1. Tổng quan
Atsushi Uchiyama (内山 篤Uchiyama AtsushiJapanese, sinh ngày 29 tháng 6 năm 1959) là một cựu cầu thủ bóng đá và huấn luyện viên bóng đá người Nhật Bản. Ông sinh ra tại thành phố Shimizu, tỉnh Shizuoka, nay là khu Shimizu, thành phố Shizuoka. Với chiều cao 167 cm và cân nặng 60 kg, ông thi đấu ở vị trí tiền vệ.
Sự nghiệp cầu thủ của Uchiyama gắn liền với Yamaha Motors, nơi ông đã góp phần giành chức vô địch Japan Soccer League (JSL) vào mùa giải 1987-88. Ông cũng từng đại diện cho Đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản trong hai trận đấu quốc tế chính thức từ năm 1984 đến 1985. Sau khi giải nghệ, ông chuyển sang sự nghiệp huấn luyện viên, từng dẫn dắt đội một của Júbilo Iwata và sau đó là các đội tuyển quốc gia trẻ của Nhật Bản. Đỉnh cao trong sự nghiệp huấn luyện viên đội tuyển trẻ là khi ông dẫn dắt U-19 Nhật Bản giành chức vô địch Giải vô địch bóng đá U-19 châu Á năm 2016, giúp đội tuyển này lần đầu tiên sau 10 năm giành quyền tham dự FIFA U-20 World Cup 2017. Em trai của ông, Masaru Uchiyama, cũng là một cựu cầu thủ bóng đá và từng thi đấu cho đội tuyển quốc gia Nhật Bản.
2. Sự nghiệp cầu thủ
Sự nghiệp cầu thủ của Atsushi Uchiyama kéo dài từ những năm thiếu niên cho đến khi ông giải nghệ vào năm 1992, chủ yếu gắn bó với câu lạc bộ Yamaha Motors và đạt được những thành công đáng kể.
2.1. Sự nghiệp thời trẻ và đại học
Atsushi Uchiyama bắt đầu sự nghiệp bóng đá của mình tại Trường trung học Shimizu Higashi, nơi ông thi đấu từ năm 1975 đến 1977. Sau đó, ông tiếp tục phát triển tài năng tại Đại học Kokushikan, thi đấu cho đội bóng đá của trường từ năm 1978 đến 1981.
2.2. Sự nghiệp câu lạc bộ
Sau khi tốt nghiệp Đại học Kokushikan, Atsushi Uchiyama gia nhập câu lạc bộ Yamaha Motors vào năm 1982. Vào thời điểm đó, Yamaha Motors đang thi đấu tại Giải bóng đá Hạng Nhì Nhật Bản (JSL Division 2). Ngay trong năm đầu tiên, câu lạc bộ đã giành chức vô địch và được thăng hạng lên JSL Division 1. Cùng năm 1982, đội cũng giành chiến thắng tại Cúp Thiên Hoàng.
Trong suốt sự nghiệp tại câu lạc bộ, Uchiyama trở thành một cầu thủ chủ chốt của Yamaha Motors. Ông đã góp công lớn giúp câu lạc bộ giành chức vô địch JSL Division 1 vào mùa giải 1987-88, đây là danh hiệu vô địch quốc gia đầu tiên của đội. Ông giải nghệ vào năm 1992, kết thúc sự nghiệp cầu thủ chuyên nghiệp của mình. Tổng cộng, Uchiyama đã chơi 195 trận và ghi được 18 bàn thắng trong khuôn khổ giải vô địch quốc gia. Ngoài ra, ông còn tham gia các giải đấu chính thức khác như Konica Cup (vào năm 1990, ông chơi 6 trận và ghi 2 bàn; vào năm 1991, ông chơi 6 trận và ghi 1 bàn) và Xerox Champions Cup (vào năm 1992, ông chơi 1 trận).
2.3. Sự nghiệp đội tuyển quốc gia (cầu thủ)
Atsushi Uchiyama có trận ra mắt cho Đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản vào ngày 30 tháng 9 năm 1984, trong trận đấu với Hàn Quốc. Ông cũng tham gia vòng loại FIFA World Cup 1986.
Tổng cộng, Uchiyama đã thi đấu 2 trận quốc tế chính thức cho đội tuyển Nhật Bản trong giai đoạn 1984-1985 mà không ghi được bàn thắng nào. Trong số các trận đấu đáng chú ý, ông từng đối đầu với Singapore trong khuôn khổ vòng loại World Cup vào ngày 23 tháng 2 năm 1985.
