Yokoi Gunpei

2.1. Gia nhập Nintendo và vai trò ban đầu

Năm 1965, sau khi tốt nghiệp ngành kỹ thuật điện tử tại Đại học Doshisha, Yokoi mong muốn được làm việc tại một công ty điện tử lớn, nhưng ông đã trượt tất cả các kỳ thi tuyển dụng do thành tích học tập không tốt. Cuối cùng, ông gia nhập Nintendo vì đây là một công ty gần nhà và chấp nhận ông. Vào thời điểm đó, Nintendo chỉ là một nhà sản xuất hanafuda và bài tây ở Kyoto, và Yokoi được cho là kỹ sư đầu tiên được công ty tuyển dụng.

Ban đầu, ông được giao nhiệm vụ bảo trì các máy móc dây chuyền lắp ráp dùng để sản xuất thẻ bài hanafuda. Trong thời gian rảnh rỗi, ông đã tự làm một món đồ chơi là một cánh tay kéo dài có hình lưới để giải trí. Chủ tịch Nintendo lúc bấy giờ là Yamauchi Hiroshi đã tình cờ nhìn thấy món đồ chơi này khi đến thăm nhà máy hanafuda. Thay vì trách phạt, Yamauchi đã yêu cầu Yokoi phát triển nó thành một sản phẩm thương mại để kịp cho mùa Giáng sinh. Sản phẩm này, được gọi là Ultra Hand, đã trở thành một thành công lớn, thậm chí còn xuất hiện các sản phẩm sao chép.

2.2. Phát triển đồ chơi

Thành công của Ultra Hand đã dẫn đến việc thành lập "Phòng Phát triển" tại Nintendo, và Yokoi được giao trách nhiệm phát triển đồ chơi cho công ty. Ban đầu, phòng này chỉ có Yokoi và Imashishi Hiroshi, người phụ trách kế toán, nhưng số lượng nhân viên đã tăng lên khi số lượng sản phẩm tăng.

Trong thời gian làm việc tại phòng phát triển đồ chơi, Yokoi đã tạo ra nhiều sản phẩm dựa trên triết lý "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi" của mình. Các sản phẩm nổi bật bao gồm máy ném bóng mini Ultra Machine, máy phát hiện nói dối đơn giản Love Tester, và loạt súng bắn tia sáng Light Ray Gun SP Series. Mặc dù loạt súng bắn tia sáng rất thành công, nhưng do vấn đề về sản phẩm lỗi, lợi nhuận thu được rất ít. Tuy nhiên, Chủ tịch Yamauchi vẫn rất nhiệt tình và quyết định đẩy mạnh phát triển hệ thống bắn đĩa bay Laser Clay Shooting System cho các trung tâm trò chơi. Ngay khi dự án bắt đầu đi vào quỹ đạo, khủng hoảng dầu mỏ đã khiến nhiều kế hoạch xây dựng bị hủy bỏ, dẫn đến thua lỗ lớn cho Nintendo, mặc dù Yokoi không phải chịu trách nhiệm trực tiếp.

Mặc dù Laser Clay Shooting System thất bại, Nintendo vẫn tiếp tục kinh doanh trò chơi arcade và bắt đầu sản xuất các máy giải trí cơ điện (ele-mechanical games). Sau đó, khi Nintendo chuyển sang trò chơi điện tử dựa trên máy tính, Yokoi lại tập trung vào phát triển đồ chơi. Các tác phẩm chính trong giai đoạn này bao gồm máy hút bụi có yếu tố trò chơi Chiritory và trò chơi xếp hình 3D Ten Billion Barrel, lấy cảm hứng từ Khối Rubik.

2.3. Chuyển đổi sang trò chơi điện tử

Năm 1979, Phòng Phát triển được chia tách, và Yokoi trở thành Trưởng phòng Phát triển thứ nhất, giữ vị trí này cho đến khi ông rời công ty vào năm 1996. Kể từ thời điểm này, Yokoi chủ yếu tập trung vào việc đưa ra ý tưởng, trong khi các kỹ sư khác, dẫn đầu là Okada Satoshi, đảm nhận phần phát triển kỹ thuật. Yokoi không thích máy tính, và theo Uemura Masayuki, con đường của họ với tư cách là kỹ sư đã tự nhiên rẽ nhánh.

