Haakon VII của Na Uy

1.1. Sinh ra và gia đình

Hoàng tử Carl sinh ngày 3 tháng 8 năm 1872 tại dinh thự nông thôn của cha mẹ ông, Cung điện Charlottenlund ở phía bắc Copenhagen, dưới thời trị vì của ông nội là Quốc vương Christian IX của Đan Mạch. Ông là con trai thứ hai của Thái tử Frederik của Đan Mạch (sau này là Quốc vương Frederik VIII của Đan Mạch) và vợ ông, Louise của Thụy Điển. Cha ông là con trai cả của Quốc vương Christian IX và Louise của Hessen-Kassel. Mẹ ông là con gái duy nhất của Quốc vương Charles XV của Thụy Điển (người cũng là vua Na Uy với tên Charles IV) và Louise của Hà Lan.

Khi mới sinh, ông đứng thứ ba trong danh sách kế vị ngai vàng Đan Mạch, sau cha và anh trai mình, nhưng không có triển vọng thực sự được thừa kế ngai vàng. Vị hoàng tử trẻ tuổi được rửa tội tại Cung điện Charlottenlund vào ngày 7 tháng 9 năm 1872 bởi Giám mục Zealand, Hans Lassen Martensen. Ông được rửa tội với các tên Christian Frederik Carl Georg Valdemar Axel, và được biết đến với tên Hoàng tử Carl (được đặt theo tên ông ngoại của ông, Quốc vương Thụy Điển-Na Uy, người qua đời chỉ 11 ngày sau khi ông rửa tội).

Carl thuộc nhánh Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (thường được rút ngắn thành Glücksburg) của Nhà Oldenburg. Nhà Oldenburg là gia đình hoàng gia Đan Mạch từ năm 1448; từ năm 1536 đến 1814, họ cũng cai trị Na Uy, khi đó là một phần của Vương quốc Đan Mạch-Na Uy. Gia đình này ban đầu đến từ miền bắc nước Đức, nơi nhánh Glücksburg (Lyksborg) nắm giữ thái ấp nhỏ của họ. Gia đình này có liên hệ với Na Uy từ thế kỷ 15. Một số tổ tiên bên nội của ông đã từng là vua Na Uy trong liên minh với Đan Mạch và đôi khi là Thụy Điển. Họ bao gồm Christian I, Frederick I của Na Uy, Christian III, Frederick II của Đan Mạch, Christian IV, và Frederick III của Na Uy. Frederick III đã sáp nhập Na Uy vào nhà nước Oldenburg cùng với Đan Mạch, Schleswig và Holstein. Các tổ tiên bên nội sau này của ông đã là các công tước ở Schleswig-Holstein. Christian Frederik, người từng là vua Na Uy trong một thời gian ngắn vào năm 1814, vị vua đầu tiên của hiến pháp Na Uy năm 1814 và cuộc đấu tranh giành độc lập, là ông chú của ông.

1.2. Thời thơ ấu và giáo dục

Hoàng tử Carl được nuôi dưỡng cùng các anh chị em trong hoàng gia ở Copenhagen, sống giữa dinh thự của cha mẹ ông tại Copenhagen, Cung điện Frederick VIII, một cung điện thế kỷ 18 thuộc khu phức hợp Cung điện Amalienborg ở trung tâm Copenhagen, và dinh thự nông thôn của họ, Cung điện Charlottenlund, nằm ven biển Eo biển Øresund phía bắc thành phố. Khác với thông lệ phổ biến thời đó là trẻ em hoàng gia được nuôi dưỡng bởi quản gia, các con của họ được chính Thái tử phi Louise nuôi dưỡng. Dưới sự giám sát của mẹ, các con được giáo dục khá nghiêm khắc theo định hướng Kitô giáo, đặc trưng bởi sự nghiêm nghị, việc thực hiện nhiệm vụ, sự cẩn trọng và trật tự.

Là con trai thứ của Thái tử, ít ai kỳ vọng Carl sẽ trở thành vua. Ông đứng thứ ba trong danh sách kế vị ngai vàng sau cha và anh trai, Hoàng tử Christian, và dành phần lớn thời thơ ấu dưới cái bóng của anh trai. Carl kém Christian chưa đầy hai tuổi, và hai hoàng tử được giáo dục cùng nhau tại nhà bởi các gia sư riêng và cùng nhận bí tích Thêm sức tại Nhà nguyện Cung điện Christiansborg vào năm 1887.

Sau khi được Thêm sức, theo thông lệ của các hoàng tử thời đó, Carl được kỳ vọng sẽ bắt đầu học tại trường quân sự. Ông quyết định, theo mong muốn của bản thân, sẽ gia nhập Hải quân Hoàng gia Đan Mạch. Ông được đào tạo tại Học viện Hải quân Hoàng gia Đan Mạch từ năm 1889 đến 1893, tốt nghiệp với cấp bậc thiếu úy. Sau đó, ông tiếp tục phục vụ trong Hải quân Hoàng gia Đan Mạch cho đến khi được bổ nhiệm làm vua Na Uy vào năm 1905. Năm 1894, ông được thăng cấp trung úy và năm 1905 lên cấp đô đốc. Trong sự nghiệp hải quân của mình, ông đã tham gia một số chuyến thám hiểm hải quân, bao gồm một chuyến vào năm 1904-1905 với tàu tuần dương Heimdal đến Địa Trung Hải và Đại Tây Dương.