3. Sự nghiệp huấn luyện viên
Sau khi giải nghệ với tư cách cầu thủ, Atsushi Uchiyama đã chuyển hướng sang sự nghiệp huấn luyện viên, trải qua nhiều vai trò khác nhau ở cả cấp câu lạc bộ và đội tuyển quốc gia trẻ.
3.1. Sự nghiệp huấn luyện viên câu lạc bộ
Năm 1992, ngay sau khi giải nghệ, Uchiyama bắt đầu sự nghiệp huấn luyện viên tại câu lạc bộ cũ của mình là Yamaha Motors (sau này là Júbilo Iwata). Ông đã đảm nhiệm nhiều vị trí khác nhau trong ban huấn luyện của câu lạc bộ:
- 1992-1993: Trợ lý huấn luyện viên
- 1994-1996: Huấn luyện viên đội trẻ
- 1997: Huấn luyện viên đội vệ tinh (J.League Satellite League)
- 1998: Huấn luyện viên đội một
- 1999: Tuyển trạch viên
- 2000-2002: Huấn luyện viên phụ trách phòng phát triển cộng đồng
- 2003: Tuyển trạch viên kiêm huấn luyện viên phụ trách phòng phát triển cộng đồng
- 2004-2006: Huấn luyện viên đội trẻ
Với tư cách huấn luyện viên đội trẻ từ năm 2004, ông đã đưa đội U-18 của Júbilo Iwata vào đến trận chung kết Cúp Hoàng tử Takamado toàn Nhật Bản (U-18) năm 2004 và đã có thành tích ấn tượng khi đưa 6 cầu thủ trẻ lên đội một. Ông cũng đã nhận được JFA chứng nhận giấy phép huấn luyện viên cấp S.
Vào tháng 9 năm 2007, Uchiyama được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng đội một của Júbilo Iwata, kế nhiệm Adílson Batista. Tuy nhiên, ông đã bị sa thải vào ngày 28 tháng 8 năm 2008, sau khi đội bóng có màn trình diễn không tốt, chỉ xếp thứ 16 trên bảng xếp hạng vào thời điểm đó. Ông đã không thể tái hiện "thời kỳ vàng son" của Júbilo Iwata như mong đợi.
3.2. Sự nghiệp huấn luyện viên đội tuyển quốc gia
Từ năm 2013, Atsushi Uchiyama bắt đầu công tác huấn luyện cho các đội tuyển trẻ quốc gia Nhật Bản, thuộc đội ngũ huấn luyện viên quốc gia của JFA.
- 2013: Trợ lý huấn luyện viên đội tuyển U-18 Nhật Bản
- 2014: Huấn luyện viên trưởng đội tuyển U-17 và U-18 Nhật Bản, đồng thời là trợ lý huấn luyện viên đội tuyển U-19 Nhật Bản tham dự Giải vô địch bóng đá U-19 châu Á nhưng không vượt qua vòng loại.
- 2015-2017: Huấn luyện viên trưởng đội tuyển U-20 Nhật Bản (trước đây là U-19), kế nhiệm Masaichi Suzuki.
Năm 2016, ông đã dẫn dắt đội tuyển U-19 Nhật Bản giành chức vô địch Giải vô địch bóng đá U-19 châu Á, đây là danh hiệu đầu tiên của Nhật Bản ở giải đấu này. Chiến thắng này cũng giúp đội tuyển U-19 Nhật Bản giành quyền tham dự FIFA U-20 World Cup 2017 lần đầu tiên sau 10 năm. Ông đã từ chức sau khi kết thúc chiến dịch FIFA U-20 World Cup 2017.