Phòng Phát triển thứ nhất được thành lập để phát triển phần cứng và phần mềm cho các máy chơi game cầm tay của Nintendo, nhưng nó cũng đóng vai trò "du kích", tham gia vào các dự án mà các phòng ban khác phụ trách, bao gồm phát triển trò chơi arcade và trò chơi điện tử tại gia.

Khi Nintendo of America gặp vấn đề về hàng tồn kho, một cuộc họp đã được tổ chức tại trụ sở Nintendo để quyết định ai sẽ tạo ra các trò chơi mới. Yokoi đề xuất rằng thay vì những người phụ trách phần cứng, những người phụ trách phần mềm nên tạo ra trò chơi mới. Ông đã giới thiệu Miyamoto Shigeru từ phòng sáng tạo, người vào thời điểm đó là một nhà thiết kế công nghiệp và không có kinh nghiệm phát triển phần mềm. Tuy nhiên, Miyamoto đã đáp lại sự tin tưởng này, và trò chơi Donkey Kong đã trở thành một thành công toàn cầu, đồng thời tạo ra nhân vật Mario. Việc sử dụng nhân tài vượt qua ranh giới phòng ban đã ảnh hưởng sâu sắc đến Miyamoto sau này.

Khi đang đi trên tàu cao tốc Shinkansen, Yokoi được cho là đã nhìn thấy một doanh nhân buồn chán đang chơi với một máy tính bỏ túi có màn hình LCD bằng cách nhấn các nút. Từ đó, Yokoi nảy ra ý tưởng về một chiếc đồng hồ kiêm trò chơi điện tử thu nhỏ. Ý tưởng này đã dẫn đến sự ra đời của Game & Watch, một dòng máy chơi game cầm tay mini với màn hình LCD đơn giản, được phát hành từ năm 1980 đến 1991 với 60 biến thể.

2.4. Phần cứng và phát minh quan trọng

Gunpei Yokoi là người đứng sau nhiều thiết bị và phát minh mang tính cách mạng của Nintendo, định hình ngành công nghiệp trò chơi điện tử.

Các phát minh và thiết kế phần cứng quan trọng của ông bao gồm:

• Game & Watch (1980): Dòng máy chơi game cầm tay đầu tiên của Nintendo, lấy cảm hứng từ việc quan sát một doanh nhân chơi với máy tính bỏ túi. Nó đã trở thành một thành công lớn, bán được 43,4 triệu đơn vị trên toàn thế giới.
• D-pad (1983): Ông đã phát minh ra bộ điều khiển hình chữ thập (D-pad) cho các máy Game & Watch, sau đó trở thành tiêu chuẩn cho tất cả các máy chơi game của Nintendo và được áp dụng rộng rãi trong ngành. Mặc dù ông đã phát minh ra nó, nhưng do quá bận rộn vào thời điểm đó, ông đã không đăng ký bằng sáng chế dưới tên mình.
• Famicom Controller (1983): Yokoi cũng tham gia vào việc thiết kế vỏ và D-pad cho Famicom (hay còn gọi là NES).
• R.O.B. (1985): Một phụ kiện robot độc đáo cho NES, được thiết kế để tăng cường trải nghiệm chơi game.
• Game Boy (1989): Máy chơi game cầm tay mang tính biểu tượng, trở thành một thành công toàn cầu vang dội. Mặc dù có màn hình đơn sắc, Game Boy đã vượt trội so với các đối thủ có màn hình màu như Game Gear của Sega và Lynx của Atari nhờ thời lượng pin vượt trội và giá thành thấp, thể hiện rõ triết lý "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi" của ông.
• Super Scope (1992): Một khẩu súng ánh sáng cho Super Famicom.
• Virtual Boy (1995): Một máy chơi game 3D thất bại về mặt thương mại. Mặc dù thất bại, Nintendo phủ nhận rằng hiệu suất kém của Virtual Boy là lý do khiến Yokoi rời công ty, khẳng định rằng việc ông nghỉ hưu là "hoàn toàn ngẫu nhiên" đối với hiệu suất thị trường của bất kỳ phần cứng nào của Nintendo. Theo cuốn sách Game Over của David Sheff, Yokoi chưa bao giờ thực sự có ý định phát hành máy chơi game ở dạng hiện tại. Tuy nhiên, Nintendo đã đẩy Virtual Boy ra thị trường để có thể tập trung nguồn lực phát triển vào Nintendo 64.
• Game Boy Pocket (1996): Phiên bản nhỏ gọn và nhẹ hơn của Game Boy gốc, là tác phẩm cuối cùng của ông khi còn ở Nintendo.

