Taira no Tokiko

1. Tổng quan

Taira no Tokiko (平 時子_{Bình Thời tử}^Japanese, 1126-1185), còn được biết đến với pháp danh Ni-no-Ama (二位尼_{Nhị Vị Ni}^Japanese, "Ni cô nhị vị"), là một quý tộc nổi bật vào cuối Thời kỳ Heian trong lịch sử Nhật Bản. Bà là vợ kế của Taira no Kiyomori, thủ lĩnh quyền lực của gia tộc Taira, và là mẹ của Taira no Tokuko (sau này là Hoàng hậu Kiến Lễ Môn Viện) cùng các con trai như Taira no Munemori, Taira no Tomomori và Taira no Shigehira. Quan trọng hơn, bà là bà ngoại của Thiên hoàng Antoku bé bỏng.

Cuộc đời của Taira no Tokiko gắn liền với sự thăng trầm của gia tộc Taira. Từ vai trò nhũ mẫu cho Thiên hoàng Nijō và là người trung gian trong các liên minh chính trị quan trọng, bà đã góp phần củng cố mối quan hệ giữa gia tộc Taira và hoàng gia. Sau khi Kiyomori qua đời, bà trở thành trụ cột tinh thần không thể thiếu của gia tộc trong bối cảnh suy tàn dưới sức ép của gia tộc Minamoto. Bi kịch cuộc đời bà đạt đến đỉnh điểm trong Trận Dan-no-ura năm 1185, khi bà gieo mình xuống biển tự vẫn cùng Thiên hoàng Antoku, để lại một di sản bi thương nhưng đầy anh hùng, được khắc họa sâu sắc trong các tác phẩm văn học và nghệ thuật sau này.

2. Cuộc đời

Cuộc đời của Taira no Tokiko là một chuỗi các sự kiện cá nhân và chính trị, phản ánh sự thay đổi vận mệnh của gia tộc Taira và triều đình Nhật Bản trong thời kỳ Heian.

3. Cái chết

Bi kịch cuối cùng của Taira no Tokiko diễn ra vào năm 1185, khi gia tộc Taira phải đối mặt với thất bại hoàn toàn trong Trận Dan-no-ura. Trận thủy chiến này, diễn ra vào ngày 24 tháng 3 năm 1185 (âm lịch) tức ngày 25 tháng 4 năm 1185 (dương lịch), đánh dấu sự sụp đổ của gia tộc Taira trước quân đội Minamoto.

Khi thất bại đã hiển hiện, Tokiko đã quyết định gieo mình xuống biển tự vẫn, cùng với cháu ngoại là Thiên hoàng Antoku bé nhỏ. Trước khi gieo mình, bà đã an ủi Thiên hoàng Antoku rằng: "Dưới những con sóng kia cũng có một kinh đô". Sau đó, bà ôm chặt vị Thiên hoàng 8 tuổi vào lòng và lao xuống biển, kết thúc cuộc đời mình ở tuổi 60.

Sự kiện cái chết của Tokiko và Thiên hoàng Antoku gắn liền với truyền thuyết về Tam Chủng Thần Khí của Nhật Bản. Theo cuốn sử học Gukanshō, Tokiko được cho là đã mang theo thanh kiếm Thiên Tùng Vân Kiếm (天叢雲剣_{Ame no Murakumo no Tsurugi}^Japanese), một trong Tam Chủng Thần Khí, khi gieo mình xuống biển. Thiên hoàng Antoku được cho là đã mang theo ngọc tỷ Bát Xích Quỳnh Câu Ngọc (八尺瓊勾玉_{Yasakani no Magatama}^Japanese). Tuy nhiên, có những ghi chép khác nhau về việc ai đã mang theo bảo vật nào. Ví dụ, cuốn sử Azumakagami chép rằng Tokiko đã ôm Thiên hoàng Antoku và gieo mình xuống biển cùng với cả Thiên Tùng Vân Kiếm và Bát Xích Quỳnh Câu Ngọc. Vị Thiên hoàng sau đó đã được cứu thoát. Một số nguồn khác chỉ đề cập đến việc bà mang theo Kusanagi no Tsurugi (cũng là tên gọi khác của Thiên Tùng Vân Kiếm).

4. Mộ phần và Truyền thuyết

Cái chết bi tráng của Taira no Tokiko đã để lại dấu ấn sâu sắc trong văn hóa và ký ức dân gian Nhật Bản. Nhiều địa điểm và truyền thuyết đã được hình thành để tưởng nhớ bà.

4.1. Các mộ phần chính và Nghi lễ tưởng niệm

Mộ phần chính của Taira no Tokiko được đặt tại Đền Akama ở thành phố Shimonoseki, tỉnh Yamaguchi. Hàng năm, vào ngày 2 tháng 5, một lễ tưởng niệm lớn được tổ chức tại đây bởi các hậu duệ của gia tộc Taira, được tổ chức bởi Hiệp hội Gia tộc Taira Toàn quốc (全国平家会_{Zenkoku Heike Kai}^Japanese). Nghi lễ này nhằm tưởng nhớ Tokiko và toàn bộ gia tộc Taira.

Ngoài ra, còn có nhiều bia đá và đài tưởng niệm khác trên khắp Nhật Bản để tưởng nhớ Ni-no-Ama và những thành viên gia tộc Taira khác.

Các đài tưởng niệm này rải rác khắp các tỉnh, cho thấy tầm ảnh hưởng và nỗi nhớ thương dành cho bà trong văn hóa Nhật Bản.

Những di tích này giúp duy trì ký ức về Taira no Tokiko và gia tộc Taira qua nhiều thế kỷ.


Các địa điểm tưởng niệm bà được tìm thấy ở nhiều nơi, từ các thành phố lớn đến những vùng hẻo lánh.