2.1. Hôn nhân với Vương hậu Maud

Vào ngày 28 tháng 10 năm 1895, ở tuổi 23, Hoàng tử Carl đã đính hôn với người em họ đầu tiên của mình, Công chúa Maud xứ Wales. Công chúa Maud là con gái út của Thái tử và Thái tử phi xứ Wales (sau này là Quốc vương Edward VII của Anh và Vương hậu Alexandra của Anh). Thái tử phi xứ Wales là cô của Carl, là con gái cả của Quốc vương Christian IX và Vương hậu Louise. Đám cưới được cử hành vào ngày 22 tháng 7 năm 1896, tại Nhà nguyện riêng của Cung điện Buckingham, có sự tham dự của bà ngoại cô dâu, Vương hậu Victoria của Anh 77 tuổi.

Sau đám cưới, cặp đôi định cư tại Copenhagen, nơi Carl tiếp tục sự nghiệp của mình với tư cách là một sĩ quan hải quân. Họ cư trú tại Dinh thự Bernstorff, một ngôi nhà phố phong cách Rococo thế kỷ 18 thuộc sở hữu của chú Carl, Quốc vương George I của Hy Lạp, nằm ở Bredgade ngay cạnh khu phức hợp Cung điện Amalienborg. Hơn nữa, cha cô dâu còn tặng họ Appleton House tại Sandringham Estate làm nơi nghỉ dưỡng ở vùng nông thôn để con gái ông thường xuyên thăm Anh.

2.2. Con cái

Tại Appleton House, người con duy nhất của cặp đôi, Hoàng tử Alexander (sau này là Thái tử Olav và cuối cùng là Quốc vương Olav V của Na Uy), đã chào đời vào ngày 2 tháng 7 năm 1903.

Olav V sau này trở thành Quốc vương Na Uy từ năm 1957 đến 1991. Ông kết hôn vào năm 1929 với Công chúa Märtha của Thụy Điển và có hậu duệ, bao gồm Harald V của Na Uy.

3.1. Bối cảnh và bầu cử

Sau nhiều năm bất đồng về các vấn đề khác nhau, Liên minh giữa Thụy Điển và Na Uy tồn tại từ năm 1814 đã giải thể vào năm 1905. Liên minh bị giải thể đơn phương bởi Storting (quốc hội Na Uy) vào ngày 7 tháng 6, và sự giải thể này sau đó đã được người dân Na Uy xác nhận trong trưng cầu dân ý giải thể liên minh Na Uy năm 1905 được tổ chức vào ngày 13 tháng 8. Sau nhiều tuần đàm phán, sự giải thể liên minh sau đó đã được Thụy Điển công nhận vào ngày 23 tháng 9 trong Hiệp ước Karlstad, do các cường quốc châu Âu làm trung gian. Các điều khoản của hiệp ước bao gồm việc công nhận hoàn toàn chủ quyền của Na Uy và thoái vị của Quốc vương Oscar II của Thụy Điển khỏi ngai vàng Na Uy. Một tháng sau, liên minh chính thức giải thể khi Quốc vương Oscar II vào ngày 26 tháng 10 ký các văn bản công nhận Na Uy là một quốc gia độc lập, và thoái vị với tư cách là vua Na Uy vào cùng ngày.

Sau đó, một ủy ban của chính phủ Na Uy đã xác định một số hoàng tử của các gia đình hoàng gia châu Âu là ứng cử viên cho ngai vàng Na Uy còn trống. Mặc dù Na Uy về mặt pháp lý đã có địa vị là một quốc gia độc lập từ năm 1814, nhưng nước này đã không có vua riêng từ năm 1387. Dần dần, Hoàng tử Carl trở thành ứng cử viên hàng đầu, phần lớn vì ông là hậu duệ của các vua Na Uy độc lập. Ông cũng có một con trai, tạo ra một người thừa kế rõ ràng cho ngai vàng, và việc vợ ông, Công chúa Maud, là thành viên của gia đình hoàng gia Anh được nhiều người coi là một lợi thế cho quốc gia Na Uy mới độc lập.


