹ Theodor Heuss
• 1998: Huy chương vàng Liên tôn từ Hội đồng quốc tế Kitô giáo và Do Thái giáo, Luân Đôn
• 1999: Giải Liên đoàn các thành phố Lutheran
• 2003: Huân chương Thập tự Đại công trạng Cộng hòa Liên bang Đức
• 2005: Giải Hòa bình Niwano
• 2005: Huân chương Baden-Württemberg
• 2006: Giải Lew Kopelew
• 2007: Giải Văn hóa Hội Tam điểm Đức
• 2007: Công dân danh dự của Tübingen
• 2008: Vinh dự vì lòng dũng cảm công dân của hội bạn bè Heinrich Heine (Düsseldorf)
• 2008: Huân chương Hòa bình Otto Hahn bằng Vàng từ Hiệp hội Liên Hợp Quốc Đức (DGVN) tại Berlin, vì "những đóng góp xuất sắc cho hòa bình và sự hiểu biết quốc tế, đặc biệt là vì sự cống hiến mẫu mực của ông cho nhân loại, lòng khoan dung và đối thoại giữa các tôn giáo lớn trên thế giới"
• 2009: Giải Abraham Geiger từ Abraham-Geiger-Kolleg tại Đại học Potsdam
• 2017: Tiểu hành tinh 190139 Hansküng, được nhà thiên văn học Vincenzo Casulli phát hiện năm 2005, được đặt tên để vinh danh ông.

6.2. Học vị danh dự

• Tiến sĩ danh dự (LL.D.) Đại học Saint Louis (1963)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Trường Thần học Thái Bình Dương, Berkeley/California (1966)
• Tiến sĩ danh dự (HH.D.) Đại học Loyola Chicago (1970)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Đại học Glasgow (1971)
• Tiến sĩ danh dự (LL.D) Đại học Toronto (1984)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Đại học Cambridge/Vương quốc Anh (1985)
• Tiến sĩ danh dự (L.H.D.) Đại học Michigan, Ann Arbor (1985)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Đại học Dublin/Ireland (1995)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Đại học Wales, Swansea (1999)
• Tiến sĩ danh dự (LHD) Ramapo College New Jersey (1999)
• Tiến sĩ danh dự (LHD) Hebrew Union College-Jewish Institute of Religion, Cincinnati (2000)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Đại học Quốc tế Florida (2002)
• Tiến sĩ danh dự (D.D.) Chủng viện Thần học Đại kết tại Detroit/Hoa Kỳ (2003)
• Tiến sĩ danh dự Đại học Genova (2004)
• Tiến sĩ danh dự Universidad Nacional de Educación a Distancia tại Madrid (2011)