5. Quan vị

Trong suốt cuộc đời mình, Taira no Tokiko đã được ban tặng nhiều quan vị danh dự, phản ánh tầm ảnh hưởng của bà trong triều đình và gia tộc Taira.

• Năm 1160, bà được thăng lên quan vị Tòng Tam vị (従三位_Jusanmi^Japanese).
• Đến ngày 21 tháng 10 năm 1166, bà được phong tặng quan vị Tòng Nhị vị (従二位_Jūni-i^Japanese).
• Sau khi xuất gia cùng chồng là Taira no Kiyomori vào năm 1168, bà được biết đến rộng rãi với pháp danh Ni-no-Ama (二位尼_{Nhị Vị Ni}^Japanese), nghĩa là "Ni cô nhị vị", ám chỉ quan vị Tòng Nhị vị mà bà từng nắm giữ.
• Năm 1180, khi cháu ngoại Thiên hoàng Antoku lên ngôi, bà cùng Kiyomori được ban danh hiệu Chuẩn Tam Cung (准三宮_Junsanmi^Japanese), một danh hiệu cao quý tương đương với Tam Cung (Hoàng hậu, Thái hậu, Thái hoàng thái hậu).

6. Đánh giá và Di sản

Taira no Tokiko được lịch sử ghi nhận là một nhân vật trung tâm và trụ cột tinh thần của gia tộc Taira trong những năm cuối cùng của họ. Quyết định của Kiyomori chọn con trai bà, Munemori, làm người kế vị đã khẳng định vị thế và tầm ảnh hưởng của dòng dõi Tokiko trong gia tộc. Sau cái chết của Kiyomori, bà cùng Munemori và con gái Tokuko đã gánh vác trách nhiệm lãnh đạo gia tộc đang trên bờ vực sụp đổ.

Di sản lớn nhất của Taira no Tokiko được khắc họa sâu sắc trong tác phẩm văn học kinh điển Truyện kể Heike (平家物語_{Heike Monogatari}^Japanese). Trong tác phẩm này, bà được miêu tả với hình ảnh bi kịch nhưng cũng đầy anh hùng. Cảnh tượng bà ôm Thiên hoàng Antoku gieo mình xuống biển tại Dan-no-ura đã trở thành một biểu tượng mạnh mẽ về lòng trung thành, sự kiên cường và bi kịch của một thời đại lịch sử. Hành động này không chỉ là sự kết thúc của một cuộc đời mà còn là sự tóm tắt định mệnh của gia tộc Taira, để lại một ấn tượng sâu sắc về lòng trung thành tận tụy và sự hy sinh cao cả. Câu nói "Dưới những con sóng kia cũng có một kinh đô" của bà trước khi tự vẫn đã trở thành một câu nói bất hủ, thể hiện sự chấp nhận định mệnh và một tầm nhìn bi tráng về một "kinh đô" vĩnh cửu dưới đáy biển.

7. Trong văn hóa đại chúng

Hình tượng Taira no Tokiko, đặc biệt là vai trò "Ni-no-Ama" và cái chết bi tráng của bà, đã truyền cảm hứng cho nhiều tác phẩm văn hóa đại chúng:

• Điện ảnh
  • Tân Bình Gia Vật Ngữ (新・平家物語_{Tân Bình Gia Vật Ngữ}^Japanese, 1955) - do Kuuga Yoshiko thủ vai.
• Phim truyền hình
  • Nhân Bình Gia (女人平家_{Nữ Nhân Bình Gia}^Japanese, 1971) - do Arima Ineko thủ vai.
  • Tân Bình Gia Vật Ngữ (新・平家物語_{Tân Bình Gia Vật Ngữ}^Japanese, 1972, NHK Đại Hà Drama) - do Nakamura Tamao thủ vai.
  • Musashibō Benkei (武蔵坊弁慶_{Võ Tàng Phường Biện Khánh}^Japanese, 1986) - do Higashi Emiko thủ vai.
  • Taira no Kiyomori (平清盛_{Bình Thanh Thịnh}^Japanese, 1992) - do Katase Rino thủ vai.
  • Yoshitsune (義経_{Nghĩa Kinh}^Japanese, 2005, NHK Đại Hà Drama) - do Matsuzaka Keiko thủ vai.
  • Taira no Kiyomori (平清盛_{Bình Thanh Thịnh}^Japanese, 2012, NHK Đại Hà Drama) - do Fukada Kyoko thủ vai.
• Hoạt hình
  • Truyện kể Heike (平家物語_{Truyện kể Heike}^Japanese, 2022) - lồng tiếng bởi Inoue Kikuko.
• Trò chơi điện tử
  • Eiketsu Taisen (英傑大戦_{Anh Kiệt Đại Chiến}^Japanese) - lồng tiếng bởi Takahashi Rie.
• Kịch múa rối
  • Lịch sử múa rối đặc biệt Truyện kể Heike (人形歴史スペクタクル 平家物語_{Nhân Hình Lịch Sử Spectacle Truyện kể Heike}^Japanese) - lồng tiếng bởi Konno Misako.

8. Xem thêm

• Truyện kể Heike
• Lục Tú Phu - một nhân vật lịch sử Trung Quốc, người cũng đã gieo mình xuống biển cùng vị hoàng đế nhỏ tuổi trong trận chiến cuối cùng.
• Taira no Kiyomori
• Thiên hoàng Antoku
• Thiên hoàng Takakura
• Taira no Tokuko
• Taira no Munemori
• Taira no Tokitada
• Taira no Shigeko
• Trận Dan-no-ura
• 4959 Niinoama - một tiểu hành tinh được đặt theo tên của Taira no Tokiko.