Hoàng tử Carl, một người có tư tưởng dân chủ, nhận thức rằng Na Uy vẫn đang tranh luận xem nên giữ chế độ quân chủ hay chuyển sang hệ thống cộng hòa, cảm thấy hài lòng trước những lời mời chào của chính phủ Na Uy, nhưng ông đặt điều kiện chấp nhận lời đề nghị vào việc tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để cho thấy liệu chế độ quân chủ có phải là sự lựa chọn của người dân Na Uy hay không. Sau khi trưng cầu dân ý về chế độ quân chủ ở Na Uy năm 1905 xác nhận áp đảo với 79% đa số (259.563 phiếu thuận và 69.264 phiếu chống) rằng người Na Uy muốn duy trì chế độ quân chủ, Hoàng tử Carl đã chính thức được Storting (quốc hội) đề nghị ngai vàng Na Uy và được bầu vào ngày 18 tháng 11 năm 1905. Khi Carl chấp nhận lời đề nghị vào buổi tối cùng ngày (sau khi được ông nội Christian IX của Đan Mạch chấp thuận), ông ngay lập tức được đất nước mà ông chấp nhận yêu mến bằng cách lấy tên tiếng Norse cổ là Haakon, một cái tên chưa từng được các vị vua Na Uy sử dụng trong hơn 500 năm. Khi làm như vậy, ông kế vị ông cố bên ngoại của mình, Oscar II của Thụy Điển, người đã thoái vị ngai vàng Na Uy vào tháng 10.

Hai ngày sau, vào sáng ngày 20 tháng 11, một đám đông lớn đã tụ tập bên ngoài dinh thự của Quốc vương Haakon và Vương hậu Maud tại Cung điện Bernstorff ở Copenhagen. Những người tham dự chào đón cặp đôi hoàng gia khi họ xuất hiện ở cửa sổ và bắt đầu hát bài ca yêu nước Ja, vi elsker dette landet. Cuối ngày hôm đó, Quốc vương Christian IX của Đan Mạch đã tiếp một phái đoàn từ Storting trong một buổi yết kiến tại Cung điện Christian VII ở Amalienborg. Phái đoàn đã chuyển lời rằng cháu trai của nhà vua đã được bầu làm Quốc vương Na Uy, trong khi Christian IX bày tỏ sự đồng ý của mình với việc bầu Hoàng tử Carl. Người đứng đầu phái đoàn, Chủ tịch Storting Carl Berner, đã chuyển lời chào và chúc mừng từ người dân Na Uy, và bày tỏ mong muốn của người dân về một sự hợp tác tốt đẹp. Quốc vương trả lời:
Kính thưa Chủ tịch Storting, quý vị: Lời chào đầu tiên từ các Đại diện của Nhân dân Na Uy, những người trong quyết định nhất trí của Storting vào ngày 18 tháng 11 đã bầu tôi làm Quốc vương của họ, đã khiến tôi vô cùng xúc động. Nhân dân đã trao cho tôi một sự tin tưởng mà tôi biết trân trọng, và tôi hy vọng nó sẽ ngày càng lớn mạnh hơn khi nhân dân hiểu rõ hơn về tôi và vợ tôi. Như quý vị đã biết, quý vị, chính theo yêu cầu của tôi mà cuộc trưng cầu dân ý mới được tiến hành. Tôi muốn chắc chắn rằng đó là một dân tộc chứ không phải một đảng phái muốn tôi làm vua, vì nhiệm vụ của tôi trên hết phải là đoàn kết, không chia rẽ. Cuộc đời tôi sẽ cống hiến cho lợi ích của Na Uy, và tôi cùng vợ tôi tha thiết mong muốn rằng những người đã chọn chúng tôi sẽ đoàn kết để hợp tác và phấn đấu vì mục tiêu vĩ đại này, và với niềm tin trọn vẹn, tôi có thể lấy câu châm ngôn của mình: TẤT CẢ VÌ NA UY!

3.2. Đến Na Uy và Lễ đăng quang

Chỉ ba ngày sau, vào ngày 23 tháng 11, gia đình hoàng gia Na Uy mới rời Copenhagen đến Na Uy trên chiếc Du thuyền Hoàng gia Đan Mạch, chiếc tàu hơi nước chạy bằng mái chèo Dannebrog. Sau khi vượt qua Kattegat và Skagerrak, Dannebrog tiến vào Oslofjord, nơi tại Pháo đài Oscarsborg gần Drøbak, gia đình lên tàu hải quân Na Uy Heimdal. Chiếc Heimdal sau đó đã đưa nhà vua đi chặng cuối cùng từ Drøbak, và sau hai ngày hành trình, gia đình đã đến Kristiania (nay là Oslo) vào sáng sớm ngày 25 tháng 11 năm 1905.


Nhà vua được đón tại bến cảng bởi Thủ tướng Na Uy Christian Michelsen. Trên boong tàu của Heimdal, Thủ tướng đã có bài phát biểu sau đây với nhà vua:
Trong gần 600 năm, người dân Na Uy không có vua riêng của họ. Vị vua ấy chưa bao giờ hoàn toàn thuộc về chúng ta. Luôn luôn chúng ta phải chia sẻ ông ấy với những người khác. Ông ấy chưa bao giờ có nhà ở với chúng ta. Nhưng nơi nào có nhà, nơi đó cũng sẽ có quê hương. Hôm nay thì khác. Hôm nay, vị vua trẻ của Na Uy đến xây dựng tổ ấm tương lai của mình tại thủ đô Na Uy. Được một dân tộc tự do đặt tên là một người tự do để lãnh đạo đất nước mình, ông ấy sẽ hoàn toàn thuộc về chúng ta. Một lần nữa, vua của người Na Uy sẽ là biểu tượng mạnh mẽ, thống nhất cho tất cả những hành động quốc gia trong một Na Uy mới, độc lập...

