Émile Mpenza

1.1. Thời thơ ấu và giáo dục

Từ khi còn nhỏ, Émile Mpenza đã bộc lộ niềm đam mê và tài năng với bóng đá. Anh bắt đầu quá trình đào tạo bóng đá từ rất sớm, gia nhập học viện trẻ của LC Mesvins LC Mesvins_{L-C Men-vin}^French từ năm 1986 đến 1989. Sau đó, anh tiếp tục phát triển kỹ năng của mình tại K.V. Kortrijk K.V. Kortrijk_{Ca-vê Cô-trâyk}^Dutch trong giai đoạn 1989-1995, nơi anh đặt những viên gạch đầu tiên cho sự nghiệp chuyên nghiệp của mình.

1.2. Quan hệ gia đình

Mối quan hệ gia đình đóng vai trò quan trọng trong cuộc đời và sự nghiệp của Émile Mpenza. Anh có một người anh trai là Mbo Mpenza, người cũng là một cầu thủ bóng đá chuyên nghiệp và đã cùng anh khoác áo đội tuyển quốc gia Bỉ. Hai anh em thường xuyên thi đấu cùng nhau tại các câu lạc bộ như K.V. Kortrijk K.V. Kortrijk_{Ca-vê Cô-trâyk}^Dutch, R.E. Mouscron R.E. Mouscron_{R-Ê Mu-xơ-crông}^French và Standard Liège Standard Liège_{Xtăng-đa Li-ét-giơ}^French. Cha mẹ của họ từng nuôi dưỡng ước mơ thấy cả hai con trai mình thi đấu cho các câu lạc bộ hàng đầu, điều này đã trở thành động lực lớn cho sự nghiệp của cả Émile và Mbo.

2.1. Giai đoạn đầu ở Bỉ

Émile Mpenza bắt đầu sự nghiệp chuyên nghiệp tại quê nhà Bỉ. Anh ra mắt đội một của K.V. Kortrijk vào mùa giải 1995-1996, thi đấu 32 trận và ghi được 5 bàn thắng. Sau đó, anh chuyển đến R.E. Mouscron vào mùa giải 1996-1997, nơi anh nhanh chóng phát triển kỹ năng và ghi được 12 bàn sau 31 lần ra sân. Tại Mouscron, dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Georges Leekens Georges Leekens_{Gioóc-giơ Li-ken}^Dutch, Mpenza cùng người anh trai Mbo Mpenza đã tạo thành một cặp tiền đạo ăn ý và thành công. Nhờ những màn trình diễn ấn tượng, vào cuối mùa giải 1996-1997, Émile Mpenza đã được vinh danh là Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất năm của Bỉ và giành giải Chiếc giày gỗ mun.

Tiếp nối thành công này, Émile và Mbo Mpenza cùng nhau chuyển đến Standard Liège. Trong giai đoạn đầu tiên tại Standard (1997-1999), Émile đã ghi 20 bàn sau 46 trận. Sau một thời gian thi đấu ở Đức, anh trở lại Standard Liège vào mùa giải 2003-2004, nơi anh tiếp tục thể hiện phong độ ấn tượng dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Dominique D'Onofrio Dominique D'Onofrio_{Đô-mi-níc Đơ-Ô-nô-fri-ô}^French. Anh trở thành đầu tàu hàng công cùng với Almami Moreira Almami Moreira_{An-ma-mi Mo-rây-ra}^Portuguese và Mohammed Aliyu Datti Mohammed Aliyu Datti_{Mô-ha-mét A-li-yu Đát-ti}^English, ghi tới 21 bàn thắng sau 28 trận ra sân.