2.5. Sản xuất và giám sát trò chơi

Gunpei Yokoi đã đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất và giám sát nhiều tựa game nổi tiếng của Nintendo, góp phần định hình các thương hiệu kinh điển.

Các tựa game nổi bật mà ông đã sản xuất hoặc giám sát bao gồm:

• Donkey Kong (1981): Năm 1981, Yamauchi Hiroshi đã chỉ định Yokoi giám sát Donkey Kong, một trò chơi arcade do Miyamoto Shigeru tạo ra. Yokoi đã giải thích nhiều điểm phức tạp của thiết kế trò chơi cho Miyamoto khi ông mới bắt đầu sự nghiệp, và dự án chỉ được phê duyệt sau khi Yokoi trình bày ý tưởng trò chơi của Miyamoto với chủ tịch.
• Donkey Kong Jr. (1982)
• Mario Bros. (1983): Sau thành công toàn cầu của Donkey Kong, Yokoi tiếp tục hợp tác với Miyamoto trong game Mario tiếp theo là Mario Bros.. Ông đã đề xuất khái niệm nhiều người chơi và thuyết phục đồng nghiệp thêm cho Mario một số khả năng siêu phàm, chẳng hạn như khả năng nhảy từ độ cao lớn mà không bị mất mạng.
• Donkey Kong 3 (1983)
• Wild Gunman (1984)
• Duck Hunt (1984)
• Hogan's Alley (1984)
• Urban Champion (1984)
• Balloon Fight (1985)
• Wrecking Crew (1985)
• Stack-Up (1985)
• Gyromite (1985)
• Gumshoe (1986)
• Metroid (1986)
• Kid Icarus (1986)
• Nakayama Miho no Tokimeki High School (1987)
• Famicom Detective Club: The Missing Heir (1988)
• Famicom Wars (1988)
• Tetris (1989)
• Super Mario Land (1989)
• Famicom Detective Club: The Girl Who Stands Behind (1989)
• Solar Striker (1990)
• Fire Emblem: Shadow Dragon and the Blade of Light (1990)
• Dr. Mario (1990)
• Balloon Kid (1990)
• Metroid II: Return of Samus (1991)
• Kid Icarus: Of Myths and Monsters (1991)
• Fire Emblem Gaiden (1992)
• X (1992)
• Mario Paint (1992)
• Super Mario Land 2: 6 Golden Coins (1992)
• Battle Clash (1992)
• Yoshi's Cookie (1992)
• Metal Combat: Falcon's Revenge (1993)
• Wario Land: Super Mario Land 3 (1994)
• Fire Emblem: Mystery of the Emblem (1994)
• Mario's Tennis (1995)
• Mario Clash (1995)
• Panel de Pon (1995)
• Virtual Boy Wario Land (1995)
• Kirby's Block Ball (1995)
• 3D Tetris (1996)
• Fire Emblem: Genealogy of the Holy War (1996)

2.6. Ảnh hưởng và cố vấn tại Nintendo

Gunpei Yokoi có tầm ảnh hưởng sâu rộng đối với các nhà phát triển trẻ hơn tại Nintendo, đặc biệt là Miyamoto Shigeru, và đã góp phần định hình văn hóa thiết kế của công ty.