4. Thống kê
4.1. Thống kê câu lạc bộ
| Thành tích câu lạc bộ | Giải Vô địch | Cúp Hoàng đế | Cúp JSL | Tổng cộng | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mùa giải | Câu lạc bộ | Giải đấu | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng | Số trận | Bàn thắng |
| Nhật Bản | Giải Vô địch | Cúp Thiên Hoàng | Cúp JSL | Tổng cộng | ||||||
| 1982 | Yamaha Motors | JSL Division 2 | 17 | 3 | 17 | 3 | ||||
| 1983 | JSL Division 1 | 18 | 2 | 18 | 2 | |||||
| 1984 | 18 | 2 | 18 | 2 | ||||||
| 1985-86 | 21 | 2 | 21 | 2 | ||||||
| 1986-87 | 22 | 3 | 22 | 3 | ||||||
| 1987-88 | 22 | 2 | 22 | 2 | ||||||
| 1988-89 | 21 | 2 | 21 | 2 | ||||||
| 1989-90 | 19 | 1 | 5 | 0 | 24 | 1 | ||||
| 1990-91 | 21 | 1 | 0 | 0 | 21 | 1 | ||||
| 1991-92 | 16 | 0 | 1 | 0 | 17 | 0 | ||||
| Tổng cộng | 195 | 18 | 0 | 0 | 6 | 0 | 201 | 18 | ||
Các giải đấu chính thức khác:
- Konica Cup
- 1990: 6 trận, 2 bàn
- 1991: 6 trận, 1 bàn
- Xerox Champions Cup
- 1992: 1 trận, 0 bàn
4.2. Thống kê đội tuyển quốc gia (cầu thủ)
| Đội tuyển bóng đá quốc gia Nhật Bản | ||
|---|---|---|
| Năm | Số trận | Bàn thắng |
| 1984 | 1 | 0 |
| 1985 | 1 | 0 |
| Tổng cộng | 2 | 0 |
Các trận đấu quốc tế A-match chính thức:
| No. | Ngày | Thành phố | Sân vận động | Đối thủ | Kết quả | Huấn luyện viên | Giải đấu |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 30 tháng 9 năm 1984 | Seoul | Hàn Quốc | Thắng 2-1 | Takaji Mori | Trận đấu thường niên Nhật-Hàn | |
| 2. | 23 tháng 2 năm 1985 | Singapore | Singapore | Thắng 3-1 | Vòng loại World Cup |
4.3. Thống kê huấn luyện viên
| Năm | Giải đấu | Câu lạc bộ | Giải Vô địch | Cúp Liên đoàn | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vị trí | Số trận | Điểm | Thắng | Hòa | Thua | Cúp J.League | Cúp Thiên Hoàng | |||
| 2007 | J1 | Iwata | Hạng 9 | 10 | 15 | 4 | 3 | 3 | - | Vòng 5 |
| 2008 | J1 | Iwata | Hạng 16 | 23 | 26 | 7 | 5 | 11 | Vòng bảng | - |
- Vị trí năm 2007 là vị trí cuối cùng của mùa giải.
- Vị trí năm 2008 là vị trí tại thời điểm ông từ chức.
5. Đánh giá và di sản
Atsushi Uchiyama đã có một sự nghiệp đáng chú ý trong bóng đá Nhật Bản, cả với tư cách cầu thủ và huấn luyện viên, để lại dấu ấn về sự cống hiến và khả năng phát triển tài năng trẻ.
5.1. Đánh giá tích cực
Với tư cách cầu thủ, Atsushi Uchiyama được đánh giá cao về vai trò của mình trong đội hình của Yamaha Motors. Ông là một phần không thể thiếu trong đội hình đã giành chức vô địch Japan Soccer League mùa giải 1987-88, đánh dấu một cột mốc lịch sử cho câu lạc bộ.
Trong sự nghiệp huấn luyện viên, đóng góp lớn nhất của ông là khả năng phát hiện và phát triển các cầu thủ trẻ. Khi dẫn dắt đội trẻ của Júbilo Iwata, ông đã giúp 6 cầu thủ trẻ tài năng được thăng cấp lên đội một, minh chứng cho tầm nhìn và khả năng huấn luyện của mình. Đỉnh cao trong vai trò huấn luyện viên đội tuyển quốc gia trẻ là khi ông dẫn dắt U-19 Nhật Bản giành chức vô địch Giải vô địch bóng đá U-19 châu Á năm 2016, một thành tích lịch sử lần đầu tiên của Nhật Bản tại giải đấu này. Chiến thắng này cũng đảm bảo cho Nhật Bản một suất tham dự FIFA U-20 World Cup 2017, chấm dứt 10 năm vắng mặt của đội tuyển trẻ Nhật Bản tại giải đấu danh giá này. Điều này thể hiện khả năng phục hồi và nâng tầm bóng đá trẻ Nhật Bản dưới sự dẫn dắt của ông.
5.2. Chỉ trích và tranh cãi
Sự nghiệp huấn luyện viên của Atsushi Uchiyama tại đội một của Júbilo Iwata đã gặp phải những chỉ trích. Sau khi được bổ nhiệm làm huấn luyện viên trưởng vào tháng 9 năm 2007 với kỳ vọng sẽ khôi phục "thời kỳ vàng son" của câu lạc bộ, ông đã không đạt được kết quả như mong đợi. Đội bóng liên tục thể hiện phong độ không ổn định, dẫn đến việc ông bị sa thải vào tháng 8 năm 2008, khi đội đang đứng ở vị trí thứ 16 trên bảng xếp hạng J1 League. Việc ông không thể cải thiện thành tích của đội và thực hiện lời hứa đưa Júbilo Iwata trở lại đỉnh cao đã dẫn đến quyết định này.