2.2. Bundesliga (Đức)

Vào ngày 2 tháng 1 năm 2000, Émile Mpenza chuyển đến câu lạc bộ Bundesliga Bundesliga_{Bun-đét-li-ga}^German của Đức là FC Schalke 04 FC Schalke 04_{Ép-xê Xal-kơ Không-bốn}^German trong một thương vụ trao đổi với Michaël Goossens Michaël Goossens_{Mi-khael Gu-xên}^Dutch, với mức phí chuyển nhượng kỷ lục cho câu lạc bộ lúc bấy giờ là 17.00 M DEM. Anh ra mắt vào ngày 5 tháng 2 trong trận đấu với Arminia Bielefeld Arminia Bielefeld_{A-rmi-ni-a Bi-le-phen}^German và ghi bàn đầu tiên vào ngày 5 tháng 3 trong chiến thắng 3-1 trước Werder Bremen Werder Bremen_{Ve-đơ Brê-men}^German. Mười ba ngày sau, anh lập cú đúp trong chiến thắng 3-0 trước VfB Stuttgart VfB Stuttgart_{Phê-phê-bê Xtut-gát}^German. Với 6 bàn thắng sau 9 trận, anh được người hâm mộ gọi là "Magic" (Phép thuật).

Trong mùa giải thứ hai (2000-2001), Mpenza tiếp tục phát triển kỹ năng và cùng Ebbe Sand Ebbe Sand_{Ép-bơ San}^Danish tạo thành một cặp tiền đạo xuất sắc, được cựu danh thủ Klaus Fischer Klaus Fischer_{Klao Fit-xơ}^German ca ngợi là "cặp đôi tốt nhất lịch sử câu lạc bộ". Dù vậy, Schalke 04 đã bỏ lỡ chức vô địch giải đấu chỉ với 1 điểm. Những mùa giải sau đó tại Schalke trở nên khó khăn hơn đối với Mpenza do chấn thương và những mâu thuẫn với tổng giám đốc Rudi Assauer Rudi Assauer_{Ru-đi A-xao-ơ}^German, khiến anh phải ngồi ngoài.

Năm 2004, anh trở lại Đức, ký hợp đồng bốn năm với Hamburger SV Hamburger SV_{Ham-buốc Ét-vê}^German với mức phí 2.50 M EUR. Mặc dù cùng với Almami Moreira, người đồng đội cũ tại Standard Liège, anh đã cố gắng khẳng định mình, nhưng Mpenza chỉ ghi được 5 bàn sau 36 trận và không thể đạt được vị trí mong muốn tại câu lạc bộ này.

2.3. Giải Vô địch Quốc gia Qatar

Vào tháng 1 năm 2006, Émile Mpenza thực hiện một bước đi bất ngờ khi chuyển đến câu lạc bộ Al Rayyan SC نادي الريان_{An Rai-yan Éc-xê}^Arabic của Qatar Stars League Qatar Stars League_{Ca-ta Xta Lo-gic}^English với mức phí 1.50 M EUR và ký hợp đồng một năm rưỡi. Quyết định này vấp phải nhiều lời chỉ trích, nhưng Mpenza đã mạnh mẽ đáp trả trên đài phát thanh Bel RTL Bel RTL_{Ben R-Tê-Él}^French của Bỉ: "Tôi chưa kết thúc và tôi sẽ chứng minh điều đó ở Manchester. Tôi thực hiện bước chuyển này như một sự trả thù, với tất cả những người đã chỉ trích quyết định của tôi khi chơi ở Qatar." Tại Al Rayyan, anh đã có 19 lần ra sân và ghi 9 bàn thắng, thể hiện khả năng thích nghi và đẳng cấp của mình.

2.4. Premier League (Anh)

Vào ngày 14 tháng 2 năm 2007, sau khi thể hiện ấn tượng trong một trận đấu thử việc tại Sân vận động Thành phố Manchester City of Manchester Stadium_{Xan Vận-động Xí-ti ợp Men-chét-xtơ}^English (nay là Sân vận động Etihad Etihad Stadium_{Xan Vận-động Ê-ti-hát}^English) nơi anh ghi hai bàn trong trận giao hữu thắng 3-0 trước Blackpool FC Blackpool FC_{Blắc-pun Ép-xê}^English, Émile Mpenza đã ký hợp đồng với Manchester City cho đến cuối mùa giải.