Ông đã giải thích nhiều điểm phức tạp của thiết kế trò chơi cho Miyamoto khi ông mới bắt đầu sự nghiệp. Việc Yokoi đề xuất Miyamoto, một nhà thiết kế công nghiệp không có kinh nghiệm phát triển phần mềm, làm việc trên Donkey Kong đã mở ra một con đường mới cho việc sử dụng nhân tài vượt qua ranh giới phòng ban, điều này đã ảnh hưởng sâu sắc đến Miyamoto sau này. Miyamoto đã nói vào cuối những năm 1990 rằng "sự sáng tạo trong công ty" của ông chịu ảnh hưởng từ Yokoi.

Iwata Satoru, CEO của Nintendo từ năm 2002 cho đến khi ông qua đời vào năm 2015, tuyên bố rằng triết lý của Yokoi đã được truyền lại cho các học trò của ông, chẳng hạn như Miyamoto, và nó tiếp tục thể hiện trong việc Nintendo sử dụng công nghệ cho các hệ máy thành công như Nintendo DS và Wii.

4.1. Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi

Yokoi đã trình bày triết lý về "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi" (枯れた技術の水平思考_{Kareta Gijutsu no Suihei Shikō}^Japanese), đôi khi được dịch là "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ thích hợp". Ông nói: "Cách Nintendo điều chỉnh công nghệ không phải là tìm kiếm công nghệ tiên tiến mà là sử dụng công nghệ chín muồi hơn để có thể được sản xuất hàng loạt với giá rẻ."

"Công nghệ chín muồi" trong bối cảnh này đề cập đến một công nghệ đã trưởng thành, giá thành rẻ và được hiểu rõ. "Tư duy phi tuyến tính" (thuật ngữ do Edward de Bono đề xuất) đề cập đến việc tìm ra những cách hoàn toàn mới để sử dụng công nghệ đó. Nói cách khác, đó là việc tạo ra một sản phẩm hoàn toàn mới bằng cách sử dụng công nghệ hiện có theo những cách khác biệt so với mục đích ban đầu. Đặc điểm của triết lý này là nó giúp giảm chi phí phát triển.

Yokoi cho rằng đồ chơi và trò chơi không nhất thiết phải có công nghệ tiên tiến; lối chơi mới lạ và thú vị mới là điều quan trọng hơn. Trong một cuộc phỏng vấn, ông gợi ý rằng công nghệ tiên tiến đắt tiền có thể cản trở quá trình phát triển một sản phẩm mới.

• Ví dụ áp dụng:
  • Game & Watch: Được phát triển dựa trên triết lý này. Vào thời điểm đó, Sharp và Casio đang cạnh tranh gay gắt trên thị trường máy tính bỏ túi kỹ thuật số, dẫn đến sự dư thừa các màn hình tinh thể lỏng và chất bán dẫn. "Tư duy phi tuyến tính" là tìm ra cách sử dụng độc đáo và thú vị cho công nghệ rẻ tiền và phong phú này.
  • Loạt súng bắn tia sáng SP: Một ví dụ điển hình là việc sử dụng pin mặt trời không phải với tư cách là nguồn điện mà là một cảm biến phản ứng với ánh sáng, trong khi nguồn phát sáng lại là một bóng đèn nhỏ.
  • NES (Famicom) và Game Boy: Cũng được phát triển theo triết lý tương tự. Trên thị trường thiết bị cầm tay, việc Yokoi từ chối áp dụng màn hình màu cho Game Boy, để ưu tiên thời lượng pin dài, được coi là lý do chính khiến nó thắng thế trước Game Gear của Sega và Lynx của Atari. Cả hai đối thủ này đều từng chế giễu công nghệ "low-tech" của Game Boy trong các quảng cáo so sánh.

  Triết lý chi phí thấp cũng được áp dụng trong phát triển các máy chơi game tại gia của Nintendo, như Famicom và Super Famicom. Tuy nhiên, vào giữa những năm 1990, khi "cuộc chiến máy chơi game thế hệ mới" diễn ra và các máy của đối thủ cạnh tranh tăng thị phần nhờ tính năng 3D, xu hướng đã thay đổi. Nintendo cũng phải phát triển thế hệ máy tiếp theo là Nintendo 64 để cạnh tranh, buộc phải đầu tư vào công nghệ tiên tiến nhất thời bấy giờ. Điều này đã đưa Nintendo 64 đi chệch khỏi triết lý "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi" và "low-tech" của Yokoi. Yokoi được cho là đã than thở với Miyamoto Shigeru, người đang thúc đẩy Nintendo 64: "Cậu cũng đi theo con đường đó sao?".
  