Hai ngày sau, vào ngày 27 tháng 11, Haakon VII đã tuyên thệ hiến pháp trước quốc hội với tư cách là vị vua độc lập đầu tiên của Na Uy trong 518 năm. Tuy nhiên, Na Uy tính ngày 18 tháng 11, ngày ông được bầu, là ngày bắt đầu chính thức triều đại của ông.

Vào ngày 22 tháng 6 năm 1906, Quốc vương Haakon và Vương hậu Maud đã được đăng quang và xức dầu một cách trang trọng tại Nhà thờ Nidaros ở Trondheim bởi Giám mục Trondheim Vilhelm Andreas Wexelsen. Lễ đăng quang phù hợp với quy định hiến pháp, nhưng nhiều chính khách Na Uy đã coi các nghi lễ đăng quang là "phi dân chủ và lỗi thời". Điều khoản đăng quang đã bị xóa khỏi Hiến pháp Na Uy vào năm 1908, và mặc dù các lễ đăng quang không bị cấm rõ ràng theo luật pháp Na Uy hiện hành, đây đã trở thành lễ đăng quang gần đây nhất của một quân chủ Na Uy. Trong thời kỳ trước và sau lễ đăng quang, Quốc vương và Vương hậu đã thực hiện một chuyến hành trình đăng quang rộng khắp Na Uy.

Quốc vương và Vương hậu đã chuyển đến Cung điện Hoàng gia, Oslo ở Oslo. Haakon trở thành vị vua đầu tiên sử dụng cung điện này vĩnh viễn và do đó cung điện đã được tân trang lại trong hai năm trước khi ông, Vương hậu Maud và Thái tử Olav có thể chuyển vào. Trong khi Cung điện Hoàng gia đang được tân trang, Quốc vương và Vương hậu Maud đã sống năm đầu tiên ở Na Uy tại Bygdøy Royal Estate ở Oslo mà họ tiếp tục sử dụng thường xuyên làm nơi ở mùa hè. Sau lễ đăng quang, Quốc vương Haakon và Vương hậu Maud cũng nhận được tài sản Kongesæteren tại Holmenkollen ở Oslo như một món quà từ người dân Na Uy.

4.1. Vai trò của quân chủ và chính sách trung lập

Quốc vương Haakon đã nhận được nhiều thiện cảm từ người dân Na Uy. Ông đã đi khắp Na Uy. Với tư cách là vua, Haakon đã nỗ lực định nghĩa lại vai trò của chế độ quân chủ trong một Na Uy egaliter và tìm kiếm sự cân bằng giữa lối sống không chính thức của Na Uy và nhu cầu đại diện chính thức của chế độ quân chủ. Mặc dù Hiến pháp Na Uy trao cho Quốc vương những quyền hành pháp đáng kể, trên thực tế, gần như tất cả các quyết định quan trọng của chính phủ đều được Chính phủ (Hội đồng Nhà nước) đưa ra dưới tên ông. Haakon chỉ giới hạn mình trong các vai trò phi đảng phái mà không can thiệp vào chính trị, một thực tiễn được con trai và cháu trai ông tiếp tục. Tuy nhiên, triều đại dài của ông đã mang lại cho ông uy quyền đạo đức đáng kể như một biểu tượng của sự đoàn kết đất nước.

Khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ vào năm 1914, chính phủ Na Uy chủ trương rằng Na Uy nên theo đuổi chính sách trung lập. Quốc vương ủng hộ chính sách trung lập bằng cách tham gia vào cái gọi là cuộc họp của Ba Vị Vua được tổ chức vào ngày 18 tháng 12 năm 1914 tại Malmö ở Thụy Điển. Tại đó, ba vị vua Scandinavia là Quốc vương Haakon, Quốc vương Christian X của Đan Mạch (anh trai của Haakon) và Quốc vương Gustav V của Thụy Điển (anh họ của mẹ Haakon) đã gặp gỡ cùng với các ngoại trưởng của họ để thảo luận và nhấn mạnh tính trung lập của các nước Bắc Âu, và trong một tuyên bố chung, xác nhận sự trung lập nghiêm ngặt của ba quốc gia trong chiến tranh. Cuộc họp năm 1914 được tiếp nối bởi một cuộc họp ba vị vua khác tại Kristiania vào tháng 11 năm 1917.