Anh ra mắt trong trận đấu gặp Wigan Athletic Wigan Athletic_{Wi-gan Ét-lét-tic}^English vào ngày 3 tháng 3 năm 2007, vào sân từ băng ghế dự bị thay cho Georgios Samaras Γεώργιος Σαμαράς_{Gióóc-giơ Xa-ma-ra}^{Greek, Modern}. Bàn thắng đầu tiên của anh cho câu lạc bộ đến vào ngày 17 tháng 3 năm 2007 trong chiến thắng 2-0 trên sân khách trước Middlesbrough Middlesbrough_{Mid-đơn-brô}^English. Bàn thắng thứ hai được ghi vào ngày 30 tháng 3 trong chiến thắng 1-0 trước Newcastle United Newcastle United_{Niu-cát-xơn Vai-nít-tít}^English. Phong độ của Mpenza đã giúp Manchester City duy trì vị trí của mình trong bối cảnh các tiền đạo khác như Samaras và Bernardo Corradi gặp khó khăn. Với những đóng góp này, vào ngày 5 tháng 5, hợp đồng của anh đã được gia hạn thêm một năm, đến cuối mùa giải 2007-2008. Bàn thắng cuối cùng của anh trong mùa giải 2006-2007 là vào lưới Tottenham Hotspur Tottenham Hotspur_{Tót-ten-ham Hót-xpơ}^English trong trận thua 1-2 vào ngày cuối cùng của mùa giải.

Trong mùa giải 2007-2008, Mpenza tiếp tục có khởi đầu thuận lợi khi ghi bàn trong trận giao hữu đầu tiên của City gặp Doncaster Rovers Doncaster Rovers_{Đon-cát-tơ Rô-vơ}^English. Anh cũng ghi bàn gỡ hòa vào lưới Fulham Fulham_Phu-lam^English và đưa City vượt lên dẫn trước trong các trận đấu với Bristol City Bristol City_{Brix-tôn Xí-ti}^English và Newcastle United. Tuy nhiên, anh phải đối mặt với sự cạnh tranh vị trí gay gắt từ các tân binh được tân huấn luyện viên Sven-Göran Eriksson Sven-Göran Eriksson_{Xven-Go-ran Ê-rích-xơn}^Swedish mang về vào mùa hè 2007, bao gồm Rolando Bianchi Rolando Bianchi_{Rô-lan-đô Bi-an-chi}^Italian, Valeri Bojinov Валери Божинов_{Va-le-ri Bô-gi-nóp}^Bulgarian, Geovanni Geovanni Deiberson Maurício_{Giô-va-ni Đay-bơ-xơn Mao-ri-xi-ô}^Portuguese và Elano Elano Blumer_{Ê-la-nô Blu-mơ}^Portuguese. Tình hình càng trầm trọng hơn khi các tiền đạo khác như Benjani Mwaruwari Benjani Mwaruwari_{Ben-gia-ni Mva-ru-va-ri}^English, Nery Castillo Nery Castillo_{Nê-ri Cát-ti-li-ô}^Spanish và Felipe Caicedo Felipe Caicedo_{Phi-li-pê Cay-xê-đô}^Spanish gia nhập đội vào kỳ chuyển nhượng mùa đông. Dù nhận được nhiều lời đề nghị cho mượn (ví dụ: từ Leicester City FC), Mpenza đã quyết định ở lại. Tuy nhiên, anh không ghi thêm bàn thắng nào sau tháng 9 và được câu lạc bộ giải phóng hợp đồng vào tháng 7 năm 2008, kết thúc thời gian thi đấu với 5 bàn sau 25 trận cho Manchester City.