  Trong cùng thời gian đó, Yokoi đã phát triển một câu trả lời của riêng mình, đó là máy chơi game 3D Virtual Boy, tuân thủ triết lý "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi" và "low-tech". Mặc dù Virtual Boy thất bại về mặt thương mại, nhưng nhờ chi phí thấp, nó hầu như không ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của Nintendo. Yokoi sau đó đã rời Nintendo.

4.2. "Yokoi-ism"

Các sản phẩm của Yokoi thường có đặc điểm là khả năng giao tiếp cao. Kinh nghiệm của ông khi còn là một "người chơi" trong thời đại học đã được áp dụng hiệu quả. Điều này đôi khi trở thành yếu tố kích hoạt những thành công lớn.

• Love Tester: Mặc dù là một món đồ chơi để đo mức độ tình cảm khi nam nữ nắm tay, động cơ phát triển của nó là "có thể nắm tay phụ nữ một cách tự nhiên". Chức năng và cấu trúc của nó là một ứng dụng đơn giản của máy phát hiện nói dối, và thiết kế này cũng sử dụng "Tư duy phi tuyến tính với công nghệ chín muồi".
• Computer Mahjong Yakuman: Là một thiết bị chơi mạt chược dạng bảng, có thể kết nối hai máy để người chơi đối đầu với nhau. Tư tưởng của Yokoi là "không thể chấp nhận nếu hai người không thể kết nối và chơi".
• Game Boy: Mặc dù các yếu tố không cần thiết đã được cắt giảm triệt để để giảm chi phí, nhưng lý do tại sao nó được trang bị cổng giao tiếp (mà ban đầu không quá quan trọng) là vì "chi phí không tăng quá nhiều, và có thể tạo ra một trò chơi thú vị nào đó nếu có nó". Điều này sau đó đã được chứng minh là đúng với Tetris phiên bản đối kháng (chế độ gốc đầu tiên trên thế giới) và Pokémon, nơi giao tiếp giữa người chơi là yếu tố cốt lõi của trò chơi. Kể từ đó, giao tiếp giữa người dùng đã trở thành một yếu tố quan trọng trên thị trường máy chơi game cầm tay.
• D-pad: Được giới thiệu lần đầu trên Game & Watch, cho phép người chơi cảm nhận hướng đang nhấn mà không cần nhìn vào tay.
• Vào giữa những năm 1990, ông đã mỉa mai các máy chơi game tại gia đang ngày càng có hiệu suất cao hơn rằng: "Máy chơi game tại gia đang thiếu ý tưởng. Lối thoát cho sự thiếu ý tưởng chỉ có thể là cuộc đua CPU và cuộc đua màu sắc." Mặc dù điều này xảy ra sau khi Yokoi qua đời, thị trường Nhật Bản đã chậm lại đáng kể từ cuối những năm 1990 khi cuộc đua CPU lắng xuống, và xu hướng tập trung vào đồ họa cùng chi phí phát triển tăng cao đã trở thành một vấn đề lớn trong ngành công nghiệp game từ những năm 2000. Ông đã dự đoán đúng xu hướng này.
• Trong công ty, ông kiên trì với quan điểm rằng các quản lý và nhân viên bình thường, cũng như những người từ các phòng ban khác nhau, đều bình đẳng khi làm việc cho công ty.

Những triết lý "Yokoi-ism" này đã có ảnh hưởng lớn đến chính sách phát triển game của Nintendo, bao gồm cả việc Miyamoto Shigeru phát triển các trò chơi "dành cho mọi người".

8.1. Đồ chơi và phần cứng

8.2. Trò chơi điện tử (Nhà thiết kế/Nhà sản xuất)