4.2. Quan hệ với chính phủ và các đảng phái

Vào năm 1927, Đảng Lao động trở thành đảng lớn nhất trong quốc hội và đầu năm sau, chính phủ Đảng Lao động đầu tiên của Na Uy lên nắm quyền. Đảng Lao động được nhiều người coi là "cách mạng" và phó thủ tướng lúc đó đã khuyên không nên bổ nhiệm Christopher Hornsrud làm Thủ tướng. Tuy nhiên, Haakon từ chối từ bỏ công ước nghị viện và yêu cầu Hornsrud thành lập một chính phủ mới. Đáp lại một số người chỉ trích ông, ông tuyên bố, "Tôi cũng là Quốc vương của những người Cộng sản" ("Jeg er også kommunistenes konge"_{Tôi cũng là Quốc vương của những người Cộng sản}^Norwegian).

Vào ngày 21 tháng 3 năm 1929, Thái tử Olav kết hôn với người em họ đầu tiên của mình là Công chúa Märtha của Thụy Điển tại Nhà thờ chính tòa Oslo. Công chúa Märtha là con gái của chị gái Haakon là Công chúa Ingeborg của Đan Mạch và Hoàng tử Carl, Công tước Västergötland. Đây là đám cưới hoàng gia đầu tiên ở Na Uy sau khi liên minh giải thể, và liên minh này đã được đón nhận với sự nhiệt tình lớn, cả ở Thụy Điển, và nó được coi là một dấu hiệu cho thấy tất cả sự bất hòa sau các sự kiện năm 1905 đã qua đi. Thái tử Olav và Thái tử phi Märtha có ba người con: Công chúa Ragnhild, phu nhân Lorentzen (1930-2012), Công chúa Astrid, phu nhân Ferner (sinh năm 1932) và Harald V của Na Uy (sinh năm 1937), người sau này trở thành vua vào năm 1991.

Trong Vụ Đông Greenland, một tranh chấp lãnh thổ giữa Na Uy và Đan Mạch về chủ quyền đối với Đông Greenland, một bầu không khí rất căng thẳng đã diễn ra. Vào ngày 5 tháng 4 năm 1933, Na Uy đã thua vụ kiện trọng tài được đệ trình lên Tòa án Công lý Quốc tế Thường trực tại Den Haag. Ngày hôm sau, Aftenposten đã trích dẫn trên trang nhất bức điện mà Quốc vương Haakon đã gửi cho anh trai mình, Quốc vương Christian X: "Đã nhận được văn bản phán quyết và chúc mừng Đan Mạch về kết quả này."

Vương hậu Maud đột ngột qua đời khi đang thăm Vương quốc Anh vào ngày 20 tháng 11 năm 1938. Năm 1939, Quốc vương Haakon đã đi thăm vùng đông nam Montana và một phần của tiểu bang ly khai được đề xuất là Absaroka, với những người ủng hộ phong trào ly khai tuyên bố sự kiện này là sự công nhận chính thức của tiểu bang của họ.

5.1. Cuộc xâm lược của Đức Quốc xã

Na Uy bị xâm lược bởi lực lượng hải quân và không quân của Đức Quốc xã vào những giờ đầu ngày 9 tháng 4 năm 1940 trong Chiến dịch Weserübung. Lực lượng hải quân Đức được phái đến chiếm Oslo đã bị Pháo đài Oscarsborg chống lại. Pháo đài đã bắn vào quân xâm lược, đánh chìm tuần dương hạm hạng nặng Blücher và làm hư hại tuần dương hạm hạng nặng Lützow, gây tổn thất nặng nề cho Đức bao gồm nhiều binh lính, đặc vụ Gestapo, và nhân viên hành chính được giao nhiệm vụ chiếm đóng thủ đô Na Uy. Điều này đã dẫn đến việc rút lui của phần còn lại của hạm đội Đức, ngăn cản kế hoạch chiếm đóng Oslo vào bình minh của quân xâm lược. Sự chậm trễ của Đức trong việc chiếm Oslo, cùng với hành động nhanh chóng của Chủ tịch Storting, C. J. Hambro, đã tạo cơ hội cho gia đình hoàng gia, nội các, và hầu hết 150 thành viên của Storting (quốc hội) nhanh chóng rời thủ đô bằng tàu hỏa đặc biệt.

Storting đầu tiên họp tại Hamar vào chiều cùng ngày, nhưng với sự tiến quân nhanh chóng của quân Đức, nhóm đã chuyển đến Elverum. Storting tập hợp đã nhất trí ban hành một nghị quyết, được gọi là Ủy quyền Elverum, trao cho nội các toàn quyền bảo vệ đất nước cho đến khi Storting có thể họp lại.