Vào ngày 2 tháng 9 năm 2008, Mpenza ký hợp đồng một năm với câu lạc bộ Championship Football League Championship_{Phút-bôn Lích Chem-pi-on-síp}^English Plymouth Argyle Plymouth Argyle_{Pli-mớt A-gai}^English. Anh ra mắt vào ngày 13 tháng 9, vào sân từ băng ghế dự bị trong trận thua 1-2 trước Norwich City Norwich City_{No-rít Xí-ti}^English. Bàn thắng đầu tiên của anh cho Plymouth là vào lưới Charlton Athletic Charlton Athletic_{Cha-tơn Ét-lét-tic}^English trong trận hòa 2-2, và bàn thắng thứ hai trong chiến thắng 2-1 trước Cardiff City Cardiff City_{Ca-đíp Xí-ti}^English. Dù vậy, thời gian của Mpenza tại Plymouth Argyle bị ảnh hưởng nặng nề bởi chấn thương. Mặc dù là cầu thủ nhận mức lương cao nhất đội (10.00 K GBP mỗi tuần), anh chỉ có 9 lần ra sân (trong đó có 3 lần đá chính) và ghi 2 bàn, dẫn đến việc câu lạc bộ không đề nghị hợp đồng mới.

2.5. Các giải đấu Thụy Sĩ và Azerbaijan

Sau khi hợp đồng với Plymouth kết thúc vào tháng 6 năm 2009, Émile Mpenza tìm kiếm một bến đỗ mới. Vào ngày 8 tháng 7 năm 2009, anh ký hợp đồng hai năm với tùy chọn gia hạn thêm một năm với câu lạc bộ hàng đầu Thụy Sĩ Super League_{Xu-pơ Lích}^German là FC Sion FC Sion_{Ép-xê Xi-ông}^French. Tại đây, anh đã hồi phục phong độ đáng kinh ngạc, không còn bị ám ảnh bởi những chấn thương dai dẳng. Mpenza ghi 21 bàn sau 32 trận đấu, bao gồm một cú hat-trick trong trận đấu cuối cùng của mùa giải thắng 5-1 trước FC St. Gallen FC St. Gallen_{Ép-xê Xăng Gân-len}^German, giúp anh đứng thứ hai trong danh sách vua phá lưới giải đấu, ngang bằng với Cristian Ianu Cristian Ianu_{Crix-ti-an I-a-nu}^Romanian và Marco Streller Marco Streller_{Ma-cô Xtơ-rél-lơ}^German.

Màn trình diễn xuất sắc tại Sion đã thu hút sự chú ý của nhiều câu lạc bộ, trong đó có AFC Ajax AFC Ajax_{A-ép-xê A-giắc}^Dutch từ Hà Lan Eredivisie_{Ê-rê-đi-vi-gi}^Dutch, muốn có anh để thay thế Marko Pantelić Марко Пантелић_{Ma-cô Pan-tê-lích}^Serbian. Tuy nhiên, lời đề nghị của Ajax không đủ thuyết phục Sion, và các cuộc đàm phán không thành công. Cuối cùng, vào ngày 3 tháng 8 năm 2010, Mpenza ký hợp đồng ba năm rưỡi với câu lạc bộ Premier League Azerbaijan Azərbaycan Premyer Liqası_{A-déc-bai-gian Prê-mi-ê Lích}^Azerbaijani Neftchi Baku Neftçi PFK_{Nép-chi Pê-ép-ca}^Azerbaijani. Trong mùa giải đầu tiên, dù phải phẫu thuật đầu gối và nghỉ thi đấu tới sáu tháng, anh vẫn ghi được 6 bàn thắng quan trọng, góp phần giúp đội giành chức vô địch giải đấu. Tuy nhiên, trong mùa giải 2011-2012, anh không còn nằm trong kế hoạch của huấn luyện viên mới Boyukagha Hajiyev Böyükağa Hacıyev_{Bơ-yú-ca-ga Ha-ci-yép}^Azerbaijani do sự xuất hiện của các tiền đạo Bahodir Nasimov Bahodir Nasimov_{Ba-hô-đi Na-xi-mốp}^Uzbek và Flávio Alex Valêncio Flávio Alex Valêncio_{Fla-vi-ô A-léc Va-len-xi-ô}^Portuguese. Với chỉ 165 phút thi đấu trong 8 trận (trung bình 22 phút mỗi trận), Mpenza đã trải qua một mùa giải khó khăn và rời câu lạc bộ sau đó. Vào tháng 6 năm 2015, FIFA FIFA_Phi-pha^English đã ra phán quyết yêu cầu Neftchi Baku phải trả cho Mpenza 1.00 M EUR tiền lương chưa thanh toán.