Ngày hôm sau, Curt Bräuer, Đại sứ Đức tại Na Uy, yêu cầu một cuộc họp với Haakon. Nhà ngoại giao Đức kêu gọi Haakon chấp nhận yêu cầu của Adolf Hitler về việc chấm dứt mọi sự kháng cự và bổ nhiệm Vidkun Quisling làm thủ tướng. Quisling, lãnh đạo đảng phát xít Na Uy, Nasjonal Samling, đã tự xưng là thủ tướng vài giờ trước đó ở Oslo với tư cách là người đứng đầu cái sẽ là một chính phủ bù nhìn của Đức; nếu Haakon chính thức bổ nhiệm ông ta, điều đó sẽ thực sự hợp pháp hóa cuộc xâm lược. Bräuer gợi ý rằng Haakon nên theo gương chính phủ Đan Mạch và anh trai ông, Christian X của Đan Mạch, đã đầu hàng gần như ngay lập tức sau cuộc xâm lược ngày hôm trước, và đe dọa Na Uy sẽ phải chịu những hậu quả nặng nề nếu không đầu hàng. Haakon nói với Bräuer rằng ông không thể tự mình đưa ra quyết định, mà chỉ có thể hành động theo lời khuyên của Chính phủ.

Trong một cuộc họp tại Nybergsund, Nhà vua đã báo cáo tối hậu thư của Đức cho nội các đang họp với tư cách là hội đồng nhà nước. Haakon nói với nội các:
Tôi vô cùng xúc động bởi trách nhiệm đặt lên vai tôi nếu yêu cầu của Đức bị từ chối. Trách nhiệm về những tai ương sẽ giáng xuống người dân và đất nước quả thực quá nặng nề đến nỗi tôi sợ hãi không dám nhận lấy. Việc quyết định thuộc về chính phủ, nhưng lập trường của tôi là rõ ràng.
Về phần tôi, tôi không thể chấp nhận yêu cầu của Đức. Điều đó sẽ mâu thuẫn với tất cả những gì tôi đã coi là nhiệm vụ của mình với tư cách là Quốc vương Na Uy kể từ khi tôi đến đất nước này gần ba mươi lăm năm trước.

Haakon tiếp tục nói rằng ông không thể bổ nhiệm Quisling làm thủ tướng, vì ông biết cả người dân lẫn Storting đều không tin tưởng ông ta. Tuy nhiên, nếu nội các cảm thấy khác, Nhà vua nói rằng ông sẽ thoái vị để không cản trở quyết định của Chính phủ.

Nils Hjelmtveit, Bộ trưởng Giáo hội và Giáo dục, sau này viết:
Điều này đã gây ấn tượng sâu sắc cho tất cả chúng tôi. Rõ ràng hơn bao giờ hết, chúng tôi có thể thấy con người đằng sau những lời nói; vị vua đã vạch ra một ranh giới cho bản thân và nhiệm vụ của mình, một ranh giới mà ông không thể sai lệch. Chúng tôi đã học được cách tôn trọng và đánh giá cao vị vua của mình trong suốt năm năm [trong chính phủ], và giờ đây, qua những lời nói của ông, ông đã đến với chúng tôi như một người đàn ông vĩ đại, công bằng và mạnh mẽ; một nhà lãnh đạo trong những thời điểm định mệnh đối với đất nước chúng tôi.

Được truyền cảm hứng từ lập trường của Haakon, chính phủ đã nhất trí khuyên ông không nên bổ nhiệm bất kỳ chính phủ nào do Quisling đứng đầu. Trong vòng vài giờ, họ đã điện thoại từ chối tới Bräuer. Đêm đó, NRK đã phát sóng lời từ chối yêu cầu của Đức tới người dân Na Uy. Trong cùng buổi phát sóng đó, chính phủ tuyên bố rằng họ sẽ kháng cự cuộc xâm lược của Đức càng lâu càng tốt, và bày tỏ niềm tin rằng người Na Uy sẽ ủng hộ chính nghĩa.

Sau khi Na Uy cuối cùng bị chinh phục, Quisling "đã biến [đất nước] thành một nhà nước phát xít độc đảng và tuyển mộ 6.000 người Na Uy để chiến đấu cùng với quân Đức ở mặt trận Nga". Một tỷ lệ rất nhỏ dân số ủng hộ Quisling và nhiều người đã gia nhập phong trào kháng chiến Na Uy. Sau chiến tranh, Quisling bị kết tội phản quốc và bị xử tử.

5.2. Chiến dịch Na Uy và lưu vong

Sáng hôm sau, ngày 11 tháng 4 năm 1940, trong nỗ lực tiêu diệt vị vua và chính phủ kiên cường của Na Uy, máy bay ném bom Luftwaffe của Đức đã tấn công Nybergsund, phá hủy thị trấn nhỏ nơi Chính phủ đang ở. Thụy Điển trung lập chỉ cách đó 26 km, nhưng chính phủ Thụy Điển quyết định sẽ "giam giữ và bỏ tù" Quốc vương Haakon nếu ông vượt biên (mà Haakon không bao giờ tha thứ). Vị vua Na Uy và các bộ trưởng của ông đã ẩn náu trong những khu rừng phủ tuyết và thoát khỏi hiểm nguy, tiếp tục tiến xa hơn về phía bắc qua những ngọn núi hướng tới Molde ở bờ biển phía tây Na Uy. Khi lực lượng Anh trong khu vực mất đất dưới sự bắn phá của Luftwaffe, Quốc vương và đoàn tùy tùng của ông được đưa lên tàu tuần dương hạm Anh HMS Glasgow tại Molde và được đưa đi xa hơn 1.00 K km về phía bắc đến Tromsø, nơi một thủ đô lâm thời được thành lập vào ngày 1 tháng 5. Haakon và Thái tử Olav đã cư trú trong một căn nhà gỗ trong rừng ở thung lũng Målselvdalen ở nội địa hạt Troms, nơi họ sẽ ở cho đến khi di tản đến Vương quốc Anh.