2.6. Trở lại Giải hạng Hai Bỉ

Sau khi rời Neftchi Baku, Émile Mpenza trở về Bỉ và trải qua hơn một năm không có câu lạc bộ. Anh đã tập luyện với nhiều đội bóng khác nhau để duy trì phong độ và tìm kiếm cơ hội, bao gồm Waasland-Beveren Waasland-Beveren_{Va-xlan Bê-vơ-rên}^Dutch (tháng 7 năm 2012), KVC Westerlo KVC Westerlo_{Ca-vê-xê Vét-xtơ-lô}^Dutch (tháng 11 năm 2012), Hoogstraten VV Hoogstraten VV_{Hô-ga-xtra-tên Vê-vê}^Dutch (tháng 8 năm 2013) và Royal Antwerp FC Royal Antwerp FC_{Roi-an En-tơ-vơ Ép-xê}^Dutch (tháng 9 năm 2013). Tuy nhiên, anh đã không thể ký hợp đồng chính thức với bất kỳ đội nào trong số đó.

Cuối cùng, vào ngày 1 tháng 10 năm 2013, Mpenza đã ký hợp đồng một năm với câu lạc bộ Hạng hai Bỉ SC Eendracht Aalst SC Eendracht Aalst_{É-xê Ên-đrắc An-ớt}^Dutch. Đây là câu lạc bộ cuối cùng trong sự nghiệp của anh, và mặc dù anh đã cố gắng, Mpenza không có bất kỳ lần ra sân chính thức nào trước khi giải nghệ.

3.1. Các giải đấu quốc tế lớn đã tham dự

Mpenza đã cùng người anh trai Mbo Mpenza tham dự FIFA World Cup 1998 và UEFA Euro 2000. Tại World Cup 1998, anh vào sân từ băng ghế dự bị trong cả ba trận đấu vòng bảng. Tại Euro 2000, anh đá chính cả ba trận vòng bảng, thay đổi đối tác hàng công với Branko Strupar Branko Strupar_{Brăng-cô Xtơ-ru-pa}^Croatian và Luc Nilis Luc Nilis_{Lúc Ni-lít}^Dutch. Mpenza đã ghi một bàn thắng quan trọng trong trận mở màn gặp Thụy Điển, giúp Bỉ giành chiến thắng 2-1. Tuy nhiên, anh đã bỏ lỡ FIFA World Cup 2002 do chấn thương háng.

3.2. Các lần giã từ và trở lại đội tuyển quốc gia

Émile Mpenza đã có hai lần tuyên bố giã từ đội tuyển quốc gia và sau đó quay trở lại. Lần đầu tiên là vào tháng 4 năm 2004, trước trận đấu với Thổ Nhĩ Kỳ, vì lý do cá nhân. Tuy nhiên, anh đã trở lại vào tháng 10 cùng năm. Lần thứ hai là vào ngày 6 tháng 6 năm 2007, sau trận đấu vòng loại UEFA Euro 2008 với Phần Lan, khi anh tuyên bố muốn tập trung vào sự nghiệp cấp câu lạc bộ. Dù vậy, vào ngày 6 tháng 8 năm 2009, sau nhiều lần thuyết phục từ huấn luyện viên Franky Vercauteren Franky Vercauteren_{Phran-ki Véc-cau-tơ-rên}^Dutch, Mpenza đã chấp nhận trở lại đội tuyển. Anh ra sân trong trận giao hữu với Cộng hòa Séc vào ngày 12 tháng 8. Vào ngày 10 tháng 10, trong trận đấu vòng loại FIFA World Cup 2010 với Thổ Nhĩ Kỳ, anh đã ghi hai bàn thắng, đánh dấu những pha lập công đầu tiên kể từ tháng 8 năm 2005.

3.3. Thống kê trận đấu quốc tế

Trong suốt sự nghiệp quốc tế của mình, Émile Mpenza đã thi đấu tổng cộng 57 trận và ghi được 19 bàn thắng cho đội tuyển quốc gia Bỉ.

5.1. Danh hiệu cấp câu lạc bộ

• DFB-Pokal:
  • 2000-01, 2001-02 (với FC Schalke 04)
• UEFA Intertoto Cup:
  • 2005 (với Hamburger SV)
• Azerbaijan Premier League:
  • 2010-11 (với Neftchi Baku)

5.2. Danh hiệu cá nhân

• Cầu thủ trẻ xuất sắc nhất năm của Bỉ: 1996-97
• Chiếc giày gỗ mun: 1997
• Cầu thủ bóng đá Bỉ xuất sắc nhất ở nước ngoài: 2000
• Xếp hạng cầu thủ Đức của Kicker - Hạng cầu thủ quốc tế: 2000-01
• Cầu thủ xuất sắc nhất mùa của Standard Liège: 2003-04

6.1. Đánh giá tích cực

Émile Mpenza được nhớ đến với tốc độ bùng nổ, kỹ năng dứt điểm sắc bén và khả năng tạo ra sự khác biệt trong các trận đấu quan trọng. Tại FC Schalke 04, anh được mệnh danh là "Magic" và cùng với Ebbe Sand tạo thành một bộ đôi tấn công đáng sợ, được Klaus Fischer ca ngợi là "cặp đôi tốt nhất lịch sử câu lạc bộ". Anh cũng thể hiện sự kiên cường đáng nể khi vượt qua giai đoạn khó khăn để hồi sinh sự nghiệp tại FC Sion, ghi tới 21 bàn thắng trong một mùa giải, chứng minh khả năng ghi bàn bẩm sinh của mình. Câu nói "Tôi chưa kết thúc và tôi sẽ chứng minh điều đó ở Manchester" khi chuyển đến Manchester City đã thể hiện tinh thần "trả thù" và quyết tâm mạnh mẽ của anh trước những lời chỉ trích, củng cố hình ảnh một cầu thủ không bao giờ bỏ cuộc.

6.2. Chỉ trích và tranh cãi

Bên cạnh những thành công, sự nghiệp của Mpenza cũng không thiếu những tranh cãi và chỉ trích. Vấn đề lớn nhất xuyên suốt sự nghiệp của anh là những chấn thương liên miên, đặc biệt là chấn thương háng khiến anh bỏ lỡ Giải vô địch bóng đá thế giới 2002, hay những vấn đề ở đầu gối và gân kheo tại các câu lạc bộ sau này như Plymouth Argyle và Neftchi Baku. Những chấn thương này thường xuyên làm gián đoạn phong độ và khiến anh khó có thể duy trì được sự ổn định.

Mpenza cũng từng có mâu thuẫn với ban lãnh đạo câu lạc bộ, điển hình là với tổng giám đốc Rudi Assauer tại Schalke 04. Quyết định chuyển đến Al Rayyan SC ở Qatar cũng gây ra nhiều tranh cãi và chỉ trích, mặc dù anh đã đáp trả bằng những màn trình diễn ấn tượng sau đó. Ngoài ra, việc FIFA phải ra phán quyết yêu cầu Neftchi Baku trả cho anh 1.00 M EUR tiền lương chưa thanh toán cũng cho thấy những vấn đề về hợp đồng mà anh từng gặp phải. Dù phải đối mặt với nhiều áp lực và trở ngại, Émile Mpenza vẫn là một cầu thủ có tầm ảnh hưởng lớn trong thế hệ của mình.