Quân Đồng minh đã giữ vững miền bắc Na Uy cho đến cuối tháng Năm. Tuy nhiên, tình hình đã thay đổi đáng kể do tình hình xấu đi của họ trong Trận chiến nước Pháp. Với việc quân Đức nhanh chóng tràn ngập Pháp, bộ chỉ huy Đồng minh quyết định rằng lực lượng ở miền bắc Na Uy nên được rút về. Gia đình hoàng gia và chính phủ Na Uy đã được sơ tán khỏi Tromsø vào ngày 7 tháng 6 trên tàu HMS Devonshire với tổng cộng 461 hành khách. Cuộc sơ tán này trở nên cực kỳ tốn kém cho Hải quân Hoàng gia khi các tàu chiến Đức Scharnhorst và Gneisenau tấn công và đánh chìm tàu sân bay gần đó HMS Glorious cùng với các tàu khu trục hộ tống HMS Acasta và HMS Ardent. Devonshire không phát lại báo cáo phát hiện kẻ thù do Glorious thực hiện vì nó không thể tiết lộ vị trí của mình bằng cách phá vỡ im lặng vô tuyến. Không có tàu Anh nào khác nhận được báo cáo phát hiện, và 1.519 sĩ quan và binh lính Anh cùng ba tàu chiến đã bị mất. Devonshire đã đến London an toàn và Quốc vương Haakon cùng Nội các của ông đã thành lập một chính phủ lưu vong Na Uy tại thủ đô Anh.

5.3. Chính phủ lưu vong và biểu tượng kháng chiến

Ban đầu, Quốc vương Haakon và Thái tử Olav là khách tại Cung điện Buckingham, nhưng khi Luân Đôn Blitz bắt đầu vào tháng 9 năm 1940, họ chuyển đến Bowdown House ở Berkshire. Việc xây dựng sân bay RAF Greenham Common liền kề vào tháng 3 năm 1942 đã thúc đẩy một cuộc chuyển dời khác đến Foliejon Park ở Winkfield, gần Windsor, ở Berkshire, nơi họ ở cho đến khi Na Uy được giải phóng.

Haakon cũng dành thời gian tại Lâu đài Carbisdale ở Sutherland, Scotland, được Theodore Salvesen, một chủ tàu gốc Na Uy, cung cấp cho ông sử dụng.

Nơi ở chính thức của Nhà vua là Công sứ quán Na Uy tại số 10 Palace Green, Kensington, nơi trở thành trụ sở của chính phủ Na Uy lưu vong. Tại đây, Haakon tham dự các cuộc họp Nội các hàng tuần và soạn các bài phát biểu được phát sóng thường xuyên qua đài phát thanh tới Na Uy bởi BBC World Service. Những chương trình phát sóng này đã giúp củng cố vị trí của Haakon như một biểu tượng quốc gia quan trọng đối với phong trào kháng chiến Na Uy. Nhiều chương trình phát sóng được thực hiện từ Nhà thờ Na Uy Thánh Olav ở Rotherhithe, nơi gia đình hoàng gia thường xuyên đến thờ phượng.

Trong khi đó, Hitler đã bổ nhiệm Josef Terboven làm Reichskommissar cho Na Uy. Theo lệnh của Hitler, Terboven đã cố gắng buộc Storting phế truất Nhà vua; Storting từ chối, viện dẫn các nguyên tắc hiến pháp. Một tối hậu thư sau đó đã được Đức đưa ra, đe dọa giam giữ tất cả những người Na Uy trong độ tuổi quân sự tại các trại tập trung của Đức. Với mối đe dọa đang rình rập này, các đại diện của Storting ở Oslo đã viết thư cho nhà vua của họ vào ngày 27 tháng 6, yêu cầu ông thoái vị. Nhà vua từ chối, lịch sự trả lời rằng Storting đang hành động dưới sự ép buộc. Nhà vua đưa ra câu trả lời vào ngày 3 tháng 7, và công bố trên đài BBC vào ngày 8 tháng 7.

Sau một nỗ lực nữa của Đức vào tháng 9 nhằm buộc Storting phế truất Haakon thất bại, Terboven cuối cùng đã ra sắc lệnh rằng gia đình hoàng gia đã "mất quyền trở về" và giải tán các đảng chính trị dân chủ.

Trong năm năm Na Uy nằm dưới sự kiểm soát của Đức, nhiều người Na Uy đã lén lút đeo quần áo hoặc đồ trang sức làm từ những đồng xu có monogram "H7" của Haakon như một biểu tượng của sự kháng cự đối với sự chiếm đóng của Đức và sự đoàn kết với vị Quốc vương và Chính phủ lưu vong của họ, giống như nhiều người ở Đan Mạch đeo huy hiệu có monogram của anh trai ông là Christian X của Đan Mạch. Monogram của Nhà vua cũng được vẽ và sao chép trên nhiều bề mặt khác nhau để thể hiện sự kháng cự đối với sự chiếm đóng.

Đức Quốc xã kiểm soát Na Uy cho đến sự đầu hàng của lực lượng Đức ở châu Âu vào ngày 8 tháng 5 năm 1945. Sau khi chiến tranh kết thúc, Thái tử Olav và năm bộ trưởng chính phủ trở về Na Uy được giải phóng vào ngày 13 tháng 5 năm 1945. Haakon và phần còn lại của gia đình hoàng gia Na Uy trở về Na Uy trên tàu tuần dương HMS Norfolk, đến cùng Hạm đội Tuần dương Hạm đội một trong tiếng reo hò của đám đông ở Oslo vào 7 tháng 6 năm 1945, chính xác năm năm sau khi họ đã được sơ tán khỏi Tromsø.

6.1. Trở về và phục hồi đất nước

Sau khi trở về, Haakon không tiếp tục vai trò chính trị mà ông đã đóng trong chiến tranh, và giới hạn mình trong các nhiệm vụ hiến pháp của một nguyên thủ quốc gia. Cuối mùa hè năm 1945, ông đã thực hiện một chuyến thăm rộng rãi khắp Na Uy để kiểm tra thiệt hại chiến tranh và an ủi người dân. Nhờ vai trò của ông trong chiến tranh và sự chính trực cá nhân, Haakon VII được coi là nhân vật có uy quyền đạo đức cao nhất trong cả nước và được mọi tầng lớp dân chúng kính trọng.

Năm 1947, người dân Na Uy, thông qua quyên góp công cộng, đã mua du thuyền hoàng gia Norge cho Quốc vương.

Năm 1952, ông tham dự tang lễ của cháu trai vợ mình, Quốc vương George VI của Anh và đã khóc công khai.

Cháu gái của Nhà vua, Công chúa Ragnhild, kết hôn với doanh nhân Erling Lorentzen (thuộc gia đình Lorentzen) vào ngày 15 tháng 5 năm 1953, là thành viên đầu tiên của gia đình hoàng gia Na Uy mới kết hôn với một thường dân.

Haakon sống đủ lâu để chứng kiến hai người chắt của mình ra đời; Haakon Lorentzen (sinh ngày 23 tháng 8 năm 1954) và Ingeborg Lorentzen (sinh ngày 3 tháng 2 năm 1957).

6.2. Những năm cuối đời và kế vị

Thái tử phi Märtha qua đời vì bệnh ung thư vào ngày 5 tháng 4 năm 1954.

Quốc vương Haakon VII bị ngã trong phòng tắm tại Dinh thự Hoàng gia Bygdøy (Bygdøy kongsgård) vào tháng 7 năm 1955. Cú ngã này, xảy ra chỉ một tháng trước sinh nhật thứ 83 của ông, đã dẫn đến gãy xương đùi và, mặc dù có ít biến chứng khác từ cú ngã, Nhà vua phải sử dụng xe lăn. Vị Quốc vương từng năng động được cho là đã bị suy sụp bởi tình trạng bất lực và bắt đầu mất đi sự tham gia và quan tâm thường lệ vào các sự kiện hiện tại. Với việc Haakon mất khả năng di chuyển, và khi sức khỏe ông suy yếu hơn nữa vào mùa hè năm 1957, Thái tử Olav đã thay mặt cha mình xuất hiện trong các dịp lễ nghi và đóng vai trò tích cực hơn trong các vấn đề nhà nước.

Bưu điện Na Uy đã phát hành ba bộ tem kỷ niệm để vinh danh Nhà vua:

• 1952 - Hai con tem được phát hành vào ngày 2 tháng 8 để kỷ niệm sinh nhật thứ 80 của Nhà vua.
• 1955 - Hai con tem được phát hành vào ngày 25 tháng 11 để kỷ niệm 50 năm lên ngôi của Nhà vua.
• 1957 - Hai con tem được phát hành vào ngày 3 tháng 8 để kỷ niệm sinh nhật thứ 85 của Nhà vua.

Một bộ tem bổ sung được phát hành vào năm 1972 để kỷ niệm 100 năm ngày sinh của cố Quốc vương.

Haakon qua đời tại Cung điện Hoàng gia, Oslo ở Oslo vào ngày 21 tháng 9 năm 1957. Ông hưởng thọ 85 tuổi. Khi ông qua đời, Olav kế vị ông với tên Olav V của Na Uy. Haakon được chôn cất vào ngày 1 tháng 10 năm 1957 cùng với vợ ông trong quách đá trắng tại Lăng mộ Hoàng gia tại Pháo đài Akershus. Ông là người con trai cuối cùng còn sống của Quốc vương Frederik VIII của Đan Mạch.